WYKORZYSTANIE WIRTUALNEJ RZECZYWISTOŚCI WE WSPOMAGANIU DECYZJI GRUPOWYCH

Transkrypt

1 WYKORZYSTANIE WIRTUALNEJ RZECZYWISTOŚCI WE WSPOMAGANIU DECYZJI GRUPOWYCH Radosław Kowal Wprowadzenie W ostatnich latach, ze względu na znaczący postęp w dziedzinie wykorzystania najnowszych środków komunikacji, wiele organizacji jest w stanie nawiązywać relacje biznesowe opierając się niemal w całości na Internecie i technologiach mobilnych. Postęp w tej dziedzinie nie ominął takŝe systemów wspomagania decyzji. Wykorzystanie sieci komputerowych wpłynęło na zwiększenie moŝliwości w zakresie podejmowania decyzji grupowych. Dzięki ułatwieniom w komunikacji moŝliwe stało się efektywne wsparcie procesu decyzyjnego, przeprowadzanego między z udziałem decydentów zlokalizowanymi nawet na róŝnych kontynentach. W niniejszym referacie proponowane jest zwrócenie uwagi na jedną z najnowszych propozycji związanych z wykorzystaniem Internetu do kooperacji, mianowicie wirtualnej rzeczywistości. W artykule omawiana wirtualna przestrzeń, stworzona przez firmę Linden Lab, która oferuje platformę do tworzenia własnych wirtualnych światów, oraz moŝliwości, jakie oferuje ona swoim uŝytkownikom.

2 Geneza wirtualnych rzeczywistości W 2003 roku została udostępniona publiczności platforma do tworzenia wirtualnych światów w trzech wymiarach Second Life, stworzona przez firmę LindenLab. Najnowsze statystyki publikowane przez operatora platformy (tab. 1) mówią o ponad 13 mln zarejestrowanych uŝytkowników, przy ok. 500 tys. odwiedzin w ciągu ostatnich 7 dni. Świadczy to niewątpliwie o duŝym potencjale drzemiącym w tej technologii. Populacja Secondo Life (na dzień ) Tabela 1 Residents Logged-In During Last 7 Days 467,022 Residents Logged-In During Last 14 Days 590,181 Residents Logged-In During Last 30 Days 831,390 Residents Logged-In During Last 60 Days 1,211,542 Total Residents 13,618,500 Źródło: [ ] Wirtualne światy były się do niedawna jedynie fikcją. Wykorzystanie potencjału komputerów i sieci komputerowych doprowadziło do stworzenia w latach 90. XX wieku pierwszych wirtualnych przestrzeni. SłuŜyły one do rozrywki i przyjmowały postać gier, w których brała udział duŝa liczba osób. Gry te znane są do dzisiaj pod nazwą Massive multiplayer online role-playing game (MMPORG). Akcent kładziony jest w nazwie na ich masowy charakter oraz na fakt kreowania swoich postaci przez uŝytkowników gry. Platformę SecondLife moŝna traktować jako pewną

3 odmianę tradycyjnej gry z kreowaniem postaci. Odmianę, poniewaŝ platforma moŝe słuŝyć nie tylko do zabawy, ale takŝe moŝe znaleźć zastosowanie w biznesie. UŜytkownik otrzymuje moŝliwość stworzenia tzw. awatara, który jest jego wirtualną reprezentacją w świecie SecondLife. W ten sposób definiuje awatara Marc de Groot, stwierdzając ponadto, Ŝe awatar jest ciałem uŝytkownika, w trakcie jego pobytu w wirtualnym świecie [Grot]. Platforma SecondLife jest dostępna dla niemal kaŝdego uŝytkownika Internetu. UmoŜliwia ona ponadto moŝliwość kreowania własnego wyglądu wirtualnego świata. MoŜna tworzyć własne przestrzenie, obiekty bądź teŝ korzystać z wszelkiego rodzaju danych w formie elektronicznej. Przykładowo moŝna udostępniać treść, zarówno za pomocą dokumentów, jak i multimediów przy wykorzystaniu streamingu. Dodatkowo platforma posiada własny interfejs programistyczny (API) oraz język programowania pozwalający na tworzenie własnych skryptów. JednakŜe przede wszystkim, szczególnie biorąc pod uwagę temat niniejszego artykułu, moŝliwa jest komunikacja i współdzielenia wirtualnych zasobów z innymi uŝytkownikami. Dzięki tym właściwościom wirtualny świat staje się wysoce interaktywny. Grupowe systemy wspomagania decyzji Decyzje przewaŝnie są podejmowane nie poprzez odizolowane od otoczenia jednostki, ale przede wszystkim poprzez grupy osób, działające wspólnie w kierunku wybrania najlepszej, spośród moŝliwych, alternatywy. PoniewaŜ do podjęcia decyzji w duŝych organizacjach (i nie tylko w takich) potrzebna jest kooperacja wielu osób, rozwój systemów wspo-

