Mapa europejskich i krajowych instytucji i organizacji ekonomii społecznej. wersja robocza

Transkrypt

1 Mapa europejskich i krajowych instytucji i organizacji ekonomii społecznej wersja robocza

2 Spis treści Słowo wstępne Przedmowa Część 1: Instytucje Unii Europejskiej a ekonomia społeczna 1. Wstęp: pojęcie ekonomii społecznej według instytucji Unii Europejskiej 2. Rola Komisji Europejskiej: Dyrekcja Generalna ds. przedsiębiorstw i Dyrekcja Generalna ds. zatrudnienia 3. Parlament Europejski: Grupa mieszana ds. ekonomii społecznej 4. Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny: kategoria ekonomii społecznej Część 2: Sieci europejskie reprezentujące ekonomię społeczną i zajmujące się ekonomią społeczną 1. Przegląd ogólny: zadania i charakterystyka 2. Organizacje przedstawicielskie: 2.1 Ekonomia Społeczna Europa (CEP-CMAF) 2.2 Spółdzielczość Europejska 2.3 CECOP 2.4 Inne organizacje reprezentujące spółdzielczość: COPA-Cogeca, EACB, EUROCOOP, Cecodhas 2.5 Organizacje przedstawicielskie stowarzyszeń, fundacji i towarzystw wzajemnościowych: CEDAG, EFC, AIM 3. Sieci europejskie zajmujące się ekonomią społeczną: 3.1 ENSIE 3.2 REVES 3.3 EMES 3.4 EAPN 3.5 Platforma Społeczna (Social Platform) 3.6 CEFEC 3.7 FEBEA 3.8 Europejska Sieć Franchisingu Społecznego (ESFN) 3.9 RREUSE 3.10 EARTH 3.11 SOFICATRA Część 3: Mapy krajowe 1. Włochy 1.1 Pojęcie ekonomii społecznej 1.2 Podstawowe dane liczbowe 2

3 1.3 Główne organziacje przedstawicielskie ruchu spółdzielczego: Legacoop, Confcooperative, AGCI 1.4 Forum trzeciego sektora 1.5 Sieci i struktury wsparcia przedsiębiorczości społecznej: CGM, Drom, Compagnia delle Opere, COSIS, Banca Etica, ETIMOS 2. Hiszpania 2.1 Pojęcie ekonomii społecznej 2.2 Podstawowe dane liczbowe 2.3 Horyzontalne organizacje przedstawicielskie: CEPES, CEPES Andalucia 2.4 Federacje sektorowe: CONFESAL, COCETA, FAEDEI 3. Francja 3.1 Pojęcie ekonomii społecznej 3.2 Podstawowe dane liczbowe 3.3 Horyzontalne organizacje przedstawicielskie: CEGES, GNC 3.4 Federacje sektorowe: CGSCOP 3.5 Sieci i struktury wsparcia przedsiębiorczości społecznej: AVISE, CNEI, Coopérer pour entreprendre, CNCRESS, Esfin-Ides 4. Szwecja 4.1 Pojęcie ekonomii społecznej 4.2 Podstawowe dane liczbowe 4.3 Horyzontalne organizacje przedstawicielskie: KFO 4.4 Sieci i struktury wsparcia przedsiębiorczości społecznej: Coompanion 5. Wielka Brytania 5.1 Pojęcie ekonomii społecznej 5.2 Podstawowe dane liczbowe 5.3 Organizacje przedstawicielskie: Social enterprise coalition, Social firms UK, Cooperatives UK 5.4 Wsparcie i szkolenia: Cooperative College, CDA system, Co-operative and Community Finance 6. Finlandia 6.1 Pojęcie ekonomii społecznej 6.2 Podstawowe dane liczbowe 6.3 Organizacje wspierające i przedstawicielskie: Pellervo, CoopFinland 3

4 Słowo wstępne Mają Państwo w rękach roboczą wersję polskiego tłumaczenia publikacji Mapa europejskich i krajowych instytucji i organizacji ekonomii społecznej, przygotowanej przez DIESIS, europejską organizację parasolową ekonomii społecznej na zlecenie Fundacji Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych. Na potrzeby konferencji przygotowalismy na razie częściowe tłumaczenie tej publikacji. Prace nad tłumaczeniem pozostałych części rozdziałów nadal trwają. Przedstawiamy więc Państwu:: Część 1: Instytucje Unii Europejskiej a ekonomia społeczna Część 2: Sieci europejskie reprezentujące ekonomię społeczną i zajmujące się ekonomią społeczną podrozdziały rozdziałów krajowych (Włochy, Hiszpania, Francja, Szwecja, Wielka Brytania, Finlandia) poświęcone pojęciu ekonomii społecznej oraz podstawowym danym liczbowym. Na stronie w zakładce Sesje tematyczne materiały mogą Państwo znaleźć elektroniczną wersję tego tekstu w języku polskim i angielskim. Na tej samej stronie zamieścimy kompletną polską wersję publikacji, gdy tłumaczenie zostanie ukończone. Mamy nadzieję, Ŝe informacje, które znajdą Państwo w tym tekście okaŝą się przydatne i pozwolą sprawniej poruszać się po europejskiej mapie ekonomii społecznej. Koordynatorzy Gdańskiej Konferencji Ekonomii Społecznej 4

5 Przedmowa Niniejsze badanie było realizowane przez DIESIS od lutego do kwietnia 2008 roku w ramach projektu EQUAL PROMES Promocja Ekonomii Społecznej. Zleciła je FISE (Fundacja Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych) w celu poznania krajobrazu ekonomii społecznej w Europie oraz pozyskania informacji i kontaktów z głównymi podmiotami ekonomii społecznej na szczeblu europejskim i narodowym. W pierwszej części niniejszego opracowania opisujemy stosunki pomiędzy instytucjami europejskimi a ekonomią społeczną oraz organy i grupy, które zostały utworzone w ostatnich dziesięcioleciach w celu promowania tych relacji. W części drugie niniejszej pracy opisujemy duŝą liczbę europejskich sieci i organizacji reprezentujących ekonomię społeczną lub zajmujących się nią. Podzielono je na organizacje, których głównym przedmiotem zainteresowania jest ekonomia społeczna, oraz sieci aktywne równieŝ w innych obszarach, ale wykazujące zainteresowanie promowaniem i wspieraniem ekonomii społecznej. W części trzeciej niniejszego opracowania przyglądamy sie sytuacji w niektórych krajach europejskich. Wybrano te kraje, w których ekonomia społeczna jest bardziej upowszechniona i rozwinięta, a w konsekwencji jest reprezentowana i wspierana przez rozmaite, dobrze rozwinięte organizacje i sieci parasolowe. Pojęcie ekonomii społecznej rozumiemy tu w szerokim sensie, bowiem w wielu krajach stosuje się odmienne definicje (trzeci sektor, sektor nonprofit itp.). Na początku kaŝdego rozdziału dotyczącego poszczególnych krajów zamieszczamy definicje najczęściej stosowanych pojęć i ich znaczenia w kontekście krajowym. Ze szczególną uwagą podchodzimy do zjawiska przedsiębiorczości społecznej. Z punktu widzenia metodologicznego badanie obejmowało następujące etapy: Definicja sektora i typologia organizacji, które będą przedmiotem analizy; Wybór organizacji z uwzględnieniem ich znaczenia w kontekście krajowym, ale takŝe tego, na ile są one interesujące dla polskiej ekonomii społecznej; Zbieranie informacji z zastosowaniem standardowego arkusza; Rozmowy z przedstawicielami i kluczowymi postaciami kaŝdej organizacji; Opracowanie wszystkich zebranych informacji. Ze względu na niezwykłą rozległość przedmiotu badania waŝną rolę odegrali w nim pewni kluczowi eksperci i świadkowie na szczeblu europejskim i narodowym (menedŝerowie ekonomii społecznej, politycy, urzędnicy itp.), którzy pomogli w wyborze organizacji i osób, z którymi się kontaktowaliśmy. 5

