Wokół operacji plastycznej piersi: jakość życia, motywy i oczekiwania

Transkrypt

1 PRACE POGLĄDOWE / REVIEWS 113 Wokół operacji plastycznej piersi: jakość życia, motywy i oczekiwania On breast cosmetic surgery: quality of life, motives and expectations Teresa Rzepa 1, Maciej Pastucha 2, Wilhelm Grzesiak 3, Andrzej Modrzejewski 4, Tymoteusz Leoński 5 STRESZCZENIE Celem przeprowadzonych badań było: 1) ustalenie ważności decyzji o operacji plastycznej piersi w kontekście znaczących wydarzeń życiowych, 2) ocena jakości własnego życia przed operacją, 3) ustalenie oczekiwań wobec operacji i jej efektów. Badania przeprowadzono w grupie 113 kobiet zdecydowanych na plastykę piersi. Dodatkowo określono kilka wskazań istotnych dla zespołu kwalifikującego pacjentki do zabiegu. Słowa kluczowe: operacja plastyczna piersi, jakość życia, motywy, oczekiwania ABSTRACT The goals of this research were: 1) to establish the importance of making a decision about breast cosmetic surgery as a significant life event, 2) quality of life valuation before surgery, 3) to establish the expectations concerning surgery and its consequences. The research was conducted in the group of 113 women who decided to undergo breast plastic surgery. Additionally, a few important guidelines for the medical team qualifying for the surgery were determined. Keywords: Breast cosmetic surgery, Quality of life, Motives, Expectations Do wzrostu popularności chirurgii kosmetycznej przyczyniły się głównie massmedia i branże rozrywkowe, a postęp technologiczny uczynił operacje plastyczne bezpieczniejszymi [1]. W 1992 roku potwierdzono, że wszczepienie silikonowych implantów piersi nie zwiększa zapadalności na nowotwory złośliwe i schorzenia tkanki łącznej [2], nie utrudnia wykrycia raka piersi [3] oraz nie podnosi ryzyka chorób autoimmunologicznych [4]. Najlepszym dowodem na to, że korzyści wynikające z operacji przewyższają jej negatywne konsekwencje jest stały wzrost liczby kobiet decydujących się na powiększenie piersi [5]. Na przykład w 2002 r. w Stanach Zjednoczonych operacji poddało się 237 tys. kobiet, a w 2006 roku 330 tys. [6]. Wraz ze wzrostem popularności plastyki piersi wzrosło też zainteresowanie demograficznymi i psychospołecznymi aspektami decyzji o zabiegu. Na podstawie wielu badań ustalono, że najczęściej poddają się mu mieszkanki Europy i USA, w wieku około trzydziestu lat, zamężne i mające dzieci oraz przekonane, że ten zabieg poprawi ich wygląd, a tym samym spowoduje wzrost samooceny i poczucia własnej wartości oraz ułatwi nawiązywanie i rozwój związków uczuciowych [1, 3, 6]. Te pozytywne informacje nieco studzą doniesienia o zależności między operacjami plastycznymi piersi a próbami samobójczymi [7, 8]. Ponadto, z przeprowadzonych badań porównawczych wynika, że kobiety, które poddały się operacji plastycznej piersi, różnią się od tych, które tego nie zrobiły. Te pierwsze miały więcej partnerów seksualnych, używały więcej środków antykoncepcyjnych, były młodsze wówczas, gdy po raz pierwszy zaszły w ciążę, jak również częściej ciążę przerywały [9, 10, 11], częściej paliły papierosy i spożywały alkohol oraz ważyły średnio mniej niż kobiety bez implantów, a także częściej od nich się rozwodziły [12]. Liczne raporty z badań sygnalizują również spore rozproszenie motywów leżących u podstaw decyzji o operacyjnej zmianie piersi. Pacjentkom chodzi bowiem zarówno o poprawę stanu zdrowia i jakości własnego życia, o podwyższenie samooceny i pewności siebie oraz rozwiązanie wewnętrznych konfliktów, jak i o szybki awans zawodowy, nawiązanie bądź polepszenie relacji z mężczyznami czy o wzrost satysfakcji seksualnej [6, 13, 14, 15]. Z kolei w innych badaniach stwierdzono, że ocena własnego wyglądu i samoocena u kobiet poddających się plastyce piersi nie różniły się od tych wielkości psychologicznych u kobiet z grupy kontrolnej, chociaż w odróżnieniu od nich kobiety zdecydowane na operację biustu były wyjątkowo niezadowolone z