Co cieszy w grach komputerowych?

Transkrypt

1

2 Klub techniczny Co cieszy w grach komputerowych? Szanse dla rynku współczesnych gier niezależnych Rynek gier komputerowych na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat przeszedł wiele istotnych przemian. Często zdarzało się, że twórcy gier podążając za nowymi trendami zapominali o osiągnięciach poprzednich epok. Analizując stare gry można wyodrębnić cechy, które cieszyły graczy w przeszłości i zastosować je w nowoczesnych produkcjach. Oznacza to dla małych niezależnych studiów developerskich szanse na wielki sukces rynkowy. Dowiesz się: Czym jest immersja w grach komputerowych; Jakie mniej zauważalne aspekty mogą przesądzić o sukcesie gry; Jakie nisze rynkowe otwarte są dla niezależnych developerów; Powinieneś wiedzieć: Wystarczy to co juz wiesz teraz; Bo kiedyś gry były lepsze... Rozmawiając z weteranami komputerowej rozrywki często można usłyszeć, że kiedyś gry komputerowe były lepsze, bardziej wciągające, tudzież grywalne. W dawnych czasach gry skłaniały do podejmowania wysiłków w celu dogłębnego poznania prezentowanych przez nie światów oraz zwycięskiego ukończenia rozgrywki. Zapewne również wielu z nas, programistów, jeszcze jako nastolatkowie zarywało noce przy Sid Meier s Civilization lub Baldur s Gate. Osoby takie nie powinny jednak postrzegać siebie jako na wpół wymarłe pokolenie dinozaurów, statystycznie nieistotne dla rynku gier - Badania Gamer Segmentation 2010, przeprowadzone przez NPD Group, wykazały że średni wiek gracza to 32 lata. Nasuwa się więc pytanie: dlaczego tak często słyszy się głosy na temat słabej jakości dzisiejszych gier? Czy winą jest jedynie romantyczna skłonność graczy do chwil własnej młodości, czy przyczyna leży w samych współczesnych produkcjach? Czym jest immersja? Dwiema najłatwiej zauważalnymi cechami, które odróżniały gry młodości dzisiejszych trzydziestolatków od najnowszych produkcji są: prymitywna grafika oraz wysoki poziom trudności. Mówi się, że pixelowata grafika niskiej rozdzielczości oraz prezentacja dużej ilości treści w formie tekstu mogły silniej angażować wyobraźnię gracza. Po części może to być prawdą, jednakże często najbardziej wciągające tytuły posiadały właśnie starannie narysowaną i zaawansowaną, jak na te czasy, grafikę. Również należy pamiętać, że multimedialność jest istotą gier komputerowych, toteż nie można stwierdzić, że radość z grania płynie z grafiki skąpej zamiast pięknej. Sama w sobie trudność związana z pokonywaniem kolejnych etapów również zdaje się nie być wartością przesądzającą o wartości starych gier, zwłaszcza że nowsze tytuły często pozwa- Rysunek 1. Gry są dla dzieciaków - tak można było mówić w latach 80-tych. Teraz te dzieciaki mają własne dzieci i nadal grają w gry 4 8/2011

3 Co cieszy w grach komputerowych? lają na wybór dość wymagających poziomów trudności. Chodzi o zupełnie innego rodzaju trudność: o konieczność intelektualnego i emocjonalnego zanurzenia się gracza w świecie gry. Ta właściwość nazywana jest immersją. Innymi słowy immersja jest tym co odróżnia osobę zaczytaną w Zbrodni i karze od osoby siedzącej biernie przed telenowelą. Dawne gry były tworzone najczęściej przez małe zespoły pasjonatów, którzy choć ograniczeni byli niewielkimi możliwościami sprzętu i brakiem oprogramowania wspierającego tworzenie gier, posiadali pełną swobodę ekspresji, toteż adresowali swoje dzieła głównie do podobnych sobie pasjonatów. Choć oczywiście nie dotyczy to