Materiał z aplikacji internetowych

Transkrypt

1 T4: Przepisy prawne dotyczące publikacji Przepisy prawne regulujące prawa autorskie USTAWA z dnia 4 lutego 1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych Więcej na: Prawa autorskie to zbiór przepisów regulujących jedną z ważniejszych dziedzin prawa własności intelektualnej. Ochroną prawno autorską objęte są jedynie te wytwory intelektu człowieka, które spełniają przesłanki utworu. Prawo autorskie zapisane w ustawie o prawie autorskim z dnia 4 lutego 1994 roku, określa co i kto może skorzystać z ochrony praw autorskich. Definicję tego pojęcie zawiera art. 1 ust. 1 prawa autorskiego, który stanowi, że Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnych charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażania (utwór). W praktyce oznacza to, że każdy z nas napisawszy dowolny utwór, może zastrzec sobie do niego prawa. Aby być twórcą w rozumieniu prawa autorskiego i ewentualnie czerpać z tego tytułu profity, nie trzeba mieć ukończonych szkół artystycznych, nie trzeba przywdziewać ekstrawagandzkich strojów czy porzucać własnego stylu życia. LICENCJA - na oprogramowanie jest to umowa zawarta między wydawcą programu (podmiotem, do którego należą prawa autorskie), a osobą, która ma zamiar używać danego oprogramowania. Symbole: Na utworach różne symbole odpowiedniego urzędu określa prawa własności: - (copyright) oznacza zastrzeżenie prawa autorskiego, obok znaku ϖsymbol powinno znajdować się wskazanie uprawnionego z tytułu prawa autorskiego i roku pierwszej publikacji utworu, np.: Copyright by Wydawnictwo Szkolne PWN Sp. z o.o, Warszawa Symbol (reserved) to zastrzeżenie znaku towarowego, Microsoft Word 9ϖnp.:7. ϖ- Symbol (trademark) to znak towarowy (handlowy) właściciela produktu, zgłoszony do itp. Wybrane licencje na oprogramowanie: Licencja na program komercyjny (pełna wersja programu) program objęty taka licencją nie ma żadnych ograniczeń jeśli chodzi o jego działanie, jest pełnopłatny i wszelkie próby kopiowania, rozpowszechniania są niezgodne z prawem. Objęty jest całkowitym prawem autorskim. Shareware programy tego typu to programy płatne, jednak rozprowadzane przez producenta są za darmo i można z nich korzystać przez pewien określony czas nie ponosząc żadnych opłat. Adware to licencja obejmująca programy, które mogą być wykorzystywane za darmo w zamian za dołączanie i wyświetlanie w nich reklamy. Freeware licencja umożliwiająca darmowe rozpowszechnianie aplikacji bez ujawniania kodów źródłowych. Prawa autorskie twórcy zostają zachowane. Programu nie można w żaden sposób zmieniać. Najczęściej program można wykorzystywać tylko na swój użytek i zabronione jest rozpowszechnianie programu w celach komercyjnych. GNU General Public Licence- programy objęte tą licencją umożliwiają użytkownikowi uruchamianie programu w celach dowolnych, a na dodatek użytkownik ma możliwość udoskonalania go, kopiowania, a także tworzenie i udostępnianie własnych poprawek. Można zatem uznać, ze licencja GPL jest obecnie najbardziej znaną licencją do wolnodostępnego oprogramowania. Licencja ta jest często powiązana z systemami operacyjnymi Linux. Licencja BSD - jest to licencja oparta o zasady Wolnego Oprogramowania. Ten typ licencji jest bardziej ułożony dla samego użytkownika. Dzięki temu, prócz modyfikacji kodu możemy także rozpowszechniać program, który posiada nasz własny kod, bez konieczności umieszczania w nim kodu źródłowego. Jedynym warunkiem jest 1

2 dołączenie informacji o tym, kto jest autorem oprogramowania oraz treści owej licencji, na podstawie której program został prawnie wydany. CPL (Common Public License) - jest to także jedna z licencji Wolnego Oprogramowania. W 1988 roku została ona sformułowana przez firmę IBM, po czym została zatwierdzona przez środowisko Open Source Initiative. Jest to licencja bardzo podobna do opisanej wyżej licencji GNU General Public Licence Public domain -tego typu licencje posiadają typy oprogramowania bądź inne zbiory, na które wygasły już prawa autorskie. Dzięki temu mamy swobodny dostęp do takiego oprogramowanią, ponieważ w tym wypadku nie obowiązują już nas prawa autorskie. T5: Netykieta, etyka Webmastera Netykieta zbiór zasad przyzwoitego zachowania w Internecie, swoista etykieta obowiązująca w sieci (ang. net). Netykieta webmastera Twórz strony w standardzie (kodowania literek typowo polskich, tzw. ogonków Dobieraj tak kolory, żeby dało się choć na to patrzeć Nie umieszczaj na pierwszej stronie plików pojemnościowo bardzo dużych np. w MB, żeby choć pierwsza strona nie ładowała się w nieskończoność Stosuj kompresję obrazów Jeśli nie jest to akurat galeria zdjęć, to umieszczaj wszelkie obrazy w rozdzielczości 72 piksele na cal. Mile bardzo są widziane strony tworzone w Notatniku, lub innym programie, w który pracuje się na kodzie, a nie w trybie WYSIWIG (ang. What You See Is What You Get, czyli to co widzisz to masz) jak np. choćby Microsoft Word. Takie strony tworzone w programach "wizualnych" do www wynikowo są dużo większe - nawet 20-krotnie w porównaniu z taką samą stroną wykonaną w trybie tekstowym. Nie przywłaszczaj sobie bezprawnie owoców pracy innych osób. Pamiętaj, że Twoja strona może nie zawsze być widoczną dla innych w taki sam sposób w jaki Ty ją widzisz na swoim komputerze. Posiadaj zawsze zainstalowane najnowsze wersje trzech najpopularniejszych przeglądarek (Internet Explorer, FireFox i Opera) i staraj się aby strona była w nich dostępna i dobrze wyglądała. Publikacja Nie twórz nie wiadomo ilu aliasów (czyli domen np. na prv.pl) do swojej strony tylko dla tego, że są darmowe. Jeśli to tylko możliwe niech do Twojej witryny prowadzi jeden lub dwa adresy, lecz nie więcej, bo tylko wprowadzasz wtedy zamieszanie, "zaśmiecasz" wyszukiwarki i denerwujesz ludzi. Nie umieszczaj na swojej stronie bezpośrednich linków do plików (np. mp3) z czyjejś strony, bez jego wcześniejszej zgody - wtedy bezprawnie wykorzystujesz jego pracę i łącze serwera na którym znajduje się jego strona. Aby postąpić fair, zamieść informację i odnośnik do strony, na której można znaleźć dane pliki. Utrzymanie Pilnuj, by nie było na Twojej stronie "martwych" linków, czyli wiodących do nieistniejących miejsc w sieci. Kontroluj to, co się dzieje na Twojej stronie (księgi gości, fora dyskusyjne i inne). Uaktualniaj stronę, nie pozostaw jej już w obecnym stanie na wieki. Jeśli w pewnym momencie stwierdzisz, że rezygnujesz z prowadzenia strony, to zostaw ją "w spadku" komuś innemu lub usuń z sieci. 2