wyglądu właśnie tej części swego ciała [16]. Ostatecznie ustalono, że pacjentki deklarujące wewnętrzne motywy decyzji o poddaniu się zabiegowi chirurgicznemu były jednocześnie bardziej przekonane o sukcesie operacji niż kierujące się motywami zewnętrznymi, wynikającymi z presji otoczenia społecznego [17]. Ustalono także, iż większość kobiet po operacji plastycznej piersi jest zadowolona z jej efektów, ponieważ rzeczywiście odnotowuje wzrost samooceny, poczucia atrakcyjności fizycznej i satysfakcji z życia seksualnego, poprawę nastroju i stanu zdrowia psychicznego oraz doświadcza pozytywnych odczuć związanych z możliwością noszenia upragnionych strojów [18, 19, 20, 21]. Tak obiecujące wyniki osłabia porównawcza Wiadomości Psychiatryczne; 15(3): Instytut Psychologii, Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, Poznań Dyrektor: Szymon Draheim 2 Indywidualna Specjalistyczna Praktyka Lekarska w zakresie chirurgii plastycznej 3 Zakład Biostatystyki, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny, Szczecin Kierownik: Wilhelm Grzesiak 4 Zakład Pielęgniarstwa Chirurgicznego i Ratunkowego, Pomorski Uniwersytet Medyczny, Szczecin Kierownik: Włodzimierz Majewski 5 Instytut Psychologii, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin Dyrektor: Waldemar Domachowski Konflikt interesu/ Conflicts of interest: Autorzy pracy nie zgłaszają konfliktu interesów Adres do korespondencji/ Address for correspondence: Prof. dr hab. Teresa Rzepa Instytut Psychologii SWPS ul. gen. Tadeusza Kutrzeby Poznań trz@data.pl

2 114 PRACE POGLĄDOWE / REVIEWS 16 analiza wypowiedzi 39 kobiet, która wykazała brak istotnych różnic w zakresie samooceny oraz utrzymywanie się objawów depresji po zabiegu [20]. Przedstawione dane empiryczne, dotyczące kobiet z Europy Zachodniej i Stanów Zjednoczonych, skłaniają do sprawdzenia przynajmniej niektórych ustaleń w odniesieniu do populacji Polek. Grupa badawcza i metody badań bardzo wysoka wysoka przeciętna niska Ryc. 1. Aktualna ocena jakości własnego życia (badania własne) Fig. 1. Current assessment of the quality of their lives (study) Badaną grupę stanowiło 113 kobiet, które podjęły decyzję o poddaniu się plastycznej operacji piersi w ramach specjalistycznej praktyki, prowadzonej w Szczecinie. Kobiety były w wieku od 20 do 48 lat, w tym 43,6% liczyło sobie od 20 do 29 lat, tyle samo od 30 do 39 lat, a 12,8% kobiet przekroczyło czterdziesty rok życia. 48,7% kobiet to panny, 41,0% mężatki, a 5,3% rozwódki. 29,5% kobiet było bezdzietnych, 35,9% ma jedno dziecko, a 34,6% dwoje i więcej dzieci. Najwięcej, bo 60,3% kobiet mieszka w dużym mieście, 15,4% w mieście średniej wielkości (10 50 tys. mieszkańców), a 24,4% w miasteczku lub na wsi. O miejscu i możliwości dokonania operacji plastycznej kobiety dowiadywały się najczęściej z Internetu (52,8%). Do oceny jakości życia posłużyła 10-stopniowa skala, na której należało zaznaczyć punkt odpowiadający aktualnemu poziomowi tej wielkości psychologicznej. Pozostałe dane uzyskano za pomocą anonimowej ankiety, która była dobrowolnie i chętnie wypełniana przez pacjentki podczas oczekiwania na wizytę lekarską. Po zebraniu wypełnionych ankiet okazało się, że dwie z nich są niekompletne, dlatego dalszej analizie (głównie jakościowej) poddano wypowiedzi 111 kobiet zdecydowanych na operację plastyczną piersi. Założono, że badane Polki podobnie jak pacjentki innych narodowości będą wysoko oceniały jakość własnego życia i przypisywały wysoką rangę czekającemu je wydarzeniu życiowemu (zmiana własnego wyglądu). Ponadto, będą częściej kierowały się motywami wewnętrznymi przy podejmowaniu decyzji o operacji plastycznej piersi i zgłaszały wobec niej pozytywne oczekiwania. Wyniki Zdecydowana większość kobiet (82,9%) ocenia bardzo wysoko (29,7%) lub wysoko (53,2%) jakość własnego życia, a 14,4% ocenia ją jako przeciętną i 2,7% jako niską (Ryc. 1). Następnie sprawdzono, jakie wydarzenia życiowe uznały badane kobiety za najważniejsze. Większość