6 CZĘŚĆ 1 INSTYTUCJE UNII EUROPEJSKIEJ A EKONOMIA SPOŁECZNA 6

7 1. Wstęp: pojęcie ekonomii społecznej według instytucji Unii Europejskiej Brak jest wspólnej definicji ekonomii społecznej na szczeblu europejskim i międzynarodowym. Co więcej, często uŝywa się zamiennie wielu terminów (trzeci sektor, przedsiębiorstwa nonprofit itp.). Aby uzmysłowić czytelnikowi złoŝoność problemów definicyjnych, dokonamy porównania francuskiej i brytyjskiej definicji tego pojęcia. Francuska definicja ma charakter negatywny, poniewaŝ stwierdza ona, Ŝe ekonomia społeczna obejmuje działalność gospodarczą róŝnego rodzaju podmiotów, które: - Nie są przedsiębiorstwami nastawionymi na generowanie zysku, poniewaŝ posiadają odmienne cele i zasady działania (nie nastawione na zysk), choć czasem przedsiębiorstwa ekonomii społecznej konkurują z tradycyjnymi firmami na tych samych rynkach. - Nie są firmami publicznymi, poniewaŝ naleŝą do sektora prywatnego, choć często realizują cele publiczne. Tradycyjna ekonomia społeczna we Francji obejmuje cztery grupy podmiotów: spółdzielnie, stowarzyszenia, towarzystwa wzajemnościowe i fundacje. Innym pojęciem, które zdobywa ostatnio popularność we Francji jest économie sociale et solidaire (ekonomia społeczna i solidarna), które łączy tradycyjną ekonomię społeczną z nowymi formami działalności, takimi jak integracja zawodowa. Brytyjska definicja jest znacznie bardziej konkretna. Termin ekonomia społeczna oznacza cały sektor podmiotów działających nie dla osobistego zysku i wzajemnościowych. Pojęcie to obejmuje firmy będące własnością społeczności lokalnej, lokalne organizacje samopomocy prowadzące działalność gospodarczą przynoszącą korzyści społeczne, ekonomiczne lub środowiskowe na zasadach niedąŝenia do prywatnego zysku, trusty celowe działające na rzecz dobra publicznego, spółdzielnie, towarzystwa wzajemnościowe i organizacje niegospodarcze zajmujące się wspieraniem rozwoju lokalnego. Termin ten ma wskazywać na regenerację ekonomiczną, a nie oznaczać jakiekolwiek konkretne wartości czy wiedzę fachową, których nośnikiem ma być organizacja. Europejska definicja ekonomii społecznej opiera się na tradycyjnym pojęciu francuskim. Najnowsza definicja przyjęta w marcu 2002 roku powiada: Organizacje ekonomii społecznej są to podmioty gospodarcze i społeczne działające we wszystkich sektorach. WyróŜniają się one głównie swoimi celami oraz charakterystyczną formą przedsiębiorczości. Ekonomia społeczna obejmuje organizacje takie jak spółdzielnie, towarzystwa wzajemnościowe, stowarzyszenia i fundacje. Przedsiębiorstwa te są szczególnie aktywne w niektórych obszarach takich jak ochrona socjalne, usługi społeczne, ochrona zdrowia, bankowość, ubezpieczenia, produkcja rolnicza, kwestie konsumenckie, praca stowarzyszeniowa, rzemiosło, mieszkalnictwo, dostawy, usługi sąsiedzkie, edukacja i szkolenia oraz obszar kultury, sportu i rekreacji (CEP-CMAF Europejska Stała Konferencja Spółdzielni, Towarzystw Wzajemnościowych, Stowarzyszeń i Fundacji 1, europejska organizacja parasolowa dla czterech głównych kategorii podmiotów ekonomii społecznej). Ponadto według CEP-CMAF powodzenia przedsiębiorstw ekonomii społecznej nie moŝna oceniać wyłącznie w kategoriach wyników ekonomicznych, które wszakŝe są niezbędne dla osiągnięcia przez nie stawianych sobie celów w zakresie wzajemności i solidarności, a miast 1 CEP-CMAF niedawno zmienił nazwę na Ekonomia Społeczna Europa. Ta nowa nazwa będzie stosowana w pozostałej części niniejszego opracowania. 7

8 tego naleŝy zwracać uwagę na ich osiągnięcia w kategoriach solidarności, spoistości społecznej i więzi lokalnych. Jako ośrodkowy element zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego ekonomia społeczna stanowi przykład pluralizmu, uczestnictwa, demokracji, postawy obywatelskiej i solidarności, pokazując niezbicie, Ŝe te elementy dają się pogodzić z konkurencyjnością ekonomiczną i umiejętnością adaptacji do zmian społecznych i gospodarczych. W istocie ekonomia społeczna: Opiera się na zasadach solidarności i zaangaŝowania osobistego w proces aktywnej postawy obywatelskiej; Tworzy wysokiej jakości miejsca pracy i przyczynia się do poprawy jakości Ŝycia, oferując ramy otwarte na nowe formy przedsiębiorczości i pracy; Odgrywa istotną rolę w zakresie rozwoju lokalnego i spoistości społecznej; Jest odpowiedzialna społecznie; Stanowi czynnik demokracji; Przyczynia się do stabilizacji i pluralizmu rynków gospodarczych; Współgra z priorytetami i celami strategicznymi Unii Europejskiej: spoistością społeczną, pełnym zatrudnieniem i walką z ubóstwem i wykluczeniem, demokracją partycypacyjną, lepszym rządzeniem i trwałym rozwojem. Definicja ta jest bardzo szeroka i nie ułatwia wyodrębnienia spójnego sektora, który byłby łatwo rozpoznawalny dla podmiotów zewnętrznych. Ponadto, brak jest powszechnej zgody co do tej definicji i często uŝywa się innych pojęć. By wymienić tylko inne europejskie definicje, spotykamy następujące propozycje: - Komitet Regionów stwierdza, Ŝe organizacje ekonomii społecznej to: ujmując rzecz z grubsza, spółdzielnie, towarzystwa wzajemnościowe i stowarzyszenia prowadzące działalność gospodarczą." - W komunikacie ustanawiającym program Equal jako priorytet filara przedsiębiorczego uznaje się Wzmocnienie ekonomii społecznej (trzeciego sektora), a w szczególności usług dla społeczności, z ukierunkowaniem na poprawę jakości miejsc pracy. 2 Panuje ogólna zgoda, Ŝe spółdzielnie i towarzystwa wzajemnościowe naleŝą do ekonomii społecznej, natomiast gdy chodzi o stowarzyszenia, ekonomia społeczna obejmuje przynajmniej te z nich, które prowadzą działalność gospodarczą. Stosowanie określenia trzeci sektor jako synonimu ekonomii społecznej wyraźnie wskazuje na restrykcyjne rozumienie ekonomii społecznej: spółdzielnie i stowarzyszenia bezsprzecznie mieszczą się w obu definicjach, natomiast spółdzielnie rolnicze czy banki spółdzielcze nie naleŝą do trzeciego sektora. 2 KOMUNIKAT KOMISJI SKIEROWANY DO PAŃSTW CZŁONKOWSKICH ustalający wytyczne dla Inicjatywy wspólnotowej EQUAL dotyczącej przejściowej współpracy mającej na celu wspieranie działań w zakresie zwalczania wszystkich form dyskryminacji i nierówności w związku z rynkiem pracy - C (2000) 853,

