Szkopuł tkwi w fakcie,

Transkrypt

1 Chłodne dachy a mikroklimat wnętrz, czytaj str. 21 wr-067/08 Nr 07/2009 (59) bezpłatny miesięcznik ogólnopolski ISSN: Obco brzmiące nazwy gospodarstw rolnych w naszym kraju nie dziwią już nikogo, choć z oczywistych względów, jeszcze kilka lat temu budziły zrozumiałą niechęć. Rodzą się poważne obawy, czy po 2017 roku, kiedy obcokrajowcy będą mogli w sposób legalny nabywać nieruchomości rolne powyżej 1 ha, znaczna część wartościowych gruntów rolnych przejdzie w ręce ich dotychczasowych użytkowników. Kupię ziemię w dobrej cenie wr-061/09 wr-194/08 Szkopuł tkwi w fakcie, że dotychczasowe ograniczenia w nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców wynikają z Ustawy z dnia 24 marca 1920 roku (Dz.U Nr31 poz 178 z późniejszymi zmianami) o nabywaniu ziemi przez cudzoziemców, która jest skutecznie omijana w majestacie prawa. Niektóre kraje europejskie wprowadziły restrykcje w tym zakresie. Na przykład w Austrii, odmowa sprzedaży ziemi może wynikać z przepisów przeciwdziałających spekulacjami ziemią, tworzenia wielkich majątków ziemskich, lub ochrony mieszkańców danego terenu. Jak wygląda rzeczywistość? Cudzoziemcy będący udziałowcami spółek prawa handlowego na terenie Polski mogą wchodzić nielegalnie w posiadanie pakietów kontrolnych akcji spółek, których są udziałowcami, lub tworzyć spółki kontrolowane. Artykuł 3e pkt 2. cytowanej Ustawy mówi, że nabycie lub objęcie przez cudzoziemca udziałów lub akcji w spółce handlowej z siedzibą na terenie Rzeczypospolitej Polskiej będącej właścicielem lub wieczystym użytkownikiem nieruchomości na terenie Rzeczypospolitej Polskiej wymaga zezwolenia ministra właściwego do spraw wewnętrznych, jeśli spółka ta jest spółką kontrolowaną, a udziały lub akcje nabywa lub obejmuje cudzoziemiec niebędący udziałowcem lub akcjonariuszem spółki. Na przykładzie szeregu transakcji jakie miały miejsce w spółkach Agro Koźliny i AGRO-WISŁA z siedzibą w Wielkich Walichnowach, można zauważyć, że proceder handlu ziemią funkcjonuje w najlepsze. Historia zaczyna się na przełomie 1999 i 2000 roku, kiedy to do Polski przybywa Hubert (Pierre Gerorges Maurice) Nolle wraz z synami, Francois- Xavier Nolle i Luc Nolle. Dnia 7 stycznia 2000 roku Kancelaria Notarialna Piotra Soroki i Moniki Kędzierskiej sporządziła Akt Notarialny (repetytorium A nr 114/2000), zakładający Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością o nazwie Spółka Rolna Koźliny Sp. z o.o. działającą w m. Koźliny gmina Suchy Dąb. Udziałowcami i pierwszymi członami zarządu byli Francois-Xavier Nolle i Luc Nolle synowie Huberta. Kapitał spółki określono na 4000 zł dzielony na 80 równych niepodzielnych udziałów o wartości nominalnej 50 zł. Daniel Alankiewicz Wiadomości Rolnicze Polska d.alankiewicz@wrp.pl wr-064/09 A Ty jak swój dzień? wr-153/08 O P O N Y DO CIĄGNIKÓW I MASZYN ROLNICZYCH UKRAIŃSKIE, ROSYJSKIE, CZESKIE, TURECKIE, POLSKIE, CHIŃSKIE!!!ATRAKCYJNE CENY!!! Dostawa na terenie całego kraju Nowe Opole, ul. Lipowa 18, Siedlce tel.: (025) , fax: (025) handel@chromex.pl wr-201/08 wr-194/08 wr-067/08

2 Strona Nr 07/2009 (59) W numerze: Uprawa roślin Analiza ph i niezbędne zabiegi agrotechniczne s. 5 Warzywnictwo towarowe Dobry sen śpiącej cebuli Hodowla zwierząt s. 8 Czyste podłoże w każdej oborze s. 12 Technika rolnicza Brona talerzowa na każdą glebę s. 23 Wkładka Izb Rolniczych s Już w następnym numerze: W pogoni za pieniędzmi nie zapomnij o oborniku! Wnosiliśmy o areszt na czas trzech miesięcy. Sąd zdecydował, że będą dwa. W przypadku Leszka G., zachodziła obawa matactwa i sąd nie wyznaczył kaucji. Grozi mu od roku do 10 lat pozbawienia wolności Rolnik pyta, prawnik odpowiada Dziki uszkodziły mi kiszonkę z kukurydzy znajdującą się w odległości ok. 950 m od lasu. Zgłosiłem szkodę do koła łowieckiego, które odmówiło szacowania i wypłaty odszkodowania powołując się na art. 26 pkt. 3 i 4 Prawa łowieckiego. Przedstawiciele koła stwierdzili, że miejsce składowania kiszonek to plac składowy i tym samym jest wyłączone z obwodu łowieckiego. Według planu zagospodarowania przestrzennego jest to teren rolniczy, a nie zabudowy mieszkalno zagrodowej, więc w moim odczuciu nie ma tu zastosowania w/w artykuł. Nadto kiszonka znajdowała się w pryzmie ziemnej, a nie w silosie będącym budowlą rolniczą. Jeżeli każde miejsce, gdzie znajduje się stóg, sterta czy kopiec jest wyłączone z obwodu łowieckiego, to po co w ustawie o prawie łowieckim znajduje Na Państwa pytania, natury prawnej, w każdą sobotę w godz , pod nr. telefonu odpowiada prawnik Wojciech Lignowski (na zdj.). się art. 48 ust. 5. Przecież racjonalny ustawodawca nie tworzy przepisów niemogących mieć zastosowania. Co według prawa mogę zrobić w tej sytuacji? Wspomniany w pytaniu art. 26 w pkt. 3 i 4 ustawy Prawo łowieckie z dnia 13 października 1995 r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 127, poz ze zm.) stanowi, iż w skład obwodów łowieckich nie wchodzą m.in. tereny zajęte przez miejscowości niezaliczane do miast, w granicach obejmujących zabudowania mieszkalne i gospodarcze z podwórzami, placami, ulicami, a nadto budowle, zakłady i urządzenia, tereny przeznaczone na cele składowe i inne cele gospodarcze, w granicach ich ogrodzeń. Zgodnie z art. 46 ust. 1 dzierżawca lub zarządca obwodu łowieckiego obowiązany jest do wynagradzania szkód wyrządzonych w uprawach i płodach rolnych przez dziki, łosie, jelenie, daniele i sarny oraz przy wykonywaniu polowania. W opisanej sytuacji mamy do czynienia z próbą uwolnienia się z odpowiedzialności przez dzierżawcę obwodu łowieckiego (koło łowieckie) poprzez usiłowanie wykazania, że obszar, na którym doszło do wyrządzenia szkody nie wchodzi w skład obwodu łowieckiego. Z takim stanowiskiem nie sposób się zgodzić. Podzielić trzeba pogląd zaprezentowany w pytaniu, że nie po to racjonalny ustawodawca w rozdziale poświęconym szkodom łowieckim zawarł katalog okoliczności, których zaistnienie powoduje zwolnienie z odpowiedzialności za szkody koła łowieckiego, aby pomijać go przy postępowaniu w sprawie szkód łowieckich. Katalog ten znajduje się w art. 48 i stosownie do jego treści odszkodowanie nie przysługuje między innymi wówczas, gdy szkody powstały w płodach rolnych złożonych w sterty, stogi i kopce, w bezpośrednim sąsiedztwie lasu. Koło łowieckie mogłoby się uwolnić od odpowiedzialności powołując się na ten przepis. Jednak nie sposób uznać zlokalizowanie pryzmy z kiszonką kukurydzy w odległości blisko kilometra od lasu za bezpośrednie sąsiedztwo. Natomiast bazowanie w przedmiotowej sprawie Leszek G., prezes Dolnośląskiej Izby Rolniczej (DIR) został aresztowany, pod zarzutem przekroczenia uprawnień w celu uzyskania korzyści majątkowych. O to samo prokuratura oskarżyła również Bożenę R., dyrektora wrocławskiego oddziału ARiMR i byłą pracowniczkę DIR. Prezes DIR w areszcie powiedziała portalowi Wrp. pl M. Klaus, rzecznik prasowy Prokuratury Okręgowej we Wrocławiu. Te same zarzuty usłyszała wcześniej Bożena R., była już dyrektor regionalnego oddziału ARiMR oraz pracowniczka DIR. Po przesłuchaniu została jednak wypuszczona do domu za poręczeniem majątkowym w wysokości 50 tys. zł. Kobieta ma zakaz pracownia przy działaniach związanych z pozyskiwaniem funduszy unijnych. Wcześniej prokuratura zatrzymała również 48-letniego mężczyznę, Jerzego G., który był koordynatorem projektu. Złapano go, gdy przyjmował 4,5 tys. zł łapówki. Sprawa dotyczy jednego z programów unijnych, pomagających w rozpoczęciu działalności gospodarczej, którym administrowały m.in. DIR i ARiMR. Zdaniem prokuratury, w trakcie przyznawania dotacji dochodziło do nieprawidłowości. W sprawę może być zamieszane kilkadziesiąt osób. Czy w związku z zarzutami Leszek G. straci pracę? Z wypowiedzi wiceprezesa DIR, Marka Tarnackiego, wynika, że takie kroki nie są na razie rozważane. Nikt na tym etapie sprawy nie może być przekonany o winie, dopóki nie rozstrzygnie tego sąd. Izba nie podjęła jeszcze w tej sprawie żadnej decyzji. Może to zrobić tylko odpowiedni organ, którym jest walne zgromadzenie. Na razie jest nam potrzebny spokój, aby móc dobrze wykonywać pracę na rzecz rolnictwa. Na tym chcemy się skupić. Nasze działania oceniają finalnie rolnicy. To na ich opinii najbardziej nam zależy komentuje sprawę zastępca przebywającego w areszcie prezesa Izby. Leszek G. jest od dwóch kadencji prezesem izby rolniczej woj. dolnośląskiego. MS/Wrp.pl na art. 26 jako podstawy do zwolnienia koła łowieckiego z odpowiedzialności, jest usiłowaniem obejścia przepisów o szkodach łowieckich. Uznanie pryzmy ziemnej z kiszonką kukurydzy za plac składowy w rozumieniu art. 26 pkt. 3 i 4 jest w moim przekonaniu niesłuszne. Tym bardziej, że obowiązujący plan przestrzenny uznaje ten teren za rolny a nie składowy czy magazynowy. Za zasadne należy uznać, że przyjęcie odmiennego zdania prowadziłoby do kuriozalnej sytuacji, w której wszystkie stogi kopce itp., powszechnie przecież zakładane przez producentów rolnych, wymagałoby uważać za obszar wyłączony z obwodu łowieckiego. Potwierdzeniem tego jest wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2002 r., sygn. akt: I CKN 795/00, (LEX nr 56890, OSP 2003/7-8/98), gdzie stwierdzono, że teren sadu ogrodniczego nie należy do kategorii wyłączeń z obwodu łowieckiego terenów, o których mowa w art. 26 w/w ustawy. Stanowisko przeciwne prowadziłoby do zatarcia czytelnego podziału na tereny łowieckie dostępne i niedostępne, zwłaszcza w warunkach wznoszenia ogrodzeń, choćby doraźnie, celem ochrony także upraw nie będących uprawami sadowniczymi. Dzierżawca obwodu łowieckiego odpowiada za Wyrazy głębokiego współczucia z powodu śmierci Ojca Danielowi Alankiewiczowi i Rodzinie składają koleżanki i koledzy z redakcji szkody wyrządzone w uprawach i płodach rolnych i mimo że ustawodawca ani w/w ustawie, ani w żadnej innej nie definiuje pojęcia upraw i płodów rolnych, to orzecznictwo, jak i poglądy doktryny w tej mierze są zgodne i uznają, że podstawowym kryterium dla uznania uprawy za rolną jest rodzaj gruntu, na którym uprawa jest prowadzona, wobec czego grunt ten powinien być gruntem rolnym, a więc gruntem, który jest lub może być wykorzystywany do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie (tak Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27 listopada 2007 r., sygn. akt: III CZP 67/07, publ. OSNC 2008/6/54, Biul.SN 2007/11/8, Prok. i Pr.-wkł. 2009/1/54). Nie ma wątpliwości, że kiszonka kukurydzy złożona w pryzmie ziemnej to rodzaj płodu rolnego przechowywanego na nieruchomości rolnej, a za szkody w takich płodach odszkodowanie przysługuje. W zaistniałej sytuacji pozostaje dochodzenie swoich praw na drodze powództwa o odszkodowanie wytoczonego kołu łowieckiemu przed sądem cywilnym właściwym ze względu na miejsce siedziby koła. Wniesienie powództwa może być poprzedzone zwróceniem się do gminy o mediację w zaistniałym sporze. n Wiadomości Rolnicze Polska.

3 Nr 07/2009 (59) Strona Kupię ziemię w dobrej cenie 21 marca 2000 r. Hubert Nolle (ojciec) zawiązuje spółkę z RSP Wierność w Wielkich Walichnowach, zostając mniejszościowym udziałowcem oraz członkiem zarządu, pod nazwą AGRO-WI- SŁA. Hubert Nolle posiada kapitał o wysokości jednego udziału o wartości 50 zł wniesiony gotówką! 7 czerwca 2000 roku w kancelarii notarialnej w Pruszczu Gdańskim zarejestrowano oświadczenie Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników SR Koźliny, w którym spółka zostaje dokapitalizowana przez Huberta Nolle (ojca) do wysokości kapitału tys. zł. Tym samym Hubert Nolle objął 6000 nowych udziałów spółki wartych po 50 zł za sztukę, stając się udziałowcem większościowym. Wkład pieniężny dokonany został używanym sprzętem rolniczym polskiej produkcji, nota bene poważnie wysłużonym. W skład aportu weszły m.in. ciągniki Ursus C-35 z 1972 roku, przyczepa Sanok D50 z 1975 roku. Jak Hubert Nolle wszedł w jego posiadanie akurat w momencie zawarcia umowy dzierżawnej z AGRO-WISŁA, pozostaje niewyjaśnione. Tego samego dnia SR Koźliny, będąca własnością synów Nolle`a zawiera umowę dzierżawy ze spółką AGRO-WISŁA, gdzie przedmiotem dzierżawy są nieruchomości rolne o łącznej powierzchni 291,88 ha. Umowa dzierżawy zawarta została na 25 lat z prawem pierwokupu ze skutkiem od 21 marca 2000 r. (w tym czasie Hubert Nolle był już mniejszościowym udziałowcem AGRO-WISŁY). W międzyczasie SR Koźliny zmieniła nazwę na SR Wielkie Walichnowy, której większościowym akcjonariuszem jest nadal Hubert Nolle (ojciec) członek zarządu WISŁA-AGRO. RSP Wierność wstępując w spółkę z Hubertem Nolle`m miała zadłużenia hipoteczne na kilkunastu działkach, w wysokości ,47 zł. Wierzycielami są BGŻ w Pruszczu Gdańskim, Skarb Państwa, osoby fizyczne. Tymczasem dokument z 21 marca 2001 r., będący potwierdzonym notarialnie protokołem posiedzenia zarządu spółki AGRO-WISŁA, w punkcie 2 i 2a mówi o podniesieniu udziału w zyskach Huberta Nolla do 66% i obniżeniu udziału RSP Wierność do 34%, mimo że na liście wspólników z dnia roku ilość udziałów wyglądała następująco RSP Wierność udziałów o wartości zł, Hubert Nolle udziałów o wartości zł. Tak Hubert Nolle stał się udziałowcem większościowym, a spółka AGRO-WISŁA spółką kontrolowaną. Nie byłoby w tym nic zdrożnego, gdyby majątkiem przedsiębiorstwa były maszyny, hala fabryczna itp. W tym przypadku majątkiem jest głównie grunt orny o powierzchni blisko 300 ha. Dodatkowo, r. do KRS w Gdyni trafia wniosek o wykreślenie RSP Wierność z list współwłaścicieli spółki AGRO-WISŁA, z jednoczesną informacją, że Hubert Nolle jest właścicielem udziałów o łącznej wartości nominalnej zł. Pismo i wnioski podpisane są jednoosobowo Hubert Nolle, Prezes Zarządu. Wniosek zostaje odrzucony z przyczyn formalnych, a w uzasadnieniu sąd nakazuje m.in. przedłożyć dokumenty, na podstawie których pakiet większościowy AGRO-WISŁA przeszedł w ręce Huberta Nolla. W odpowiedzi, pełnomocnik prawny Nolle`a przedstawia KRS-owi Umowę Ostatecznej Sprzedaży Udziałów, jaka zawarta została 4 kwietnia 2002 r. W treści umowy wskazane są błędy prawne. I tak, w pkt 2, poz. a, ppkt 1 czytamy Agro- Wisła(-)wpisana do Ksiąg Wieczystych jako właściciel działek nr (--)(nr księgi wieczystej), podczas gdy działki te nie były przedmiotem aportu i nie mogły być nabyte przez tę spółkę w żaden inny sposób. W dokumencie KRS do Nolle`a, jest wskazanie na kilkadziesiąt błędów w księgach wieczystych, gdzie organ zwraca uwagę na konieczność sprostowania. Postanowieniem XII Gospodarczego Krajowego Rejestru Sądowego w Gdyni wzywa zarząd AGRO-WISŁY, czyli już jednoosobowo Huberta Nolle`a, do przedłożenia w terminie 14 dni zezwolenia Ministra Spraw Wewnętrznych na objęcie udziałów w spółce przez Huberta Nolle`a. W postanowieniu sąd powołuje się na art 3e ust. 1 Ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, oraz art 44 ust. 7 Układu Europejskiego. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych początkowo zawiesza postępowanie, w dniu 18 października 2001 roku wzywając wnioskodawcę do wyjaśnienia rozbieżności w Księgach Wieczystych z rzeczywistym stanem prawnym. Następnie MSW w dokumencie z 10 grudnia 2001 r. (ZK-III/A-2266/00/5) decyzją 590/A/01 umarza postępowanie o wydanie zgody na objęcie 51% udziałów przez Huberta Nolle, stwierdzając, że wnioskodawca posiadający 46% udziałów posiadając pełnomocnictwo RSP Wierność dysponuje większością głosów na Walnym Zgromadzeniu, oraz posiada jednoosobową plenipotencję do powoływania i zwalniania członków zarządu spółki. Czyli przejęcie kontroli nad spółką nastąpiło już wcześniej, więc wnioskowane postanowienie jest bezprzedmiotowe (sic!). MSW powołując się na art 3a ust.1 wspomnianej Ustawy stwierdza, że fakt objęcia większości udziałów w takiej spółce wymaga zezwolenia MSW. Czy fakt, że Hubert Nolle nie objąwszy większościowego pakietu, ale posiadający uprawnienia większościowego właściciela ma prawo ominąć Ustawę nie budzi obaw, że akt ten nie zabezpiecza interesów Polski, a manipulacje prawne pozwalają na omijanie przepisów, czyniąc ustawę martwą? Na podstawie tak niezrozumiałej decyzji MSW, KRS dokonuje wpisu do ewidencji i Hubert Nolle staje się jedynym właścicielem AGRO-WISŁY. Przeciwko Hubertowi Nolle nie toczyło się wówczas żadne postępowanie, mimo że od prowadzonych transakcji nie odprowadzono należnego podatku, a sposób spłaty długów RSP Wierność jest niewyjaśniony. Nie ma dowodów, że Hubert Nolle przekazywał jakiekolwiek pieniądze wspólnikom z RSP Wierność, wiadomo tylko że został większościowym udziałowcem. Pod koniec lipca 2007 roku, pod osłoną nocy, Hubert Nolle wraz z synami pakuje swój dobytek i wyjeżdża w pośpiechu z Polski. Gospodarstwo rolne sprzedane zostało duńskiej spółce kapitałowej z mniejszościowym udziałem obcokrajowca, za kwotę zł. Polskim paradoksem jest to, że polscy rolnicy dowiedziawszy się (po fakcie) o sprzedaży gruntów, podjęli nieudaną próbę odkupienia ich za tę samą cenę, angażując w to Agencję Nieruchomości Rolnych, która powinna stać na straży polskiego prawa dotyczącego obrotu gruntami rolnymi ze szczególnym uwzględnieniem Ustawy o Ustroju Rolnym. Szacując, że spłata zobowiązań RSP Wierność kosztowała wraz z innymi należnościami zł, Hubert Nolle (nie)legalnie zarobił na spekulacyjnym obrocie polską ziemią około zł. Z zebranych informacji wynika, że od tej transakcji nie został odprowadzony należny podatek. Podobnie do KRS w Gdyni nie dotarły też sprawozdania finansowe AGRO-WISŁY za lata 2001, 2002 oraz 2003 i następne. W dniu r. Sąd postanawia nałożyć grzywnę na Huberta Nolle`a w wysokości 1000 złotych, z nakazem egzekucji, wysyłając pismo do Komisariatu Policji w Subkowach ze zleceniem ustalenia miejsca pobytu i pracy, źródła utrzymania i stanu majątkowego, sytuacji rodzinnej, nadużywania alkoholu oraz wywiązywania się z nałożonych obowiązków. W piśmie z r. Wójt Gminy Subkowy odpisuje stosownym służbom, że Hubert Nolle nie figuruje w żadnych spisach ludności, obecnych i byłych mieszkańców Gminy Subkowy, miejscowość Walichnowy. Nolle nie figuruje również w zbiorze PESEL, co nie jest tajemnicą, gdyż w dokumentach KRS odnotowano ten fakt. Sąd Rejonowy Gdańsk Północ w Gdańsku XII Wydział Wykonawczy umarza więc grzywnę argumentując, że dłużnik nie ma w Polsce miejsca stałego lub tymczasowego zameldowania ani pobytu(-). Z wywiadu policji(-) wynika, że dłużnik jest obywatelem Francji i przebywa tam na stałe, a do Polski przyjeżdża sporadycznie około 3 razy do roku(-), nie ustalono terminu najbliższego przyjazdu do Polski, a zatem wszczęcie egzekucji(-) jest niemożliwe. W 2007 roku KRS w Gdyni wszczyna postępowanie z urzędu przeciwko Nolle`owi, za niezłożenie sprawozdania finansowego za rok Jednak sprawa Huberta Nolle`a utknęła w martwym punkcie. Adres, pod którym zamieszkuje rodzina Nolle we Francji jest znany właściwym służbom, gdyż figuruje w dokumentach KRS. Dlaczego zarząd RSP Wierność w tak naiwny lub celowy sposób naraził na szwank mienie, którym zarządzał? Z jakiego powodu pozwolił na systematyczne przejmowanie władzy nad spółką AGRO-WISŁA przez Nolle`a? Dlaczego możliwe było dokonywanie transakcji gruntami ornymi, mimo że posiadały wady prawne w księgach wieczystych? Jaka jest konstrukcja Ustawy o nabywaniu nieruchomości przez obcokrajowców, skoro możliwe jest przejęcie własności nad nieruchomościami w opisywanym przypadku? Czy Art.6.1 tej Ustawy, mówiący, że Nabycie nieruchomości przez cudzoziemca wbrew przepisom ustawy jest nieważne zadziała w tym przypadku?. Art.6.2 tej samej ustawy mówi - W razie nabycia nieruchomości wbrew przepisom ustawy, o nieważności nabycia orzeka sąd także na żądanie wójta (burmistrza, prezydenta miasta) lub kierownika urzędu rejonowego, właściwych ze względu na miejsce położenia nieruchomości, albo na żądanie Ministra Spraw Wewnętrznych. Czy lokalnej władzy i działaczy, oprócz pozyskiwania pieniędzy za wszelką cenę, nie powinno interesować skąd te pieniądze pochodzą i od kogo? Jaka jest rola kancelarii prawnych i notarialnych uczestniczących w tej i wielu podobnych transakcjach? Czym spowodowana jest bierność właściwych służb, przyzwalających na takie przypadki? Dlaczego prawodawstwo kwalifikuje grunty rolne jako zwykłą nieruchomość? Dlaczego stosowne organa nie kontrolują pochodzenia kapitału zagranicznego biorącego udział w podobnych transakcjach? Pytania można mnożyć. Pewne jest jednak to, że tradycyjna polska gościnność musi mieć swoje granice. Jeśli sami, jako obywatele RP nie zadbamy o nasz interes narodowy, to w zjednoczonej Europie nie możemy liczyć na żadne sentymenty naszych sąsiadów. Ideały integracji Europy opierają się, jak widać w opisanym przypadku, o twardy interes ekonomiczny. Daniel Alankiewicz Wiadomości Rolnicze Polska d.alankiewicz@wrp.pl wr-187/08