4 magania decyzji nie mógł pozostać obojętny na ten fakt. Jak pisze Turban: wspomaganie grupowego podejmowania decyzji jest krytycznym aspektem systemów wspomagania decyzji w tym stuleciu[tur01]. Grupowe wspomaganie decyzji koncentruje się wokół komunikacji między uczestnikami procesu podejmowania decyzji. Wśród obszarów, które są wspierane w ramach GDSS naleŝy wymienić: Wspieranie wymiany informacji w grupie, Negocjacje, Przechowywanie informacji nt podjętych decyzji i przebiegu procesu podejmowania decyzji, Wizualizacja wariantów decyzyjnych, Systemy wspierania kreatywności, poprzez współdziałanie w grupie. Generalnie systemy wspierające pracę grupową moŝna podzielić ze względu na dwa wymiary: czas i przestrzeń. Wynikiem takiego podziału jest macierz, przedstawiona na rys. 1. To samo miejsce Ten sam czas Pokoje decyzyjne GSS w oparciu o sieć Web WspółuŜytkowanie dokumentów RóŜny czas Pokoje decyzyjne GSS w oparciu o sieć Web Zarządzanie obiegiem dokumentów RóŜne miejsce Wideokonferencje Audiokonferencje WspółuŜytkowanie dokumentów Konferencje z wykorzystaniem komputera, umoŝliwiające nagrywanie Rys1. Podział GDSS ze względu na miejsce i czas Źródło: [Tur01].

5 Wykorzystując powyŝszy model, Second Life naleŝałoby zaliczyć do wszystkich wspomnianych kategorii. Jest to bowiem raczej platforma, która moŝe posłuŝyć jako baza dla innych rozwiązań wspierających pracę grupową. Przy jej wykorzystaniu moŝna pracować jednocześnie, a więc w tym samym czasie, jak i utworzyć rozwiązanie, które umoŝliwi rejestrowanie informacji dla innych uczestników procesu podejmowania decyzji, dzięki czemu SL moŝe zostać zaliczone jako narzędzie moŝliwe do wykorzystanie w róŝnym czasie. Jeśli chodzi o miejsce to Second Life moŝna postrzegać równieŝ na dwa sposoby. Z jednej strony nie jest wymagana fizyczna obecność decydentów w tym samym miejscu łącząc się z serwerami SL mogą oni przebywać w odległych przestrzennie lokalizacjach. Z drugiej jednak, powinni znaleźć się w tej samej lokalizacji wirtualnej. Wykorzystanie Second Life w pracy grupowej Zalety wykorzystania wirtualnej platformy we wspieraniu grupowego podejmowania decyzji moŝna ująć w kilku podpunktach: MoŜliwość wizualizacji wariantów decyzyjnych w postaci odrębnych światów jest to realizacja jednego z głównych postulatów, stawianych przed systemami wspomagania decyzji i wynikającego z klasycznego podejścia do budowy DSS. W ramach klasycznego podejścia, jednym z głównych elementów składowych systemu jest baza modeli. W przypadku wirtualnego świata, wyposaŝonego w moŝliwość tworzenia własnych przestrzeni i artefaktów oraz sztucznych awatarów, moŝliwe staje się tworzenie doskonalszym modeli niŝ tradycyjne modele ekonometryczne. Poza tym, do przestrzeni, stanowią-

6 cych kanwę modelu, moŝna wpuścić awatary prawdziwych ludzi, dzięki czemu zyskuje się zwiększone zbliŝenie modelu do rzeczywistości. MoŜliwość współudziału w podejmowaniu decyzji dla osób spoza organizacji częstokroć dzięki otwartości na pomysły płynące z otoczenia firmy są w stanie osiągać duŝo lepsze rezultaty, niŝ opierając się tylko i wyłącznie na osądzie zarządu. W przypadku dopuszczenia do głosu osób spoza kręgu podejmującego decyzje często rośnie kreatywność rozwiązania problemu inne osoby, posiadające niezaleŝne punkty widzenia mogą być źródłem inspiracji dla decydentów. MoŜliwości wynikające z tworzenia wirtualnych reprezentacji, dzięki czemu moŝliwa do przezwycięŝenia jest jedna z głównych wad tradycyjnych spotkań szansa na to, Ŝe bardziej zdeterminowana, przebojowa jednostka zdominuje spotkanie i narzuci innym uczestnikom swój punkt widzenia [Roszk01]. Gdy w grę wchodzi wirtualna reprezentacja, kaŝdy ma równe szanse. Dzięki temu ułatwione jest koncentrowanie się na pomyśle, a nie na osobie zgłaszającej, która jest autorem propozycji. Second Life oferuje wiele istniejących juŝ miejsc przeznaczonych do prowadzenia spotkań i narad, działając tak, jak systemy spotkań elektronicznych (ang. Electronic meeting systems EMS). Przykładami wirtualnych miejsc przeznaczonych do odbywania spotkań i organizowania konferencji są [Power07]: Alpine Executive Center miejsce przygotowane do prowadzenia spotkań biznesowych i konferencji, stylizowane na kurort alpejski.

