Małgorzata Klecka. Rok: 2006 Czasopismo: Niebieska linia Numer: 3
|
|
- Miłosz Jasiński
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Małgorzata Klecka Rok: 2006 Czasopismo: Niebieska linia Numer: 3 Choć wielu ludzi dobrze rozumie, czym jest uszkodzenie mózgu, które następuje po urodzeniu dziecka, to dzieci mające prenatalne uszkodzenia są zagadką. Nie wszyscy wiedzą, że część tych uszkodzeń spowodowanych jest piciem alkoholu przez matkę w czasie ciąży. Kilka tygodni temu uczestniczyłam w konferencji poświęconej alkoholowemu zespołowi płodowemu (Fetal Alcohol Syndrome - FAS). W przerwie podeszła do mnie kobieta. Była poruszona, w oczach miała łzy: "Pani właśnie opowiedziała moją historię" - stwierdziła. Oto, w jaki sposób rodzice (bardzo często zastępczy i adopcyjni) opisują zachowania dzieci, które były narażone na działanie alkoholu w życiu prenatalnym: "Moje dziecko nie potrafi się uczyć tak, jak inne dzieci. Nie uczy się na podstawie doświadczeń. Kara lub argumentacja nie mają na nią wpływu. Wciąż powtarza te same głupie rzeczy". "Mój dorastający już syn ciągle powtarza te same błędy. Nie mogę tego zrozumieć. Wydaje mi się, że on nigdy niczego się nie nauczy. Nawet gdy jego zachowanie sprawia, że dzieci go odrzucają, on tego nie rozumie. Zbyt często je dotyka i odzywa się niewłaściwie. Nie jest głupi, po prostu jakoś nie może zrozumieć, na czym polegają kontakty z innymi ludźmi". "Wychowywaliśmy Piotra tak, jak inne nasze dzieci, lecz on zupełnie inaczej reagował, nie wiedzieliśmy dlaczego. Wszystkie metody wychowawcze, które były skuteczne wobec innych dzieci, nie miały żadnego wpływu na Piotra. Potem dowiedzieliśmy się o syndromie FAS, zdobyliśmy więcej informacji na temat biologicznej rodziny Piotra i odkryliśmy, że jego matka była alkoholiczką. Nareszcie zrozumieliśmy, na czym polega problem". Pierwsze badania O syndromie FAS i innych zaburzeniach u potomstwa matek spożywających alkohol w okresie ciąży wiadomo na świecie od dawna. FAS został opisany w USA przez Jonesa i Smitha w 1973 roku. Badania nad wpływem alkoholu na ciążę prowadzone były nie tylko za oceanem. Europejski dorobek badawczy jest imponujący, żal tylko, że publikowane wyniki badań nie są przyjmowane z należytą uwagą, na jaką zasługują. Podam kilka przykładów. W 1968 roku w Nantes (Francja) rezultaty pierwszych badań nad FAS opublikował Lemoine. Prowadził on swoje badania przez blisko 30 lat. Obserwował losy dzieci matek pijących, towarzysząc im niemal od sali porodowej. Wyniki badań były szokujące: - spośród 50 pacjentów z pełnoobjawowym syndromem FAS 5 zmarło w dzieciństwie z 1 / 5
2 powodu zaburzeń pracy serca i oddychania; - spośród 28 osób z umiarkowanym FAS 2 popełniły samobójstwo w wieku dorosłym, a 5 innych podejmowało próby samobójcze. Po przebadaniu 99 pacjentów z FAS Lemoine doszedł do wniosku, że problemy umysłowe (opóźnienia umysłowe i zaburzenia zachowania) najbardziej nasilały się u nich w wieku dorosłym. To niezwykłe badanie przeprowadzone przez Lemoine i jego syna lekarza jest kamieniem milowym, który nigdy nie został potraktowany przez świat z należytą uwagą. Do chwili obecnej badania te nie zostały przetłumaczone na żaden inny język. Lemoine przebadał także 16 byłych pacjentów, którzy jako dzieci nie manifestowali objawów FAS, choć urodzili się z matek alkoholiczek i mieli opóźniony rozwój psychomotoryczny. Odkrył, że w wieku dorosłym osoby te miały problemy z zachowaniem norm społecznych, przejawiały zaburzone zachowanie i nie były w stanie utrzymać stałej posady. Sześć osób z tej grupy znalazło się w ośrodkach dla niepełnosprawnych umysłowo. Ciekawe, że Lemoine dotarł również do 10 matek wyleczonych z alkoholizmu, które urodziły zdrowe dzieci. W pierwszym badaniu Lemoine przeprowadził niezwykłą obserwację. Przy okazji szukania swych byłych pacjentów w rozmaitych instytucjach, rozmawiał z innymi pacjentami, o których wiadomo było, że mieli matki alkoholiczki. Stwierdził, że w 5 zakładach dla lekko upośledzonych 33 pacjentów (20% wszystkich przebywających w zakładach) miało matki alkoholiczki. Z tych 33 osób 25 miało pełnoobjawowy FAS, 8 miało FAE (ang. Fetal Alcohol Effects, efekty działania alkoholu na płód, poalkoholowy efekt płodowy) i nie posiadało cech morfologicznych. W 3 zakładach dla dzieci i młodzieży Lemoine stwierdził, że 14% małych pacjentów miało matki alkoholiczki (na 42 osoby 6 miało cechy dysmorficzne). Lemoine & Lemoine (1992) wyciągnęli wniosek, że istnieją poważne przesłanki psychologiczne związane z FAS, które wskazują na potrzebę długotrwałej, profesjonalnej pomocy, nawet wtedy, gdy brak cech dysmorficznych. W 1974 roku w rosyjskim periodyku pediatrycznym swoje badania opublikował Szurygin. Porównywał on 19 dzieci kobiet alkoholiczek, które urodziły się, zanim ich matki stały się alkoholiczkami, z grupą 23 dzieci urodzonych, gdy ich matki już nałogowo spożywały alkohol. U dzieci z pierwszej grupy, które były w wieku 9-10 lat, występowały objawy nerwicowe, emocjonalne i behawioralne. Miały one tendencję do ustępowania, w miarę jak poprawiała się sytuacja domowa dzieci (leczenie matki lub zmiana środowiska). Dzieci matek pijących alkohol podczas ciąży wykazywały głębokie zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego (OUN), co manifestowało się już w niemowlęctwie. Czternaścioro z 23 dzieci miało opóźnienia rozwojowe. Dzieci z drugiej grupy miały organiczne uszkodzenie mózgu wskutek toksycznego działania alkoholu, na które narażone były jeszcze przed narodzeniem. Co to jest FAS? Alkoholowy zespół płodowy (Fetal Alcohol Syndrome - FAS) i inne zaburzenia 2 / 5
3 poalkoholowe zaliczane są do grupy fizycznych i umysłowych zaburzeń wrodzonych spowodowanych piciem alkoholu przez kobietę w ciąży. Pełnoobjawowy FAS spełnia 4 kryteria diagnostyczne: - opóźniony wzrost zarówno przed, jak i po urodzeniu; - uszkodzenie mózgu, którego skutkiem są zaburzenia neurologiczne, opóźniony rozwój, niedorozwój umysłowy, zaburzenia zachowania, trudności w uczeniu się; - charakterystyczne rysy twarzy: małe oczodoły, krótki nos, płaska twarzoczaszka, wąska górna warga, mała szczęka, brak rynienki podnosowej; - potwierdzone wywiadem spożywanie alkoholu przez matkę w czasie ciąży. Alkohol jest teratogenem, który ma wpływ na rozwijający się płód. Z łatwością przenika przez łożysko. To, czy dziecko będzie miało cechy charakterystyczne dla zespołu FAS, zależy od ilości wypijanego alkoholu. Mózg rozwija się przez cały okres ciąży i narażenie go na działanie alkoholu w jakimkolwiek momencie ciąży, może wpłynąć na jego prawidłowy rozwój. Mózg dzieci narażonych na działanie alkoholu w życiu płodowym ma trudności z: - gromadzeniem informacji; - wiązaniem nowych informacji z uprzednimi doświadczeniami; - pamięcią - zwłaszcza krótką - tą, która pozwala funkcjonować w codziennym życiu (dzieci zapominają o podstawowych życiowych sprawach i obowiązkach, mają trudności z zapamiętaniem daty urodzenia lub miejsca zamieszkania); - wykorzystaniem informacji. Dzieci z syndromem FAS mają także problemy z: - myśleniem abstrakcyjnym - abstrakcyjne myślenie stanowi niewidzialną podstawę funkcjonowania świata; - myśleniem przyczynowo-skutkowym, wyobraźnią - osoby z FAS nie potrafią wyobrazić sobie tego, czego nie doświadczyły; - uogólnianiem - brakuje im plastyczności w procesie myślenia; - poczuciem czasu - nie potrafią dopasować pewnych czynności do określonych godzin, nie rozumieją cyklicznej natury zjawisk. Zaburzenia pierwotne i wtórne Pani M. była wykształconą osobą, żoną profesora uniwersytetu. Państwo M. mieli dwoje dzieci: pierwsze urodziło się, zanim kobieta wpadła w alkoholizm, a drugie po tym fakcie. Ich pierworodny syn miał bardzo wysokie IQ, podczas gdy poziom inteligencji drugiego syna, Jeremiasza, utrzymywał się na pograniczu normy. Choć nie miał opóźnienia umysłowego, to IQ 94 wskazywało na zaburzenia funkcji poznawczych, z całym szacunkiem dla jego potencjału genetycznego. Niektóre dzieci przeciętnych rodziców funkcjonują na tym poziomie całkiem dobrze, jednak w przypadku Jeremiasza było to dysfunkcją. 3 / 5
4 Gdy Jeremiasz dorastał, nigdy nie zdiagnozowano u niego FAS/E, nie posługiwano się wówczas jeszcze tym terminem. Ale matka opisywała go jako chłopca niezorganizowanego, zależnego od innych, zapominalskiego, który nie potrafi korzystać z wiedzy i doświadczeń. Miał wąskie horyzonty myślowe. Był zdezorientowany, ale sympatyczny. Jako nastolatek wpadał w depresję i był nadpobudliwy. Nigdy nie osiągnął pełni społecznego rozwoju. Osoby z FAS/E wykazują dwa typy zaburzeń: pierwotne i wtórne. Pierwotne to takie, z którymi dziecko się rodzi; są spowodowane uszkodzeniem OUN. Zaburzenia wtórne zaś to takie, z którymi osoba nie przychodzi na świat, a których przypuszczalnie można uniknąć poprzez lepsze zrozumienie problemu i właściwą interwencję. Choć wielu ludzi dobrze rozumie, czym jest uszkodzenie mózgu, gdy nastąpi ono po urodzeniu dziecka, to jednak dzieci mające prenatalne uszkodzenia są zagadką. Ponieważ nie ma tutaj zachowań "sprzed" np. choroby, wypadku lokomocyjnego, do których można się ustosunkować i porównać zachowanie, ludzie często mają trudności ze zrozumieniem, czym jest upośledzenie, które towarzyszy FAE. W dodatku objawy mogą być tak subtelne, że pozostają nierozpoznane i trudno je odróżnić od innych zachowań będących rezultatem trudnego porodu lub zażywania przez matkę leków. Zanim dziecko zamanifestuje dysfunkcjonalne zachowanie, istnieje pokusa, żeby rozpoznać to raczej jako skutek urazu mającego miejsce po urodzeniu (np. uraz okołoporodowy, niedotlenienie) niż prenatalnego. Dzieci z FAS/E mają uszkodzenie mózgu, ponieważ doświadczyły działania alkoholu w życiu płodowym. Alkohol zaburza proliferację i migrację komórek mózgowych, czego skutkiem są zaburzenia strukturalne w jego rozwoju. Prenatalne działanie alkoholu może także zaburzyć elektrofizjologię i neurochemiczną równowagę mózgu, dzięki czemu bodźce nie są transmitowane tak skutecznie i dokładnie, jak powinny. U niektórych dzieci z FAS/E system połączeń synaptycznych w mózgu jest dysfunkcjonalny i powoduje niewłaściwą pracę receptorów. Prenatalne działanie alkoholu nie zawsze powoduje te pierwotne zaburzenia, podobnie jak zapalenie mózgu nie zawsze pozostawia postnatalne uszkodzenie mózgu. Ale kiedy tak się stanie, uszkodzenie utrzymuje się przez całe życie. Inne zaburzenia Dokumentacja na temat specyficznych zaburzeń u osób z FAS powinna pomóc w wyjaśnieniu ich trudności w przystosowaniu się do życia. Dzięki zrozumieniu, które części mózgu są zaburzone, fachowcy powinni mieć większe możliwości prowadzenia skutecznych interwencji. Badania wskazują także na częste zaburzenia pamięci słuchowej, zwłaszcza materiału werbalnego u dzieci z FAS. Słyszenie jest zaburzone nawet wtedy, gdy osoby te mają IQ w normie. Zaburzenia manifestowane są w rozmaity sposób. W pewnym badaniu nastolatki i dorośli z FAS mieli trudności z zapamiętaniem listy słów nawet po pięciu prezentacjach (Kerns, Don, Mateer & Streissguth, 1997). Badacze zauważyli także "błędy wewnętrzne" - badani dodawali do listy słowa, których tam nie było. Mattson i in. (1994) porównali osoby z FAS z chorymi na chorobę Huntingtona, niszczące schorzenie, które wpływa na zwoje podstawy i powoduje demencję podkorową. W obu grupach występowały błędy powtarzające się i perseweracje; obie grupy łatwiej rozpoznawały słowa, gdy 4 / 5
5 wcześniej je usłyszały. Mattson i in. (1996) przedstawili badania dotyczące funkcjonowania zwojów podstawy i towarzyszących im zaburzeń zachowania, które były efektem prenatalnego działania alkoholu. Zaburzenia obejmowały trudności z pamięcią przestrzenną, drżenia kinetyczne, zaburzenia uwagi i opóźnienie reakcji na bodziec. Dysfunkcje w reakcji na bodziec są podstawą impulsywnych i nadpobudliwych zachowań często spotykanych u osób z FAS. Inni badacze obserwowali zaburzenia pamięci przestrzennej u dzieci z FAS. Najczęściej miały one trudności z rozpoznaniem wcześniej obserwowanych obiektów i zaburzone postrzeganie, co może być związane z dysfunkcją hipokampa. Badacze doszli do wniosku, że dzieci z FAS nie potrafią odwzorować relacji przestrzennych i dlatego mają zaburzoną "mapę kog- nitywną". W zadaniach związanych z kopiowaniem rysunków widać wyraźnie, że dzieci z FAS mają z tym problemy i częściej pojawiają się u nich błędy jakościowe niż u dzieci z grupy kontrolnej. Mają także trudności z narysowaniem z pamięci zegara i z rysowaniem wskazówek na konkretnej godzinie. Jest to tzw. apraksja konstrukcyjna. Uecker i Nadel zauważyli, że "prenatalne działanie alkoholu może mieć rozległe skutki nie tylko w pojedynczych strukturach mózgu, ale także w całej sieci neuronów odpowiedzialnych za gromadzenie informacji. Typowe funkcje mózgu odpowiedzialne za współdziałanie poszczególnych jego części są prawdopodobnie nieprawidłowe u osób z FAS". Inne badania sugerowały, że wiele osób z FAS/E ma zaburzenia funkcji wykonawczych, w skład których wchodzą kształtowanie, planowanie i realizowanie celów, które często są związane z funkcją płatów czołowych. Na podkreślenie zasługuje fakt, że upośledzenie umysłowe nie jest wcale normą u osób z FAS/E. Wyniki najnowszych badań wskazują, że tylko 25% osób z pełnoobjawowym FAS i mniej niż 10% z FAE kwalifikuje się do szkolenia specjalnego i opieki instytucjonalnej, która jako główne kryterium przyjmuje upośledzenie umysłowe. Poza zaburzeniem IQ, osoby z FAS manifestują dysfunkcje OUN, czyli tzw. zaburzenia pierwotne. Wspólny problem Diagnostyka syndromu FAS dopiero rozwija się w Polsce. Wiedza na temat uszkodzeń mózgu wywołanych alkoholem jest niewystarczająca i zbyt słabo upowszechniana w środowisku medycznym. Również psycholodzy i pedagodzy nie dysponują narzędziami diagnostycznymi umożliwiającymi rozpoznanie FAS. Omawiana problematyka powinna być także przybliżona terapeutom, gdyż to właśnie do nich zwracają się po pomoc rodzice i opiekunowie dzieci z alkoholowym zespołem płodowym. Rodzice są zaniepokojeni "niewyuczalnością" dziecka i brakiem efektów rozwojowych. Określają je jako niewspółmierne do ogromnego wysiłku i pomocy udzielanej dziecku. A efekty są znikome, ponieważ dzieci z syndromem FAS nie przyswajają wiedzy przekazywanej w tradycyjny sposób, ich mózg pracuje w innym trybie. Potrzebuje on ukierunkowanej stymulacji, żeby poprawnie gromadzić informacje z otaczającego świata i właściwie wykorzystywać je w życiu. Artykuł ukazał się w miesięczniku "Bliżej przedszkola" Nr 4 (31) / 5
Profil neuropsy chologiczny dziecka z zespołem FA S. Justyna Soja-Sularz psycholog Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej nr 2 w Białymstoku
Profil neuropsy chologiczny dziecka z zespołem FA S Justyna Soja-Sularz psycholog Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej nr 2 w Białymstoku Fetal Alkohol Syndrome (FAS) jest to zespół nieprawidłowości,
Bardziej szczegółowoAlkohol a dziecko czylifetalalcohol Syndrom płodowy zespół alkoholowy
Alkohol a dziecko czylifetalalcohol Syndrom płodowy zespół alkoholowy FAS / PZA czyli FetalAlcohol Syndrom Płodowy Zespół Alkoholowy. Z tym problemem na świecie rodzi się więcej dzieci niż z zespołem Downa
Bardziej szczegółowoFundacja RAZEM BEZPIECZNE Alkoholowy Zespół Płodowy (FAS)
Dla większości kobiet w ciąży ograniczenie spożycia alkoholu jest rzeczą naturalną, jednak nie wszystkie zdają sobie sprawę, że nie ma bezpiecznej jego dawki w tym stanie. Szkodliwy wpływ alkoholu na płód,
Bardziej szczegółowoAnna Linkowska Instytut Psychologii UKSW, Warszawa O FAS DLA RODZICÓW
Anna Linkowska Instytut Psychologii UKSW, Warszawa O FAS DLA RODZICÓW Co to jest FAS? FAS czyli Alkoholowy Zespół Płodowy (Fetal Alkohole Syndrome) to zespół zaburzeń występujących u dziecka, będący wynikiem
Bardziej szczegółowoFetal Alcohol Syndrome Debora Evensen. dzieci. Zrozumieæ zachowania dzieci i nastolatków z zespo³em FAS (Fetal Alcohol Syndrome)
Fetal Alcohol Syndrome Debora Evensen To nie s¹ z³e dzieci Zrozumieæ zachowania dzieci i nastolatków z zespo³em FAS (Fetal Alcohol Syndrome) Program FAStryga Stowarzyszenie Zastepczego Rodzicielstwa Oddzial
Bardziej szczegółowoFAS. Zespół Alkoholowy Płodu (FETAL ALCOHOL SYNDROME)
FAScynujące dzieci FAS Zespół Alkoholowy Płodu (FETAL ALCOHOL SYNDROME) Co 3 kobieta w ciąży sięga po kieliszek, a skutki tego bywają dramatyczne. Nawet niewielka ilość alkoholu wypitego przez matkę może
Bardziej szczegółowoUczeń z zespołem FAS w klasie integracyjnej
Uczeń z zespołem FAS w klasie integracyjnej I. Terminologia... 2 II. Diagnoza... 3 III. Rola nauczyciela w diagnozie FAS... 3 IV. Cechy ucznia z zespołem FAS... 4 V. Sposoby nauczania... 4 VI. Specyficzne
Bardziej szczegółowoCiąża bez alkoholu 2018
IDEA Od 2007 roku Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych (PARPA) prowadzi działania edukacyjne związane z upowszechnianiem wiedzy na temat szkód w rozwoju płodu wynikających z picia alkoholu
Bardziej szczegółowoWPŁYW ALKOHOLU NA DZIECKO W ŁONIE MATKI
ZOFIA PANKRAC Doktor nauk medycznych, specjalista II stopnia w dziedzinie położnictwa i ginekologii. Kierownik Izby Przyjęć Kliniki Położnictwa Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Bierze czynny udział
Bardziej szczegółowoSzkodliwy wpływ alkoholu na umysł młodego człowieka
Szkodliwy wpływ alkoholu na umysł młodego człowieka Wiek pierwszego zetknięcia się z alkoholem z roku na rok obniża się. Nieodwracalne zmiany w funkcjonowaniu, uszkodzenie procesów rozwojowych, problemy
Bardziej szczegółowoUPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE. Bartłomiej Gmaj Andrzej Wakarow
UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE Bartłomiej Gmaj Andrzej Wakarow Upośledzenie umysłowe Obniżenie sprawności umysłowej powstałe w okresie rozwojowym. Stan charakteryzujący się istotnie niższą od przeciętnej ogólną
Bardziej szczegółowoFAS/FAE uszkodzenie płodu wywołane alkoholem
FAS/FAE uszkodzenie płodu wywołane alkoholem Początki 1968 Paul Lemoin (ogólny opis) 1973 D. Smith, K. Jones, Ch. Ulleland, A. Streissguth (dokładny opis cech dysmorficznych oraz zaburzeń układu nerwowego
Bardziej szczegółowoAD/HD ( Attention Deficit Hyperactivity Disorder) Zespół Nadpobudliwości Psychoruchowej z Zaburzeniami Koncentracji Uwagi
AD/HD ( Attention Deficit Hyperactivity Disorder) Zespół Nadpobudliwości Psychoruchowej z Zaburzeniami Koncentracji Uwagi GENETYCZNIE UWARUNKOWANA, NEUROLOGICZNA DYSFUNKCJA, CHARAKTERYZUJĄCA SIĘ NIEADEKWATNYMI
Bardziej szczegółowoZagadnienia na egzamin dyplomowy obowiązujące studentów kończących studia w roku akad. 2016/2017 Kierunek psychologia studia jednolite magisterskie
1 Mózg a zachowanie ewolucja poglądów, wybrane przykłady 2 Analiza syndromologiczna założenia, przykład zastosowania 3 Neuropsychologia medyczna: przedmiot/podmiot badań, cele, założenia 4 Determinanty
Bardziej szczegółowowww.prototo.pl MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO
Wszystkie materiały tworzone i przekazywane przez Wykładowców NPDN PROTOTO są chronione prawem autorskim i przeznaczone wyłącznie do użytku prywatnego. MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO OLIGOFRENOPEDAGOGIKA
Bardziej szczegółowoFAS Fetal Alcohol Syndrome Płodowy Zespół Alkoholowy
FAS Fetal Alcohol Syndrome Płodowy Zespół Alkoholowy Informacje z konferencji zorganizowanej przez Wydział humanistyczny Uniwersytetu Humanistyczno- Przyrodniczego w Siedlcach FAS Płodowy Zespół Alkoholowy
Bardziej szczegółowoCZEGO RODZICE NIE WIEDZĄ O SWOICH DZIECIACH A WIEDZIEĆ POWINNI?
CZEGO RODZICE NIE WIEDZĄ O SWOICH DZIECIACH A WIEDZIEĆ POWINNI? mgr Magdalena Jabłońska mgr Dorota Orłowska 1 DLACZEGO RODZICE NIE MAJĄ WIEDZY O ISTOTNYCH PROBLEMACH SWOICH DZIECI? brak czasu mało doświadczeń
Bardziej szczegółowoKompleksowa diagnostyka całościowych zaburzeń rozwoju
Kompleksowa diagnostyka całościowych zaburzeń rozwoju Może to autyzm? Kiedy rozwój dziecka budzi niepokój rodziców zwłaszcza w zakresie mowy i komunikacji, rozwoju ruchowego oraz/lub w sferze emocjonalno
Bardziej szczegółowoŻabno, dnia r.
Żabno, dnia 07.03.2014r. EUROPEJSKI DZIEŃ LOGOPEDY PPPP W TARNOWIE, FILIA ŻABNO NIEDOSŁUCH LUB GŁUCHOTA UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE ALALIA ALALIA PROLONGATA NIEDOKSZTAŁCENIE MOWY O TYPIE AFAZJI AFAZJA (DYZFAZJA)
Bardziej szczegółowoWYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH PSYCHIATRYCZNYCH ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI
Załączniki do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia29 kwietnia 2011 r. Załącznik nr 1 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH PSYCHIATRYCZNYCH ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI
Bardziej szczegółowoKONFERENCJA,, ŻYCIE Z FAS. BIAŁYSTOK 31.05.2011r.
KONFERENCJA,, ŻYCIE Z FAS BIAŁYSTOK 31.05.2011r. ,,CIĄŻA A PŁODOWY ZESPÓŁ ALKOHOLOWY FAS. Białystok 31.05.2011r. CHYBA JESTEM W CIĄŻY??? Co mam robić??? Dowiedziałam się w środę, że jestem w 6 tyg. ciąży,
Bardziej szczegółowoWYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH PSYCHIATRYCZNYCH ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI
Załączniki do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2014 r. (poz. ) Załącznik nr 1 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH PSYCHIATRYCZNYCH ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI Lp.
Bardziej szczegółowoPROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH Z PSYCHOLOGII KLINICZNEJ 1
Załącznik nr 1 do Uchwały nr 164 A/09 Senatu WUM z dnia 30 listopada 2009 r. PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH Z PSYCHOLOGII KLINICZNEJ 1 I. ZAŁOŻENIA ORGANIZACYJNO-PROGRAMOWE ZAKRES WIEDZY TEORETYCZNEJ 1.
Bardziej szczegółowoWpisany przez B.Wójcik wtorek, 20 października 2009 11:38 - Zmieniony wtorek, 20 października 2009 19:01
Zespół Samokształceniowy I piętra Artykuł przygotowany na wrzesień 2009 przez B. Wójcik Czego się boimy II? Kolejny artykuł z cyklu Czego się boimy? dotyczy problemu, o którym jest co raz głośniej za sprawą
Bardziej szczegółowoKwestionariusz wywiadu o dziecku
Szanowni Państwo Bardzo prosimy o wypełnienie poniższego kwestionariusza. Zawarte w nim informacje pozwolą nam na postawienie dokładniejszej diagnozy oraz na przygotowanie bardziej indywidualnego planu
Bardziej szczegółowoZagadnienia na egzamin dyplomowy obowiązujące studentów kończących studia w roku akad. 2016/2017 Kierunek psychologia studia jednolite magisterskie
1 Rozwód jako przeżycie 01 Potrafi opisać psychologiczne konsekwencje Psychologiczne problemy rodzin traumatyczne rozwodu dla małżonków oraz osób z ich rozwodzących się najbliższego otoczenia społecznego.