4 Strona Prof. dr hab. Czesław Szewczuk Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Pierwsze z nich związane są z porażeniem roślin przez choroby (grzybowe, bakteryjne, wirusowe), niekiedy też szkodniki, a nawet uszkodzeniami roślin przez zwierzęta. Z kolei stresy abiotyczne, związane są z niekorzystnym wpływem przebiegu pogody na wzrost, rozwój i plonowanie roślin. Typowym przykładem tego typu stresu jest niedobór wody (susza) w połączeniu z wysoką temperaturą i usłonecznieniem. Dłuższy okres takiej pogody negatywnie oddziałuje na przebieg wegetacji i plonowanie roślin. Przeciwstawnym zjawiskiem są niskie temperatury, powodujące straty w łanie roślin w wyniku przymrozków. Do tego typu stresów można też zaliczyć uszkodzenia roślin w wyniku gradobicia, silnych wiatrów, niedorozwoju systemu korzeniowego, w warunkach nadmiernego uwilgotnienia, niskiego ph, zaskorupienia gleby i związanych z tym nieodpowiednich stosunków powietrzno wodnych. Mechanizm działania większości biostymulatorów polega na szybkim ukierunkowaniu przemian biochemicznych w roślinie, które łagodzą bądź zapobiegają niekorzystnym skutkom stresów biotycznych i abiotycznych rośliny. Na roślinach rzepaku celowe może być stosowanie biostymulatorów w okresie wczesnowiosennym, z chwilą ruszenia wegetacji, kiedy rośliny są osłabione po okresie zimowym. Mogą wówczas korzystnie reagować na tego typu preparaty, zwłaszcza wówczas, kiedy zabieg połączony jest ze stosowaniem dokarmiania dolistnego i środków ochrony roślin. Biostymulatory na plantacjach rzepaku oraz zbóż ozimych polecane są też w okresie przedzimowym. Umożliwiają wówczas przejście roślin w okres zimowy w lepszej kondycji, a następnie ich lepszy start w okresie wiosennym. W niektórych nawozach dolistnych i preparatach grzybobójczych znajdują się tego typu substancje. Tytan stymulator Jednym ze składników stymulujących wzrost i rozwój roślin jest tytan zawarty w wielu nawozach dolistnych (Agrivity, Plonvity, Rolvit K, Tytoń- Vit, Chmiel-Vit, Insole z tytanem). Składnik ten stymuluje przebieg wielu procesów biochemicznych zachodzących w roślinie, jak syntezę chlorofilu i związaną z tym produkcję cukru w procesie fotosyntezy, jak też tworzenie organów generatywnych rośliny: zawiązków kwiatowych, owoców i nasion. Poza tym zabezpiecza rośliny przed stresem wodnym (suszą) i termicznym (przymrozkami), ułatwia regenerację uszkodzeń, wzmacnia odporność na choroby (m.in. zarazę ziemniaka i chwościka buraka). W konsekwencji zwiększa plony i poprawia ich jakość. Algi morskie Innego rodzaju preparaty, zaliczane do nawozów dolistnych, zawierają wyciągi z alg morskich, w których znajdują się Nr 07/2009 (59) Bios z greki oznacza życie, natomiast stymulacja pobudzanie, czyli biostymulatory to preparaty pobudzające życie. W praktyce polecane są w rolnictwie zarówno w czystej postaci, jak też w połączeniu ze środkami ochrony roślin, zwłaszcza grzybobójczymi, ale też składnikami pokarmowymi, w postaci nawozów dolistnych, niekiedy też doglebowych. Tego typu preparaty zalecane są najczęściej jako ratunek dla roślin w przezwyciężaniu tzw. stresów biotycznych i abiotycznych. Regulatory wzrostu w uprawie rzepaku ozimego Niektóre fungicydy wykazują też funkcje biostymulujące. Dzięki temu tworzy się grubsza szyjka korzeniowa, zaś niżej osadzony pąk wierzchołkowy poprawia zimotrwałość i wzmacnia kondycję łanu rzepaku. aminokwasy i inne substancje stymulujące proces fotosyntezy oraz transport składników mineralnych i asymilatów w roślinie. Polecane są do różnych roślin, w tym ozimych form rzepaku i zbóż, zarówno w okresie jesiennym, jak też wiosennym. Do tego typu preparatów, oferowanych na naszym rynku należą m.in. Fertileadery: Elite, Leos, 954, Vital, jak też Leader BMo i Tonic. Do tej grupy preparatów alginowych można też zaliczyć biostymulatory z tzw. serii Plant, tj. AlgaminoPlant i AlgaPlant, polecane w uprawach rzepaku i buraka cukrowego. Innego rodzaju nawozem dolistnym oraz do fertygacji, a jednocześnie aktywatorem różnorodnych procesów fizjologicznych w roślinie jest Intake oraz Pentakeep-Super, polecane w uprawach rolniczych, ogrodniczych oraz sadowniczych. Na uwagę zasługują też preparaty zaliczane do środków ochrony roślin, głównie grzybobójczych, a przy tym wykazujące funkcje biostymulujące. Można do nich zaliczyć m.in. Klepak SL, Toprex, Biochicol, Pokon Biochitan. Dla przykładu Toprex, polecany w okresie jesiennym i wiosennym na plantacjach rzepaku, wydłuża i wzmacnia system korzeniowy, zwiększa odporność na suszę oraz ogranicza nadmierny wzrost rzepaku w okresie jesienny i wiosennym. Dzięki temu tworzy się grubsza szyjka korzeniowa, zaś niżej osadzony pąk wierzchołkowy poprawia zimotrwałość i wzmacnia kondycję łanu rzepaku. Jednocześnie zabezpiecza plantację przed podstawowymi chorobami: suchą zgnilizną kapustnych, czernią krzyżowych i szarą pleśnią. Do klasycznych biostymulatorów, obecnych od wielu lat na polskim rynku, należy Asahi SL, Atonik oraz Tytanit, jak też mniej znany, ale polecany w zimowej ochronie rzepaku i zbóż Drakar. n Prof. dr hab. Henryk Czyż Mieszanki traw, albo roślin motylkowatych z trawami, uprawiane na gruntach ornych przez 2 4 lata nazywane są często użytkami przemiennymi, a w kontekście użytków zielonych krótkotrwałymi. Pozwalają one Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie uzupełnić bilans pasz w gospodarstwie, ułatwiają organizację żywienia letniego i zmniejszają jego koszty. Stanowią one fragment płodozmianu przemiennego i są zakładane na gruntach, których warunki siedliskowe pozwalają na różny sposób ich użytkowania. Pasza z krótkotrwałych użytków zielonych Stosują je gospodarstwa o malej powierzchni trwałych łąk i pastwisk, w stosunku do ilości inwentarza, bądź zlokalizowane w znacznej odległości od budynków inwentarskich. Znaczna odległość użytków zielonych, a zwłaszcza pastwisk, ogranicza ich wykorzystanie poprzez wypas. Jest to szczególnie ważne w gospodarstwach prowadzących chów bydła mlecznego. Lokalizacja pastwiska w pobliżu gospodarstwa ułatwia organizację żywienia letniego zwierząt i ogranicza koszty żywienia w okresie wegetacyjnym. Do zakładania użytków przemiennych stosuje się mieszanki uproszczone, składające się z 1 2 gatunków traw i 1 gatunku rośliny motylkowatej, albo z 3 4 gatunków traw i 1 gatunku rośliny motylkowatej. Mogą być wysiewane trawy w monokulturach lub bez roślin motylkowatych. Na takie użytki zielone nadają się głównie trawy z grupy krótkotrwałych i średnio trwałych, które osiągają pełnię plonowania w 1 2 roku po wysiewie. Najczęściej stosuje się: na użytkowanie kośne kupkówkę pospolitą, rajgras wyniosły, kostrzewę łąkową, tymotkę łąkową, stokłosę uniolowatą, stokłosę bezostną, a na użytkowanie pastwiskowe życicę trwałą wraz z kostrzewą łąkową i tymotką łąkową. Wymienione gatunki traw używa się do zakładania użytków przemiennych, stosuje je w formie mieszanek trawiastych, bądź motylkowo-trawiastych. Łączna uprawa tych dwóch grup roślin umożliwia lepsze wykorzystanie warunków siedliskowych oraz ogranicza ujemne oddziaływanie konkurencyjne między roślinami. Tym samym siewy mieszane, w porównaniu z jednogatunkowymi, zapewniają wyższe i wierniejsze plony. Roślinność użytków krótkotrwałych, wytwarzając zwartą i mocną darń oraz dużo masy korzeniowej, poprawia strukturę gleby, oddziaływuje fitosanitarnie, a na terenach falistych przeciwdziała erozji gleb. Z doborem stanowiska wiąże się zagadnienie siewu w roślinę ochronną lub siewu czystego. W roku zasiewu zarówno trawy, jak i rośliny motylkowate, dość powoli rosną, a więc wytwarzają ograniczoną biomasę. Wsiewając w roślinę ochronną uzyskuje się w roku siewu dodatkowo plon rośliny ochronnej. Jednakże istnieje ryzyko zbyt dużej konkurencji ze strony rośliny ochronnej. Roślina ochronna nie powinna zbyt silnie zacieniać, wcześnie schodzić z pola, stwarzać dużej konkurencji pod względem wymagań wodnych i nie Trawy są dość trudnym materiałem do zakiszania. Podsuszanie obniża pojemność buforową, dlatego w takich warunkach, nawet przy niskiej wartości stosunku cukrów do pojemności buforowej, uzyskuje się zupełnie dobre kiszonki. pogarszać warunków fitosanitarnych. W zależności od warunków glebowych w gospodarstwie, względów organizacyjnych, mieszanki motylkowo-trawiaste, bądź trawiaste, można wysiewać jesienią w żyto, pszenicę ozimą, albo jęczmień ozimy, stosując zmniejszoną normę wysiewu zbóż. Przy siewie wiosennym najlepiej wsiewać w jęczmień jary. Korzystnym jest siew późnoletni w drugiej połowie sierpnia, gdyż wówczas istnieje możliwość uzyskania wysokiej produkcji biomasy w całym okresie wegetacji następnego roku. Przy siewach późnoletnich, albo jesiennych, należy brać pod uwagę poplony ścierniskowe, np. słonecznik, czy gorczycę białą, lub poplony ozime, np. żyto. Siew czysty zaleca się stosować na stanowiskach słabszych. Stosując siew czysty należy zwrócić uwagę na dokładność przygotowania powierzchni gleby przed siewem. Nasiona traw i roślin motylkowatych są drobne i wymagają precyzyjnego siewu. Nasiona powinny być umieszczone płytko 1,0-1,5 cm i dobrze dociśnięte do gleby. Precyzyjność wysiewu w dużym stopniu decyduje o jakości wschodów i ocenie przyszłego użytku zielonego. Nawożenie użytków przemiennych, niezależność od sposobu użytkowania, powinno być wyższe, w stosunku do zalecanego i stosowanego na trwałych użytkach zielonych. Uwarunkowane to jest na ogół nieco mniejszym wilgotnieniem gleb oraz intensywniejszą produkcją pasz. U podstaw decyzji o nawożeniu powinny znaleźć się czynniki, jak: efektywność ekonomiczna poniesionych nakładów, jakość paszy, oddziaływanie na środowisko. O efektywności nawożenia, poza uwilgotnieniem, decyduje także zasobność gleby w składniki pokarmowe. Na glebach średnio zasobnych nawożenie mineralne powinno wynosić: kg P 2 O 5, kg K 2 O. Dawki azotu mogą wahać się od 100 do 200 kg N ha- 1. Zależy to od udziału roślin motylkowatych. Jednorazowa dawka azotu powinna wynosić kg N ha-1 oraz kg N ha-1 na użytkach kośnych. Zbiory runi łąkowej na n

5 Nr 07/2009 (59) Prof. dr hab. Czesław Szewczuk Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Strona 5 Głównym celem uprawy gleby jest stworzenie roślinie optymalnych warunków do jej wzrostu i rozwoju, czyli utrzymanie lub ponoszenie żyzności gleby. Na żyzność gleby składa się optymalny odczyn, co najmniej średnia zasobność w przyswajalne składniki, w miarę wysoka zawartość próchnicy i gruzełkowata struktura gleb. Uzyskanie i utrzymanie tych parametrów w okresie wielolecia gwarantuje wysokie i stabilne plony roślin. Analiza ph i niezbędne zabiegi agrotechniczne Po zbiorze roślin należy pobrać z pola, przeciętnie co 4 lata, reprezentatywną próbkę gleby i wykonać w najbliższej Stacji Chemiczno Rolniczej analizę dotyczącą ich odczynu i zasobności w fosfor, potas i magnez, niekiedy też w mikroelementy. Optymalny odczyn kształtuje się w dość szerokim zakresie ph, od 5,1 do 7, przy czym na glebach lżejszych jest to dolna granica, najlepiej w zakresie 5,5 6, podczas gdy na zwięźlejszych górna, w zakresie ph 6 7. Okres pożniwny jest najlepszy na wapnowanie gleb, chodzi o to, by po rozrzuceniu wapna na ściernisko, podczas kolejnych uprawek wprowadzić go i odkwasić głębsze warstwy profilu glebowego. Należy dodać, że właściwy odczyn jest podstawą tworzenia struktury gruzełkowatej gleb, gdyż wapń, magnez i próchnica są lepiszczem tworzącym gruzełki gleby. W takiej glebie są właściwe stosunki powietrzno wodne, rozwijają się też pożyteczne, próchnicotwórcze mikroorganizmy. W załączonej tabeli przedstawiono optymalne zakresy odczynu i zasobności gleb w fosfor, potas i magnez. Dolne zakresy liczb odnoszą się do gleb lżejszych, gdzie z reguły uprawia się rośliny o mniejszych wymaganiach glebowych i pokarmowych, a przy tym dające niższe plony. Z kolei na glebach zwięźlejszych, gdzie uprawia się bardziej wymagające rośliny i uzyskuje wyższe plony, pożądany jest wyższy zakres zasobności. Należy też mieć na uwadze fakt, że gleby zwięźlejsze mają bogatszy kompleks sorpcyjny, który umożliwia zatrzymywanie wnoszonych w nawozach składników: azotu w formie amonowej, potasu, magnezu, sodu i wapnia. Z takich gleb, praktycznie niewymywany jest też fosfor. Po uzyskaniu optymalnej zasobności, można liczyć na wysokie i stabilne w wieloleciu plony, zaś dawki nawozów ograniczyć do wymagań pokarmowych roślin, a nawet ich grup, np. podstawowych zbóż. Dla przykładu wymagania pokarmowe zbóż, czyli ilość składników pobieranych w przeliczeniu na 1 t ziarna wynosi: kg azotu N (najwięcej pszenica), 12 kg fosforu P2O5, kg potasu K2O (najwięcej owies), 4 4,5 kg magnezu (MgO) i 3,5 kg siarki (S). Przy niższej zasobności gleby w określone składniki ich dawkę należałoby zwiększyć o 30 50%, ponad potrzeby pokarmowe. Z kolei przy wyższej zasobności, w podobnej skali obniżyć a nawet całkowicie zrezygnować ze stosowania składnika, będącego w dużym nadmiarze. Tak więc celem nawożenia jest zaspokojenie potrzeb pokarmowych uprawianych roślin, jak też doprowadzenie gleby do optymalnego odczynu i zasobności. Jest to na ogół proces wieloletni, trudny do realizacji w jednym roku. Należy przy tym mieć na uwadze fakt, że wnoszone w nawozach składniki nie są wykorzystywane w 100%, w Gleba bardzo lekka (piaski luźne) lekka (piaski gliniaste) średnia (gleby lessowe, gliny piaszczyste) Pożądany zakres odczynu i zasobności gleby ph 5,1-5,5 fosfor potas magnez 3-4 ph 5,6-6,0 fosfor potas magnez 4-6 ph 6,1-6,8 fosfor potas magnez 6-9 najmniejszym stopniu fosfor (20 30%), zaś w największym azot (70 90%). W naszym kraju nie wykonuje się na ogół analiz zasobności gleb w azot, bowiem jego zawartość ulega bardzo szybkim zmianom w glebie, zwłaszcza w okresie wegetacji roślin. Stąd dawki nawozów azotowych ustala się na podstawie wymagań pokarmowych roślin, przedplonu, Rośliny zalecane do uprawy i uzyskiwane plony żyto, łubin żółty, owies, wyka ozima., seradela (plony niskie) Tabela. Pożądany odczyn (ph w 1 M KCl) i zasobność gleby w (mg/100 g) w przyswajalne formy fosforu (P 2 O 5 ), potasu (K 2 O) i magnezu (Mg) w zależności od zwięzłości gleby, uprawianych roślin i uzyskiwanych plonów. ciężka zwięzła (rędziny, gliny, iły) ph 6,6-7,2 fosfor potas magnez 9-12 żyto, owies, pszenżyto, kukurydza, seradela, wyka ozima., łubin żółty i wąskolistny, peluszka, komonica, koniczyna biała, ziemniaki, len, tytoń Virginia (plony niskie i średnie) pszenica, jęczmień, kukurydza, pszenżyto, buraki, ziemniaki, konopie, tytoń ciemny i Burley, rzepak, groch, bobik, koniczyna czerwona i perska, lucerna mieszańcowa i siewna (plony wysokie i bardzo wysokie) przebiegu pogody, wyglądu roślin. Poza tym ustaloną dawkę tego składnika dzieli się zwykle na przedsiewną (w postaci mocznika, siarczanu amonu lub saletrzaku) oraz pogłówną (saletry, mocznik, saletrzak), wnoszoną niekiedy w kilku terminach, w tym dolistnie. Umożliwia to korektę dawek w trakcie wegetacji roślin, głównie na podstawie ich wyglądu, z korzyścią dla plonów i ich jakości, jak też ochrony środowiska. Dawki poszczególnych składników mineralnych i terminy wnoszenia na n wr-072/09

