Rachunki narodowe ćwiczenia, 2015

Transkrypt

1 Obliczanie (zmian) wolumenów (na przykładzie PKB). Przykład opracowany na podstawie Understanding, ćwiczenie 3, str. 40. PKB, podobnie jak wiele innych wielkości makroekonomicznych, może być przedstawiany w ujęciu nominalnym (in. jako wartości w cenach bieżących) lub realnym (in. jako tzw. wolumeny) w kategoriach poziomów i zmian (dynamiki). Poniższa tożsamość przedstawia związek między zmianami nominalnej i realnej wielkości PKB: = (1) ( ) ( ) gdzie jest indeksem wartości nominalnej, indeksem wolumenu (tj. indeksem przedstawiającym realne zmiany PKB), a P indeksem cen (cen produktów wchodzących w skład PKB). jest de facto agregatowym indeksem ilości (agregatowym ponieważ w skład PKB wchodzi wiele dóbr i usług). Na gruncie rachunków narodowych używa się jednak pojęcia wolumenu w miejsce zwykłej ilości aby podkreślić jego szerszą interpretację. Zmiany wolumenu można traktować jako złożenie zmian ilości i jakości wytwarzanych dóbr. Warto wiedzieć, że same ilości często nie są faktycznie obserwowane (np. przedsiębiorstwa w raportach dla GUS niekoniecznie przedstawiają dane o ilości wytworzonych produktów), a informacjami źródłowymi, rejestrowanymi przez instytucje takie jak GUS, są wartości (np. wartość produkcji przedsiębiorstwa) i indeksy cen. Wolumeny (lub indeksy wolumenów) wyznacza się w takich przypadkach poprzez tzw. deflację wartości nominalnej (lub indeksu wartości nominalnej): = (2) P = (3) P Polega ona na podzieleniu wartości nominalnej (lub indeksu wartości nominalnej) przez odpowiedni indeks cen. ndeks cen jest w tym przypadku określany mianem deflatora. Przed wykonaniem obliczeń w tym przykładzie warto przypomnieć związek między indeksem ( ), a tempem wzrostu ( R %) wyrażonym w procentach: ( 1) 100 R % = (4) 1

2 Dane: PKB w cenach bieżących 1 (tempo wzrostu w % 2 ) Deflator PKB (tempo wzrostu w %) PKB w cenach bieżących (mld zł) 1000 Na podstawie powyższych danych należy wyznaczyć: Ad. a) a) Tempa wzrostu realnego PKB w poszczególnych latach. b) Wartości PKB w cenach stałych z 1995 r. c) Wartości PKB w cenach stałych z 1998 r. d) Łączną zmianę realnego PKB w okresie ( ) Łańcuchowy indeks wartości PKB t / t 1-1,03 1,06 1,04 Łańcuchowy indeks cen t / t 1-1,01 1,02 1,03 Łańcuchowy indeks realnego PKB ( ) ( ) t / t 1 = - 1, , ,00971 Realne tempo wzrostu PKB (w%) - 1,980 3,922 0,971 Obliczenia w przedostatnim wierszu na podstawie wzoru 2. Ad. b) Wartość PKB w cenach bieżących (w mld zł) ( ) t ,8 1135,5 Jednopodstawowy indeks cen ( 1995=1 ) = 96 / 95 K 1 1,01 1,0302 1,06111 PKB w cenach stałych z 1995 r. ( 95) t ,8 1059,8 1070,1 Obliczenia w ostatnim wierszu na podstawie wzoru 3. Warto zwrócić uwagę, że powyższe wyniki można wyznaczyć także w inny sposób zmieniając porządek obliczeń (jak?). Otrzymane wartości przedstawiają poziomy wolumenu PKB. Poza rzadkimi przypadkami, w których poziom wolumenu można przedstawić w jednostkach fizycznych (np. wydobycie węgla w tonach), jako miary używa się wartości pieniężnej w cenach stałych. Są to wartości hipotetyczne faktycznie nie obserwowane. Np. wartość 1070,1 mld zł można zinterpretować tak: gdyby wartość produktów i usług wytworzonych w 1998 roku obliczyć stosując ceny obowiązujące w 1995 roku, wówczas wartość PKB wyniosłaby 1070,1 mld zł. Taka interpretacja jest dość niewygodna, ale co najistotniejsze procentowe zmiany tak obliczonych wartości można traktować jako procentowe zmiany realnego PKB (tj. łączne zmiany ilości i jakości wytwarzanych w gospodarce produktów). 1 Tj. nominalny PKB. 2 Tj. zmiana procentowa w stosunku do poprzedniego roku. 2

