Regulacje prawne z zakresu prawa pracy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy

Transkrypt

1 Regulacje prawne z zakresu prawa pracy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy Podstawowym aktem prawnym, mówiącym o prawie do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, jest Konstytucja RP, która w art. 66 gwarantuje takie prawo kaŝdemu. Ustawą określającą prawa i obowiązki obywateli w tym zakresie jest Kodeks Pracy. Podstawowe uregulowania kodeksowe w zakresie bhp znajdują się w dziale dziesiątym Kodeksu pracydotyczącym bhp, w dziale ósmym- dotyczącym uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem i w dziale dziewiątym- dotyczącym zatrudniania młodocianych. Natomiast art. 9 Kodeksu pracy wskazuje na inne źródła prawa pracy, szczególnie zaś porozumienia zbiorowe zawierane między partnerami społecznymi, tj. układy zbiorowe i inne porozumienia zbiorowe, np. akty wewnątrzzakładowe stanowione w formie regulaminów i statutów. ISTOTA BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY definicja bezpieczeństwa i higieny pracy: Pojęcie bezpieczeństwa i higieny pracy (bhp) określa stan warunków i organizacji pracy oraz zachowań pracowników zapewniający wymagany poziom ochrony zdrowia i Ŝycia przed zagroŝeniami występującymi w środowisku pracy. cel bezpieczeństwa i higieny pracy: Zmniejszenie ogólnej liczby wypadków przy pracy, zapewnienie właściwego stosowania środków ochrony indywidualnej, przeprowadzanie okresowych inspekcji bezpieczeństwa na stanowiskach pracy, motywowanie pracowników do bezpiecznej pracy. PODSTAWOWE OBOWIĄZKI PRACODAWCY W ZAKRESIE BHP art. 207 Kodeksu Pracy Wśród obowiązków pracodawcy wymienianych w art. 94 Kodeksu Pracy znajduje się obowiązek (pkt. 4) dotyczący zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz prowadzenia systematycznego szkolenia pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Pozostałe obowiązki pracodawcy w tym zakresie zostały zamieszczone w rozdziale I działu dziesiątego Kodeksu pracy. Odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy ponosi pracodawca (art ). Rozpatrując tę kwestię na gruncie prawa, odpowiedzialność ta moŝe być odpowiedzialnością za wykroczenia popełnione przeciwko prawom pracownika (dział trzynasty K.p.), odpowiedzialnością za popełnione przestępstwa (odpowiedzialność karna) oraz odpowiedzialnością cywilną za wyrządzone szkody.

2 Podstawowe obowiązki pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy zostały określone w rozdziale I, działu dziesiątego Kodeksu Pracy. Zgodnie z zapisem art K.p., pracodawca zobowiązany jest do ochrony zdrowia i Ŝycia pracowników. NaleŜy zwrócić uwagę na fakt, iŝ w znowelizowanym Kodeksie pracy wyraźnie sprecyzowano, Ŝe wartością podlegającą ochronie jest zdrowie i Ŝycie pracowników. Obowiązek ten powinien być realizowany poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. To, czy dany pracodawca, w określonych warunkach, wykorzystał w sposób odpowiedni osiągnięcia nauki, podlega indywidualnej ocenie właściwych organów nadzoru, np. Państwowej Inspekcji Pracy i Inspekcji Sanitarnej lub sądu w toku postępowania sądowego. Ogólny obowiązek pracodawcy jest uszczegółowiony przez wymienienie obowiązków szczególnych, które zobowiązują pracodawcę do: organizowania pracy w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy, zapewnienia przestrzegania w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawania poleceń usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolowania wykonania tych poleceń, zapewnienia wykonania nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń organów nadzoru nad warunkami pracy, zapewnienia wykonania zaleceń społecznego inspektora pracy. Wydzielenie obowiązku dotyczącego zapewnienia wykonania zaleceń społecznego inspektora pracy wynikało z faktu, iŝ społeczny inspektor pracy nie jest organem nadzoru oraz było podyktowane potrzebą wyraźniejszego zaakcentowania roli społecznego nadzoru nad warunkami pracy jako trwałego elementu polskiego systemu ochrony pracy PRAWA I OBOWIĄZKI PRACOWNIKÓW W ZAKRESIE BHP W znowelizowanym Kodeksie pracy, w dziale dziesiątym dotyczącym bezpieczeństwa i higieny pracy, gwarantuje się pracownikowi szereg uprawnień związanych z ochroną jego Ŝycia i zdrowia. Do nowych praw pracowniczych, nie występujących w dotychczas obowiązującym prawie pracy, naleŝy prawo do powstrzymania się od wykonywania pracy wówczas, gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stwarzają bezpośrednie zagroŝenie dla zdrowia lub Ŝycia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom. Pracownik ma takŝe prawo oddalić się z miejsca zagroŝenia, jeŝeli powstrzymanie się od pracy nie usunęło tego zagroŝenia. W obu przypadkach, tj. powstrzymania się od wykonywania pracy oraz oddalenia się z miejsca zagroŝenia, pracownik ma obowiązek niezwłocznego powiadomienia o tym fakcie przełoŝonego. Za czas powstrzymania się od wykonywania pracy lub oddalenia się z miejsca zagroŝenia pracownik zachowuje prawo do (pełnego) wynagrodzenia (art , 2 i 3). ZagroŜenie dla Ŝycia lub zdrowia musi mieć charakter zagroŝenia bezpośredniego i moŝe takŝe dotyczyć innych pracowników lub

3 osób. Pracownik ma prawo podjąć decyzję w sprawie skorzystania z tego uprawnienia na podstawie samodzielnie dokonanej oceny sytuacji. Przy podejmowaniu decyzji pracownik powinien zwrócić uwagę na to, czy został naruszony konkretny przepis dotyczący bezpieczeństwa i higieny pracy. Drugie, nowe uprawnienie dotyczy pracowników wykonujących prace wymagające szczególnej sprawności psychofizycznej, określone w załączniku do rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie rodzajów prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej (Dz. U. nr 62, poz. 287). Pracownik wykonujący pracę wymienioną w tym załączniku moŝe, po uprzednim powiadomieniu przełoŝonego, powstrzymać się od jej wykonywania, jeŝeli stwierdzi, Ŝe jego stan psychofizyczny nie zapewnia bezpiecznego wykonywania pracy i stwarza zagroŝenie dla innych osób. PoniewaŜ przyczyna powstrzymania się od wykonywania pracy leŝy po stronie pracownika, ustawodawca nie przewidział w tym przypadku prawa do zachowania wynagrodzenia. Uprawnienia określone w 1, 2 i 4 art. 210 nie dotyczą pracowników, których obowiązkiem pracowniczym jest ratowanie Ŝycia ludzkiego lub mienia, np. straŝaków, ratowników górniczych, ratowników ratownictwa chemicznego, ratowników górskich. Zgodnie z brzmieniem art , pkt. 3 Kodeksu pracy, pracownik jest obowiązany w szczególności przestrzegać: przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a takŝe przepisów przeciwpoŝarowych. Obowiązki pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy zostały bardziej szczegółowo sprecyzowane w rozdziale II działu dziesiątego Kodeksu pracy. Przestrzeganie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy naleŝy do podstawowych obowiązków pracownika (art. 211 K.p.). W szczególności pracownik jest obowiązany: znać przepisy oraz zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu i instruktaŝu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełoŝonych dbać o naleŝyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz porządek i ład w miejscu pracy stosować środki ochrony zbiorowej, a takŝe uŝywać przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieŝy i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich niezwłocznie zawiadomić przełoŝonego o zauwaŝonym w zakładzie pracy wypadku albo zagroŝeniu Ŝycia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a takŝe inne osoby znajdujące się w rejonie zagroŝenia o groŝącym im niebezpieczeństwie współdziałać z pracodawcą i przełoŝonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.

4 ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA NARUSZENIE PRZEPISÓW O OCHRONIE PRACY odpowiedzialność porządkowa (słuŝbowa) Pojęcie odpowiedzialności porządkowej obejmuje odpowiedzialność pracownika za nieprzestrzeganie ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, przepisów BHP i przeciwpoŝarowych, a takŝe przyjętego sposobu potwierdzenia przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwionej nieobecności. Za wymienione wykroczenia pracodawca moŝe ukarać pracownika upomnieniem, nagana bądźw raŝących przypadkach zastosować karę pienięŝną, której wysokość reguluje Kodeks pracy. odpowiedzialność wykroczeniowa Pojęcie odpowiedzialności wykroczeniowej obejmuje odpowiedzialność pracodawcy bądź osoby działającej w jego imieniu za wykroczenia przeciwko prawom pracownika. Odpowiedzialność ta dotyczy wszelkich spraw związanych z dokumentowaniem stosunku pracy, wypłacaniem wynagrodzeń i udzielaniem urlopów oraz przestrzeganiem przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Za wykroczenia popełnione w wymienionych obszarach pracodawca podlega karze grzywny. Szczegółowe regulacje w tej kwestii zawiera dział trzynasty Kodeksu pracy odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko prawom pracownika. odpowiedzialność karna Pojęcie odpowiedzialności karnej dotyczy osoby odpowiedzialnej za bezpieczeństwo i higienę pracy, która nie dopełniła swoich obowiązków, co naraziło pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty Ŝycia lub cięŝkiego uszczerbku na zdrowiu. Za wskazane wykroczenia osoba taka moŝe zostać ukarana pozbawieniem wolności, ograniczeniem wolności lub grzywną, stosownie do przepisów Kodeksu karnego. OCHRONA PRACY KOBIET Kobiety w okresie ciąŝy podlegają szczególnej ochronie w pracy. Prawa chroniące zdrowie kobiet w okresie ciąŝy regulowane są stosownymi zapisami w Kodeksie pracy. Uprawnienia związane z rodzicielstwem (wymiary urlopu macierzyńskiego) regulują zapisy działu ósmego Kodeksu pracy. Wymiary urlopu wychowawczego oraz zasady udzielania określają zapisy art. 186 Kodeksu pracy. Kodeks pracy określa zakres ochrony pracy kobiety w okresie trwania zatrudnienia. Zakaz zatrudniania kobiet przy pracach szczególnie uciąŝliwych lub szkodliwych dla zdrowia wprowadzony został przede wszystkim w związku z odmiennością biologiczną kobiety oraz jej funkcją macierzyńską. Te odmienności powodują Ŝe: kobieta o przeciętnej budowie posiada mniejsze moŝliwości niŝ męŝczyzna w zakresie wykonywania prac wymagających wysiłku fizycznego kobieta będąca w ciąŝy i w okresie karmienia powinna być chroniona przed niekorzystnym wpływem, na jej zdrowie i jej potomstwa, czynników związanych z wykonywaną pracą występujących w samej pracy i w środowisku pracy.

