- Dodatek specjalny. Pytanie

Transkrypt

1 Czy w podstawie?trzynastki" powinny być dodatki specjalne i premie uznaniowe; jak obliczyć to dodatkowe wynagrodzenie w przypadku powołania pracownika na ćwiczenia wojskowe? - Dodatek specjalny Pytanie Dodatek specjalny, przyznawany dla pracowników jednostek budżetowych, był wypłacony w 2008 r. za trzy miesiące. Czy należy go uwzględnić w podstawie trzynastki? Odpowiedź Tak, dodatek specjalny, wypłacony za trzy miesiące w roku kalendarzowym, za który naliczane jest dodatkowe wynagrodzenie roczne (tzw. trzynastka) powinien być uwzględniony w podstawie tego wynagrodzenia. Podstawa ta odpowiada bowiem sumie wynagrodzenia pracownika, jakie otrzymał w danym roku kalendarzowym. W myśl art. 4 ust. 1 ustawy z dnia r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (Dz.U. Nr 160, poz ze zm., dalej ustawa o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym) uwzględnia się w niej: 1 / 9

2 - wynagrodzenie i inne świadczenia ze stosunku pracy przyjmowane do obliczenia ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, - wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy, - wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy przysługujące pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy. Nie wlicza się natomiast świadczeń wymienionych w 6 w zw. z 14 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. Nr 2, poz. 14 ze zm.), dalej rozporządzenie urlopowe. Wśród tych świadczeń znajdują się m.in. jednorazowe lub nieperiodyczne wypłaty za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie, np. nagrody, premie uznaniowe (por. wyrok SN z r., I PKN 17/00, OSNP 2002 r. Nr 3, poz. 77). To jedyny rodzaj świadczeń, do których mógłby być zaliczony dodatek specjalny, gdyby był wypłacony jednorazowo, np. tylko za spełnienie określonego zadania lub za miesiąc, w którym pracownik miał zwiększony zakres obowiązków. Dodatek specjalny może być bowiem przyznany z tytułu okresowego zwiększenia obowiązków służbowych lub powierzenia dodatkowych zadań (por. art. 36 ust. 5 ustawy z dnia r. o pracownikach samorządowych, Dz.U. Nr 223, poz. 1458). Jeśli jest jednak wypłacany przez kilka miesięcy z rzędu, nie może być wyłączony z podstawy trzynastki. Nie spełnia bowiem ani warunku jednorazowości, ani nieperiodyczności. Sąd Najwyższy uznał, że nawet premie wypłacane co jakiś czas za okresy zróżnicowane co do ich długości powinny wliczane do podstawy trzynastki, bo są periodyczne (por. wyrok z r., I PKN 33/00, OSNP 2002 r. Nr 8, poz. 182). Jadwiga Sztabińska-Woźniak 2 / 9

3 - Premie uznaniowe Pytanie Regulamin wynagradzania gminnego zakładu budżetowego przewiduje premie uznaniowe (m.in. za dodatkowe prace lub roczna świąteczna) uzależnione od środków na rachunku i decyzji kierownika. Zakładowy regulamin dodatkowego wynagrodzenia rocznego stanowi natomiast, że te premie należy wliczać do podstawy trzynastki. Czy takie postępowanie jest prawidłowe, jeśli jest ono korzystniejsze dla pracownika od przepisów ustawowych? Odpowiedź Tak, gminny zakład budżetowy postępuje prawidłowo, stosując postanowienia regulaminu dodatkowego wynagrodzenia za pracę, które są korzystniejsze niż przepisy ustawowe. Niedopuszczalne jest jedynie realizowanie takich regulaminów, które byłyby dla pracowników mniej korzystne niż przepisy Kodeksu pracy oraz innych ustaw i aktów wykonawczych (por. art. 9 KP). 3 / 9

4 Jadwiga Sztabińska-Woźniak - Ćwiczenia wojskowe Pytanie Pracownik został powołany na ćwiczenia żołnierzy rezerwy, które mają trwać 5 dni roboczych. Jako pracodawca jesteśmy zobligowani do przyznania 5 dni urlopu bezpłatnego na odbycie ww. ćwiczeń. Czy te pięć nieprzepracowanych dni, przyznanych jako urlop bezpłatny mają być odejmowane przy naliczaniu tzw. 13" pensji? Odpowiedź 4 / 9

5 Uważam, że okres ćwiczeń wojskowych może być wliczony do okresu, od którego uzależnione jest prawo do trzynastki" tylko w zakresie, w którym decydowałby o samym fakcie nabycie tego świadczenia, ale już nie w aspekcie jego wysokości. Nie możemy bowiem uznać, że jest to okres przepracowany" przez pracownika. Zgodnie z art. 2 ustawy z dnia z r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (Dz.U. Nr 160, poz ze zm.) pracownik nabywa prawo do wynagrodzenia rocznego w pełnej wysokości po przepracowaniu u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego. Prawo do tego świadczenia przysługuje jednak także wówczas, gdy okres pracy był krótszy, jednak musiał wynosić co najmniej 6 miesięcy. W takich przypadkach dodatkowe wynagrodzenie roczne ustalane jest w wysokości proporcjonalnej do okresu przepracowanego. Problematyczne jest użyte w przepisach art. 2 ustawy określenie po przepracowaniu" - powstaje dylemat czy odnosimy je do okresu pozostawania w zatrudnieniu, czy też do okresu rzeczywiście przepracowanego, czyli nie obejmującego np. okresów niezdolności do pracy. Pierwsze podejście - dużo bardziej korzystne dla pracowników - powoduje, że co prawda np. wynagrodzenie za czas choroby nie zostanie uwzględnione w podstawie wymiaru trzynastki", ale sam okres niezdolności do pracy będzie wliczany do okresu przepracowanego. Wynikać mogłoby z niego np., że prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego nabędzie pracownik, który przepracował faktycznie miesiąc, a pozostałą część roku był nieobecny z powodu niezdolności do pracy. Cel regulacji ustawowej powoduje jednak, że podejście to powinno zostać zakwestionowane. Charakter omawianego świadczenia wiąże się zaś z rzeczywistym wkładem danej osoby w pracę urzędu. W uchwale z 25 lipca 2003 r., III PZP 7/03 (OSNP 2004/2/260) Sąd Najwyższy wskazał, że warunkiem nabycia prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego w pełnej wysokości jest 5 / 9