3 Międzyludzkie Nie obrażaj nikogo, staraj się tego nie czynić publicznie nawet gdy masz ku temu powody. Zanim publicznie kogoś ocenisz w jakikolwiek sposób, przemyśl to na spokojnie i dwukrotnie. Zwracaj uwagę raczej bezpośrednio danej osobie niż publicznie (zostanie lepiej odebrana i nie jako atak), chyba że jest to osoba już wyjątkowo łamiąca wszelkie reguły (i robi to też publicznie) i po wcześniej osobiście zwróconej jej uwadze nie zareaguje. Jeśli się zwracasz do danej konkretnej osoby raczej pisz zaimki dużą literą: "Ty", "Ci", "Tobie"... a nie "ty" itp. Swoje opinie wyrażaj zawsze w sposób kulturalny. Pamiętaj zawsze, że nie jesteś sam jeden na świecie i że nie jesteś najważniejszy. Ku przestrodze Pamiętaj, że tak na prawdę w Internecie nikt nie jest anonimowy! Zawsze można dojść do tego kto, skąd, kiedy, gdzie i co. Grzechy główne webmasterów, autorów i użytkowników witryn internetowych w zakresie prawa autorskiego: 1. Zamieszczenie (na własnej witrynie) cudzego tekstu i podpisanie go własnym nazwiskiem najbardziej prymitywny plagiat, ale wcale nie wyjątkowy. 2. Zamieszczenie cudzego tekstu bez podania autora. 3. Wplatanie do własnych tekstów twórczych fragmentów cudzych tekstów jako własnych. Takie fragmenty mogą się znaleźć w naszym tekście, ale ujęte w cudzysłów oraz właściwie opisane (autor, źródło fragmentu, jeśli jest to strona internetowa wraz z podaniem linka). 4. Przywłaszczanie sobie cudzych skryptów czy appletów. 5. Przywłaszczanie (elementów) grafiki stworzonej dla innej witryny. 6. Przeróbka i łączenie cudzych utworów (tekstów) bez zgody i wiedzy autora. Jest to złamanie prawa autora do integralności jego utworu (ustawa mówi o nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnym wykorzystaniu). 7. Przywłaszczanie sobie cudzych rozwiązań technicznych i webmasterskich w organizacji innego serwisu, sposobu jego funkcjonowania, interface u, newslettera itd. Przy takich zapożyczeniach minimum będzie wspomnienie w jakimś opisie strony lub twórców strony o źródle inspiracji lub wzorze na którym (częściowo) opierają się rozwiązania danej witryny internetowej. 8. Zamieszczenie cudzego tekstu bez zgody autora (licencji autorskoprawnej). Nie czynimy zadość prawu autorskiemu oraz dobrym obyczajom, jeśli cudzy tekst kopiujemy na swoją witrynę bez zgody autora, lecz ze szczegółowym opisem autora i źródła. Autor może nie chcieć publikacji w danym miejscu w Sieci i ma do tego całkowite i nienaruszalne prawo. Autor może sobie nie życzyć, aby jego tekst znalazł się w jakimś niekorzystnym kontekście lub z innych względów nie życzyć sobie publikacji na jakiejś witrynie. 9. Zamieszczenie cudzego tekstu bez linka źródłowego (miejsca pierwotnej publikacji w Internecie), zwłaszcza problem ten dotyczy przytaczania" tekstów na różnych forach moderatorzy nawet największych forów niepomiernie więcej uwagi zwracają na to, aby nie przemknął się link innej strony, niż na to, aby nie przepuszczać wypowiedzi" polegających na wklejaniu cudzych tekstów (zdarza się, że bez podania autora oraz linka źródłowego). T6: Jak działa Internet? Internet to połączone ze sobą tysiące sieci działające według odmiennych standardów, które dzięki temu, że potrafią rozmawiać ze sobą we wspólnym języku (protokole internetowym), potrafią przesłać dane z punktu A w dowolnej z tych sieci do punktu B w dowolnej z tych sieci. 3

