Program edukacyjno-badawczy dotyczący zasad postępowania w trakcie i po zakończeniu terapii grzybicy skóry stóp i paznokci

Transkrypt

1 Program edukacyjno-badawczy dotyczący zasad postępowania w trakcie i po zakończeniu terapii grzybicy skóry stóp i paznokci Warszawa 2014

2 1. Założenia wstępne programu Wprowadzenie Cel Programu Materiał i metoda Zbiorowość i próba badana Schemat realizacji programu Narzędzie badawcze Analiza statystyczna Charakterystyka demograficzno-nozologiczna uczestników Programu Płeć pacjenta Struktura uczestników programu według wieku Charakterystyka miejsca zamieszkania pacjentów Wyniki badania ankietowego uczestników programu Stwierdzenie 1: Rozwojowi grzybicy sprzyja wilgoć, ciepło i brak światła Stwierdzenie 2: Pierwsze najczęstsze objawy grzybicy stóp to świąd i zaczerwienienie Stwierdzenie 3: Zmiana koloru płytki na żółto-brunatny lub zielonkawy może świadczyć o grzybicy paznokci Stwierdzenie 4: Chwilowe uzyskanie poprawy nie oznacza całkowitego wyleczenia grzybicy i może skutkować jej nawrotami Stwierdzenie 5: Grzybica to choroba zakaźna. Można się nią zarazić przez kontakt z innymi chorymi osobami lub zwierzętami Stwierdzenie 6: Dokładne mycie rąk po zabiegach higienicznych stóp ogranicza możliwość przeniesienia zakażenia na inne obszary skóry Stwierdzenie 7: Na grzybicę stóp częściej chorują osoby z cukrzycą lub mające obniżoną odporność Stwierdzenie 8: Korzystając z publicznych pryszniców, saun, basenów należy pamiętać o noszeniu obuwa ochronnego

3 4.9. Stwierdzenie 9: Grzybica stóp jest najbardziej rozpowszechnioną postacią wśród grzybic skóry Stwierdzenie 10: Odkażanie obuwia może zapobiegać nawrotom grzybicy Ilość poprawnie udzielonych odpowiedzi Dodatkowe analizy Zależność pomiędzy płcią pacjenta a ilością poprawnie udzielonych odpowiedzi Zależność pomiędzy wiekiem pacjenta a ilością poprawnie udzielonych odpowiedzi Zależność pomiędzy charakterystyką miejsca zamieszkania pacjenta a ilością poprawnie udzielonych odpowiedzi Podsumowanie

4 Wykaz skrótów używanych w opracowaniu CI Confidence Interval przedział ufności Me Mediana to miara centralnej tendencji, która określa wartość cechy mierzalnej, występującą pośrodku uszeregowanych wartości próby (połowę próby cechuje wartość mniejsza bądź równa, a połowę większa bądź równa) Mo Modalna (moda, dominanta) to miara centralnej tendencji, która określa wartość pojawiającą się najczęściej Min Wartość minimalna Max Wartość maksymalna p p-value poziom istotności statystycznej, określa maksymalne ryzyko błędu dla ustalonego werdyktu NS Not Significant różnica/zależność nieistotna statystycznie SD Standard Deviation odchylenie standardowe, klasyczna miara zmienności wskazująca na rozrzut wartości empirycznych wokół średniej Q25 Kwartyl I dzieli uporządkowaną niemalejąco zbiorowość na dwie części w ten sposób, że 25% jednostek zbiorowości ma wartości zmiennej mniejsze lub równe kwartylowi pierwszemu Q 25, a 75% równe lub większe od tego kwartyla. Q75 Kwartyl III dzieli uporządkowaną niemalejąco zbiorowość na dwie części w ten sposób, że 75% jednostek zbiorowości ma wartości zmiennej mniejsze lub równe kwartylowi trzeciemu Q 75, a 25% równe lub większe od tego kwartyla Legenda do wykresów typu boxplot: 3

