przypomnienie filozofia nowożytna: filozofia współczesna: f. spekulatywna f. pozytywna

Transkrypt

1 przypomnienie filozofia nowożytna: filozofia współczesna: racjonalizm woluntaryzm idealizm materializm uniwersalizm indywidualizm f. spekulatywna f. pozytywna

2 przypomnienie filozofia nowożytna: filozofia współczesna: racjonalizm woluntaryzm idealizm materializm uniwersalizm indywidualizm f. spekulatywna f. pozytywna

3 August Comte ( ) pozytywizm

4 August Comte ( ) pozytywizm fakty z życia Comte'a: studiuje na politechnice związek z Clotilde de Vaux

5 August Comte ( ) pozytywizm trzy fazy rozwoju umysłowego: faza religijna faza metafizyczna faza pozytywna dlaczego? dlaczego? jak?

6 August Comte ( ) pozytywizm wiedza pozytywna: dotyczy faktów jest społecznie użyteczna

7 Rudolf Carnap ( ) neopozytywizm Koła Wiedeńskiego

8 Rudolf Carnap ( ) neopozytywizm Koła Wiedeńskiego inni przedstawiciele Koła: Moritz Schlick Otto Neurath

9 Rudolf Carnap ( ) neopozytywizm Koła Wiedeńskiego jak odróżnić: sens od nonsensu? naukę od nie-nauki? k. sensowności k. demarkacji

10 Rudolf Carnap ( ) neopozytywizm Koła Wiedeńskiego weryfikacjonistyczna teoria znaczenia: znaczenie (sens) zdania to metoda jego weryfikacji

11 Rudolf Carnap ( ) neopozytywizm Koła Wiedeńskiego weryfikacja / weryfikowalność

12 Rudolf Carnap ( ) neopozytywizm Koła Wiedeńskiego weryfikacja / weryfikowalność zdanie sensowne = zdanie weryfikowalne

13 Rudolf Carnap ( ) neopozytywizm Koła Wiedeńskiego weryfikacja / weryfikowalność zdanie sensowne = zdanie weryfikowalne k. sensowności = k. demarkacji

14 Rudolf Carnap ( ) neopozytywizm Koła Wiedeńskiego Istnieje Bóg Świat ma naturę duchową Świat ma naturę materialną

15 Rudolf Carnap ( ) neopozytywizm Koła Wiedeńskiego teza antymetafizyczna: tzw. zdania metafizyki są pozbawione sensu

16 Rudolf Carnap ( ) neopozytywizm Koła Wiedeńskiego funkcje języka: asertywna ( sens poznawczy) ekspresywna ( sens emotywny)

17 Rudolf Carnap ( ) neopozytywizm Koła Wiedeńskiego teza antymetafizyczna: tzw. zdania metafizyki są pozbawione sensu poznawczego; mają sens emotywny

18 Rudolf Carnap ( ) neopozytywizm Koła Wiedeńskiego Zabijanie jest złe Szacunek oddawany rodzicom jest dobry

19 Rudolf Carnap ( ) neopozytywizm Koła Wiedeńskiego Zabijanie jest złe Szacunek oddawany rodzicom jest dobry etyka normatywna jest odmianą metafizyki akognitywizm i emotywizm w metaetyce

20 Rudolf Carnap ( ) neopozytywizm Koła Wiedeńskiego krytyka neopozytywizmu: czy kryterium sensowności jest naukowe, czy metafizyczne?

21 Rudolf Carnap ( ) neopozytywizm Koła Wiedeńskiego krytyka neopozytywizmu: neopozytywizm jest pozaracjonalny w świetle swych własnych kryteriów

22 Krytyka pozytywizmu: 1. Karl R. Popper i jego racjonalizm krytyczny 2. szkoła frankfurcka i jej teoria krytyczna

23 sir Karl R. Popper ( )

24 neopozytywizm: kryterium demarkacji = kryterium sensowności sensowność = weryfikowalność

25 Popper: kryterium demarkacji kryterium sensowności naukowość = falsyfikowalność

26 weryfikacja: T p p T

27 weryfikacja: falsyfikacja: T p p T T p p T

28 Popper: teoria jest naukowa, jeśli posiada potencjalne falsyfikatory (= zdania bazowe) T p p T

29 ważne: falsyfikacjonizm jest formą hipotetyzmu (= w nauce nie ma zdań dowiedzionych, lecz przyjęte na próbę hipotezy)

30 przykład: zdanie ogólne: każda planeta porusza się wokół Słońca po elipsie zdanie bazowe: A jest planetą i A nie porusza się wokół Słońca po elipsie

31 ważne: zdania bazowe danej teorii stanowią jej treść empiryczną teoria naukowa musi czegoś zabraniać!

32 przykłady teorii nienaukowych (czyli niefalsyfikowalnych): marksizm psychoanaliza

33 naiwny falsyfikacjonizm: logika i doświadczenie nie pozwalają na potwierdzenie (weryfikację) teorii, ale pozwalają na jej obalenie (falsyfikację)

34 naiwny falsyfikacjonizm: logika i doświadczenie nie pozwalają na potwierdzenie (weryfikację) teorii, ale pozwalają na jej obalenie (falsyfikację) problem: wybiegi konwencjonalistyczne

35 wybiegi konwencjonalistyczne: formułowanie hipotez ad hoc kwestionowanie zdań bazowych zmiana definicji kwestionowanie kompetencji badaczy

36 rozwiązanie: reguły metodologiczne zakazujące ww. wybiegów

37 dojrzały falsyfikacjonizm: obalenie (falsyfikacja) jest wynikiem nie tylko LOGIKI I DOŚWIADCZENIA, ale również DECYZJI METODOLOGICZNYCH

38 Prawda, racjonalność i rozwój wiedzy naukowej (1960): naukowość idea postępu poznawczego

39 Popper 1960: racjonalny i empiryczny charakter nauki jest konsekwencją nie tyle STRUKTURY teorii naukowych, ile ROZWOJU nauki

40 zatem: należy pytać nie tyle o racjonalność TEORII, ile o racjonalność PRAKTYKI BADAWCZEJ...

41 postęp naukowy polega na: formułowaniu śmiałych hipotez, które rozwiązują pewną sytuację problemową poddawaniu ich surowym testom korekcie/eliminacji błędów formułowaniu nowych hipotez

42 Popper 1960: nauka dąży/zbliża się do prawdy dzięki korekcie błędów.

43 Poppera epistemologia bez podmiotu poznającego

44 Poppera epistemologia bez podmiotu poznającego świat pierwszy: przedmiotów i stanów fizycznych

45 Poppera epistemologia bez podmiotu poznającego świat pierwszy: przedmiotów i stanów fizycznych świat drugi: umysłów i stanów psychicznych

46 Poppera epistemologia bez podmiotu poznającego świat pierwszy: przedmiotów i stanów fizycznych świat drugi: umysłów i stanów psychicznych świat trzeci: wiedzy obiektywnej i jej stanów

47 co to znaczy, że świat trzeci jest wytworem naturalnym? język i jego funkcja (a) opisowa oraz (b) argumentacyjna (krytyczna)

48 co to znaczy, że świat trzeci rozwija się po darwinowsku?

49 co to znaczy, że świat trzeci rozwija się po darwinowsku? P 1 PT EB P 2

50 co z metafizyką?

51 co z metafizyką? metafizyka jest zrehabilitowana!

52 Popper: Jesteśmy robotnikami, którzy dodają swój wkład do rozwoju wiedzy obiektywnej, jak murarze wznoszący strzelistą katedrę. (2002: 157)

53 Popper: Uczeni starają się eliminować fałszywe teorie, starają się pozwolić im na to, by umarły za nich. Istota żywiąca przekonania zwierzę i człowiek ginie wraz ze swymi błędnymi przekonaniami. (2002: 159)

54 frankfurcka teoria krytyczna Max Horkheimer ( ) Theodor Adorno ( ) Jürgen Habermas (ur. 1929)

55 Horkheimer i Adorno: Dialektyka oświecenia Wraz z rozszerzaniem się burżuazyjnej gospodarki towarowej mroczny horyzont mitu rozświetlony zostaje słońcem kalkulującego rozumu, w którego lodowatych promieniach dojrzewa nowe barbarzyństwo.

56 Horkheimer i Adorno: Dialektyka oświecenia animiz postawa obiektywna uprzedmiotowienie człowieka

57 Horkheimer i Adorno: Dialektyka oświecenia animiz postawa obiektywna uprzedmiotowienie człowieka Animizm nadawał duszę rzeczom, industrializm urzeczowił dusze.

58 Horkheimer: racjonalność środków / racjonalność celów

59 Horkheimer: racjonalność środków / racjonalność celów płaskie oświecenie (= pozytywizm) wywyższa rozum kalkulujący (instrumentalny), który realizuje się w sferze dyskusji o środkach,

60 Horkheimer: racjonalność środków / racjonalność celów płaskie oświecenie (= pozytywizm) wywyższa rozum kalkulujący (instrumentalny), który realizuje się w sferze dyskusji o środkach, dyskusja o celach jest pozaracjonalna, czyli wystawiona na pastwę irracjonalizmu.

61 Habermas: każdym poznaniem kieruje pewien interes;

62 Habermas: każdym poznaniem kieruje pewien interes; poznaniem naukowym kieruje interes techniczny;

63 Habermas: każdym poznaniem kieruje pewien interes; poznaniem naukowym kieruje interes techniczny; dlatego Popperowska koncepcja racjonalności jest niepełna i połowiczna...

64 Habermas: każdym poznaniem kieruje pewien interes; poznaniem naukowym kieruje interes techniczny; dlatego Popperowska koncepcja racjonalności jest niepełna i połowiczna...

65 remedium: racjonalna praktyka komunikacyjna:

66 remedium: racjonalna praktyka komunikacyjna: zrozumiałość wyrażeń, prawdziwość wypowiedzi, szczerość intencji, słuszność norm.