4 Celem połączenia komputerów jest wymiana informacji. Istnieje wiele sposobów, dzięki którym informacje można przekazywać między komputerami. Te ustandaryzowane metody przekazywania danych lub dokumentów za pośrednictwem sieci nazywa się protokołami. World Wide Web (po angielsku: ogólnoświatowa sieć ), w skrócie Web lub częściej WWW to tylko jeden ze sposobów, za pomocą których można wymieniać informacje w Internecie. Jest on unikalny, dlatego, że pozwala na łączenie ze sobą dokumentów za pomocą odnośników hipertekstowych, dzięki czemu powstaje wielka sieć połączonych ze sobą informacji. WWW wykorzystuje protokół o nazwie http (Hyper Text Transfer Protocol). Geneza: 1 W roku 1967, Amerykańska agencja militarna DARPA tworzy/finansuje powstanie sieci rozległej nazwanej ARPANET. Środek okresu zimnej wojny i wielkiej rywalizacji technologicznej USA ZSRR. Początkowo sieć ma charakter rządowo-militarno-naukowy, po czym w roku 1980 zostaje odseparowana część sieci, którą obecnie nazywamy Internetem. Rozwój: Za rozwój technologii internetowej odpowiada powołana przez DARPA grupa naukowo badawcza IETF, która w obecnych czasach ma charakter nieformalny, otwarty dla każdego i ogólnoświatowy. Celem grupy jest opracowywanie standardów i wytycznych w postaci dokumentów RFC. Oficjalnie zatwierdzone RFC staje się wyznacznikiem dla producentów sprzętu i oprogramowania wykorzystujących sieć Internet. Adresy IP: Za adresy IP na samej górze odpowiada organizacja non-profit ICANN (z siedzibą w Kalifornii), a właściwie jej autonomiczna część IANA, której rząd Stanów Zjednoczonych przekazał czasowo prawo nadzoru nad przydziałem adresów IP. Świat zostaje podzielony na 5 regionów i odpowiadającym im organizacjom drugiego poziomu: AfriNIC (Afryka), APNIC (Azja-Pacyfik), ARIN (Ameryka Północna), LACNIC (Ameryka Południowa, Środkowa i Kariby), oraz RIPE NCC (Europa, Bliski Wschód i Azja Środkowa) z siedzibą w Amsterdamie. Organizacje te bezpośrednio lub co jest częściej spotykane za pośrednictwem dostawców Internetu posiadających status LIR (np. TP SA, ATM, GTS), przydzielają adresy IP odbiorcom końcowym. Trasowanie: Aby możliwa była komunikacja w Internecie, samo istnienie unikalnych adresów IP nie wystarczy potrzebny jest jakiś mechanizm przekazujący informacje jak dotrzeć od jednego adresu IP do drugiego. Mechanizmem tym jest protokół routingu przekazujący informacje pomiędzy urządzeniami zwanymi routerami (w wielkim uproszczeniu np. aby dostać się z adresu A do B, należy przejść przez routery A->X1->X2->X3->B). Dostawcy Internetu tworzą lub podłączają się do różnych punktów wymiany ruchu sobą, zwanych IXP (pomieszczenie techniczne z dużą ilością kabli i routerów). Nazwy domenowe: Dla przeciętnego człowieka, używanie adresów IP w praktyce jest nieakceptowalne: wyobraźmy sobie np. zamiast wpisywania ;-). Dlatego właśnie wymyślono domeny i system zamiany adresów domenowych na adresy IP (DNS). Nazwy domenowe zostały sklasyfikowane na różne poziomy: najwyższy (np.pl Polska) i niższe (np edu.pl edukacyjna, gov.pl rządowa, waw.pl regionalna). Na samej górze serwerów nazw są tzw. root nameservers (w większości znajdują się w Stanach Zjednoczonych), które przechowują między innymi (na obecną chwilę) 248 dwuliterowych domen najwyższego poziomu. W Polsce głównym rejestratorem nazw domenowych jest NASK, a inne podmioty działają na mocy porozumienia z NASK