5 1. Założenia wstępne programu 1.1. Wprowadzenie Grzybica jest powszechnym schorzeniem, które przez wielu pacjentów traktowane jest jako nieuleczalne i wstydliwe. Według statystyk w Polsce cierpi na tę dolegliwość co piąta osoba. Na tak częste występowanie choroby wpływa niewątpliwie niewielka wiedza pacjentów na jej temat. Edukacja pacjentów stanowi ważny element prawidłowej terapii grzybic. Uświadomienie rangi problemu prowadzi do chęci podjęcia przez chorego partnerskiej rozmowy z lekarzem na temat samej infekcji i możliwości terapeutycznych. Niezwykle ważnym aspektem terapii mikologicznej jest komunikacja z pacjentem i przekonanie go o konieczności leczenia zgodnie z zaleceniami oraz przestrzegania zaleceń profilaktycznych, ponieważ wśród najczęstszych przyczyn braku powodzenia w leczeniu grzybic wymienić należy m.in.: nieprzestrzeganie zaleceń terapeutycznych przez pacjenta (np. nieprzestrzegania dezynfekcji obuwia i odzieży) Cel Programu Celem Programu było zebranie danych dotyczących stanu wiedzy pacjentów na temat zasad postępowania w trakcie i po zakończeniu terapii grzybicy skóry stóp i/lub paznokci stóp oraz zidentyfikowanie niedostatków wiedzy pacjentów, jak również edukacja pacjentów w tym obszarze, oraz szerzenie wiedzy wśród pacjentów i lekarzy nie biorących udziału w Programie poprzez opublikowanie wyników przeprowadzonego badania. Zebrane w trakcie trwania Programu dane mają stanowić podstawę do opracowania/zaktualizowania materiałów informacyjno - edukacyjnych przeznaczonych dla pacjentów. 2. Materiał i metoda 2.1. Zbiorowość i próba badana W Programie brali udział lekarze specjaliści z dziedziny dermatologii przyjmujący pacjentów w praktyce otwartej. Początkowo zakładano udział 192 lekarzy, ostatecznie w Programie udział wzięło 180 lekarzy. 4

6 2.2. Schemat realizacji programu Lekarz biorący udział w Programie zobowiązany był do sprawdzenia poziomu wiedzy pacjentów objętych Programem na temat zasad postępowania w trakcie i po zakończeniu terapii grzybicy stóp i paznokci, poprzez rozmowę z pacjentem i czytelne wypełnienie Kwestionariusza przez Lekarza i przeprowadzenia, wśród pacjentów objętych Programem, edukacji przy wykorzystaniu materiałów edukacyjnych przekazanych przez Zleceniodawcę Narzędzie badawcze W trakcie realizacji programu badawczo-obserwacyjnego wykorzystano standardowe narzędzia badawcze w postaci jednowizytowego kwestionariusza. Wzór kwestionariusza znajduje się w załączniku Analiza statystyczna W ramach analizy opisowej zmiennych niemierzalnych (jakościowych) wyniki prezentowano w postaci odsetka, który obliczano na podstawie wzoru: Gdzie: współczynnik (odsetek), liczba osób posiadająca daną, analizowaną cechę, liczebność próby badanej. Cechy ilościowe (mierzalne) opisywano za pomocą miar tendencji centralnej wartości średniej, mediany (Me) i modalnej (Mo), oraz miar dyspersji i zróżnicowania odchylenia standardowego (SD) i przedziału ufności dla średniej (CI) oraz wartości minimalnej i maksymalnej zmiennej. Uzyskane wyniki poddano analizie statystycznej, w ramach której zastosowano następujące testy istotności: Test U Manna-Whitneya, Test ANOVA Kruskala-Wallisa. 5

