1.3. Jak finansuje si z PPP

Transkrypt

1 Materiał 10 Menziesand Mandri-Perrott (2010) Private Sector Participation in Light Rail-Light Metro Transit Initiatives Bank wiatowy / PPIAF 11 Marin (2009) Public-Private Partnerships for Urban Water Utilities: A Review of Experiences in Developing Countries Trends and Policy Options Nr 8 PPIAF / Bank wiatowy 12 Eberhardand Gratwick (2010) IPPs in Sub- Saharan Africa: Determinants of Success Aktualizacja artykułu opublikowanego w Przegldzie Polityki Rozwojowej 2008 Kluczowe materiały: Jak korzysta si z PPP Opis W Aneksie 1 znale mona studia przypadków dotyczce projektów PPP w sektorze lekkich kolei w Zjednoczonym Królestwie, Malezji, na Filipinach, w Tajlandii, Kanadzie i Republice Południowej Afryki Przegld dowiadcze zwizanych z 65 PPP w sektorze wodnym w krajach rozwijajcych si, pokazujcy regularne usprawnienia w efektywnoci i jakoci usług Zawiera przegld dowiadcze z IPP w Afryce Subsaharyjskiej, w tym wyczerpujc list i szczegółowe dane na temat projektów IPP w tym regionie Eggers i Startup (Deloitte Research) (2006) Closing the Infrastructure Gap: The Role of Public-Private Partnerships Deloitte IFC (2011) Healthcare and PPPs Numer 3 kwartalnika Midzynarodowej Korporacji Finansowej: Handshake dotyczcy PPP Na stronie 5 znale mona treciwy opis rónych rodzajów kontraktów PPP. W raporcie zwi le opisano take midzynarodowe dowiadczenia PPP w sektorze transportowym, wodnym i odpadów, sektorze edukacji, budownictwa mieszkaniowego, szpitalnym, obrony i wiziennictwa Omówiono tutaj midzynarodowe dowiadczenia PPP w sektorze ochrony zdrowia szczególnie w krajach rozwijajcych si oraz sformułowano wnioski, w jaki sposób powtórzy odniesione sukcesy. Zawiera opis przypadku szpitala PPP w Lesotho oraz przegld dowiadcze z Ghany, Indii i Meksyku 15 LaRoque (2006) Contracting for the Delivery of Education Services: A Typology and International Examples Fraser Forum (Nowa Zelandia) Dostarczanie Usług Edukacyjnych 16 Business News Americas (2011) Social Infrastructure: The New Frontier for Concessions Seria Infrastructure Intelligence, sierpie 2011 Opisuje róne sposoby angaowania sektora prywatnego w edukacj, w tym na drodze PPP. Strony dotycz midzynarodowych dowiadcze z PPP w szkołach Zawiera opis biecych dowiadcze z PPP w sektorach infrastruktury socjalnej w Chile, Meksyku, Peru i Brazylii 1.3. Jak finansuje si z PPP Przenoszenie odpowiedzialnoci do sektora prywatnego w celu zmobilizowania inwestycji infrastrukturalnych jest jedn z podstawowych rónic pomidzy PPP a konwencjonalnymi zamówieniami publicznymi. Gdy ma to miejsce, prywatna strona PPP jest odpowiedzialna za identyfikacj inwestorów i opracowanie struktury finansowej projektu. Niemniej osoby pracujce w sektorze publicznym powinny rozumie prywatne struktury finansowania infrastruktury oraz bra pod uwag potencjalne konsekwencje dotyczce rzdu. Rozdział ten zawiera: Krótkie wprowadzenie do zagadnienia strukturyzacji projektów PPP w ramach finansowania prywatnego (Punkt 3.1) List kwestii, o których musi pamita rzd, składajc zamówienie w ramach PPP finansowanego ze ródeł prywatnych a mianowicie w jaki sposób rzd moe potrzebowa umoliwi lub kontrolowa gromadzenie funduszy przez stron prywatn, aby zapewni efektywne wdroenie projektu (Punkt 3.2)

2 Opis rónych ról finansowania publicznego w PPP a mianowicie: dlaczego i jak rzdy mog by bezporednio zaangaowane w finansowanie PPP (Punkt 3.3.). Rozdział dotyczcy Finansowania PPP w pracy Farquharsona i in. na temat PPP na rynkach wschodzcych [#1, Rozdział 5] dostarcza przegldu niektórych zagadnie omówionych w niniejszym rozdziale. Partnerstwa Publiczno-Prywatne: Zasady polityki i finansowania autorstwa E. R. Yescombe a [#2] oraz Inwestycje sektora prywatnego w sektorze infrastruktury: finansowanie projektów, projekty PPP i ryzyko autorstwa Jeffreya Delmona [#3] to bardziej wszechstronne materiały ródłowe dotyczce szerokiego zakresu tematów zwizanych z finansowaniem PPP. Odpowiednie rozdziały tych prac oraz łcza do dodatkowych materiałów ródłowych znale mona w całym niniejszym rozdziale. Umoliwi one zdobycie wikszej iloci informacji na temat okrelonych zagadnie Struktury finansowania PPP Strona prywatna wikszo kontraktów PPP to okrelona spółka projektowa utworzona w tym celu czsto nazywana te spółk celow (Special Purpose Vehicle, SPV). Spółka projektowa gromadzi fundusze na drodze połczenia kapitału własnego dostarczonego przez udziałowców spółki projektowej oraz zacigania zadłuenia od banków, albo za pomoc obligacji lub innych instrumentów finansowych. Struktura finansowania jest połczeniem kapitału własnego i długu oraz relacji kontraktowych pomidzy posiadaczami kapitału a kredytodawcami. Na Rysunku pokazano typow struktur finansowania oraz kontraktu projektu PPP. Rzd pozostaje w relacji kontraktowej ze spółk projektow. Pierwotni inwestorzy kapitałowi, którzy opracowali ofert PPP, zazwyczaj nazywani s sponsorami projektu 16. Typowymi inwestorami kapitałowymi mog by deweloperzy projektowi, spółki inynieryjne i budowlane, spółki zarzdzajce infrastruktur i prywatne fundusze kapitałowe. Do kredytodawców na rzecz projektów PPP w krajach rozwijajcych si mog zalicza si banki komercyjne, banki rozwoju wielostronnego i dwustronnego oraz inwestorzy instytucjonalni tacy jak fundusze emerytalne. Jak pokazano na Rysunku 1.3.1, spółka projektowa z kolei zawiera kontrakty z firmami w celu zarzdzania projektowaniem i budow (kontrakty te s znane jako kontrakty EPC (Engineering, Procurement and Construction) oraz eksploatacj i konserwacj (O&M). Wykonawcy mog by podmiotami stowarzyszonymi z inwestorami kapitałowymi. Praca Yescombe a o finansowaniu PPP zawiera przykłady struktur PPP w przypadku rónych rodzajów PPP [#2, rozdział 1.4]. 16. Jak pisze Yescombe [#2, strony ], sponsor projektu moe potem sprzeda swoj inwestycj drugorzdnym inwestorom kapitałowym.

3 Rysunek 1.3.1: Typowa struktura projektu PPP 4$.!3 #! 4$ "(! 9 "- 4$!-) *")- " 4$! 5!! ' '78 Jak opisuje to Farquharson w rozdziale na temat finansowania PPP [#1, strona 53], inwestycja kapitałowa jest inwestycj typu pierwszy na wejciu, ostatni na wyjciu (FILO) co oznacza, e wszelkie straty projektowe s ponoszone przede wszystkim przez inwestorów kapitałowych, a kredytodawcy ponosz strat jedynie w przypadku utraty inwestycji kapitałowej. Oznacza to, e inwestorzy kapitałowi bior na siebie wysze ryzyko ni dostawcy zadłuenia i wymagaj wyszego zwrotu ze swojej inwestycji. Celem sponsora projektu i jego doradców jest zasadniczo minimalizacja kosztów finansowania projektu. Poniewa kapitał uwaa si za bardziej kosztowny od zadłuenia, sponsorzy projektu czsto staraj si uzyska wysok proporcj zadłuenia do finansowania. Finansowanie projektów PPP bez regresu W ramach finansowania projektowego bez regresu kredytodawcy mog uzyska spłat jedynie z przychodów spółki projektowej, bez regresu do inwestorów kapitałowych. Oznacza to, e obowizki spółki kapitałowej s oddzielone od obowizków inwestorów kapitałowych, a zadłuenie jest zabezpieczone przepływami pieninymi z projektu. Jak pisze Yescombe w rozdziale dotyczcym finansowania projektów w ramach PPP [#2, Rozdział 8], struktury finansowania projektów najczciej odznaczaj si wysok proporcj zadłuenia od 70 do 95 procent. Z perspektywy inwestorów kapitałowych pomaga to w zarzdzaniu ryzykiem za spraw redukcji zaangaowania w projekt i umoliwia realizacj projektów znacznie wikszych rozmiarów, które w innym przypadku byłyby niemoliwe. Dla kredytodawców oznacza to przeprowadzanie rygorystycznych ocen due diligence, zorientowanie na przepływy pienine w ramach projektu i jego struktur kontraktow. Na temat struktur finansowania projektów dostpna jest obszerna literatura, obejmujca kilka wszechstronnych podrczników. Dla czytelników zainteresowanych pogłbianiem tematu dobrym punktem wyjcia bd nastpujce pozycje:

4 Modern Project Finance: A Casebook autorstwa Benjamina Etsy ego. John Wiley and Sons, 2004 The Law and Business of International Project Finance: A Resource for Governments, Sponsors, Lawyers, and Project Participants (2. wydanie) autorstwa Scotta L. Hoffmana. Translational Publishers, 2001 Principles of Project Finance autorstwa E. R. Yescombe a. Academic Press, 2002 Project Financing: Asset-Based Financial Engineering autorstwa Johna D. Finnerty ego. John Wiley and Sons Ltd, maj 2007 r. Alternatywy wzgldem finansowania projektów bez regresu Chocia finansowanie projektowe pomaga zebra fundusze na potrzeby finansowania duych, silnie lewarowanych inwestycji, wi si z nim pewne koszty. Stopy oprocentowania zadłuenia na potrzeby finansowania projektowego s bardziej kosztowne ni poyczki rzdowe i czsto bardziej kosztowne ni poyczki spółek o ugruntowanej pozycji. Koszty transakcji przygotowanie struktury kontraktowej i przeprowadzenie odpowiedniej oceny due diligence mog sprawi, e w przypadku mniejszych transakcji bdzie ono nieatrakcyjne. Dlatego te wiele PPP decyduje si na struktur finansowania projektowego bez regresu, chcc uzyska wiksz elastyczno kontraktow lub obniy koszty finansowania. Jedn z moliwoci sponsorów projektu jest wsparcie spółki projektowej za pomoc dostarczenia gwarancji korporacyjnej lub sponsorskiej kredytodawcy, na spłat całoci lub czci zadłuenia projektowego. W ramce zaprezentowano przykłady. Ramka 1.3.1: Przykłady struktury finansowania projektu z gwarancjami korporacyjnymi W niektórych przypadkach spółka projektowa moe nie by w stanie zebra finansowania w ramach modelu bez regresu. Jedn z opcji jest w takim przypadku dostarczenie przez głównego sponsora projektu czciowej lub całkowitej gwarancji w odniesieniu do zadłuenia projektu. Na przykład: W 1997 roku konsorcjum Manila Water Company, którego liderem była Ayala Corporation z Filipin, z udziałami ze Stanów Zjednoczonych, Betchel i Mitsubishi Corporation, otrzymała koncesj na wschodni odcinek metra. W lad za azjatyckim kryzysem finansowym Manila Water Company utraciła zdolno do pozyskania zadłuenia na potrzeby finansowania inwestycji w oparciu o model finansowania projektowego bez regresu, w zwizku z czym Ayala dostarczyła gwarancj korporacyjn, aby wesprze spółk projektow W 1992 wspólne przedsiwzicie zrzeszajce narodow korporacj paliwow i midzynarodowe spółki paliwowe z IFC jako liderem głównym pracowało nad budow rurocigu paliwowego w Kolumbii. Zarazem jednak IFC obawiała si moliwych ataków partyzanckich i projekt utknł w miejscu. Aby pchn go naprzód, sponsorzy zapewnili pełn gwarancj kredytow. ródła: Esguerra (2003) The Corporate Muddle of Manila s Water Concessions WaterAid and Tearfund, striba 19; Ahmed & Fang (International Finance Corporation) Project Finance in Developing Countries, Bank wiatowy1999, Ramka 5.7, strona 68

5 Istnieje struktura finansowa, której czasem uywa si do zredukowania kosztów finansowania PPP, zwana modelem forfaitingowym. Mona j zastosowa w przypadku projektów PPP typu płaci rzd. 17 W ramach tego modelu po ukoczeniu budowy zgodnie ze standardem jakoci zaakceptowanym przez rzd, ten ostatni staje si odpowiedzialny za spłat obsługi zadłuenia na rzecz kredytodawcy za spraw wystawienia tzw. zrzeczenia si prawa do sprzeciwu. Rozwizanie tego rodzaju moe obniy koszty finansowania projektu. 18 Niemniej oznacza ono, e przy rzdzie pozostanie wicej ryzyk w ramach PPP, a poniewa spłata obsługi zadłuenia nie zaley ju od jakoci, kredytodawca nie jest zainteresowany efektywnoci projektu w toku jego eksploatacji. Model forfaitingowy jest powszechnie wykorzystywany w Niemczech, gdzie połowa PPP wdroonych w okresie korzystała z tej struktury. Aby dowiedzie si wicej na temat modelu forfaitingowego, patrz artykuł Daube a porównujcy finansowanie projektowe do modelu forfaitingowego [#4]. Inn alternatyw umoliwiajc obnienie kosztów finansowania PPP jest udział rzdu w strukturze finansowania, jak opisano to w Punkcie 3.3: Rola finansowania publicznego w PPP. Rzd lub instytucja finansowa bdca własnoci rzdu moe dostarczy finansowanie spółce projektowej jako kredytodawca lub moe dostarczy gwarancji, w odniesieniu do niektórych lub wszystkich elementów zadłuenia w ramach projektu Czynniki, które musi wzi pod uwag rzd Jeeli w PPP zaangaowane jest prywatne finansowanie, to na sponsorze projektu spoczywa zazwyczaj przede wszystkim odpowiedzialno za opracowanie struktury finansowania. Niemniej istnieje kilka sposobów oddziaływania na struktur finansowania przez rzd, jeeli zaistnieje taka potrzeba. Na najbardziej podstawowym poziomie rzd potrzebuje zapewni, by projekt był zbywalny bankowo czyli eby mona było zacign na jego poczet kredyt. Z drugiej jednak strony zbyt duo zadłuenia mogłoby osłabi transfer ryzyka, wic rzd moe zechcie ograniczy dopuszczaln kwot finansowania dłunego (d wigni). Bardziej niejasne, cho wci istotne szczegóły obejmuj: w jaki sposób zarzdza ryzykami na drodze od przyznania kontraktu do zamknicia finansowego; w jaki sposób radzi sobie z moliwoci refinansowania zadłuenia projektowego; oraz w jaki sposób okreli prawa do interwencji kredytodawców i rzdu. Kwestie te zostały kolejno opisane poniej. Rzdy mog równie uczestniczy w strukturze finansowania. Rzdy mog dostarczy zadłuenia, kapitału lub gwarancji albo bezporednio, albo za porednictwem instytucji finansowych bdcych własnoci rzdu, takich jak banki rozwoju i fundusze emerytalne. Punkt 3.3 zawiera opis tego rodzaju roli finansowania publicznego w PPP Moliwo uzyskania finansowania bankowego (bankowalno) Jest to zdolno projektu do uzyskania finansowania bankowego. Zbywalny bankowo oznacza tyle, e projekt moe przycign nie tylko finansowanie kapitałowe od swoich sponsorów, ale te wymagan kwot zadłuenia. Patrz Rozdział w pracy Delmona o zbywalnoci bankowej [#3 Rozdział 4] i rozdział w pracy Farquharsona o 17. Wyjanienie natury projektów typu płaci rzd mona znale w Punkcie Przyjmuje si tutaj załoenie, e koszty poyczek, jakie musi ponie rzd, s nisze od tych, które musi ponie prywatna spółka, co w przypadku niektórych krajów rozwijajcych si moe nie by prawd.

6 Finansowaniu PPP [#1, strony 54-57] w obu opisano czynniki, które banki wezm pod uwag przy podejmowaniu decyzji o finansowaniu projektu. Aby projekt był zbywalny bankowo, kredytodawca musi mie pewno, e spółka projektowa jest w stanie obsłuy zadłuenie. W ramach struktury finansowania projektowego opisanej w Punkcie 3.1 oznacza to, e przepływy pienine z działalnoci operacyjnej musz by wystarczajco wysokie, aby pokry obsług zadłuenia wraz z akceptowalnym marginesem. Oznacza to równie, e ryzyko zmiany w przepływach pieninych musi z bardzo duym prawdopodobiestwem mieci si we wspomnianym marginesie. Dlatego te kredytodawcy starannie oceniaj ryzyka projektu oraz ich alokacj pomidzy stronami kontraktu. Jeeli zbyt duo ryzyka zostało przydzielone do strony prywatnej, kredytodawcy zredukuj kwot, któr bd gotowi uyczy, a margines przepływów pieninych powyej obsługi zadłuenia bdzie moliwy do zaakceptowania. W takim przypadku niezbdny bdzie dodatkowy kapitał. Zarazem od spółki projektowej naley oczekiwa wygenerowania wystarczajco wysokich zwrotów, umoliwiajcych rekompensat na rzecz posiadaczy kapitału z tytułu podejmowanego przez nich poziomu ryzyka. Z perspektywy rzdu kluczowymi do uwzgldnienia czynnikami w kontekcie zapewnienia zbywalnoci bankowej s zatem: techniczna i finansowa opłacalno projektu oraz odpowiednia alokacja ryzyka. W Module 3 niniejszego Przewodnika, w Rozdziale 2: Ocena projektów PPP znale mona wskazówki dotyczce oceny opłacalnoci finansowej potencjalnego projektu PPP. Rozdział 3: Strukturyzacja projektów PPP dostarcza wskazówek i narzdzi osobom zajmujcym si obszarem alokacji ryzyka. Co wicej, zarówno kredytodawcy jak i udziałowcy maj motywacj, by redukowa swoje ryzyka i maksymalizowa swój zwrot. Oznacza to, e strukturyzujc PPP rzd bierze na siebie trudne zadanie zachowania równowagi zapewnienia zbywalnoci bankowej projektu przy jednoczesnym odparciu presji wywieranej na rzd, by zaakceptował niepotrzebne ryzyko Ograniczenie kwoty dozwolonego zadłuenia Sponsorzy projektu czsto maj motywacj do finansowania PPP z wykorzystaniem wysokiej proporcji zadłuenia do kapitału to jest uzyskania wysokiej d wigni. Jak pisze Yescombe [#2, strony ], wiksza d wignia pozwala zazwyczaj inwestorom kapitałowym na osignicie wyszych zwrotów i ułatwia zarzdzanie struktur finansow, jako e pozyskanie zadłuenia moe by prostsze ni pozyskanie kapitału. Co wicej, jak opisuj Ehrhardt i Irwin [#5, strony 10-13], rzdy czsto zapewniaj wiksz ochron inwestorom lokujcym rodki w instrumenty dłune ni inwestorom kapitałowym na przykład za pomoc gwarancji dostarczanych na danie, których budowa ma na celu zapewnienie, by przychód pokrył obsług zadłuenia dostarczajc dalszej motywacji na rzecz wysokiego lewarowania. Niemniej projekty z wysokim lewarowaniem mog by równie bardziej podatne na naruszenie warunków kontraktu i bankructwo, jak opisuj to Ehrhardt i Irwin [#5, strony 35-38]. W przegldzie programu PPP Zjednoczonego Królestwa przygotowanym przez Izb Lordów opisano szerzej ryzyko wysokiego lewarowania w szczególnoci w połczeniu z gwarancjami rzdowymi, opierajc si na dowiadczeniu Zjednoczonego Królestwa zwizanym z PPP dotyczcym systemu metra londyskiego 19. W Ramce przedstawiono przykład wysoko lewarowanego PPP, w przypadku którego doszło do niewywizania si warunków kredytowania. 19. Komisja Specjalna ds. Gospodarczych Izby Lordów Zjednoczonego Królestwa (kwiecie 2010) 2. raport z posiedzenia : Government Response to Private Finance Projects and Off-Balance Sheet Debt Dokument HL 114, strona 22, na temat: a jeli co pójdzie nie tak?.

7 Aby zagwarantowa zrównowaony poziom lewarowania oraz wystarczajco znaczcy udział kapitałowy w projekcie, rzdy mog rozway wprowadzenie minimalnej proporcji kapitału w PPP. Jak zauwayli Ehrhardt i Irwin [#5, strony 49-50], moe si to okaza szczególnie istotne, jeeli rzd dostarcza równie gwarancje majce na celu ochron inwestycji kredytodawców. Niemniej ograniczenie zdolnoci inwestora do wybrania swojej struktury kapitałowej moe podnie koszt kapitału, co zostało przedstawione w Nocie informacyjnej Banku wiatowego na temat finansowania infrastruktury w Indiach [#6, strona 2]. Autorzy zauwaaj, e zmiana postanowie dotyczcych rozwizania kontraktu dostarcza mniej jednoznacznej zachty do korzystania z zadłuenia jako alternatywy. Ramka 1.3.2: Przykład nadmiernie lewarowanego PPP Tramwaje i pocigi stanu Wiktoria Rzd stanu Wiktoria udzielił piciu franczyz (podobnych do koncesji) na eksploatacj tramwajów i kolei dojazdowych w Melbourne oraz kolei regionalnych Stanu Wiktoria. Rzd spodziewał si całkowitych oszczdnoci w wysokoci 1,8 miliarda dolarów australijskich przez cały okres kontraktu. Niemniej całkowity wkład kapitałowy sponsorów, wraz z gwarancj naleytego wykonania kontraktu, wyniósł jedynie 135 milionów dolarów australijskich, czyli zaledwie 8 procent całkowitych zysków. Struktura płatnoci PPP była w znacznym stopniu oparta na oczekiwanym wzrocie stałej klienteli i redukcji kosztów. Kiedy wzrost i redukcja kosztów nie zostały zrealizowane, franczyzy zaczły przynosi straty. Poniewa kapitał, który wchodził w gr, był stosunkowo niski, operatorzy mogli porzuci franczyzy zamiast ponosi straty próbujc je usprawni. Sytuacja ta zmusiła rzd do renegocjowania kontraktów z istniejcymi operatorami. ródło: Ehrhardt i Irwin (2004) Avoiding Customer and Taxpayer Bailouts in Private Infrastructure Projects: Dokument roboczy bada politycznych Banku wiatowego 3274, kwiecie Ryzyka na drodze od przyznania kontraktu do zamknicia finansowego Kontrakt PPP jest zazwyczaj przyznawany i podpisywany zanim nastpi zamknicie finansowe projektu a zatem przed pełnym zabezpieczeniem finansowania na jego potrzeby. W okresie przejciowym kredytodawcy przeprowadzaj swój proces due diligence wraz ze szczegółowym przegldem umów PPP. Umowy kredytu równie bardzo czsto stanowi warunek konieczny, który musi zosta spełniony, zanim spółka projektowa uzyska dostp do funduszy z kredytu. Proces ten stwarza ryzyko, e projekt ulegnie opó nieniu lub nawet zakoczy si fiaskiem, jeeli zwycizcy oferenci nie bd w stanie zabezpieczy finansowania na oczekiwanych warunkach. Jak opisuje Farquharson [#1, strona 125], rzd moe znale si pod presj, by zmieni warunki kontraktu w celu spełnienia wymogów kredytodawców, jako e ponowne otwarcie procesu udzielania zamówie na tym etapie spowodowałoby opó nienia i dodatkowe koszty transakcji, które rzd musiałby ponie.

8 Nie ma wiele dostpnych opcji dla rzdu, aby zmniejszy to ryzyko. Jak wyjania Farquharson, od oferentów mona wymaga wadium, które moe zosta zrealizowane, jeeli preferowany oferent nie zdoła zamkn finansowo projektu w okrelonym terminie. Moe to zachci oferentów do opracowania bardziej konkretnych planów finansowania przed przedłoeniem ofert. Inna opcja, któr opisuje Delmon [#3, strony ], polega na tym, e rzd wymaga ofert z ju zacignitymi zobowizaniami finansowymi (tzw. ofert gwarantowanych ). W tym przypadku kredytodawcy musz przeprowadzi proces due diligence przed zakoczeniem procesu przetargowego. Niemniej obie te opcje zwikszaj koszty przetargu, co moe odstraszy oferentów i osłabi konkurencj. Kolejne podejcie polega na wprowadzeniu podstawowych oferowanych warunków finansowania (stapled financing). Finansowanie tego rodzaju to wstpnie przygotowany pakiet finansowania na potrzeby projektu, opracowany przez rzd i przedstawiany oferentom podczas procesu przetargowego. Zwyciski oferent ma moliwo skorzystania z tego pakietu, niemniej nie jest do tego zobowizany. Jest to czsty rodzaj finansowania w przypadku transakcji fuzji i przej, a ostatnio niektóre rzdy na przykład Egipt zaczły si z nim zapoznawa w kontekcie projektów infrastrukturalnych Refinansowanie zadłuenia projektowego Refinansowanie oznacza zacignicie nowego zadłuenia w celu spłacenia istniejcych kredytów. Spółka projektowa i jej sponsorzy maj dwa główne powody, aby refinansowa zadłuenie zacignite pocztkowo do finansowania projektu. Pierwszy z nich jest taki, e uzyskanie pakietu finansowego o wystarczajco długim okresie zapadalnoci, odpowiadajcym długoci projektu, moe by niemoliwe. Moe si to zdarzy w sytuacji, kiedy długoterminowe zadłuenie nie jest dostpne w momencie przyznania projektu lub jeli kredytodawcy uwaaj projekt za zbyt ryzykowny, aby udzieli kredytu o długim okresie zapadalnoci. W przypadku tego rodzaju projekt moe by najpierw realizowany z wykorzystaniem zadłuenia krótkoterminowego, jak opisuje Yescombe w rozdziale o strukturyzacji finansowej [#2, Rozdział 10, strony ]. W ten sposób powstaje ryzyko refinansowania czyli ryzyko, e zadłuenie krótkoterminowe nie bdzie mogło by refinansowane na oczekiwanych warunkach. W kontrakcie PPP powinno by okrelone, kto ponosi ryzyko refinansowania, co dalej opisano w Module 3, Rozdział 3: Strukturyzacja projektów PPP. Jedn z moliwoci pozwalajcych na redukcj ryzyk refinansowania jest finansowanie przejmowane (take-out financing), w ramach którego drugi kredytodawca zobowizuje si do przejcia kredytu w pewnym momencie w przyszłoci zachcajc tym samym pierwszego kredytodawc do zapewnienia długoterminowego zadłuenia, które w przeciwnym przypadku mogłoby nie zosta udzielone. Na potrzeby projektów infrastrukturalnych schemat finansowania przejmowanego wprowadziła na przykład Indian Infrastructure Finance Company Limited (IIFCL) 21. Refinansowanie moe równie zapewni i t moliwo spółce projektowej i jej sponsorom, e w pó niejszym terminie mog by dostpne bardziej atrakcyjne warunki finansowania. Poniewa projekty infrastrukturalne charakteryzuje znaczna rozpito w czasie, rynki kapitałowe mog si zmieni w okresie realizacji projektu i zaoferowa lepsze warunki 20. Patrz na przykład Egypt s Local Banks Reach for their Staples, Global Water Intelligence, tom 11, numer 5 (maj 2010 r.). 21. Patrz Takeout Finance Scheme for Financing Viable Infrastructure Projects, materiał dostpny na stronie internetowej IIFCL, takeout_finance.pdf.

9 zadłuenia projektowego. Równie kredytodawcy chtniej proponuj lepsze warunki finansowania w przypadku projektów, które mog si wykaza histori kredytow i przeszły ju etap wstpnych ryzyk, takich jak ryzyko budowy. W rozdziale o refinansowaniu zadłuenia [#2, strony ] Yescombe opisuje bardziej szczegółowo potencjalne zyski dla inwestorów kapitałowych wynikajce z refinansowania. Refinansowanie na bardziej atrakcyjnych warunkach moe obniy całkowite koszty, które ponios uytkownicy lub rzd, poprawi zwrot inwestorów, albo jedno i drugie. Rzd musi rozway od razu, w jaki sposób traktowane bd korzyci zwizane z refinansowaniem. Moliwoci s nastpujce: Nic nie robi pozwoli posiadaczom kapitału na zysk z refinansowania za spraw wyszych płatnoci dywidendowych Podzieli wpływy pomidzy sponsorów i klientów, wprowadzajc do kontraktu PPP lub regulacji PPP klauzul przewidujc, e korzyci wynikajce z refinansowania musz znale odzwierciedlenie w cenie zapłaconej za składnik aktywów lub usług Wbudowanie w kontrakt PPP prawa rzdu do wymagania lub zalecania refinansowania zadłuenia projektowego, jeeli rzd uzna, e na rynku panuj bardziej korzystne warunki. Jak pisze Yescombe [#2, strony ], pewna liczba rzdów wprowadziła zasady regulujce korzyci wynikajcych z refinansowania PPP. Skarb Zjednoczonego Królestwa na przykład wprowadził w 2004 roku do swoich standardowych kontraktów PFI podział 50:50 wszelkich zysków z refinansowania pomidzy inwestorów a rzd; nastpnie proporcj t zrewidowano i zmieniono na 70:30 na korzy rzdu 22. Równie Korea Południowa wprowadziła podobne postanowienie do swojego ustawodawstwa dotyczcego PPP. Od 2008 roku rzd Zjednoczonego Królestwa zarezerwował sobie równie prawo do wystpowania o refinansowanie zadłuenia projektowego w celu skorzystania z bardziej korzystnych warunków na rynku kapitałowym Prawa do interwencji Prawa do interwencji dotycz tytułu, przewidzianego w kontrakcie i przysługujcego rzdowi lub kredytodawcy, do kontrolowania spółki projektowej w niektórych sytuacjach. Prawa do interwencji przysługujce rzdowi s zazwyczaj zarezerwowane do sytuacji, w których projekt stwarza znaczce ryzyka dla zdrowia i bezpieczestwa, zagroenia dla bezpieczestwa pastwowego lub kiedy wymogi prawne zmuszaj rzd do przejcia projektu. Rzd moe równie rozwiza kontrakt PPP i przej projekt, jeeli spółka projektowa nie wywie si z obowizków zwizanych ze wiadczon usług. Kredytodawcy zasadniczo potrzebuj wykonania praw do interwencji, jeeli spółka projektowa nie wywizuje si ze swoich obowizków zwizanych z obsług zadłuenia, lub 22. Komisja Specjalna ds. Gospodarczych Izby Lordów Zjednoczonego Królestwa (marzec 2010)1. raport z posiedzenia : Private Finance Projects and Off-Balance Sheet Debt, tom 1: Raport, Dokument HL 63-I, Akapit Departament Skarbu HM (pa dziernik 2008), Standardisation of PFI Contracts, Wersja 4 Dodatek: Amended Refinancing Provisions.

10 jeli kontrakt PPP jest zagroony rozwizaniem lub niewywizaniem si z obowizków zwizanych ze wiadczeniem usługi. W tej sytuacji kredytodawcy zazwyczaj powołuj nowe kierownictwo wyszego szczebla lub wyznaczaj inn firm, aby przejła spółk projektow. Wan spraw jest zapewnienie, by zarówno rzd jak i kredytodawcy mieli jasne warunki i terminy wykonania swoich praw do interwencji by byli informowani, kiedy problem zaczyna si pojawia, i mogli podj działania korygujce. Moduł 3 niniejszego Przewodnika, Rozdział 4: Projektowanie kontraktów PPP zawiera wicej szczegółów na temat moliwych sposobów wbudowania praw do interwencji w kontrakt PPP Rola finansowania publicznego w PPP Finansowanie prywatne nie jest cech charakterystyczn PPP równie rzdy mog finansowa projekty PPP, w całoci albo czciowo. Redukcja kwoty inwestycji kapitałowych niezbdnych do poczynienia przez stron prywatn redukuje zakres transferu ryzyka osłabiajc motywacj sektora prywatnego do wytwarzania odpowiedniej wartoci za dan cen, ułatwiajc stronie prywatnej porzucenie projektu, jeli co pójdzie nie tak. (Patrz Punkt o znaczeniu zapewnienia wystarczajcych inwestycji kapitału prywatnego). Niemniej istnieje kilka powodów, dla których rzd moe podj decyzj o finansowaniu projektów PPP. S one nastpujce: Unikanie nadmiernych premii za ryzyko rzd moe uzna premi za ryzyko pobieran przez sektor prywatny w zwizku z projektem za zbyt wysok w zestawieniu z rzeczywistymi ryzykami projektu. Moe by to trudne zadanie do zrealizowania, jako e rynki finansowe s zazwyczaj lepiej przygotowane ni rzd do oceny ryzyka, lecz moe mie zastosowanie w szczególnoci w przypadku nowych projektów lub rynków, podczas dezorganizacji na rynkach finansowych Redukowanie ryzyka rzdowego jeeli przychody z projektu zale od regularnych płatnoci realizowanych przez rzd, stwarza to ryzyko, na które naraona jest strona prywatna, a które znajdzie odzwierciedlenie w kosztach projektu. Jeeli wiarygodno płatnoci ze strony rzdu moe by wtpliwa, bdzie to oznacza, e dostarczenie dotacji lub płatnoci z góry w postaci kredytu lub finansowania poprawi zbywalno bankow i obniy koszty projektu w wikszym stopniu, ni regularne płatnoci Poprawa dostpnoci lub redukcja kosztów finansowania zwłaszcza jeli rynki kapitałowe s niedostatecznie rozwinite lub zdezorganizowane, dostpno finansowania długoterminowego moe by ograniczona, rzdy mog podj decyzj o dostarczeniu finansowania na warunkach, które w innej sytuacji nie byłyby dostpne. Rzdy maj równie czsto dostp do finansowania na warunkach koncesji, które mog przekaza w celu obnienia kosztów projektów infrastrukturalnych. Powysze moe równie by czci szerszej polityki angaowania instytucji finansowych pastwa w dostarczanie długoterminowego kredytowania w celu finansowania potrzeb rozwojowych. Jest równie kilka innych sposobów, na jakie rzd moe wnie swój wkład w struktur finansowania PPP. Rzdy mog udzieli kredytu lub przyzna finansowanie bezporednio spółce projektowej, bd zapewni gwarancje rzdowe na potrzeby kredytu komercyjnego. Banki rozwoju bdce własnoci rzdu lub inne instytucje finansowe równie mog by w to zaangaowane albo zapewniajc finansowanie na potrzeby PPP a ramach szerszego portfela, albo portfela stworzonego specjalnie do wspierania programu PPP. Wreszcie, rzdy

11 mog po prostu nie przenosi funkcji finansowania projektu PPP do sektora prywatnego, zachowujc zamiast tego biec odpowiedzialno za nakłady kapitałowe. Powysze moliwoci zostały bardziej szczegółowo opisane poniej. Dodatkowym uzasadnieniem rzdowego wsparcia finansowego moe by okres dezorganizacji na rynkach kapitałowych. Wiele rzdów wprowadza okrelone formy wsparcia finansowego w odpowiedzi na tak sytuacj. W Ramce opisano, w jaki sposób rzdy wspierały PPP podczas globalnego kryzysu finansowego w kocowych latach pierwszej dekady XXI wieku. Ramka 1.3.3: Realizowanie PPP podczas globalnego kryzysu finansowego Globalny Kryzys Finansowy w kocowych latach pierwszej dekady XX w. znaczco zredukował dostpno finansowania dłunego na potrzeby projektów PPP i podobnych inwestycji. Mniejsza liczba kredytodawców była przygotowana do finansowania projektów PPP tak na rynkach rozwinitych jak i rozwijajcych si a warunki uległy zaostrzeniu. W artykule IMF [#11] zaprezentowano dowody na wpływ kryzysu finansowego na PPP. Kilka rzdów zareagowało na to wyzwanie wprowadzajc okrelone rodki wsparcia na rzecz PPP w czasie kryzysu. W Zjednoczonym Królestwie, Departament Skarbu powołał do ycia Jednostk ds. Finansowania Infrastruktury (Treasury Infrastructure Finance Unit, TIFU), której zadaniem było udzielanie kredytów zgodnie z warunkami komercyjnymi na potrzeby projektów PPP, które nie były w stanie zapewni sobie wystarczajcego finansowania banków komercyjnych. W notatce Banku wiatowego na temat TIFU [#10] opisano dowiadczenie Zjednoczonego Królestwa z PFI w czasach kryzysu kredytowego. W swoim artykule na temat dowiadcze w stanie Wiktoria w Australii [#12], Foster opisuje, w jaki sposób rzd przystosowywał si do sytuacji wraz z kolejnymi projektami, zmieniajc sposoby alokacji okrelonych ryzyk finansowych, w tym poprzez oferowanie gwarancji krótkoterminowych. W artykule EPEC na temat kryzysu finansowego i rynku PPP [#13] omówiono kolejne koncepcje na potrzeby rzdu dotyczce tego, jak wspiera PPP w tego rodzaju okolicznociach. Obejmuj one zmiany w podejciach do udzielania zamówie, dostarczanie gwarancji pastwowych lub wspólne udzielanie kredytów, zwłaszcza w charakterze rodka krótkoterminowego, oraz przystosowywanie struktur PPP do przycignicia rónych rodzajów inwestorów Finansowanie kredytami lub dotacjami udzielanymi bezporednio przez rzd na rzecz spółki projektowej Rzdy mog zapewnia finansowanie bezporednio na rzecz PPP, w formie kredytów lub dotacji wypłacanych z góry. Moe to pomóc w ograniczeniu ryzyka rzdowego, jak opisano powyej, lub stanowi sposób na udostpnianie finansowania na lepszych warunkach, które w innej sytuacji nie byłyby moliwe. Oto przykłady: w Stanach Zjednoczonych Ustaw o Finansowaniu i Innowacyjnoci Infrastruktury Transportowej (Transportation Infrastructure Finance and Innovation Act, TIFIA) wprowadzono elastyczny mechanizm na potrzeby udzielania kredytów (oraz gwarancji kredytowych) przez Departament Transportu Stanów Zjednoczonych bezporednio na rzecz prywatnych i pastwowych sponsorów kwalifikowalnych projektów. Wsparcie kredytowe jest oferowane na elastycznych warunkach i zazwyczaj jest ono podporzdkowane, co sprawia, e łatwiej jest przycign wicej kapitału prywatnego [#7, Rozdział 4]

12 Indyjski Fundusz na Pokrycie Luki w Rentownoci wykorzystuje fundusze przydzielone z budetu krajowego do dostarczania wypłacanych z góry dotacji kapitałowych na rzecz projektów PPP, jak opisano w Module 2, Ramka 2.4.2: Finansowanie luki w rentownoci w Indiach. Wicej informacji na temat wsparcia finansowego na rzecz PPP w sektorze infrastruktury znale mona w wytycznych rzdu indyjskiego [#8]. Gotowo sektora publicznego na dostarczenie funduszy moe równie działa jako sygnał pomagajcy zbudowa zaufanie prywatnych inwestorów. Na przykład: po kryzysie finansowym w 2008 roku, Departament Skarbu Zjednoczonego Królestwa zorientował si, e pewna liczba projektów infrastrukturalnych moe mie trudnoci z pozyskaniem finansowania dłunego. Istniało niebezpieczestwo, e zostan one spisane na straty. Departament Skarbu powołał wówczas do ycia Jednostk ds. Finansowania Infrastruktury (TIFU), której zadaniem jest udzielanie kredytów zgodnie ze stawkami komercyjnymi na potrzeby projektów PPP niebdcych w stanie zapewni sobie wystarczajcego finansowania ze strony banków komercyjnych. Jednostka sfinansowała jeden duy projekt w kwietniu 2009 roku: Greater Manchester Water Project. Zgodnie z raportem Narodowej Izby Kontroli Zjednoczonego Królestwa [#9, strona 8], gotowo Departamentu Skarbu do udzielania kredytów poprawiła zaufanie na rynku i z nastaniem czerwca 2010 roku osignito porozumienie w sprawie 35 dalszych projektów bez finansowania publicznego Gwarancje rzdowe zabezpieczajce kredyty komercyjne udzielone na rzecz projektu Zamiast bezporedniego dostarczania kredytowania, rzdy mog gwarantowa spłat zadłuenia dostarczonego przez ródła komercyjne w przypadku niewywizania si strony prywatnej z umowy kredytu. Farquharson i in. [#1, strona 63] zauwaaj, e udzielanie gwarancji pokrycia zadłuenia projektowego podwaa przeniesienie ryzyka do sektora prywatnego. Dlatego te rzdy czsto oferuj jedynie czciowe gwarancje kredytowe a mianowicie gwarancje spłaty jedynie czci całego zadłuenia. Czciowe gwarancje kredytowe s wykorzystywane zarówno przez rzdy krajów rozwinitych jak i rozwijajcych si, a ich celem jest wspieranie swoich programów PPP. Poniej podano przykłady: W 2000 roku Polska zagwarantowała spłat 358 milionów podporzdkowanego zadłuenia od EBI na potrzeby koncesji zwizanej z autostrad A2. Gwarancja pomogła koncesariuszowi pozyska zadłuenie komercyjne na potrzeby projektu 24 Fundusz Infrastrukturalnych Gwarancji Kredytowych Korei gwarantuje spłat zadłuenia projektowego za porednictwem struktury porcze. Mianowicie, Fundusz gwarantuje spłat kredytu terminowego na danie, dostarczanego przez instytucj finansow, która to gwarancja moe zosta zrealizowana w ramach projektu, aby moliwe było wywizanie si z obowizku spłaty nadrzdnych płatnoci z tytułu obsługi zadłuenia. Kazachstan dostarczył gwarancji w zwizku z obligacjami infrastrukturalnym wyemitowanymi na potrzeby swoich transportowych PPP. Gwarancje w obligacjach rzdowych zapewniły bezpieczestwo inwestowania w projekty funduszom emerytalnym. 26 Rzd Peru wprowadził struktur finansowania PPP, która równie skutecznie 24. Patrz opis struktury finansowej projektów w nastpujcej prezentacji: Kerali (bez daty publikacji) Public-Private Partnerships, Lessons from the Roads Sector, Bank wiatowy. 25. Patrz opis ICGF na stronach 6-7 Fitch Ratings (2006) Outlook for Infrastructure Finance in Korea: Partnerships at Work, Raport specjalny na temat finansów publicznych/finansowania projektów). 26. Opisany w USAID (30 czerwca 2008 r.): Kazakhstan: PPP Opportunities in a Young Country.

13 przekształca obowizki rzdu w zakresie biecych płatnoci w form gwarancji na potrzeby spłaty kredytów projektowych. Struktura CRPAO opisana jest w Ramce Zastosowanie gwarancji naley starannie przemyle i ukierunkowa na ryzyka, którymi rzd jest w stanie najefektywniej zarzdza. Gwarancje nieprawidłowo zastosowane przez rzd mog wiza si z ryzykiem wzrostu zaangaowania kapitałowego, redukujc zarazem proporcj wartoci do ceny za spraw zredukowania realnego transferu ryzyka do sektora prywatnego, jak opisano to w Punkcie na temat niebezpieczestwa nadmiernego lewarowania oraz w Punkcie dotyczcym braku jasnoci fiskalnej w zwizku z PPP. Wicej informacji na temat gwarancji rzdowych i publicznego zarzdzania finansowego w kontekcie PPP znale mona w Module 2 niniejszego Przewodnika, Rozdział 4: Publiczne ramy zarzdzania finansowego na potrzeby PPP Ramka 1.3.4: CRPAO w Peru W Peru opracowana została innowacyjna struktura finansowania budowy peruwiaskich koncesji drogowych. Rzd Peru wystawia PAO (Pago Anual de Obras czyli roczne płatnoci robocze ) na rzecz prywatnego wykonawcy za ukoczone kamienie milowe budowy. PAO to zobowizanie rzdu Peru do realizowania płatnoci denominowanych w dolarach w trybie rocznym (w podobny sposób do obligacji). Po ich wydaniu płatnoci nie s powizane z jakoci lub funkcjonowaniem dróg, i s nieodwołalne i bezwarunkowe. Zadłuenie na potrzeby projektu zaciga si za porednictwem obligacji zabezpieczonych sekurytyzacj PAO, nazywanych CRPAO (Certificado de Reconocimiento de Pago Annual de Obras). Peru uyło tej struktury finansowania po raz pierwszy w 2006 roku do sfinansowania pierwszej 960-km czci IIRSA Interoceania Sur. W ramach projektu zebrano 226 milionów USD w zadłueniu oraz 60 milionów USD w postaci czciowej gwarancji kredytowej od Midzyamerykaskiego Banku Rozwoju (IADB). Do sfinansowania dwóch kolejnych czci Interoceania Sur równie wykorzystano struktur finansowania CRPAO. ródło: Fitch Ratings (2006) IIRSA Norte Finance Limited Structured Finance, 20 czerwca 2006 r.; USAID (2009) Enabling Sub-Sovereign Bond Issuances: Primer and diagnostic checklist Seria FS #1 Financial Sector Knowledge Sharing Project, luty 2009 r Zaangaowanie banku rozwoju lub innej pastwowej instytucji finansowej w PPP Wiele rzdów powołało bdce własnoci pastwa banki rozwoju lub inne instytucje finansowe, które mog dostarcza róne produkty finansowe na potrzeby projektów PPP. Te instytucje finansowe mog by kapitalizowane przez rzd i czsto mog mie dostp do finansowania koncesyjnego. Niemniej funkcjonuj one zazwyczaj w mniejszym lub wikszym stopniu jak komercyjne instytucje finansowe, przy czym te ostatnie mog mie lepsze warunki, by oceni opłacalno proponowanego projektu PPP, ni ma rzd.

14 W niektórych przypadkach utworzone banki rozwoju mog rozszerza swoj działalno w sektorze PPP. Na przykład: Banco Nacional de Desenvolvimento Econômico e Social in Brazil (BNDES) jest głównym kredytodawc prywatnych projektów infrastrukturalnych w Brazylii 27. W ramach alternatywy, rzdy mog take tworzy instytucje finansowe dedykowane do obsługi PPP, a czasem i innych inwestycji infrastrukturalnych. Oto przykłady: Spółka India Infrastructure Finance Limited (IIFL) została powołana w 2006 w celu dostarczania długoterminowego zadłuenia na poczet opłacalnych projektów infrastrukturalnych realizowanych przez spółki publiczne lub prywatne. W 2009 roku, IIFL uzyskała lini kredytow w wysokoci 1,2 miliarda USD od Banku wiatowego na potrzeby projektów infrastrukturalnych w Indiach. IIFL wprowadziła pewne innowacyjne produkty w tym finansowanie przejmowane opisane w Punkcie Indonezyjski Fundusz Gwarancji Infrastrukturalnych (IIGF), załoony w 2009 roku, jest spółk pastwow, której zadaniem jest dostarczanie gwarancji na potrzeby projektów infrastrukturalnych w ramach schematów PPP. Pastwowe instytucje finansowe mog by równie wykorzystywane do zapewniania koordynacji i egzekwowania polityki PPP za spraw wprowadzania jasnych zasad i wymogów co do tego, kiedy zostanie udostpnione finansowanie. Ma to w szczególnoci zastosowanie w sytuacji, kiedy instytucja finansowa tworzona jest specjalnie po to, by obsługiwa potrzeby programu PPP. W Meksyku na przykład wikszo PPP jest wdraanych przy wsparciu FONADIN, funduszu inwestycji infrastrukturalnych w ramach narodowego banku rozwoju, BANOBRAS. Zasady funkcjonowania FONADIN pozwoliły na skuteczne wprowadzenie zasad i procedur wdraania projektów PPP, jak zostało to opisane w Ramce Ramka 1.3.5: Meksykaski FONADIN Przed 2012 rokiem w Meksyku nie było Ustawy o PPP. Niemniej wikszo agencji rzdowych wdraajcych projekty za porednictwem schematów PPP robi to przy wsparciu Fondo Nacional de Infraestructura (FONADIN) 29. Oprócz dostarczania dotowanych kredytów i w niektórych przypadkach dotacji, FONADIN moe pomóc agencjom w dostarczaniu dotacji w zwizku ze wstpnymi badaniami do projektu, przygotowaniem dokumentacji projektowej i wdroeniem procesu przetargowego. W praktyce oznacza to, e Dekret prezydencki powołujcy FONADIN w 2008 roku skutecznie reguluje wikszo projektów PPP. Na mocy tego dekretu, Regulamin działania FONADIN przewiduje zakres oraz procesy i procedury majce na celu okrelenie zapotrzebowania na projekty PPP, ich ocen i zatwierdzanie. ródło: BANOBRAS (2000) FONADIN Reglas de Operacion (Regulamin działania); strona internetowa FONADIN: paginas/fonadin.aspx. 27. Patrz równie strona internetowa BNDES i Raport roczny BNDES za rok Patrz Informacje na temat kredytów Banku wiatowego dostpne w Internecie (od grudnia 2011 roku) pod adresem: : ~menuPK:295589~pagePK: ~piPK: ~theSitePK:295584,00.html.

15 Biece finansowanie rzdowe nakładów kapitałowych Dotyczy niektórych rodzajów PPP zwłaszcza kontraktów dzierawy typu lease lub affermage dotyczcych istniejcych sieci infrastrukturalnych, jak opisano w Punkcie 2.1: Rodzaje kontraktów PPP rzd pozostaje odpowiedzialny za biece inwestycje kapitałowe w sieci lub systemie. Jest to sposób na zredukowanie ryzyka sektora prywatnego w dziedzinie PPP zwizanych z zarzdzaniem systemami dystrybucji wody lub elektrycznoci przy jednoczesnym zapewnianiu biecych dotacji dla sektora. W sektorze wodnym w Senegalu na przykład rzd utworzył Asset Holding Company, Spółk o kontraktowo zdefiniowanych obowizkach w zakresie nakładów kapitałowych, aby uzupełni swój kontrakt z operatorem z sektora prywatnego, dotyczcy zarzdzania systemem wodnym. 30 Kluczowe materiały: Jak finansuje si z PPP Materiał Farquharson,Torres de Mästle i Yescombe z Javierem Encinasem (2011) How to Engage with the Private Sector in Public-Private Partnerships in Emerging Markets, Bank wiatowy / PPIAF Yescombe (2007) Public-Private Partnerships: Principles of Policy and Finance Butterworth-Hienemann [ISBN: ] Delmon (2009) Private Sector Investment in Infrastructure: Project Finance, PPP Projects and Risks, Wydanie drugie, Bank wiatowy, Apsen Publishers Inc. [ISBN: ] Daube, Vollrath i Alfen (2007) A Comparison of Project Finance and the Forfeiting Model as Financing Forms for PPPs in Germany International Journal of Project Management Ehrhardt i Irwin (2004) Avoiding Customer and Taxpayer Bailouts in Private Infrastructure Projects: Policy toward Leverage,Risk Allocation, and Bankruptcy Dokument roboczy bada politycznych Banku wiatowego 3274, kwiecie 2004 r. Harris i Tadimalla (2008) Financing the Boom in Public-Private Partnerships in Indian Infrastructure: Trends and Policy Implications Nota informacyjna Banku wiatowego Nr 45, grudzie 2008 r. Opis W Rozdziale 5 zawarty jest przegld prywatnego finansowania PPP ze szczególnym uwzgldnieniem wyzwa, z którymi musz si mierzy kraje rozwijajce si Zawiera wyczerpujce opracowanie tematyki finansowania PPP: umieszczenie PPP w kontekcie; opis analizy finansowej PPP oraz w jaki sposób jej wyniki wpływaj na decyzje strony publicznej i prywatnej; struktury i ródła finansowania zadłuenia; sposoby budowania planów finansowania PPP; sposoby odzwierciedlenia wymogów finansowych w warunkach kontraktowych Równie dotyczy wielu rónych zagadnie z zakresu finansowania PPP. Obejmuj one wprowadzenie do struktur finansowania projektów oraz typowe warunki (Rozdział 2); typowe ustalenia kontraktowe dotyczce PPP (Rozdział 3); oraz zbywalno bankow (Rozdział 4) Opisano tutaj model forfaitingowy stosowany w Niemczech w charakterze alternatywy do finansowania projektowego, w celu obnienia kosztów projektów PPP Opisano tutaj, w jaki sposób wysokie lewarowanie w połczeniu z projektami wysokiego ryzyka i niechci w odniesieniu do pozwolenia spółce PPP na upadło moe stwarza problemy w obszarze PPP, oraz zasugerowano moliwoci, które mog pomóc tym problemom zaradzi. Praca zawiera studia przypadków dotyczce PPP w Australii, Zjednoczonym Królestwie, Brazylii i Meksyku. Opisano tutaj, w jaki sposób struktury finansowania PPP w Indiach ewoluowały wraz z rosncym wykorzystaniem PPP od połowy lat 90. XX wieku w szczególnoci z uwzgldnieniem rosncego udziału finansowania dłunego oraz przedstawiono pewn liczb wniosków dotyczcych polityki 29. Wyjtkami s zazwyczaj projekty, które finansuj si same to jest projekty, które generuj przychody wystarczajce do pokrycia kosztów. Projekty te s realizowane przez odpowiedzialne agencje zgodnie z ustawodawstwem dotyczcym zamówie publicznych. Dwa podmioty rzdowe, które zasadniczo robi to w ten sposób, to CFE (narodowa korporacja elektryczna) i PEMEX (narodowa spółka naftowa). 30. Opis mona znale w: Bank wiatowy (2004) Urban Water Sector Reform in Senegal: Innovative Contract Design to Expand Services to the Poor Water Feature Stories, numer 4, marzec 2006 r.

16 Kluczowe materiały: Jak finansuje si z PPP 7 Materiał Federalna Administracja Autostrad (2010) Innovative Finance Primer (aktualizacja Innovative Finance Brochure, opublikowana przez FHWA w 2002 r., nr publikacji: FHWA- AD ) Biuro ds. Innowacyjnych Programów Stanów Zjednoczonych, Federalna Administracja Autostrad, Departament Transportu Stanów Zjednoczonych, wrzesie 2010 r. Opis Opisano tutaj mechanizmy franczyzowe w Stanach Zjednoczonych, stosowane w odniesieniu do infrastruktury autostradowej. W rozdziale 3 opisano trzy mechanizmy, przy uyciu których rzd Stanów Zjednoczonych moe udziela wsparcia kredytowego prywatnym inwestorom w sektorze drogowym Departament Spraw Gospodarczych (2008) Scheme and Guidelines for Financial Support to Public Private Partnerships in Infrastructure Komórka PPP, Ministerstwo Finansów, Rzd Indii, New Delhi Zjednoczone Królestwo, Izba Gmin, Komisja Rozlicze Publicznych (2010) Financing PFI Projects in the Credit Crisis and the Treasury s Response Raport Dziewity z posiedzenia , Zjednoczone Królestwo, Izba Gmin Farquharsonand Encinas (2010) The UK Infrastructure Finance Unit: Supporting PPP Financing During the Global Liquidity Crisis, Midzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju Burger, Tyson, Karpowicz i Delgado Coelho (2009) The Effects of the Financial Crisis on Public-Private Partnerships Midzynarodowy Fundusz Walutowy (IMF), Dokument roboczy 09/44 Zawiera opis schematu finansowania luki w rentownoci w Indiach, w ramach którego udzielane s dotacje kapitałowe na potrzeby prywatnych projektów infrastrukturalnych Departament Skarbu Zjednoczonego Królestwa przedstawia tutaj swoj reakcj na kryzys finansowy, która obejmuje powołanie Jednostki ds. Finansowania Infrastrukturalnego w celu udzielania kredytów na warunkach komercyjnych na rzecz projektów niebdcych w stanie pozyska zadłuenia z banków komercyjnych Podsumowano tutaj dowiadczenia Zjednoczonego Królestwa w PFI z czasów kryzysu finansowego, zgodnie z opisem przedstawionym przez Jednostk ds. Finansowania Infrastrukturalnego Departamentu Skarbu W dokumencie omawia si wpływ globalnego kryzysu finansowego na PPP oraz okolicznoci, w których uzasadnione jest dostarczanie wsparcia na rzecz nowych i istniejcych projektów 12 Foster (2010) Preserving the Integrity of the PPP Model in Victoria, Australia, during the Global Financial Crisis Midzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju Opisano tutaj, w jaki sposób rzd Stanu Wiktoria w Australii dostosował swój program PPP do globalnego kryzysu finansowego, wprowadzajc zmiany z projektu na projekt, oraz w jaki sposób zostały alokowane pewne ryzyka finansowe. 13 Europejskie Centrum Konsultacyjne w zakresie Partnerstw Publiczno-Prawnych (EPEC) (2009) The Financial Crisis and the PPP Market: Potential Remedial Actions, Europejskie Centrum Konsultacyjne w zakresie Partnerstw Publiczno- Prawnych (EPEC) Pozycja ta zawiera koncepcje do wykorzystania przez rzdy w obszarze metod wspierania PPP podczas Globalnego Kryzysu Finansowego. Obejmuj one zmiany w podejciach do udzielania zamówie, dostarczanie gwarancji pastwowych lub wspólne udzielanie kredytów, zwłaszcza w charakterze rodka krótkoterminowego, oraz przystosowywanie struktur PPP do przycignicia rónych rodzajów inwestorów.

17 Moduł 2: Budowanie otoczenia PPP PPP mog by wdraane jednorazowo, bez adnych specjalnych wspierajcych ram politycznych. Niemniej wikszo krajów posiadajcych skuteczny program PPP zbudowało go w solidnym otoczeniu PPP. Otoczenie PPP oznacza polityk, procedury, instytucje i zasady, które łcznie okrelaj sposób wdraania PPP. Stworzenie przejrzystego otoczenia PPP jest publicznym odzwierciedleniem zaangaowania rzdu w PPP. Powysze okrela równie sposób wdraania projektów, pomaga zapewni dobre zarzdzanie programem PPP a zatem promowanie wydajnoci, rozliczalnoci, przejrzystoci, etycznoci, sprawiedliwoci i uczestnictwa w sposobie wdraania PPP, co zostało opisane w Ramce 2.1 poniej. Pomaga to wzbudzi zainteresowanie sektora prywatnego oraz uzyska akceptacj opinii publicznej w odniesieniu do programu PPP. Ramka 2.1: Dobre zarzdzanie na potrzeby PPP Europejska Komisja Gospodarcza (UNECE) opublikowała Podrcznik dobrego zarzdzania w PPP, w którym zdefiniowano zarzdzanie jako procesy działa rzdowych oraz sposoby realizacji zada, a nie tylko same zadania. Wszystkie elementy otoczenia PPP opisane w tym module maj swój udział w zarzdzaniu programem PPP. UNECE opisuje ponadto dobre zarzdzanie jako takie, które odbywa si zgodnie z szecioma nastpujcymi podstawowymi zasadami: Wydajno korzystanie z zasobów bez ich marnotrawienia, opó nie, korupcji lub niepotrzebnego obciania przyszłych pokole Odpowiedzialno stopie, w jakim uczestnicy sceny politycznej odpowiadaj przed społeczestwem za swoje działania Przejrzysto jasno i otwarto w podejmowaniu decyzji Etyczno opracowywanie i wdraanie zasad bez krzywdzenia ludzi Sprawiedliwo równe stosowanie zasad w odniesieniu do wszystkich członków społeczestwa Uczestnictwo zaangaowanie wszystkich interesariuszy. Jednym z celów wprowadzenia solidnych ram PPP jest zapewnienie, by te zasady dobrego zarzdzania były przestrzegane podczas wdraania projektów PPP. W celu uzyskania dalszych szczegółów na temat dobrego zarzdzania w kontekcie PPP, patrz UNECE: Podrcznik promocji zarzdzania PPP [#1, strony 13-14] Rozdział 2.1: Zasady dobrego zarzdzania w PPP. Budowanie otoczenia PPP Nie istniej modelowe ramy PPP. Otoczenie rzdowe na potrzeby PPP zazwyczaj ewoluuje z biegiem czasu, czsto w odpowiedzi na okrelone wyzwania, którym program PPP musi sprosta. Na wczeniejszych etapach programu nacisk moe by połoony na stworzenie moliwoci realizacji PPP oraz stworzenie i promowanie moliwoci w obszarze PPP. Z drugiej strony, jeeli wiele PPP zostało ju wdroonych ad hoc, obawa o ryzyko fiskalne w programie PPP moe dostarczy impetu działaniom na rzecz wzmocnienia otoczenia PPP. W tym przypadku w centrum uwagi znale si moe wzmacnianie kontroli nad sposobem przygotowywania PPP lub poprawa zarzdzania finansami publicznymi zwizanymi z PPP, jak na przykład ma to miejsce w Republice Południowej Afryki Patrz na przykład artykuł autorstwa Burgera (2006), zatytułowany The Dedicated PPP Unit of the South African Treasury i przedstawiony na Sympozjum OECD na temat Agencji i PPP, do którego odwoływalimy si ju w Rozdziale 2: Procesy i obowizki instytucjonalne zwizane z PPP.

18 Najlepsze rozwizania podobnych wyzwa bd si czsto rónic w zalenoci od kraju midzy innymi ze wzgldu na inne elementy wystpujce w istniejcych ramach prawnych danego kraju, inne rodowisko inwestycyjne, instytucje rzdowe i moliwoci. Na Rysunku 2.1 przedstawiono moliwe składniki wszechstronnego otoczenia PPP w podziale na czci, natomiast w Ramce 2.2 poniej znajduje si krótki opis otoczenia PPP w Republice Południowej Afryki i Chile oba kraje prowadz powszechnie uznane programy PPP. Rysunek 2.1: Przegld otoczenia PPP 2::!!3 #$! +! &$ "$ 8 Jak pokazano na Rysunku 2.1, składniki wszechstronnego otoczenia PPP mog by nastpujce: Polityka PPP zakomunikowanie rzdowych zamiarów wykorzystania PPP do dostarczania usług publicznych oraz celów, zakresu i zasad wdroenia programu PPP Procesy i obowizki instytucjonalne zwizane z PPP kroki, na podstawie których okrela si, przygotowuje, ocenia i wdraa projekty PPP oraz zarzdza nimi; ponadto role rónych podmiotów w tym procesie. Solidny proces PPP jest wydajny, przejrzysty i konsekwentnie przestrzegany w celu zapewnienia skutecznej kontroli jakoci projektów PPP Nadzór nad programem PPP w jaki sposób inne podmioty takie jak ustawodawcy, jednostki kontroli (audytu) oraz opinia publiczna uczestnicz w programie PPP oraz dbanie o rozliczalno podmiotów odpowiedzialnych za wdroenie PPP z ich decyzji i działa Podejcie do zarzdzania finansami publicznymi w jaki sposób kontroluje si zobowizania fiskalne podejmowane w ramach PPP, jak prowadzi si sprawozdawczo z nimi zwizan i przygotowuje budety ich dotyczce, aby zagwarantowa, e PPP przynios odpowiedni proporcj wartoci do ceny bez niepotrzebnego obciania przyszłych pokole, oraz jak zarzdza ryzykiem fiskalnym