5 T7: Web design zapoznanie z pojęciami. WEBDESIGN 2 Tworzenie stron internetowych nazywane jest również web designem. Słowo to zostało zapożyczone z języka angielskiego, web - oznacza sieć, Internet z dobrze znanego World Wide Web oraz design projektowanie. Web design jest to proces formowania pomysłu, planowania, modelowania i realizacji głównego celu jakim jest przekazanie elektronicznej informacji, treści za pomocą Internetu. Cel ten jest realizowany za pomocą technologii (np. takich jak języki znacznikowe czy skryptowe) odpowiednich dla przetwarzania i wyświetlania przez przeglądarki internetowe lub inne sieciowe interfejsy graficzne. Celem web designu jest zaprojektowanie i stworzenie serwisu internetowego. Serwis internetowy jest zbiorem elektronicznych plików umieszczonych na jednym lub kilku serwerach. Ma za zadanie prezentowanie pewnej treści (łącznie z elementami i interfejsami interaktywnymi) użytkownikowi końcowemu. Odbiór treści odbywa się dzięki pojedynczym stronom serwisu internetowego, które wyświetlane są na życzenie użytkownika. Zawartość strony, prezentowana użytkownikowi w postaci tekstu, formularzy oraz obrazów (bitmap GIF, JPEG, PNG) dodawana jest do stron za pomocą znaczników języków takich jak HTML, XHTML czy XML. Wyświetlanie bardziej złożonych elementów takich jak grafiki wektorowe, animacje, strumienie dźwiękowe lub wideo najczęściej wymaga dodatkowych wtyczek (plug-in). Najpopularniejsze wtyczki to Flash, QuickTime oraz Java. Elementy tego typu zagnieżdżane są na stronach internetowych również za pomocą znaczników HTML lub XHTML. Web design i technologie informacji są bardzo szybko rozwijającymi i zmieniającymi się dziedzinami dlatego też zaistniała potrzeba wprowadzenia standardów, które regulowałyby sposób pisania i przesyłania stron internetowych. W 1994 roku powstała organizacja W3C (World Wide Web Consortium), która zajmuje się ustanawianiem takowych standardów. Publikowane przez W3C rekomendacje nie mają mocy prawnej nakazującej ich użycie, lecz wpływ samej organizacji nie pozwala się z nimi nie liczyć. Dlatego też twórcy przeglądarek internetowych wprowadzają ciągłe ulepszenia do swoich produktów tak aby oprogramowanie było zgodne z panującymi standardami. Obecnie wszystkie przeglądarki uznają języki XHTML i XML w połączeniu arkuszami kaskadowych styli CSS służących do pozycjonowania i manipulowania wyglądem elementów strony internetowej. Najnowsze rekomendacje mają na celu umożliwienie przeglądarkom dostarczania różnorodnych elementów interaktywnych w sposób dostępny dla każdego użytkownika końcowego bez konieczności instalowania wtyczek i dodatkowych aplikacji. STRONY STATYCZNE I DYNAMICZNE Strony statyczne nie zmieniają zawartości lub wyglądu przy każdym wywołaniu. Aby dokonać zmian na stronie programista strony musi manualnie zmienić kod strony. Zasadnicza różnica między statycznymi i dynamicznymi stronami WWW polega na technice ich wytwarzania. Każda strona statyczna, będąc częścią składową większego serwisu internetowego, musi być wcześniej przygotowana przez internetowego twórcę. Ostateczny kształt, struktura i schemat organizacyjny takiego serwisu musi być znany już na etapie projektowania i przygotowywania. Strony dynamiczne, w przeciwieństwie do stron statycznych, generowane są na bieżąco przez serwer HTTP na podstawie zmiennych i parametrów przekazanych przez przeglądarkę internetową. Strony dynamiczne dostosowują swoją zawartości i/lub wygląd w zależności od interakcji z użytkownikiem lub środowiska w którym zostały wywołane (miejsce, czas, modyfikacje w bazie danych itp.). Zmiany zawartości strony mogą odbywać się w dwojaki sposób. Można dokonać tych zmian po stronie użytkownika, na jego komputerze (tzw. client-side) przez użyciu takich języków skryptowych jak JavaScript, JScript, Actionscript dokonujących zmian bezpośrednio na elementach DOM (Document Object Model - sposób reprezentacji złożonych dokumentów XHTML i XML w postaci modelu zorientowanego obiektowo). Drugim sposobem jest kompilacja 2 5

6 dynamicznej zawartości na serwerze (tzw. server-side) wykorzystując języki programowania takie jak PHP, ASP, Perl, Coldfusion, JSP, Python itp.). W skomplikowanych serwisach internetowych zazwyczaj wykorzystywane są obie metody jednocześnie. Korzystanie z technologii dynamicznego generowania stron WWW ma sens wówczas, gdy oparty na nich serwis internetowy jest bardzo rozbudowany i często odwołuje się do zmiennych danych. Prawdziwa moc i nieograniczona funkcjonalność stron dynamicznych ujawnia się dopiero podczas współpracy z serwerami baz danych, gdzie przechowywane są elementy niezbędne do wygenerowania pojedynczej strony WWW - przede wszystkim teksty i grafiki. W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że dynamiczna strona to kompozycja dwóch składowych: szablonu decydującego o formatowaniu i zmiennych decydujących o zawartości. Każda z tych technologii posiada swoje wady i zalety. Technologie można bez trudu łączyć w celu uzyskania złożonego efektu. HISTORIA STRON INTERNETOWYCH Tim Berners-Lee opublikował pierwszą stronę internetową w sierpniu 1991 roku. Jako pierwszy połączył on komunikację internetową (która była używana przez dziesiątki lat np. do komunikacji ) z hipertekstem (który również istniał już od dłuższego czasu ale jego wykorzystanie ograniczało się do przeglądania informacji na pojedynczym komputerze). Hipertekst to organizacja danych w postaci niezależnych leksji połączonych hiperłączami. Hipertekst cechuje nielinearność i niestrukturalność układu leksji, oznacza to, że nie ma z góry zdefiniowanej kolejności czytania leksji a nawigacja między nimi zależy wyłącznie od użytkownika. Strony internetowe pisane są w języku znaczników nazywanym HTML (Hyper Text Markup Language). Wczesne wersje tego języka były bardzo ograniczone i nadawały stronom internetowym jedynie podstawową strukturę w postaci nagłówków i paragrafów a także możliwość używania odnośników (linków). Mimo tych ograniczeń była to zupełnie nowa, inna niż wszystkie ówczesne forma komunikacji użytkownicy w bardzo łatwy sposób mogli poruszać się między różnymi stronami podążającą za linkami i przeskakując ze strony na stronę. W miarę rozwoju Internetu język znaczników był systematycznie ulepszany aby zapewnić większą złożoność i elastyczność. Pozwalał na dodawanie do stron różnego rodzaju obiektów takich jak obrazy czy tabele. Elementy takie jak tabele, które początkowo miały na celu wyświetlanie i organizacje danych tabularycznych zaczęto wykorzystywać jako niewidzialne nośniki struktury i wyglądu strony. Wraz z rozwojem kaskadowych styli CSS układy stron oparte na tabelach zaczęto uważać się za przestarzałe. Technologie umożliwiające integrację stron internetowych z bazami danych a także pojawienie się standardów W3C zapoczątkowały dalsze zmiany i ulepszenia w sposobie tworzenia stron. Wraz z postępem czasu serwisy internetowe zmieniają się wewnątrz (skrypty, języki programowania) oraz na zewnątrz (wygląd, projektowanie) wszystko możliwe dzięki oprogramowaniu i nowym mediom. SERWISY INTERNETOWE Serwis internetowy to zbiór informacji o szczególnym temacie. Projektowanie serwisu internetowego definiowane jest jako aranżacja i tworzenie poszczególnych stron internetowych które z kolei połączone między sobą odnośnikami tworzą całość serwis internetowy. Każda ze stron zawiera informacje których przekazanie do użytkownika stanowi główny cel serwisu. Serwis internetowy można porównać do książki, gdzie każda z kart książki jest jedną stroną internetową. Podczas projektowania serwisu WWW należy zwrócić uwagę na wiele aspektów. Dodatkowo wraz z szybkim rozwojem Internetu może pojawić się tych elementów coraz więcej. Cele niekomercyjnego serwisu internetowego będą zależały od pożądanego ujawnienia i rozpowszechnienia strony a także zainteresowania użytkowników. Natomiast dla typowej strony komercyjnej podstawowe aspekty na które należy zwrócić uwagę to: Zawartość treść, informacje umieszczone na stronie powinny być odpowiednie i odnosić się do tematu a także określonej grupy użytkowników do której serwis będzie kierowany 6

