Radio D Teil 1. Deutsch lernen und unterrichten Arbeitsmaterialien. Lekcja 12 - Poczta od słuchaczy

Transkrypt

1 Lekcja 12 - Poczta od słuchaczy Jeśli się czegoś nie zrozumiało, właściwym rozwiązaniem w tej sytuacji są pytania. odpowie na pytania słuchaczy, dotyczące poprzednich odcinków. To dobra okazja do powtórzenia i pogłębienia materiału. Słuchacze pytają, profesor odpowiada. Przy tym analizuje pytania bardzo wnikliwie. Dla słuchaczy jest to świetna okazja do powtórzenia i pogłębienia znajomości materiału. Przy tym mogą również zapytać o to, co zawsze chcieli wiedzieć. Pytania słuchaczy: Jaki tytuł nadaje się do jakiej sytuacji? Kogo tytułuję per Pan, Pani? Komu mówię na ty? Jak należy się przedstawić? Kiedy używa się imienia, kiedy nazwiska? Jakie znaczenia mają partykuły modalne: "ponieważ", "jednak" i "właściwie"? Jaka jest różnica między "nie" i "nic"? Manuskript der Folge 01 Hallo, liebe Hörerinnen und Hörer. Willkommen bei Radio D. Radio D Hörerpost Deutsche Welle i Instytut Goethego prezentują: Radio D kurs niemieckiego dla początkujących. Autor Herrad Meese. Witam Państwa serdecznie na dwunastej lekcji kursu języka niemieckiego dla początkujących Radio D. Nasza dzisiejsza lekcja będzie nietypowa, poświęcimy ją bowiem na odpowiedzi na listy słuchaczy. Mówiąc ściślej, będzie na nie odpowiadał nasz profesor. Czy możemy zaczynać Panie ze? Świetnie, oto pierwsze pytanie. Pewna słuchaczka pyta, kiedy w Niemczech zwracamy się do kogoś DU, ty, a kiedy używamy oficjalnej formy grzecznościowej SIE, odpowiadają- Seite 1 von 7

2 Was machen Sie hier? Was machst du hier? Dr. Gudden Josefine Ayhan, was machst du da? Entschuldigung. Entschuldigung: Wer sind Sie? Schauspieler König Ludwig. cej polskiemu Pan, Pani i w liczbie mnogiej Państwo? To bardzo ciekawe pytanie. Ciekawe także dlatego, że wielu Niemców też ma z tym problemy. Wyjaśnimy je na przykładach. Proszę wyłowić w nich uchem formy SIE i DU. A teraz odtworzymy Państwu dwa fragmenty scenek z jednej z poprzednich lekcji. Czy pamiętają jeszcze Państwo, kto w nich uczestniczył? Jeśli tak, to na pewno domyślą się Państwo, dlaczego w pierwszej scence słyszeliśmy formę SIE, a w drugiej DU. To był głos nadwornego lekarza króla Ludwiga II. Doktora Guddena. Zgadza się i chyba oczywiste jest, że zwracając się do króla, jego lekarz używa oficjalnej formy grzecznościowej SIE. A to była Josefine, ciekawa, co Ayhan jeszcze robi w redakcji o tak późnej porze. Josefine i Ayhan są młodzi, dobrze się znają i mają ze sobą wiele do czynienia na co dzień. Dlatego też zwracają się do siebie na ty - DU. Posłuchajmy dwóch kolejnych przykładów. Seite 2 von 7

3 Also, : Das ist Ayhan. Wie heißt du? Ayhan? Ayhan? Wer bist du denn? Wer bist du? Najpierw słyszeliśmy Paulę, która zwraca się do nieznanego mężczyzny. Używa formy SIE, bo tak zwracamy się uprzejmie do nieznajomych, chcąc okazać im nasz szacunek. Formę SIE stosujemy także wobec ludzi starszych i stojących wyżej od nas w hierarchii społecznej. W drugim przykładzie przedstawiła Filipa Ayhanowi. zwracała się do kolegi, mówiąc o innym koledze. Wśród kolegów i przyjaciół, a także w rodzinie, używamy na ogół formy DU, czyli ty. Tego nie można generalizować. Wielu ludzi, którzy skądinąd się dobrze znają, często pozostaje ze sobą na Pan, Pani, zaś młodzi ludzie, nawet jeśli nie zostali sobie oficjalnie przedstawieni, od razu przechodzą na ty. Moja rada jest taka: uprzejmości nigdy za wiele! Na początek zawsze warto użyć formy SIE. W ten sposób nic nie ryzykujemy, a przejść na ty zawsze jeszcze zdążymy. Kiedy od razu zwrócimy się do kogoś na ty - DU, możemy narazić się na zarzut, że jesteśmy natrętni. To dobra rada, bo z reguły szybko wyczujemy, która forma lepiej odpowiada drugiej stronie: SIE czy DU. Kolejne pytanie dotyczy słówka DENN, które często się słyszy, a którego znaczenie trudno jest objaśnić, jako że samo w sobie nic ono nie znaczy! Na pewno zrozumieli Państwo oba pytania. W obu pojawia się partykuła tonująca DENN. Jest jednak między nimi pewna różnica. W pierwszym akcent pada na słowo ty DU i znaczy ono tyle, co A co ty tutaj robisz?! W drugim natomiast akcentujemy nie osobę, tylko czynność. Pytanie to brzmi zatem: Co Pan/Pani robi? Posłuchajmy obu pytań jeszcze raz. Seite 3 von 7