3 Należy zauważyć, że wyniki z pkt. B, mimo że wyrażone w inny sposób, przedstawiają w zasadzie identyczną informację, co wyniki w pkt. a. Np. zauważmy, że (1059,8/1019,8 1) * 100 = 3,922. Jest to wynik (tempo wzrostu realnego PKB w 1997 r.) identyczny z tym uzyskanym w pkt. a. Ad. c) Wartość PKB w cenach bieżących (w mld zł) ( ) t ,8 1135,5 Jednopodstawowy indeks cen ( 1998=1 ) = t / / 95 wyznaczony na podst. indeksu 1995=1 (pkt b) 0, , , PKB w cenach stałych z 1998 r. ( 98) t t / ,1 1082,1 1124,6 1135,5 Warto sprawdzić samodzielnie, że obraz dynamiki realnego PKB otrzymany w tym punkcie jest identyczny z obrazem uzyskanym w pkt. a i b. Ad. d) Wynik można uzyskać mnożąc indeksy wolumenu PKB (zob. pkt a): 1,01980 * 1,03922 * 1,00971 = 1,0701 co oznacza, że PKB wzrósł realnie o 7,01% Ten sam rezultat można uzyskać np. na podstawie wyników z pkt. c: (1135,5 / 1061,1 1) * 100 = 7,01 itp. 3

4 Zadanie 1. Na podstawie poniższych danych odpowiedz, o ile procent (wyznacz dokładny wynik!) zmieniła się realna konsumpcja per capita w okresie (tablica przedstawia indeksy łańcuchowe poszczególnych kategorii wyrażające zmianę w stosunku do roku poprzedniego): Całkowita nominalna konsumpcja 1,08 1,03 1,12 Ceny towarów i usług konsumpcyjnych 0,97 1,07 1,05 Liczba ludności 1,02 1 1,04 Zadanie 2. Wartość konsumpcji rządowej w Polsce, w cenach bieżących, wyniosła w 2005 roku mln zł, natomiast w roku mln zł. Wiedząc, że średnie roczne tempo wzrostu realnej konsumpcji rządowej w okresie wynosi 3,63%, wyznacz: a) wartość konsumpcji rządowej w 2011 roku w cenach stałych z roku 2005, b) wartość konsumpcji rządowej w 2005 roku w cenach stałych z roku 2011, c) średnie roczne tempo wzrostu cen dóbr i usług wchodzących w skład konsumpcji rządowej. Zadanie 3. Dane (w postaci indeksów wyrażonych w %): Ceny importu ( 2003=100 ) Wolumen importu ( 2003=100 ) a) Wyznacz indeksy cen i wolumenów o podstawie w 2004 roku ( 2004=100 ). b) Wyznacz roczne tempa wzrostu importu w ujęciu nominalnym. c) Wiedząc, że wartość importu w roku 2004, wyrażona cenach stałych z 2002 roku, wynosi 1000, wyznacz nominalną wartość importu w roku 2004, posługując się wyłącznie informacjami o cenach ( wiersz tabeli). Zadanie 4. Nominalna łączna konsumpcja w mieście A jest siedmiokrotnie, a liczba ludności pięciokrotnie większa niż w mieście B. Poziom cen w obu miastach jest jednakowy, oba miasta leżą na terenie tego samego kraju. Porównaj realną konsumpcję per capita w obu miastach. Zadanie 5. W 2011 roku realny PKB per capita w Niemczech (skorygowany parytetem siły nabywczej) był o 83,5% wyższy niż w Polsce. Zakładamy, że w obu krajach liczba ludności będzie stała, a średnie roczne tempo wzrostu PKB w Niemczech wyniesie 2%. Jakie tempo wzrostu gospodarczego w Polsce potrzebne jest, aby dogonić Niemcy w ciągu 20 lat (pod względem PKB per capita)? 4

5 Odpowiedzi do zadań Zadanie 1. Realna konsumpcja per capita rośnie o 7,77%. Zadanie 2. (a) mln zł, (b) mln zł, (c) 3,85%. Zadanie 3. (a) 125; 108,7; 100; (b) 1,11% [2003]; 10,4% [2004];(c) 800. Zadanie 4. Realna konsumpcja per capita w mieście A jest o 40% wyższa niż w mieście B. Zadanie 5. 5,143%. 5