7 Użyteczność strona powinna być przyjazna dla użytkownika, wygląd i nawigacja powinny być proste i niezawodne, użytkownik nie powinien mieć problemów z odnalezieniem informacji których poszukuje Wygląd elementy graficzne oraz tekst powinny tworzyć jeden, spójny styl, który wykorzystywany jest całkowicie, na wszystkich stronach. Styl ten powinien być profesjonalny, zachęcający do używania strony i nawiązujący do tematu serwisu Widoczność aby przedstawić informacje użytkownikowi najpierw użytkownik musi daną stronę odszukać. Strona powinna być łatwa do odnalezienia za pomocą głównych silników wyszukiwarek oraz innych mediów reklamowych Typowy serwis internetowy składa się głównie z tekstu i obrazów. Pierwsza strona serwisu nazywana jest stroną główną lub stroną domową. Niektóre strony wykorzystują stronę, którą popularnie nazywa się angielskim zapożyczeniem Splash. Jest strona na którą użytkownik trafia po wpisaniu adresu URL i zazwyczaj zawiera wiadomość powitalną, wybór języka w którym informacje mają być przedstawione lub wybór rejonu z którego użytkownik pochodzi. Zadaniem Splash jest uzyskanie pewnych informacji od użytkownika w celu lepszej personalizacji wyświetlanych informacji (np. pogoda dla rejonu z którego pochodzi użytkownik) lub też ze względów czysto estetycznych aby stworzyć wizualną atmosferę związaną z tematem strony. Każda pojedyncza strona serwisu to plik HTML który posiada własny adres URL. Przy tworzeniu stron najczęściej łączy się je za pomocą odnośników (linków) umieszczonych w tekście lub tworząc główną nawigację serwisu. Szybsze czasy przeglądania poszczególnych stron oraz bardziej wymagający użytkownicy mają efekt w coraz rzadszym wykorzystywaniu stron Splash, szczególnie na stronach komercyjnych. Po zakończeniu tworzenia wszystkich stron serwisu muszą one zostać opublikowane w Internecie. Wszystkie pliki muszą zostać wgrane na serwer za pomocą oprogramowania nazywanego klientem FTP. Po wgraniu plików na serwer(y) mają do nich dostęp użytkownicy z zewnątrz. Po opublikowaniu strony jej autor może wykorzystać rozmaite techniki aby zwiększyć liczbę wizyt i tym samym liczbę kliknięć. Najczęściej wiąże się to z dodaniem strony do katalogów popularnych wyszukiwarek takich jak Google, Yahoo czy MSN, wymianą linków z innymi stronami a także stowarzyszaniu się z innymi stronami o podobnej tematyce. Webmaster szeroki termin, do niedawna oznaczający jedną osobę zajmującą się projektowaniem, kodowaniem, szatą graficzną oraz aktualizacją witryny internetowej. Najczęstsze specjalizacje to m.in.: Nazwa Rola Używane narzędzia Administrator Konfiguruje serwer WWW. Zapewnia Serwer WWW serwera WWW bezpieczeństwo oraz wydajność oprogramowania udostępniającego serwis odwiedzającym. Często właściciel maszyny, na której znajduje się strona. Osoba niekoniecznie związana z danym serwisem WWW. Administrator bazy danych Webdeveloper (Programista) Definiuje strukturę bazy danych. Zapewnia spójność oraz bezpieczeństwo danych serwisu. Jest to rola zwykle występująca przy większych projektach o charakterze biznesowym. Tworzy kod serwisu w wybranym języku programowania. Odpowiada za sprawną wymianę danych pomiędzy stroną a odwiedzającym. Modyfikuje i rozwija istniejące rozwiązanie oparte na Frameworkach, CMF'ach i CMS'ach zgodnie z wymaganiami przedstawionymi przez Architekta systemu. Serwer bazy danych Edytory tekstu, API, frameworki, interpreter lub kompilator języka Używane technologie np. Apache, Cherokee, Caudium, Internet Information Services, Roxen np. MySQL, Oracle, PostgreSQL, Firebird, MS SQL, PhpMyAdmin np. Java, Perl, PHP, Python, Ruby, ASP.NET 7