6 efektywne przepracowanie u danego pracodawcy pełnego roku kalendarzowego. Przepracowanie" w rozumieniu art. 2 ust. 1 ustawy znaczy faktyczne (efektywne) wykonywanie pracy, a nie tylko pozostawanie w stosunku pracy. Musimy w tym zakresie sięgnąć do zawartego w art. 2 ust. 3 ustawy katalogu przypadków, w których przepracowanie okresu 6-miesięcznego nie jest wymagane dla nabycia prawa do trzynastki". Mówimy tutaj o następujących przypadkach: - nawiązania stosunku pracy w trakcie roku kalendarzowego z nauczycielem i nauczycielem akademickim zgodnie z organizacją pracy szkoły (szkoły wyższej), - zatrudnienia pracownika do pracy sezonowej, jeżeli umowa o pracę została zawarta na sezon trwający nie krócej niż trzy miesiące, - powołania pracownika do czynnej służby wojskowej albo skierowania do odbycia służby zastępczej, - rozwiązania stosunku pracy w związku z: - przejściem na emeryturę, rentę szkoleniową albo rentę z tytułu niezdolności do pracy lub świadczeniem rehabilitacyjnym, - przeniesieniem służbowym, powołaniem lub wyborem, - likwidacją pracodawcy albo zmniejszeniem zatrudnienia z przyczyn dotyczących pracodawcy, - likwidacją jednostki organizacyjnej pracodawcy lub jej reorganizacją, - podjęcia zatrudnienia: 6 / 9

7 - w wyniku przeniesienia służbowego, - na podstawie powołania lub wyboru, - w związku z likwidacją poprzedniego pracodawcy albo ze zmniejszeniem zatrudnienia z przyczyn dotyczących tego pracodawcy, - w związku z likwidacją jednostki organizacyjnej poprzedniego pracodawcy lub jej reorganizacją, - po zwolnieniu z czynnej służby wojskowej albo po odbyciu służby zastępczej, - korzystania: - z urlopu wychowawczego, - z urlopu dla poratowania zdrowia, - przez nauczyciela lub nauczyciela akademickiego z urlopu do celów naukowych, artystycznych lub kształcenia zawodowego, - wygaśnięcia stosunku pracy w związku ze śmiercią pracownika. 7 / 9

8 Ustawodawca wymienił pewne sytuacje, które wyjątkowo pozwalają na nabycie trzynastki" pomimo nieprzepracowania w związku z ich wystąpieniem 6 miesięcy w roku kalendarzowym. Należy uznać, że wszelakie inne okresy usprawiedliwionych nieobecności w pracy są okresami nieprzepracowanymi w rozumieniu art. 2 ust. 1 ustawy. Jedną ze wskazanych w powyższym katalogu sytuacji jest powołanie pracownika do odbycia czynnej służby wojskowej. W czynnej służbie wojskowej pozostają osoby, które odbywają (art. 59 ustawy z dnia r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. Dz.U. z 2004 r., Nr 241, poz ze zm.): - zasadniczą służbę wojskową, - nadterminową zasadniczą służbę wojskową, - przeszkolenie wojskowe, - ćwiczenia wojskowe, - okresową służbę wojskową. Zauważmy jednak, że art. 2 ust. 3 ustawy nadal określa wymienione w nim okresy jako nieprzepracowane". Wyjątkowo bierzemy je pod uwagę w odniesieniu do minimalnego, 6-miesięcznego okresu warunkującego prawo do trzynastki". Nie można moim zdaniem rozciągać tego na całość przepisów ustawy. Mamy do czynienia z przepisem szczególnym, który nie może być interpretowany rozszerzająco. Skoro ustawodawca powiązał te zdarzenia jedynie z samym faktem nabycia prawa do dodatkowego wynagrodzenia (spełnienie warunku przepracowania co najmniej 6 miesięcy) nie zamierzał połączyć tych okresów z samym pojęciem przepracowania". W konsekwencji uważam, że okres ćwiczeń wojskowych powinien zostać odliczony od okresu faktycznie przepracowanego w danym roku. 8 / 9

9 Nie możemy sytuacji wskazanych w powyższym katalogu traktować jako okresu przepracowanego", gdyż prowadziłoby to do absurdów. Pamiętać przy tym także musimy o tym, że dodatkowe wynagrodzenie roczne ustala się w wysokości 8,5% sumy wynagrodzenia za pracę otrzymanego przez pracownika w ciągu roku kalendarzowego, za który przysługuje to wynagrodzenie, uwzględniając wynagrodzenie i inne świadczenia ze stosunku pracy przyjmowane do obliczenia ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, a także wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy oraz wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy przysługujące pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy. Za czas urlopu bezpłatnego udzielonego na okres ćwiczeń wojskowych pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia. W przypadkach, o których mowa w art. 2 ust. 3 ustawy, trzynastki" ustala się proporcjonalnie do okresu przepracowanego u danego pracodawcy. Marek Rotkiewicz Więcej porad ekspertów na temat Trzynastek" znajdą Państwo na stronie 9 / 9