pacjentek wybierała dwa wydarzenia z listy zawierającej 10 najbardziej znaczących wydarzeń [22]. Ponieważ pytanie miało charakter półotwarty, można było wpisać własną odpowiedź. Z tej opcji skorzystało 9 kobiet, które jednak nie uszczegółowiły swego wyboru. Za najważniejsze wydarzenie życiowe kobiety uznały: narodziny dziecka (28,1% wypowiedzi), następnie decyzję o poprawie swych piersi (17,5%). Na trzecim miejscu uplasowało się wyuczenie zawodu (13,7%), na czwartym zamążpójście (9,8%). Wymienione powyżej oraz pozostałe wydarzenia zamieszczono w tabeli I. Jeśli chodzi o motywy podjęcia decyzji o operacji plastycznej piersi, to osoby badane mogły wybrać maksymalnie 3 odpowiedzi spośród 11 zaproponowanych i/lub wyrazić własną opinię (z czego nie skorzystano). Większość kobiet wskazywała na jeden motyw, a jeśli wybierano dwa to były one spójne. O kierowaniu się motywami wewnętrznymi świadczyły (m.in.) odpowiedzi: Chodzi o moje samopoczucie. Z takimi piersiami nie czuję się dobrze ; Moje piersi to mój zadawniony kompleks. Chcę się go pozbyć ; Obecny biust jest za mały. Zawsze chciałam mieć duże piersi. Natomiast o zewnętrznych motywach decyzji o operacji świadczyły (m.in.) odpowiedzi: Robię to dla mego partnera, który pragnie bym miała odpowiedni biust ; Robię to z zazdrości, gdyż obserwuję krytyczne spojrzenia kobiet, które mają piękny biust ; Wstydzę się swoich piersi. Mam problem z rozebraniem się na plaży. Niemal trzy czwarte badanych kobiet wskazało na motywy wewnętrzne, w tym 43% stanowiły pacjentki wskazujące na decyzję o poprawie swych piersi jako na jedno z najważniejszych wydarzeń życiowych (Tab. II). Najczęściej ujawnianym powodem decyzji o operacji plastycznej okazały się kompleksy na tle nieodpowiedniego i nieakceptowanego biustu. Następnie sprawdzono oczekiwania kobiet wobec efektów operacji plastycznej piersi. Okazało się, że w przypadku zarówno ogółu (111) badanych, jak i 50 kobiet, dla których decyzja o operacji plastycznej piersi była najważniejszym wydarzeniem życiowym, przeważnie spodziewano się zmiany wyobrażenia o sobie na pozytywne (Tab. III). Warto zauważyć, że 9 kobiet zatem niemal wszystkie

3 PRACE POGLĄDOWE / REVIEWS 115 Tabela I. Wydarzenia życiowe uznane za najważniejsze Table I. Life events considered the most important Miejsce Wydarzenie Liczba wskazań % 1. Narodziny dziecka 80 28,1 2. Decyzja o poprawie swych piersi 50 17,5 3. Wyuczenie zawodu 39 13,7 4. Zamążpójście 28 9,8 5. Śmierć kogoś bliskiego 20 7,0 6. Opuszczenie domu rodzinnego; pierwsza miłość po 14 po 4,9 7. Kupno mieszkania 12 4,2 8. Pierwsza praca 10 3,5 9. Zmiana miejsca zamieszkania; inne po 9 po 3,2 SUMA ,0 Tabela II. Główne motywy decyzji o operacji poprawy wyglądu piersi Table II. The main reasons for the decision to have surgery to improve the appearance of breasts Rodzaj motywu Wskazania ogółu Wskazania 50 kobiet, które uznały operację za najważniejsze wydarzenie życiowe liczba % liczba % Motywy wewnętrzne: kompleksy na tle piersi, , ,0 negatywnie oddziałujące na własny wizerunek Motywy zewnętrzne: wstyd wobec innych 53 27, ,0 (zwłaszcza partnera) z powodu piersi SUMA , ,0 Tabela III. Ocena zmian pod wpływem decyzji o operacji plastycznej Table III. Assessment of changes under the influence of plastic surgery decision Lp. Kategoria Wskazania ogółu Wskazania 50 kobiet, które uznały operację za najważniejsze wydarzenie życiowe liczba % liczba % 1. Zmiana wyobrażenia o sobie na pozytywne 95 85, ,0 2. Całkowita zmiana w życiu 10 9,0 9 18,0 3. Brak jakiegokolwiek wpływu 4 3,6 4. Zmiana jakości życia seksualnego 2 1,8 SUMA , ,0 wybierające odpowiedź, iż decyzja o operacji piersi spowoduje całkowitą zmianę w ich życiu należało do wyróżnionej 50-osobowej grupy. Ponadto, pulę wyborów dokonanych przez pacjentki z tej grupy wyczerpuje oczekiwanie na zmianę wyobrażenia o sobie na pozytywne. To potwierdza wysoką rangę przypisywaną przez nie zabiegowi powiększenia piersi i jego efektom.