Bardziej szczegółowoKonferencja szkoleniowa dla nauczycieli i pedagogów Życie z FAS
Konferencja szkoleniowa dla nauczycieli i pedagogów Życie z FAS Działania Fundacji FASTRYGA ze szczególnym uwzględnieniem kampanii ZERO ALKOHOLU W CIĄŻY Piotr Paczulla Fundacja FASTRYGA, Miejski Ośrodek
Bardziej szczegółowoAnioły zawsze są obok ciebie i cały czas coś do
Anioły zawsze są obok ciebie i cały czas coś do ciebie mówią zwłaszcza wtedy, kiedy się do nich modlisz. Ich subtelny głos, który dociera do nas w postaci intuicyjnych odczuć i myśli ciężko usłyszeć w
Bardziej szczegółowoZnaczenie zaburzeń przetwarzania sensorycznego w diagnozie i terapii dziecka z dysfunkcjami rozwojowymi i trudnościami szkolnymi
Znaczenie zaburzeń przetwarzania sensorycznego w diagnozie i terapii dziecka z dysfunkcjami rozwojowymi i trudnościami szkolnymi Agnieszka Zdzienicka Chyła LUBLIN 27.11.2018r O teorii integracji sensorycznej
Bardziej szczegółowoZjazd I sesja wyjazdowa trening interpersonalny 57 h. Zjazd II sesja wyjazdowa trening intrapsychiczny 58 h
S t r o n a 1 Studiium Psychoterapiiii Uzalleżniień Harmonogram szkolleniia edycjja 2013/2014 II SEMESTR Zjazd I sesja wyjazdowa trening interpersonalny 57 h Zjazd II sesja wyjazdowa trening intrapsychiczny
Bardziej szczegółowoWPŁYW ALKOHOLU NA ORGANIZM CZŁOWIEKA
RODZAJE ALKOHOLU alkohol metylowy (znany także pod nazwami spirytus drzewny i karbinol najprostszy, trujący dla człowieka związek organiczny z grupy alkoholi) ; alkohol etylowy (napój alkoholowy); gliceryna
Bardziej szczegółowoFetal Alcohol Syndrome
Stowarzyszenie Zastêpczego Rodzicielstwa Fetal Alcohol Syndrome Debra Evensen Cechy charakterystyczne i objawy Program FAStryga Stowarzyszenie Zastêpczego Rodzicielstwa Oddzia³ Œl¹ski Ul. Ho³dunowska 39
Bardziej szczegółowoBadanie Rozpowszechnienie picia napojów alkoholowych oraz używania narkotyków wśród mieszkańców województwa łódzkiego zostało wykonane przez: Pracowni
Rozpowszechnienie picia napojów alkoholowych oraz używania narkotyków wśród mieszkańców województwa łódzkiego Badanie Rozpowszechnienie picia napojów alkoholowych oraz używania narkotyków wśród mieszkańców
Bardziej szczegółowoDzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi
Dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi Nowe przepisy prawa kładą duży nacisk na wzmocnienie współpracy przedszkola, szkoły i rodziców oraz zapewniają rodzicom możliwość większego wpływu na edukację
Bardziej szczegółowoALE DLACZEGO KLUB SENIORA? OSOBISTE HISTORIE
ALE DLACZEGO KLUB SENIORA? OSOBISTE HISTORIE 2 ALE DLACZEGO KLUB SENIORA? OSOBISTE HISTORIE 2 ALE DLACZEGO KLUB SENIORA? OSOBISTE HISTORIE ALE DLACZEGO KLUB SENIORA? OSOBISTE HISTORIE 2 2 ALE DLACZEGO
Bardziej szczegółowoJakie są przyczyny uszkodzenia słuchu?
Jakie są przyczyny uszkodzenia słuchu? Pruszewicz według kryterium etiologicznego podzielił zaburzenia słuchu u dzieci na trzy grupy: 1. głuchota dziedziczna i wady rozwojowe, 2. głuchota wrodzona, 3.
Bardziej szczegółowoSpożywanie alkoholu przez kobiety w czasie ciąży zagrożeniem dla rozwoju dziecka
Studia Socialia Cracoviensia 5 (2013) nr 2 (9) Magdalena Marek Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie Spożywanie alkoholu przez kobiety w czasie ciąży zagrożeniem dla rozwoju dziecka Abstract: Alcohol
Bardziej szczegółowoROZWÓJ PSYCHORUCHOWY DZIECI Z NF1. dr n. med. Magdalena Trzcińska Szpital Uniwersytecki nr 1 w Bydgoszczy Poradnia Psychologiczna
ROZWÓJ PSYCHORUCHOWY DZIECI Z NF1 dr n. med. Magdalena Trzcińska Szpital Uniwersytecki nr 1 w Bydgoszczy Poradnia Psychologiczna EPIDEMIOLOGIA DYSFUNKCJI POZNAWCZYCH U DZIECI Z NF1 Dysfunkcje poznawcze
Bardziej szczegółowoPodsumowanie danych o bezpieczeństwie stosowania produktu leczniczego Demezon
VI.2 VI.2.1 Podsumowanie danych o bezpieczeństwie stosowania produktu leczniczego Demezon Omówienie rozpowszechnienia choroby Deksametazonu sodu fosforan w postaci roztworu do wstrzykiwań stosowany jest
Bardziej szczegółowoFAS- PŁODOWY ZESPÓŁ. Katarzyna Czajkowska
FAS- PŁODOWY ZESPÓŁ ALKOHOLOWY Katarzyna Czajkowska Spis treści Czym jest FAS? Historia FAS Przyczyny Objawy- wygląd twarzy Deficyty anatomiczne i psychologiczne Jak alkohol wpływa na mózg dziecka? Diagnoza
Bardziej szczegółowoZachowania zdrowotne kobiet w ciąży w 2009 i 2012 roku Przedstawione poniżej wyniki badań opracowano na podstawie: Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży. Ekspertyza oparta na wynikach ogólnopolskich badań
Bardziej szczegółowoZachowania zdrowotne kobiet w ciąży w 2009 i 2012 roku
Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży w 2009 i 2012 roku Przedstawione poniżej wyniki badań opracowano na podstawie: Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży. Ekspertyza oparta na wynikach ogólnopolskich badań
Bardziej szczegółowodr n. med. Magdalena Trzcińska
DZIECKO Z NERWIAKOWŁÓKNIAKOWATOŚCIĄ TYPU 1 (CHOROBĄ RECKLINGHAUSENA): NAJWAŻNIEJSZE PROBLEMY Z PERSPEKTYWY PSYCHOLOGICZNEJ dr n. med. Magdalena Trzcińska Szpital Uniwersytecki im. dr. A. Jurasza w Bydgoszczy
Bardziej szczegółowoWpływ alkoholu na zdrowie potomstwa. Lek. med. Grażyna Rymaszewska
Wpływ alkoholu na zdrowie potomstwa Lek. med. Grażyna Rymaszewska 85 dni dojrzewa komórka jajowa Ok. 70 dni trwa wytwarzanie plemników Jeśli w tym czasie zadziała jakiś czynnik mutagenny, u dziecka może
Bardziej szczegółowoRuch zwiększa recykling komórkowy Natura i wychowanie
Wiadomości naukowe o chorobie Huntingtona. Prostym językiem. Napisane przez naukowców. Dla globalnej społeczności HD. Ruch zwiększa recykling komórkowy Ćwiczenia potęgują recykling komórkowy u myszy. Czy
Bardziej szczegółowoZjazd I sesja wyjazdowa trening interpersonalny 57 h. Zjazd II sesja wyjazdowa trening intrapsychiczny 58 h
S t r o n a 1 Studiium Psychoterapiiii Uzalleżniień Harmonogram szkolleniia edycjja 2010/2011 II SEMESTR Zjazd I sesja wyjazdowa trening interpersonalny 57 h Zjazd II sesja wyjazdowa trening intrapsychiczny
Bardziej szczegółowoMedyczne przyczyny chwiejności emocjonalnej
Medyczne przyczyny chwiejności emocjonalnej Małgorzata Dąbrowska-Kaczorek Lekarz specjalizujący się w psychiatrii i psychoterapii pozn-behehawioralnej Centrum Diagnozy i Terapii ADHD Zaburzenia psychiczne
Bardziej szczegółowoDyskalkulia rozwojowa. Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Zabrzu
Dyskalkulia rozwojowa Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Zabrzu WYJAŚNIENIA TERMINOLOGICZNE z greckiego dys = nie, źle; z łacińskiego calculo = liczę; Dyskalkulia rozwojowa jest strukturalnym zaburzeniem
Bardziej szczegółowoBlok: Terapia i wspieranie rozwoju dzieci i młodzieży Metoda SI we wspomaganiu rozwoju. Wprowadzenie do zagadnienia.