8 Webdesigner (Grafik) Webmaster Administrator serwisu Redaktor Materiał z aplikacji internetowych Opracowuje web design, czyli dostępny interfejs strony oraz szatę graficzną. Webdesigner to wyspecjalizowany grafik, który tworzy szatę graficzną przeznaczoną dla serwisów WWW. Często także implementuje szablony graficzne współtworzonych serwisów. Opisuje tekstową zawartość serwisu za pomocą języków opisu treści. Wzbogaca interfejs aplikacji instalując gotowe moduły. Wprowadza funkcje poprawiające użyteczność serwisu oraz organizuje logiczną strukturę strony. Dba o poprawne działanie serwisu i kontroluje wprowadzane przez redaktorów treści. Często również pełni rolę webdevelopera (programisty). Dba o ogólny wizerunek serwisu i ustala podwykonawców. Właściciel witryny. Dodaje nowe treści do podstron serwisu. Edytory tekstu, rastrowe oraz wektorowe aplikacje graficzne Edytory tekstu, programy do obróbki graficznej, edytory WYSIWYG np. Adobe Photoshop, Adobe Flash, GIMP, Smarty np. JavaScript (AJAX), XHTML, CSS Najczęściej przeglądarka internetowa (edytuje serwis korzystając z wbudowanego interfejsu zaprojektowanego przez programistę i webdesignera). Zanim przejdziemy do tworzenia stron WWW musimy poznać kilka podstawowych definicji, którymi będziemy się posługiwać. 3 Języki programowania stron WWW. HTML jest skrótem od "HyperText Mark-up Language" Hyper jest odwrotnością słowa liniowy. W dawnych dobrych czasach - kiedy mysz była czymś co gonił kot - programy komputerowe działały liniowo: kiedy program uruchomił jedną akcję szedł do następnej linii, zaraz po tym do kolejnej i tak dalej. Ale HTML jest inny - możesz iść gdziekolwiek chcesz i kiedy chcesz. Na przykład, nie trzeba odwiedzić MSN.com zanim wejdziesz na HTML.net. Text - tekst. Mark-up (podnosić) oznacza to co robisz z tekstem. Podnosisz standard tekstu tak jak to robisz za pomocą edytorów tekstowych z tytułami, wypunktowaniem lub pogrubianiem i tak dalej. Language (język) to czym jest HTML. Używa wielu Angielskich wyrazów. HTML - to podstawowy język, który umożliwia prezentację najróżniejszych informacji w Internecie w postaci stron WWW. Jeśli chcemy tworzyć profesjonalnie wyglądające, funkcjonalne i ciekawe strony WWW - znajomość podstaw HTML jest absolutnie niezbędna. Zalety: łatwy do nauczenia i zastosowania. Wady: ograniczona funkcjonalność strony nie można tworzyć stron interaktywnych, trudność dostosowania strony WWW do poprawnego wyświetlania w różnych przeglądarkach internetowych. PHP skryptowy język programowania przeznaczony do tworzenia stron internetowych w czasie rzeczywistym

9 Zalety: umożliwia tworzenie interaktywnych stron internetowych o szerokich możliwościach interakcji z użytkownikiem strony, monitorowania ruchu na stronie, zapewnienia bezpieczeństwa i kontroli treści strony. Wady: dość trudny do opanowania. Samym językiem PHP nie będziemy się zajmować, natomiast będziemy korzystać z gotowych narzędzi do budowania stron WWW stworzonych na bazie tego języka. JavaScript - skryptowy język programowania wykorzystywany najczęściej do budowania serwisów WWW. Dzięki użyciu JavaScript można zakodować reakcje na zdarzenia, sprawdzanie poprawności formularzy lub zbudować elementy nawigacyjne co znacznie wzbogaci i uatrakcyjni strony internetowe. Zalety: poprawia funkcjonalność strony, uatrakcyjnia wygląd, umożliwia tworzenie animacji. Wady: dość trudny do opanowania. Podobnie jak poprzednio, samym językiem JavaScript nie będziemy się zajmować, ale w gotowych narzędziach do budowania stron WWW będziemy korzystać z możliwości jakie oferuje. Bazy danych. Baza danych to kolekcja danych zapisanych zgodnie z określonymi zasadami. Baza danych jest złożona z różnych elementów. Najważniejszym z nich jest rekord podzielony na kilka pól, w których są przechowywane informacje poszczególnych kategorii. Rekordy mogą być umieszczone w tabelach podobnie jak w Excelu, gdzie wiersz odpowiada rekordowi w bazie danych. Dzięki takiemu ułożeniu, dane można łatwo sortować, łączyć, poddawać masowym operacjom, prezentować w dowolny sposób. MySQL system zarządzania relacyjnymi bazami danych wykorzystywany w Systemach Zarządzania Treścią, które bliżej poznamy w niedalekiej przyszłości. Zalety: MySQL jest jedną z najpopularniejszych na świecie relacyjnych baz danych, dostępną na licencji open source czyli każdy może sobie zainstalować i korzystać w dowolny sposób bez ponoszenia żadnych opłat. Wady: korzystanie wymaga instalacji na serwerze, do czego są niezbędne specjalistyczne umiejętności informatyczne. Nie będziemy się wdawać w szczegóły funkcjonowania baz danych, ale będziemy z nich korzystać przy okazji tworzenia naszych stron bazując na Systemach Zarządzania Treścią. Systemy Zarządzania Treścią. System zarządzania treścią - (z ang. Content Management System - CMS) to aplikacja internetowa lub zestaw takich aplikacji, pozwalający na łatwe utworzenie serwisu WWW, jego aktualizację i rozbudowę. Wszystkie omawiane tu CMS-y bazują na PHP + MySQL. WordPress - jest doskonałym CMS-em do pisania blogów, łatwy do skonfigurowania oraz nauki. System ten jest obecnie wykorzystywany przez miliony stron internetowych, jest powszechnie używany jako podstawowy system zarządzania treścią. 9