7 Brakujące dane usuwano przypadkami (casewise deletion of missing data). Przedział ufności przyjęto na poziomie 95% (95% confidence interval, 95% CI). Wyniki odpowiednich testów jako znamienne (istotne) statystycznie uznawano wtedy, gdy poziom istotności był mniejszy od 5 punktów procentowych (p<0,05). Raport jest wynikiem analizy przeprowadzonej na 2700 pacjentach. W analizach zostały pominięte braki danych. Celem prezentacji wyników zastosowano podstawowe narzędzia statystyczne, takie jak statystyki opisowe. Wybrane wyniki analiz zaprezentowano w formie graficznej wykorzystując stosowne wykresy. 6

8 3. Charakterystyka demograficzno-nozologiczna uczestników Programu Opis cech demograficznych i nozologicznych uczestników programu obejmował: płeć, wiek (w latach), charakterystyka miejsca zamieszkania Płeć pacjenta Kobiety stanowiły 52,20% (1399 osób; 95% CI: 50,31%-54,09%) respondentów. 47,80% (1281 osób; 95% CI: 45,91%-49,69%) ankietowanych było mężczyznami. Rysunek 1. Płeć pacjenta 3.2. Struktura uczestników programu według wieku Średni wiek pacjentów biorących udział w programie wyniósł 46,18 lat (SD= 17,18; 95% Cl: 45,52-46,84; Me=45; Mo=29). Najmłodsza badana osoba miała 18 lat, natomiast najstarsza miała 93 lata. Poniżej zamieszczono wykres ilustrujący rozkład wieku badanych pacjentów. 7

9 Wartość mediany (Me=45 lat) informuje, że połowa badanych miała co najwyżej 45 lat. Pacjenci mający nie więcej niż 32 lata stanowili 25% ogółu badanych, taki sam odsetek tworzyli pacjenci mający co najmniej 60 lat. Największy odsetek badanych stanowiły osoby mające 29 lat, wskazuje na to wartość modalna (Mo=29). Rysunek 2. Wiek pacjenta Wiek 3.3. Charakterystyka miejsca zamieszkania pacjentów Największe grono osób, stanowiące 56,15% (1511 osób; 95% CI: 54,28%-58,02%) ankietowanych mieszka w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców. W miastach liczących tys. mieszkańców zamieszkuje 18,21% (490 osób; 95% CI: 16,75%-19,67%) opiniodawców. Na odpowiedź "wieś" wskazało 13,75% (370 osób; 95% CI: 12,45%-15,05%) respondentów. Najmniejsze grono osób, stanowiące 11,89% (320 osób; 95% CI: 10,67%-13,11%) ankietowanych mieszka w miastach do 10 tys. mieszkańców. 8

10 Rysunek 3. Miejsce zamieszkania pacjentów 4. Wyniki badania ankietowego uczestników programu Poniżej przedstawione zostały rozkłady odpowiedzi udzielonych na pytania 1-10 zawarte w kwestionariuszu badania. Pacjentom odczytywano stwierdzenia dotyczące grzybicy (objawów, profilaktyki, leczenia itp.), pacjent z kolei miał ocenić, czy odczytane stwierdzenie jest prawdziwe, czy też nie. W przypadku, kiedy pacjent nie potrafił określić prawdziwości odczytanego stwierdzenia, osoba przeprowadzająca kwestionariusz mogła zaznaczyć opcję Nie wiem. Każde ze stwierdzeń było prawdziwe (to znaczy, że w przypadku każdego pytania odpowiedzią prawidłową było Tak ) Stwierdzenie 1: Rozwojowi grzybicy sprzyja wilgoć, ciepło i brak światła Najwięcej, bo 82,04% (2211 osób; 95% CI: 80,59%-83,49%) respondentów stwierdziło, że podane powyżej stwierdzenie jest prawdziwe. 7,90% (213 osób; 95% CI: 6,88%-8,92%) opiniodawców uważało je za nieprawdziwe, natomiast 10,06% (271 osób; 95% CI: 8,92%-11,19%) respondentów nie potrafiło określić, czy przeczytane zdanie jest prawdziwe, czy nie. 9