wszystkich starszych gier, to jednak był wśród nich duży odsetek gier o ogromnej immersji, gier posiadających głębię, wymagających od gracza pełnego zaangażowania, ale rewanżujących się też ogromną satysfakcją. Immersja kontra Casual Wraz z rozwojem technologii pozwalających na granie w gry za pomocą przeglądarki nastąpił trwający do chwili obecnej renesans gier typu casual. Jest to tak jakby drugi biegun względem immersji. Gry casualowe nie wymagają ani dłuższego przygotowania, ani nadmiernego skupienia, toteż nazywane są często grami relaksacyjnymi. Gry tego typu mają dostarczyć natychmiastowej odprężającej rozrywki na kilkanaście minut np. w drodze na uczelnię albo podczas przerwy w pracy. Kluczowa jest tu mobilność: gry te działają na netbookach, smartphonach, starych desktopach służbowych, często nie zachodzi również konieczność instalacji, gdyż mogą one działać wewnątrz okna przeglądarki. Wśród casuali pojawiają się w nowym wydaniu popularne w la- Rysunek 2. Skala Mainstream - niezależność (indie) dotyczy budżetu gry. Skala Immersja - Casual dotyczy głębi gry i zaangażowania gracza. Indie nie musi być Casual Rysunek 3. Mount & Blade: Warband - pomimo dość topornej grafiki, zdradzającej niski budżet produkcji, gra zdobyła serca fanów doskonale zrealizowaną mechaniką, widoczną szczególnie w trybie multiplayer tach 90-tych gatunki, jak platformówki, strzelanki, czy gry logiczne. Mainstream a gry niezależne Między grami relaksacyjnymi a niezależnymi studiami developerskimi często stawiany jest znak równości. O ile w jedną stronę implikacja jest prawdziwa, ponieważ to głównie małe studia produkują te najprostsze niezobowiązujące gierki, to w drugą stronę implikacja prawdziwa nie jest, ponieważ niezależne studia produkują również głębokie gry. Doskonałym przykładem może być taki tytuł jak Mount & Blade: Warband - gra stworzona przez tureckie małżeństwo, a oferująca niezwykle wciągającą złożoną rozgrywkę, łączącą bez żadnych kompromisów grę akcji oraz strategię. Jedną z ostatnich gier o zdecydowanie nakreślonej immersji, a jednocześnie aspirującej do mainstreamu, była gra Vampire: The Masquerade - Bloodlines, wydana pod koniec 2004 roku przez studio Troika Games. O ile była ona niezaprzeczalnym sukcesem artystycznym, to wyniki jej sprzedaży nie zdołały w dostatecznym stopniu zwrócić wysokich kosztów produkcji. Ponadto, niewielkie studio nie miało możliwości technicznych, aby zrealizować tak złożoną grę pod presją czasową nałożoną przez wydawcę - Activision. Efektem tego było potworne najeżenie błędami tejże gry oraz bankructwo Troika Games kilka miesięcy później. Innym, dużo bardziej pozytywnym przykładem jest czeskie studio Bohemia Interactive. Choć jest dużym studiem zatrudniającym około 100 pracowników w kilku oddziałach, Bohemia Interactive uznawane jest za producenta niezależnego. Najbardziej znanym produktem tej firmy jest seria zaawansowanych symulatorów pola bitwy (w odróżnieniu od prostych gier First Person Shooter) ARMA, osiągające doskonałe wyniki sprzedaży, pomimo chwilami nieprzystępnego, w pełni realistycznego odwzorowania warunków konfliktu zbrojnego. 5

4 Klub techniczny Megaprodukcje i Hollywood Można spytać: gdzie na tym spektrum sytuują się megaprodukcje za miliony dolarów? Poza paroma zacnymi wyjątkami z polskim Wiedźminem na czele, większość z nich przewiduje nieskomplikowaną rozgrywkę przewidzianą na porcję około jednej godziny, nie wymagającą od gracza szczególnego zaangażowania (poza zakupem nowoczesnego sprzętu), toteż rzadko można mówić o prawdziwej immersji. Z drugiej strony gry te posiadają z reguły wielowątkowe linie fabularne, obszerne i dopracowane poziomy, a także tony broni, pojazdów i wrogów, przez co znacznie różnią się od gier powszechnie uznawanych za casuale. Są to więc produkcje gdzieś pośrodku tej skali, nie osiągające ani pełnej głębi ani beztroskiej trywialności. Rynek gier komputerowych stał się pod tym względem podobny do świata filmu, gdzie najdroższe produkcje Hollywoodu uzupełniane są przez niezależne filmy artystyczne oraz wesołe relaksujące filmiki z internetu. Mechanika gry Jednym z najbardziej znanych mainstreamowych producentów, który znany jest z doskonałej jakości swoich gier jest firma Blizzard. Dlaczego takie tytuły jak Starcraft, Diablo II lub World of Warcraft osiągnęły niebotyczną wręcz popularność i zyskały na całym świecie rzesze oddanych fanów? Co wyróżniło je spośród setek podobnych, a nierzadko ładniejszych i nowocześniejszych gier? Eksperci są zgodni, że najważniejsza okazała się niewiarygodnie dopracowana mechanika rozgrywki. Blizzard znany jest z tego, że zwleka z wydawaniem swoich produktów długie miesiące, a nieraz i lata, lecz nie jest to czas stracony. Mechanika jest to zbiór czynności jakie gracz może wykonywać oraz zbiór możliwych konsekwencji tych działań, czyli jest to serce każdej gry. Dobra mechanika musi być na tyle złożona, aby gracz mógł za każdym razem próbować nowej ścieżki, musi być spójna, aby każda z tych ścieżek prowadziła do jakiegoś celu, musi być przewidywalna, aby gracz znał konsekwencje swoich wyborów oraz przede wszystkim musi być zbalansowana, aby wiele ścieżek mogło być uznanych za dobre alternatywy. Pewnym ideałem jest tu gra Diablo II, wydana w roku 2000, lecz posiadająca do dzisiaj ogromną grupę fanów. Co więcej, 10 lat po premierze, a 2 lata po zapowiedzi kolejnej części, Diablo III, nadal wychodzą patche balansujące klasy postaci. Gra ta bowiem przekroczyła w pewien sposób swoje pierwotne założenia: miała być to gra typu Action-RPG, polegająca na zabijaniu potworów w mrocznych korytarzach. Szybko okazało się jednak, że dużo bardziej fascynującym aspektem jest niewiarygodnie zaawansowana mechanika rozwijania postaci i dobierania do nich odpowiedniego ekwipunku. Osiągnięta została tu najważniejsza zasada mechaniki gier: Easy to learn, hard to master. Symulacja wszystkich aspektów Jednym z kluczowych sposobów na rozbudowę mechaniki gry jest wprowadzanie symulacji w czasie rzeczywistym. Nie chodzi tu tylko o modne obecnie symulacje fizyki, zwłaszcza że często nie mają one wpływu na samą rozgrywkę. Przykładem może być Starcraft II, gdzie symulacje te ograniczają się do efektownego opadania szczątków i staczania się ich po pochylniach, jednakże same trafienia w jednostki nigdy nie są symulowane i są zdarzeniami pewnymi (chyba że zblokowane przez jakąś umiejętność). Przeciwne podejście zastosowane zostało w Supreme Commander (grze strategicznej wzorowanej na genialnym Total Annihilation z roku 1997): tam każdy pocisk po wystrzeleniu porusza się po krzywej balistycznej i trafia dokładnie w ten punkt, który wskaże symulacja fizyczna jego ruchu. Wraz z dużym Rysunek 4. Vampire the Masquerade: Bloodlines - gra, która wykazała, że w głównym nurcie gier wideo nie ma miejsca dla produkcji niszowych Rysunek 5. Diablo II - doskonale wyważony rozwój postaci oraz bogactwo przedmiotów przesądziły o sukcesie tej gry 6 8/2011

5 Co cieszy w grach komputerowych? Rysunek 6. Supreme Commander - gra strategiczna, w której największe jednostki są ponad razy droższe od tych najtańszych, większość rozkazów można automatyzować, a wszystkie trafienia są symulowane zróżnicowaniem jednostek i ogromnymi powierzchniami map, daje to niezwykle ciekawą rozgrywkę, wymagającą planowania z dużym wyprzedzeniem oraz umożliwiającą dziesiątki rozmaitych strategii. Zresztą, symulacje nie powinny ograniczać się tylko do fizyki. Bardzo zaniedbywanym aspektem jest obecnie psychologia postaci. Wyobraź sobie zwyczajnego żołnierza pieszego widzącego przed sobą hordę orków. Nie powinien on cierpliwie stać, aż jego punkty życia spadną do zera, lecz rzucić broń i uciekać z krzykiem. Podsumowując, oczywiście że wymaga to wiele dodatkowej pracy, ale wprowadzanie do gier pełnych symulacji, na które dodatkowo gracz może mieć wpływ, zamiast uproszczeń w rodzaju automatycznych szans procentowych, pozwala niesamowicie wzbogacić i ubarwić rozgrywkę. Innowacyjność a docelowa grupa odbiorców Gry mainstreamowe nie mają szans być produkcjami ani artystycznymi ani innowacyjnymi. Dzieje się tak, ponieważ gry te tworzone są tak, by zadowolić każdego. Każdy to statystycznie poprawny gracz, wymyślony przez działy sprzedaży w celu maksymalizacji ilości sprzedanych kopii. Oznacza to chęć dotarcia z produktem do jak najmłodszych grup wiekowych, a także ludzi nie posiadających szczególnych zainteresowań lub nie dysponujących ponadprzeciętnym potencjałem intelektualnym. Co prawda niektóre gry, na przykład Heavy Rain, celowo rezygnują części odbiorców, wprowadzając treści dozwolone od lat 18-tu, ale wątpliwe jest czy rzeczywiście zmniejszy to sprzedaż wśród nieletnich. Inne próbują zachęcić do kupna pewne szczególne grupy społeczne, na przykład w Dragon Age 2 mamy możliwość grania postacią homoseksualną i romansowania z niektórymi postaciami zgodnie z tą orientacją. Tak więc te najdroższe w produkcji gry muszą być grami koncepcyjnie prostymi, pozbawionymi nadmiernej immersji, podążającymi utartymi już szlakami, aby trafić do jak najszerszego kręgu odbiorców. Ograniczenia te nie dotyczą studiów niezależnych, ponieważ ich budżety są na tyle małe, że mogą śmiało podążać w kierunku innowacyjności, nie mając rąk związanych przez wszechwładnych marketingowców. Nie jest to nawet kwestia ryzyka, lecz kalkulacji, bo jeżeli innowacyjna gra jest dobra, to wiadomo że gdzieś istnieje grupa wymagających graczy czekających właśnie na nią - wystarczy jedynie do niej dotrzeć. Wspomnieć tu można o grze Tension (na Zachodzie wydana jako The Void) niewielkiego rosyjskiego studia Ice-Pick Lodge: zdecydowanie jest to jedna z najdziwniejszych i najbardziej innowacyjnych gier w historii, toteż doczekała się Rysunek 7. Tension - gra, w której jedyną walutą są barwy, a sama rozgrywka jest metaforą ludzkiej duszy Rysunek 8. Niezależne studia developerskie mają dziś doskonałe warunki, aby zapełnić nisze rynkowe 7