10 Zalety: prosty w obsłudze, doskonały do blogów, łatwy do skonfigurowania oraz nauki, niewielkie wymagania odnośnie technicznego zaplecza, łatwe edytory, nawigacje, administracja, instalacja systemu, dodatki czy szablony. Wady: system powstał jako platforma do blogowania i wciąż jest przede wszystkim narzędziem dla blogerów, mało rozbudowane zarządzanie postami, stronami czy użytkownikami, niewygodny w przypadku dużych witryn. Joomla jest znakomitym rozwiązaniem dla stworzenia dużych serwisów internetowych, pozwala na publikowanie tekstów oraz grupowanie ich w kategorie oraz bardzo wygodne sterowanie zawartością strony głównej oraz podstron. Joomla posiada wygodny instalator i rozbudowany panel administracyjny. Zalety: pozwala na tworzenie estetycznych i intuicyjnych w obsłudze serwisów, posiada wygodny edytor dokumentów i możliwość nieograniczonej rozbudowy za pomocą wtyczek. Wady: trudna obsługa mocno rozbudowanego panelu administracyjnego dla początkującego użytkownika. Drupal - jeden z trzech najpopularniejszych na świecie darmowych CMS-ów. Najbardziej zaawansowany ale jednocześnie najtrudniejszy do opanowania przez początkującego webmastera. Wyposażony jest w funkcje, które oferują między innymi system blogów, środowiska przeznaczone do wspólnej pracy nad projektem, fora, biuletyny, galerie grafik/zdjęć, możliwość wysyłania i pobierania plików. Zalety: wiele możliwości dostosowania do własnych potrzeb, dynamiczny rozwój, ogromna liczba funkcji (ponad 6000) i wtyczek, może być używany do tworzenia naprawdę skomplikowanych stron internetowych, które mogą prezentować się lepiej niż większość innych witryn, prawie nieograniczone możliwości rozbudowy, możliwości integracji z innymi aplikacjami internetowymi. Wady: nadmiar funkcji, mała liczba szablonów, skomplikowana konfiguracja, rozbudowana struktura może początkowo utrudniać wykonywanie prostych czynności administracyjnych CPG (z ang. Coppermine Photo Gallery) - system galerii zdjęć i multimediów oferujący kategorie i albumy, miniatury i obrazy w pośrednim rozmiarze, obsługę wyszukiwania, pokazywanie nowych i losowych rysunków, zarządzanie użytkownikami (galerie prywatne, grupy), komentarze użytkowników, pokazy slajdów, wysyłanie e- kartek, organizowanie zdjęć w kategoriach i albumach możliwość dodawania opisów odtwarzanie zdjęć w postaci slajdów odtwarzanie losowe itp. Jest przeznaczona przede wszystkim do tworzenia dużych portali społecznościowych. Zalety: jest wielojęzyczna, łatwa w rozbudowie dzięki systemowi wtyczek oraz w integracji z innymi CMSami. Pozwala również na bezproblemową modyfikację wyglądu galerii dzięki użyciu systemu szablonów i mechanizmowi motywów graficznych (ang. themes). Wady: trudna obsługa mocno rozbudowanego panelu administracyjnego dla początkującego użytkownika. phpbb - aplikacja internetowa napisana w języku skryptowym PHP, służąca do tworzenia systemu for dyskusyjnych dostępnych przez strony WWW. Jest to obecnie jeden z najpopularniejszych systemów tego typu na całym świecie. Zalety: działa sprawnie, ma prosty interfejs użytkownika i panel administracyjny, przejrzysty wygląd, łatwo daje się rozbudowywać i można dostosować go do własnych potrzeb. Wady: zbyt rozbudowany system administracji może być sporym utrudnieniem dla początkującego administratora. 10

11 SMF (z ang. Simple Machines Forum) - eleganckie, sprawne, wydajne, skuteczne, bezpłatne - oto najważniejsze zalety SMF. SMF jest dopasowane do nowych trendów w komunikacji internetowej i posiada wszystkie potrzebne funkcje. Zalety: działa sprawnie, ma prosty interfejs użytkownika i panel administracyjny, przejrzysty wygląd, łatwo daje się rozbudowywać i można dostosować go do wielofunkcyjnego serwisu internetowego. Wady: rozbudowany system administracji może być sporym utrudnieniem dla początkującego administratora. Wszystkie opisane tu CMS-y i ich składniki są rozpowszechniane jako otwarte oprogramowanie na zasadach licencji GPL. Oznacza to, że każdy ma prawo pobrać skrypt, dodać potrzebne mu funkcje i rozprowadzać dalej całość na tej samej licencji. HTML (Hypertext markup language), czyli Hiperterkstowy język znakowania jest językiem służącym do znakowania dokumentów publikowanych w Internecie. Taki dokument napisany w HTML-u to nic innego jak zwykły plik tekstowy zapisany z rozszerzeniem.htm lub.html. Składa się na niego właściwy tekst (wyświetlany w przeglądarce) oraz znaczniki HTML, które definiują format zawartości. Informacje przekazane przez znaczniki przekładają się bezpośrednio na wygląd strony WWW w oknie przeglądarki. HTML pozwala na formatowanie tekstu, kreślenie linii, dołączanie grafiki, dźwięków i filmów video oraz zachowywanie całości w zbiorach tekstowych ASCII, zrozumiałych dla wszystkich komputerów. Naturalnie jeżeli dokument HTML nie zostanie odczytany przez specjalny program nazywany przeglądarką (ang. browser), wygląda on jak tekst z porozrzucanymi znakami mniejszości i większości. Przeglądarka interpretuje znaczniki języka HTML i pokazuje sformatowany już dokument na ekranie. HTML powstał w 1990 roku, zaprojektowany przez pracownika laboratorium badawczego CERN, Tima Bernersa- Lee. Wersja ta zawierała kilkanaście prostych poleceń, które zapewniały przekazanie treści dokumentu. W miarę jak rozwijał sie standard pojawiały się następne elementy definiujące także wygląd strony - zostało to wymuszone powstaniem przeglądarek graficznych (pierwsza taka przeglądarka pojawiła się we wrześniu 1993 roku). HTML umożliwia zapis dokumentu w sposób niezależny od platformy sprzętowej i systemu operacyjnego - to jego główna zaleta. Założeniem HTML-a jest prostota, zarówno w przyswajaniu języka jak i realizacji. Umożliwia także rozszerzenie standardowych funkcji poprzez współprace z niestandardowymi obiektami. Dokumenty HTML mogą zawierać połśczenia (ang. links) do innych dokumentów HTML lub praktycznie czegokolwiek dostępnego w sieci Internet. T8: Instytucje nadzorujące DNS. Plik konfiguracyjny host, Plik konfiguracyjny lmhosts. Prezentacja T9: Przegląd aplikacji do tworzenia stron WWW Prezentacja T10: Instalacja wybranego programu. Zalety i wady edytorów. Instalacja: ked not pad++ adobe dreamweaver WYSIWYG Web Builder 11