5 Nie wolno zatrudniać kobiet przy pracach szczególnie uciąŝliwych lub szkodliwych dla zdrowia. Wykaz prac określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciąŝliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet ( Dz. U. Nr 114 poz. 545 z późn. zm.), a mianowicie: 1. Prace związane z wysiłkiem fizycznym i transportem cięŝarów oraz wymuszoną pozycją ciała ręczne podnoszenie i przenoszenie cięŝarów o masie przekraczającej: - 12 kg przy pracy stałej; dla kobiet w ciąŝy 3 kg - 20 kg przy pracy dorywczej; dla kobiet w ciąŝy 5 kg (praca dorywcza - do 4 razy na godz. w czasie zmiany roboczej) ręczne przenoszenie pod górę- po pochylniach, schodach itp., których maksymalny kąt nachylenia przekracza 30, a wysokość 5 m cięŝarów o masie: - 8 kg przy pracy stałej; dla kobiet w ciąŝy 2 kg -15 kg przy pracy dorywczej; dla kobiet w ciąŝy 4 kg (praca dorywcza - do 4 razy na godz. w czasie zmiany roboczej) przewoŝenie cięŝarów o masie przekraczającej: - przy przewoŝeniu na taczkach jednokołowych 50 kg, - przy przewoŝeniu na wózkach 2,3 i 4- kołowych 80 kg, - przy przewoŝeniu na wózkach po szynach 300 kg. 2. Prace w mikroklimacie zimnym, gorącym i zmiennym dla kobiet w ciąŝy lub karmiących piersią: - prace w warunkach, w których wskaźnik PMV ( przewidywana ocena średnia) określany zgodnie z Polską Normą, jest większy od 1,5 - prace w warunkach, w których wskaźnik PMV ( przewidywana ocena średnia ) określany zgodnie z Polską Normą jest mniejszy od -1,5 - prace w środowisku, w którym występują nagłe zmiany temperatury powietrza w zakresie przekraczającym 15 C. 3. Prace w hałasie i drganiach kobietom w ciąŝy: - prace w środowisku, w którym poziom ekspozycji na hałas, odniesiony do 8-godzinnego dnia pracy przekracza wartość 65 db (decybela) - prace w środowisku, w którym poziom ciśnienia akustycznego hałasu infradźwiękowego przekracza dopuszczalne wartości - prace w środowisku, w którym poziom ciśnienia akustycznego hałasu ultradźwiękowego przekracza dopuszczalne wartości

6 - prace w środowisku, w którym wartości waŝone przyspieszenia drgań oddziaływujących na organizm człowieka przez kończyny górne nie przekraczają wartości określonych w tab. 1- powyŝej 4 godz. na dobę - kaŝda praca w warunkach naraŝenia na drgania o ogólnym oddziaływaniu na organizm człowieka. 4. Prace naraŝające na działanie pól elektromagnetycznych, promieniowania jonizującego i nadfioletowego oraz prace przy monitorach ekranowych kobietom w ciąŝy: - prace w zasięgu pól elektromagnetycznych o natęŝeniach przekraczających wartości dla strefy bezpieczne - prace w środowisku, w którym występuje przekroczenie ¼ wartości najwyŝszych dopuszczalnych natęŝeń promieniowania nadfioletowego - prace w warunkach naraŝenia na promieniowanie jonizujące - prace przy obsłudze monitorów ekranowych powyŝej 4 godzin na dobę. kobietom w okresie karmienia: - prace przy otwartych źródłach promieniowania jonizującego. 5. Prace pod ziemią, poniŝej poziomu gruntu i na wysokości prace pod ziemią we wszystkich kopalniach, z wyjątkiem pracy: - na stanowiskach kierowniczych, nie wymagającej stałego przebywania pod ziemią i wykonywania pracy fizycznej - w słuŝbie zdrowia - w okresie studiów, w ramach szkolenia zawodowego - wykonywanej dorywczo i nie wymagającej pracy fizycznej. kobietom w ciąŝy: - prace na wysokości poza stałymi galeriami, pomostami, podestami i innymi stałymi podwyŝszeniami, posiadającymi pełne zabezpieczenie przed upadkiem, oraz wchodzenie i schodzenie po drabinach i klamrach - prace w wykopach oraz w zbiornikach otwartych. 6. Prace w podwyŝszonym lub obniŝonym ciśnieniu kobietom w ciąŝy i w okresie karmienia: - prace nurków oraz wszystkie prace w warunkach podwyŝszonego lub obniŝonego ciśnienia. 7. Prace w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi kobietom w ciąŝy i w okresie karmienia: - prace stwarzające ryzyko zakaŝenia: wirusem zapalenia wątroby typu B, wirusem ospy wietrznej i półpaśca, wirusem róŝyczki, wirusem HIV, wirusem cytomegalii, pałeczką listeriozy, toksoplazmozą - prace przy obsłudze zwierząt dotkniętych chorobami zakaźnymi i inwazyjnymi.

7 8. Prace w naraŝeniu na działanie szkodliwych substancji chemicznych kobietom w ciąŝy i w okresie karmienia: - prace w naraŝeniu na działanie czynników rakotwórczych i o prawdopodobnym działaniu rakotwórczym - prace w naraŝeniu na substancje chemiczne niezaleŝnie od ich stęŝenia w środowisku pracy - prace w naraŝeniu na działanie rozpuszczalników organicznych jeŝeli ich stęŝenia w środowisku pracy przekraczają wartości 1/3 NDS. 9. Prace groŝące cięŝkimi urazami fizycznymi i psychicznymi Kobietom w ciąŝy i w okresie karmienia: - prace w wymuszonym rytmie pracy ( np. na taśmie ) - prace wewnątrz zbiorników i kanałów - prace stwarzające ryzyko cięŝkiego urazu fizycznego lub psychicznego np. gaszenie poŝarów, udział w akcjach ratownictwa chemicznego, usuwanie skutków awarii, prace z materiałami wybuchowymi, prace przy uboju zwierząt hodowlanych oraz obsłudze rozpłodników. Pracodawca nie moŝe wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąŝy, a takŝe w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy, chyba Ŝe zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z jej winy i reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy. Umowa o pracę zawarta na czas określony lub na czas wykonywania określonej pracy albo na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąŝy, ulega przedłuŝeniu do dnia porodu. Przepis ten nie dotyczy umowy o pracę na czas określony zawartej w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy. Rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę za wypowiedzeniem w okresie ciąŝy lub urlopu macierzyńskiego moŝe nastąpić tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. Pracodawca jest obowiązany uzgodnić z reprezentującą pracownicę zakładową organizacją związkową termin rozwiązania umowy o pracę. Kobiety w ciąŝy nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej oraz bez jej zgody delegować poza stałe miejsce pracy. Kobiety opiekującej się dzieckiem w wieku do lat czterech nie wolno bez jej zgody zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej, jak równieŝ delegować poza stałe miejsce pracy. Pracodawca zatrudniający pracownicę w ciąŝy lub karmiącą piersią przy pracach szczególnie uciąŝliwych lub szkodliwych dla zdrowia, bez względu na stopień naraŝenia na czynniki szkodliwe dla zdrowia lub niebezpieczne, jest obowiązany przenieść pracownicę do innej pracy, a jeŝeli jest to niemoŝliwe, zwolnić ją na czas niezbędny z obowiązku świadczenia pracy. Stan ciąŝy powinien być stwierdzony zaświadczeniem lekarskim.

8 RODZAJE SZKOLEŃ W DZIEDZINIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY Zgodnie z przepisem art Kodeksu pracy, pracownik nie moŝe być dopuszczony do pracy, do której wykonywania nie posiada wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a takŝe dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Pracodawca powinien zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzić (organizować lub zlecać) okresowe szkolenia w tym zakresie (art ). Szkolenia te powinny odbywać się w czasie pracy i na koszt pracodawcy (art ). Minister Gospodarki i Pracy rozporządzeniem z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy określił szczegółowe zasady szkolenia w tej dziedzinie (Dz.U. Nr 180, poz ze zm.). W załączniku do rozporządzenia zamieszczono 8 ramowych programów szkolenia, stanowiących podstawę do opracowania odpowiednich programów szczegółowych przez organizatorów szkolenia. Pracodawca obowiązany jest zaznajomić pracowników z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczącymi wykonywanych przez nich prac oraz wydawać szczegółowe instrukcje i wskazówki w tym zakresie. Pracownik jest obowiązany potwierdzić na piśmie zapoznanie się z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy (art , 2 i 3). Zgodnie z rozporządzeniem szkolenia w dziedzinie bhp prowadzone jest jako: 1. szkolenie wstępne, obejmujące: instruktaŝ ogólny (szkolenie wstępne ogólne) instruktaŝ stanowiskowy (szkolenie wstępne na stanowiska pracy) 2. szkolenie okresowe prowadzone w formie: instruktaŝu, seminarium, kursu, samokształcenia kierowanego. InstruktaŜ ogólny powinien zapoznać pracownika z: podstawowymi przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy zawartymi w kodeksie pracy, w układach zbiorowych pracy oraz regulaminach pracy przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązującymi w danym zakładzie pracy zasadami udzielania pierwszej pomocy. InstruktaŜ ogólny przechodzą wszyscy nowo zatrudnieni pracownicy, studenci odbywający praktyki studenckie oraz uczniowie szkół zawodowych odbywający praktyczną naukę zawodu. InstruktaŜ ogólny przechodzą pracownicy przed dopuszczeniem do wykonywania pracy. InstruktaŜ stanowiskowy powinien zapoznać pracownika z: zagroŝeniami występującymi na określonym stanowisku pracy sposobami ochrony przed zagroŝeniami metodami bezpiecznego wykonywania pracy na tym stanowisku. InstruktaŜ stanowiskowy przeprowadza się dla: pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych i innych, których charakter pracy będzie się wiązał z bezpośrednimi kontaktami z produkcją i jej kontrolą lub z naraŝeniem na zagroŝenie zawodowe

9 pracowników zatrudnionych na tych stanowiskach w przypadku zmiany warunków technicznoorganizacyjnych uczniów odbywających praktyczną naukę zawodu studentów odbywających praktyki studenckie. InstruktaŜ stanowiskowy przeprowadza się przed dopuszczeniem do pracy na określonym stanowisku. InstruktaŜ stanowiskowy powinien być zakończony sprawdzianem wiadomości i umiejętności z zakresu wykonywania pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, stanowiącym podstawę dopuszczenia pracownika do wykonywania pracy na określonym stanowisku. Odbycie przez pracownika instruktaŝu stanowiskowego powinno być udokumentowane przez wydanie zaświadczenia o jego ukończeniu i przechowywane w aktach osobowych pracownika. Szkolenie okresowe Celem szkolenia okresowego jest aktualizacja i ugruntowanie wiadomości i umiejętności pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, nabytych w czasie szkolenia wstępnego oraz zaznajomienie ich z nowymi rozwiązaniami techniczno-organizacyjnymi w tym zakresie. Szkolenie okresowe powinno być zakończone egzaminem sprawdzającym z przyswojonych przez uczestników szkolenia wiadomości objętych programem szkolenia oraz umiejętności wykonywania lub organizowania pracy zgodnie z przepisami i zasadami bhp. Odbycie przez pracownika szkolenia okresowego powinno być udokumentowane przez wydanie zaświadczenia o jego ukończeniu i przechowywane w aktach osobowych pracownika. Częstotliwość i czas trwania szkolenia okresowego określa pracodawca w porozumieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi. Zgodnie z rozporządzeniem szkolenie okresowe powinno być przeprowadzone: nie rzadziej niŝ raz w roku-dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych, na których wykonywane są prace szczególnie niebezpieczne nie rzadziej niŝ raz na 3 lata - dla pozostałych pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych nie rzadziej niŝ raz na 5 lat-dla osób będących pracodawcami oraz innych osób kierujących pracownikami lub zatrudnionych na stanowiskach samodzielnych, inŝynieryjno-technicznych nie rzadziej niŝ raz na 6 lat - dla pracowników administracyjno-biurowych. WYPADKI PRZY PRACY I CHOROBY ZAWODOWE ORAZ ŚWIADCZENIA Z NIMI ZWIĄZANE Za wypadek przy pracy uwaŝa się nagłe zdarzenie, wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą. Wszystkie wymienione elementy (nagłość zdarzenia, przyczyna zewnętrzna uraz lub śmierć i związek z pracą) muszą zaistnieć równocześnie, aby dane zdarzenie, któremu uległ pracownik mogło być zakwalifikowane jako wypadek przy pracy. Brak choćby jednego z tych czynników uniemoŝliwia uznanie zdarzenia za wypadek przy pracy. Określenie sztywnych kryteriów, które pozwalałyby na jednoznaczne określenie związku wypadku z pracą jest niemoŝliwe. W związku z czym w przypadkach wątpliwych zaleca się korzystanie z bogatego orzecznictwa Sądu NajwyŜszego w tym zakresie.

10 Dobrym przykładem takiej sytuacji jest wypadek pracownika, który w trakcie wykonywania pracy, uległ wypadkowi będącego wynikiem napadu padaczkowego (uchwała SN z 23 stycznia 1977r. III PZP 16/76). Mimo zaistniałych obraŝeń ciała nie zostało to uznane za wypadek przy pracy. Nagłość zdarzenia kryterium nagłości przesądza o tym, czy dane zdarzenie zakwalifikuje się jako wypadek przy pracy czy teŝ jako chorobę zawodową. W orzecznictwie sądowym ustalono, Ŝe zdarzenie nagłe zachodzi wtedy, gdy nie trwa dłuŝej niŝ wynosi czas jednej zmiany roboczej. W praktyce, granicy czasowej nie naleŝy traktować sztywno, gdyŝ pracownik np. moŝe pracować w godzinach nadliczbowych, wtedy równieŝ traktowane będzie jako nagłość zdarzenia. Przyczyna zewnętrzna kryterium to określa, Ŝe dane zdarzenie jest tylko wtedy wypadkiem przy pracy, jeŝeli nastąpiło na skutek działania czynników zewnętrznych. Mogą to być: urazy spowodowane działanie elementów ruchomych, luźnych, ostrych i wystających, maszyn, urządzeń i narzędzi,; działanie zbyt wysokich lub zbyt niskich temperatur (oparzenia, odmroŝenia), działanie energii elektrycznej (poraŝenie prądem elektrycznym), działanie substancji chemicznych (np. zatrucia), wysiłek fizyczny niezbędny do wykonania pracy(np. dźwiganie cięŝaru, nawet gdy nie są przekroczone dopuszczalne normy), urazy spowodowane potknięciem i upadkiem. NaleŜy pamiętać, Ŝe istnienie przyczyny zewnętrznej jest bezwzględnym warunkiem uznania danego zdarzenia za wypadek przy pracy. JeŜeli niezdolność do pracy nastąpiła wyłącznie na skutek działania czynnika lub czynników wewnętrznych zdarzenie nie moŝe być zakwalifikowanie jako wypadek przy pracy. Uraz -uszkodzenie tkanek ciała lub narządów człowieka wskutek działania czynnika zewnętrznego. Związek z pracą zachodzi wówczas, gdy istotną przyczyną wypadku jest pełnienie przez pracownika obowiązków wynikających ze stosunku pracy bądź związanych z nim. W szczególności związek z pracą zachodzi: podczas lub w związku z wykonywaniem pracy przez pracownika zwykłych czynności albo poleceń przełoŝonych, podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności w interesie zakładu pracy nawet bez polecenia, w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji zakładu pracy w drodze między siedzibą zakładu pracy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy. Za wypadek śmiertelny przy pracy uwaŝa się wypadek w wyniku, którego nastąpiła śmierć pracownika w miejscu wypadku lub w okresie nie przekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku. Wypadek lekki przy pracy to wypadek powodujący niezdolność do pracy. Za wypadek cięŝki przy pracy uwaŝa się wypadek, w wyniku którego nastąpiło cięŝkie uszkodzenie ciała, a mianowicie: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a takŝe choroba nieuleczalna lub zagraŝająca Ŝyciu, trwała choroba psychiczna, trwała, całkowita lub znaczna niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe powaŝne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała. Za wypadek zbiorowy przy pracy uwaŝa się wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia, uległy co najmniej dwie osoby.

11 Niektóre wypadki, jakim ulegają pracownicy, nie pozostają w bezpośrednim związku przyczynowym z wykonywaniem obowiązków wynikających ze stosunku pracy, jednakŝe związek ten zachodzi o tyle, Ŝe mogą im ulec tylko osoby będące pracownikami zakładu. Wypadki takie traktuje się na równi z wypadkami przy pracy. Są to wypadki, którym ulegają pracownicy: w czasie trwania podróŝy słuŝbowej w okolicznościach innych niŝ określone dla wypadku przy pracy, chyba Ŝe wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostawało w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań, w związku z odbywaniem słuŝby w zakładowych i resortowych formacjach samoobrony albo w związku z przynaleŝnością do obowiązkowej lub ochotniczej straŝy poŝarnej działającej w zakładzie pracy i bez znaczenia pozostaje przy tym okoliczność, czy wypadek nastąpił na terenie zakładu, czy poza nim, przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające w zakładzie pracy organizacje związkowe. Za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uwaŝa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyna zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego, jeŝeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana. JednakŜe uwaŝa się, Ŝe wypadek nastąpił w drodze do pracy lub z pracy, mimo Ŝe droga została przerwana, jeŝeli przerwa była Ŝyciowo uzasadniona i jej czas nie przekraczał granic potrzeby, a takŝe wówczas, gdy droga, nie będąc najkrótsza, była ze względów komunikacyjnych, najdogodniejsza. Ustalenie okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy W razie wypadku przy pracy pracodawca jest obowiązany: zabezpieczyć miejsce wypadku, zapewnić udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym, podjąć niezbędne środki eliminujące lub ograniczające zagroŝenie, niezwłocznie zawiadomić inspektora pracy i prokuratora o śmiertelnym, cięŝkim lub zbiorowym wypadku przy pracy, niezwłocznie ustalić okoliczności i przyczyny wypadku, zastosować odpowiednie środki zapobiegające podobnym wypadkom, sporządzić właściwą dokumentację wypadku. Dokumentacja powypadkowa W wyniku przeprowadzonego postępowania sporządza się nie później niŝ w ciągu 14 dni od uzyskania wiadomości o wypadku protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy. KaŜdy z członków zespołu powypadkowego ma prawo złoŝyć odrębne zdanie do protokołu powypadkowego, które jednak wymaga uzasadnienia. W przypadku rozbieŝności zdań zespołu powypadkowego, o treści protokołu decyduje stanowisko pracodawcy. Do protokołu powypadkowego powinny zostać dołączone protokoły wysłuchania poszkodowanego i świadków, pisemne opinie lekarza i innych specjalistów, szkice lub fotografie miejsca wypadku oraz inne dokumenty wskazujące okoliczności i przyczyny wypadku. JeŜeli w toku ustalania okoliczności i przyczyn wypadku wystąpią uzasadnione przeszkody i trudności, które uniemoŝliwiają sporządzenie protokołu powypadkowego w ciągu 14 dni, zespół powypadkowy jest obowiązany podać w treści protokołu przyczyny tego opóźnienia. Zespół powypadkowy sporządza protokół powypadkowy w niezbędnej liczbie egzemplarzy i wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową doręcza go niezwłocznie pracodawcy w celu zatwierdzenia. Zespół powypadkowy jest obowiązany zapoznać poszkodowanego w wypadku pracownika z treścią protokołu powypadkowego przed jego zatwierdzeniem. Poszkodowany ma prawo zgłoszenia uwag i zastrzeŝeń do ustaleń zawartych w protokole powypadkowym, o czym zespół powypadkowy jest obowiązany go pouczyć. Poszkodowany ma prawo wglądu do akt sprawy oraz sporządzenia z nich notatek i odpisów oraz kopii. W razie wypadku śmiertelnego, zespół powypadkowy jest obowiązany zapoznać z treścią protokołu powypadkowego członków rodziny zmarłego pracownika oraz pouczyć ich o prawie do zgłoszenia uwag i zastrzeŝeń do ustaleń zawartych w protokole powypadkowym.

12 Pracodawca powinien nie później niŝ w ciągu 5 dni od dnia sporządzenia protokołu powypadkowego, zatwierdzić ten protokół. JeŜeli do treści protokołu zostały zgłoszone zastrzeŝenia przez poszkodowanego lub członków rodziny zmarłego wskutek wypadku pracownika, albo gdy protokół nie odpowiada warunkom określonym w rozporządzeniu pracodawca zwraca nie zatwierdzony protokół powypadkowy w celu wyjaśnienia i uzupełnienia go przez zespół powypadkowy. Zespół powypadkowy, po dokonaniu wyjaśnień i uzupełnień, sporządza nie później niŝ w ciągu 5 dni, nowy protokół powypadkowy, do którego dołącza protokół nie zatwierdzony przez pracodawcę. Zatwierdzony protokół powypadkowy pracodawca powinien niezwłocznie doręczyć poszkodowanemu pracownikowi, a w razie wypadku śmiertelnego członkom rodziny pracownika zmarłego wskutek wypadku. Protokół powypadkowy wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową pracodawca powinien przechowywać w aktach pracownika przez okres 10 lat. Pracodawca jest obowiązany prowadzić rejestr wypadków na podstawie wszystkich protokołów powypadkowych, który powinien zawierać: imię i nazwisko poszkodowanego, miejsce i datę wypadku, informacje dotyczące skutków wypadku dla poszkodowanego, datę sporządzenia protokołu powypadkowego, stwierdzenie, czy wypadek jest wypadkiem przy pracy, krótki opis okoliczności wypadku, datę przekazania wniosku do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, informację o wypłaconych świadczeniach lub o przyczynach pozbawienia tych świadczeń, inne okoliczności wypadku, których zamieszczenie w rejestrze jest celowe. Na podstawie zatwierdzonego protokołu powypadkowego, w którym stwierdzono, Ŝe wypadek jest wypadkiem przy pracy lub wypadkiem traktowanym na równi z wypadkiem przy pracy, pracodawca jest obowiązany sporządzić Z-KW statystyczną kartę wypadku przy pracy. CHOROBY ZAWODOWE Pracodawca jest obowiązany niezwłocznie zgłosić właściwemu organowi Państwowej Inspekcji Sanitarnej i właściwemu inspektorowi pracy kaŝdy przypadek rozpoznanej choroby zawodowej albo podejrzenia o taką chorobę. W razie rozpoznania u pracownika choroby zawodowej, pracodawca jest obowiązany: ustalić przyczyny powstania choroby zawodowej oraz charakter i rozmiar zagroŝenia tą chorobą, działając w porozumieniu z właściwym organem Państwowej Inspekcji Sanitarnej przystąpić niezwłocznie do usunięcia czynników powodujących powstanie choroby zawodowej i zastosować inne niezbędne środki zapobiegawcze zapewnić realizację zaleceń lekarskich. Za chorobę zawodową uwaŝa się chorobę określoną w wykazie chorób zawodowych, jeŝeli została spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy lub sposobem wykonywania pracy (załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2002 r. w sprawie chorób zawodowych, szczegółowych zasad postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpoznania i stwierdzania chorób zawodowych oraz podmiotów właściwych w tych sprawach Dz.U. nr 132, poz. 1115). Przy ocenie naraŝenia zawodowego uwzględnia się w odniesieniu do: czynników chemicznych i fizycznych - rodzaj czynnika, wartość stęŝeń lub natęŝeń i okres naraŝenia zawodowego czynników biologicznych - rodzaj czynnika, ustalenie czasu kontaktu oraz stwierdzenie mechanizmu działania lub drogi szerzenia się czynnika, bez konieczności określenia stęŝenia tego czynnika

13 czynników o działaniu uczulającym (alergenów) - rodzaj czynnika i stwierdzenie kontaktu z takim czynnikiem w czasie pracy, jeŝeli występował on w środowisku pracy, surowcach, półproduktach lub gotowych wyrobach, bez konieczności określania stęŝenia tego czynnika sposobu wykonywania pracy - określenie stopnia obciąŝenia wysiłkiem fizycznym oraz chronometraŝ czynności, które mogą powodować nadmierne obciąŝenie odpowiednich narządów lub układów organizmu ludzkiego. Postępowanie dotyczące chorób zawodowych składa się z trzech zasadniczych etapów: zgłoszenia podejrzenia, rozpoznania, zakończonego wydaniem orzeczenia lekarskiego oraz stwierdzeniem choroby zawodowej. Świadczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych Pracownikowi, który uległ wypadkowi przy pracy lub zachorował na chorobę zawodową określoną w stosownym wykazie przysługują świadczenia z ubezpieczenia społecznego, określone w odrębnych przepisach. Z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługują następujące świadczenia: zasiłek chorobowy - dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową świadczenie rehabilitacyjne - dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy zasiłek wyrównawczy - dla ubezpieczonego będącego pracownikiem, którego wynagrodzenie uległo obniŝeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu jednorazowe odszkodowanie - dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu jednorazowe odszkodowanie - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty renta z tytułu niezdolności do pracy - dla ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej renta szkoleniowa - dla ubezpieczonego, w stosunku do którego orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie spowodowaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową renta rodzinna - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej dodatek do renty rodzinnej - dla sieroty zupełnej dodatek pielęgnacyjny pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą. Rodzaje świadczeń oraz zasady ich przyznawania regulują zapisy ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz ze zm.).ponadto z ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz ze zm.) przysługuje rodzinie w przypadku wypadku śmiertelnego zasiłek pogrzebowy. Pracownikowi, który uległ wypadkowi przy pracy, przysługuje równieŝ odszkodowanie od pracodawcy za utratę lub uszkodzenie w związku z wypadkiem przedmiotów osobistego uŝytku oraz przedmiotów niezbędnych do wykonywania pracy z wyjątkiem utraty lub uszkodzenia pojazdów samochodowych oraz wartości pienięŝnych (K.p. art ).

14 ZDARZENIE POTENCJALNE WYPADKOWE Zdarzenie potencjalnie wypadkowe to niebezpieczne zdarzenie, związane z wykonywaną pracą, podczas którego nie dochodzi do urazu lub pogorszenia stanu zdrowia. przykład: Dwie osoby jadące samochodem słuŝbowym, świadczyły pracę. Samochód ten uległ wypadkowi, jednak osoby te nie doznały Ŝadnych urazów. W związku z tym, kaŝde zdarzenie bezurazowe nie jest kwalifikowane jako wypadek przy pracy. Jest to tzw. Zdarzenie potencjalnie wypadkowe. Przepisy prawne nie nakładają na pracodawcę ani obowiązku sporządzania protokółu, ani zgłaszania takiego zdarzenia. JednakŜe, ze względów profilaktycznych, wskazane jest rejestrowanie oraz ustalenie okoliczności i przyczyn zdarzeń. PROFILAKTYCZNA OCHRONA ZDROWIA PRACOWNIKÓW Badania lekarskie pracowników Wpływ czynników szkodliwych i uciąŝliwych na organizm człowieka przez lata pracy moŝe spowodować zmiany chorobowe u pracownika z powstaniem choroby zawodowej włącznie, a takŝe obniŝenie wydajności pracy. Wczesne wykrycie tych zmian i podjęcie odpowiednich środków profilaktycznych powinno zapobiec pogorszeniu stanu zdrowia pracownika. W tym celu stosuje się badania lekarskie. Badania lekarskie mają na celu stwierdzenie, czy zatrudniony pracownik nie ma przeciwwskazań do wykonywania pracy na określonym stanowisku. Pracownik w czasie zatrudnienia przechodzi badania lekarskie, które dzielą się na: wstępne okresowe kontrolne Pracodawca nie moŝe dopuścić do pracy pracownika, który nie przedstawił aktualnego orzeczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. Dotyczy to badań wstępnych, okresowych i kontrolnych. Badaniom wstępnym podlegają osoby przyjmowane do pracy, pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy i inni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciąŝliwe. Badaniom wstępnym nie podlegają jednak osoby przyjmowane ponownie do pracy u danego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy, na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą. Badania wstępne, okresowe i kontrolne przeprowadzane są na koszt pracodawcy. Okresowe badania lekarskie przeprowadza się w miarę moŝliwości w godzinach pracy.za czas niewykonywania pracy, w związku z przeprowadzanymi badaniami, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia a w razie przejazdu na badania do innej miejscowości przysługuje mu zwrot kosztów podróŝy. Badaniom kontrolnym podlegają pracownicy w przypadku niezdolności do pracy trwającej ponad 30 dni. Badanie lekarskie kończy się orzeczeniem lekarskim stwierdzającym: brak przeciwwskazań zdrowotnych do pracy na określonym stanowisku pracy przeciwwskazania zdrowotne do pracy na określonym stanowisku pracy.

15 POSIŁKI PROFILAKTYCZNE I NAPOJE Posiłki profilaktyczne Zgodnie z art. 232 Kodeksu pracy pracodawca jest obowiązany zapewnić nieodpłatnie pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciąŝliwych, odpowiednie posiłki i napoje, jeŝeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych. Posiłek powinien posiadać wartość kaloryczną około 1000 kcal. Zasady wydawania posiłków profilaktycznych: 1. pracodawca zapewnia pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciąŝliwych nieodpłatnie: posiłki wydawane ze względów profilaktycznych w formie 1 dania gorącego, napoje, których rodzaj i temperatura powinny być dostosowane do warunków wykonywania pracy 2. jeŝeli pracodawca nie ma moŝliwości wydawania posiłków ze względu na rodzaj wykonywanej przez pracownika pracy lub ze względów organizacyjnych, moŝe zapewnić w czasie pracy: korzystanie z takich posiłków w punktach gastronomicznych przyrządzanie posiłków przez pracownika we własnym zakresie z otrzymanych produktów 3. stanowiska pracy, na których zatrudnieni pracownicy powinni otrzymywać posiłki i napoje, ustala pracodawca w porozumieniu z zakładową organizacją związkową. Pracodawca zapewnia posiłki profilaktyczne pracownikom wykonującym prace: związane z wysiłkiem fizycznym, gdy wydatek energetyczny wynosi powyŝej 2000 kcal u męŝczyzn i 1100 kcal u kobiet w ciągu zmiany roboczej związane z wysiłkiem fizycznym, gdy wydatek energetyczny wynosi powyŝej 1500 kcal u męŝczyzn i 1000 kcal u kobiet w ciągu zmiany roboczej-przy pracach w pomieszczeniach zamkniętych, w których utrzymuje się stała temperatura poniŝej 10º C lub wskaźnik obciąŝenia termicznego wynosi powyŝej 25º C wykonywane na otwartej przestrzeni w okresie zimowym ( od 01 listopada do 31 marca ), związane z wysiłkiem fizycznym, gdy wydatek energetyczny wynosi powyŝej 1500 kcal u męŝczyzn i 1000 kcal u kobiet w ciągu zmiany roboczej pod ziemią. Pracownikowi nie przysługuje ekwiwalent pienięŝny za posiłki i napoje. Pracodawca zapewnia napoje pracownikom zatrudnionym: przy pracach na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia poniŝej 10º C lub powyŝej 25º C, przy pracach związanych z wysiłkiem fizycznym, gdy wydatek energetyczny wynosi powyŝej 1500 kcal u męŝczyzn i 1000 kcal u kobiet w ciągu zmiany roboczej, na stanowiskach pracy, na których temperatura spowodowana warunkami atmosferycznymi przekracza 28º C. Posiłki powinny być wydawane w czasie regulaminowych przerw w pracy (w zasadzie po 3-4 godzinach pracy). Posiłki i napoje wydawane są pracownikom w dniach wykonywania prac uzasadniających ich wydawanie.

16 Do środków ochrony indywidualnej zalicza się: odzieŝ ochronną środki ochrony głowy, środki ochrony kończyn górnych, środki ochrony kończyn dolnych, środki ochrony twarzy i oczu, środki ochrony słuchu, środki ochrony układu oddechowego, środki izolujące cały organizm, środki ochrony przed upadkiem z wysokości, dermatologiczne środki ochrony skóry. Środki ochrony indywidualnej oraz odzieŝ i obuwie robocze stanowią własność jednostki organizacyjnej. Są one przydzielane bezpłatnie pracownikom zatrudnionym przy pracach wykonywanych stale lub dorywczo. Środki ochrony indywidualnej przydziela się pracownikom w warunkach, w których naraŝeni są na działanie niebezpiecznych i szkodliwych czynników występujących w środowisku pracy. OdzieŜ i obuwie robocze przydziela się pracownikom wykonującym prace, przy których występuje intensywne brudzenie, przykra woń bądź czynniki mechaniczne powodujące przyspieszone niszczenie odzieŝy i obuwia. OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO ZWIĄZANEGO Z WYKONYWANĄ PRACĄ Ryzyko zawodowe to prawdopodobieństwo wystąpienia niepoŝądanych zdarzeń związanych z wykonywana pracą, powodujących starty, w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagroŝeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy. Ocena ryzyka zawodowego polega na analizie wykonywanej pracy oraz miejsca, w którym jest ona wykonywana i ustaleniu, jakie czynniki mogą mieć niekorzystny wpływ na zdrowie pracowników celem stwierdzenia, czy ryzyko związane z oddziaływaniem tych czynników jest dopuszczalne czy niedopuszczalne. Ocena i dokumentowanie ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą naleŝą do obowiązków pracodawcy. Powinien on równieŝ stosować niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające to ryzyko oraz informować pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąŝe się z wykonywaną pracą oraz zasadach ochrony przed zagroŝeniami. ZagroŜenie jest to stan środowiska pracy mogący spowodować wypadek lub chorobę np. upadek z wysokości, hałas itp. Ocenę ryzyka zawodowego dokonują powołane w jednostkach organizacyjnych zespoły.