Blok: Terapia i wspieranie rozwoju dzieci i młodzieży Metoda SI we wspomaganiu rozwoju. Wprowadzenie do zagadnienia. Magdalena Charbicka terapeuta integracji sensorycznej, oligofrenopedagog, terapeuta
Bardziej szczegółowoCZYNNIKI SPRZYJAJĄCE NAWIĄZYWANIU I PODTRZYMYWANIU POZYTYWNYCH RELACJI WYCHOWAWCY KLASY Z RODZICAMI UCZNIÓW
CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE NAWIĄZYWANIU I PODTRZYMYWANIU POZYTYWNYCH RELACJI WYCHOWAWCY KLASY Z RODZICAMI UCZNIÓW (materiał nr 1) 1. Podmiotowe traktowanie wszystkich rodziców (bezpośredni kontakt z każdym z
Bardziej szczegółowoModuł IIIb. Rozpoznawanie ryzyka występowania specyficznych trudności w uczeniu się. Wg materiałów prof. Marty Bogdanowicz
Moduł IIIb Rozpoznawanie ryzyka występowania specyficznych trudności w uczeniu się Wg materiałów prof. Marty Bogdanowicz (prezentacja wykorzystana na kursie e-learningowym nt. Rozpoznawanie ryzyka dysleksji
Bardziej szczegółowopieczątka zakładu opieki zdrowotnej lub praktyki lekarskiej Miejscowość i data...
pieczątka zakładu opieki zdrowotnej lub praktyki lekarskiej Miejscowość i data... Zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia osoby ubiegającej się o skierowanie do domu pomocy społecznej osobie wymagającej
Bardziej szczegółowo- - o sobie w kategoriach odpowiedzialności za decyzje, uczącymi przewidywać. Potrzebne pomoce Uwagi. 5 minut. Wprowadzenie do tematu Skupienie uwagi
- - Badania wskazują na coraz niższy wiek inicjacji alkoholowej i seksualnej. Ponad połowa dziewcząt i chłopców w wieku 15 lat piła już alkohol. Corocznie kilkanaście tysięcy małoletnich dziewcząt zostaje
Bardziej szczegółowoKonsekwencje zdrowotne używania substancji psychoaktywnych przez kobiety w ciąży ROMUALD DĘBSKI
Konsekwencje zdrowotne używania substancji psychoaktywnych przez kobiety w ciąży ROMUALD DĘBSKI CMKP UZALEŻNIENIA W CIĄŻY NARKOTYKI ALKOHOL PAPIEROSY ŁĄCZNIE 1/4 CIĘŻARNYCH Najczęstsze używki w ciąży PAPIEROSY
Bardziej szczegółowoZnaczenie więzi w rodzinie
Znaczenie więzi w rodzinie Instytut Psychologii KUL Dagmara Musiał WPROWADZENIE Na proces budowania więzi w rodzinie można spojrzeć z wielu perspektyw naukowych Użytecznym paradygmatem jest paradygmat
Bardziej szczegółowoSPECYFICZNE TRUDNOŚCI W UCZENIU SIĘ MATEMATYKI DYSKALKULIA
SPECYFICZNE TRUDNOŚCI W UCZENIU SIĘ MATEMATYKI DYSKALKULIA DEFINICJA DYSKALKULII Dyskalkulia rozwojowa jest strukturalnym zaburzeniem zdolności matematycznych, mającym swe źródło w genetycznych lub wrodzonych
Bardziej szczegółowoTrudności w nauce pisania i ortografii
Trudności w nauce pisania i ortografii Wiadome jest, Ŝe niepowodzenia szkolne nie pojawiają się nagle. Mogą pojawić się na róŝnych poziomach edukacji szkolnej. Powodują one, Ŝe dziecko nie jest w stanie
Bardziej szczegółowoKwestionariusz wywiadu diagnostycznego (rodzice, opiekunowie prawni)
Kwestionariusz wywiadu diagnostycznego (rodzice, opiekunowie prawni) Prosimy o wypełnienie SZARYCH PÓL przed pierwszą wizytą i wydrukowanie kwestionariusza Imię i nazwisko dziecka: Data urodzenia: Opiekunowie
Bardziej szczegółowoUzależnienia. Nabyta silna potrzeba zażywania jakiejś substancji.
Uzależnienia Nabyta silna potrzeba zażywania jakiejś substancji. Termin uzależnienie jest stosowany głównie dla osób, które nadużywają narkotyków, alkoholu i papierosów. Używki Wszystkie używki stanowią
Bardziej szczegółowoFAS Alkoholowy Zespół Płodowy
Bogumiła Kamińska Joanna Wyrwas Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Wydział Filozofii Chrześcijańskiej Instytut Psychologii FAS Alkoholowy Zespół Płodowy "Siedząca przy sąsiednim stoliku kobieta
Bardziej szczegółowoWielospecjalistyczny proces diagnostyczny w kierunku zastosowania implantów ślimakowych
Załącznik nr 2 Wielospecjalistyczny proces diagnostyczny w kierunku zastosowania implantów ślimakowych I. Wprowadzenie Cele diagnostyki: Wybór grupy pacjentów spełniających wskazania medyczne, psychologiczne,
Bardziej szczegółowoSPRAWOZDANIE MERYTORYCZNE Z DZIAŁALNOŚCI FUNDACJI FASTRYGA
SPRAWOZDANIE MERYTORYCZNE Z DZIAŁALNOŚCI FUNDACJI FASTRYGA ROK 2010 I. Nazwa Stowarzyszenia i siedziba Fundacja FASTRYGA ul. Hołdunowska 70A 43-143 Lędziny e-mail: biuro@fas.edu.pl Nr KRS 0000351830 Regon
Bardziej szczegółowoOferta Poradni Psychologiczno Pedagogicznej w Lipnie Na rok szkolny 2010/2011
Oferta Poradni Psychologiczno Pedagogicznej w Lipnie Na rok szkolny 2010/2011 Celem naszych oddziaływań jest wspieranie rozwoju i efektywności uczenia się dzieci i młodzieży, pomoc uczniom w wyborze kierunków
Bardziej szczegółowoPrzyczyny specyficznych trudności w nauce czytania i pisania ze szczególnym uwzględnieniem rozpoznawania ryzyka dysleksji
Przyczyny specyficznych trudności w nauce czytania i pisania ze szczególnym uwzględnieniem rozpoznawania ryzyka dysleksji Dr Teresa Opolska Polskie Towarzystwo Dysleksji Fakty i kontrowersje wokół dysleksji
Bardziej szczegółowoZAŚWIADCZENIE PSYCHOLOGA
Pieczątka zakładu opieki zdrowotnej Zaświadczenie wydaje psycholog dla osoby upośledzonej umysłowo ubiegającej się o skierowanie do domu pomocy społecznej (dla dzieci od 3 roku życia zaświadczenie wystawia
Bardziej szczegółowoInstytut Filologii Polskiej Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie. Recenzja dorobku naukowego
hab. prof. UP Marta Korendo Wydział Filologiczny Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie Katedra Logopedii i Zaburzeń Rozwoju Ul. Podchorążych 2, Kraków Recenzja dorobku
Bardziej szczegółowoDOSTOSOWANIE WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH
DOSTOSOWANIE WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH UWZGLĘDNIANIE OPINII PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNYCH WSKAZÓWKI DLA NAUCZYCIELI Rozporządzenie MEN z dn. 30.04.2007 Nauczyciel jest obowiązany, na podstawie opinii poradni
Bardziej szczegółowoblaski i cienie pracy nauczyciela, terapeuty. mgr Paulina Kroszczyńska- Brągiel wicedyrektor PPP nr 7 ds. autyzmu, psycholog, terapeuta S.I.