4 116 PRACE POGLĄDOWE / REVIEWS Wnioski Wyniki przeprowadzonych badań pozwalają na sformułowanie następujących wniosków: 1. Demograficzne wskaźniki dotyczące badanych Polek zdecydowanych na operację plastyczną piersi są zbliżone do notowanych w literaturze, ponieważ takie osoby mają około 30 lat, przeważnie są mieszkankami dużych miast i matkami, chociaż częściej pannami niż mężatkami. 2. Większość kobiet (82,9%) zdecydowanych na operację ocenia bardzo wysoko lub wysoko jakość własnego życia. Pozostałe oceniają ją jako przeciętną (14,4%) i niską (2,7%). Prawdopodobnie jest tak, gdyż: a) kobiety wysoko oceniające jakość własnego życia zyskały w danym momencie zarówno odpowiedni poziom wiedzy i determinacji, jak również wystarczające możliwości finansowe, aby zająć się poprawą własnego wyglądu; b) operacja plastyczna piersi to ważny krok na drodze do zaspokojenia potrzeby uznanej aktualnie za najistotniejszą i dominującą w hierarchii potrzeb; c) jej zaspokojenie ma za zadanie zniwelować zadawnione kompleksy na tle piersi i spowodować poprawę własnego wizerunku, a co za tym idzie, wpłynąć na podwyższenie samooceny i poczucia własnej wartości, harmonizując je z wysoką oceną jakości własnego życia. 3. Badane kobiety przypisały dużą wartość decyzji o poprawie swych piersi, lokując to wydarzenie życiowe (17,5%) tuż po narodzinach dziecka (28,1%). Aby zdać sobie sprawę z wagi takiego wyboru, trzeba dopowiedzieć, że decyzja o poprawie piersi okazała się istotniejsza od zamążpójścia, pierwszej miłości, opuszczenia rodzinnego domu, pierwszej pracy, zmiany miejsca zamieszkania, śmierci bliskiej osoby, wyuczenia zawodu czy kupna mieszkania. To zjawisko można wyjaśnić w odwołaniu do interpretacji przedstawionej w punkcie 2. i uzupełnić informacją, że kobiety były badane już po podjęciu decyzji o operacji, a przed poddaniem się jej zatem ich uwaga była wyjątkowo skoncentrowana na tym wydarzeniu. 4. Jednakże okazało się, że przypisywanie wysokiej rangi wydarzeniu życiowemu dotyczącemu decyzji o poprawie piersi nie różnicuje motywów leżących u jej podstaw. Niemal trzy czwarte ogółu badanych, a w tym licznie reprezentowana grupa kobiet uznających operację plastyczną piersi za najważniejsze wydarzenie życiowe, kierowało się motywami wewnętrznymi. To ustalenie nie tylko zbliża badane Polki do innych mieszkanek Europy i USA, lecz także potwierdza słuszność psychologicznych doniesień o znaczącym wpływie oceny własnej atrakcyjności fizycznej na samoocenę i poczucie własnej wartości. Najczęściej wskazywanym motywem decyzji o operacji plastycznej okazały się bowiem zadawnione kompleksy na tle nieodpowiedniego i nieakceptowanego biustu. 