6 Strona Jak ziemniaki, to tylko z Europlantem Krzysztof Korolewicz z firmy Europlant, pokazuje na jakim etapie jest wegetacja ziemniaka, na przykładzie odmiany Vineta. W dniu 26 czerwca br., odbyły się Dni Pola Europlant Podczas imprezy można było zwiedzić gospodarstwa stanowiące bazę produkcyjną firmy. Nie zabrakło również prezentacji poletek doświadczalnych, na których dorastają znane już, ale i całkiem nowe odmiany ziemniaka wprowadzane przez firmę na Polski rynek. Pierwszym punktem programu było zwiedzenie gospodarstwa w Świeminie (woj. zachodniopomorskie). Znajduje się tam magazyn, o poj. 1 tys. t, z lat 60., który po nieznacznym odświeżeniu stanowi dla firmy ważny punkt logistyczny (sortownia). W magazynie zachowano prymitywne, ale bardzo skuteczne i sprawne systemy wentylacji, do których obsługi nie jest potrzebna żadna elektronika. Ze Świemina grupa przejechała do Lasek Koszalińskich. Znajduje się tam obiekt składający się z trzech hal sortowniczych. Dwie z nich, to komory chłodnicze (chłodzenie powietrzem) o poj. 1 tys. t. Po zwiedzeniu gospodarstwa odbyły się dwa szkolenia z zakresu zwalczania chorób i szkodników występujących w uprawach ziemniaka, które poprowadzili specjaliści z Zakładu Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka w Boninie. Krzysztof Korolewicz z Europlantu podkreślał, że firma przywiązuje ogromną wagę do jakości produkowanych sadzeniaków. Każdy etap produkcji jest dokładnie przemyślany. Efekty tej polityki, opartej na wieloletnim doświadczeniu, można było podziwiać podczas prezentacji polowej odmian, która odbyła się w gospodarstwie Roland w Obliwicach (woj. pomorskie), gdzie znajduje się również siedziba firmy Europlant. Wśród 26 odmian ziemniaka, można było przyjrzeć się także kilku nowym, które w przyszłości trafią do oferty firmy. Europlant opiera swoją produkcję na maszynach marki Grimme. Kilka z nich można było obejrzeć podczas wizyty w Laskach K. Wśród nich był popularny kombajn do ziemniaków SE (nowość w ofercie). Szerzej na temat firmy Europlant i stosowanych przez nią metod produkcji na pl oraz w kolejnych nr WRP. MS/WRP foto: AA/WRP Nr 07/2009 (59) wr-110/09 Ostatnie zmiany legislacyjne w prawodawstwie ochrony roślin i Dyrektyw Unijnych przyniosły pewne zawirowania na rynku preparatów ochrony roślin. Duża ilość substancji aktywnych, a zarazem preparatów, zniknęła z rynku, głównie z przyczyn proceduralnych. Letnie szkodniki plantacji Wciąż do najważniejszych szkodników należy stonka ziemniaczana. Szczególnie szkodliwe są tu larwy stonki (bardzo żarłoczne), które w dużym nasileniu mogą całkowicie zniszczyć ulistnienie powodując tzw. gołożery. Zniszczenie 20% części asymilacyjnej liści jest sygnałem do wykonania zabiegu nalistnego. W obecnym momencie na wielu plantacjach ziemniaka widoczne są już chrząszcze stonki oraz ich larwy. Zwalczanie stonki łatwo jest przeprowadzić, bo larwy są widoczne i można szybko obliczyć próg szkodliwości tj. 15 larw na roślinie lub 2 chrząszcze na 25 roślinach. Dostępność insektycydów na stonkę jest duża i zwalcza się głównie larwy (przy okazji chrząszcze!) ok. czerwca lub lipca w formie oprysków nalistnych. Przy zwalczaniu stonki ziemniaczanej należy dodać, że na skuteczność działania insektycydów ma wpływ temperatura. W wyższej temp. powyżej 18 C lepiej działają insektycydy z grypy fosforoorganicznych, grupa pyretroidów działa dobrze poniżej 20 C, natomiast w bardzo ciepłe, gorące dni dobrze działają nereitoksyny (np. Bancol), bez wpływu na temperaturę otoczenia działają neonikotynoidy. W ostatnim czasie do najnowszej generacji środków owadobójczych stosowanych w zwalczaniu szkodników ziemniaka, w tym stonki ziemniaczanej należą związki z grupy neonikotynoidów. Do grupy tej należą m.in. związki: tiametoksam, chlotianidyna, tiachlopryd, acetamipryd i imidachlopryd (tab.1). Insektycydy z grupy neonikotynoidów zapewniają wysoki stopień bezpieczeństwa dla ludzi, praktycznie jest mało szkodliwy (IV klasa), a długość okresu karencji wynosi od 7 14 dni. Preparaty te w stosunku dla owada charakteryzują się działaniem Zwalczanie stonki łatwo jest przeprowadzić, bo larwy są widoczne i można szybko obliczyć próg szkodliwości tj. 15 larw na roślinie lub 2 chrząszcze na 25 roślinach. Insektycyd - nazwa handlowa Substancja aktywna kontaktowym (może wnikać do organizmu owada przez kutikulę) i żołądkowym (przez przewód pokarmowy). Mechanizm działania preparatu w organizmie owada polega w dużym uproszczeniu na wywołaniu zakłóceń w prawidłowej reakcji układu nerwowego. Po zastosowaniu związków z grupy neonikotynoidów następuje zakłócenie procesu przekazywania impulsu w synapsie, tzn. związek chemiczny blokuje działanie enzymu esterazy acetylocholinowej. Związki z grupy neonikotynoidów przenikają przez liście, łodygi i korzenie, a następnie przemieszczają się systemicznie transportowane wraz z wodą i solami mineralnymi do wszystkich tkanek rośliny. Tym samym insektycydy te charakteryzuje się układowym działaniem w chronionej roślinie. Preparaty wykazują wysoką aktywność zarówno na najbardziej wrażliwe stadia larwalne L1 L2, jak i mniej wrażliwe L3 L4 oraz osobniki dorosłe. Preparat może być stosowany w szerokim zakresie temperatur i w odróżnieniu od innych preparatów zachowuje wysoką skuteczność w każdych warunkach. Długotrwałe działanie obserwowane wkrótce po zabiegu utrzymuje się od 3 do 5 tygodni, co pozwala na ograniczenie ilości zabiegów przed stonką do jednego. Dr Tomasz Erlichowski IHAR, Zakład Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka w Boninie Cały materiał na Tabela 1. Insektycydy do zwalczania stonki ziemniaczanej w 2009 r. Dawka/ha (g, l, kg, ml) Karencja w dniach neonikotynoidy Actara 25 WG tiametoksam 80 g 14 Apacz 50 WG chlotianidyna g 7 Calypso 480 SC tiachlopryd ml 3 Mospilan 20 SP acetamipryd 80 g 3 Nuprid 200 SL* imidachlopryd ml 3 ProAgro 100 SL imidachlopryd 100 ml 3 Proteus 110 OD* tiachlopryd + deltametryna 0,3-0,4 l 14 nereistoksyny Bancol Super 500 SC bensultap 0,4 l 3 karbonylohydrazydy Alverde 240 SC* metaflumizon 0,2-0,25 l 14 pochodne benzoilomocznika Nomolt 150 SC teflubenzuron 0,25 l 14 pyretroidy Ammo Super 100 EW zeta-cypermetryna 0,15-0,2 l 14 Decis 2,5 EC deltametryna 0,2-0,3 l 7 Decis Protech 015 EW Deltametryna 0,4-0,5 l 7 Decis TB Deltametryna 12 tabl. 7 Fastac 100 EC alfa-cypermetryna ml 7 Cyperkill Super 25 EC cypermetryna 0,1-0,12 l 14 Sherpa 100 EC cypermetryna 0,25-0,3 l 14 Bulldock 025 EC beta-cyflutryna 0,2-0,3 l 7 Patriot 100 EC deltametryna ml 7 Patriot 2,5 EC deltametryna 0,2-0,3 l 7 Ripcord Super 050 EC alfa-cypermetryna 0,2 l 7 Rapid 060 CS gamma-cyhalotryna 80 ml 14 Fury 100 EW zeta-cypermetryna 0,15-0,2 l 14 Karate Zeon 050 CS lambda-cyhalotryna 0,12-0,16 l 7 Sumi-Alpha 050 EC esfenwalerat 0,2-0,25 l 14 mieszaniny Nurelle D 550 EC Prestige 290 FS chloropiryfos + cypermetryna 0,4-0,6 l 30 Zaprawianie w czasie sadzenia Imidachlopryd 75 ml/100 kg + pencycuron bulw - * - NOWOŚĆ rejestracja styczeń/luty ) opracowanie na podstawie materiałów (etykiet) MRiRW ( z dnia ; (karencja oznacza okres od ostatniego zabiegu do zbioru)

7 Nr 07/2009 (59) Dr Cezary Trawczyński Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, Oddział Jadwisin Ziemniak lubi nawadnianie W badaniach porównawczych wrażliwość roślin na suszę kość plonu, a zwłaszcza na największe i największa jest rzystny wpływ suszy na wiel- wrażliwości różnych (zapotrzebowanie dzienne jakość, powoduje, że coraz gatunków roślin upraw- nych na niedobór wody określa się ziemniak jako gatunek wrażliwy. Wrażliwość roślin ziemniaka na niedobór wody występuje w dość szerokim przedziale czasowym. Okres od zwarcia rzędów do początku kwitnienia roślin na ogół odpowiada okresowi wiązania bulw (tuberyzacja) i jest początkiem okresu dużych potrzeb wodnych roślin i dużej ich wrażliwości na suszę. Susza w okresie okołotuberyzacyjnym (od około roślin może wynosić wtedy ponad 3 mm opadu). Jeżeli w tym czasie wystąpi okres suszy lub opady są nierównomierne, to niekorzystnie odbija się to na wielkości i jakości bulw. Ogólny plon bulw jest niski i główną masę plonu stanowią wówczas bulwy małe i średniej wielkości. Okres suszy powoduje zahamowanie przyrostu bulw, a gdy po suszy następują większe opady, to bulwy ponownie zaczynają rosnąć. Nierównomierność większą uwagę przywiązuje się do nawadniania plantacji. Dotyczy to głównie plantacji surowcowych dla przemysłu przetwórczego, ale również plantacji ziemniaków jadalnych. Pole najlepiej żeby było zlokalizowane na terenie płaskim i wyrównane. W warunkach kiedy plantacja zlokalizowana jest na terenie nachylonym, to redliny należy formować w poprzek stoku, aby ograniczyć spływ wody. Na plantacjach nawadnianych redliny Na plantacji, gdzie prowadzone będzie nawadnianie wszystkie czynniki agrotechniczne powinny być w powinny być uformowane w sposób umożliwiający pomieszczenie dużego plonu i optimum, obliczone na uzyskanie wysokiego plonu. Szczególną uwagę należy zwrócić na wybór pola, nawożenie, walkę z chwastami i chorobami, ale także jest do pewnego stopnia nie- pomimo rozmywania, które rozstawę rzędów, kształt redlin oraz gęstość i głębokość sadzenia. czyć bulwy przed zazieleuniknione, mogły zabezpienieniem. Rozstawa rzędów 1 tygodnia przed rozpoczęciem tuberyzacji przez okres 3-4 tygodni) może spowodować zawiązanie mniejszej liczby bulw oraz wzrost porażenia bulw parchem zwykłym. Jeżeli w tym czasie występuje niedobór opadów powodujący spadek wilgotności gleby poniżej 60% polowej pojemności wodnej, to należy zastosować nawadnianie plantacji. Z kolei okres od początku kwitnienia do żółknięcia roślin jest okresem, w którym rośliny ziemniaka gromadzą plon, czyli bulwy powiększają swoją wielkość i masę. Pożądane jest wtedy utrzymanie wilgotności gleby na poziomie około 70% polowej pojemności wodnej. Potrzeby wodne roślin są wtedy wzrostu jest przyczyną powstawania m.in. deformacji bulw (lalkowatość, paciorkowatość, spękania). Przesuszenie redlin po wcześniejszym dużym uwilgotnieniu gleby powodować może ich spękanie i zielenienie bulw. Niekorzystne zmiany uwilgotnienia gleby mogą być także przyczyną powstawania wad wewnętrznych miąższu (pustowatość, rdzawa plamistość, szklistość), a także dotyczyć zmian składu chemicznego bulw, między innymi wzrostu zawartości azotanów i glikoalkaloidów oraz niestabilności poziomu cukrów, co pogarsza wartość konsumpcyjną i technologiczną surowca, a w niektórych przypadkach dyskwalifikować może taki towar z obrotu rynkowego. Nieko- powinna wynosić co najmniej 75 cm, a głębokość sadzenia zwiększyć należy o około 3 cm w stosunku do tradycyjnego bez nawadniania. Kształt redlin powinien być taki, aby w ograniczonym stopniu ulegały rozmywaniu, a więc nie strome, ale trapezowe lub lekko zaokrąglone. Obsada roślin powinna być dobrana w zależności od przeznaczenia bulw. Z uwagi na to, że nawadnianie na ogół zwiększa udział bulw dużych w plonie, przy produkcji bulw z przeznaczeniem na sadzeniaki należy zwiększyć obsadę roślin o około 10%, aby uzyskać większy udział frakcji sadzeniakowej. Przy uprawie na cele konsumpcyjne należy obsadę roślin zwiększyć o około 10%, aby uzyskać większy udział frakcji bulw dużych. Tabela 2. Zalecane dawki azoty (kg/ha) pod ziemniaki jadalne i skrobiowe uprawiane na oborniku lub przyorywanych poplonach*. od uciążliwych chwastów Pole powinno być wolne Rodzaj Odmiany o wymaganiach wieloletnich, a zwłaszcza gleby Lekka Średnia małych około 100 około 130 średnich około 120 około 150 dużych około 140 około 170 perzu i ostrożnia, które na polu nawadnianym mogą być bardzo groźne. Ważne * - Uprawiając ziemniaki bez nawożenia organicznego dawki te należy zwiększyć o kg/ha N jest utrzymanie plantacji w okresie do zwarcia łanu w Tabela 1. Współczynniki* do przeliczenia ilości składników pobieranych z plonem bulw ziemniaka na dawki nawozów fosforowych i potasowych. Nawożenie organiczne Składniki Klasa zasobności gleby bardzo niska niska średnia wysoka bardzo wysoka Na oborniku fosfor 2,8 1,8 1,0 0,5 0,3 potas 0,9 0,8 0,6 0,4 0,2 Bez obornika fosfor 3,0 2,0 1,2 0,7 0,5 potas 1,3 1,2 1,0 0,7 0,5 * - ilość składnika pobranego z oczekiwanym plonem należy pomnożyć przez określony współczynnik. stanie wolnym od chwastów, gdyż nawadnianie uaktywnia rozwój chwastów pozostawionych w wyniku nieskutecznej pielęgnacji. Nawadnianie powoduje wzrost mineralizacji substancji organicznej gleby, intensywniejsze uwalnianie składników z cząstek mineralnych i kompleksu sorpcyjnego gleby, a przez to poprawia się efektywność zastosowanego nawożenia. Równocześnie należy się liczyć w warunkach wysokiej kumulacji biomasy ze zwiększonym zapotrzebowaniem na składniki pokarmowe oraz zagrożeniem wystąpienia częściowych strat składników spowodowane wymywaniem w głąb profilu glebowego. Stąd na plantacjach nawadnianych stosować należy nawożenie większe niż na plantacjach bez nawadniania. Ustalając wielkości Strona 7 Głównymi problemami produkcji ziemniaka w Polsce są duże wahania wielkości plonu w latach i niewystarczająco dobra jakość plonu. Są one spowodowane zmiennymi warunkami pogody w okresie wegetacji, głównie zmienną ilością opadów i ich nierównomiernym rozkładem w okresie wegetacji. Uzupełnianie ilości opadów i wyrównywanie ich rozkładu stosownie do potrzeb roślin rozwiązuje problem wielkości i niektórych cech jakości plonu. Metodą jest wprowadzenie nawadniania plantacji. Nawadnianie, jako zabieg drogi z powodu zakupu deszczowni oraz jej instalacji, powinno być ostatnim ogniwem poprawiającym warunki wzrostu roślin. dawek fosforu i potasu należy uwzględnić zasobność gleby w przyswajalne formy tych składników, wykorzystanie składników z zastosowanego nawozu naturalnego czy organicznego oraz potrzeby pokarmowe ziemniaka przy określonym plonie bulw (tabela 1). Ustalone w ten sposób potrzeby nawozowe ziemniaka przy plonie bulw 30 t z ha w stosunku do fosforu i potasu wynoszą: fosfor - 30 t x 1,5 kg P2O5 (pobranie fosforu z 1 t bulw) = 45 kg/ha P2O5 x współczynnik - 1,0 (średnia zawartość fosforu w glebie plus obornik) = 45 kg/ ha P2O5; potas - 30 t x 7,0 kg K2O (pobranie potasu z 1 t bulw) = 210 kg/ha K2O x współczynnik - 0,6 (średnia zawartość potasu w glebie plus obornik) = 126 kg/ ha K2O. Dawki nawożenia azotem powinny być dostosowane do rodzaju gleby i uprawianej odmiany (tabela 2). Cały materiał na wr-098/09

8 Strona Nr 07/2009 (59) Dr hab. Anita Biesiada prof. nadzw., mgr inż. Kamil Kędra Dobry sen śpiącej cebuli Tajniki produkcji rozsady od wysiewu nasion przez okres wzrostu, do hartowania i zaprawiania roślin oraz łańcuchowy transport wewnętrzny, pracę kostkarki i organizację wysyłki można było poznać 5 czerwca w Gospodarstwie Ogrodniczym Krasoń. Rozsada bez tajemnic Po raz pierwszy w historii Gospodarstwa, które produkuje rozsady warzyw od 1997 roku, wszyscy obecni i potencjalni klienci mieli okazję zwiedzić 10 ha obiektów szklarniowych. Ze szklarni w tym roku wyjedzie ok. 95 milionów sztuk rozsady warzyw gruntowych (głównie kapusta, seler, brokuł i kalafior). Wraz z warzywami szklarniowymi (pomidor, ogórek, papryka) ponad 100 mln sztuk rozsady trafiło już lub trafi własnym transportem Gospodarstwa do producentów w kraju oraz za granicą. - Chcieliśmy, by każdy zobaczył na jakich maszynach pracujemy, jak u nas wygląda technologia, która niczym się nie różni od gospodarstw w Holandii, w Niemczech. W przyszłym roku planowana jest nowa inwestycja, budowa 0,5 ha szklarni typu Cabrio. W okresie zimowym będzie tam produkowana rozsada Uprawa cebuli ozimej umożliwia przyspieszenie zborów o 2,5 miesiąca i może być bardzo opłacalna ze względu na brak dobrej jakościowo cebuli w okresie wiosennym. Ponadto cebula ozima ma większą wartość odżywczą i wiosną jest bardziej atrakcyjna dla konsumentów niż ta pochodząca z przechowalni. Na rynku niemieckim ponad 90% cebuli zimującej sprzedaje się z wytworzoną suchą łuską, zaś w Polsce jest ona sprzedawana głównie w pęczkach lub po obraniu. Wolf F1 wyjątkowo wczesny plon i duża odporność na niskie temperatury. Fot. Nickerson-Zwaan pomidora szklarniowego, a w marcu kwietniu, gdy są przymrozki, obiekt będzie służył głównie do hartowania. W tej chwili rozsada hartowana jest tylko na zewnątrz, a w tym roku przez cały kwiecień aż do połowy maja rośliny były codziennie przykrywane. To jest kłopotliwe, przy szklarni typu Cabrio problem byłby rozwiązany powiedział Grzegorz Krasoń. Zarówno gospodarze, jak i przedstawiciele firm współorganizujących spotkanie - S&G, Syngenta, Tanake, Kronen Klasmann i Yara otoczyli zwiedzających szczególną opieką, udzielając wielu informacji, wskazówek i porad licznie przybyłym ogrodnikom. Ewa Grabowska Rocznie opuszcza szklarnie ponad 100 mln sztuk rozsady warzyw. Wśród warzyw gruntowych dominują kapusta, seler, brokuł i kalafior. Prompto F1 odmiana super wczesna wyłącznie na zbiór pęczkowy. Fot. Nickerson-Zwaan Odmiany przeznaczone do uprawy ozimej są roślinami dnia krótkiego i tworzą zgrubienie w warunkach godzinnego dnia. Powinny mieć zdolność do pobierania składników pokarmowych w niskiej temperaturze, dobrą odporność na warunki zimowania i jarowizację, jak Alix, Panther F1, Wolf F1, Elody oraz tolerancyjność na mączniaka rzekomego, jak Pinguin. Jednak najcenniejsze są odmiany wczesne, gdyż pozwalają na szybkie uzyskanie przychodu, jak: Prompto F1, Glacier, Imai, Early Yellow, Agra, Omega F1, Swift, Sybir, Amigo F1 oraz średnio wczesne Fenrock, Wolf F1, Panther F1, Agra czy Alix. Na rynku są również dostępne odmiany średnio późne (Elody, Fenrock) i poźne (Czerniakowska, Labrador). Cebulę ozimą najlepiej uprawiać w rejonie o stosunkowo lżejszych zimach z obfitą okrywą śnieżną. Stanowisko powinno być żyzne, próchnicze, zdrenowane o dobrej pojemności wodnej, osłonięte przed wiatrami. Warto zachować izolację przestrzenną co najmniej 1 km w stosunku do upraw cebuli z siewu wiosennego, co ograniczy porażenie roślin przez choroby. Najlepsze są gleby gliniasto piaszczyste należące do klasy bonitacyjnej I-IIIa niezaskorupiające się o odczynie 6,5-7,0. Przedplonem powinny być rośliny wcześnie schodzące z pola, jak ziemniak, jęczmień ozimy, groch na zielono, szpinak. Aby utrzymać dobrą strukturę gleby, należy po zbiorze przedplonu zastosować uprawki letnio jesienne. Orkę przed siewem cebuli najlepiej wykonać co najmniej 3 tygodnie przed planowanym siewem, aby gleba osiadła i osiągnęła właściwy stopień podsiąkania. Nawożenie powinno być przeprowadzone na podstawie analiz gleby. Zawartość składników pokarmowych w glebie powinna się kształtować na następującym poziomie (w mg/l): N , P , K , Mg , Ca Pod przedplon można zastosować obornik w dawce 30 t/ ha. Za przeciętne standardowe dawki nawozów mineralnych przyjmuje się kg N-NO3, kg P2O5, kg K2O. Zbyt niskie ph powoduje powolny wzrost cebuli. Aby temu zapobiec stosuje się pod przedplon nawozy wapniowe, np. wapno dolomitowe w dawce od 1,5 t/ha na glebach lekkich do 2,5 t/ ha na glebach ciężkich. Nawóz ten zaspokaja również braki magnezu w glebie. W nawożeniu azotowym zwykle połowę ustalonej dawki stosuje się przedsiewnie, resztę pogłównie wiosną w dwóch dawkach. Dawka nawozów azotowych stosowana przed siewem powinna być wymieszana z glebą na głębokość około 5 cm. Jesienią nie powinno się stosować dużych ilości azotu szczególnie w formie amonowej, gdyż przyczynia się to do zbyt bujnego wzrostu roślin i obniża ich odporność na mrozy. Również nie należy stosować nawozów zawierających chlor, ponieważ obniża on wigor rośliny przed zimą. Bardzo skuteczne jest również 2-3-krotne dokarmianie dolistne przeprowadzone w okresie wiosennym. Nasiona o wysokiej zdolności kiełkowania klasy Ekstra, po zaprawieniu zaprawą grzybobójczą, powinno się wysiewać do gleby, najlepiej po deszczu, między 10 a 20 sierpnia, tak by przed zimą rośliny wytworzyły 3-4 liście i szyjkę o średnicy 5-7 mm, co sprzyjać będzie ich dobremu przezimowaniu. Norma wysiewu wynosi ok. 3,5-4,5 kg/ha lub 1-1,5 mln nasion. Cebulę zazwyczaj wysiewa się w systemie pasowo-rzędowym na głębokość 2-2,5 cm w przypadku gleb cięższych i 2-3,5 cm dla gleb lżejszych. Przy siewie zbyt płytkim może dojść do przesuszenia nasion, bądź też uszkodzenia ich przez herbicydy. Bardzo ważne jest zapewnienie optymalnej wilgotności gleby w tym okresie. Uprawa prowadzona jest zwykle na płasko lub na nieco podwyższonych zagonach. Zagony, w które wysiewa się cebulę mają szerokość 135 cm, po czym wyznacza się 4-5 rzędy co 26 cm przy odległości między pasami co 50 cm dla kół ciągnika. Nasiona kiełkują po 14 dniach od momentu siewu. Cebulę ozimą powinno się uprawiać na glebach nie zachwaszczonych, po przedplonach zmniejszających zachwaszczenie pola. Dobre są stanowiska po roślinach rolniczych (pszenica, jęczmień, żyto) i po warzywach wcześnie schodzących z pola jak dyniowate, fasola, groch, marchew, kapusta oraz kalafior. Rzepak, który nie stanowi rośliny żywicielskiej dla nicieni, może być z powodzeniem uprawiany przed cebulą. Jednak zbyt długa uprawa tej rośliny na jednym stanowisku w polu powoduje nagromadzenie się nasion, co może przyczynić się do zachwaszczenia późniejszej uprawy cebuli. Herbicydy można stosować zarówno bezpośrednio po wysianiu, jak i w trakcie wegetacji. Po wysianiu, najlepiej na wilgotną glebę, można zastosować Stomp 330 EC w ilości 3-4 l/ha. W stadium 3-4 liści właściwych polecany jest Goal 240 EC stosowany w dawkach dzielonych. Ochrona przed chwastami jednoliściennymi jest stosunkowo prosta, a wybór preparatów dość szeroki. Można tu zastosować Fusilade Forte 150 EC, Agil 100 EC czy Targa Super 05 EC. W przypadku zbytniego rozrośnięcia się chwastów warto zastosować odchwaszczanie mechaniczne w międzyrzędziach. Ważne jest, aby przed zimą plantacja cebuli była wolna od chwastów. W okresie jesiennym począwszy od wschodów, rośliny należy chronić przed wciornastkami i mączniakiem rzekomym zgodnie z aktualnym Programem Ochrony Roślin. Plantacje z siewu ozimego należy opryskiwać profilaktycznie 2-3 razy od połowy września do końca wegetacji a wiosną od połowy kwietnia. Ze względu na krótki okres wegetacji w okresie wiosennym należy stosować środki ochrony o krótkim okresie karencji. Do roztworów środków chemicznych należy zawsze dodawać zwilżacz. Zbiór cebuli zimującej można rozpocząć nawet już od końca kwietnia (odmiany najwcześniejsze) do sprzedaży pęczkowej, w późniejszym czerwcowym terminie przygotowuje się cebulę z obciętym szczypiorem bez łuski, zaś na początku lipca może być ona sprzedawana jako cebula w łusce. Plon cebuli zimowej zależy od odmiany, procentu przezimowania roślin, zdrowotności plantacji i najczęściej waha się w granicach t/ha. n