12 Edytor HTML zorientowany jest na pracę nad pojedynczą stroną www. Gdy pracujemy nad serwisem składającym się z wielu stron, potrzebujemy innego rodzaju narzędzi. Wykonanie prostej operacji na strukturze serwisu, wymaga niesłychanie wiele pracy w edytorze HTML. Za pomocą edytora HTML niektórych operacji po prostu nie da się wykonać. Zalety edytorów HTML Łatwe wstawianie do treści strony różnorodnych elementów (tabel, formularzy, galerii,...) Kolorowanie składni, proponowanie poprawnej składni Wsparcie kodowania znaków narodowych Użyteczne skróty klawiszowe Łatwy podgląd strony Możliwość edycji w trybie WYSIWYG Kontrola pisowni Nie każdy edytor HTML posiada wszystkie wymienione zalety. Wady edytorów HTML Zwykle bardzo słabo wspiera tworzenie serwisu składającego się z wielu stron Zwykle nie wspiera ról i praw użytkowników Zwykle nie wspiera backupu i kontroli zmian Czasami strona ładuje się wolno (kod jest nadmiarowy) Czasami strona zawiera błędy (generują nie poprawny kod) Czasami kod który piszesz ręcznie zamieniają na inny T11: Omówienie podstawowych opcji edytorów. T12: Tworzenie podstawowej struktury strony. Najprostsza struktura strony: <html> <head> </head> <body> </body> </html> Poprawna struktura strony: <!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Transitional//EN" " <html xmlns=" xml:lang="pl" lang="pl"> <head> <meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=iso " /> <meta name="description" content="tu wpisz opis zawartości strony" /> <meta name="keywords" content="tu wpisz wyrazy kluczowe rozdzielone przecinkami" /> <title>tu wpisz tytuł strony</title> </head> <body> 12

13 Tu wpisuje się treść strony </body> </html> Materiał z aplikacji internetowych Ćwiczenie: Przepisz do not pad++ a następnie sprawdź efekt. <!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Transitional//EN" " <html> <head> <meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=utf-8" /> <title>kuchnia Jen</title> </head> <body> <img src="kitchen.gif" alt="banner Kuchni Jen" /> <h1>witam w przyszłej siedzibie Kuchni Jen!</h1> <p>jeśli kochasz czytać o <strong>gotowaniu oraz jedzeniu</strong>, chciałbyś dowiedzieć się czegoś o najlepszych restauracjach na świecie lub chciałbyś po prostu dodać kilka wybranych przepisów do swojej kolekcji, <em>to jest to strona dla Ciebie!</em></p> <p><img src="spoon.gif" alt="ilustracja z łyżką" />Ciężko pracujemy teraz nad tą stroną. Zapraszamy wkrótce!</p> <hr /> </html> <p> 2006, Jennifer Robbins</p> </body> Efekt: 13

14 Kilka dobrych i ważnych rad na początek: 4 W HTML zalecane jest stosowanie małych znaczników - w XHTML, który jest kontynuacją języka HTML, małe znaczniki są już obowiązkowe, zatem lepiej jest się przyzwyczajać do właściwych technik. Pisz więc nie: <H1>Nasza wycieczka do lasu</h1> lecz: <h1>nasza wycieczka do lasu</h1> Domykaj zawsze znaczniki - dotyczy to ogromnej większości znaczników, poza bardzo nielicznymi, jak <img>, <hr> czy <br>. Nigdy nie pisz: <p>wczoraj byliśmy w lesie i było bardzo przyjemnie. lecz zawsze: <p>wczoraj byliśmy w lesie i było bardzo przyjemnie.</p> Wprawdzie HTML 5 ponownie dopuszcza niezamykanie znaczników, jednak zdaniem wielu autorów należy unikać tej maniery i zamykać je. Zwróć uwagę na używanie cudzysłowów przy podawaniu konkretnych wartości poleceń i atrybutów, co jest wymagane we współczesnych standardach, choć nie było egzekwowane w starszych. Pisz zatem nie: <img src=fotka.jpg alt=fotka z wakacji> lecz <img src="fotka.jpg" alt="fotka z wakacji"> Nie: <a href= Onet.pl</a> lecz <a href=" Onet.pl</a> Nie: <p style=color: blue; >Tekst w kolorze niebieskim.</p>

15 lecz <p style="color: blue; ">Tekst w kolorze niebieskim.</p> Nigdy nie mieszaj znaczników, nie twórz z nich "przekładańca". Gdy np. otworzysz znacznik wyróżnienia tekstu <strong>, a potem znacznik emfazy <em>, to najpierw zamknij emfazę </em>, a dopiero potem zamknij wyróżnienie </strong> (gdy zakładasz skarpetkę, a potem but, to potem najpierw musisz zdjąć but, aby móc zdjąć skarpetkę). Chodzi o to, aby poprawnie zagnieżdżać jedne znaczniki w drugich. Nie pisz więc: <strong><em>jakaś tam treść</strong></em> lecz <strong><em>jakaś tam treść</em></strong> 15