11 Rysunek 4. Rozwojowi grzybicy sprzyja wilgoć, ciepło i brak światła 4.2. Stwierdzenie 2: Pierwsze najczęstsze objawy grzybicy stóp to świąd i zaczerwienienie Według największej liczby respondentów, stanowiącej 75,70% (2041 osób; 95% CI: 74,09%- 77,32%) ogółu, powyższe stwierdzenie jest prawdziwe. 10,09% (272 osoby; 95% CI: 8,95%- 11,23%) opiniodawców uważało je za nieprawdziwe, natomiast 14,21% (383 osoby; 95% CI: 12,89%-15,52%) ankietowanych nie potrafiło określić prawdziwości stwierdzenia. Rysunek 5. Pierwsze najczęstsze objawy grzybicy stóp to świąd i zaczerwienienie 10

12 4.3. Stwierdzenie 3: Zmiana koloru płytki na żółto-brunatny lub zielonkawy może świadczyć o grzybicy paznokci Najwięcej, bo 77,23% (2069 osób; 95% CI: 75,64%-78,82%) badanych uważało, że powyższe stwierdzenie jest prawdziwe, natomiast 9,33% (250 osób; 95% CI: 8,23%-10,43%) badanych stwierdziło, że jest ono nieprawdziwe. 13,44% (360 osób; 95% CI: 12,15%-14,73%) opiniodawców wybrało opcję "Nie wiem. Rysunek 6. Zmiana koloru płytki na żółto-brunatny lub zielonkawy może świadczyć o grzybicy paznokci 4.4. Stwierdzenie 4: Chwilowe uzyskanie poprawy nie oznacza całkowitego wyleczenia grzybicy i może skutkować jej nawrotami Najwięcej, bo 74,43% (2006 osób; 95% CI: 72,79%-76,08%) osób biorących udział w badaniu wybrało odpowiedź "Tak". 8,83% (238 osób; 95% CI: 7,76%-9,9%) respondentów wybrało odpowiedź "Nie". Odpowiedź "Nie wiem" wskazało 16,74% (451 osób; 95% CI: 15,33%-18,14%) ankietowanych. 11

13 Rysunek 7. Chwilowe uzyskanie poprawy nie oznacza całkowitego wyleczenia grzybicy i może skutkować jej nawrotami 4.5. Stwierdzenie 5: Grzybica to choroba zakaźna. Można się nią zarazić przez kontakt z innymi chorymi osobami lub zwierzętami Największe grono osób, stanowiące 81,33% (2147 osób; 95% CI: 79,84%-82,81%) respondentów uznało powyższe zdanie za prawdziwe. 8,56% (226 osób; 95% CI: 7,49%-9,63%) ankietowanych wybrało możliwość stwierdziło, że jest ono nieprawdziwe, natomiast 10,11% (267 osób; 95% CI: 8,96%-11,26%) nie potrafiło udzielić odpowiedzi na pytanie o prawdziwość powyższego stwierdzenia. 12

14 Rysunek 8. Grzybica to choroba zakaźna. Można się nią zarazić przez kontakt z innymi chorymi osobami lub zwierzętami 4.6. Stwierdzenie 6: Dokładne mycie rąk po zabiegach higienicznych stóp ogranicza możliwość przeniesienia zakażenia na inne obszary skóry Najwięcej, bo 83,31% (2242 osoby; 95% CI: 81,91%-84,72%) osób biorących udział w badaniu uznało powyższe stwierdzenie za prawdziwe, w przeciwieństwie do 8,81% (237 osób; 95% CI: 7,74%-9,88%) ankietowanych, którzy stwierdzili, że zdanie to nie jest prawdziwe. 7,88% (212 osób; 95% CI: 6,86%-8,9%) respondentów nie potrafiło określić prawdziwości stwierdzenia. 13