5. Natomiast jedna trzecia kobiet, niezależnie od tego, czy decyzji o poprawie piersi została przyznana ranga najważniejszego wydarzenia życiowego, czy też nie, wskazała na kierowanie się motywami zewnętrznymi, do których należy głównie zaliczyć społeczne źródła wstydu, zwłaszcza negatywne uwagi ze strony partnera/męża. W celu ich wyeliminowania, a w konsekwencji podwyższenia poczucia wyższej wartości i zmniejszenia lęku społecznego, kobiety decydują się na operację plastyczną piersi. 6. Zdecydowana większość (85,6%) badanych Polek podobnie do ustaleń dotyczących kobiet europejskich i amerykańskich uznała, że najistotniejszą konsekwencją decyzji o operacji plastycznej piersi jest zmiana wyobrażenia o sobie na pozytywne. 7. Przeprowadzone badania skłaniają do sformułowania kilku uwag praktycznych pod adresem członków zespołu operacyjnego. Warto uważnie obserwować zachowanie pacjentek (zwykle nader poprawne i ukierunkowane na wywarcie korzystnego wrażenia), gdyż można przeoczyć istotne informacje dotyczące ich stanu zdrowia, zwłaszcza zaburzeń psychicznych. Stąd też wstępna konsultacja powinna dotyczyć konkretnych powodów skłaniających daną osobę do poddania się operacji plastycznej piersi. Bardzo często kobiety nie zastanawiają się nad reakcjami otoczenia społecznego na zmianę ich wyglądu. Tymczasem, jedne mogą odczuwać satysfakcję ze względu na wzrost zainteresowania ich powiększonymi piersiami, lecz inne może to irytować oraz wywoływać stan niezadowolenia, żalu i pretensji do siebie samych. Ponadto, istotne jest wychwycenie tych kobiet, które uporczywie myślą o swoich piersiach lub zgłaszają dyskomfort przy ich normalnym wyglądzie, wzbudzając podejrzenia o body dysmorphic disorder. Takie pacjentki powinny być dokładnie wypytane o skłonności do izolowania się, płaczliwości, drażliwości i myśli samobójczych. Body dysmorphic disorder powstałe na tle przewrażliwienia dotyczącego realnego lub wyobrażonego defektu we własnym wyglądzie fizycznym prowadzi bowiem do istotnych zakłóceń w funkcjonowaniu społecznym i/lub zawodowym, skłaniając dotknięte nim osoby do ciągłego poddawania się zabiegom kosmetycznym i chirurgicznym. Częstość tego zaburzenia u osób poddających się operacjom plastycznym szacuje się na 5 15% [23, 24, 25]. Najczęstsze problemy dotyczą skóry, włosów, nosa i piersi [26]. Ponad 90% osób z tym zaburzeniem zazwyczaj uznaje, że kolejna operacja plastyczna nie przyniosła oczekiwanych efektów lub spowodowała pogorszenie stanu [27, 28]. Z podanych względów omawiane zaburzenie jest przeciwwskazaniem do chirurgii plastycznej [29], a jednocześnie wskazaniem do leczenia farmakologicznego i psychoterapii [30]. Jeśli zaś chodzi o kobiety, które w przeszłości (np. z powodu body dysmorphic disorder) odnotowały epizody psychiatryczne, to konieczna jest konsultacja u specjalisty i uzyskanie opinii na temat kwalifikowania ich do operacji plastycznej.