9 PRZEDSIĘBIORSTWA SPOŁECZNE Przedsiębiorstwa społeczne to rozwijający się sektor w obrębie ekonomii społecznej. Na poziomie europejskim Europejska Sieć Badawcza EMES ( patrz równieŝ strona 41) zaproponowała zbiór wspólnych kryteriów ekonomicznych i społecznych wyróŝniających organizacje, które moŝna nazwać przedsiębiorstwami społecznymi ". Kryteria ekonomiczne: a) Stała działalność w zakresie produkcji towarów i/lub świadczenia usług Przedsiębiorstwa społeczne w odróŝnieniu od niektórych tradycyjnych organizacji nonprofit angaŝują się bezpośrednio w produkcję towarów lub świadczenie usług w sposób stały. Działalność produkcyjna stanowi zatem powód lub jeden z głównych powodów istnienia przedsiębiorstw społecznych. b) Wysoki stopień autonomii Przedsiębiorstwa społeczne są tworzone przez grupę ludzi na podstawie autonomicznego projektu i są one następnie zarządzane przez tych ludzi. Mogą korzystać z dotacji publicznych, ale nie są bezpośrednio ani pośrednio zarządzane przez władze publiczne lub inne instytucje publiczne. c) Istotny poziom ryzyka ekonomicznego Osoby tworzące przedsiębiorstwo społeczne przyjmują w całości lub w części ryzyko związane z taką inicjatywą. W odróŝnieniu od większości instytucji publicznych ich kondycja finansowa zaleŝy od działań ich członków i pracowników zmierzających do pozyskiwania odpowiednich środków. d) Pewna minimalna ilość odpłatnej pracy Odonie jak w przypadku większości tradycyjnych organizacji nonprofit, przedsiębiorstwa społeczne mogą łączyć zasoby pienięŝne i niepienięŝne, pracę dobrowolną i odpłatną. Jednak działalność prowadzona przez przedsiębiorstwa społeczne musi wiązać się z pewnym minimalnym poziomem pracy odpłatnej. Kryteria społeczne: e) Otwarcie deklarowany cel słuŝby dla społeczności Jednym z zasadniczych celów przedsiębiorstw społecznych jest słuŝba dla społeczności lub określonej grupy ludzi. Analogicznie, cechą charakterystyczną przedsiębiorstw społecznych jest dąŝenie do promowania poczucia odpowiedzialności społecznej na szczeblu lokalnym. f) Inicjatywa podejmowana przez grupę obywateli Przedsiębiorstwa społeczne powstają w wyniku kolektywnych procesów uruchamianych przez ludzi naleŝących do danej społeczności lub do grupy, dla której wspólna jest pewna dobrze określona potrzeba lub cel. g) Uprawnienia decyzyjne nie są uzaleŝnione od własności kapitałowej Oznacza to na ogół przestrzeganie zasady jedna osoba, jeden głos, a przynajmniej proces decyzyjny, w którym prawo głosu w organie zarządzającym posiadającym ostateczne uprawnienia decyzyjne nie jest rozdzielone odpowiednio do udziałów kapitałowych. h) Charakter partycypacyjny obejmujący róŝne strony, które dotyka dana działalność Reprezentacja i uczestnictwo odbiorców lub klientów, wpływ interesariuszy na podejmowane decyzje oraz partycypacyjne zarządzanie są często istotnymi cechami charakterystycznymi przedsiębiorstw społecznych. i) Ograniczony podział zysku Przedsiębiorstwa społeczne to nie tylko organizacje, w których obowiązuje całkowity zakaz rozdziału zysków, ale takŝe organizacje, które jak spółdzielnie w niektórych krajach mogą rozdzielać zyski, ale tylko w ograniczonym zakresie, aby unikać dąŝenia do maksymalizacji zysku. 9

10 2. Rola Komisji Europejskiej: Dyrekcja Generalna ds. przedsiębiorstw i Dyrekcja Generalna ds. zatrudnienia Na przestrzeni minionych 30 lat, stopniowo, ale niezaprzeczalnie sektor ekonomii społecznej wszedł w fazę instytucjonalizacji i publicznego uznania w Unii Europejskiej. Jednak w ostatnich latach proces ten został do pewnego stopnia osłabiony i obecnie sektor ten musi dokładać duŝych starań, aby uzyskać naleŝyte uznanie i wsparcie niezbędne do przezwycięŝenia określonych przeszkód ograniczających jego ekspansję. W 1989 roku Komisja opublikowała swój pierwszy komunikat dla Rady w sprawie przedsiębiorstw ekonomii społecznej, w którym dostrzega się odrębność przedsiębiorstw ekonomii społecznej i ich rolę na rynku wewnętrznym 3 (to dlatego ekonomia społeczna objęta jest polityką w zakresie przedsiębiorczości). W tym samym roku utworzono w ramach DGXXIII (Dyrekcja Generalna ds. małych i średnich przedsiębiorstw) Zespół ds. ekonomii społecznej. Począwszy od 1989 roku organizowane są okresowo europejskie konferencje na temat ekonomii społecznej pod egidą Komisji Europejskiej. Stanowią one waŝną okazję do spotkań osób zainteresowanych tą tematyką i podnoszenia świadomości na temat tego sektora. 4 Prace Zespołu ds. ekonomii społecznej ewoluowały wraz ze zmianami priorytetów Wspólnoty. Początkowy cel pomocy ekonomii społecznej w sprostaniu wyzwaniom rynku wewnętrznego poszerzono z czasem o kwestie związane z konkurencyjnością, tworzeniem miejsc pracy i wyzwaniami kolejnych poszerzeń Unii. Ten szerszy katalog celów odpowiada równieŝ nowym priorytetom wskazywanym przez samą ekonomię społeczną. Cele te znalazły wyraz w wieloletnim Programie ( ) dla CMAF przyjętym przez Komisję w 1994 roku. ChociaŜ większość państw członkowskich opowiadała się za tym dokumentem, Program nie został przyjęty przez Radę i został wycofany przez Komisję w 1997 roku, kiedy upłynął okres czasu, w którym program ten miał obowiązywać. W 1995 roku cztery grupy organizacji ekonomii społecznej (spółdzielnie, towarzystwa wzajemnościowe, stowarzyszenia i fundacje) utworzyły tymczasowy Komitet Konsultacyjny, który został uznany przez Komisję w 1998 roku i rozwiązany w następnym roku. Komitet ten działający z udziałem Komisji Europejskiej miał prawo do wysuwania inicjatyw i formułowania opinii, które miały pomagać Komisji w realizacji jej polityki społecznej. W 2000 roku po przeprowadzeniu reformy Komisji DGXXIII stał się częścią większej Dyrekcji Generalnej ds. przedsiębiorstw, zaś kwestie ekonomii społecznej przejął zespół E3 (rzemiosło, małe przedsiębiorstwa, spółdzielnie i towarzystwa wzajemnościowe). Zespół ten skupia się w szczególności na aspektach przedsiębiorczych działalności spółdzielni, towarzystw wzajemnościowych, stowarzyszeń i fundacji. PoniewaŜ w obszarze wspierania konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw oraz przedsiębiorstw ekonomii społecznej Ŝaden zapis Traktatu nie zawiera obecnie autentycznej europejskiej polityki w tym zakresie wyposaŝonej we własne instrumenty prawne, rola Komisji ogranicza się do działań poziomych ukierunkowanych na wspieranie tworzenia środowiska sprzyjającego małym i średnim przedsiębiorstwom i przedsiębiorstwom społecznym za pośrednictwem wszystkich pozostałych polityk wspólnotowych. W tych ramach zespół ten promuje wiedzę na temat sektora i jego pozycję oraz nawiązuje kontakty z urzędnikami publicznymi odpowiedzialnymi za regulowanie i rozwój ekonomii społecznej w państwach członkowskich. Działa on w porozumieniu z organizacjami przedstawicielskimi spółdzielni, towarzystw wzajemnościowych, stowarzyszeń i fundacji. 3 Komisja Europejska (1989), komunikat w sprawie firm w sektorze ekonomii społecznej " Doc. SEC(89) 2187 fin. 4 ParyŜ 1989, Rzym 1990, Lizbona 1992, Bruksela 1993, Sewilla 1995, Birmingham 1998, Tours 2000, Gavle 2001, Gand 2001, Salamanka 2002, Praga 2002, Kraków