15 Rysunek 9. Dokładne mycie rąk po zabiegach higienicznych stóp ogranicza możliwość przeniesienia zakażenia na inne obszary skóry 4.7. Stwierdzenie 7: Na grzybicę stóp częściej chorują osoby z cukrzycą lub mające obniżoną odporność Większość, bo 68,06% (1830 osób; 95% CI: 66,29%-69,82%) opiniodawców, stwierdziła, że powyższe zdanie jest prawdziwe. 11,45% (308 osób; 95% CI: 10,25%-12,66%) ankietowanych uznała je za nieprawdziwe, a 20,49% (551 osób; 95% CI: 18,97%-22,02%) osób biorących udział w badaniu nie potrafiła określić prawdziwości powyższego stwierdzenia. Rysunek 10. Na grzybicę stóp częściej chorują osoby z cukrzycą lub mające obniżoną odporność 14

16 4.8. Stwierdzenie 8: Korzystając z publicznych pryszniców, saun, basenów należy pamiętać o noszeniu obuwa ochronnego Największe grono osób, stanowiące 88,94% (2397 osób; 95% CI: 87,76%-90,13%) ankietowanych uznała, że powyższe zdanie jest prawdziwe, w przeciwieństwie do 5,12% (138 osób; 95% CI: 4,29%-5,95%) opiniodawców, którzy uznali je za nieprawdziwe. 5,94% (160 osób; 95% CI: 5,04%-6,83%) ankietowanych nie wiedziała, czy zdanie jest zgodne z prawdą. Rysunek 11. Korzystając z publicznych pryszniców, saun, basenów należy pamiętać o noszeniu obuwa ochronnego 4.9. Stwierdzenie 9: Grzybica stóp jest najbardziej rozpowszechnioną postacią wśród grzybic skóry 69,37% (1866 osób; 95% CI: 67,63%-71,11%) badanych uznało powyższe stwierdzenie za prawdziwe. 10,26% (276 osób; 95% CI: 9,11%-11,41%) ankietowanych uznało je za nieprawdziwe, natomiast 20,37% (548 osób; 95% CI: 18,85%-21,89%) osób biorących udział w badaniu nie wiedziało, czy zdanie jest zgodne z prawdą. 15

17 Rysunek 12. Grzybica stóp jest najbardziej rozpowszechnioną postacią wśród grzybic skóry Stwierdzenie 10: Odkażanie obuwia może zapobiegać nawrotom grzybicy Najwięcej, bo 81,25% (2184 osoby; 95% CI: 79,77%-82,73%) respondentów stwierdziło, że powyższe zdanie jest prawdziwe. 7,55% (203 osoby; 95% CI: 6,55%-8,55%) osób biorących udział w badaniu uznało je za nieprawdziwe, natomiast 11,20% (301 osób; 95% CI: 10,01%-12,39%) ankietowanych nie potrafiło udzielić odpowiedzi na pytanie o prawdziwość stwierdzenia. Rysunek 13. Odkażanie obuwia może zapobiegać nawrotom grzybicy Ilość poprawnie udzielonych odpowiedzi Dla każdego pacjenta zliczono pytania, na które udzielił poprawnej odpowiedzi ( Tak ). Odpowiedzi Nie i Nie wiem były traktowane jako błędne. Ilość popranych odpowiedzi rozkładała się następująco: 16

