Zagrożenia zdrowotne pracowników sektora budownictwa

Transkrypt

1 Zagrożenia zdrowotne pracowników sektora budownictwa Jolanta Walusiak-Skorupa Klinika Chorób Zawodowych i Zdrowia Środowiskowego Instytut Medycyny Pracy w Łodzi

2 Pracownicy budownictwa Stanowią około 5-10% wszystkich pracujących w krajach uprzemysłowionych. Większość z nich 90% to mężczyźni. W Europie wypadki w budownictwie stanowią 17,5% wszystkich wypadków i zranień, co daje około 1 miliona takich zdarzeń rocznie.

3 Narażenie zawodowe pracowników budownictwa Problemy zdrowotne pracowników budownictwa Wybrane aspekty opieki profilaktycznej

4 Narażenie zawodowe pracowników budownictwa

5 Czynniki obecne w środowisku pracy pracowników budownictwa chemiczne; fizyczne; biologiczne; związane ze sposobem i miejscem wykonywania pracy; obciążenie czynnikami psychospołecznymi.

6 Przykłady zagrożeń zdrowotnych pracowników budownictwa Murarz Elektrycy Zawód Malarze Posadzkarze Instalatorzy Dekarze Spawacze Wiertacze Obsługa koparek Pracownicy zbierający toksyczne odpady Zagrożenia/skutki zdrowotne Cement (astma, zap. skóry), dźwiganie (choroby układu ruchu) Metale (spawanie), pył azbestu (choroby układu ruchu) Pary rozpuszczalników org., metale Obciążenie układu ruchu, pary lakierów i klejów Azbest, włókna syntetyczne, obciążenie układu ruchu Smoła, temperatura, wysokość Pary i pyły metali Krzemionka, wibracja ogólna, hałas Krzemionka, wibracja ogólna, hałas, wahania temperatury Gorąco, stres, czynniki toksyczne

7 Czynniki chemiczne Występują w postaci pyłu, włókien, dymu płynu, mgły gazu, par Przykłady czynników chemicznych na budowie azbest ołów krzemionka kadm tlenek węgla gazy spawalnicze pary lakierów, farb, rozpuszczalników organicznych

8 Czynniki chemiczne drogą wziewną Wchłanianie drogą pokarmową absorpcja

9 9

10 Obraz kliniczny skutków narażenia na ołów w badanej grupie (N=27) Rozpoznanie N (% grupy) Przebyte podostre zatrucie ołowiem pod postacią kolki ołowiczej i niedokrwistości 12 (44,4%) Objawy wzmożonego wchłaniania ołowiu 10 (37%) Przebyte podostre zatrucie ołowiem pod postacią niedokrwistości Przebyte podostre zatrucie ołowiem pod postacią kolki ołowiczej 2 (7,4%) 1 (3,7%) Obserwacja w kierunku zatrucia negatywna 2 (7,4%)

11 Czynniki fizyczne hałas; wibracja ogólna i miejscowa; wahania temperatury, praca w mikroklimacie zimnym lub gorącym; nadmierne lub niedostateczne oświetlenie; promieniowanie jonizujące, ultrafioletowe, ultradźwięki.

12 Czynniki fizyczne Mikroklimat gorący zwiększa ryzyko chorób układu krążenia, zaburzeń psychicznych, chorób nerek, zwłaszcza kamicy; istotnie podwyższa ryzyko wypadków i zranień przy pracy, gdyż podwyższona temperatura i towarzyszące jej odwodnienie nasila zmęczenie, zaburza koordynację, koncentrację i szybkość reakcji, zwiększa rozdrażnienie i zmniejsza sprawność. Nadmierne nasłonecznienie i związane z tym promieniowanie ultrafioletowe występowanie oparzeń skóry, zwiększone ryzyko raka skóry.

13 Czynniki biologiczne Mikroorganizmy (bakterie, wirusy, grzyby, pleśnie) Przykłady: wirus zachodniego Nilu (virus West Nile) bakterie Borrelia burgdorferi (Lyme Disease) Histoplasma capsulatum wszawica Toksyny, oleje roślinne Często wchłanianie przez skórę lub wziewnie.

14 Czynniki związane ze sposobem i miejscem wykonywania pracy niedostosowanie ergonomiczne stanowiska pracy do rodzaju wykonywanych czynności zawodowych i możliwości oraz cech antropometrycznych pracownika, konieczność ręcznego przemieszczania ciężarów, wykonywanie pracy w pozycji wymuszonej, wykonywanie ruchów monotypowych, powtarzalnych, nadmierny długotrwały ucisk na tkanki i elementy tworzące narząd ruchu, praca w zmiennych warunkach mikroklimatycznych, dodatkowe narażenie na wibrację

15 Czynniki psychospołeczne Obejmują wszystko (sytuacja, cecha pracy, wymaganie w pracy), co oddziałuje na pracownika za pośrednictwem mechanizmów psychofizjologicznych (czyli stresu) i powoduje szkodę (pogorszenie funkcjonowania, samopoczucia i zdrowia). W przemyśle budowlanym te obciążenia są znaczne długie godziny pracy by ukończyć określone zadanie, wielozadaniowość, częste wykonywanie pracy z dala od rodziny i miejsca zamieszkania, ryzyko urazu, sezonowość pracy i niskie zarobki w najmniej wykwalifikowanych grupach. Zaburzenia zdrowia psychicznego w tej grupie zawodowej są częste.