11 Współpracujący z tym zespołem podmiot reprezentujący ekonomię społeczną nazywa się obecnie Ekonomia Społeczna Europa (dawny CEP-CMAF - Europejska Stała Konferencja Spółdzielni, Towarzystw Wzajemnościowych, Stowarzyszeń i Fundacji). Ekonomia społeczna, a zwłaszcza przedsiębiorstwa społeczne, są waŝnymi podmiotami realizującymi polityki zatrudnienia i integracji społecznej. Kwestie te wchodzą w zakres kompetencji DG ds. zatrudnienia i spraw społecznych. W 1997 roku Szczyt UE w sprawie zatrudnienia, który odbył się w Luksemburgu, przegłosował nowe wytyczne w zakresie zatrudnienia, w których uznano znaczenie ekonomii społecznej dla rozwoju lokalnego 5. W 2001 roku w wytycznej 11 potwierdzono potrzebę wspierania rozwoju ekonomii społecznej 6. W latach w ramach działania pilotaŝowego Trzeci system a zatrudnienia finansowano wiele projektów, których celem było wzmocnienie roli trzeciego sektora w zakresie tworzenia miejsc pracy. Z tej linii budŝetowej finansowano równieŝ szereg badań ponadnarodowych, które były okazją do wymiany doświadczeń i wiedzy na poziomie europejskim. Niestety program ten nie został przedłuŝony, a zajmujący się nim zespół rozwiązano. Ostatnio jedynym programem, który obejmował specjalne środki na finansowanie ekonomii społecznej, był program EQUAL. Była to inicjatywa wspólnotowa finansowana przez EFS, a mająca na celu wspieranie nowych sposobów zwalczania wszelkich form dyskryminacji i nierówności związanych z rynkiem pracy poprzez współpracę ponadnarodową. Temat 2D w ramach filaru dotyczącego przedsiębiorczości miał na celu wzmacnianie ekonomii społecznej (trzeciego sektora), a w szczególności usług przydatnych społecznościom lokalnym, z ukierunkowaniem na poprawę jakości miejsc pracy. Program EQUAL róŝnił się od głównego nurtu programów Europejskiego Funduszu Społecznego pod względem spełnianej funkcji laboratorium (zasada innowacyjności) oraz pod względem nacisku, jaki w nim kładziono na aktywną współpracę pomiędzy państwami członkowskimi. Ogłoszono dwa wezwania do składania propozycji projektów w ramach EQUAL w państwach członkowskich, pierwsze w 2001 roku, a drugie w 2004 roku 7. Odpowiedzialność za realizację programów tej inicjatywy wspólnotowej w państwach członkowskich spoczywała na władzach krajowych. Na przestrzeni 6 lat z łącznego budŝetu opiewającego na 600 mln euro (przeciętny budŝet na projekt 1,3 mln euro) sfinansowano 424 partnerstwa rozwojowe (DP) w ramach tematu ekonomii społecznej. Dalsze projekty związane z ekonomią społeczną były finansowane równieŝ w ramach innych tematów (równość szans, tworzenie miejsc pracy itp.). W celu uzyskania konkretnej i moŝliwej do przekazywania wiedzy, wymiany informacji na temat polityk i praktyk pomiędzy róŝnymi projektami EQUAL Komisja wyznaczyła szereg europejskich grup tematycznych (ETG). Grupa tematyczna ds. ekonomii społecznej (stanowiąca część grupy ds. przedsiębiorczości) zorganizowała szereg imprez. Opracowane dokumenty i studia przypadków dostępne są w internecie ( ). 5..poszukiwanie środków umoŝliwiających pełne wykorzystanie moŝliwości stwarzanych przez tworzenie miejsc pracy na szczeblu lokalnym w ramach ekonomii społecznej oraz nowych inicjatyw dotyczących potrzeb, które nie są jeszcze zaspokajane przez rynek, a takŝe badanie przeszkód, jakie napotykają takie środki, w celu ich ograniczania. Wytyczne w sprawie zatrudnienia 1998, rezolucja Rady z dnia 15 grudnia 1997 roku. 6 Państwa członkowskie będą:.. wspierać środki, które pomagają w konkurencyjnym rozwoju i zwiększają zdolności tworzenia miejsc pracy przez ekonomię społeczną, a zwłaszcza dostarczanie towarów i usług związanych z potrzebami, które nie są jeszcze zaspokajane przez rynek, oraz badać w celu ich ograniczania wszelkie przeszkody, jakie napotykają takie środki; DECYZJA RADY z dnia 19 stycznia 2001 roku w sprawie Wytycznych do polityk zatrudnieniowych panstw członkowskich na rok 2001 (2001/63/WE) 7 Komunikat Komisji ustalający wytyczne dla drugiej rundy inicjatywy wspólnotowej EQUAL dotyczącej przejściowej współpracy w celu promowania nowych środków zwalczania wszystkich form dyskryminacji i nierówności związanych z rynkiem pracy Swobodny przepływ dobrych pomysłów (COM/2003/840). 11

12 Reforma funduszy strukturalnych zniosła większość inicjatyw wspólnotowych. Mimo to, zasady inicjatywy EQUAL stały się integralną częścią nowych programów EFS, które będą realizowane w latach Zadaniem państw członkowskich jest teraz wskazanie najwłaściwszych rozwiązań realizacyjnych. Gdy chodzi o ekonomię społeczną, prawdopodobnie finansowanie dla niej będzie róŝne zaleŝnie od jej roli i pozycji w kaŝdym z krajów. Dlatego teŝ, jako to się juŝ dzieje w przypadku EFS, niektóre kraje zapewnią środki dla ekonomii społecznej jako całości, natomiast inne skupią się na konkretnych grupach docelowych (niepełnosprawni, bezrobotni itd.) i działaniach (szkolenia, tworzenie miejsc pracy itp.), albo teŝ stosować będą podobne choć tylko częściowo pokrywające się określenia (trzeci sektor, organizacje nonprofit itp.). Teoretycznie ekonomia społeczna moŝe ubiegać się o środki ze wszystkich ogólnych programów z zasadniczych budŝetów Komisji. Jednak w praktyce najczęściej wykorzystywane programy to te zarządzane przez DG ds. zatrudnienia (równość szans, integracja społeczna, dialog społeczny itp.) oraz te z obszaru edukacji i szkoleń (Leonardo da Vinci, Grundvig, itp.), podczas gdy programy dla małych i średnich przedsiębiorstw (małe i średnie przedsiębiorstwa) oraz prac badawczo-rozwojowych są bardzo trudno dostępne. Mimo to poniewaŝ brak jest jakichkolwiek konkretnych zapisów dotyczących organizacji ekonomii społecznej, istnieje ryzyko, Ŝe będą one marginalizowane i pomijane. W dziedzinie zatrudnienia i integracji społecznej dotychczasowe programy zostały ostatnio zastąpione nowym. PROGRESS ( ) 8, Program wspólnotowy na rzecz zatrudnienia i solidarności społecznej wspiera finansowo realizację celów Unii Europejskiej w obszarach zatrudnienia i spraw społecznych, jak to określono w komunikacie Komisji w sprawie agendy społecznej, przyczyniając się tym samym do osiągnięcia celów Strategii Lizbońskiej w tych obszarach. Obejmuje on pięć głównych tematów: ochrona i integracja społeczna, równość płci, niedyskryminacja i róŝnorodność, zatrudnienie oraz warunki pracy. Ekonomia społeczna przewija się w wielu tych tematach. Jednak program PROGRESS nie jest równie rozległy jak inicjatywa EQUAL i wiadomo juŝ, Ŝe nie będzie on finansował działań lub projektów pilotaŝowych, a jedynie prace badawcze, podnoszenie świadomości i wyznaczanie wzorców na szczeblu UE. 8 DECYZJA nr 1672/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października 2006 roku ustanawiająca Program wspólnotowy na rzecz zatrudnienia i solidarności społecznej Progress. 12