18 10 poprawnych odpowiedzi wskazało 26,19% (707 osób; 95% CI: 24,54%-27,85%) pacjentów; 9 poprawnych odpowiedzi wskazało 17,78% (480 osób; 95% CI: 16,34%-19,23%) pacjentów; 8 poprawnych odpowiedzi wskazało 18,27% (493 osoby; 95% CI: 16,81%-19,72%) pacjentów; 7 poprawnych odpowiedzi wskazało 13,82% (373 osoby; 95% CI: 12,52%-15,12%) pacjentów; 6 poprawnych odpowiedzi wskazało 9,89% (267 osób; 95% CI: 8,77%-11,02%) pacjentów; 5 poprawnych odpowiedzi wskazało 6,34% (171 osób; 95% CI: 5,42%-7,25%) pacjentów; 4 poprawne odpowiedzi wskazało 3,33% (90 osób; 95% CI: 2,66%-4,01%) pacjentów; 3 poprawne odpowiedzi wskazało 2,00% (54 osoby; 95% CI: 1,47%-2,53%) pacjentów; 2 poprawne odpowiedzi wskazało 1,04% (28 osób; 95% CI: 0,66%-1,42%) pacjentów; 1 poprawną odpowiedź wskazało 0,48% (13 osób; 95% CI: 0,22%-0,74%) osób pacjentów; 0 poprawnych odpowiedzi wskazało 0,85% (23 osoby; 95% CI: 0,51%-1,2%) pacjentów. Średnia wszystkich wskazań wyniosła 7,78 (SD: 2,11; 95% CI: 7,70-7,86), a mediana przyjęła wartość 8. Zamieszczony wykres ilustruje rozkład ilości poprawnie udzielonych odpowiedzi. Rysunek 14. Ilość poprawnych odpowiedzi 17

19 ilość poprawnych odpowiedzi Dodatkowe analizy 5.1. Zależność pomiędzy płcią pacjenta a ilością poprawnie udzielonych odpowiedzi Zbadano zależność pomiędzy płcią pacjenta a ilością poprawnych odpowiedzi udzielonych na pytania z kwestionariusza. W przypadku kobiet odnotowano przeciętnie więcej poprawnych odpowiedzi, niż w przypadku mężczyzn; świadczą o tym wartości kwartyli pierwszego i trzeciego, które w grupie kobiet wyniosły odpowiednio 7 i 10, a w grupie mężczyzn 6 i 9. Mediana dla obu grup przyjęła wartość 8. Istotność różnic w rozkładach potwierdzono testem U Manna-Whitneya dla p<0,05. Rysunek 15. Płeć pacjenta a ilość poprawnie udzielonych odpowiedzi Kobieta Płeć Mężczyzna 18

20 Wiek Zależność pomiędzy wiekiem pacjenta a ilością poprawnie udzielonych odpowiedzi Zbadana została zależność pomiędzy wiekiem pacjenta a ilością poprawnie udzielonych odpowiedzi. Zauważyć można rozbieżność w rozkładach wieku dla grup pacjentów ze skrajnymi liczbami poprawnych odpowiedzi 0 i 10. Dla pierwszej z nich mediana wieku wyniosła 70 lat, dla drugiej 42 lata. Analizując wykres wskazać można spadek mediany wieku wraz ze wzrostem ilości udzielonych odpowiedzi. Ze względu na małą liczność grupy, wykres odpowiadający 1 poprawnej odpowiedzi należy pominąć przy analizie. Istotność różnic w rozkładach wieku dla poszczególnych grup potwierdzono testem Anova Kruskala-Wallisa dla p<0,001. Rysunek 16. Wiek pacjenta a ilość poprawnie udzielonych odpowiedzi ilość poprawnie udzielonych odpowiedzi 19

21 ilość poprawnych odpowiedzi Zależność pomiędzy charakterystyką miejsca zamieszkania pacjenta a ilością poprawnie udzielonych odpowiedzi Zbadana została zależność pomiędzy charakterystyką miejsca zamieszkania pacjenta a ilością poprawnie udzielonych przez niego odpowiedzi. Pacjenci, którzy mieszkają w większych miastach ( tys. mieszkańców lub powyżej 100 tys. mieszkańców) częściej wskazywali na poprawne odpowiedzi. Świadczyć o tym mogą większa wartości kwartyli pierwszego i trzeciego (odpowiednio 7 i 10) oraz, w przypadku pacjentów z miast liczących tysięcy mieszkańców, wyższa wartość mediany wyników 9. Istotność różnic w rozkładach ilości poprawnych odpowiedzi dla poszczególnych grup potwierdzono testem Anova Kruskala-Wallisa dla p<0,001. Rysunek 17. Miejsce zamieszkania a ilość poprawnych odpowiedzi Wieś 2. Miasto do 10 tys. mieszkańców 3. Miasto tys. mieszkańców 4. Miasto powyżej 100 tys. mieszkańców Miejsce zamieszkania 20