4 Wer bist du denn? Ich bin. Dr. Gudden Halt! Halt! Przy pomocy partykuły tonującej DENN możemy podkreślić naszą ciekawość, lub zdziwienie. W pierwszym przykładzie Filip pyta komputer kim właściwie jest? Możemy je przetłumaczyć jako A kimże ty jesteś? Słówko DENN wyraża w nim zaciekawienie Filipa rolą w redakcji. Przy pomocy DENN możemy lepiej wyrazić nasze uczucia. Na przykład dać wyraz zaskoczeniu lub przerażeniu. Tak jak w tym przykładzie: Lekarz przyboczny króla Filipa jest zaskoczony i przerażony tym, co monarcha robi. Jak pamiętamy, król niespodziewanie wszedł do wody i doktor Gudden krzyczy Cóż Wasza Wysokość robi? Stać, stać!. Partykuła tonująca DENN nie zmienia zasadniczo treści wypowiedzi, tylko nadaje im zabarwienie uczuciowe mówiącego. Wzmacnia wypowiedź, lub ją osłabia. Ale skoro DENN nie zmienia sensu wypowiedzi, to dlaczego tyle aż o niej mówimy naszym słuchaczom? Bardzo trafna uwaga! Z DENN, czy też bez DENN i tak zrozumiemy, o co chodzi w zdaniu. Wyjaśniamy rolę tego słówka, bo w potocznej niemczyźnie występuje bardzo często i dobrze jest wiedzieć, że podkreśla uczucia osoby mówiącej, lepiej oddaje jej nastrój, wzmacnia lub osłabia jej wypowiedzi, no i co też warto wiedzieć, zdania z DENN lepiej brzmią, są gładsze, bardziej potoczyste niż bez tej partykuły. Kto ją stosuje, ten dowodzi, że dobrze już opanował niemiecki. Posłuchajmy kolejnych przykładów: Seite 4 von 7

5 Sissi Was ist denn das? König Ludwig Ein Tisch, liebe Sissi. Josefine Hilfe, wer ist das denn? Eulalia. Das ist doch. Wie bitte? Wer ist das denn? Eine Eule. Das siehst du doch! Josefine Hallo, Eule, du bist auch noch da? Das ist eine Eule, aber sie heißt Eulalia. Das weißt du doch. Czy oprócz DENN występują w języku niemieckim także jakieś inne partykuły? Oczywiście. Na przykład partykuła DOCH. Jej rola polega na wyrażeniu różnicy w stosunku do oczekiwanego efektu, wprowadza opozycję wobec tego, co zostało powiedziane, albo wyraża pewien nacisk lub potwierdzenie. Tak, tak, wie, to jest strasznie mąndre. Dlatego wszystko to zilustrujmy teraz na przykładach. W tym przykładzie słyszymy, jak ktoś przypomina komuś, że już przecież zna Filipa. Doch znaczy tu tyle, co przecież. Wyraża nacisk i potwierdzenie. W tym przykładzie DOCH pełni podobną rolę. mówi: To sowa. Przecież to widzisz!, albo: Sam chyba to widzisz!. Przy pomocy DOCH daje wyraz swej irytacji, bo Filip nie dostrzega rzeczy dla niej oczywistych. Seite 5 von 7

6 Wo ist? Wo ist eigentlich? Ayhan Wo ist eigentlich? In München. Nein, im Stau. ist im Stau. W tym przykładzie przypomniał Josefinie, że przecież zna już imię sowy. Dlatego powiedział: Przecież już to wiesz zamiast: To już wiesz. A teraz na zakończenie powiemy sobie krótko o brzydkim ale ważnym słowie właściwie EIGENTLICH. Przecież właściwie nie jest żadnym brzydkim wyrazem! Dlaczego Pan tak źle o nim mówi? Nie mówią o nim źle, tylko wskazuję na wyjątkowo paskudny charakter tego niewinnego z pozoru słowa, które zasadniczo zmienia charakter wypowiedzi. Ale najlepiej będzie, jeśli wyjaśnimy to na przykładzie Jak należy ocenić pytanie Ayhana, gdzie przebywa Filip? z dodatkiem słowa właściwie. Czy Ayhan chce dowiedzieć się, gdzie Filip jest w tej chwili przebywa, czy też stawia mu całkiem poważny zarzut, że nie ma go w tej chwili w redakcji? Moim zdaniem Ayhan, pytając, a gdzie właściwie jest Filip, oskarża go o nie wywiązywanie się w należyty sposób z jego obowiązków w radakcji, a może nawet mówiąc bardzo brzydko podkłada mu świnię!. A widzi Pani! Trzeba zatem bardzo uważać używając słowa EIGENTLICH, bo może ono zabrzmieć groźnie. Nam Panie ze grozi przekroczenie czasu audycji. Musimy zatem skończyć odpowiadać na listy. Dziękuję Panu za ciekawe uwagi! A ja dziękuję Państwu za ciekawe pytania! Seite 6 von 7

7 Ayhan, ich verstehe nichts. Ich verstehe überhaupt nichts. Du verstehst nichts? Ach! W następnej lekcji będziemy towarzyszyń Pauli i Filipowi, którzy stanęli przed kolejną zagadką. Do usłyszenia! Herrad Meese Seite 7 von 7