13 3. Parlament Europejski: Grupa mieszana ds. ekonomii społecznej W Parlamencie Europejskim deputowani uczestniczą w pracach nie tylko grup politycznych (socjaliści, liberałowie, demokraci itd.), komisji (spraw zagranicznych, środowiska naturalnego, rolnictwa itd.) i delegacji (z Kanadą, Chinami, Maghrebem itd.), ale takŝe Grup mieszanych zajmujących się konkretnymi tematami. Grupa mieszana jest to rodzaj anteny Parlamentu w konkretnych kwestiach. Jest to forum spotkań słuŝących wymianie opinii oraz narzędzie podnoszenia świadomości na dany temat. Grupa mieszana ds. ekonomii społecznej została utworzona w październiku 1989 roku podczas przygotowań do pierwszej Konferencji na temat ekonomii społecznej zorganizowanej w ParyŜu w listopadzie 1989 roku. Jej pierwszym przewodniczącym była Marie-Claude Vayssade (francuska deputowana z Europejskiej Partii Socjalistycznej). W 1996 roku Grupa mieszana została zreorganizowana w następujący sposób: Regularne spotkania z przedstawicielami sektora (maksymalnie 6 razy do roku); Poszerzone forum dla wszystkich deputowanych naleŝących do Grupy mieszanej dwa razy do roku; Stanowisko sekretarza Grupy roboczej sprawowane rotacyjnie przez europejskie organizacje reprezentujące ekonomię społeczną. W kadencji Parlamentu utworzenie Grupy mieszanej napotkało trudności związane z nowymi restrykcyjnymi przepisami. Aby utworzyć Grupę mieszaną, trzeba było nie tylko zebrać pewną minimalną liczbę deputowanych, ale takŝe uzyskać poparcie trzech grup politycznych. PoniewaŜ grupy polityczne mogą udzielić poparcia tylko dla pewnej ograniczonej liczby Grup mieszanych, potrzebne były długie negocjacje w celu pozyskania odpowiedniego wsparcia dla tej inicjatywy dotyczącej ekonomii społecznej. Obecnej Grupie mieszanej współprzewodniczą pani Ferreira (Europejska Partia Socjalistyczna) i pan Mauro (Europejska Partia Ludowa). Działa ona jako ciało obserwacyjne i nadzorujące, ściśle monitorujące europejskie polityki związane z ekonomią społeczną (spoistość społeczna, ochrona socjalna, ochrona zdrowia, ubezpieczenia, SSGI, konkurencja, CSR, polityki w zakresie zatrudnienia ) i pracując na rzecz budowy Europy opartej na solidarności. W październiku 2007 roku Grupa mieszana wydała Memorandum w sprawie ekonomii społecznej. W memorandum tym podkreśla się rolę i znaczenie ekonomii społecznej w Europie i zawiera ono następujące zalecenia dla przyszłych prezydencji europejskich: - przyjęcie europejskich statutów stowarzyszeń, towarzystw wzajemnościowych i fundacji; - uwzględnienie w debacie europejskiej usług społecznych leŝących w interesie ogółu i uznanie specyfiki tych usług jako leŝących w interesie ogółu w nowym traktacie; - uznanie wkładu ekonomii społecznej w europejski model społeczny (w ramach CSR i zrównowaŝonego rozwoju); - uznanie organizacji reprezentujących ekonomię społeczną za partnerów w dialogu społecznym. Grupa mieszana działa poprzez: - przygotowywanie raportów o inicjatywach dla Parlamentu Europejskiego; - organizację tygodnia ekonomii społecznej w Parlamencie Europejskim; 13

14 - promowanie synergii z Kategorią ekonomii społecznej w ramach Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego; - ścisłą współpracę z podmiotami sektora, tzn. ciałem Ekonomia Społeczna Europa. 14

15 4. Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny: kategoria ekonomii społecznej Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (EKES) był jedną z pierwszych instytucji europejskich, która dostrzegła rolę ekonomii społecznej poprzez publikację w 1978 roku studium na temat znaczenia gospodarczego i społecznego działalności prowadzonej przez spółdzielnie, towarzystwa wzajemnościowe i stowarzyszenia w Europie. W 1986 roku EKES wsparł pierwszą konferencję Ekonomia spółdzielni, towarzystw wzajemnościowych i stowarzyszeń zorganizowaną we współpracy z Komitetem Konsultacyjnym Stowarzyszeń Spółdzielczych (CCACC). W kolejnych latach EKES przygotował szereg opinii dotyczących ekonomii społecznej lub jej komponentów: - Opinia EKES w sprawie Memorandum Komisji Rynek wewnętrzny a współpraca przemysłowa Statut towarzystwa/ społeczeństwa europejskiego Biała księga na temat rynku wewnętrznego, pkt. 137" - CES 1233/88. - Opinia EKES na temat Fundamentalnych europejskich praw socjalnych" - CES 270/89. - Opinia EKES na temat "Wkładu sektora spółdzielczego w rozwój regionalny - Bento GONCALVES - CES 1032/89 P-F- ORT/TPR/cf. - Opinia EKES na temat komunikatu Komisji do Rady Przedsiębiorstwa ekonomii społecznej a tworzenie rynku wewnętrznego bez granic - CES 1046/90 GUCE n C 332/81 z dnia Opinia EKES na temat «Relacji gospodarczych pomiędzy WE a krajami Europy Wschodniej - CES 381/90. - Opinia EKES na temat dokumentu COM(93)650 final "Wieloletni program prac ( ) na rzecz spółdzielni, towarzystw wzajemnościowych, stowarzyszeń i fundacji we Wspólnocie " GUCE n C388/22 z dnia Opinia EKES na temat dokumentu COM(97)241 final "Promocja roli stowarzyszeń i fundacji w Europie " GUCE n C 95/99 z dnia Opinia EKES na temat Ekonomii społecznej i rynku wewnętrznego CES 242/2000 z dnia Opinia EKES na temat Ekonomicznej dywersyfikacji w krajach akcesyjnych rola małych i średnich przedsiębiorstw oraz przedsiębiorstw ekonomii społecznej, CCMI/006 z dnia Opinia EKES na temat Zdolności małych i średnich przedsiębiorstw oraz przedsiębiorstw ekonomii społecznej do adaptacji do zmian powodowanych przez wzrost gospodarczy, INT/242 z dnia Opinia EKES na temat komunikatu Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów w sprawie wspierania towarzystw spółdzielczych w Europie COM (2004) 18 Final INT 238 z dnia Opinia EKES na temat Drogi do opartego na wiedzy społeczeństwa europejskiego wkład zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego w Strategię Lizbońską, SC/024 z dnia Opinia EKES na temat Przedsiębiorczości i Programu Lizbońskiego, SOC/267 z dnia

16 W latach 90-tych w ramach grupy 3 Komitetu utworzono kategorię ekonomii społecznej. Utworzona na zasadzie dobrowolnej zgodnie z art. 28 regulaminu wewnętrznego, kategoria ta posiada funkcję koordynowania działań członków w celu ukierunkowywania ich uwagi i działań na ekonomię społeczną. Kategoria ekonomii społecznej gromadzi 36 członków (z których 35 naleŝy do grupy III, a jeden do grupy I) z organizacji spółdzielczych, wzajemnościowych, fundacji i społecznych organizacji pozarządowych. Reprezentują oni istotną część społeczeństwa obywatelskiego i razem z innymi członkami i kategoriami działają na rzecz bardziej demokratycznej, społecznej i konkurencyjnej Europy. Oto lista członków Komitetu: Narodowość Imię Status LV Anca Gunta Członek HU Barabás Miklós Członek FR Bouis Lucien Członek ES Cabra de Luna Miguel Ángel Rzecznik IT Campli Mario Członek SK Chren Martin Członek PT Costa Macedo Teresa Członek PL Czajkowski Tomasz Członek DE Eulenburg Soscha Członek IT Grasso Angelo Członek CZ Haken Roman Członek EE Hellam Mall Członek HU Herczog Mária Członek BE Hoffelt Jean François Członek IT Jahier Luca Członek UK Jones Tom Członek EE Joost Meelis Członek DK Kindberg Mette Członek SE Kössler Ingrid Członek RO Lucan Eugen Członek DK Lüneborg Poul Członek PL Mendza-Drozd Marzena Członek UK Morrice Jane Członek CZ Nemec Jaroslav Członek SL Nose Martin Członek SE Olsson Jan Członek UK O'Neill Maureen Członek FR Panzani Jean-Paul Członek PL Pater Krzysztof Członek RO Pîrvulescu Cristian Członek RO Sibian Ionut Członek BG Sokolova Donka Członek SL Sporar Primoz Członek DE Stöhr Frank Członek HU Tóth János Członek CZ Trantina Pavel Członek CZ Zvolská Marie Członek (GR I) 16

17 CZĘŚĆ 2 SIECI EUROPEJSKIE REPREZENTUJĄCE I ZAJMUJĄCE SIĘ EKONOMIĄ SPOŁECZNĄ 17

18 2.1 Przegląd ogólny: zadania i charakterystyka Określenie sieć europejska nie jest łatwe do zdefiniowania. Jest to bardzo szerokie pojęcie uŝywane często do opisu róŝnego rodzaju organizacji. Sieci europejskie mogą: Być wynikiem partnerstw europejskich inicjowanych w ramach projektów europejskich: partnerzy projektu postanawiają kontynuować współpracę na bardziej trwałych zasadach; Obejmować członków naleŝących do tej samej kategorii lub wywodzących się z wielu róŝnych typologii; Być bardziej lub mniej reprezentatywne z geograficznego punktu widzenia; Posiadać polityczną rolę przedstawicielską lub zapewniać usługi i wsparcie swoim członkom. Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny określił pewne kryteria, które mają zastosowanie do dialogu obywatelskiego 9. Zgodnie z tymi kryteriami, aby mogła być uznana za reprezentatywną na szczeblu europejskim, organizacja musi: - funkcjonować stale na poziomie europejskim; - zapewniać bezpośredni dostęp do wiedzy fachowej swoich członków, gwarantując w ten sposób szybkie i konstruktywne konsultacje; - reprezentować ogólne kierunki zainteresowań odpowiadające interesom społeczeństwa europejskiego; - obejmować podmioty, które są uznawane na szczeblu państw członkowskich jako reprezentatywne dla określonych interesów; - posiadać organizacje członkowskie w większości państw członkowskich UE; - rozliczać się z działalności przed swoimi członkami; - mieć uprawnienia do reprezentowania członków i działania na poziomie europejskim; - być niezaleŝna i przedstawicielska, nie być związana instrukcjami ciał zewnętrznych; - zachowywać w swojej działalności zasady przejrzystości, zwłaszcza w kwestiach finansowych i w swoich strukturach decyzyjnych. Wszystkie dalej opisywane organizacje spełniają te kryteria, choć ich struktura i model organizacyjny bywa róŝny zaleŝnie od sektora, uwarunkowań historycznych oraz fazy rozwojowej, w jakiej się aktualnie znajdują. Analizowane organizacje europejskie zostały podzielone na dwie szerokie grupy. Pierwsza obejmuje organizacje przedstawicielskie ekonomii społecznej, często określone sieci sektorowe. Są one zorganizowane na trzech szczeblach: pierwszy gromadzi narodowe federacje kaŝdego sektora (CECOP spółdzielnie pracy, Cecodhas mieszkalnictwo, itd.); drugi szczebel to poziom rodzin (Cooperatives Europe dla spółdzielni, CEDAG dla stowarzyszeń, AIM dla towarzystw wzajemnościowych i EFC dla fundacji); trzeci szczebel reprezentuje wspólne interesy wszystkich rodzin (Ekonomia Społeczna Europa). Organizacje te odgrywają głównie rolę reprezentacji politycznej i rzeczników swoich członków wobec instytucji europejskich. Druga grupa obejmuje główne europejskie sieci tematyczne zajmujące się ekonomią społeczną. Grupa ta jest mniej jednorodna od pierwszej. Wspólne dla naleŝących do niej podmiotów jest podejście tematyczne : kaŝda organizacja gromadzi róŝnego rodzaju członków w celu zajmowania się konkretnym tematem (integracja społeczna, rozwój lokalny 9 Opinia na temat Europejskie zarządzanie: Biała księga z dnia 20 marca 2002 roku; CES 357/

19 itd.). Niektóre organizacje zajmują się głównie ekonomią społeczną, natomiast inne mają szerszy obszar zainteresowań, a ekonomia społeczna stanowi jedynie pewien wycinek ich działalności. 2.2 Organizacje przedstawicielskie Powstanie sieci sektorowych CCACE (przekształcona w Spółdzielczość Europejską), AIM (towarzystwa wzajemnościowe), CEDAG (stowarzyszenia) i EFC (fundacje) było wynikiem róŝnych procesów przebiegających w róŝnych okresach czasu. Ogólnie rzecz biorąc, potrzeba po stronie ekonomii społecznej, aby utworzyć wspólne forum spotkań, wymiany informacji i rzecznictwa wobec instytucji europejskich, pojawiła sie wraz ze stopniową ewolucją polityk europejskich. Liczba sektorów objętych politykami europejskimi stale rosła, zwiększając w konsekwencji potrzebę tworzenia organizacji parasolowych reprezentujących dany sektor wobec instytucji europejskich. Na przykład, niektóre sektory spółdzielcze juŝ u zarania wspólnego rynku pod koniec lat 50-tych XX wieku tworzyły organizacje europejskie, które miały zajmować się kwestiami (rolnictwo, kredyty itp.), które w coraz większym zakresie wchodziły w kompetencje instytucji europejskich. WaŜnym czynnikiem wspierającym kształtowanie się wspólnej toŝsamości i nasilającym potrzebę tworzenia platform europejskich dla róŝnych rodzin ekonomii społecznej była seria europejskich konferencji dotyczących ekonomii społecznej. Pierwsza konferencja, która odbyła się w ParyŜu w 1989 roku, uruchomiła proces konsolidacji czterech sieci sektorowych uznanych przez instytucje europejskie. Wewnętrzne więzi pomiędzy spółdzielniami, towarzystwami wzajemnościowymi i stowarzyszeniami istniały we Francji juŝ na początku lat 70-tych XX wieku, kiedy to te trzy rodziny utworzyły CNLMCA "Comité National de liaison Mutuelles, Coopératives et Associations" (Narodowy Komitet kontaktowy towarzystw wzajemnościowych, spółdzielni i stowarzyszeń), noszący obecnie nazwę CEGES. Mniej widoczna na poziomie krajowym jest obecność fundacji, z wyjątkiem niedawnej inicjatywy hiszpańskiej, gdzie narodowa platforma ekonomii społecznej CEPES obejmowała od momentu swojego powstania "Fundacion ONCE". Tak więc europejska struktura reprezentacji ekonomii społecznej nie wykazuje wielu podobieństw na szczeblu krajowym. Na poziomie europejskim tworzenie wspólnej platformy wszystkich czterech rodzin było dosyć skomplikowanym procesem, na który wpływ miały zmienne losy oficjalnego ich uznania ze strony Komisji Europejskiej. Po pierwszej fazie sporadycznych i nieregularnych kontaktów, w 1994 roku utworzony został nieformalny Komitet konsultacyjny spółdzielczości, towarzystw wzajemnościowych i fundacji. W 1998 roku Komitet ten został oficjalnie uznany przez Komisję. W swojej działalności wspierał on Komisję wydając opinie i stanowiska na temat głównych polityk mających wpływ na ekonomię społeczną. W 2000 roku, w związku z reorganizacją całej Komisji (patrz strona 10), Komitet został rozwiązany. W tym samym roku sektor postanowił dokonać reorganizacji swojej reprezentacji poprzez utworzenie Europejskiej Stałej Konferencji Spółdzielni, Towarzystw Wzajemnościowych, Stowarzyszeń i Fundacji (CEP-CMAF). 19

20 2.2.1 Ekonomia Społeczna Europa (CEP-CMAF) Ekonomia Społeczna Europa (Social Economy Europe) (CEP- CMAF) Adres Rue Saint Jean B-1000 Bruksela, Belgia Strona internetowa Tel i faks Tel.: +32 (0) Faks: +32 (0) Adres elektroniczny contact@socialeconomy.eu.org Osoba kontaktowa Karine Pfluger Krótka historia CEP-CMAF utworzono w listopadzie 2000 roku po tym jak konferencja Tours European na temat ekonomii społecznej postanowiła pogłębić współpracę pomiędzy róŝnymi rodzinami ekonomii społecznej: spółdzielniami, towarzystwami wzajemnościowymi, stowarzyszeniami i fundacjami. Obecnie jest to instytucja reprezentująca ekonomię społeczną na szczeblu UE. W 2007 roku zmieniła ona swoją nazwę na Ekonomia Społeczna Europa, aby poprawić widoczność sektora. Członkowie Członkowie załoŝyciele: ACME Stowarzyszenie Europejskich Ubezpieczycieli Spółdzielczych i Wzajemnościowych (Association of European Cooperative and Mutual Insurers), które ostatnio połączyło się z AISAM (Międzynarodowe Stowarzyszenie Ubezpieczycieli Wzajemnościowych International Association of Mutual Insurers) tworząc AMICE, Stowarzyszenie Ubezpieczycieli Wzajemnościowych i Spółdzielni Ubezpieczeniowych w Europie (Association of Mutual Insurers and Insurance Cooperatives in Europe). AIM Międzynarodowe Stowarzyszenie Zdrowotnych Funduszy Wzajemnościowych (International Association of Mutual Health Funds). CEDAG Europejska Rada Organizacji Dobrowolnych (European Council for Voluntary Organisations) CEGES Rada Przedsiębiorstw, Pracodawców i Ugrupowań Ekonomii Społecznej (Conseil des Entreprises, Employeurs et Groupements d Economie Sociale) CEPES Hiszpańska Konfederacja Biznesowa Ekonomii Społecznej COOPERATIVES EUROPE Region Europejski Międzynarodowego Sojuszu Spółdzielczego EFC Europejskie Centrum Fundacji (European Foundation Centre) Członkowie stowarzyszeni: FEDES Europejska Federacja Pracodawców Społecznych REVES Europejskie Sieci Miast i Regionów na rzecz Ekonomii Społecznej Mechanizm finansowania Składki członkowskie. Cele Ekonomia Społeczna Europa stawia sobie następujące cele: Promowanie roli i wartości podmiotów ekonomii społecznej w całej Europie Upowszechnianie informacji na temat róŝnorodności form przedsiębiorczości Wzmacnianie politycznego i prawnego uznania dla spółdzielni, towarzystw wzajemnościowych, stowarzyszeń i fundacji na szczeblu europejskim Wspieranie uczestnictwa spółdzielni, towarzystw wzajemnościowych, stowarzyszeń i fundacji w politykach i programach wspólnotowych UmoŜliwienie spółdzielniom, towarzystwom wzajemnościowym, stowarzyszeniom i fundacjom odgrywania waŝniejszej roli w rozwoju europejskiej postawy obywatelskiej Aby osiągnąć te cele Ekonomia Społeczna Europa prowadzi róŝne działania, takie jak: Zajmowanie stanowiska w interesujących tę organizację kwestiach: 20

21 - Europejskie zarządzanie - Usługi leŝące w interesie ogółu w Europie - Dialog społeczny i dialog obywatelski - Integracja osób niepełnosprawnych - Korporacyjna odpowiedzialność społeczna Wnoszenie własnego wkładu do programów i inicjatyw wspólnotowych związanych z rodzinami organizacji naleŝących do Ekonomii Społecznej Europa, takich jak: - Europejskie statuty dla spółdzielni, towarzystw wzajemnościowych, stowarzyszeń i fundacji - Uznanie roli spółdzielni, towarzystw wzajemnościowych, stowarzyszeń i fundacji w procesie budowy Unii Europejskiej - Polityki w zakresie zatrudnienia i integracji - Polityka w zakresie przedsiębiorczości - Poszerzenie - Debata o przyszłości Europy Tworzenie specjalnych przestrzeni dialogu, wysuwania propozycji i negocjacji z instytucjami europejskimi: - Grupa mieszana ds. ekonomii społecznej Parlamentu Europejskiego - Kategoria ekonomii społecznej w ramach Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego Uczestnictwo i organizacja konferencji i imprez na temat ekonomii społecznej. Działalność Grupy robocze: Ekonomia Społeczna Europa prowadzi swoją działalność równieŝ poprzez trzy tematyczne grupy robocze:: - Niepełnosprawność (która opracowała w szczególności Wytyczne harmonizacyjne na temat niepełnosprawności); - Polityka w zakresie konkurencji; - Strategia, która zajmuje się głównie kierunkami rozwoju ekonomii społecznej. Relacje: ESE jest federacją platform europejskich, która wspiera platformy krajowe i międzynarodowe. Rzecznictwo w UE: Parlament UE, Komisja UE oraz Komitet Ekonomiczno-Społeczny uznają ESE jako kompetentnego rozmówcę w kwestiach ekonomii społecznej. Działania rzecznicze są prowadzone indywidualnie przez członków tej organizacji; ESE interweniuje tylko wówczas, gdy pojawiają się wspólne problemy, a takŝe wspiera działania Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego. Istotne działania prowadzone obecnie i planowane w przyszłości Wkrótce zostanie określony roczny plan prac. Ogólnie rzecz ujmując, ESE śledzi rozwój wypadków w kwestiach związanych z ekonomią społeczną na poziomie UE i państw członkowskich. Organizowane są pewne konkretne działania/inicjatywy polityczne związane z ekonomią społeczną skupiające się na poszczególnych sprawach. W 2007 roku ESE skupiała swoją uwagę na: - zatrudnieniu; - integracji społecznej; - konsultacjach w sprawie równości społecznej; - przygotowaniu Aktu na temat małego biznesu; - innowacyjności społecznej. Inne obszary zainteresowania to edukacja, szkolenia i prace badawcze. Uwagi dodatkowe Ekonomia Społeczna Europa jest zainteresowana nawiązaniem partnerstwa z podmiotami ekonomii społecznej w Polsce w celu poprawy dostrzegalności ekonomii społecznej, wspierania ruchu spółdzielczego, przekazywania/wymiany dobrych praktyk i akcentowania znaczenia ekonomii społecznej dla procesów rozwojowych przebiegających w nowych państwach członkowskich UE. 21