9 Nr 07/2009 (59) Strona 9 Dr hab. Anita Biesiada prof. nadzw., mgr inż. Anna Kuś Międzyplony letnie i ozime nawozy zielone w uprawie warzyw Międzyplony pełnią również funkcję fitosanitarną, poprzez ograniczanie występowania chorób i szkodników na roślinach uprawnych. Na nawóz zielony przeznacza się rośliny szybko rosnące, wytwarzające dużą ilość biomasy oraz mające głęboko sięgający system korzeniowy. Szczególnie polecane są rośliny motylkowe wiążące azot atmosferyczny dzięki symbiozie z bakteriami brodawkowymi lub ich mieszanki, np.: wyka (80 kg/ha) + groch (60 kg/ha) + bobik (60 kg/ha) + owies (20 kg/ha); łubin niebieski (150 kg/ha) + peluszka (75 kg/ha); łubin niebieski (120 kg/ha) + peluszka (20 kg/ha) + wyka (40 kg/ha) + seradela (10 kg/ha); żyto (120 kg/ha) + wyka ozima (30 kg/ha). Mgr inż. Sławomir Gacka Najbardziej pomijanym segmentem jest udział biologii gleby, jej siły rodnej. Zapewne wielu czytelników w tym momencie zastanawia się, co to jest ta siła rodna gleby? To siła żywych mikro- i makroorganizmów, które w zdrowej glebie mają swoje siedlisko, kierują zachodzącymi procesami, przetwarzają materię organiczną w humus i tworzą roślinie komfortowe warunki wzrostu, zabezpieczając jej potrzeby pokarmowe. Gleba to ustrój ożywiony. Odpowiednia zawartość próchnicy (min. 3%) i bogate życie biologiczne z dominacją pożytecznej mikroflory oznacza obecność na 1 ha w warstwie ornej od 15 do 20 ton mikroorganizmów. Należy zadać pytanie wobec wszystkich programów nawożenia w konwencjonalnym rolnictwie, który z nich uwzględnia życie gleby i możliwość wykorzystania niedostępnych dla rośliny i zalegających w glebie ogromnych ilości składników potasowych, fosforowych, wapniowych, magnezowych, itd.?. Dlaczego zachęca się rolnika do szkodliwej dla jego kieszeni i środowiska agrotechniki forsującej wapnowanie wapnami technicznymi, głębokie uprawki i coraz większe ilości zabiegów chemicznych? ARTYLUŁ SPONSOROWANY Rośliny międzyplonowe, które są uprawiane na nawóz zielony korzystnie wpływają na środowisko glebowe przeciwdziałając erozji i dostarczając glebie substancji organicznej. Zwiększają także liczbę gatunków w zmianowaniu, co ułatwia odpowiedni dobór następstwa roślin po sobie oraz ograniczają zachwaszczenie. W wielu badaniach uprawa międzyplonów ścierniskowych zmniejszyła liczebność chwastów na polu o 21-28%. Uprawa roślin na nawóz zielonych łączy się najczęściej z uprawą zbóż lub warzyw wczesnych, takich jak kapusta wczesna, groch na zielono, fasola szparagowa, kalarepa. Poplony i wsiewki Rośliny na nawóz zielony można uprawiać w różnych terminach. Najczęściej uprawia się jako poplony, rzadziej jako wsiewki poplonowe. Najlepsze efekty w naszych warunkach klimatycznych uzyskuje się przez zastosowanie poplonów letnich wysiewanych na przełomie lipca i sierpnia przyorywanych późną jesienią, ponieważ częściowo rozkładają się wiosną i co jest najważniejsze nie obniżają wilgotności gleby. Ich uprawa łączy się najczęściej z uprawą zbóż lub warzyw wczesnych, takich jak kapusta wczesna, groch na zielono, fasola szparagowa, kalarepa. Ich wadą jest jednak długie zajmowanie pola. Na glebach lżejszych poplony letnie można przyorywać wiosną, będą wówczas w okresie zimy chronić glebę przed erozją i wymywaniem składników pokarmowych. Rośliny na poplon ozimy wysiewa się późnym latem lub na początku jesieni, po zbiorze plonu głównego i przyoruje wiosną w roku następnym. Rośliny z siewu jesiennego pobierają duże ilości wody z gleby, co w połączeniu z przesuszającym działaniem orki wiosennej pogarsza stosunki wodne w glebie dla rośliny następczej. Z tego powodu ich uprawę poleca się głównie w rejonach, gdzie występuje duża ilość opadów lub w gospodarstwach, które dysponują deszczowniami. Nawozy zielone mogą być również uprawiane na plon główny i zajmować pole od wiosny do jesieni. Uprawę taką prowadzi się dla zwiększenia pojemności wodnej na glebach lekkich i przepuszczalnych, wysiewając w tym celu najczęściej łubin żółty lub łubin wąskolistny. Jako wsiewki poplonowe stosuje się rośliny początkowo wolnorosnące i cienioznośne, np.: mieszanki koniczyny lub seradele. W uprawie warzyw można je wykorzystywać szczególnie wtedy, gdy roślinę uprawną sadzi się w dużej rozstawie jak pomidor, dynia, cukinia, kukurydza cukrowa. Obok użyźniającego wpływu na glebę rośliny uprawiane jako wsiewki działają także dobroczynnie na rosnące obok nich rośliny. Na przykład gorczyca rosnąca między rzędami fasoli skutecznie zapobiega atakowaniu jej przez ślimaki. Dobrym zestawieniem roślin są także: nasturcja + pomidory, rumianek + czosnek, koper + seler lub pietruszka oraz nagietek + marchew. Do uprawy w poplonie letnim polecana jest gryka, facelia, seradela, łubin żółty i W wyniku stosowania nadmiernych ilości różnych środków chemicznych gleba traci swoją siłę rodną, spieka się, staje się trudna do uprawy, traci właściwości sorpcyjne, wielokrotnie zmniejsza się w niej ilość mikroorganizmów, przestaje być bioreaktorem samooczyszczającym się i staje magazynem różnorodnych chorobotwórczych mikroorganizmów, uniemożliwiających rozwój roślin bez zabiegów chemicznych. Wyhamowaniu ulega proces próchniczny. Duża część materii organicznej znajdującej się w glebie, po prostu gnije, potęgując wydzielanie się toksyn i w konsekwencji degradację gleby. Roślina pobiera w nadmiarze wiele szkodliwych substancji zalegających w glebie i staje się podatna na infekcje. Jej nasiona i owoce w późniejszym magazynowaniu i przetwarzaniu są nietrwałe. Tylko zdrowa gleba wyda zdrowy plon. Substancje próchniczne wpływają dodatnio na tworzenie się struktury agregatowej gleb, poprawiając stosunki wodno - powietrzne. Próchnica działa jako lepiszcze strukturotwórcze, powodując sklejanie elementarnych cząstek masy glebowej w agregaty. W glebach piaszczystych powoduje to zwiększenie ich zwięzłości, a w glebach ciężkich wpływa na zmniejszenie zwięzłości. Związki próchniczne posiadają wysoką pojemność wodną. W stosunku do swej wagi mogą one zatrzymać 3-5-krotnie więcej wody w formie dostępnej dla roślin. Ta właściwość ma szczególne znaczenie w glebach piaszczystych, ponieważ ich pojemność wodna zależy głównie od zawartości substancji próchnicznych. Próchnica odpowiada za 20-70% całkowitej pojemności sorpcyjnej gleby. Związki próchniczne zwiększają też zdolności buforowe gleb, regulując i stabilizując odczyn gleby. Próchnica ma znaczny wpływ na gospodarkę azotem i fosforem. Jest podstawowym źródłem C, N i P, które w tej postaci są magazynowane w glebie. Formy te po mineralizacji są dostępne dla roślin. Aktywny proces próchniczny świadczy o dużej bioróżnorodności, w tym dużej ilości pożytecznej mikroflory. Metabolity wielu z tych mikroorganizmów mają detoksykujące działanie na substancje szkodliwe zalegające w glebie np. pochodzące po środkach chemicznych. Zdrowa gleba. Próchnica. Pożyteczne mikroorganizmy Obfitość pożytecznej mikroflory zabezpiecza rośliny, szczególnie w okresach suszy lub po uszkodzeniach mechanicznych i chemicznych. Roślina ma wtedy utrudnioną możliwość czerpania składników z roztworu glebowego i mikroorganizmy spełniają funkcję swoistej kroplówki, udostępniając roślinie potrzebne substancje odżywcze. Biotechnologia EM-Farming przywraca dominację mikroorganizmów pożytecznych, regenerujących siłę rodną gleby. Gleba nabiera lepszych cech. Pożyteczne mikroorganizmy optymalizują procesy przemiany materii, udostępniania związków mineralnych, witamin, enzymów i hormonów. Uaktywnione w i przez EM-Farming bakterie fototropowe wiążą azot z powietrza, powiększając jego ilość w glebie i poprawiają relację azotu do węgla. Zwiększona bioróżnorodność, aktywniejszy proces próchniczny, zwiększone absorbowanie azotu, udostępnianie trudno dostępnych lub niedostępnych dla roślin makro- i mikroelementów to źródła składników, dzięki czemu można zmniejszyć nawożenie mineralne bez strat w wysokości plonu. niebieski, słonecznik, rzepak, gorczyca i bobik; natomiast w poplonie ozimym warto uprawiać mieszankę żyta z wyką ozimą oraz rzepak ozimy. W przypadku rzepaku należy pamiętać, aby na polu, na którym został przyorany nie uprawiać roślin z tej samej rodziny botanicznej (krzyżowych), czyli: kapusty, rzodkiewki, jarmużu, brokułów, rzepy, kalafiora i kalarepy gdyż rośliny te są porażane przez te same choroby i szkodniki, co rzepak. Kośne użytkowanie Odmiennym sposobem stosowania nawozu zielonego polecanym głównie na małych powierzchniach jest tzw. sposób kośny. Jego wykorzystywanie polega na przenoszeniu zielonej masy skoszonych roślin z jednego miejsca na drugie. Do tego celu wykorzystuje się nie tylko rośliny uprawiane w naszych ogródkach, ale również te, które rosną na miedzach, za płotem czy na pobliskich nieużytkach. Tak pozyskaną zieloną masę jako nawóz rozrzuca się równomiernie na całej powierzchni, następnie rozsypuje nawozy fosforowe i potasowe lub nawóz wieloskładnikowy (np.: polifoskę lub azofoskę) w ilości około 200 kg na 1 ha i wszystko przekopujem. Użytkowanie gleby pod nawozy zielone na n Każdy gospodarz na pytanie, czy dba o swoją glebę odpowie, że oczywiście dba i daje wszystko, czego rośliny potrzebują. Jest również przekonany, że jak konkretnie nie posypie nawozu i nie zastosuje środków chemicznych, to nic z uprawy nie będzie. I to jest,niestety, powszechnie panujące odczucie wśród rolników, jak i działkowców, co pozwala nakręcać spiralę chemizowania naszego rolnictwa. Zdrowa gleba ma odczyn ph obojętny. Dlatego należy z wielką rozwagą podchodzić do wapnowania. Procesy chemiczne zachodzące w glebie po wapnowaniu technicznym wapnem tlenkowym, są zabójcze dla wszystkich mikroorganizmów w glebie. Gospodarowanie w zgodzie z naturą i z korzyścią dla człowieka to przede wszystkim szansa na tańsze gospodarowanie. To na pewno wzrost dochodu dla rolnika i potencjału gleby na przyszłość. To alternatywa dla GMO, w pełni naturalna i dostępna bez dodatkowych ustaw. Pozwala znacznie zredukować, a w wielu przypadkach wyeliminować konieczność użycia środków chemicznych. To najlepsze rozwiązanie na wykorzystanie naturalnie dostępnej wody. Takie rolnictwo, zwrócone ku wartości gleby jest trwałą wartością dla przyszłych pokoleń, bo daje silny fundament do ciągłego odtwarzania i odradzania w łańcuchu życia. W materiale wykorzystano opracowania profesora Jerzego Webera, dyr. Instytutu Gleboznawstwa i Ochrony Środowiska Rolniczego UP we Wrocławiu

10 Strona 10 Nr 07/2009 (59) Dr hab. Piotr Wójcik Instytut Zootechniki - PIB Należy zdać sobie sprawę, że to konsumenci kształtują kierunek rozwoju bydła mięsnego i jedne rasy bardziej preferują a inne mniej. Zwróćmy uwagę na dostępność nasienia do inseminacji, ustalmy okres opasu i oczywiście stwórzmy odpowiednie warunki zoohigieniczne dla zwierząt. Gospodarstwa dotychczas utrzymujące bydło mleczne muszą się liczyć z całkowitym przestawieniem toku produkcji i prac w gospodarstwie. Jeżeli jednak podejmiemy już decyzję od czegoś trzeba zacząć. Import żywego materiału genetycznego Wariant pozwalający od razu otrzymać stado bydła mięsnego utrzymywane w czystości rasy lub jako mieszańce. Metoda oparta o zakup cieląt odsadków w wieku 6-8 miesięcy życia, jałowic hodowlanych cielnych. Niestety, takie rozwiązanie wymaga dużych nakładów pieniężnych, jednak oprócz wyhodowanej młodzieży skierowanej docelowo do opasu istnieje możliwość sprzedaży materiału hodowlanego męskiego i żeńskiego do dalszej hodowli, co może być dodatkowym zastrzykiem finansowym. Do zakupu nadają się także jałówki rzeźne, krowy lub mieszańce międzyrasowe, które później będzie się kojarzyć z buhajami mięsnymi. Dla bardziej zaawansowanych - hodowla w czystości rasy. Utrzymujemy bydło mięsne jednej rasy i w obrębie niej prowadzimy pracę hodowlaną. Materiał żeński pochodzi bądź z zakupu ze stad zarodowych tej rasy bądź z odchowu własnej młodzieży. Wybór buhajów do rozrody w stadzie opiera się o dane rodowodowe i uwzględnia przyjęte założenia hodowlane. Zwierzęta są pod stałą kontrolą użytkowości i wpisane do ksiąg danej Utrzymujące się na dobrym poziomie ceny żywca wołowego skłaniają hodowców do zastanowienia się nad dalszym kierunkiem rozwoju swojego gospodarstwa. Z drugiej strony, spadek cen mleka skłania wielu do zmiany profilu produkcji i zakładania stad bydła mięsnego. Zanim jednak to nastąpi, konieczne jest zrobienie dobrego biznes planu, który będzie uwzględniał nie tylko charakterystykę rasy, planowaną wielkość stada, koszty produkcji, ale przede wszystkim wielkość areałów przeznaczonych na wypas dla bydła mięsnego, rynek zbytu oraz preferencje konsumenckie. Tworzymy stado podstawowe bydła mięsnego Krowa rasy np. PHF Jałówki mieszańce F1 o dolewie do 50% krwi bydła mięsnego. Jałówki mieszańce F2 o dolewie do 75% krwi bydła mięsnego. Jałówki mieszańce F3 o dolewie do 87,5% krwi bydła mięsnego. Jałówki mieszańce F4 o dolewie do 93,7% krwi bydła mięsnego. rasy. Młody materiał hodowlany żeński przeznaczamy do remontu stada oraz na sprzedaż do innych stad hodowlanych. Buhajki mogą być kierowane do stacji unasienniania lub do rozrodu w stadzie. X X X X X buhaj rasy limousine buhaj rasy limousine buhaj rasy limousine buhaj rasy limousine buhaj rasy limousine Rys. 1. Potomstwo o dolewie krwi bydła mięsnego powyżej 90%. Krzyżowanie wypierające Metoda oparta na wykorzystaniu istniej rasy bydła w gospodarstwie np. bydła polskiego holsztyńsko fryzyjskiego (PHF), którą konsekwentne krzyżujemy wypierającą rasą mięsną np. hereford, limousin. W okresie kilku lat stopniowo zmniejszamy udział rasy głównej (w tym przypadku rasy mlecznej) na rzecz rasy mięsnej. Praca wymagająca dużego okresu czasy, jednak prowadząca do uzyskania bydła o bardzo wysokim dolewie krwi bydła mięsnego. Przykład takiego krzyżowania prezentuje wykres poniżej. W wyniku planowanych kojarzeń w czwartym roku uzyskujemy potomstwo F4 o dolewie ponad 90% krwi bydła mięsnego - w przykładzie rasa limousine. Pamiętać należy jednak, że efekt taki otrzymamy gdy będziemy używać tylko i wyłącznie buhaje czystorasowe. Krzyżowanie przemienne Inna metoda, gdzie stado tworzymy na bazie już posiadanego materiału hodowlanego np. rasy limousine lub w oparciu o zakupione cieliczki czy jałówki tej rasy. W wyniku krzyżowania w pokoleniu F1 mamy jałowice mieszańce oraz samce przeznaczone do opasu. Samice poddajemy selekcji i kierujemy do rozrodu z buhajem reprezentującym kolejną rasę (charolaise). Jałowice urodzone z tego kojarzenia (F2) powtórnie kryjemy buhajem pierwszym (tu limousin) i zaczynamy cały cykl od nowa. Urodzone z kojarzeń buhaje każdorazowo kierujemy na opas, nie używając w rozrodzie. Proponowane krzyżowanie przemienne pozwala nie tylko na wykorzystanie najbardziej pożądanych cech danej rasy, ale co najważniejsze na wykorzystanie efektu heterozji. Tym samym następuje poprawa parametrów żerności, lepsze przyrosty masa ciała oraz ilość mięsa w tuszy i jej jakości. Uzyskujemy więcej produktu finalnego (mięsa) w lepszej kategorii i cenie. Dodatkowo poprawiamy żywotność cieląt, płodność matek, jak również cechy macierzyńskie. Krzyżowanie towarowe na Prof. dr hab. Tadeusz Barowicz Baranina jest mięsem pochodzącym od owiec. Ma barwę czerwonawą, swoisty zapach i pokryta jest warstwą jasnego tłuszczu. Statystyczny Polak do konsumpcji baraniny odnosi się gorzej niż sceptycznie; roczne spożycie tego rodzaju mięsa w naszym kraju kształtuje się na poziomie dag na mieszkańca. Przysmak z górnej półki jagnięcina Przyczyn tego stanu rzeczy jest wiele. Baranina bowiem kojarzy się większości z nas z niezbyt chlubnym wyglądem w naszych sklepach lat 80., odstraszając potencjalnych klientów. Sprawiał to fakt, że mięso oglądane w tym czasie w sklepach pochodziło od owiec o jednostronnej użytkowości wełnistej, a tym samym o niezbyt smacznym mięsie. Do utrzymywania takiej awersji przyczyniało się również kierowanie na rzeź sztuk głównie starych oraz zwierząt wybrakowanych z dalszej hodowli. Utarł się więc w społeczeństwie przesąd, że mięso baranie na nadaje się do konsumpcji, a na dodatek ma przykry zapach. Dziś, rosnące zapotrzebowanie na młodą baraninę na rynkach światowych, rozwijający się eksport żywca baraniego oraz znaczny wzrost cen żywca w relacji do cen wełny ukierunkowały producentów, hodowców oraz organizatorów produkcji na poprawę cech mięsnych krajowych ras owiec oraz intensyfikację produkcji młodej baraniny. Po latach przebudowy proporcji hodowanych ras owiec, nastąpiła widzialna poprawa masowego pogłowia. Użytkowane obecnie w naszym kraju rasy owiec o użytkowości kombinowanej, znacznie wcześniej dojrzewają i dają mięso znacznie lepszej jakości niż kiedyś. Po 1991 r. mięsne użytkowanie owiec nabrało rozmachu. Dziś, na ubój kierowane są zwierzęta młode, w wieku do 1 roku życia lub młodsze. Uzyskiwane od nich mięso jagnięcina jest smaczna i lekko strawna, zdrowsza nawet od cielęciny. Pod względem kaloryczności przewyższa ją jedynie tłusta wieprzowina. Przewyższa zatem wołowinę i cielęcinę, przy stosunkowo dużej strawności. W porównaniu z innymi gatunkami zwierząt, mięso jagniąt zawiera więcej potasu, fosforu i magnezu, a więc pierwiastków potrzebnych do rozwoju ludzkiego organizmu, przede wszystkim kośćca. Ponadto zawiera sporo witamin, zwłaszcza A i z grupy B. Najwyższą wartość konsumpcyjną ma mięso jagniąt ubijanych w okresie od grudnia do kwietnia. Ma ono wówczas bladoróżową barwę oraz delikatne włókna, tłuszcz jest biały, spoisty i kruchy. Wraz z wiekiem zwierząt jakość mięsa jagnięcego się pogarsza. Takie mięso łatwo rozpoznać po sinawym kolorze, jego tłuszcz jest żółty, jakby matowy oraz ma wyczuwalny zapach. Jagnięcina w wielu krajach (Francja, Belgia, Włochy, Niemcy, Wielka Brytania, kraje arabskie) jest mięsem wysoko cenionym i poszukiwanym. W krajach UE ok. 90% dochodu z produkcji owczarskiej uzyskuje się ze sprzedaży mięsa jagnięcego. Najważniejszymi producentami jagnięciny są Nowa Zelandia, Australia oraz kraje byłego ZSRR. Baranina jest głównie eksportowana do Europy, USA, Japonii i Anglii. Szczególnie duże zapotrzebowanie jest na mięso zwierząt młodych o masie do kg. Tradycyjnie ponad połowa żywca baraniego jest w kraju sprzedawana na rynki zagraniczne. Naszą polską jagnięciną, od dziesięcioleci zajada się z zapałem cała południowa i południowo-zachodnia Europa. Eksport do krajów Unii od kilku już lat nie przekracza 50-70% kontyngentu przyznanego Polsce. Tymczasem wielkość kontyngentu na eksport owiec do Unii wzrasta z roku na rok i pozostaje niewykorzystany. Jest to jedna z szans dla naszego restrukturyzującego się rolnictwa. n Rzeczywiście nie jest tania (1 kg tuszki kosztuje zł w zależności gdzie kupujemy), ale przy tak skromnej liczbie amatorów nie może być inaczej. Zresztą jagnięcina, to pod każdym względem mięso z absolutnie najwyższej półki. Przekonajmy się sami.