5 PRACE POGLĄDOWE / REVIEWS 117 Piśmiennictwo 1. Crerand CE, Infield AL, Sarwer DB. Psychological considerations in cosmetic breast augmentation. Plastic Surgical Nursing, 2007; 27(3): Deapen DM, Bernstein L, Brody GS. Are breast implants anticarcinogenic? A 14-year follow-up of the Los Angeles Study. Plastic and Reconstructive Surgery, 1997; 99: Strom SS, Baldwin BJ, Sigurdson AJ, Schusterman MA. Cosmetic saline breast implants: a survey of satisfaction breast-feeding experience, cancer screening, and health. Plastic and Reconstructive Surgery, 1997; 100: Lipworth L, Tarone RE, McLaughlin JK. Silicone breast implants and connective tissue disease: An updated review of the epidemiologic evidence. Annals of Plastic Surgery, 2004; 52: McGrath MH. The psychological safety of breast implant surgery. Plastic and Reconstructive Surgery, 2007; 120: 103S 109S. 6. Anderson RC, Cunningham B, Tafesse E, Lenderking WR. Validation of the breast evaluation questionnaire for use with breast surgery patients. Plastic and Reconstructive Surgery, 2006; 118: Jacobsen PM, Holmich LR, McLaughlin JK, Johansen C, Olsen JH, Kjoller K, Friis S. Mortality and suicide among Danish women with cosmetic breast implants. Archives of Internal Medicine, 2004; 164: Lipworth L, Nyren O, Weimin Y, Fryzek JP, Tarone RE, McLaughlin JK. Excess mortality from suicide and other external causes of death among women with cosmetic breast implants. Annals of Plastic Surgery, 2007; 59: Cook LS, Baling JR, Voigt LF, et al Characteristics of women with and without breast augmentation. Journal of the American Medical Association, 1997; 277: Fryzek JP, Weiderpass E, Signorello LB, et al. Characteristics of women with cosmetic breast augmentation surgery patients and women in the general population in Sweden. Annals of Plastic Surgery, 2000; 45: Kjoller K, Holmich LR, Fryzek JP, et al. Characteristics of women with cosmetic breast implants compared with women with other types of cosmetic surgery and population-based controls in Denmark. Annals of Plastic Surgery, 2003; 50: Schlebusch L, Levin A. A psychological profile of women selected for augmentation mammaplasty. South African Medical Journal, 1983; Druss RG. Changes in body image following augmentation breast surgery. Journal of Psychoanalytic Psychotherapy, 1973; 2: Didie ER, Sarwer DB. Factors which influence the decision to undergo cosmetic breast augmentation surgery. Journal of Women s Health, 2003; 12: Darisi T, Thorne S, Iacobelli C. Influences on decision-making for undergoing plastic surgery: A mental models and quantitative assessment. Plastic and Reconstructive Surgery, 2005; 116: Sarwer DB, LaRossa D, Bartlett SP, et al. Body image concerns of breast augmentation patients. Plastic and Reconstructive Surgery, 2003; 112: Honiman R, Phillips KA, Castle DJ. A review of psychosocial outcomes for patients seeking cosmetic surgery. Plastic and Reconstructive Surgery, 2004; 113: Schlebusch L, Marht I. Long-term psychological sequelae of augmentation mammaplasty. South African Medical Journal, 1993; 83: Park AJ, Chetty U, Watson ACH. Patient satisfaction following insertion of silicone breast implants. British Journal of Plastic Surgery, 1996; 49: Sarwer DB, Gibbons LM, Magee L, et al. A prospective, multi-site investigation of patient satisfaction and psychosocial status following cosmetic surgery. Aesthetic Surgery Journal, 2005; 25: Hedén P, Boné B, Murphy DK, Slicton A, Walker PS. Style 410 cohesive silicone breast implants: Safely and effectiveness at 5 to 9 years after implantation. Plastic and Reconstructive Surgery, 2006; 118, Baum SK, Stewart RB Jr. Sources of meaning trough the life-span. Psychological Reports, 1990; 67: Aouizerate B, Pujol H, Grabot D, et al. Body dysmorphic disorder in a sample of cosmetic surgery applicants. European Psychiatry, 2003; 18: Veale D, De Haro L, Lambrou C. Cosmetic rhinoplasty in body dysmorphic disorder. British Association of Plastic Surgeons, 2003; 56: Crerand CE, Sarwer DB, Magee L, et al. Rate of body dysmorphic disorder among patients seeking facial cosmetic procedures. Psychiatric Annals, 2004; 34: Phillips KA, Menard W, Fay C, Weisberg R. Demographic characteristics, phenomenology, comorbidity and family history in 200 individuals with body dysmorphic disorder. Psychosomatics, 2005; 46: Phillips KA, Grant J, Sinicalchi J, Albertini RS. Surgical and nonpsychiatric medical treatment of patients with body dysmorphic disorder. Psychosomatics, 2001; 42: Crerand CE, Phillips KA, Manard W, Fay C. Non-psychiatric medical treatment of body dysmorphic disorder and cosmetic surgery. Psychosomatics, 2005; 46: Crerand CE, Franklin ME, Sarwer DB. Body dysmorphic disorder. Plastic and Reconstructive Surgery, 2006; 118: Sarwer DB, Gibbons LM, Crerand CE. Treating body dysmorphic disorder with congenitive-behavior therapy. Psychiatric Annals, 2004a; 34: