Instytut Inżynierii Środowiska Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu

Transkrypt

1 Hydrogeologia

2 Instytut Inżynierii Środowiska Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu Odpowiedzialna za przedmiot: Prof. dr hab. inż. Alicja Czamara

3 Zakres przedmiotu: Elementy geologii dynamicznej i historycznej Elementy geologii inżynierskiej Elementy hydrogeologii

4 Elementy geologii dynamicznej i historycznej Budowa Ziemi. Procesy endogeniczne. Procesy egzogeniczne. Wiek Ziemi. Regiony geologiczne. Charakterystyka trzeciorzędu i czwartorzędu. Zlodowacenia w Polsce i ich wpływ na rzeźbę terenu.

5 Elementy geologii inżynierskiej Klasyfikacja gruntów budowlanych i ich własności.

6 Elementy hydrogeologii Klasyfikacja wód podziemnych. Wody strefy aeracji i saturacji. Fizyczne i chemiczne właściwości wody podziemnej. Podstawy filtracji wód podziemnych. Prawo Darcy. Dopływ wody do rowu i do studni, obliczenie zasięgu leja depresji.

7 Pomoce dydaktyczne: Czamara A., Kowalski J., Molski T.: Hydrogeologia inżynierska z podstawami gruntoznawstwa. Skrypt AR we Wrocławiu nr 504, Wrocław Kowalski J.: Hydrogeologia z podstawami geologii. AR, Wrocław Myślińska E.: Laboratoryjne badania gruntów, PWN, Warszawa.

8 Pomoce dydaktyczne, c.d. : Pisarczyk S.: Gruntoznawstwo inżynierskie. PWN, Warszawa. Wiłun Z.: Zarys geotechniki. WK i Ł., Warszawa. Podstawy hydrogeologii stosowanej. Praca zespołowa pod red. Macioszczyk A.: PWN, Warszawa. Zarys geologii i hydrogeologii Praca zbiorowa pod red. Wacławskiego M., Wyd. Polit. Krak., Kraków.

9 Lenczewska-Samotyja E., Łowkis A., Zdrojewska N.: Zarys geologii z elementami geologii inżynierskiej i hydrogeologii. Oficyna Wyd. PW, Warszawa. Macioszczyk A., Dobrzyński D.: Hydrogeochemia strefy aktywnej wymiany wód podziemnych. PWN, Warszawa. Plewa M.: Geologia inżynierska i hydrogeologia, Część III, Wyd. Polit. Krakowskiej. Wieczysty A.: Hydrogeologia inżynierska. PWN. Warszawa. Wiłun Z.: Zarys geotechniki. WKiŁ Warszawa.

10 Wykład 1: Działy geologii nauki podstawowe i stosowane. Geologia dynamiczna. Budowa Ziemi. Procesy endogeniczne. Wykład 2: Procesy egzogeniczne wietrzenie, erozja, transport, akumulacja. Wykład 3: Geologia historyczna i stratygrafia. Budowa geologiczna Polski ze szczególnym uwzględnieniem czwartorzędu. Wykład 4: Warunki geologiczne występowania wód podziemnych. Pochodzenie wód podziemnych, podział i klasyfikacja. Zasilanie i drenaż wód podziemnych.

11 Wykład 5: Fizyczne, organoleptyczne, chemiczne i bakteriologiczne właściwości wód podziemnych. Antropogeniczne zagrożenia wód podziemnych. Wykład 6: Podstawowe cechy fizyczne i właściwości hydrogeologiczne gruntów: uziarnienie, porowatość, przepuszczalność. Podział gruntów według własności filtracyjnych. Wykład 7: Pomiary stanów wód podziemnych, mapy hydroizohips i hydroizobat. Ruch wód podziemnych. Wyznaczanie kierunku przepływu wód podziemnych. Spadek hydrauliczny, spadek krytyczny. Prawo Darcy ego i zakres jego ważności.

12 Plan wykładu I - Geologia nauką o budowie i historii Ziemi Działy, dyscypliny podstawowe i pomocnicze geologii Podstawowe cechy fizyczne i właściwości hydrogeologiczne gruntów

13 GEOLOGIA PODSTAWOWA STOSOWANA - Geologia dynamiczna - Geologia inżynierska - Geologia historyczna - Hydrogeologia - Geologia regionalna - Geologia surowcowa Nauki pomocnicze geologii: - Mineralogia - Petrografia - Paleontologia - Geofizyka - Geochemia

14 Budowa wnętrza Ziemi Atmosfera Płaszcz Ziemi Hydrosfera Jądro Skorupa ziemska Litosfera

15

16

17 Budowa wnętrza Ziemi Kula ziemska zbudowana jest z trzech zasadniczych warstw współśrodkowych, różnej miąższości: jądro (centrosfera, barysfera) - centrum Ziemi, metaliczne NiFe, o promieniu ok km. strefa przejściowa (płaszcz ) - miąższości ok km. - NIFESIMA - warstwa stykająca się z jądrem - FESIMA - warstwa górna litosfera - Sima o miąższości ok km. - powyżej zalega Sial właściwa skorupa ziemska.

18 Wokół skorupy ziemskiej niereguralnie rozciąga się powłoka wodna hydrosfera, a całość ziemi otacza powłoka gazowa atmosfera.

19 Poszczególne sfery charakteryzuja się zróżnicowanymi właściwościami fizycznymi. Na granicach między poszczególnymi sferami, zwanych nieciągłościami: Golicyna, Gutenberga i Mohorovičicia, obserwuje się skokową zmianę prędkości fal sejsmicznych, związaną z różnym składem chemicznym poszczególnych sfer lub ze zmianą stanu fazowego ośrodka.

20 Informacje o budowie wnętrza ziemi uzyskuje się drogą pośrednią, na podstawie badań geofizycznych. Badaniami bezpośrednimi (wierceniami) można rozpoznać jedynie budowę zewnętrznej warstwy do głębokości około 15 km.

21 Podstawowe cechy fizyczne i właściwości hydrogeologiczne gruntów

22 Definicja gruntu budowlanego, klasyfikacja gruntów, fazy i struktury gruntów. Podstawowe cechy fizyczne gruntów: Wilgotność gruntu Gęstość objętościowa i ciężar objętościowy gruntu Gęstość właściwa i ciężar właściwy szkieletu gruntowego.

23 Cechy określające porowatość gruntu Gęstość objętościowa i ciężar objętościowy szkieletu gruntowego Porowatość Wskaźnik porowatości Stopień zagęszczenia i stany zagęszczenia gruntów niespoistych Stany zawilgocenia gruntów Wilgotność całkowita Stopień wilgotności

24 Definicja gruntu budowlanego według normy PN-B Grunt budowlany to: część skorupy ziemskiej mogąca współdziałać z obiektem budowlanym, stanowiąca jego element, lub służąca jako tworzywo do wykonywania z niego budowli ziemnych. Klasyfikacja gruntów oparta jest m.in. na kryteriach: genetycznych, fizycznych, geotechnicznych, dobieranych w ten sposób, by na ich podstawie można było wyróżnić grupy gruntów o zbliżonych cechach.

25 Ze względu na genezę: - antropogeniczne - naturalne grunty rodzime - powstały w wyniku procesów geologicznych i znajdują się w miejscu powstania, grunt nasypowe - grunty naturalne lub antropogeniczne przerobiony w wyniku działalności człowieka, np. na wysypiskach, zwałowiskach, w budowlach ziemnych; dzieli się je na: nasypy budowlane (NB) grunt powstały wskutek kontrolowanego procesu technicznego, np. w budowlach ziemnych, nasypy niebudowlane (NN) grunt powstały w sposób nie kontrolowany, np. na zwałowiskach lub wysypiskach.

26 Ze względu na zawartość substancji organicznej grunty rodzime dzieli się na grunty: mineralne, grunty rodzime, w których zawartość substancji organicznej jest mniejsza lub równa 2%; organiczne, w których zawartość substancji organicznej jest większa od 2 %.

27 Ze względu na wytrzymałość (odkształcenie podłoża) grunty mineralne dzieli się na grunty: skaliste mineralne, nieskaliste mineralne. Grunty skaliste to grunty rodzime lite lub spękane mają wytrzymałość na ściskanie Rc > 0,2 MPa. Gruntem nieskalistym mineralnym nazywa się grunt, którego nie można zaliczyć do gruntów skalistych (jest rozdrobniony), w którym zawartość części organicznych jest równa lub mniejsza od 2%.

28 Grunty skaliste dzieli się ze względu na ich wytrzymałość na ściskanie na: grunt skalisty twardy (ST), o wytrzymałości na ściskanie Rc > 5 MPa, grunt skalisty miękki (SM), o wytrzymałości na ściskanie Rc 5 MPa. Uwzględniając stopień spękania grunty skaliste dzieli się na skały: lite, mało spękane, średnio spękane, bardzo spękane.

29

30 Podział gruntów budowlanych Grunty budowlane Grunty antropogeniczne Grunty naturalne

31 Grunty naturalne Grunty naturalne Rodzime Nasypowe

32 Grunty nasypowe Nasypowe Mineralne Organiczne Nasyp budowlany Nasyp niebudowlany

33 Grunty Rodzime Mineralne Organiczne Skaliste Nieskaliste Skaliste Nieskaliste H Nm Gy T

34 Grunty skaliste Grunty skaliste Twarde Miękkie Lite Mało spękane Średnio spękane Bardzo spękane

35 Grunty nieskaliste Grunty nieskaliste Kamieniste Gruboziarniste Drobnoziarniste

36 Grunty nieskaliste mineralne dzieli się na: kamieniste, których średnica d50 jest większa od 40 mm, gruboziarniste, których średnica d50 jest równa lub mniejsza od 40 mm, a średnica d90 jest większa od 2 mm, drobnoziarniste, których średnica d90 jest równa lub mniejsza od 2 mm.

37 Podział gruntów nieskalistych mineralnych oparty jest na ich uziarnieniu oraz wartości wskaźnika plastyczności. W uziarnieniu gruntów wyróżnia się pięć frakcji. Pod pojęciem frakcji uziarnienia rozumie się zbiór wszystkich ziaren (lub cząstek) gruntu nieskalistego o średnicach zastępczych (d) znajdujących się w określonym zakresie wielkości. W gruntach różno- i bardzo różnoziarnistych, zawierających w swoim składzie frakcje kamieniste i żwirowe, przy określeniu rodzaju gruntu należy wyznaczyć frakcje zredukowane: piaskową, pyłową i iłową.

38 Frakcje gruntów nieskalistych Nazwa frakcji Symbol frakcji Frakcje podstawowe: Zakres średnic zastępczych d (mm) Kamienista Żwirowa Piaskowa Pyłowa Iłowa f k f ż f p f π f i d > d > 2 2 d > 0,05 0,05 d > 0,002 0,002 d

39 Frakcja iłowa zredukowana f i = 100 f i.100 ( ) f + f k ż

40 I

41 Wskaźnik jednorodności uziarnienia Cu (różnoziarnistości gruntu U)*, jest to stosunek średnicy d60 tzn. takiej średnicy ziaren, które wraz z mniejszymi ziarnami i cząstkami stanowią 60% masy próbki; do średnicy d10, tj. średnicy ziaren i cząstek, których w gruncie wraz z mniejszymi stanowią 10% masy próbki. Jeżeli wartość: Cu 5 - grunt jest równoziarnisty, 5 < Cu 15 - grunt jest różnoziarnisty, Cu >15 - grunt jest bardzo różnoziarnisty.

42 Grunty Kamieniste Kamieniste Zwietrzelina Zwietrzelin gliniasta Rumosz Rumosz gliniasty Otoczaki

43 Klasyfikacja gruntów nieskalistych mineralnych Grunt Nazwa gruntu Symbo l Uziarnienie Dodatkowe kryteria zwietrzelina zwietrzelina gliniasta KW KWg f i 2% f i > 2% występuje w miejscu wietrzenia skały w stanie nienaruszonym Kamie nisty d 50 > 40 mm rumosz gliniasty rumosz KR KRg f i 2% f i > 2% występuje poza miejscem wietrzenia skały pierwotnej, lecz nie podlegał procesom transportu i osadzania w wodzie otoczaki KO grunt osadzony w wodzie

44 Grunty gruboziarniste Grubo ziarniste Żwir Żwir gliniasty Pospółka Pospółka gliniasta

45 żwir Ż f i 2% f k + f ż > 50% żwir gliniasty Żg f i > 2% Gruboziar nisty d mm d 90 > 2 mm pospółka Po f i 2% 50% f k + f ż > 10% pospółka gliniasta Pog f i > 2%

46 Grunty drobnoziarniste Drobnoziarniste Niespoiste Spoiste

47 Zawartość frakcji % > 2 mm > 0,5 mm > 0,25 mm piasek gruby Pr < 10 > 50 d 50 > 0,5 mm Drobnoziar nisty d 90 2 mm Nie spo isty I p 1% piasek średni piasek drobny Ps Pd < 10 < 10 < 50 < 50 > 50 < 50 0,5 mm d 50 > 0,25 d 50 0,25 mm piasek pylasty Pπ < 10 < 10 < 10 f p = 68 90%; f π

