RAPORT ROCZNY za 2009 Ruch lotniczy w FIR Warszawa

Transkrypt

1 RAPORT ROCZNY za 29 Ruch lotniczy w FIR Warszawa [STAT/ASM/9] Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego (APZ) Oznaczenie klasyfikacyjne : STAT/ASM/PL Wersja dokumentu : 1. Data wydania : Status dokumentu : RAPORT OŚRODEK PLANOWANIA STRATEGICZNEGO ASM1

2 Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ ii

3 STRONA IDENTYFIKACJI DOKUMENTU TYTUŁ Raport roczny za 29 ruch lotniczy w FIR Warszawa OZNACZENIE REFERENCYJNE: WYDANIE: 21 STAT/ASM/PL DATA WYDANIA: Abstrakt Raport roczny przedstawia statystyki dotyczące ruchu lotniczego w FIR Warszawa w roku 29. Opisuje wielkość oraz natężenie ruchu tranzytowego, krajowego, lotów międzynarodowych, a także liczbę operacji na poszczególnych lotniskach. Oddzielną część poświęcono analizie wykorzystania struktur przestrzeni powietrznej (CDR, TSA itp.). Słowa kluczowe PANSA Statystyki FUA ATS DMEAN KONTAKT Arkadiusz Spaltabaka tel: Jedn. Org.: A - AP - APZ STATUS I RODZAJ DOKUMENTU STATUS KLASYFIKACJA DOSTĘPNOŚĆ Projekt Publiczny Intranet Projekt do akceptacji Internet EATMP Propozycja wydania Zastrzeżony Wersja papierowa Zaakceptowany Wewnętrzny PAŻP SYSTEM PODSTAWOWY KOPIA ELEKTRONICZNA MEDIA OPROGRAMOWANIE Microsoft Windows XP Typ: Dysk twardy MS Word 23 PL Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ iii

4 STRONA PUSTA Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ iv

5

6 STRONA PUSTA Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ vi

7 1. Definicje i skróty AAGR ACC AIP ANSP Average Annual Growth Rate Area Control Centre or Area Control Aeronautical Information Publication Air Navigation Service Provider Średnioroczny współczynnik wzrostu Ośrodek kontroli obszaru lub kontrola obszaru Zbiór Informacji Lotniczych Dostawca usług żeglugi powietrznej ATM Air Traffic Management Zarządzanie ruchem lotniczym ATS Air Traffic Services Służby ruchu lotniczego ATZ Aerodrome Traffic Zone Strefa ruchu lotniskowego AUP Airspace Use Plan Plan użytkowania przestrzeni powietrznej AWY Airway Droga lotnicza CDR Conditional Routes Drogi warunkowe CNS Communication, Navigation and Surveillance Łączność, nawigacja i dozorowanie CTR Control Zone Strefa kontrolowana lotniska DMEAN ECAC Dynamic Airspace Management European Civil Aviation Conference Dynamiczne zarządzanie przestrzenią powietrzną Europejska Konferencja Lotnictwa Cywilnego ECIP European Convergence and Implementation Plan Europejski plan ujednolicenia standardów i harmonizacji ENR En-Route Trasowe (po trasie) ESRA EUROCONTROL Statistical Reference Area Rejon objęty statystykami EUROCONTROL EUROCONTROL European Organisation for the Safety of Air Navigation Europejska Organizacja ds. Bezpieczeństwa Żeglugi Powietrznej FAB Functional Airspace Blocks Funkcjonalne bloki przestrzeni powietrznej FIR Flight Information Region Rejon informacji powietrznej FL Flight Level Poziom lotu ft feet stopy (miara odległości) Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ vii

8 GAT General Air Traffic Ogólny ruch lotniczy IFR Instrument Flight Rules Przepisy wykonywania lotów według wskazań przyrządów ICAO INOP International Civil Aviation Organisation Organizacja Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego Instrukcja operacyjna LCC Low Cost Carriers Tanie linie lotnicze LCIP Local Convergence and Implementation Plan Krajowy plan ujednolicenia standardów i harmonizacji MRT Military Route Stała trasa lotnictwa wojskowego PAŻP (PANSA) Polish Air Navigation Services Agency Polska Agencja Żeglugi Powietrznej PKB Produkt krajowy brutto RNAV Area Navigation Nawigacja obszarowa SID Standard Instrument Departure Standardowy odlot według wskazań przyrządów STAR Standard Instrument Arrival Standardowy dolot według wskazań przyrządów TFR TSA Feeding Routes Korytarze dolotowe do stref czasowo wydzielonych (TSA) TMA Terminal Control Area Rejon kontrolowany lotniska lub węzła lotnisk TRA Temporary Reserved Airspace Czasowo zarezerwowana przestrzeń powietrzna TSA Temporary Segregated Area Strefa czasowo wydzielona UAV Unmanned Aerial Vehicle Bezzałogowy statek powietrzny ULC Civil Aviation Office Urząd Lotnictwa Cywilnego UTC Co-ordinated Universal Time Uniwersalny czas skoordynowany VFR Visual Flight Rules Przepisy wykonywania lotów z widocznością Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ viii

9 Wskaźniki lokalizacji ICAO dla poszczególnych lotnisk WSKAŹNIK LOKALIZACJ MIEJSCOWOŚĆ WSKAŹNIK LOKALIZACJI EPBA ALEKSANDROWICE k/bielska Białej EPND NOWA DĘBA MIEJSCOWOŚĆ EPBC WARSZAWA BABICE EPNL ŁOSOSINA DOLNA k/nowego Sącza EPBK BIAŁYSTOK KRYWLANY EPNM NOWE MIASTO EPBY BYDGOSZCZ/Szwederowo EPNT NOWY TARG EPCE CEWICE EPOD DAJTKI k/olsztyna EPDA DARŁOWO EPOK OKSYWIE EPDE DĘBLIN EPOM MICHAŁKÓW k/ostrowa Wlkp. EPDR DRAWSKO POMORSKIE EPOP POLSKA NOWA WIEŚ k/opola EPEL ELBLĄG EPPB POZNAŃ - Bednary EPGD GDAŃSK im. Lecha Wałęsy EPPK KOBYLNICA k/poznania EPGI LISIE KĄTY k/grudziądza EPPL PŁOCK EPGL GLIWICE EPPO POZNAŃ/Ławica EPGO GÓRASZKA EPPR PRUSZCZ GDAŃSKI EPGR GRYŹLINY EPPT PIOTRKÓW TRYBUNALSKI EPGY GRĄDY EPPW POWIDZ EPIN INOWROCŁAW (lotnisko cywilne) EPPZ PRZASNYSZ EPIR INOWROCŁAW (lotnisko wojskowe) EPRA RADOM EPIW IWONICZ EPRG GOTARTOWICE k/rybnika EPJA JASTARNIA EPRJ RZESZÓW EPJG JELENIA GÓRA EPRP PIASTÓW k/radomia EPKA MASŁÓW k/kielc EPRU RUDNIKI EPKB KAZIMIERZ BISKUPI EPRZ RZESZÓW/Jasionka EPKC KRAKÓW/Czyżyny EPSC SZCZECIN/Goleniów EPKE KĘTRZYN EPSD SZCZECIN DĄBIE EPKI KIKITY EPSJ SOBIENIE EPKK KRAKÓW/Balice EPSK SŁUPSK/Rędzikowo EPKM KATOWICE Muchowiec EPSN ŚWIDWIN EPKN OPOLE/Kamień Śląski EPSR KRĘPA k/słupska EPKP POBIEDNIK k/krakowa EPST TURBIA k/stalowej Woli EPKR KROSNO n/wisłokiem EPSU SUWAŁKI EPKS POZNAŃ/Krzesiny EPSW ŚWIDNIK k/lublina EPKT KATOWICE/Pyrzowice EPSY SZCZYTNO SZYMANY EPKW KANIÓW EPTM TOMASZÓW MAZOWIECKI EPLE LEGNICA EPTO TORUŃ EPLK ŁASK EPWA WARSZAWA/Okęcie EPLL ŁÓDŹ/Lublinek EPWI WICKO MORSKIE EPLR RADAWIEC k/lublina EPWK KRUSZYN k/włocławka EPLS STRZYŻEWICE k/leszna EPWR WROCŁAW/Strachowice EPLU LUBIN EPWS SZYMANÓW EPLY ŁĘCZYCA EPWT WATOROWO EPMB MALBORK EPZA ZAMOŚĆ EPMI MIROSŁAWIEC EPZB ZBOROWO EPML MIELEC EPZG ZIELONA GÓRA/Babimost EPMM MIŃSK MAZOWIECKI EPZN ŻAGAŃ EPMO MODLIN EPZP PRZYLEP k/zielonej Góry EPMR MIROSŁAWICE EPZR ŻAR k/żywca EPNA NADARZYCE Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ ix

10 STRONA PUSTA Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ x

11 Spis treści 1. Definicje i skróty...vii 2. Informacje ogólne Definicja ruchu lotniczego trasowego Źródło danych Zakres analizy danych statystycznych Statystyki ruchu lotniczego Ruch lotniczy krajowy (D) Ruch lotniczy między lotniskami RP i granicami FIR Warszawa (Arr/Dep) Ruch lotniczy tranzytowy (OF) Ruch lotniczy trasowy (D + Arr/Dep + OF) Operacje w portach lotniczych Opóźnienia w ruchu trasowym Opłaty trasowe Tanie linie Lotnicze Statystyki dotyczące wykorzystania elementów przestrzeni powietrznej Analiza wykorzystania TSA (Temporary Segregated Area) Drogi warunkowe CDR (Conditional Routes) Czasowo zarezerwowana przestrzeń powietrzna - TRA (Temporary Reserved Airspace) Korytarze dolotowe do stref TFR (Temporary Feeding Routes) Wojskowe trasy lotów MRT (Military Training Routes) Strefy ruchu lotniskowego ATZ (Aerodrome Traffic Zones) Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ 1

12 2. Informacje ogólne 2.1 Definicja ruchu lotniczego trasowego Dla celów niniejszego opracowania przyjęto, że ruch lotniczy trasowy ( R ) jest sumą ruchu lotniczego tranzytowego ( OF ), ruchu lotniczego wykonywanego między lotniskami RP i granicami FIR Warszawa ( Arr/Dep ) i ruchu lotniczego krajowego ( D ). W raporcie stosowany jest czas UTC. 2.2 Źródło danych W niniejszym opracowaniu wykorzystano dane pochodzące z następujących źródeł: CFMU Interactive Reporting (CIR), EUROCONTROL CFMU; Digest - Annual 29, PAŻP dane systemu ARMS,( AMS 2+ Zintegrowany system przetwarzania danych radarowych i danych planów lotów oraz ich prezentacji na stanowiskach operacyjnych) PAŻP dane CAT (Common Air Tool), Dokumenty CODA (Central Office for Delay Analysis). 2.3 Zakres analizy danych statystycznych Przeprowadzono analizę : a) wielkości ruchu lotniczego trasowego w latach 25-29, a w szczególności: 1) rozkładu ruchu w ciągu 1 roku, w celu określenia miesiąca o największym natężeniu ruchu lotniczego, 2) dynamiki ruchu lotniczego trasowego 24-29, 3) wzrostu ruchu lotniczego trasowego od 24 r. b) wielkości ruchu lotniczego między lotniskami RP i granicami FIR Warszawa w latach 25-29, a w szczególności: 1) rozkładu ruchu w ciągu 1 roku, w celu określenia miesiąca o największym natężeniu ruchu lotniczego, 2) dynamiki ruchu lotniczego między lotniskami RP i granicami FIR Warszawa 25-29, 3) wzrostu ruchu lotniczego między lotniskami RP i granicami FIR Warszawa od 25 r. c) wielkości ruchu lotniczego krajowego w latach 25-29, a w szczególności: 1) rozkładu ruchu w ciągu 1 roku, w celu określenia miesiąca o największym natężeniu ruchu lotniczego, Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ 2

13 2) dynamiki ruchu lotniczego krajowego 25-29, 3) wzrostu ruchu lotniczego krajowego od 25 r. d) wielkości ruchu generowanego przez tanich przewoźników i ich wpływu na ruch trasowy w Polsce w latach e) liczby operacji lotniczych w głównych portach lotniczych w FIR Warszawa f) dostępności dróg warunkowych (CDR1, 2) w FIR Warszawa g) wykorzystania poszczególnych struktur przestrzeni powietrznej, z uwzględnieniem liczby oraz czasu zrealizowanych i niezrealizowanych rezerwacji (TSA, TRA, TFR, MRT, ATZ). Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ 3

14 3. Statystyki ruchu lotniczego 3.1 Ruch lotniczy krajowy (D) W roku 29 wykonanych zostało operacji krajowych, o 4% mniej niż w roku 28. Szczegółowe informacje o liczbie operacji w poszczególnych miesiącach lat ubiegłych oraz o tendencji w rozwoju ruchu prezentują poniższa tabela oraz wykresy. Ruch krajowy (25-Grudzień 29) Liczba operacji Graficzna prezentacja ilości wykonanych operacji lotniczych w ruchu krajowym w FIR Warszawa, w latach ,6% 22,7% 25,% 6 19,4% 2,% Ilość wykonanych operacji lotniczych ,9% 15,1% 16,7% 2,1% 12,% 13,% 3,3% 15,% 1,% 5,%,% Dynamika wzrostu [%] 1-3,7% -3,4% -4,% -5,% -7,8% ROK Razem Dynamika wzrostu -1,% Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ 4

15 3.2 Ruch lotniczy między lotniskami RP i granicami FIR Warszawa (Arr/Dep) Liczba operacji lotniczych typu Arr/Dep w 29 r. wyniosła W porównaniu do roku 28 odnotowano spadek o 8%. Największą liczbę operacji zarejestrowano w lipcu i wyniosła ona (w roku poprzednim miesiącem o największym natężeniu ruchu był również lipiec z operacjami). Szczegółowe informacje o liczbie operacji w poszczególnych miesiącach lat ubiegłych oraz o tendencji w rozwoju ruchu prezentują poniższa tabela oraz wykresy. Doloty/Odloty (25-Grudzień 29) Liczba Operacji Graficzna prezentacja ilości wykonanych operacji lotniczych w ruchu międzynarodowym w FIR Warszawa, w latach ,% 22,4% Ilość wykonanych operacji lotniczych ,3% 16,5% 1,1% 1,1% 11,3% 14,9% 7,2% 17,% 19,% 13,3% 7,2% 2,% 15,% 1,% 5,%,% Dynamika wzrostu [%] 5-7,9% -8,% ROK Razem Dynamika wzrostu -5,% -1,% Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ 5

16 Poniższy wykres prezentuje największe potoki ruchu w kategorii Arr/Dep w roku 29. Są to trasy europejskie. Na wszystkich głównych kierunkach lotów odnotowano w 29 mniejszą liczbę operacji w porównaniu do roku Ruch lotniczy tranzytowy (OF) Liczba operacji lotniczych tranzytowych w 29r. wyniosła W porównaniu do roku 28 stanowi to spadek o 7,2%. Największą liczbę operacji zarejestrowano w lipcu i wyniosła ona (w roku 28 miesiącem o największym natężeniu ruchu był również lipiec z operacjami). Szczegółowe informacje o liczbie operacji w poszczególnych miesiącach lat ubiegłych oraz o tendencji w rozwoju ruchu prezentują poniższa tabela oraz wykresy. Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ 6

17 Ruch tranzytowy (25-Grudzień 29) Liczba Operacji Graficzna prezentacja ilości wykonanych tranzytowych operacji lotniczych w FIR Warszawa, w latach ,% 22,7% 35 2,% Ilość wykonanych operacji lotniczych ,8% -,4% 13,1% 1,8% 1,1% 3,% 6,6% 7,8% 19,3% 15,6% 15,2% 14,% 15,% 1,% 5,%,% Dynamika wzrostu [%] 5-7,2% ROK Razem Dynamika wzrostu -5,% -1,% Poniższy rysunek przedstawia dziesięć głównych potoków w ruchu tranzytowym w FIR Warszawa w roku 29. Potoki te stanowią 3% wszystkich zarejestrowanych operacji tranzytowych. Są to głównie loty między Rosją, a zachodnimi krajami Europy, takimi jak Niemcy, Francja, Hiszpania, Włochy, Czechy i Austria. Uzupełniają je loty między Finlandią i Niemcami, Ukrainą i Niemcami oraz Turcją i Niemcami. Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ 7

18 3.4 Ruch lotniczy trasowy (D + Arr/Dep + OF) Całkowita liczba operacji lotniczych w FIR Warszawa w 29r. wyniosła W porównaniu do roku 28 odnotowano spadek o 7,3%. Największą liczbę operacji zarejestrowano w lipcu i wyniosła ona Szczegółowe informacje o liczbie operacji w poszczególnych miesiącach lat ubiegłych oraz o tendencji w rozwoju ruchu prezentuje poniższa tabela oraz wykresy. Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ 8

19 Liczba operacji (25-29) 7 Liczba Operacji Graficzna prezentacja ilości wykonanych operacji lotniczych w FIR Warszawa, w latach ,% 18,5% 16,7% 7 13,3% 15,% Ilość wykonanych operacji lotniczych ,8% 5,8% 6,2% 12,9% 6,7% 1,1%,2% 8,2% 15,% 9,8% 1,% 5,%,% Dynamika wzrostu [%] 1-7,3% -5,% ROK Razem Dynamika wzrostu -1,% Przyglądając się udziałowi poszczególnych kategorii ruchu w całkowitej liczbie operacji, można zauważyć, iż w ciągu ostatnich lat zwiększa się procent ruchu tranzytowego przy malejącym udziale ruchu krajowego. W roku 29 struktura operacji lotniczych kształtowała się w bardzo podobny sposób, jak w roku 28 Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ 9

20 Struktura operacji lotniczych 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % 1,1% 9,8% 8,9% 7,9% 8,1% 38,1% 38,9% 38,9% 37,9% 37,6% 51,8% 51,4% 52,2% 54,2% 54,3% OF Arr/Dep D 3.5 Operacje na lotniskach kontrolowanych W 29 roku wykonano operacji lotniczych na lotniskach kontrolowanych. W porównaniu z rokiem ubiegłym stanowi to spadek liczby operacji o 7,8 %. Na port lotniczy Warszawa Okęcie przypadało 47,5 % wszystkich operacji. Lotniska w Warszawie, Krakowie, Gdańsku, Katowicach, Wrocławiu, Poznaniu, Bydgoszczy i Szczecinie odnotowały spadek liczby operacji w stosunku do roku ubiegłego. Największy spadek zanotowały porty: Bydgoszcz, Szczecin i Warszawa. Wzrost liczby operacji lotniczych wystąpił w Rzeszowie, Łodzi i Zielonej Górze ,5% Ilość operacji na lotniskach kontrolowanych ,% ,9% 4,7% 8,1% 1,4% ,7% 18,8% 15,2% 3,2% 1,9% EPWA EPKK EPGD EPKT EPWR EPPO EPRZ EPBY EPSC EPLL EPZG Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ 1

21 3.6 Opóźnienia w ruchu trasowym Rok 29 przyniósł spadek ilości wykonanych operacji lotniczych w FIR Warszawa do poziomu 553. Wraz ze spadkiem liczby operacji zmniejszyły się również opóźnienia. Średnie opóźnienie na operację lotniczą w 29 roku wyniosło 1,7 minuty, co oznacza spadek o 19% w porównaniu do roku 28. Wielkość ruchu w ubiegłych latach i towarzyszące mu opóźnienia prezentuje poniższy wykres. Opóźnienia w latach , ,1 1,4 1,7,7,7,2, ,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1,5 Wielkość ruchu Średnie opóźnienie na operację W ujęciu całościowym Polska odpowiadała za 6% wszystkich zmierzonych w 29 r. przez CFMU opóźnień. Niemcy wygenerowały 21% opóźnień, Hiszpania 13%, Grecja 9%, Francja 8%, a Wielka Brytania, Austria i Turcja po 7%. Polska uplasowała się w tym rankingu na ósmym miejscu. Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ 11

22 Udział poszczególnych ANSP w wysokości opóźnień - 29 rok DCAC/Cypr 4% LVNL/Niderlandy ANS CR/Republika Czeska 1% 1% Croatia Cintrol/Chorwacja Avinor/Norwegia 2% ENAV/Włochy 1% 2% Belgocontrol/Belgia 2% INNE 3% DFS/Niemcy 21% Skyguide/Szwajcaria 6% PPL PATA/Polska 6% AENA/Hiszpania 13% DHMI/Turcja 7% Austrocontrol/Austria 7% HCAA/Grecja 9% NATS/Wielka Brytania 7% DSNA/Francja 8% Źródło: EUROCONTROL CFMU; DIGEST - ANNUAL Opłaty trasowe Poniższa tabela przedstawia zestawienie wielkości opłat trasowych w 29r. W przypadku krajów, których opłata trasowa jest zmienna i uzależniona od kursów walutowych, obliczono średnią roczną. W roku 29 Polska znalazła się na 28 miejscu ze średnią opłatą trasową w wysokości 32,8 EURO. W 28 roku stawka ta wynosiła 44,3 EURO, w 27 roku - 47 EURO, a w 26-5 EURO. Państwo Opłata trasowa Państwo Opłata trasowa Państwo Opłata trasowa 1 Hiszpania 84,14 13 Austria 6,43 25 Rumunia 42,44 2 Słowenia 76,4 14 Macedonia 56,51 26 Finlandia 4,39 3 Luksemburg 76,6 15 Słowacja 53,95 27 Bośnia 35,59 4 Szwajcaria 75,19 16 Szwecja 5,63 28 Polska 32,82 5 Hiszpania 68,3 17 Litwa 48,83 29 Serbia 32,33 6 Niemcy 67,18 18 Portugalia 47,67 3 Węgry 3,67 7 Włochy 66,1 19 Chorwacja 46,53 31 Cypr 3,9 8 W. Brytania 65,86 2 Mołdawia 45,36 32 Irlandia 29,69 9 Holandia 64,21 21 Grecja 44,28 33 Malta 27,7 1 Norwegia 62,14 22 Czechy 43,99 34 Turcja 26,35 11 Dania 62,3 23 Bułgaria 43,76 35 Portugalia 15,27 12 Francja 61,49 24 Albania 43, Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ 12

23 3.8 Tanie linie Lotnicze Kryzys finansowy, którego skutkiem jest m.in. spadek ruchu lotniczego trasowego nie pozostaje również bez wpływu na dynamikę rozwoju tanich linii lotniczych (LCC), które w ostatnich latach znacząco przyczyniły się do wzrostu ruchu lotniczego w Polsce. W 29 roku zmniejszyła się liczba niskokosztowych przewoźników oraz spadła wykonywana przez nich liczba operacji lotniczych (w stosunku do roku ubiegłego liczba operacji wykonywanych przez LCC spadła o około 2%). Średni roczny udział LCC w stosunku do ogólnej liczby wykonywanych lotów w 29 roku wyniósł 15,5 %, dla porównania w roku 28 kształtował się na poziomie 17,8 %, a w roku 27 wyniósł 17,5 %. Operacje lotnicze LCC ,% 4,% 3,% Liczba operacji ,4% ,% 1,%,% 1,% Dynamika 2 19,9% 2,% 3,% LCC dynamika Poniższa tabela prezentuje liczbę przewoźników oraz procentowy udział tanich linii w ruchu lotniczym trasowym w latach Udział tanich linii lotniczych (LCC) w ruchu lotniczym trasowym w latach miesiąc liczba przewoźników* Udział LCC w % liczba przewoźników* udział LCC w % liczba przewoźników* udział LCC w % styczeń 19 15, , ,2 luty 21 15, , ,9 marzec 23 15, , ,1 kwiecień 26 17, , ,5 maj 28 17,5 3 18, ,5 czerwiec 3 17, , ,8 lipiec 28 18, , ,4 sierpień 27 18, , ,2 wrzesień 28 18, , ,5 październik 31 18, , ,4 listopad 28 18, , 18 15,6 grudzień 27 18, , ,5 * - Aer Lingus, AIR Baltic, Air Berlin, Air Italy, Atlas Blue, Blu 1, Blu Air, Blu Express, Bmi Baby, Brussels Airlines, Centralwings, Clickair, Dauair, easyjet, Fly Niki, Fly Nordic, Germanwings, Gexx, Iceland Express, Jetz.com, Norwegian, Ryanair, SkyEurope, Smartwings, Sterlings, Thomson Fly, Transavia.com, Tulfly, Volare, Windjet, WIZZAir 1 Tabela została opracowana na podstawie danych z systemu ARMS, natomiast lista przewoźników powstała m.in. w oparciu o dokument EUROCONTROL/STATFOR/Doc 258. Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ 13

24 Biorąc pod uwagę rodzaj operacji lotniczych wykonywanych przez tanie linie lotnicze w 29 roku (podobnie jak w roku ubiegłym) około 7% stanowiły operacje między polskimi portami lotniczymi, a granicami FIR Warszawa, natomiast około 3% to operacje tranzytowe (ruch krajowy stanowił znikomy procent). Przedstawione poniżej wykresy prezentują udział operacji lotniczych wykonywanych przez tanie linie lotnicze w ogólnej liczbie operacji lotniczych trasowych oraz w liczbie operacji między polskimi portami lotniczymi, a granicami FIR Warszawa w latach Low Cost Cariers and TTL Traffic styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień TTL Traffic LCC Without LCC Low Cost Cariers and Arr/Dep styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień ARR/DEP ARR/DEP LCC Without LCC Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ 14

25 4. Statystyki dotyczące wykorzystania elementów przestrzeni powietrznej Ważnym zadaniem na etapie strategicznego zarządzania przestrzenią powietrzną jest monitorowanie wykorzystania elastycznych struktur przestrzeni powietrznej. Część 4 niniejszego raportu została poświęcona właśnie temu zagadnieniu. Przedstawione zestawienia zostały opracowane na podstawie danych dostępnych w systemie CAT (Common Air Tool). Główny nacisk położono na określenie stopnia wykorzystania poszczególnych struktur, a w szczególności takich parametrów jak liczby oraz czasu rezerwacji, a w przypadku dróg warunkowych na czas ich dostępności. 4.1 Analiza wykorzystania TSA (Temporary Segregated Area) TSA strefa czasowo wydzielona o określonych wymiarach nad obszarami lądowymi, wodami wewnętrznymi i wodami terytorialnymi Polski do wyłącznego korzystania przez określonego użytkownika w określonym przedziale czasu. W 29 roku we wszystkich strefach TSA zostało zrealizowanych o 18,2 % więcej operacji niż w 28 roku (z wyłączeniem TSA, które w międzyczasie zostały zlikwidowane oraz TSA, dla których brak jest rzeczywistych danych w AUP). Średni stopień wykorzystania wszystkich rezerwacji w stosunku do faktycznie zrealizowanych rezerwacji wyniósł 46,9 %, co oznacza, spadek w wykorzystaniu o 3,7 % w stosunku do roku poprzedniego. Średnia rzeczywistego wykorzystania zarezerwowanego czasu dla wszystkich stref TSA w stosunku do czasu podanego w zamówieniach wyniosła 43,2 %. Miesiącami, które wykazały się największą aktywnością lotniczą (zrealizowane zamówienia) były: wrzesień 1186 aktywacji TSA, lipiec , w lutym i w grudniu aktywność była najniższa i wyniosła odpowiednio: 426, 423 aktywacje TSA. Najwyższą aktywność lotniczą odnotowały w 29 roku następujące strefy: TSA 2A, TSA 2B, TSA 2C, TSA 2D (główni użytkownicy: EPLK, EPKS, EPMM) TSA 6A, TSA 6B, TSA 6C (EPLK, EPKS) TSA 9A, TSA 9B, TSA 9C, TSA 9D (EPLK, EPKS, EPMI, EPSN) W stosunku do 28 roku średnia wykorzystania rezerwacji dla tych samych stref zmniejszyła się o 7 %. W porównaniu z 28 rokiem najwyższy wzrost aktywności lotniczej w 29 r. zanotowały strefy: TSA 6 C - wzrost o 14 aktywacje w roku, TSA 4 F (134), TSA 4 G (119), TSA 4 E (15). Główni użytkownicy tych stref to lotniska wojskowe, - EPDE, EPLK, EPKS, a strefy te wykorzystywane są do lotów szkoleniowych F16. Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ 15

26 Największy spadek aktywności lotniczej w odniesieniu do roku ubiegłego wystąpił w strefach: TSA 2 E - spadek o 165 aktywacje w roku, (główni użytkownicy: EPMM - 42%, EPLK - 29%, EPKS - 24%), TSA 5 B - spadek o 57 aktywacje ( EPRA - 9%), TSA 5 A - spadek o 49 aktywacje (EPRA - 97%) oraz TSA 38 B - spadek o 48 aktywacje (EPMM - 1%). Najniższą aktywność w 29 roku odnotowały strefy: EPD 32-4 rezerwacji, 2 aktywacje (EPMI) EPD rezerwacji, 4 aktywacje (EPMI) EPD rezerwacji, 8 aktywacji (EPMB, EPKS) TSA 41-2 rezerwacji, 8 aktywacji (EPWR) TSA 4-3 rezerwacji, 12 aktywacji (EPWR) Brak aktywności lotniczej w 29 roku wystąpił w strefach: TSA 44 A - 6 rezerwacji (EPPR) oraz TSA 44 B - 4 rezerwacje (EPPR). Lotniska z największą liczbą wykonanych operacji w TSA w 29 roku Jak pokazuje tabela najwięcej operacji lotniczych z wykorzystaniem TSA w 29 roku miały lotniska wojskowe: Krzesiny, Łask, Dęblin, Świdwin oraz Pruszcz Gdański. Spowodowane jest to przede wszystkim znaczącym wzrostem natężenia lotów szkoleniowych - EPKS (F16), EPLK (F16), EPDE (TS11 - Iskra), EPSN (SU22), EPPR (MI2 - Mig). Lotniska, w których przeważa lotnictwo aeroklubowe posiadały najmniejszą liczbę zamówień oraz niski wskaźnik ich wykorzystania. Są to lotniska: STRZYŻEWICE k/leszna - aktywacji w roku (12 rezerwacji), LISIE KĄTY k/grudziądza - 1 aktywacja (1 rezerwacja), LUBIN - 1 aktywacja (4 rezerwacje), JELENIA GÓRA - 2 aktywacje (19 rezerwacji). Loty szybowcowe oraz brak odpowiednich warunków atmosferycznych w dniu realizacji zamówienia są głównym powodem niskiej aktywności lotniczej tych lotnisk. Ilość aktywacji TSA uwarunkowana jest: lokalizacją stref względem lotniska, rodzajem operacji w danej strefie (skoki, szybowce, wojskowe loty szkolne, loty szkolne aeroklubów) oraz warunkami atmosferycznymi. Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ 16

27 Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ 17

28 Tabela zawiera zbiorczą informację o ilości i czasie rezerwowania i rzeczywistego wykorzystania stref TSA w 29 r. Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ 18

29 Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ 19

30 TSA 1 TSA ,9% 54,6% ,8% A B C 55,% 54,8% 54,6% 54,4% 54,2% 54,% 53,8% 53,6% 53,4% 53,2% ,% ,7% 51,1% 51,1% 44,% 43,9% A B C D E F 52,% 5,% 48,% 46,% 44,% 42,% 4,% TSA 4 TSA ,% 56,4% 56,% ,1% 5,6% 47,7% 5,% ,8% 37,1% ,% 3,% 2,% 1,% ,% A B C D E F G ,3% 5,% ,7% 34,3% A B C D 6,% 5,% 4,% 3,% 2,% 1,%,% Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ 2

31 TSA 6 TSA ,2% ,7% 48,4% 45,2% 44,5% A B C D E 54,% 52,% 5,% 48,% 46,% 44,% 42,% 4,% ,1% ,7% 51,8% 51,4% 52,8% A B C D E 7,% 6,% 5,% 4,% 3,% 2,% 1,%,% TSA 8 TSA ,3% ,8% ,% 37,3% 34,% A B C D E 5,% 45,% 4,% 35,% 3,% 25,% 2,% 15,% 1,% 5,%,% ,3% ,1% 49,8% 49,% A B C D 58,% 56,% 54,% 52,% 5,% 48,% 46,% 44,% Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ 21

32 TSA 1 TSA ,2% 15 26,% A B 4,% 35,% 3,% 25,% 2,% 15,% 1,% 5,%,% ,8% 58,3% ,2% A B C 7,% 6,% 5,% 4,% 3,% 2,% 1,%,% TSA 13 TSA ,7% 42,9% ,5% A B C 45,% 4,% 35,% 3,% 25,% 2,% 15,% 1,% 5,%,% ,9% 56,6% 53,5% A B C 58,% 57,% 56,% 55,% 54,% 53,% 52,% 51,% Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ 22

33 TSA 16 TSA ,9% 55,4% 151 5,% 48,5% 47,7% 44,2% A B C D E F 6,% 5,% 4,% 3,% 2,% 1,%,% ,8% 78 29,5% 2,% A B D 45,% 4,% 35,% 3,% 25,% 2,% 15,% 1,% 5,%,% TSA 2 TSA ,5% ,9% 61,4% 76 6,5% A B C D 65,% 64,% 63,% 62,% 61,% 6,% 59,% 58,% ,% 177 6,% 5,% 4,% 3,% 2,% 1,%,% Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ 23

34 TSA 38 TSA ,3% 147 5,3% A B 52,5% 52,% 51,5% 51,% 5,5% 5,% 49,5% 49,% ,% 12 45,% 4,% 35,% 3,% 25,% 2,% 15,% 1,% 5,%,% TSA 41 TSA ,% 8 45,% 4,% 35,% 3,% 25,% 2,% 15,% 1,% 5,%,% A,% 4,% B 1,% 9,% 8,% 7,% 6,% 5,% 4,% 3,% 2,% 1,%,% Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ 24

35 TSA 45 TSA ,3% 31,7% ,% A B C 4,% 35,% 3,% 25,% 2,% 15,% 1,% 5,%,% ,7% 136 6,3% 6,3% A B C 68,% 66,% 64,% 62,% 6,% 58,% 56,% Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ 25

36 Wykorzystanie TSA wydzielonych w formie stref niebezpiecznych w 29 roku. EP D ,4% 57,4% 8,2% 5,% EP D31 EP D32 EP D33 EP D34 EP D35 72,7% 8,% 7,% 6,% 5,% 4,% 3,% 2,% 1,%,% Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ 26

37 4.2 Drogi warunkowe CDR (Conditional Routes) Drogi warunkowe (CDR) uzupełniają sieć stałych dróg lotniczych. Celem wprowadzonej kategoryzacji warunkowych dróg lotniczych jest umożliwienie planowania lotów w tych drogach lub częściach dróg, które są zazwyczaj są niedostępne. Drogi warunkowe są podzielone na kategorie (CDR 1, 2, 3) zgodnie z ich przewidywanym okresem dostępności. Kolumny tabeli zawierają następujące informacje: Kolumna 1: Kategoria drogi warunkowej z ewentualnym dodatkowym opisem Kolumna 2: Nazwa drogi Kolumna 3: Część, w której droga jest warunkowa Kolumna 4: Procentowa ilość czasu, przez jaki dana droga była dostępna mając kategorię CDR2 Kolumna 5: Procentowa ilość czasu, przez jaki dana droga była dostępna mając kategorię CDR1 Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ 27

38 Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ 28

39 CDR-y w górnych drogach lotniczych. Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ 29

40 4.3 Czasowo zarezerwowana przestrzeń powietrzna - TRA (Temporary Reserved Airspace) TRA - czasowo zarezerwowana przestrzeń powietrzna o określonych wymiarach nad obszarami lądowymi, wodami wewnętrznymi i wodami terytorialnymi Polski, przez którą dopuszcza się przelot innego ruchu lotniczego po uzyskaniu zezwolenia i na łączności z właściwym organem służb ruchu lotniczego lub właściwym organem wojskowym. W 29 roku aktywność lotnicza we wszystkich strefach TRA była o około 3 % większa niż w roku ubiegłym. Spowodowane jest to przede wszystkim zmianami restrukturyzacyjnymi przestrzeni powietrznej, m.in. zamianą TSA w TRA oraz powstaniem nowych TRA. Największą aktywność lotnicza w 29 roku wystąpiła w strefach: TRA 1 C aktywacje w roku, (główny użytkownik - EPML), TRA 1 A aktywacji, (EPML), TRA aktywacji, (EPDE), TRA aktywacji, (Sobienie J.). Średni stopień wykorzystania rezerwacji w roku (stosunek wszystkich zamówionych rezerwacji do faktycznie wykorzystanych) dla tych stref wyniósł około 6 %. Strefy TRA, które w 29 roku odnotowały najmniejszą liczbę aktywacji to: TRA 11 A, TRA 11 B - (brak aktywacji, 1 rezerwacja), TRA 1 - (1 aktywacja, 4 rezerwacje), TRA 53 - (1 aktywacja, 9 rezerwacji). Strefy TRA 2, TRA 4, TRA 5, TRA 6 A, TRA 6 B, TRA 1 D, TRA 16, TRA 17, TRA 43, TRA 46, TRA 58 nie były rezerwowane w 29 roku. Wysoki stopień wykorzystania rezerwacji przy stosunkowo wysokiej liczbie aktywacji odnotowały strefy: TRA 24 C, 24 E - 16 aktywacji w roku (63,5%), TRA 1 A aktywacji (62,5%), TRA 23, B, C, D, E, F - śr aktywacji w roku (około 62 %). Natomiast niska aktywność lotnicza przy stosunkowo dużej liczbie rezerwacji stref TRA w roku wystąpiła w strefach: TRA 26 A, TRA 26 B (około 1 %), TRA 7 D (około 9%)), TRA 12 ( 8%), TRA 53 (11% ). Lotniska z największą liczbą wykonanych aktywacji w TRA w 29 roku Jak pokazuje tabela najwięcej aktywacji TRA w 29 roku odnotowały następujące lotniska: Łęczyca (Mi-8, Mig), Tomaszów Mazowiecki (Mi-17,Mi- 8), Mielec (Mi-28, C152 - Cessna), Dęblin (TS11 - Iskra), Inowrocław (Mi-24), Radom (P13 - Orlik, TS11). Średni stopień wykorzystania rezerwacji dla ww. lotnisk wyniósł około 6 %. Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ 3

41 Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ 31

42 Wykorzystanie TRA w 29 r. Dla stref : TRA 2, TRA 4, TRA 5, TRA 6 A, TRA 6 B, TRA 1 D, TRA 16, TRA 17, TRA 43, TRA 46, TRA 58 - brak rezerwacji w 29 roku TRA 58 istnieje od 4 VI 29 roku. Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ 32

43 4.4 Korytarze dolotowe do stref TFR (Temporary Feeding Routes) TFR Korytarze dolotowe do stref umożliwiające dolot do TSA lub przelot między TSA, ustanowione w celu segregacji przestrzeni powietrznej w przypadku braku możliwości zapewnienia służb ruchu lotniczego podczas dolotu do TSA lub przelotu między TSA. Wykorzystanie TFR w 29 r. TFR ,% 65,% 6,% 57,1% ,% 5,% 41,1% 34,7% ,9% 4,% 3,% 2,% ,5% 3 1,%,%,% TFR 1 TFR 2 TFR 9 TFR 1 TFR 11 TFR 12 TFR 13 TFR 16 Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ 33

44 4.5 Wojskowe trasy lotów MRT (Military Training Routes) MRT Trasy lotnictwa wojskowego, po których dopuszcza się loty wojskowych statków powietrznych. Pojedyncze trasy MRT oparte są na siatce korytarzy o szerokości 5 km lub 1 km: MRT 1, 2, 6 trasy lotnictwa wojskowego MRT wojskowe trasy lotów MRT na małych wysokościach MRT 7-75 wojskowe trasy lotów MRT na małych wysokościach zamawiane na doraźne potrzeby w oparciu o opublikowaną siatkę tras MRT (przebieg tych tras jest inny za każdym razem). Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ 34

45 Wykorzystanie MRT w 29 roku Brak rezerwacji w 29 roku: MRT 3 (EPPW), MRT 32 (EPPW), MRT 45 (EPKS), MRT 46 (EPKS), MRT 47 (EPKS), MRT 48 (EPKS), MRT 55 (EPMB), MRT 58 (EPMI), MRT 59 (EPMI), MRT 6 (EPKS), MRT 61 (EPKS), MRT 62 (EPLK), MRT 63 (EPLK), MRT 64 (EPLK), MRT 65 (EPLK) Uwaga: MRT 6, 61, 62, 63, 64, 65 - istnieją od 4 VI 29 r. Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ 35

46 4.6 Strefy ruchu lotniskowego ATZ (Aerodrome Traffic Zone) ATZ Strefa ruchu lotniskowego nad lotniskiem niekontrolowanym i przylegającym terenem niezbędnym do wykonania procedur startów i lądowań oraz zadań szkoleniowych. Wykorzystanie ATZ w 29 roku Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ 36

47 ATZ ,% 1,% 1,% 1,% 75,% 55,4% 8,% 63,% 66,7% 56,3% 57,6% 58,6% 6,% 52,% 52,6% 55,7% 47,1% 41,5% 45,5% 36,4% 4,% 2,% 7,6%,% ATZ 59,% 59,7% 58,8% 56,1% 5,% 58,% 42,4% 29,4% 33,3% 33,3% 32,4% 27,8% 21,3% 7,% 6,% 51,6% 5,% 41,7% 4,% 25,% 3,% 2,% 1,%,% = KONIEC = Biuro Zarządzania Przestrzenią Powietrzną i Przygotowania Operacyjnego Ośrodek Planowania Strategicznego APZ 37