7 Poza organizacją spotkań moŝliwe jest wirtualne jeŝdŝenie na nartach, odbywanie wycieczek czy udział w disco. Teamwork Dynamice reprezentacja firmy o tej samej nazwie, zajmującej się wspieraniem pracy grupowej w świecie rzeczywistym. W wirtualnym biurze prezentowane są rozwiązania typu GSS, ze szczególnym uwzględnieniem narzędzi do podnoszenia kwalifikacji i prowadzenia debat. Hyperstring Island frmy Hyperstring.net firma specjalizuje się w dostarczaniu rozwiązań dla uczestników Second Life; są to skrypty, tworzenie przestrzeni, tworzenie awatarów, artefaktów, przygotowywanie tzw. whiteboards, czyli elektronicznych tablic, które słuŝą do prezentowania treści dla współpracy grupowej. IBM Kearney Theatre Complex firmy IBM, obszar słuŝący do przeprowadzania spotkań online. Omawiając zalety nie wolno zapominać o istnieniu wad. Jak kaŝde rozwiązanie platforma Second Life nie jest ich pozbawiona. Przede wszystkim naleŝy zastanowić się nad sensem przerzucania pracy, która moŝe być wykonana przy uŝyciu juŝ istniejących narzędzi do wirtualnej przestrzeni. Koszty związane z budową nowego, wirtualnego miejsca są jednak dość duŝe. WiąŜe się to teŝ z koniecznością przeszkolenia uŝytkowników w zakresie uŝywania platformy i przekonania ich do nowej formy współpracy. Istnieje takŝe kwestia odpowiedniego zabezpieczenia prezentowanych wirtualnie treści. Większość przedsiębiorstw nie chce kluczowych danych udostępniać innym organizacjom. Dane, nawet jeŝeli są wymieniane poprzez sieć rozległą, podlegają szyfrowaniu i ich odbiorca jest ich legitymowanym uŝytkownikiem. W przypadku SL platformę

8 dostarcza i nią administruje podmiot nie pozostający w domenie zaufania przedsiębiorstwa. Kolejnym problemem, powiązanym z poprzednim, jest moŝliwość utraty zbudowanej przestrzeni, na skutek bankructwa dostawcy oprogramowania lub błędu w aplikacji. Wnioski Wirtualne przestrzenie, jako platforma umoŝliwiająca wielorakie formy komunikowania się stają się powoli rzeczywistością. Firma Linden Lab, jako pierwsza postanowiła stworzyć świat wirtualny, nazwany Second Life, który moŝe zostać wykorzystany takŝe do wsparcia grupowego podejmowania decyzji. Rozwiązanie takie ma wiele zalet, ale teŝ, na chwilę obecną, wiele wad. UmoŜliwia sprawną współpracę, czego dowodem są choćby filmy wideo z zarejestrowaną pracą zespołu architektów nad projektem domu, ale uzaleŝnia wykorzystujące platformę organizacje od jej dostawcy. Dodatkowo naleŝy wziąć pod uwagę duŝe wsparcie dla rozwoju kreatywności, wynikające z moŝliwości dopuszczenia do projektowania wariantów decyzyjnych osób spoza organizacji, ale z drugiej strony naleŝy wspomnieć o rozterkach związanych z właściwym zabezpieczeniem kluczowych informacji przed wyciekiem. Na chwilę obecną trudno jest jednoznacznie ocenić, czy takie rozwiązanie jak wirtualne przestrzenie zostanie zaakceptowane przez rynek. Nie naleŝy go jednak ignorować, choćby ze względu na zainteresowanie szerokiej publiczności (wyraŝone w liczbie kont i licznikach odwiedzin) oraz zainteresowanie ze strony duŝych korporacji. Swoje wirtualne przestrzenie mają takie firmy jak Cisco, Sun i IBM. Ta ostatnia od pewnego czasu

9 sankcjonuje Second Life poprzez współpracę z Linden Labs nad jego rozwojem.

10 Literatura [Grot] [Tur01] [Roszk01] [Power07] de Groot, Marc, "Multi-user virtual reality system for simulating a three-dimensional environment," United States Patent [ ] Turban E., Aronson J. E., Decision support systems and intelligent systems, Prentice Hall, New Jersey 2001, s Roszkiewicz, R., GDSS: The Future of Online Meetings and True Digital Collaboration?, w: Seybold Report: Analyzing Publishing Technologies, 1/11/2007, Vol. 7 Issue 1, s. 13. Power D. J., DSS News, A Free Bi-Weekly Publication of DSSResources.COM, July 15, Vol. 8, No [ ] Informacje o autorach Mgr Radosław Kowal Katedra Informatyki Akademia Ekonomiczna ul. Bogucicka Katowice Polska Numer telefonu (fax) +48/32/ radek@ae.katowice.pl