48 f p f π f i piasek gliniasty pył piaszczysty Pg πp mało spoiste I p = 1 10% pył π Drobno ziarnisty d 90 2 mm Spo isty I p > 1% glina piaszczysta glina glina pylasta glina piaszczysta zwięzła glina zwięzła glina pylasta zwięzła Gp G Gπ Gpz Gz Gπz średnio spoiste I p = 10 20% zwięzło spoiste I p = 20 30% ił piaszczysty ił ił pylasty Ip I Iπ bardzo spoiste I p > 30%

49 Fazy i struktury gruntów

50 Fazy i struktury gruntów nieskalistych Grunt składa się z oddzielnych ziaren (o średnicy > 0,05 mm) i cząstek (o średnicy 0,05 mm), tworzących układ porowaty. Ziarna i cząstki tworzą w gruncie fazę stałą, woda - fazę ciekłą, powietrze - fazę gazową. V =n p V V p V d V a V w V d Gaz (m = 0) a Woda (m ) w Szkielet gruntowy (m ) d Pory Szkielet gruntowy V =1-n d V=1

51 Całkowita objętość gruntu - V obejmuje: - objętość szkieletu Vd (Vs)* - objętość porów Vp. Pory gruntu mogą być wypełnione wodą - Vw (w strefie nasyconej) lub wodą i powietrzem - Vw + Va (w strefie nienasyconej). V = Vd + Vp = Vd + Vw + Va Na całkowitą masę próbki (m) składa się: - masa szkieletu gruntowego md (ms)*, - masa wody zawartej w porach gruntu mw. m = md + mw

52 Struktura gruntu, to układ ziaren i cząstek gruntowych tworzących szkielet gruntowy. Wyróżnia się następujące typy struktur: a) ziarnistą, b) komórkową, c) kłaczkową. a) b) c) Typowe struktury gruntów

53 Cechy fizyczne gruntów

54 Wilgotność gruntu Jest to stosunek masy wody zawartej w próbce (m w ) do masy szkieletu gruntowego (m d (m s )*): m w m md w = 100 = 100 (%) md md Wilgotność naturalna (w n ) jest to wilgotność jaką ma grunt w stanie naturalnym w złożu. Niespoistych mało wilgotne w < 10% wilgotne w = 10 20% mokre w = 20 30% Wilgotności gruntów Spoistych stan półzwarty w = 10 20% stan twardoplastyczny w = 13 25% stan plastyczny w = 16 33% stan miękko plastyczny w= 19 50% Organicznych humus w = 20 40% namuł w = % torf w = %

55 Gęstość objętościowa i ciężar objętościowy gruntu Gęstość objętościowa jest to stosunek masy próbki gruntu o naturalnej wilgotności (m) do jej całkowitej objętości (V): ρ = m V (g cm-3) Gęstość objętościowa gruntów niespoistych waha się najczęściej w granicach od 1,85 do 2,0 g cm -3 a dla gruntów spoistych od 2,0 do 2,20 g cm-3. Ciężar objętościowy gruntu obliczamy według wzoru: γ = ρ g (kn m -3 ) gdzie: g - przyspieszenie ziemskie w m s -2 (g = 9,81 (m s -2 )) ρ - gęstość objętościowa gruntu (g cm -3 )

56 Pomiar objętości próbki gruntu (V) a) b) wyskalowany cylinder z wodą grunt rodzimy piasek kalibrowany pierścień balon gumowy grunt rodzimy woda pierścień a przy zastosowaniu piasku kalibrowanego φ 0,5 2,0 mm, b przy zastosowaniu folii i wody Objętość pobranej próbki (dołka) uzależniona jest od uziarnienia gruntów: dla gruntów o średnicy d max 25 mm V = 3000 cm 3 dla gruntów o średnicy 25 mm < d max 80 mm V = 6000 cm 3

57 Gęstość właściwa szkieletu gruntowego i ciężar właściwy szkieletu gruntowego Gęstość właściwa szkieletu gruntowego (ρ s ) jest to stosunek masy szkieletu gruntowego (m d (m s )*) do objętości szkieletu (V d (V s )*): m d ρ s = (g cm -3 ) jej wartość waha się od 2,4 do 3,2 g cm -3. V d Ciężar właściwy szkieletu gruntowego (γ s ) obliczamy według wzoru: γ s = ρ s g (kn m -3 ) g - przyspieszenie ziemskie w m s -2, γ s - gęstość właściwa szkieletu gruntowego w g cm -3.