16 Problemy zdrowotne pracowników budownictwa

17 Skutki działania czynników szkodliwych obecnych na budowie wypadek/zranienie; choroba; trwałe inwalidztwo; śmierć. AVOID BREATHING AIRBORNE ASBESTOS FIBERS Uszkodzona izolacja z azbestu

18 Czynniki występujące w miejscu pracy mogą wywołać chorobę - jedynie w tej sytuacji możemy mówić o chorobie zawodowej w rozumieniu medyczno-prawnym; spowodować zaostrzenie wcześniej występującej choroby o podłożu niezawodowym; przyczynić się do rozwoju chorób pośrednio związanych z pracą, w których ekspozycja zawodowa jest tylko jednym z wielu czynników etiologicznych.

19 Czynniki zwiększające ryzyko zdrowotne ciągłe zmiany miejsca pracy; liczni wykonawcy i podwykonawcy; duże obroty zatrudnianie niewykwalifikowanych pracowników; stale zmieniające się relacje z innymi grupami wykonawców; różnorodność zadań wykonywanych jednocześnie; narażenie na czynniki szkodliwe związane z bezpośrednio wykonywaną pracą, jak również z pracą wykonywaną przez innych ( w pobliżu ).

20 Schorzenia zawodowe u pracowników budownictwa Punkt wykazu Choroby zawodowe 1 Zatrucia ostre albo przewlekłe lub ich następstwa 2 Gorączka metaliczna 3 Pylice płuc 4 Choroby opłucnej lub osierdzia wywołane pyłem azbestu 5 Przewlekłe obturacyjne zapalenie oskrzeli 6 Astma oskrzelowa 12 Alergiczny nieżyt nosa 14 Przedziurawienie przegrody nosa wywołane subst.o działaniu żrącym lub drażniącym 16 Choroby wywołane działaniem promieniowania jonizującego 17 Nowotwory złośliwe powstałe w następstwie działania czynników występujących w środowisku pracy, uznanych za rakotwórcze u ludzi 18 Choroby skóry 19 Przewlekłe choroby układu ruchu wywołane sposobem wykonywania pracy 20 Przewlekłe choroby obwodowego układu nerwowego wywołane sposobem wykonywania pracy 21 Obustronny trwały odbiorczy ubytek słuchu typu ślimakowego lub czuciowonerwowego spowodowany hałasem 22 Zespół wibracyjny 24 Choroby wywołane działaniem wysokich albo niskich temperatur otoczenia 25 Choroby układu wzrokowego wywołane czynnikami fizycznymi, chemicznymi lub biologicznymi 26 Choroby zakaźne lub pasożytnicze albo ich następstwa

21 Choroby układu ruchu Bóle pleców, póle ramion, szyi, barku są najczęściej zgłaszanymi objawami przez pracowników budownictwa (Cook i wsp., 1996). W USA w budownictwie częstość urazów kręgosłupa jest o 50% większa niż we wszystkich pozostałych gałęziach przemysłu. Związane z pracą choroby układu ruchu dotyczą ok. 40% pracowników budownictwa w USA. W badaniu przeprowadzonym w Holandii na dolegliwości ze strony układu ruchu skarżyło się 67% murarzy i 57% inspektorów budowlanych (Boschman i wsp., 2012). W większości przypadków były one związane z pracą.

22 Objawy ze strony układu oddechowego astma oskrzelowa zawodowa i zaostrzająca się pod wpływem pracy; alergiczny nieżyt nosa; chemiczne zapalenie płuc; alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych; zespół toksyczności pyłu organicznego; przewlekłe zapalenie oskrzeli; przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP); pylica płuc; nowotwory.

23 Choroby skóry pracownicy budownictwa charakteryzują się jednym z najwyższych współczynników zapadalności na choroby skóry, np. w Niemczech wskaźnik zapadalności u posadzkarzy i płytkarzy, wynosił dla ACD 8,1 przypadków kontaktowego zapalenia skóry i 13,7 przypadków zapalenia skóry z podrażnienia na pracujących. Czynniki etiologiczne metale (chrom, kobalt, nikiel), żywice epoksydowe, akrylowe, impregnaty do drewna, kleje, związki gumy. Wet work - każdy rodzaj aktywności zawodowej, w której pracownik musi spędzić co najmniej 25% czasu pracy z wilgotną bądź mokrą skórą rąk lub podobny okres czasowy musi stosować nieprzepuszczalne rękawice ochronne.