Uczeń z Zespołem em Aspergera blaski i cienie pracy nauczyciela, terapeuty. mgr Paulina Kroszczyńska- Brągiel wicedyrektor PPP nr 7 ds. autyzmu, psycholog, terapeuta S.I. Jaka jest często stość występowania,
Bardziej szczegółowoZdrowotnych odpowiadające świadczeniu gwarantowanemu. Kody Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów. chorobę lub stany podobne (Z03).
Dziennik Ustaw 5 Poz. 1386 Załączniki do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 6 listopada 2013 r. (poz. 1386) Załącznik nr 1 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH PSYCHIATRYCZNYCH
Bardziej szczegółowoZAŚWIADCZENIE LEKARSKIE O stanie zdrowia osoby ubiegającej się o skierowanie do Domu Pomocy Społecznej
ZAŚWIADCZE LEKARSKIE O stanie zdrowia osoby ubiegającej się o skierowanie do Domu Pomocy Społecznej Osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogącej samodzielnie
Bardziej szczegółowoZABURZENIA PRZETWARZANIA SŁUCHOWEGO
ZABURZENIA PRZETWARZANIA SŁUCHOWEGO Zaburzenia przetwarzania słuchowego (auditory processing disorder- APD), znane również jako centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego (central auditory processing
Bardziej szczegółowoFETAL ALCOHOL SYNDROME (FAS) PŁODOWY ZESPÓŁ ALKOHOLOWY
FETAL ALCOHOL SYNDROME (FAS) PŁODOWY ZESPÓŁ ALKOHOLOWY Płodowy zespół alkoholowy jest to choroba polegająca na uszkodzeniu ośrodkowego układu nerwowego dziecka pod wpływem alkoholu wypijanego przez matkę
Bardziej szczegółowoZWIĄZEK DYSLEKSJI Z WADAMI WIDZENIA. TERESA MAZUR
ZWIĄZEK DYSLEKSJI Z WADAMI WIDZENIA. TERESA MAZUR WSTĘP Widzenie to proces zachodzący w mózgu dzięki pracy skomplikowanego układu wzrokowego. Tylko prawidłowy rozwój tego układu pozwala nam w pełni korzystać
Bardziej szczegółowoDepresja a uzależnienia. Maciej Plichtowski Specjalista psychiatra Specjalista psychoterapii uzależnień
Depresja a uzależnienia Maciej Plichtowski Specjalista psychiatra Specjalista psychoterapii uzależnień Alkoholizm w chorobach afektywnych Badania NIMH* (1990) (uzależnienie + nadużywanie) Badania II Kliniki
Bardziej szczegółowoINTERWENCJA TERAPEUTYCZNA W PRZYPADKU OPÓŹNIONEGO ROZWOJU MOWY U DZIECKA W WIEKU PRZEDSZKOLNYM
INTERWENCJA TERAPEUTYCZNA W PRZYPADKU OPÓŹNIONEGO ROZWOJU MOWY U DZIECKA W WIEKU PRZEDSZKOLNYM OPÓŹNIONY ROZWÓJ MOWY zjawisko dotyczące wolniejszego wykształcenia się zdolności percepcyjnych lub/i ekspresyjnych
Bardziej szczegółowoCzym naprawdę jest picie alkoholu w czasie ciąŝ
Czym naprawdę jest picie alkoholu w czasie ciąŝ ąŝy? Anna Dobrzańska Warszawa 2008 CZYM JES FAS? (Fetal Alcohol Syndrom) FAS to skutek spustoszeń,, jakie czyni alkohol przyjmowany przez cięŝ ęŝarną kobietę,,
Bardziej szczegółowoW kontakcie ze SWOIM DZIECKIEM. Ruchy dziecka w okresie ciąży - poradnik
W kontakcie ze SWOIM DZIECKIEM Ruchy dziecka w okresie ciąży - poradnik Dlaczego ruchy mojego dziecka są ważne? Dlaczego zalecamy kobietom, żeby zwracały uwagę na ruchy płodu? Jedną z najłatwiejszych metod
Bardziej szczegółowoDobre praktyki Nowego Domu. Kim jesteśmy? Jesteśmy organizacją pozarządową działającą w sferze opieki zastępczej.
Dobre praktyki Nowego Domu Kim jesteśmy? Jesteśmy organizacją pozarządową działającą w sferze opieki zastępczej. Misją naszego Stowarzyszenia jest;..aby dzieci miały dom Nasze Stowarzyszenia działa od
Bardziej szczegółowoProf.dr hab. Bronisława Woźniczka-Paruzel. Osoby z niesprawnościami czytelniczymi - adresatami biblioterapii
Prof.dr hab. Bronisława Woźniczka-Paruzel Osoby z niesprawnościami czytelniczymi - adresatami biblioterapii What is Bibliotherapy? - YouTube 2:04 2:04 www.youtube.com/watch?v=yembbbd pgt8 Prezentacja "Biblioterapia
Bardziej szczegółowoWYNIKI BADANIA ILOŚCIOWEGO DOTYCZĄCEGO DEPRESJI DLA
WYNIKI BADANIA ILOŚCIOWEGO DOTYCZĄCEGO DEPRESJI DLA SPIS TREŚCI 1. Informacje o badaniu 2. Charakterystyka respondentów 3. Doświadczenia z depresją 4. Stopień poinformowania o depresji 5. Wiedza i wyobrażenia
Bardziej szczegółowoPostrzeganie osób niepełnosprawnych intelektualnie przez społeczeństwo polskie III fala. Prezentacja wyników badania ilościowego
Postrzeganie osób niepełnosprawnych intelektualnie przez społeczeństwo polskie III fala Prezentacja wyników badania ilościowego Warszawa, 3 grudnia 2009 Cele badania i metodologia CEL: Zrozumienie postrzegania
Bardziej szczegółowoAneks do Programu Wychowawczo-Profilaktycznego Szkoły Podstawowej nr 1 w Lublińcu
Aneks do Programu Wychowawczo-Profilaktycznego Szkoły Podstawowej nr 1 w Lublińcu (zgodnie z rozporządzeniem MEN z 22.01.2018r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkole
Bardziej szczegółowoOpracowała: Monika Haligowska
Kwalifikacja i orzekanie odnośnie dzieci niezdolnych do nauki w szkołach masowych. Podstawy prawne, rola psychologa, rola poradni w kwalifikowaniu do szkół specjalnych. Opracowała: Monika Haligowska Podstawy
Bardziej szczegółowoOFERTA PORADNI PSYCHOLOGICZNO PEDAGOGICZNEJ NR 5 POZNAŃ STARE MIASTO
OFERTA PORADNI PSYCHOLOGICZNO PEDAGOGICZNEJ NR 5 POZNAŃ STARE MIASTO 1. Dla dzieci: Propozycje do zrealizowania na terenie przedszkoli: A. Badania przesiewowe logopedyczne 3-6-latków oraz 3 i 4-latków.