58 Gęstość objętościowa szkieletu gruntowego i ciężar objętościowy szkieletu gruntowego Gęstość objętościowa szkieletu gruntowego (ρ d ) jest to stosunek masy szkieletu gruntowego (m d, (m s )* ) do całkowitej objętości gruntu (V): m d ρ d = V (g cm -3 ) Ciężar objętościowy szkieletu gruntowego (γ d ) obliczamy według wzoru: γ d = ρ d g (kn m -3 ) g - przyspieszenie ziemskie w m s -2, γ d - gęstość objętościowa szkieletu gruntowego w g cm -3.

59 Znając wilgotność gruntu (w) i gęstości objętościowej gruntu (ρ) gęstość objętościową szkieletu gruntowego ρd oblicza się ze wzoru : ρ 100 ρd = (g cm -3 ) w

60 Porowatość Jest to stosunek objętości porów gruntu (V p ) do całkowitej objętości gruntu (V): s V = V + V p V s 1,0 V = n V -objętość porów p V -objętość szkieletu p p V = 1 - n s 1,0 V = 1,0 Rys Objętość gruntu, szkieletu gruntowego i porów n = Vp Wzór na porowatość (n) można wyprowadzić, zakładając V = 1, wtedy: V p = n V p V d = V - V p V d = 1 - n V n = Porowatość równoziarnistych piasków i żwirów mieści się w granicach od 0,258 do 0,476. ρ s ρ s ρ d

61 Wskaźnik porowatości Jest to stosunek objętości porów (V p ) do objętości szkieletu gruntowego (V d (V s )*): e = Vp V d e = ρ s ρ d ρ d Istnieje ścisła zależność między wskaźnikiem porowatości (e), a porowatością (n), którą można wyprowadzić w następujący sposób: n e = = e 1 + n 1 n e

62 Przykładowe wartości porowatości i wskaźnika porowatości Rodzaj gruntu iły świeżo osiadłe, namuły, torfy iły plastyczne iły w stanie półzwartym lessy gliny pylaste piaski równoziarniste n (%) e 9 2,3 1 0,43 0,43 0,18 1,5 0,67 0,67 0,33 1 0,33

63 Stopień zagęszczenia i stany zagęszczenia gruntów niespoistych Stopniem zagęszczenia gruntów niespoistych (I D ) nazywamy stosunek zagęszczenia istniejącego w naturze do największego możliwego zagęszczenia dla danego gruntu: I D = V V max max V V min gdzie: V - objętość gruntu w stanie naturalnym, w cm 3 V min - objętość gruntu maksymalnie zagęszczonego, w cm 3 V max - objętość gruntu przy najluźniejszym ułożeniu ziaren gruntu, w cm

64 a b c V p max V max V p V p min V d V V d V min V d I D = V V p max p max V V p p min gdzie: V p - objętość porów gruntu w stanie naturalnym, w cm 3 V p min - objętość porów gruntu maksymalnie zagęszczonego, w cm 3 V p max - objętość porów gruntu przy najluźniejszym ułożeniu ziaren, 3

65 Dzieląc licznik i mianownik przez Vd otrzymujemy: I D = emax e e e max min gdzie: e - wskaźnik porowatości gruntu w stanie naturalnym, e min - wskaźnik porowatości minimalnej, e max, - wskaźnik porowatości maksymalnej.

66 Oznaczenie stopnia zagęszczenia gruntów niespoistych W celu oznaczenia stopnia zagęszczenia gruntu (ID) należy określić: wskaźnik porowatości gruntu w stanie naturalnym (e), wskaźnik porowatości maksymalnej tego gruntu (emax) przez usypanie go możliwie jak najluźniej, wskaźnik porowatości minimalnej (emin), maksymalnie zagęszczając

67 Stany zagęszczenia gruntów niespoistych i wartości stopnia zagęszczenia (I D ) Stany zagęszczenia gruntów Stan luźny Stan średnio zagęszczony Stan zagęszczony Stan bardzo zagęszczony Stopień zagęszczenia I D I D 0,33 0,33 < I D 0,67 0,67 < I D 0,80 I D > 0,80

68 Granice konsystencji, stopień plastyczności, stany gruntów spoistych, wskaźnik plastyczności Rozróżnia się trzy konsystencje gruntów spoistych (rys. 1.12): zwartą, plastyczną, płynną. w = 0 s w = w n n p w = w n L w = w w (%) Wilgotność Stopień plastyczności Stan gruntu Konsystencja I < 0,0 L 0,0 0,25 0,50 1,0 I > 1,0 L Półzwarty Twardoplastyczny Zwarty Plastyczny Miękkoplastyczny Płynny Zwarta Plastyczna Płynna