24 Zdrowie psychiczne w miejscu pracy Co roku, 1 z 5 dorosłych doświadcza diagnozowalnej choroby psychicznej lub problemów z uzależnieniem, przy czym: tylko 13.2% otrzymuje odpowiednie leczenie; osoby ubezpieczone prywatnie są leczone jeszcze rzadziej - 5.5%. SAMHSA 2004/NCQA 2002/Watson Wyatt Staying at Work Survey/ Sederer LI et al: Integrating Care for Medical and Mental Illnesses. Preventing Chronic Disease, April 2006 Pracownicy budownictwa mają 2x wyższą częstość samobójstw niż populacja generalna; 45% pracowników budownictwa, które doznały wypadku przy pracy ma wysokie prawdopodobieństwo depresji.

25 Skutki stresu: zdrowie somatyczne Zaburzenia układu trawiennego Zaburzenia układu krążenia Zaburzenia układu mięśniowo-szkieletowego Alergie, zaburzenia układu odpornościowego

26 Skutki stresu: zdrowie psychiczne Zaburzenia lękowe Zaburzenia nastroju uzależnienia od substancji psychoaktywnych Irytacja, wybuchy gniewu Okresowe zaburzenia koncentracji uwagi Pogorszenie ogólnej sprawności psychofizycznej

27 Opieka profilaktyczna nad pracownikami budownictwa

28 Priorytety poszczególnych uczestników opieki profilaktycznej Pracownicy Dobry stan zdrowia Stabilna i satysfakcjonująca praca (też ekonomicznie) Pracodawca Brak problemów związanych z zatrudnieniem Brak wypadków przy pracy i chorób zawodowych Szybka reakcja na zagrożenia Nadzór i wsparcie kadry zarządzającej Służba medycyny pracy Obiektywne porady Precyzyjna ocena ryzyka Odpowiedzialność Uzasadnione i przekonujące wskazówki w celu zmniejszenia ryzyka skutków zdrowotnych

29 Opieka profilaktyczna w Polsce w chwili obecnej

30 Cel kompleksowej opieki nad pracownikami? Czy tak jest dobrze?

31 Sytuacja w Polsce W 44% firm przestrzegane są wyłącznie przepisy BHP i żadne inne. 15% firm w ogóle nie interesuje się zdrowiem pracowników 54% jest przekonanych, że nie jest w stanie ograniczyć/ kontrolować szkodliwego wpływu warunków pracy na zdrowie swoich pracowników. 90% pracowników twierdzi, że powinna być prowadzona promocja zdrowia w zakładach pracy.

32 Sytuacja w Europie zdrowie pracujących 28% pracowników twierdzi, że cierpi na związane z pracą, niewypadkowe, problemy zdrowotne, które są, albo mogą być zaostrzone przez pracę; 35% pracowników uważa, że praca stanowi zagrożenie dla ich zdrowia; Najczęstsze problemy zdrowotne osób pracujących: choroby i zaburzenia psychiczne; choroby układu ruchu; choroby układu krążenia; choroby narządu słuchu spowodowane hałasem; choroby zakaźne i pasożytnicze; choroby układu oddechowego; kontaktowe zapalenie skóry; nowotwory o etiologii zawodowej.

33 Cele badań profilaktycznych ocena czy cechy fizyczne i psychiczne kandydata do pracy lub pracownika pozwalają mu wykonywać pracę w takich warunkach, jakie istnieją na konkretnym stanowisku pracy. ocena czy stan zdrowia badanego nie stanowi zagrożenia dla jego życia lub osób z nim współpracujących, a także wykluczyć choroby, które mogłyby ulec zaawansowaniu w wyniku kontynuowania pracy w kontekście warunków stwierdzonych na stanowisku pracy. Zdrowie zawodowe zdrowie pracujących (ang. occupational health) Promowanie i utrzymywanie najwyższego poziomu sprawności psychicznej, fizycznej i dobrego samopoczucia u pracowników wszystkich zawodów całkowite zdrowie u wszystkich pracujących we wszystkich zawodach (all occupations total health of all at work)

34 Badania profilaktyczne Praca na wysokości do 3m Ogólna ocena stanu zdrowia przeprowadzaną przez uprawnionego lekarza. Konsultacje specjalistyczne (okulistyczna, neurologiczna otolaryngologiczna) i badania pomocnicze są wykonywane w zależności od wskazań ustalonych w trakcie badania ogólnolekarskiego. Badania okresowe wykonywane są co 3-5 lat.

35 Badania profilaktyczne Praca na wysokości powyżej 3m Badanie ogólnolekarskim obowiązkowe, Badania specjalistyczne przeprowadzane przez lekarzy okulistę, neurologa i laryngologa. Badania pomocnicze wykonywane są w zależności od wskazań ustalonych w trakcie badania ogólnolekarskiego. Badania okresowe wykonywane są co 2-3 lata, a u osób powyżej 50 r.ż. co rok.

36 Jak powinna być realizowana opieka profilaktyczna nad pracownikami?

37 Lekarz medycyny pracy ma znacznie lepsze możliwości diagnozowania zaburzeń zdrowotnych związanych z pracą i podejmowania działań profilaktycznych.

38

39 Cel kompleksowej opieki nad pracownikami? Czy może raczej tak?

40 Elementy niezbędne do prawidłowej opieki profilaktycznej nad pracownikami Pracodawca Pracownicy Podstawowa jednostka służby medycyny pracy

41 Dziękuję za uwagę!