Bardziej szczegółowoWczesne wspomaganie rozwoju dziecka i jego rodziny
Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka i jego rodziny Podstawa prawna Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 sierpnia 2017r. w sprawie organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dzieci (DZ.
Bardziej szczegółowoDepresja wyzwanie dla współczesnej medycyny
Projekt jest współfinansowany ze środków Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w ramach Programu Operacyjnego Fundusz Inicjatyw Obywatelskich na lata 2014 2020 Depresja wyzwanie dla współczesnej medycyny
Bardziej szczegółowoSPEKTRUM POALKOHOLOWYCH ZABURZEŃ PŁODU (FASD FETAL ALCOHOL SPECTRUM DISORDERS)
GRAŻYNA RYMASZEWSKA Lekarz psychiatra. Ponad 20 lat pomagała osobom uzależnionym od alkoholu oraz ich rodzinom. Aktualnie działa w Fundacji "Trzeźwość". Inicjatorka kampanii "Stop FAS". SPEKTRUM POALKOHOLOWYCH
Bardziej szczegółowoJak rozmawiać z rodziną po stracie osoby bliskiej? szkolenie dla lekarzy i personelu medycznego
Jak rozmawiać z rodziną po stracie osoby bliskiej? szkolenie dla lekarzy i personelu medycznego Cele szkolenia Celem szkolenia jest przedstawienie lekarzom i personelowi medycznemu technik właściwej komunikacji
Bardziej szczegółowoFAS ( Fetal Alkohol Syndrom ) ALKOHOLOWY ZESPÓŁ PŁODOWY. FAE ( Fetal Alkohol Effects ) - ALKOHOLOWY EFEKT PŁODOWY
FAS ( Fetal Alkohol Syndrom ) ALKOHOLOWY ZESPÓŁ PŁODOWY FAE ( Fetal Alkohol Effects ) - ALKOHOLOWY EFEKT PŁODOWY CECHY CHARAKTERYSTYCZNE I OBJAWY FAS ( Fetal Alkohol Syndrom ): Charakterystyczne rysy twarzy
Bardziej szczegółowoAby zrozumieć czym różni się autyzm od zespołu Aspergera (ZA), należy cofnąć się nieco w historii.
Autyzm a zespół Aspergera Aby zrozumieć czym różni się autyzm od zespołu Aspergera (ZA), należy cofnąć się nieco w historii. Dzieci z zaburzeniami rozwoju pojawiały się już w bardzo dawnych czasach, za
Bardziej szczegółowoColorful B S. Autor: Beata Mazurek-Kucharska. Wydawca: Colorful Media. Korekta: Marlena Fiedorow ISBN: 83-919772-9-3
Autor: Beata Mazurek-Kucharska Wydawca: Colorful Media Korekta: Marlena Fiedorow ISBN: 83-919772-9-3 Copyright by COLORFUL MEDIA Poznań 2012 Okładka: Colorful Media Skład i łamanie: Colorful Media Colorful
Bardziej szczegółowoOferta Zespołu ds. Młodzieży rok szkolny 2015/2016
Oferta Zespołu ds. Młodzieży rok szkolny 2015/2016 Skład zespołu: pedagog, koordynator zespołu - mgr pedagog - mgr pedagog - mgr pedagog mgr Rafał Peszek psycholog - mgr Aleksandra Kupczyk psycholog -
Bardziej szczegółowoFAS i FTS. Wykonała: Anna Korcala-Wichary
FAS i FTS Wykonała: Anna Korcala-Wichary FAS Fetal Alcohol Syndrome Do dziś nie określono dawki alkoholu, która byłaby bezpieczna dla płodu. Każda ilość niesie ryzyko wystąpienia zaburzeń w rozwoju dziecka.
Bardziej szczegółowoOferta pomocy psychologiczno pedagogicznej dla uczniów, rodziców i nauczycieli
Oferta pomocy psychologiczno pedagogicznej dla uczniów, rodziców i nauczycieli Zajęcia na terenie szkół i placówek Nr oferty Temat 1 2 I. Adresat Charakterystyka zajęć Prowadzący 3 4 5 klasa 0 Zajęcia
Bardziej szczegółowoCZĘŚĆ I ZAŚWIADCZENIE LEKARSKIE. 1. Imię i nazwisko osoby ubiegającej się o skierowanie do domu pomocy społecznej:...
CZĘŚĆ I ZAŚWIADCZENIE LEKARSKIE 1. Imię i nazwisko osoby ubiegającej się o skierowanie do domu pomocy społecznej:.. 2. Wiek:. 3. Jest osobą przewlekle chorą i stan zdrowia nie wymaga leczenia szpitalnego
Bardziej szczegółowoBSFT innowacyjna metoda terapeutyczna w stacjonarnym leczeniu uzależnień alkoholowych osób dorosłych - raport z badań PANEL DYSKUSYJNY
BSFT innowacyjna metoda terapeutyczna w stacjonarnym leczeniu uzależnień alkoholowych osób dorosłych - raport z badań PANEL DYSKUSYJNY 18.02.2013 rok - Hotel Mercure w Częstochowie PROBLEM BADAWCZY W jaki
Bardziej szczegółowoZAKRES PRZEDMIOTOWY PROGRAMU SZKOLENIOWEGO
Załącznik nr 1 ZAKRES PRZEDMIOTOWY PROGRAMU SZKOLENIOWEGO I Program szkolenia w zakresie podstawowych umiejętności udzielania profesjonalnej pomocy psychologicznej obejmuje: 1) Trening interpersonalny
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ 1) z dnia... 2011 r. w sprawie wzoru kwestionariusza wywiadu adopcyjnego oraz wzoru karty dziecka
Projekt z dnia 11 sierpnia 2011 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ 1) z dnia... 2011 r. w sprawie wzoru kwestionariusza wywiadu adopcyjnego oraz wzoru karty dziecka Na podstawie art.
Bardziej szczegółowo