69 Grunt o konsystencji płynnej zachowuje się jak ciecz i nie ma prawie żadnej wytrzymałości na ścinanie. Grunt o konsystencji plastycznej odkształca się przy pewnym nacisku, nie ulega przy tym spękaniu i zachowuje nadany mu kształt. Grunt o konsystencji zwartej odkształca się dopiero przy dużych naciskach, przy czym odkształceniom towarzyszą spękania. Granica płynności - wilgotność gruntu na granicy między konsystencją płynną i plastyczną Granica plastyczności - wilgotność gruntu na granicy między konsystencją plastyczną i zwartą Granicę skurczalności osiąga grunt o konsystencji zwartej, gdy przy suszeniu przestaje zmniejszać swą objętość.

70 Granica płynności (wl), wyznaczana jest umownie, jest to wilgotność, wyrażana w procentach, jaką ma pasta gruntowa, umieszczona w miseczce aparatu Casagrande`a, gdy wykonana w niej bruzda zlewa się przy 25. uderzeniu miseczki o podstawę aparatu. Granica plastyczności (wp), jest to wilgotność jaką ma grunt, gdy przy kolejnym wałeczkowaniu bryłki gruntu wałeczek pęka po osiągnięciu średnicy 3 mm. Granica skurczalności (ws), wyznaczana umownie, jest to wilgotność, wyrażana w procentach, jaką ma grunt, o konsystencji zwartej, gdy przy suszeniu bryłka gruntu przestaje zmniejszać swą objętość.

71 Stany gruntów spoistych Stan gruntu Zwarty Półzwarty Twardoplastyczny Plastyczny Miękkoplastyczny Płynny I L, w n I L < 0, w n w s I L 0, w s < w n w p 0 < I L 0,25 0,25 < I L 0,5 0,5 < I L 1,0 I L > 1,0

72 Stopień plastyczności makroskopowo oznaczyć można na podstawie próby wałeczkowania: I L = 1,25 ac x f i gdzie: 1,25% - strata wilgotności gruntu przy jednokrotnym wałeczkowaniu, x - liczba wałeczkowań, f i - zawartość frakcji iłowej w gruncie, ac (A)* - aktywność koloidalna: dla większości gruntów występujących na terenie Polski można przyjmować ac = 1 (z wyjątkiem glin pokrywowych i lessów, dla których ac = 0,5 0,7 i iłów montmorillonitowych, dla których ac > 1,5).

73 Wskaźnik plastyczności wskazuje, ile wody (w procentach) w stosunku do masy szkieletu, wchłania dany grunt przy przejściu ze stanu półzwartego w stan płynny. gdzie: w L granica płynności w P granica plastyczności I P = w L - w P Przykładowe wartości wskaźnika plastyczności I P wynoszą: dla bentonitów silnie chłonących wodę ~ 200%, dla lessów, pyłów w granicach 5 10%. Grunty o niskim (IP), już przy niewielkim zawilgoceniu, mogą bardzo łatwo się upłynnić.

74 Wskaźnik plastyczności przyjęto za kryterium klasyfikacji gruntów drobnoziarnistych. Podział gruntów według spoistości Spoistość gruntu Niespoiste Spoiste: - mało spoiste - średnio spoiste - zwięzło spoiste - bardzo spoiste I P >30 f i

75 Wyznaczenie granicy plastyczności Za granicę plastyczności (wp) przyjmuje się wilgotność wałeczka gruntu, pękającego po osiągnięciu średnicy 3 mm (utworzonego z kulki o średnicy ~7 mm).

76 Wygląd wałeczka podczas próby wałeczkowania

77 Stopień wilgotności Stopień wilgotności (S sat (S r )*) określa stopień wypełnienia porów gruntu wodą. Oblicza się go ze wzoru: S sat = w w = w ρ 100 e gdzie: sat w w sat (w r )* wilgotność w stanie całkowitego nasycenia porów gruntu wodą ρ d gęstość właściwa szkieletu gruntowego ρ w gęstość właściwa wody e wskaźnik porowatości d ρ Stan zawilgocenia gruntu Suchy lub mało wilgotny Wilgotny Mokry Stopień wilgotności 0 < S sat 0,4 0,4 < S sat 0,8 0,8 < S sat 1,0