11 Nr 07/2009 (59) Unijna reforma, zmierzająca do liberalizacji rolnictwa postępuje, a my nie zdążyliśmy jeszcze odrobić pracy domowej - podsumowała rozważania o perspektywach rozwoju dla polskiego mleczarstwa dr Jadwiga Seremak Bulge z IERiGŻ. Co gryzie polskie mleczarnie? Sukcesywne zwiększanie kwoty mlecznej przy jednoczesnym zmniejszaniu subwencji finansowych, z pewnością niekorzystnie odbije się na sytuacji polskich producentów i przetwórców mleka. Z danych IERiGŻ wynika, że polskie mleczarstwo jest mniej efektywne niż np. porównywalne pod względem skali produkcji mleczarstwo niemieckie. Zarówno rolnictwo, jak i przetwórstwo były do końca lat 90. najbardziej zaniedbanymi gałęziami produkcji. Wygląda, że zabraknie czasu, by te zapóźnienia nadrobić. Polskie mleczarstwo: rozdrobnione i niewydajne będzie stanowiło wątpliwą konkurencję dla dofinansowanych rolników i przetwórców ze starej Unii. Niemiecka statystyczna mleczarnia przerabia rocznie 835 tys. kg na 1 zatrudnioną osobę, w Polsce jest to zaledwie 222 tys kg/os. Wartość sprzedaży to: w Niemczech euro/ os, a w rodzimych spółdzielniach niecałe euro wypracowane przez jedną, zatrudnioną w zakładzie przetwórczym osobę. Zbyt duże zatrudnienie to jeden z kilku problemów, dręczących polskiego przetwórcę. W Polsce, 231 mleczarni zatrudnia 39,1 tys. osób, a w 230 niemieckich pracuje 32,2 tys. osób. Ewenementem w tej dziedzinie jest Spółdzielnia Mleczarska w Skarszewach (pomorskie). Prezes, Zdzisław Dopierała, mówi: Ze względu na efektywność produkcji zawsze byliśmy w ścisłej czołówce. Zatrudniamy zaledwie 22 osoby przy dobowym przerobie kg. Ale już Resmlecz Spółdzielnia Mleczarska w Trzebownisku zatrudnia 240 osób przy 200 tys. litrów przerobu dobowego. Należy jednak zauważyć, że spora część zatrudnionych to wozacy, którzy dostarczają surowiec z trudno dostępnych rejonów. Koszty transportu wynoszą w Resmleczu nawet ponad 0,10 gr liczonych od każdego litra! Dla porównania Spółdzielnia Mleczarska w Gostyniu zminimalizowała wydatki na transport poprzez ograniczenie obszaru, z którego dostarczany jest surowiec (jego promień wynosi zaledwie 45 km) oraz zyskanie dużych dostawców. Z wysokimi kosztami transportu poradził sobie w oryginalny sposób Mlekpol. Lokalizacja gospodarstwa decyduje o cenie, jaką rolnik uzyskuje za mleko. Teren, z którego dostarczane jest mleko do siedmiu zakładów Mlekpolu ma olbrzymią powierzchnię ponad 500 km. W związku z tym od 150 kilometra naliczane są opłaty: od 0,04 gr aż do 0,10 gr powyżej 500 km. Prezes spółdzielni, Pan Edmund Borawski, stwierdza, że takie rozwiązanie to konieczność. Rozdrobnieni dostawcy, dysponujący małymi kwotami produkcyjnymi to inny problem zakładów przetwórczych. Wymarzonych (dla każdego spółdzielcy) dostawców, posiada SM Gostyń. Grzegorz Grzeszkowiak, Prezes SM Gostyń oznajmia: Nie mamy już dawno dostawców posiadających dwie, czy pięć krów (a taka sytuacja występuje np. na Podkarpaciu), posiadamy 1300 dostawców, od których skupujemy rocznie 163 mln litrów. Statystyczny dostawca wielkopolskiej mleczarni dysponuje więc kwotą mleczną rzędu kg. We wszystkich spółdzielniach stosowane są dopłaty do ilości oddawanego surowca. Wydaje się, że w przyszłości mleczarnie wprowadzą odliczenia za małe dostawy. Pionierem jest znów Mlekpol. Dostawca, który w ciągu dwóch dni wytworzy mniej niż 200 l mleka jest karany kilkugroszowym potrąceniem. Takiego sposobu obniżania kosztów produkcji nie zamierza wprowadzać Resmlecz. Prezes rzeszowskiej spółdzielni stwierdza: Choć mamy jeszcze sporo dostawców mających po dwie, trzy krowy, takie rozwiązanie nie wydaje się być konieczne. Zauważamy jednak, że sukcesywnie ilość dostawców spada, a skup mimo to rośnie. Liczymy, że niektórzy z nich sami się dostosują, do potrzeb rynkowych, ponieważ koszty obsługi 3500 dostawców dysponujących łączną kwotą kg są ogromne. Jak łatwo obliczyć statystyczny dostawca Resmleczu wytwarza rocznie niecałe kg mleka. Niestety, taki stan rzeczy musi odbić się na wypłatach za mleko. W Mlekpolu średnia cena w maju wynosiła 1, 02 zł/l, a w Resmleczu 0,88 zł/l. Przeinwestowanie z takim problemem borykają się głównie średnie mleczarnie, które inwestowały w nowe zakłady, linie technologiczne, bądź samochody, w okresie, kiedy nic nie zapowiadało kryzysu, a wszystko wskazywało na świetną koniunkturę dla branży mlecznej. Przykładem może tu być Zorina kutnowska spółdzielnia mleczarska, po przejęciu przez OSM Łowicz, figurująca jako spółka akcyjna. Jest to firma z burzliwą przeszłością niegdyś przejęta przez Bakomę, funkcjonowała jako Bakoma Nova do 2007 r., kiedy to wykupiła wszystkie swoje udziały od Bakomy S.A. Na niespełna dwa lata stała się znów Zoriną, a w efekcie w grudniu 2008 roku zarząd kutnowskiej spółdzielni podpisał umowę z OSM w Łowiczu i stała się częścią tej spółdzielni. Niewielka, kutnowska mleczarnia zainwestowała w budowę drugiego zakładu, nowe linie produkcyjne (w ofercie Zoriny znajduje się praktycznie wszystko, co można z mleka wytworzyć) oraz zakup nowych samochodów dostawczych. Przykry jest jednak fakt, że obsługą kredytu bankowego Zoriny zajmują się rolnicy, którzy otrzymują z tytułu długów swojej spółdzielni, mniejszą o 0,08 zł cenę za litr mleka. Konsolidacja przemysłu mleczarskiego, która jest jednym z podstawowych założeń restrukturyzacji polskiego mleczarstwa, następuje tylko wtedy, kiedy zakład przetwórczy traci płynność finansową i nie jest w stanie dalej funkcjonować sam. Spółdzielnie niechętnie się jednoczą liczy się każdy rok, każdy miesiąc, kiedy prezesi i zarządy mogą pobierać swoje gaże. Pytanie jednak, co na to rady nadzorcze, rolnicy, którzy przecież są właścicielami spółdzielczych zakładów przetwórczych? W następnym numerze zapraszamy do zapoznania się z wynikami ankiety przeprowadzonej w polskich mleczarniach przez Krajowy Związek Spółdzielni Mleczarskich. Joanna Kaźmierczak-Błocisz Strona 11 wr-212/08

12 Strona 12 Nr 07/2009 (59) Marek Gaworski Katedra Organizacji i Inżynierii Produkcji SGGW Warszawa Higiena, czystość, dezynfekcja, odkażanie. Zbiór tak istotnych pojęć na trwałe wpisał się w treść słownika zatytułowanego utrzymanie pomieszczeń dla zwierząt inwentarskich. W tym słowniku poczesne miejsce należy się również środkom i metodom przeznaczonym do zachowania nienagannego stanu środowiska, w którym przebywa bydło, trzoda i inne grupy zwierząt. Czyste podłoże w każdej oborze Czy właściwie wiecie, na czym stoją i po czym chodzą wasze krowy? Czy to rzeczywiście czysta i bezpieczna posadzka, czy też gruba warstwa zbyt rzadko usuwanych odchodów, w której nie trudno o nowe przypadki infekcji racic i wynikające stąd problemy z kończynami generujące wysokie koszty a zarazem straty finansowe w gospodarstwie? Tak znamienne pytania usłyszałem na jednym z seminariów dla producentów rolnych, które poświęcono problemom racic, kulawizny i innych schorzeń bydła mlecznego. Do tych pytań można jeszcze dołączyć inne: na czym właściwie leży bydło i inne zwierzęta inwentarskie, jakim powietrzem oddychają i jaki z tego tytułu mogą przeżywać dyskomfort? Odpowiedzi na te i inne problemy warto poszukiwać w higienie pomieszczeń inwentarskich, w których przecież kilka miesięcy, a w przypadku niektórych technologii nawet cały rok zwierzęta pozostają w zamkniętych pomieszczeniach i są narażone na zagrożenia płynące z kontaktu z otoczeniem. Wbrew pozorom higieny nie należy traktować jedynie w kategoriach cyklicznego usuwania odchodów z pomieszczeń, okresowego bielenia i dezynfekcji ścian, czy też ograniczania zagrożeń towarzyszących inwazji much w okresie wysokich temperatur. Zachowaniu priorytetowych zasad higieny i czystości środowiska, w którym przebywają zwierzęta inwentarskie sprzyja kompleksowe podejście do higienizacji podłoży i powietrza w oborach, chlewniach i kurnikach. We wspomnianym, kompleksowym podejściu istotną rolę pełni wykorzystanie specjalistycznych preparatów, w szerokim zakresie oferowanych na krajowym rynku środków wspomagających produkcję zwierzęcą w gospodarstwach. Idea kompleksowej higienizacji Specjalistyczne preparaty chemiczne, mineralne lub biologiczne stanowią doskonałą alternatywę w rozwiązywaniu problemów związanych z higieną miejsca przebywania zwierząt inwentarskich. Spełniają bowiem szereg istotnych funkcji, wśród których wymienia się przede wszystkim zdolność do ograniczania rozwoju i neutralizowania pasożytów, insektów, bakterii, wirusów i innych chorobotwórczych mikroorganizmów na podłożach przeznaczonych do chodzenia i odpoczynku poszczególnych grup i gatunków zwierząt. Jeśli odpowiednio dobrane preparaty aplikuje się w ściółkę pokrywającą stanowiska przeznaczone do odpoczynku, to w efekcie można znacznie ograniczyć przenoszenie między zwierzętami chorobotwórczych bakterii i rozwój infekcji. Najpełniej uwidacznia się to w pomieszczeniach z krowami mlecznymi utrzymywanymi w systemie wolnostanowiskowym. Gdy poszczególne stanowiska legowiskowe są kolejno zajmowane przez różne krowy, to w przypadku każdej z nich może dochodzić do kontaktu końcówek strzyków wymienia z podłożem, a tym samym wnikania do kanałów strzykowych chorobotwórczych drobnoustrojów. Drobnoustroje takie mogą zaś znaleźć się w ściółce chociażby w wyniku wypływu mleka ze strzyków chorych na zapalenie wymienia krów. Dlatego tak ważna jest w tej sytuacji systematyczna neutralizacja drobnoustrojów w ściółce na stanowiskach legowiskowych, w czym znaczną pomoc stanowią właściwie dobrane preparaty rozprowadzane na powierzchni przeznaczonej do odpoczynku zwierząt. Działanie preparatów polega na utrzymywaniu wysokiego ph w materiale podłoża i uniemożliwianiu rozwoju drobnoustrojów. Jednym z efektów działania preparatów jest osuszanie ściółki w miejscach przebywania zwierząt. Chorobotwórcze drobnoustroje mogą być również przenoszone między kończynami, a konkretnie racicami bydła i trzody, co niesie za sobą szereg zagrożeń dla stanu zdrowotnego zwierząt. I w tym przypadku wartościowym orężem w walce z zagrożeniami okazują się specjalistyczne preparaty chemiczne, mineralne lub biologiczne rozprowadzane na powierzchniach, po których poruszają się zwierzęta w stadzie. Poza bezpośrednim oddziaływaniem na stan powierzchni przeznaczonej do przemieszczania i odpoczynku zwierząt, oferowane na rynku preparaty są również przystosowane do spełniania innych ważnych Na czym właściwie leży bydło i inne zwierzęta inwentarskie, jakim powietrzem oddychają i jaki z tego tytułu mogą przeżywać dyskomfort? celów w pomieszczeniach inwentarskich. Wśród nich można wymienić kształtowanie prawidłowego mikroklimatu w budynkach inwentarskich w efekcie wychwytywania części uwalnianego do atmosfery z odchodów amoniaku i siarkowodoru, co sprzyja ograniczeniu stężenia tych gazów w zamkniętych pomieszczeniach inwentarskich. Na sprawę stanu warunków mikroklimatycznych w pomieszczeniach warto w tym miejscu spojrzeć nie tylko z punktu widzenia zwierząt, ale i osób obsługujących stado. Obniżenie poziomu stężenia szkodliwych gazów z pewnością służy zmniejszeniu uciążliwości pracy w oborze, chlewni i kurniku, co nie pozostaje bez wpływu na samopoczucie pracowników i ich stan zdrowia. Specjalistyczne preparaty mineralne w połączeniu z obornikiem lub gnojowicą stanowią o poprawie właściwości nawozów naturalnych i struktury gleby po ich zastosowaniu. Oferowane na rynku preparaty do dezynfekcji podłoży w pomieszczeniach inwentarskich wyróżniają się długim okresem skutecznego działania, dużymi zdolnościami osuszania podłoża, przystosowaniem do wykorzystania na różnych podłożach i w różnych pomieszczeniach (nie tylko produkcyjnych, ale i porodówkach, izolatkach i środkach transportu). Preparaty, na ogół w formie płynnej, proszku lub granulatu cechują się łatwością aplikacji, a także bezpieczeństwem wynikającym z dostosowania do wytycznych i dyrektyw UE. Stosując się do zaleceń dotyczących dawek nie wykazują drażniącego i toksycznego działania, dlatego mogą być rozprowadzane w obecności zwierząt. Przykłady oferty rynkowej Na rynku dostępna jest stosunkowo bogata oferta preparatów do podłoży w pomieszczeniach inwentarskich, o szerokim zakresie działania i wykorzystania. Jako przykład można podać preparat PRP FIX, stanowiący mieszaninę specjalnie dobranych, kilkunastu mineralnych składników naturalnych. Celem preparatu jest pośrednio sterowanie jakością ściółki, obornika i gnojowicy, a poprzez ograniczenia emisji odorów (amoniak, siarkowodór, metan, merkaptany) poprawa czystości powietrza w budynkach inwentarskich. Ograniczenie emisji tych gazów przekłada się na możliwość poprawy zdrowotności zwierząt, a tym samym poprawy ekonomicznych wskaźników produkcji. Dzięki znacznemu udziałowi składników mineralnych preparat może wykazywać korzystny wpływ na rolniczą wartość nawozów naturalnych (zwiększenie zawartości N, P, K, Mg, Ca i innych) oraz ich pozytywne, bezpośrednie oddziaływanie na glebę i rośliny uprawne. Preparat PRP FIX, dostępny w formie granulowanej wpływa na stabilizację i stymulację procesów fermentacji ściółki w budynkach inwentarskich, odpadów z produkcji zwierzęcej, a także innych odpadów organicznych, w tym ścieków i kompostów. Jego działanie sprzyja procesom przekształcania substancji organicznej zawartej w tych odpadach w próchnicę. Preparat stosuje się w oborach, chlewniach, kurnikach, stajniach, a także kanałach ściekowych i gnojowych, zbiornikach na gnojowicę, na płytach gnojowych, kompostownikach i w innych miejscach związanych z masą organiczną. Spośród innych, oferowanych na rynku preparatów do dezynfekcji masy organicznej, a także samych zwierząt i najbardziej newralgicznych części ich ciała można wymienić środki Deltasec i Desical o szerokim zakresie wykorzystania w produkcji zwierzęcej, spełniające wyrafinowane kryteria jakości działania i efektów zastosowania. n

13 Nr 07/2009 (59) Prof. dr hab. Tadeusz Barowicz Strona 13 Kiedyś, lat temu, wszystkie krowy mleczne oraz jałowizna, od wiosny do jesieni, wypasane były na pastwiskach przez 24 godzin na dobę. Później bydło zamknięto w oborach, jałownikach itp. Dziś uważa się, że utrzymanie bydła na pastwiskach należy do najbardziej naturalnych oraz odpowiednich systemów chowu dla bydła zarówno mlecznego jak i opasowego. W systemie tym zwierzęta przez cały dzień mają stały dostęp do świeżej trawy oraz wody. Wiosna + pastwiska = tężyczka? Wypas zwierząt na pastwiskach, oprócz dostarczania paszy zapewnia zwierzętom dobrostan, stwarzając im poczucie swobody oraz możliwość ruchu oraz hartowania się. Zwierzęta wypasane na pastwisku są zdrowsze, lepiej rozwinięte fizycznie i bardziej odporne na choroby niż te, które utrzymywane są przez cały rok w systemie alkierzowym. Wypas zwierząt na pastwisku dostarcza paszę o 30% tańszą od koszonej zielonki i o % tańszą od kiszonki oraz siana. Zwierzęta mają ruch na świeżym powietrzu, co korzystnie wpływa na ich zdrowie, kondycję oraz wydajność. Zmniejsza się również zużycie paszy treściwej oraz maleją nakłady robocizny na obsługę stada. Zielonki poprawiają mleczność krów, ale nieumiejętnie wprowadzone do żywienia zwierząt powodują spadek produkcyjności oraz pogarszają skład oraz jakość mleka. Krowa, a zwłaszcza jej bakterie występujące w żwaczu nie tolerują częstych i gwałtownych zmian paszy. Nagłe bowiem wprowadzenie nowej paszy zawsze powoduje zaburzenia w funkcjonowaniu żwacza i trawieniu objawiające się spadkiem produkcji i biegunką oraz pogorszeniem składu i jakości mleka. Straty te są trudne do odrobienia i obniżają efekty ekonomiczne. Przyczyn obniżenia zawartości białka w mleku należy doszukiwać się przede wszystkim w niedostatecznym zaopatrzeniu krów w energię i białko trudniej rozkładane w żwaczu (tzw. omijające żwacz). Korzystnie na zawartość białka w mleku wpływa stabilność żywienia, która warunkuje intensywne namnażanie się mikroflory żwacza odpowiedzialnej za syntezę białka w żwaczu z amoniaku powstającego z rozkładu białka paszy. Podstawowym kryterium rozpoczęcia wiosennego wypasu powinna być wysokość roślin wynosząca około cm. Mniejszym bowiem złem jest zbyt wczesne rozpoczęcie wypasu niż zbyt późne. Przygotowując organizm krowy do żywienia zielonką, jeszcze w okresie żywienia Przy zbyt gwałtownym przejściu z żywienia zimowego krów na żywienie zielonkami, zawartość tłuszczu (z powodu niskiej zawartości włókna w dawce) może się obniżyć, nawet o 1%. Niski poziom włókna w dawce to niedostateczne wydzielanie śliny przy przeżuwaniu, prowadzące do zakwaszenia żwacza i występowania biegunek. Celowy jest dodatek słomy lub siana. Na niedobór włókna najbardziej narażone są krowy wysokomleczne, otrzymujące duże dawki paszy treściwej. Zaburzenia w trawieniu uruchamiają system obronny organizmu, co powoduje wzrost komórek somatycznych w mleku oraz może spowodować zmianę jego gęstości i kwasowości. alkierzowego należy stopniowo zmieniać skład dawki pokarmowej, wprowadzając do niej codziennie coraz więcej zielonki (rozpoczynając od 3-5 kg na sztukę). Młoda zielonka powinna być skarmiana razem z innymi paszami (kiszonka z kukurydzy, siano oraz słoma). Coraz częściej zaleca się skarmianie wysokoenergetycznej kiszonki z kukurydzy przez cały okres żywienia zielonkami. Rozpoczynając przyzwyczajanie krów do wypasu należy wypędzać je na pastwisko po nakarmieniu w oborze. Najedzone zwierzęta nie pobierają zbyt dużo młodej i smacznej zielonki, która im w początkowym okresie szkodzi. Czas przebywania na pastwisku powinien być na początku krótki od ½ do 1 godziny, a następnie należy go stopniowo wydłużać i pilnie obserwować stan zdrowotny oraz ilość oraz jakość produkowanego mleka. Przyzwyczajanie krów do wypasu należy rozpocząć, gdy ruń osiągnie wysokość ok cm. Wczesny pierwszy wypas sprzyja zwiększeniu udziału w runi roślin motylkowatych. Zapobiega również nadmiernemu rozwojowi runi wiosną i wyrównuje okresy następnych odrostów. Dzięki stopniowemu wprowadzaniu zielonki do dawki pokarmowej unika się zaburzeń trawiennych, a także zapobiega tężyczce pastwiskowej, groźnej chorobie okresu przejściowego. Wiosną ma miejsce szybki wzrost traw, przez co zawierają one w swoim składzie mało składników mineralnych. Ponadto obfite nawożenie azotem i duża zawartość wapnia w glebie mogą doprowadzić do wystąpienia niedoboru magnezu w roślinach. Ponadto, niedobór włókna w młodej zielonce powoduje zbyt szybki przepływ treści pokarmowej przez układ pokarmowy. Zmniejsza to wchłanianie magnezu oraz Objawem tężyczki pastwiskowej jest m. in. apatia, spadek apetytu, sztywny, niepewny chód, drżenie mięśni, zgrzytanie zębami zaś w przypadku krów mlecznych - spadek mleczności. W cięższych przypadkach występują silne napady kurczów, chore zwierzę leży z głową skręconą do tyłu i wyciągniętymi kończynami. Zwierzę jest lękliwe, ma rozszerzone źrenice i może tracić przytomność. innych składników mineralnych. Przyjmuje się, że przy skarmianiu pasz zimowych magnez wchłaniany jest w 25%, zaś przy żywieniu bardzo młodą zielonką tylko 15-17%. Niedobór magnezu we krwi jest głównym powodem tężyczki pastwiskowej. Młoda zielonka ponadto zawiera dużo białka o nadmiernej podatności na rozkład w żwaczu do amoniaku. Z kolei niska zawartość związków energetycznych w takiej zielonce powoduje, że bakterie mało efektywnie wykorzystują amoniak do syntezy białka w żwaczu. Z kolei nieprzetworzony amoniak na białko mikroorganizmów obciąża wątrobę i jest następnie wydalany w formie mocznika z moczem. Zmniejszona synteza białka mikroorganizmów w żwaczu powoduje spadek wydajności i zawartości białka w mleku. Dlatego też przy skarmianiu zielonek wymagany jest dodatek pasz energetycznych (kiszonka z kukurydzy, suche wysłodki, śruty ze zbóż). Aby zapobiec występowaniu tężyczki pastwiskowej, oprócz stopniowego przyzwyczajania krów do młodej zielonki warto stosować odpowiedni dodatek mineralny lub mieszanki mineralne wzbogacone w łatwo przyswajalny magnez. Suplementowanie zwierząt solami magnezu należy rozpocząć na 2 tygodnie przez wypasem i stosować je przez następne 4 tygodnie żywienia pastwiskowego. W przypadku wystąpienia objawów tężyczki pastwiskowej konieczna jest interwencja lekarza weterynarii, bowiem wczesna pomoc medyczna prowadzi do wyzdrowienia. W skrajnych przypadkach może nastąpić zejście śmiertelne. Zapadalność bydła na tężyczkę magnezową jest tym gwałtowniejsza, im bardziej radykalna była zmiana sposobu żywienia. W praktyce, występowanie niedoboru magnezu w stadzie przyjmuje najczęściej formę podostrą lub chroniczną, dotykając większość zwierząt. Przyczynia się do tego również nałożenie szeregu interakcji między pierwiastkami takimi jak wapń, fosfor, sód potas i magnez w połączeniu z szybkim wzrostem wydajności mlecznej oraz nagłym zwiększonym zapotrzebowaniem na magnez, który w dużych ilościach wydzielany jest wraz z mlekiem. n wr-076/09

14 Strona 14 Nr 07/2009 (59) Ewa Grabowska Wiadomości Rolnicze Polska Ofertę nowych produktów skierowaną do hodowców prosiąt i młodych loch, wypuściła na rynek firma Blattin. O krótką charakterystykę nowości poprosiliśmy Artura Turka, Doradcę Żywieniowego. Włókno i sypki tłuszcz Artur Turek, Doradca Żywieniowy Blattin. WRP: Z jakimi nowymi produktami firma Blattin wychodzi teraz na rynek do hodowców? Artur Turek: Wprowadzamy nowe produkty stosowane przy żywieniu prosiąt i loszek hodowlanych Lignovit/Lignotop, nazwy zamienne. Jest to włókno, które bardzo ogranicza pobranie paszy, co jest bardzo potrzebne przy odchowie młodych loszek hodowlanych. Jest to produkt stosowany również w żywieniu okołoporodowym loch. produkt ten ma na celu zmniejszenie ryzyka gorączek poporodowych, zaparć poporodowych. produkt ten stosujemy również przy żywieniu prosiąt, zwłaszcza prosiąt odsadzonych, celem ograniczenia stosowania antybiotyków, podawania pasz leczniczych. Produkt, który stosujemy resorbuje te zbyt duże ilości wody ze struktury mieszanki pokarmowej. Kolejnym interesującym produktem jest sypki tłuszcz, który w dobie dzisiejszej produkcji jest dość ciekawym produktem. wielu hodowców nie posiada mieszalników, które mogłyby właśnie wymieszać olej płynny. Nasz produkt, który nazywa się Pigfat jest łatwy w mieszaniu, jest to produkt granulowany, o wysokim składzie energetycznym. WRP: Hodowca wówczas sam jest w stanie skomponować paszę, korzystając z tej formy sypkiego tłuszczu, bez inwestowania w nowe mieszalniki? AT: Dokładnie, jest to sypka forma tłuszczu, bardzo wygodna i dosyć ważna w żywieniu, zwłaszcza prosiąt odsadzonych, gdzie istotna jest energia. Dawkowania jest bardzo niskie, w granicach 2% udziału w mieszance już gotowej paszy. Podobnie dla loch karmiących, podnosi energię dawki, przez co wpływamy na wyższą mleczność loch. To wszystko wpływa, oczywiście, na wyższe wagi odsadzeniowe prosiąt. WRP: Te dwa produkty to nowości, a co jeszcze znajdą hodowcy w Państwa ofercie? AT: Produkt specjalistyczny dla prosiąt to Ferkel PIK. Są to probiotyki, prowitamina A, witamina E oraz lecytyna, która pobudza i pomaga trawić tłuszcze prosiętom. jest to produkt, który podajemy w dniu porodu obligatoryjnie wszystkim prosiętom. WRP: Jeżeli chodzi o Państwa ofertę pod kątem cenowym, jak firma plasuje się na rynku? AT: Ceny naszych produktów porównywalne są z cenami innych firm konkurencyjnych. Mamy produkty podzielone na tzw. grupy Premium, grupy Standard i grupy Eko, czyli te najtańsze o słabszych składach aminokwasowych i witaminowych. WRP: Czyli dostępność produktów, szerokość oferty zależy od profilu produkcji? AT: Staramy się wychodzić do klienta i robić specjalne oferty dla klienta indywidualnego. Oczywiście jest to uzależnione od ilości dostaw, od zainteresowania klienta. H. Heitmüller Arntjen Germany GmbH Chłodzenie krów W lecie krowy nie mają wolnego z powodu upałów! Opłacalna produkcja mleka możliwa jest tylko wówczas, kiedy krowy nie zmniejszają swojej wydajności mlecznej, nawet gdy brakuje przewiewu wiatru a w dzień panują wysokie temperatury. Zwierzęta przeżywają stres termiczny, gdy tylko temperatura w oborze wzrośnie ponad 20 C. Krowy stają się powolne, jedzą mniej i zieją by oddać ciepło. Jeżeli temperatura wzrośnie z 20 do 30 krowa przyjmuje przynajmniej o 1,5 kg mniej suchej masy i produkuje dziennie 3-5 kg mniej mleka. Dobrymi rozwiązaniami zapobiegającymi powstawaniu wewnątrz obory wyższej temperatury aniżeli na zewnątrz, są rozwiązania budowlane, takie jak otwory boczne o dużej powierzchni, duża kubatura obory dzięki wysokim ścianom okapowym, dostateczne nachylenie dachu oraz izolowane pokrycie dachu. Jednak w lecie mamy temperaturę dzienną powyżej 20, wówczas należy krowy dodatkowo aktywnie chłodzić. Chłodzenie takie odbywa się za pomocą tzw. wentylatorów mieszających, które uwalniają zwierzęta od podgrzanej powłoki powietrznej lub poprzez celowe nawilżanie powietrza. HODOWCA KOMPLEKSOWE WYPOSAŻENIE FERM sprzedaż montaż serwis OFERUJEMY: SYSTEMY ENERGOOSZCZĘDNEJ WENTYLACJI LINIE DO ZADAWANIA PASZY AUTOMATY PASZOWE RUSZTA BETONOWE I PVC PRZEGRODY METALOWE I PVC STRASZYN, ul. Starogardzka 70 Tel.: ; wr-099/09 Swobodnie wiszące wentylatory mieszające Stosowane są wentylatory o średnicy od 0,6 do 2 m napędzane silnikiem bezpośrednio lub przez paski klinowe. Umieszczane pionowo nad krowami kierują one strumień powietrza wzdłuż obory. W typowym 6-rzędowym układzie legowisk wentylatory wiszą nad podwójnymi rzędami oraz nad stołem paszowym. Ich odległość uzależniona jest od możliwego zasięgu strumienia powietrza, a tym samym od wydajności wentylatora. Typowe są odstępy od 12 do 18 m. Dzięki lekkiemu nachyleniu 5-10 zyskuje się przepływ powietrza wokół zwierząt. Im mniejszy wentylator, tym większa musi być prędkość powietrza, aby możliwe było jego odczucie jeszcze w odległości powyżej 10 m. Wysokie prędkości powietrza potrzebują jednak więcej energii elektrycznej przypadającej na poruszaną objętość powietrza. W lecie wiatry o prędkościach 6 do 7 m/sek. nie szkodzą krowom, a uzyskuje się dostateczny efekt chłodzenia już przy 1-2,5 m/sek. Wydajności wentylatorów daje się regulować za pomocą transformatorów lub falowników, jednak często z powodu kosztów nie są one instalowane. Wentylatory są wtedy montowane z funkcją włącz/wyłącz. Są elastyczne pod względem zastosowania w różnych obiektach. Dają się zamontować także w oborach o mniejszej kubaturze, w których jeżeli nie ma wspomagania wentylacji przez wentylatory panuje zła jakość powietrza. Wadą takiego systemu jest stosunkowo wysokie zapotrzebowanie na energię, ponieważ duża liczba silników oznacza z uwagi na zapotrzebowanie własne również wysokie zużycie energii. Wysokie prędkości powietrza sprawiają, że powstaje przy tym wyższy poziom hałasu. Montaż jest prosty, jednak w związku z dużą liczbą wentylatorów, w sumie jest to znaczący nakład. Odpowiednia wentylacja obór jest nie tylko ważna ze względu na dobrostan zwierząt. Daje również gwarancję, przy zachowaniu pozostałych prawideł, utrzymania odpowiedniej wydajności krów. Wentylacja tunelowa Wentylacja tunelowa znana jest z hodowli drobiu. Nadaje się do długich niskich pomieszczeń: większa liczba wentylatorów umieszczana jest w ścianie po stronie szczytowej i ciągnie powietrze wzdłuż całego pomieszczenia. Powietrze wylatuje przez otwory po przeciwległej stronie budynku. Podczas pracy boki muszą pozostawać zamknięte na przykład za pomocą kurtyny. W przeciwieństwie do innych wariantów, poza ruchem powietrza powodujemy tutaj również ciągłą wymianę powietrza. Mała wysokość stropu jest warunkiem zapobiegającym przepływowi powietrza tylko w górnych partiach budynku. Długość obory nie ma tutaj prawie żadnego znaczenia. Przekrój pomieszczenia wymusza dobór odpowiedniej ilości i wydajności wentylatorów oraz otworu wlotowego dla powietrza. Przykład: Wysokość pomieszczenia 3 m x szerokość stajni 13,3 m = 40 m2, wymagana prędkość powietrza 1 m/sek; 40 m x 1 m/ sek = 40 m3/sek m3/ h. Odpowiada to 4 wentylatorom o wydajności wynoszącej m3/h. Do każdego wentylatora będzie potrzebny otwór wlotowy o powierzchni około 5 m2. Użytkownik wentylacji tunelowej musi zawsze wybierać między: naturalną wentylacją poprzeczną bokami przez otwarte kurtyny, a wentylacją wymuszoną za pomocą wentylatorów. Kurtyna na wpół otwarta i wentylatory na niskich obrotach nie mają tutaj sensu. System wentylacji tunelowej stosowany jest dotychczas tylko w długich, wąskich, starych budynkach z niskim stropem pośrednim. Cały materiał na

15 AUTONOMICZNA OGÓLNOPOLSKA WKŁADKA IZB ROLNICZYCH 2009/07 (59) wkładka pod redakcją Wojciecha Petery Dni Pola w Strzelcach parlamentarzysta KRIR Na stoisku zorganizowanym przez Izbę Rolniczą Województwa Łódzkiego rolnicy mogli nie tylko porozmawiać o problemach, z jakimi aktualnie borykają się mieszkańcy wsi, ale również zaopatrzyć się w gazety i inne wydawnictwa kolportowane przez samorząd rolniczy. W sprawie kwalifikowalności produktów rolnych Zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych 18 czerwca zwrócił się do Ministra Sprawiedliwości Andrzeja Czumy z wnioskiem o zmianę przepisów art. 342 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. z 2003 r. Nr 60, poz. 535 z późn. zm.) i ponowne przekwalifikowanie należności rolników z tytułu umów o dostarczenie produktów z własnego gospodarstwa rolnego do kategorii pierwszej należności podlegających zaspokojeniu z funduszów masy upadłości wymienionych w pkt 1 omawianej regulacji. - Zgodnie bowiem z art. 1 pkt 109 lit. a) ustawy z dnia Zgodnie już z kilkuletnia tradycją w Strzelcach koło Kutna, województwo łódzkie, w czerwcu można podziwiać poletka demonstracyjne prezentujące nowe odmiany pszenicy, żyta, owca i jęczmienia, ponadto plantacje soi, bobiku, rzepaku czy lnu. W tym roku Dni Pola organizowane przez Hodowlę Roślin Strzelce odbyły się 18 czerwca. Dopisała zarówno pogoda, jak i rolnicy, którzy przyjechali z województwa łódzkiego, mazowieckiego i wielkopolskiego. Zwiedzający, wśród których był również Wiktor Szmulewicz, prezes Krajowej Rady Izb Rolniczych, mogli zobaczyć nie tylko nowe odmiany zbóż wyrosłe z nasion wyhodowanych przez HR Strzelce, ale również skorzystać z indywidualnych konsultacji, jakich udzielali eksperci od technologii uprawy i ochrony roślin. Do ich dyspozycji byli również doradcy z Izby Rolniczej Województwa Łódzkiego. Goście, którzy zdecydowali się w tym dniu odwiedzić Hodowlę Roślin w Strzelcach mogli zapoznać się też z tegoroczną ofertą firm zajmujących się sprzedażą maszyn i urządzeń rolniczych oraz wziąć udział w 6 marca 2009 r. o zmianie ustawy,,prawo upadłościowe i naprawcze, ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym oraz ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym z dniem 2 maja 2009 r. należności rolników z tytułu umów o dostarczenie produktów z własnego gospodarstwa rolnego zostały sklasyfikowane do kategorii drugiej należności podlegających zaspokojeniu z funduszów masy upadłości. W opinii środowiska rolniczego z uwagi na niekorzystne zmiany ekonomiczne prowadzenia działalności rolniczej i w związku z utrzymującą się od dłuższego czasu niestabilną sytuacją na rynkach rolnych Unii Europejskiej stanowi to bardzo niekorzystną zmianę, w szczególności mając na względzie zwiększone prawdopodobieństwo ogłaszania upadłości przez podmioty skupujące od rolników indywidualnych płody rolne. Omawiane przekwalifikowanie może więc mieć negatywny wpływ na producentów rolnych, pomimo iż ewentualne postępowania upadłościowe w takich przypadkach nie dotykają bezpośrednio samych wytwórców rolnych, lecz pośredników mówi Wiktor Szmulewicz. Opracował: WOC licznych konkursach z cennymi nagrodami. WOC Piotr Walkowski (z prawej) podczas spotkania w Poznaniu z wicepremierem i prezesem PSL Waldemarem Pawlakiem. Piotr Walkowski, prezes Wielkopolskiej Izby Rolniczej w czerwcu bieżącego roku został zaprzysiężony, jako Poseł Rzeczypospolitej Polskiej z okręgu nr 36 w Kaliszu, z ramienia Polskiego Stronnictwa Ludowego. Walkowski zastąpił w Sejmie RP dotychczasowego posła PSL Ziemi Kaliskiej Andrzeja Grzyba, który został Protestowali w Luksemburgu Z inicjatywy Komitetów Copa-Cogeca 22 czerwca w Luksemburgu odbyła się wielka ogólnoeuropejska manifestacja rolników. Kilka tysięcy protestujących przyjechało z niemal wszystkich państw członkowskich UE, aby pokazać Europie i zebranym przy okazji posiedzenia Rady ministrom rolnictwa, jak poważny kryzys objął wspólnotowy sektor rolny. Wśród demonstrujących byli również przedstawicieli polskich izb rolniczych. Przemawiając na konferencji prasowej, Przewodniczący Komitetu Copa Padraig Walshe podkreślił, że od kilku miesięcy europejskie rolnictwo przeżywa bardzo poważny kryzys, zwłaszcza w sektorze mleka. -Dlatego też musimy uzyskać natychmiastową odpowiedź od naszych ministrów rolnictwa i właśnie po nią dzisiaj przyjechaliśmy. Bez rolników nie ma żywności. Jeśli nie zostaną podjęte natychmiastowe działania, przyszłość dostaw żywności dla Europy może być zagrożona. Rolnictwo na terenach górskich lub innych o trudnych warunkach, gdzie produkuje się 60% unijnego mleka, może zniknąć na zawsze mówił w Luksemburgu Walshe. - Musimy mieć plan naprawy dla rolnictwa. Musi być on spójny i pomagać rolnikom w przetrwaniu obecnego wyjątkowego wybrany do Parlamentu Europejskiego. Pierwszy parlamentarzysta spośród obecnych członków Krajowej Rady Izb Rolniczych ma 45 lat i wykształcenie wyższe. Jest członkiem zarządu Wojewódzkiego Prezydium ZW PSL, a także prezesem zarządu Powiatowego PSL w Ostrowie Wielkopolskim. WOC W rolniczym proteście w Luksemburgu uczestniczyli również przedstawiciele polskich izb rolniczych. kryzysu. Musimy uzyskać większy udział w wartości naszych produktów, musimy otrzymywać płatności na czas i musimy wszyscy być w stanie utrzymać się na godnym poziomie z naszej pracy. Nie tylko europejscy rolnicy są zagrożeni. Miliony miejsc pracy w europejskim przemyśle żywnościowym również dodał wiceprzewodniczący Komitetu Cogeca Bruni. Adam Stępień Biuro KRIR

16 Strona 16 IZBY ROLNICZE Nr 07/2009 (59) W sprawie umów dzierżawnych pod fermy wiatrowe W ostatnim czasie obserwowany jest w Polsce dynamiczny rozwój ferm wiatrowych. Mając na uwadze fakt, iż większość z tego typu inwestycji lokalizowanych jest na gruntach rolnych, zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych zwrócił się do Prezesa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z wnioskiem o przedstawienie jednoznacznego stanowiska ARiMR na temat możliwości podpisywania przez rolników umów dzierżawnych pod elektrownie wiatrowe na posiadane grunty, wobec których istnieją wieloletnie zobowiązania wynikające z realizacji niektórych działań w ramach programów pomocowych dla rolnictwa (SPO , PROW , PROW ). Medale Świętego Izydora Oracza Z okazji Dni Wspomnienia Świętego Izydora Oracza Patrona Rolników Chrześcijańskiej Europy w Kościele pod wezwaniem Ducha Świętego w Białymstoku odbyła się uroczysta Msza Pontyfikalna, koncelebrowana przez jego ekscelencję księdza arcybiskupa dr. Stanisława Szymeckiego. Podczas obchodów Kapituła Stowarzyszenia Świętego Izydora Oracza po raz piąty wręczyła medale św. Izydora zasłużonym dla rolnictwa osobom prywatnym, producentom rolnym oraz instytucjom i firmom działającym na rzecz rolnictwa. Liczne,,truskawkowe konkursy z atrakcyjnymi nagrodami, występy zespołów artystycznych nie tylko z Buczka, ale również gmin ościennych, jak również stoiska z truskawkami, punkty małej gastronomii oraz stragany, na których można było kupić nie tylko obarzanki, ale również pierścionek z czerwonym oczkiem, wiatraczek czy kwiatki z bibuły, czekały 28 czerwca w Buczku, łódzkie, na uczestników Wojewódzkiego Święta Truskawki. - Umowy dzierżawy gruntów rolnych pod elektrownie wiatrowe dotyczą najczęściej -niewielkiego areału, jednakże wpływają bezpośrednio na całkowitą powierzchnię zarządzanych rolniczo gruntów. W opinii samorządu rolniczego istnieje pilna potrzeba jednoznacznego określenia zasad postępowania ARiMR w tego typu przypadkach, tak aby rolnicy realizujący zobowiązania, o których mowa powyżej, nie znaleźli się w sytuacji, która spowodowałaby konieczność zwrotu otrzymanej pomocy finansowej ze względu na niedotrzymanie warunków umowy z Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa mówi Wiktor Szmulewicz, prezes KRIR. Opracował: WOC Wśród laureatów nie zabrakło członków Podlaskiej Izby Rolniczej. Medale Świętego Izydora Oracza za szczególne zasługi w rolnictwie otrzymali Bogumiła Roszczyk- Parzych, członek zarządu PIR oraz Jan Zelkowski, przewodniczący Rady Powiatowej w Kolnie. Ogólnopolskim Obchodom Dni Wspomnienia Świętego Izydora Oracza towarzyszył Festyn na Izydora, zorganizowany przez Starostwo Powiatowe w Białymstoku. Połączony był on z prezentacją dorobku firm przemysłu rolno - spożywczego i kultury materialno - duchowej regionu. Można było obejrzeć pokazy wyrobów kulinarnych, rękodzielnictwa ludowego, prezentacje strojów i wyrobów ludowych nie tylko z podlaskiego, ale także z innych regionów kraju. Festyn uświetnił między innymi występ Chóru Polskiej Pieśni Narodowej z Bielska Podlaskiego oraz Miejskiej Orkiestry Dętej w Białymstoku. Dni Wspomnienia Świętego Izydora Oracza objęte są Honorowym Patronatem Marszałka Województwa Podlaskiego. Katarzyna Magdziak PIR Porosły Truskawkowy festiwal w Buczku Bronisław Węglewski, wójt gminy Buczek zadbał też o najmłodszych, organizując z myślą o nich wesołe miasteczko. Natomiast wieczorem goście mogli bawić się na koncercie Dody, podziwiać pokaz sztucznych ogni oraz uczestniczyć w zabawie tanecznej. - Od wielu lat corocznie w ostatni weekend czerwca nasza gmina jest organizatorem Święta Truskawki. Jest to festyn podsumowujący zbiory tego szlachetnego, delikatnego, ale smacznego owocu. W naszej gminie jest wielu plantatorów truskawek, dlatego też święto to wpisało się w tradycje naszej miejscowości. Dla wielu ludzi prowadzących niewielkie kilkubądź kilkunastoarowe plantacje, zbiory truskawek stanowią ważny zastrzyk finansowy w domowym budżecie, ale są też więksi plantatorzy posiadający kilkuhektarowe plantacje - mówi Bronisław Węglewski. WOC Niech rolnik sam decyduje Zarząd Podkarpackiej Izby Rolniczej zwrócił się poprzez Krajową Radę Izb Rolniczych do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi o opracowanie i wdrożenie kompleksowego programu promującego uprawę roślin strączkowych w naszym kraju, zawierającego również propozycję wsparcia finansowego dla rolników zajmujących się uprawą tych roślin, poprzez pokrycie różnicy kosztów produkcji sięgających 500 zł na 1 ha przez Zarząd Podlaskiej Izby Rolniczej zwrócił się do wiceprzewodniczących Sejmowej Komisji ds. Rolnictwa Józefa Kilma i Krzysztofa Jurgiela w sprawie zniesienia opłat wnoszonych przez gospodarstwa rodzinne na rzecz hodowcy w przypadku użycia materiału ze zbioru jako materiału siewnego we własnym gospodarstwie odmiany chronionej wyłącznym prawem. Obecnie sprawy związane z wnoszeniem opłat regulowane są Ustawą z dnia 26 czerwca 2003 r. o ochronie prawnej odmian roślin (Dz. U Nr 137 poz z późn. zm.). Proponowana zmiana dotyczy art. 23 ust. 3 (Posiadacz gruntów rolnych o powierzchni do 300 ha może używać materiału ze zbioru odmiany chronionej wyłącznym prawem, będącej odmianą roślin, o których mowa w ust. 2 pkt 1, jako materiału siewnego bez konieczności uiszczania opłaty na rzecz hodowcy). - Po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej rolnik polski funkcjonuje w gąszczu przepisów krajowych i unijnych. Wielu posiadaczy gospodarstw rolnych na bieżąco nie jest w stanie zapoznawać się i przestrzegać tych przepisów. Od wieków polscy chłopi obsiewając pola własnym ziarnem nigdy nie musieli płacić komuś za prawo do siania takiej czy innej odmiany. W związku z tym racjonalne jest nie stawianie rolników w roli nieświadomych przestępców. Naszym zdaniem, biorąc trudną sytuację finansową w rolnictwie oraz gąszcz różnego rodzaju przepisów racjonalne jest wyjście naprzeciw gospodarstwom rodzinnym i dokonanie programowej zmiany ustawy. Niech sam rolnik decyduje czy chce swoje pole obsiewać materiałem kwalifikowanym, czy nasionami z własnych zbiorów, przez co będzie miał mniejszy i gorszej jakości plon mówi Tomasz Gietek, prezes Podlaskiej Izby Rolniczej. Opracował: WOC Zamiast soi i GMO system dopłat uzupełniających. W Polsce dla zaspokojenia potrzeb paszowych potrzeba rocznie około 1 miliona ton białka. Zapotrzebowanie to obecnie w 80% pokrywane jest importowaną śrutą sojowa. Ceny śruty na rynkach światowych są coraz wyższe, co skutkuje stałym wzrostem cen pasz. Dlatego też zdaniem PIR, zwiększając udział białka pochodzącego z roślin strączkowych produkowanych w kraju w produkcji pasz uzyskujemy wiele pozytywnych efektów. Miedzy innymi dodatkowy kierunek produkcji i dodatkowe źródło dochodów dla naszych rolników, ograniczenie GMO w paszach i obniżkę cen pasz, zaś fakt wiązania azotu atmosferycznego przez te rośliny pozwala znacząco obniżać zużycie drogich nawozów azotowych w uprawach następczych. Opracował: WOC

17 Nr 07/2009 (59) IZBY ROLNICZE Strona 17 K a lku la cja ko sz tó w u p ra w y 1 h a (w z ł) B U R A K C U K R O W Y C z e rw ie c 2009 r. N a kła d Je d n o stka Ilość C e n a W a rtość 1. M a te ria ł sie w n y js 1,3 474,00 616,20 2. N a w oż e n ie : Saletra amonowa dt 3,5 115,55 404,43 Polifoska dt 4 213,36 853,44 Ca/Mg co 4 lata t 3 50,46 37,85 R a z e m n a w oż e n ie 1295,71 3. O ch ro n a roślin : Betanal Progress 274 OF kg(l) 3 180,18 540,54 Kemifam Super 320 EC kg(l) 1,2 36,20 43,44 + Kemiron 500 SC kg(l) 0,8 112,75 90,20 Dimezyl 400 EC kg(l) 0,8 42,00 33,60 R a z e m o ch ro n a 707,78 4. U słu g i: Siewnik punktowy Gama godz. 1,5 65,00 97,50 Kombajn buraczany godz , ,30 R a z e m u słu g i 1300,80 5. P ra ca cią g n ika Podorywka godz. 1,4 36,86 51,60 Bronowanie godz. 0,6 30,45 18,27 Orka zimowa godz. 3 43,27 129,80 Bronowanie godz. 0,6 36,86 22,11 Wysiew nawozów (3x) godz. 2,1 30,45 63,94 Oprysk herbicydem godz. 0,6 30,45 18,27 Uprawa przedsiewna 2x godz. 3 36,86 110,57 Uprawa międzyrzędowa godz. 2 30,45 60,90 Oprysk herbicydem 2x godz. 1,2 30,45 36,54 Odbiór korzeni od kombajnu godz. 2 36,86 73,71 Transport zewnętrzny godz ,86 626,58 R a z e m p ra ca cią g n ika 33,5 1212,29 6. P o d a te k 139,50 7. O C ro ln ikó w 3,80 R a z e m ko sz ty b e z p ośre d n ie 5276,08 8. K o sz ty o g ó ln o g o sp o d a rcz e 822,76 w tym amortyzacja 715,53 9. K o sz t p ra cy lu d z kie j godz. 83,5 7,00 584,50 S u m a ko sz tó w 6683,35 W a rtość p ro d u kcji P ro d u kt głó w n y (n e tto ) dt , ,00 R ycz a łto w y z w ro t V A T % 6 0,67 269,76 C e n a b ru tto zł/dt 11,91 K o sz t p ro d u kcji zł/dt 16,71 D o pła ta b e z p ośre d n ia zł/ha 301,54 D o pła ta "cu kro w a " zł/t 37, ,60 S u m a p rz ych o d ó w zł 6558,90 W yn ik fin a n so w y zł/ha -124,45 Zd o ln ość o d tw o rz e n ia m a ją tku g o sp o d a rstw a % 82,61 K a lku la cja ko sz tó w u p ra w y 1 h a (w z ł) R z e p a k o z im y C z e rw ie c 2009 r. N a kła d Je d n o stka Ilość C e n a W a rtość 1. M a te ria ł sie w n y dt 0, ,00 175,00 2. N a w oż e n ie : Saletra amonowa dt 5 115,55 577,75 Polifoska dt 4 213,36 853,44 Ca/Mg co 4 lata t 3 50,46 37,85 R a z e m n a w oż e n ie 1469,04 3. O ch ro n a roślin Treflan 480 EC kg(l) 1 29,35 29,35 + Sanachlor 480 EC kg(l) 2 18,60 37,20 + Command 480 EC kg(l) 0,1 273,40 27,34 Fury 100 EW kg(l) 0,1 113,80 11,38 R a z e m o ch ro n a 105,27 4. U słu g i Żniwiarka pokosowa godz. 0,75 180,00 135,00 Bizon Super godz ,68 284,68 Wapnowanie co 4 lata godz ,10 51,78 R a z e m u słu g i 471,46 5. P ra ca cią g n ika Podorywka godz. 1,6 36,86 58,97 Bronowanie godz. 0,5 30,45 15,22 Wysiew nawozów (3x) godz. 2,1 30,45 63,94 Orka siewna godz. 3 36,86 110,57 Bronowanie godz. 0,5 30,45 15,22 Oprysk herbicydem godz. 0,8 30,45 24,36 Uprawa przedsiewna godz. 1,5 36,86 55,29 Siew godz. 1 30,45 30,45 Oprysk insektycydami 2x godz. 1,2 30,45 36,54 Odbiór ziarna godz. 1 36,86 36,86 Transport zewnętrzny godz. 2 36,86 73,71 R a z e m p ra ca cią g n ika godz. 15,2 521,14 6. P o d a te k 139,50 7. O C ro ln ikó w 3,80 Razem koszty bezpośrednie 2885,20 8. K o sz ty o g ó ln o g o sp o d a rcz e 822,76 w tym amortyzacja 550,88 9. K o sz t p ra cy lu d z kie j godz. 30 7,00 210,00 S u m a ko sz tó w 3917,97 W a rtość p ro d u kcji P ro d u kt głó w n y (n e tto ) dt , ,00 R ycz a łto w y z w ro t V A T % 6 7,50 225,00 C e n a b ru tto zł/dt 132,50 K o sz t p ro d u kcji zł/dt 110,72 D o pła ta b e z p ośre d n ia zł/ha 596,45 S u m a p rz ych o d ó w 4571,45 W yn ik fin a n so w y zł/ha 653,48 Zd o ln ość o d tw o rz e n ia m a ją tku g o sp o d a rstw a % 218,6 Opracowanie: Kornel Pabiszczak i Grzegorz Wysocki st. specjaliści Wielkopolskiej Izby Rolniczej tel. (61) K a lku la cja ko sz tó w u p ra w y 1 h a (w z ł) Ję cz m ie ń ja ry C z e rw ie c 2009 r. N a kła d Je d n o stka Ilość C e n a W a rtość 1. M a te ria ł sie w n y dt 1,7 127,50 216,75 2. N a w oż e n ie : Saletra amonowa dt 2 115,55 231,10 Polifoska dt 2,5 213,36 533,40 Ca/Mg co 4 lata t 3 50,46 37,85 R a z e m n a w oż e n ie 802,35 3. O ch ro n a roślin Mustang 306 SE kg(l) 0,5 105,67 52,84 Bumper 250 EC kg(l) 0,5 97,00 48,50 Fury 100 EW kg(l) 0,1 113,80 11,38 R a z e m o ch ro n a 112,72 4. In n e Sznurek szt. 1 30,00 30,00 R a z e m in n e 30,00 5. U słu g i Bizon Super godz. 1,1 284,68 313,15 Prasa godz. 0,75 140,06 105,05 Wapnowanie co 4 lata godz ,10 51,78 R a z e m u słu g i 469,97 6. P ra ca cią g n ika Podorywka godz. 1,6 36,86 58,97 Bronowanie godz. 0,6 30,45 18,27 Orka zimowa godz. 3 43,27 129,80 Bronowanie godz. 0,6 36,86 22,11 Wysiew nawozów (3x) godz. 2,1 30,45 63,94 Uprawa przedsiewna godz. 1,5 36,86 55,29 Siew godz. 1,4 30,45 42,63 Opryski 2x godz. 1,8 30,45 54,81 Odbiór ziarna godz. 1 36,86 36,86 Zwózka słomy godz. 2 30,45 60,90 Transport zewnętrzny godz. 2 36,86 73,71 R a z e m p ra ca cią g n ika godz. 17,6 617,29 7. P o d a te k 139,50 8. O C ro ln ikó w 3,80 R a z e m ko sz ty b e z p ośre d n ie 2392,37 9. K o sz ty o g ó ln o g o sp o d a rcz e 822,76 w tym amortyzacja 572, K o sz t p ra cy lu d z kie j godz. 28 7,00 196,00 S u m a ko sz tó w 3411,13 W a rtość p ro d u kcji P ro d u kt głó w n y (n e tto ) dt 40 43, ,40 R ycz a łto w y z w ro t V A T % 6 2,62 104,66 C e n a b ru tto zł/dt 46,23 K o sz t p ro d u kcji z ia rn a zł/dt 64,42 P rz ych ó d (z ia rn o ) zł 1849,06 P ro d u kt u b o cz n y (sło m a ) dt ,94 D o pła ta b e z p ośre d n ia zł/ha 596,45 R a z e m p rz ych ó d 2683,46 W yn ik fin a n so w y zł/ha -727,67 Zd o ln ość o d tw o rz e n ia m a ją tku g o sp o d a rstw a % -27,11 K a lku la cja ko sz tó w p ro d u kcji w z ł n a sz t. Żyw ie c w ie p rz o w y C z e rw ie c 2009 r. W ysz cz e g ó ln ie n ie Je d n o stka Ilość C e n a W a rtość A ) K o sz ty b e z p ośre d n ie 1. Zakup prosięcia szt ,67 197,42 Ubytki naturalne % 3 2. P a sz a Jęczmień z zakupu dt 2,6 43,61 113,39 Jęczmień z produkcji własnej dt 2,6 64,42 167,49 Pszenica z zakupu dt 0,16 49,47 7,92 Pszenica z produkcji własnej dt 0,16 63,42 10,15 Konc.T Starter dt 0,03 210,86 6,75 Konc.T Grower dt 0,07 194,77 12,66 Konc.T Finiszer dt 0,19 178,83 34,69 R a z e m p a sz a z z a ku p u I 3,05 175,40 R a z e m p a sz a (z b oż a w ła sn e ) II 3,05 231,74 3. S ło m a dt 2 6,54 13,08 4. W o d a m 3 0,64 2,39 1,53 5. O b słu g a w e te ryn a ryjn a zł 16,00 6. P ra ca cią g n ika h/szt. 0,6 36,86 22,11 7. K o sz t p ra cy lu d z kie j h/szt. 4 7,00 28,00 R a z e m ko sz ty b e z p ośre d n ie I zł 453,55 R a z e m ko sz ty b e z p ośre d n ie II zł 509,88 B ) K o sz ty o g ó ln o g o sp o d a rcz e Roczna obsada zwierząt szt. 200 K o sz ty o g ó ln o g o sp o d a rcz e b e z a m o rtyz a cji zł 27,75 A m o rtyz a cja b u d yn kó w in w e n ta rskich i w yp o sa ż e n ia zł 53,48 Amortyzacja ciągnika (w koszcie pracy ciągnika) zł 5,40 R a z e m ko sz ty o g ó ln o g o sp o d a rcz e zł 81,23 K O S ZT Y R A ZEM I zł 534,78 KO S ZT Y RAZEM II zł 591,11 W a rtość p ro d u k c ji P ro d u kt głó w n y (n e tto ) kg 110 4,84 532,40 R ycz a łto w y z w ro t V A T % 6 0,29 31,94 C e n a b ru tto zł/kg 5,13 Je d n o stko w y ko sz t p ro d. I zł/kg 4,86 Je d n o stko w y ko sz t p ro d. II zł/kg 5,37 S u m a p rz ych o d ó w zł 564,34 W yn ik e ko n o m icz n y I zł 29,56 W yn ik e ko n o m icz n y II zł -26,77 Zd o ln ość o d tw o rz e n ia m a ją tku g o sp o d a rstw a I % 150,21 Zd o ln ość o d tw o rz e n ia m a ją tku g o sp o d a rstw a II % 54,53

18 Strona 18 Nr 07/2009 (59) Ewa Grabowska Daniel Alankiewicz Wiadomości Rolnicze Polska Zagrożenie upraw rolniczych ze strony agrofagów stale wzrasta. Zaprawianie materiału siewnego przeciwko szkodnikom, przeciwko chorobom powinno być obligatoryjne dla wszystkich upraw podstawowych jak zboża, rzepak, kukurydza, buraki cukrowe. Ma przede wszystkim chronić młodą siewkę. Nie ma możliwości wykonania jakiegokolwiek sensownego zabiegu opryskiwania na tym etapie. Nasiona od startu pobierają wszystkie niezbędne substancje i od samego początku są chronione. Ziarno zaprawione Włodzimierz Kulczyński, współwłaściciela Firmy OBROL. O przedstawienie techniczno ekonomicznych aspektów procesu zaprawiania nasion zwróciliśmy się do Włodzimierza Kulczyńskiego, współwłaściciela Firmy OBROL Kulczyński Sp.J., która od 18 lat zajmuje się przygotowywaniem materiału siewnego na skalę przemysłową. WRP: W czym tkwi istota procesu zaprawiania i jak to przebiega w Państwa firmie? Włodzimierz Kulczyński: Wszystkie nasze trzy linie wr-023/09 są oparte na urządzeniach firmy Cimbria. Sercem tych linii jest zaprawiarka porcjowa, a cały proces technologiczny jest zamknięty. Nasiona ładowane są na przenośnik, który zasypuje zaprawiarkę. Waga tensometryczna podaje nasiona porcjami na rotostat-wirujący bęben, w którym nasiona podlegają przemieszaniu w różnych płaszczyznach. Dozowniki sterowane komputerem podają po kolei wszystkie ciecze i proszki,czyli zaprawy oraz polimery związane z przyczepieniem zaprawy do nasion. Istnieje możliwość włączenia do tego procesu innych uzupełniających substancji jak np.:nawozów donasiennych. Nasiona opuszczają zaprawiarkę, idą na specjalne przenośniki gumowe, na których są dodatkowo osuszane. Potem wędrują na wagę i tam są już pakowane w odpowiednie porcje: jednostki siewne lub wagowe. WRP: Jaką metodę stosujecie podczas zaprawiania nasion? I która z nich, z punktu widzenia praktycznego, jest najskuteczniejsza? WK: Stosujemy zaprawianie na mokro. Specjalna pompa perystaltyczna podaje ciecze, które są wtryskiwane jak w silnikach diesla. Pompa, jak tłok, przesuwa zaprawy; powstaje tu ciśnienie wstępne. Dalej znajduje się wtrysk, który jest sterowany komputerowo i otwierając się w odpowiednim czasie podaje dokładną porcję zaprawy. Na odmierzenie tej porcji wpływają dwa parametry: ciśnienie i czas otwarcia. Dzięki takiemu rozwiązaniu można bardzo precyzyjnie ustalić dawkę zapraw nasiennych, polimerów,barwników itp. Na porcję przypada kg nasion w zależności od wielkości urządzenia. W porcjowym zaprawianiu na mokro w bębnie mieszana jest zawsze dokładna ilość nasion i dokładna ilość cieczy. Całość sterowana jest komputerem, dzięki któremu monitoruje się cały proces. WRP: Czy zauważalna jest wyraźna różnica pomiędzy domorosłym procesem zaprawiania nasion, najczęściej wykonywanym w betoniarkach, a profesjonalną metodą zaprawiania na linii technologicznej? Czy zaprawianie w betoniarkach nie uszkadza nasion? WK: W naszych urządzeniach cała droga nasion jest gumowa, oprócz rotostatu, który jest metalowy (co wymusza technologia, gdyż nasiona muszą się ślizgać w środku). Podczas takiego procesu możliwość uszkodzenia jest niewielka. To ważne, bo przy zaprawianiu na mokro nawilżona okrywa nasienna jest bardziej podatna na uszkodzenie,. Nasiona wysypują się z siłą odśrodkową z rotostatu i wpadają na gumową ściankę. Cała dalsza droga przemieszczania nasion jest tak zabezpieczona, by nie uległy one uszkodzeniu. Nasiona wsypane do skrzyni nasiennej siewnika zanim zostaną pobrane przez system dozujaco-wysiewający są w ciągłym ruchu, trą się o siebie, jeżeli otoczka zaprawy jest wykonana nieprofesjonalnie ulega uszkodzeniu i na dnie skrzyni nasiennej tworzy się warstwa pyłu. Siewnik Opinia doc. dr. hab. Marka Mrówczyńskiego, dyrektora Instytutu Ochrony Roślin w Poznaniu Nie powinno wysiewać się zbóż, rzepaku, kukurydzy, buraków bez zaprawienia. Jestem zwolennikiem kompleksowego zaprawiania przeciwko chorobom, szkodnikom i grzybom. Obecna tendencja jest nawet taka, że do zapraw dodaje się też mikroelementy, jak np. mangan czy molibden. W nowych technologiach dochodzi dodatek witaminy C, co przeciwdziała ujemnym skutkom różnych stresów, którym podlegają młode siewki. Przesunięty okres wegetacji roślin, która wydłużyła się o miesiąc, zauważalne zmiany klimatyczne, w tym głównie brak zim, również mają wpływ na kondycję młodych siewek, a w konsekwencji na plon. Przy długiej jesieni choroby i szkodniki mają idealne warunki do rozwoju i bardzo silnie uszkadzają rośliny. Ten sam problem występuje wiosną. W przypadku zbóż jarych mamy często niesprzyjające warunki jest bardzo upalnie, sucho, jak w tym roku, a wówczas uszkodzone korzenie zbóż reagują znacznie gorzej na suszę. Zaprawianie podnosi koszty uprawy, należy wówczas zmodyfikować technologię i siać możliwie wcześnie, bo można wysiać mniejsze ilości nasion. Wysiewa się mniej materiału nasiennego i zużywa mniej zaprawy, tym samym obniżając koszty. Zaprawianie ogranicza również w pewnym stopniu późniejsze zabiegi ochrony. W porównaniu do opryskiwania koszty zaprawy są niższe i odpadają koszty techniki, które są coraz wyższe. Rolnik, który sam wykonuje opryski nie liczy robocizny. Przyjmuje on wówczas 30 zł/ha jako koszt techniki opryskiwania. zaczyna wówczas nierówno siać, bo pobiera ten pył zamiast nasion. W siewnikach pneumatycznych następuje też wyrzucanie pyłu na zewnątrz, co już jest szkodliwe. Zaprawy powinny być aplikowane dokładnie w to miejsce, gdzie ich przeznaczenie, a nie w otoczenie. WRP: Jak wygląda kwestia ilości wysiewanych nasion? Czy ma to znaczenie, że nasiona są zaprawiane lub nie? WK: Oczywiście, dochodzimy tu do źródeł pomysłu zaprawiania nasion. Gdy roślin jest mało na metrze kwadratowym, to są grubsze, silniejsze a co za tym idzie bardziej odporne na wymarzanie. Jeżeli konkurują ze sobą, to są słabe, wątłe, bardziej Sercem profesjonalnych linii jest zaprawiarka porcjowa, a cały proces technologiczny jest zamknięty i sterowany komputerowo. Nie można nie zaprawiać podatne na przemarznięcie. Właściwe zaprawienie nasion zaprawami owadobójczymi i grzybobójczymi daje zdecydowanie większe szanse przetrwania roślinom wysianym w małej obsadzie. Według danych ODR-ów i danych GUS-u ostateczne koszty techniki opryskiwania w Polsce wynoszą około 80 zł/ha. Do tego należy dodać preparat do opryskiwania; tutaj koszty wahają się od 20 do nawet 500 zł/ha. Zaprawianie to koszty około razy mniejsze niż opryskiwanie. Nie można nie zaprawiać. Co prawda koszty będą mniejsze (bez zaprawy), ale należy się liczyć, że jak wystąpi choroba w dużym nasileniu, będzie duże porażenie i szkody, to będą i straty. Bo pierwszych objawów się nie zauważy, a zaprawianie działa od początku. Jest jedno ale. Zaprawianie nie likwiduje całego problemu ochrony roślin. Przy dużym nasileniu szkodników, czy też dużym porażeniu przez choroby, roślinom trzeba pomóc opryskiwaniem. Zaprawy na ogół działają miesiąc, dwa i to wystarczy na start. n

19 Nr 07/2009 (59) Kolejne dodane wartości WRP: Proszę przyjąć gratulacje z okazji nowego przedsięwzięcia w Pana karierze. Myślę, że traktuje Pan to jako wyzwanie. Ludwik Apolinarski: Dziękuję. Na pewno tak. Uważam, że dzisiejszy stan Opolagry, jako wystawy w regionie południowo zachodniej Polski jest na tyle czytelny, że rok następny musi przynieść kolejne dodane wartości. Jest to na pewno dla mnie, jako obecnego szefa DLG Agro- Food, głównego organizatora wystawy, duże zadanie. WRP: W jaki sposób uczestniczy Pan teraz w tej wystawie? LA: Jako szef firmy w tej chwili staram się zapoznać z zasadami organizacji imprezy. Ostatnie trzy Opolagry były organizowane przez DLG Agro Food przy współpracy fachowców z DLG e.v. Cały czas wykorzystujemy ogromne doświadczenie firmy matki w organizowaniu tych imprez. DLG jest przede wszystkim znane ze znakomicie organizowanych wystaw na wolnym powietrzu pod nazwą DLG- Feldtage, które odbywają się w Niemczech. Takie wystawy, jak Agritechnica i Euro Tier (odbywające się co dwa lata w Hannover) przyciągają razem ponad gości. WRP: Czyli tutaj, tak jak Pan wspomniał, obserwuje Pan całą imprezę? LA: Obserwuję, ponieważ w mojej poprzedniej pracy byłem w roli wystawcy i chcę wnieść tę wartość dodaną, która jeszcze bardziej przybliżyłaby możliwość kontaktów z klientem rolnikiem, który odwiedza Opolagrę. Sens takiej wystawy jest bardzo prosty przenoszenie wszelkich informacji, nowości, które mają miejsce w rolnictwie bezpośrednio w kontakcie z klientem, czyli tutaj z rolnikiem z południowo zachodniej Polski. Chcemy, żeby Opolagra była miejscem edukacyjnym dla rolników, którzy inwestują w przyszłość, była źródłem impulsów dla postępu. WRP: Za wcześnie jeszcze na pytanie, czy coś konkretnie chciałby Pan zmienić na Opolagrze? LA: Powiem, że nic nie muszę zmieniać, jedynie ją udoskonalać; Opolagra wrosła już w krajobraz życia Opolszczyzny. Zadaniem moim będzie przede wszystkim zachęcanie producentów, Opolagra na trwałe wrosła już w krajobraz Opolszczyzny i wszystkie marki największych producentów branży rolnej prezentowane są przez lokalnych dealerów. Podczas tegorocznej edycji Opolagry rozmawialiśmy z Ludwikiem Apolinarskim, nowym Prezesem Zarządu DLG AgroFood na temat wyzwań, przed którymi staje nowy szef DLG w Polsce oraz roli neutralnego doradztwa i partnerskiego prezentowania trendów współczesnego rolnictwa. Opolagra będzie miejscem edukacyjnym dla rolników, którzy inwestują w przyszłość takie wyzwanie stawia sobie Ludwik Apolinarski, nowy Prezes Zarządu DLG Agro- Food. dealerów, by jeszcze aktywniej brali udział w wystawie. Dzisiejszy rynek jest bardzo wymagający. Świadomość klienta jest coraz większa. Media, jak np. Internet powodują, że młode pokolenie rolników patrzy zupełnie inaczej na rolnictwo, na przyszłość, jest inaczej zorientowane na rzeczywistość. Aby bardziej zwrócić uwagę rolnika na postęp, który ma miejsce w rolnictwie, chcemy żeby Opolagra dostarczała tego impulsu dążenia ku nowoczesności. Zadaniem i misją DLG AgroFood jest bycie neutralnym doradcą, wskazującym, jaki trend dla rolnictwa ma w przyszłości rację bytu. Opieramy te informacje na bazie własnych doświadczeń i ciężkiej pracy, jaką wykonuje DLG w Niemczech we współpracy z ponad 3000 ekspertów branży rolniczej i spożywczej. Mamy znakomite sympozja, mieliśmy między innymi na tej Opolagrze wykład światowej sławy Thomasa Keisera, który jest absolutnym autorytetem w kwestii zagospodarowania olejów roślinnych w silnikach w rolnictwie. Miło było słuchać, jak fachowiec, który ma dwadzieścia patentów, opowiada o szansach dla rolnictwa, jakie się kryją w nowym paliwie pochodzenia roślinnego. Opolagra stanie się takim centrum informacji, dlatego organizujemy liczne fora. Oczywiście, życzylibyśmy sobie, żeby na te fora przychodziło więcej rolników, ale z czasem mam nadzieję, że do tego dojdzie. Misja DLG w całej swojej historii polegała na tym, że DLG wiąże, buduje pomost między nauką a praktyką. Korzystając z okazji chcę serdecznie podziękować wszystkimi Wystawcom i naszym współorganizatorom Okręgowemu Związkowi Hodowców Bydła w Opolu, jego Prezesowi Martinowi Ziaja za pomoc w organizacji V Edycji Opolagra 2009 w tak trudnych czasach kryzysu. Dziękuję za rozmowę Rozmawiała Ewa Grabowska Doradcy handlowi: Południe: Adam Kłoda Północ: Mikołaj Szembek Wschód: Marek Zieliński Części: Krzysztof Mrula Ryszard Kowalczyk Serwis: Marcin Milczarek Grzegorz Masłowski Strona 19 Coraz większego znaczenia w technologii siewu nabiera duża prędkość zabiegu, wielkość zbiornika materiału siewnego oraz możliwość uniwersalnego zastosowania kombinacji do upraw zarówno w technologii siewu mulczowego, jak też w technologii uprawy płużnej. Technologia siewu Compact-Solitair plus 9 Takie rozwiązanie daje agregat uprawowo-siewny Compact-Solitair plus 9 firmy Lemken. W skład kombinacji wchodzi zestaw brony talerzowej krótkiej Heliodor, z dwoma rzędami niezależnie zawieszonych talerzy zębatych drążonych, zamocowanych na sprężynach resorowych wraz z włóką. Zewnętrzne talerze mają regulację wysokości, co daje równą powierzchnię pola podczas kolejnych przejazdów roboczych bez względu na rodzaj gleby. Sekcja wysiewająca wyposażona jest w nowe bezobsługowe redlice dwutalerzowe OptiDisc, które nie zapychają się nawet podczas siewu mulczowego i rozkładają materiał na jednakowej głębokości, nawet przy dużych prędkościach roboczych. Duże zbiorniki materiału siewnego (3 500 litrów w wersji sztywnej i litrów w wersji składanej) z zewnętrznymi dystrybutorami zapewniają wysoką wydajność pracy. Utwardzenie podłoża i zapobieganie powstawaniu kolein uzyskano dzięki największemu wśród konkurencji zagęszczonemu wałowi oponowemu. Bogate wyposażenie podstawowe zestawu stanowi również elektroniczny sterownik Solitronic Pro z wbudowanym układem zarządzania nawrociami oraz elektroniczna kontrola poziomu napełnienia i wałek siewny z napędem elektrycznym. Ewa Grabowska na podst. mat. Lemken Wyposażenie dodatkowe na gleby ciężkie mogą stanowić metalowe skrobaki redlic dwutalerzowych OptiDisc, skrobaki rolek dociskowych i stalowy wał dogniatający, a na gleby lekkie talerze wyrównujące koleiny. Lemken Polska Sp. z o.o. Zalęcino 21, Dolice tel fax tel tel tel tel tel tel tel AGRO-EKO Kietrz , AGROKOMPLEKS Szamotuły , AGROMA Białystok , AGROMIX Rojęczyn , AGRO-SERWIS Myszyniec , BARTNIK Staroźreby , BDH JACEK KRÓL Bierutów , GRAVIT AGROPOL Lublin , INVEST-ROL Czarnocin , KAGRO Stara Łubianka , LEHMANN AGROTECHNIKA Wielkawieś , MIRTRANS Płoskinia , MT AGRO Damnica , OSADKOWSKI-CEBULSKI Legnica , OTTOMEYER Przelewice , PIOMAR AGRO-TECH Grójec , ROLMECH Radymno , ROLTECH Letnin , ROLMOT Zakrzewo , TECHPOM Krzywonoś , ZIP AGRO Warlubie , ZPR KOWRÓZ Kowróz , PPHU Marian Kisiel Górno wr-188/08

20 Strona 20 Nr 07/2009 (59) Błota było pod dostatkiem W dniach 4-5 czerwca bieżącego roku, w miejscowości Modrze woj. wielkopolskie, odbyła się impreza targowa o nazwie Polskie Zboża, organizowana przez Haymarket Exhibitions i Montgomery Polska. Formuła targów odbiegała znacznie od dotychczasowych doświadczeń statystycznego zwiedzającego. Po wejściu na targi w oczy rzucał się ład w rozstawieniu poszczególnych ekspozycji. Powierzchnia niektórych stoisk, szczególnie reprezentantów branży chemicznej, była ogromna. Dawało to poczucie komfortu i przestrzeni w trakcie zwiedzania. Niewątpliwie tego typu forma daje większe spektrum dla zwiedzającego. Wszystko, czym dysponuje wystawca, można obejrzeć w praktyce. Mowa tutaj nie tylko o poletkach uprawowych i odmianach, ale również o opryskiwaczach, które pracowały w specjalnie przygotowanym łanie. Nie można nie wspomnieć o bezmiarze błota, tak na drogach dojazdowych, parkingu, jak również na traktach pieszych na terenie wystawy. Przyczyną takiego stanu była nie tylko pogoda. Miejsce wystawy, choć dotknięte kilka tygodni wcześniej przez suszę, nie posiadało żadnych utwardzonych powierzchni. Mowa nie tylko o pasie startowym między stoiskami, ale również - a może przede wszystkim - o drodze dojazdowej o powierzchni utwardzonej. Skutkiem tego wyładunek transportów ze sprzętem ciężkim odbywał się w błotnym amalgamacie o głębokości sięgającej miejscami kilkunastu centymetrów. Wjazd i wyjazd, nie tylko z terenu targów ale również z drogi dojazdowej, odbywał się przy użyciu dyżurujących ciągników i ładowarek teleskopowych, i pomocnych linek, łańcuchów, i naprędce adoptowanych do roli holu pasów transportowych. Wątpliwości budziła ilość zwiedzających. W czwartek, jak również w piątek, o godzinie wystawa wyludniała się. Gdzieniegdzie między namiotami przechodzili wystawcy rozpoznawalni po identyfikatorach. Z braku zajęcia kwitło życie towarzyskie na stoiskach. Nie można oprzeć się wrażeniu, że zaszwankowała komunikacja między organizatorem a potencjalnymi zwiedzającymi. Zaczepieni rolnicy odpowiadali, że przyjechali z odległości nie przekraczającej godziny jazdy samochodem. Mimo że ekspozycja przygotowana została wzorowo, zwiedzających było niewielu. Dały się również zauważyć miejsca o szczególnej koncentracji zwiedzających i miejsca, gdzie było zupełnie pusto. Świadczy to o złej lokalizacji stoisk. Aby zachować obiektywizm, stwierdzić należy, że po poprawieniu mniej lub bardziej poważnych niedociągnięć organizacyjnych, Polskie Zboża mają dużą szansę zaistnieć w polskim kalendarzu targowym. Niestety, jako kolejna i jedna z wielu imprez, których i tak jest nadmiar. Daniel Alankiewicz Wiadomości Rolnicze Polska d.alankiewicz@wrp.p John Deere naucza na Akademii Polowej Nowa marka na rynku EKO-INVEST Sp. z o.o. ul. Pilska 4-6, Szczecinek tel , fax kom , , eko-invest@eko-invest.com.pl PRZYCZEPY ROLNICZE PWT NAJNOWSZEJ GENERACJI PRODUKCJI POM EKO Sp. z o.o. Szczecinek od blisko 20 lat dostarczane na rynki Europy Zachodniej i krajowy Prowadzimy bezpośrednią sprzedaż z dużymi upustami do negocjacji! Zapraszamy na nasze stoisko na Agrotech Minikowo - ładowność: 8,2-10,4-12,2-13,8T - niska masa własna: 2,8-3,6-3,8-4,2T - trzystronny wywrót - pełna hydraulika i pneumatyka - system szczelnych ścian do przewozu płodów rolnych i materiałów sypkich - (szczelność na rzepak) - różne wersje podziału i otwierania ścian - wersja z obrotnicą i tandem Możliwość różnych, opcjonalnych wyposażeń jak: - rolowana plandeka wraz ze stelażem i pomostem do jej obsługi - hydrauliczne lub pneumatyczne otwieranie ścian - zsypy boczne i dodatkowe tylne - zaczep tylny, oraz inne wyposażenia Ponadto produkujemy: - przyczepy do balotów ze słomy i siana - przyczepy niskopodwoziowe - kontenery stalowe - przenośniki taśmowe - konstrukcje stalowe wr W dniach 17 do 26 czerwca br. na terenie Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych im. Jadwigi Dziubińskiej w Zduńskiej Dąbrowie, odbyła się pierwsza Akademia Polowa John Deere. Akademia Polowa John Deere pozwala zgłębić tajniki eksploatacji maszyn, ich codziennej obsługi oraz regulacji. Maszyn różnych firm, nie tylko z jelonkiem na masce. Celem imprezy było umożliwienie rolnikom zgłębienia wiedzy eksploatacyjnej o maszynach, które zamierzają nabyć. Mowa tutaj nie tylko o maszynach będących w ofercie John Deere, ale również Poettinger, Kverneland oraz Unia Group. Czas Akademii podzielony został tak, aby każdego dnia za zielonymi ciągnikami z jelonkiem na masce pracowały maszyny innej marki. Na 10 stacjach tematycznych obejmujących szeroko pojęty sprzęt uprawowy, ogumienie, materiały smarne, systemy finansowania, można było nie tylko popracować maszynami, ale również nauczyć się ich obsługi codziennej, regulacji, poznać zagadnienia eksploatacyjne. Uczestnicy, zgłaszający swój udział u lokalnego dealera John Deere, który zapewniał transport grupom chętnych rolników, Wielton S.A. to największy w Polsce (19% udziałów w rynku wg. CEPIK za I kw r.) i jeden z największych w Europie producentów naczep do pojazdów ciężarowych. 19 czerwca w Wieluniu odbyła się oficjalna prezentacja nowej marki - Wielton Agro. Spółka jest pionierem w zakresie zastosowania nowoczesnych technologii produkcji, dzięki czemu z powodzeniem konkuruje z międzynarodowymi koncernami pod względem jakości i zakresu oferty asortymentowej. Pod marką WIELTON produkowanych jest ponad 60 typów pojazdów: od samowyładowczych, skrzyniowych czy chłodni, do naczep podkontenerowych. Po wielomiesięcznych badaniach i testach, do rodziny pojazdów WIELTON dołącza nowy produkt przyczepy rolnicze. Do produkcji przyczep użyto masywnych, wytrzymałych ram ze szwedzkiej stali. W bogatym, standardowym wyposażeniu znalazły się m.in.: dwuobwodowy system hamulcowy wykorzystywany mieli możliwość 30 minutowej praktyki, pod kierunkiem i doradztwem przedstawicieli prezentowanych marek. Daniel Alankiewicz Wiadomości Rolnicze Polska d.alankiewicz@wrp.pl w naczepach do pojazdów ciężarowych, tylny zaczep, wysyp trójstronny realizowany przez jeden siłownik, centralny zamek burt, szyber zsypowy umożliwiający wysyp strumieniowy, wyciągarka do koła zapasowego (w przyczepie 8 ton), homologacja na 40 km/h, żółty kolor (opcja innego koloru za niewielką dopłatą), gwarancja na 24 miesiące, serwis w całej Polsce. Na początek do oferty trafią przyczepy dwuosiowe, trójstronnego wysypu: 8 i 10 ton załadunku oraz przyczepy trzyosiowe: 13,5 ton do przewozu bel słomy. E.G. Do końca 2009 roku w sprzedaży pojawią się przyczepy: 6, 12 i 14 ton.