6 Klub techniczny niedużego grona zachwyconych nią ludzi, co zupełnie wystarczyło by zapewnić zysk jej twórcom. Szanse rynkowe dla producentów niezależnych Wraz z rozwojem platform cyfrowej dystrybucji gier (np. Steam czy Desura) przestało być konieczne tłoczenie fizycznych nośników (CD, DVD), będące jedną z większych przeszkód dla studiów niezależnych. Jak jednak wykorzystać tę szansę? Pewne jest, że niemożliwe jest bezpośrednie konkurowanie z wielkimi wytwórniami. Po prostu żaden mały zespół nie może marzyć o zrobieniu czegoś bardziej efektownego do serii takich jak Need For Speed, Dawn of War ani Wiedźmin. Dobrą wiadomością jest to, że wcale nie trzeba z nimi konkurować. Istnieje dobrze już poznana i opisana ścieżka casuali. Wielkie sukcesy marketingowe prostych gier na iphona pokroju Doodle Jump zapewniły tej rozrywce należyty rozgłos oraz spowodowały nasycenie rynku produkcjami tego typu. Jest również druga ścieżka, ciągle niedoceniana, a jest nią rynek gier ambitnych, skupiających się na wysokiej immersji, głębokiej fabule i ciekawej mechanice rozgrywki. Jak już pisałem wcześniej, większość dzisiejszych graczy to ludzie dojrzali, wychowani na grach pozbawionych pięknej grafiki, za to posiadających osobowość. Dlatego jest to wielka nisza rynkowa: tworzenie dzieł nie tyle w stylu retro, co posiadających tę właśnie unikalną osobowość, wypartą najpierw przez pęd do fotorealistycznej grafiki 3D, a później zapomnianą w erze megaprodukcji, których na wszelką unikalność zwyczajnie nie stać. Coraz łatwiejszy dostęp do technologii Jeszcze niedawno tworzenie gier wymagało napisania wszystkiego od zera. Wiele doskonałych pomysłów nigdy nie doczekało się realizacji, kiedy zespół zaczynał od pisania własnego silnika 3D i nigdy tego zadania nie kończył. Rysunek 10. Bloober Team - firma zaangażowana w stworzenie Europejskiej Akademii Gier - pionierskich studiów podyplomowych dla developerów Rysunek 11. VoidForge - jedna z młodych firm typu spin-off, założona przez pracowników i absolwentów Uniwersytetu Jagiellońskiego Obecnie mamy do dyspozycji wiele przydatnych narzędzi i bibliotek, ale przede wszystkim korzystać możemy z narzędzi middleware. Produkty takie jak GameMaker, Multimedia Fusion, czy Construct pozwalają na tworzenie gier w 2D bez potrzeby programowania. Daje to artystom i projektantom możliwość wyklikania swojej gry, a studiom szybkiego stworzenia prototypu. Bardziej zaawansowane frameworki, takie jak Unreal Development Kit, Unity lub Havok pozwalają tworzyć pełne trójwymiarowe gry wielokrotnie szybciej niż w przypadku programowania od podstaw, a jednocześnie programy wygenerowane przez nie cechują się dobrą wydajnością. Duży potencjał dla tworzenia gier niezależnych ma również zaangażowanie się polskich uczelni w nauczanie programowania gier komputerowych. Prekursorem w tej dziedzinie jest Uniwersytet Jagielloński, gdzie od niedawna studiować można w trybie dziennym lub zaocznym jedną z 3 specjalizacji studiów 2-go stopnia: Produkcja gier wideo, Modelowanie i animacja 3D oraz Projektowanie gier wideo - specjalizacja stworzona specjalnie dla humanistów, kładąca nacisk na kreatywne tworzenie fabuły oraz wykorzystanie narzędzi middleware. Coraz częstsze są również przypadki symbiozy między studiami developerskimi a uczelniami: na uczelniach doświadczeni twórcy gier dzielą się swoją wiedzą, z kolei studenci zasilają szeregi tych firm lub też zakładają własne przedsiębiorstwa. Rysunek 9. Emergency 4 - gra, w której zamiast zabijać, ratuje się ludzkie życie, a także gasi pożary i usuwa skutki przeróżnych katastrof Bartosz porębski Jest pracownikiem Zakładu Technologii Gier Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Oprócz zajęć z programowania gier prowadzi badania nad bezdotykowymi interfejsami mózg-komputer oraz rozwija studio developerskie VoidForge, przez co ma coraz mniej czasu, aby samemu pograć w swoje ulubione gry. Kontakt: bartosz.porebski@void-forge.com 8 8/2011

7