22 6. Podsumowanie Głównym celem Programu było zebranie danych odnośnie stanu wiedzy pacjentów w zakresie zasad postępowania w trakcie oraz po zakończeniu terapii grzybicy skóry stóp i/lub paznokci stóp oraz zidentyfikowanie braków wiedzy pacjentów. Istotnym elementem Programu była również edukacja pacjentów w tym obszarze oraz szerzenie wiedzy wśród pacjentów i lekarzy nie biorących udziału w Programie poprzez opublikowanie wyników niniejszego badania. Zebrane dane mają stanowić podstawę do opracowania oraz zaktualizowania materiałów informacyjno - edukacyjnych przeznaczonych dla pacjentów. W programie udział wzięło 2700 uczestników Programu, w tym 52,20% (1399 osób; 95% CI: 50,31%-54,09%) kobiet oraz 47,80% (1281 osób; 95% CI: 45,91%-49,69%) mężczyzn. Zdecydowana większość pacjentów (56,15%) zamieszkiwała miasta o liczbie ludności przekraczającej 100 tysięcy. Najmniejsza część pacjentów pochodziła z miast do 10 tysiecy mieszkańców oraz ze wsi odpowiednio 11,89% i 13,75% ogółu. Poziom wiedzy pacjentów z zakresu grzybicy oraz jej leczenia i profilaktyki przedstawia się pozytywnie: średnia ilość poprawnie udzielonych odpowiedzi (0-10) wyniosła 7,78 a ich mediana przyjęła wartość 8. Największy odsetek osób, stanowiący 26,19% ogółu, uzyskał komplet (czyli 10) poprawnych odpowiedzi na pytania zawarte w kwestionariuszu. 21

23 Spis ilustracji Rysunek 1. Płeć pacjenta... 7 Rysunek 2. Wiek pacjenta... 8 Rysunek 3. Miejsce zamieszkania pacjentów... 9 Rysunek 4. Rozwojowi grzybicy sprzyja wilgoć, ciepło i brak światła Rysunek 5. Pierwsze najczęstsze objawy grzybicy stóp to świąd i zaczerwienienie Rysunek 6. Zmiana koloru płytki na żółto-brunatny lub zielonkawy może świadczyć o grzybicy paznokci Rysunek 7. Chwilowe uzyskanie poprawy nie oznacza całkowitego wyleczenia grzybicy i może skutkować jej nawrotami Rysunek 8. Grzybica to choroba zakaźna. Można się nią zarazić przez kontakt z innymi chorymi osobami lub zwierzętami Rysunek 9. Dokładne mycie rąk po zabiegach higienicznych stóp ogranicza możliwość przeniesienia zakażenia na inne obszary skóry Rysunek 10. Na grzybicę stóp częściej chorują osoby z cukrzycą lub mające obniżoną odporność Rysunek 11. Korzystając z publicznych pryszniców, saun, basenów należy pamiętać o noszeniu obuwa ochronnego Rysunek 12. Grzybica stóp jest najbardziej rozpowszechnioną postacią wśród grzybic skóry Rysunek 13. Odkażanie obuwia może zapobiegać nawrotom grzybicy Rysunek 14. Ilość poprawnych odpowiedzi Rysunek 15. Płeć pacjenta a ilość poprawnie udzielonych odpowiedzi Rysunek 16. Wiek pacjenta a ilość poprawnie udzielonych odpowiedzi Rysunek 17. Miejsce zamieszkania a ilość poprawnych odpowiedzi

24 Załącznik nr 1 KWESTIONARIUSZ PROGRAMU 23