22 2.2.2 Spółdzielczość Europejska Spółdzielczość Europejska (Cooperatives Europe) Adres Square Ambiorix 32, bte 2 BE-1000 Bruksela, Belgia Strona internetowa Tel i faks Tel.: +32 (0) Faks: +32 (0) Adres elektroniczny office@coopseurope.coop Osoba kontaktowa Rainer Schluter, Dyrektor Krótka historia Spółdzielczość Europejska jest największą organizacją członkowską w Europie promującą spółdzielczy model przedsiębiorczości dla zrównowaŝonego rozwoju gospodarczego uwzględniającego cele społeczne. Jej początki sięgają 2003 roku, ale dopiero w 2004 roku rozpoczęto dyskusje nad projektem stworzenia wspólnej platformy europejskiej. Organizacja ta ostatecznie powstała w 2006 roku poprzez połączenie ICA-Europe (europejskiego oddziału Międzynarodowego Sojuszu Spółdzielczości) i CCACCE (Komitetu koordynacyjnego europejskich Stowarzyszeń Spółdzielczych), stając się instytucją nonprofit posiadającą osobowość prawną. Członkowie Austria: Oesterreichischer Verband gemeinnütziger Bauvereinigungen Revisionsverband; Republika Białorusi: Białoruski Związek Towarzystw SpoŜywców (BELKOOPSOYUZ); Belgia: Arcopar; SCRL; Fédération Belge de l'economie Sociale et Coopérative (FEBECOOP); OPHACO (Office des Pharmacies Coopératives de Belgique); P&V Assurances; Bułgaria: Centralny Związek Spółdzielczy; Narodowy Związek Spółdzielni Pracowniczych i Produkcyjnych Bułgarii (NUWPCB); Chorwacja: Chorwackie Stowarzyszenie Spółdzielcze (Hrvatski Savez Zadruga); Cypr: Centralny Bank Spółdzielczy Ltd. (CCB); Cypryjski Turecki Centralny Bank Spółdzielczy Ltd; Ogólnocypryjska Konfederacja Spółdzielcza Ltd; Czechy: Stowarzyszenie Spółdzielcze Republiki Czeskiej; Dania: Duńska Rada Rolnicza (Landbrugsraadet); FDB (Duńskie Spółdzielnie SpoŜywców); Kooperationen; Finlandia: Pellervo, Konfederacja Spółdzielni Fińskich; SOK Association SOKL (Fiński Związek Spółdzielczy); Francja: Confédération Générale des SCOP; Confédération Nationale de la Mutualité, de la Coopération et du Crédit Agricoles (CNMCCA); Confédération Nationale du Crédit Mutuel; Fédération Nationale des Coopératives de Consommateurs (FNCC); Crédit Coopératif; Groupement National de la Coopération (GNC); Niemcy: Deutscher Genossenschafts- und Raiffeisenverband e.v. (DGRV); GdW Bundesverband deutscher Wohnungs- und Immobilienunternehmen e.v.; Konsumverband eg; Zentralverband deutscher Konsumgenossenschaften e.v. (ZdK); Węgry: Węgierskie Stowarzyszenie Przemysłowe (OKISZ); Narodowa Federacja Spółdzielców i Producentów Rolniczych (MOSZ); Narodowa Federacja Spółdzielni SpoŜywców i Stowarzyszeń Zawodowych (AFEOSZ- CO-OP Hungary); Włochy: Associazione Generale Cooperative Italiane (A.G.C.I. Nazionale); Confederazione Cooperative Italiane (Confcooperative); Lega Nazionale delle Cooperative e Mutue (Legacoop); Łotwa: Łotewski Centralny Związek Spółdzielczy (TURIBA); Litwa: Litewski Związek Spółdzielni SpoŜywców (LITCOOPUNION); Malta: Apex Organizacja Spółdzielni Maltańskich; Mołdawia: Centralny Związek Spółdzielni SpoŜywców Republiki Mołdawii (MOLDCOOP); Holandia: Oikocredit Towarzystwo Spółdzielcze Rozwoju Ekumenicznego U.A.; Norwegia: Coop NKL BA; Federacja Norweskich Spółdzielni Rolniczych (Norsk Landbrukssamvirke); Norweska Federacja Stowarzyszeń Spółdzielni Mieszkaniowych (NBBL); 22

23 Polska: Zwiazek Rewizyjny Spóldzielni Mieszkaniowych RP; Krajowa Spoldzielcza Kasa Oszczednosciowo-Kredytowa - KSKOK; Zwiazek Lustracyjny Spóldzielni Pracy; Krajowa Rada Spoldzielcza - KRS; Krajowy Zwiazek Rewizyjny Spoldzielni Spozywcow Spolem; Krajowy Związek Banków Spółdzielczych (KZBS); Portugalia: Confederaçao Cooperativa Portuguesa (CONFECOOP); Confederaçao Nacional de Cooperativas Agricolas e do Crédito Agricola de Portugal; CCRL (CONFAGRI); INSCOOP - Instituto António Sérgio do Sector Cooperativo; Rumunia: Narodowy Związek Spółdzielni SpoŜywców (CENTROCOOP) Uniunea Nationala a Cooperatiei de Consum; Narodowy Związek Spółdzielni Rzemieślniczych i Produkcyjnych Rumunii (UCECOM); Federacja Rosyjska: Centralny Związek Towarzystw SpoŜywców Federacji Rosyjskiej (Centrosojuz Federacji Rosyjskiej); Koopvneshtorg Ltd. (Coop-Trade); Moskiewski Regionalny Związek Towarzystw SpoŜywców; Serbia i Czarnogóra: Serbski Związek Spółdzielczy Belgrad Serbia (CUS); Związek Spółdzielczy Jugosławii; Słowacja: Związek Spółdzielczy Republiki Słowacji (Druzstevná Únia Slovenskej Republiky); Słowenia: Związek Spółdzielczy Słowenii Ltd. (Zadruzna Zveza Slovenije); Hiszpania: Confederació de Cooperativas de Catalunya; Confederación de Cooperativas de Euskadi (Euskadiko Kooperatiben Konfederazioa); Confederación Empresarial Española de la Economía Social (CEPES); Confederación Española de Cooperativas de Trabajo Asociado (COCETA); Fundación Espriu; Spanish Agricultural Cooperative Confederation (Confederación de Cooperativas Agrarias de España) (CCAE); Unión Nacional de Cooperativas de Consumidores y Usuarios de España (UNCCUE); Szwecja: HSB: Riksförbund (Związek Spółdzielni Mieszkaniowych); Kooperativa Förbundet (KF) (Szwedzki Związek Spółdzielczy); Riksbyggen (Spółdzielczy Związek Mieszkaniowy); Szwajcaria: Fédération des Coopératives Migros; Turcja: Centralny Związek Tureckich Rolniczych Spółdzielni Kredytowych (TURKKENT); Narodowy Związek Spółdzielczy Turcji (NCUT); Tureckie Stowarzyszenie Spółdzielcze; Związek Spółdzielni Produkcyjnych Plantatorów Buraka Cukrowego (Pankobirlik); Ukraina: Centralny Związek Towarzystw SpoŜywców Ukrainy (UKOOPPILKA); Wielka Brytania: Grupa Spółdzielcza (CWS) Ltd; Spółdzielcze Towarzystwo Ubezpieczeniowe Ltd. (CIS); Spółdzielczość UK; Bank Spółdzielczy plc; Europejskie organizacje sektorowe: Spółdzielczość Europejska - Mieszkalnictwo; CECOP; COGECA; EACB; EURO COOP; UEPS. Mechanizm finansowania Istotnym źródłem mechanizmu finansowania jest ICA (Międzynarodowe Przymierze Spółdzielcze), które rozdziela część składek członkowskich pomiędzy oddziały regionalne. Organizacje, które nie są członkiem ICA, płacą składki bezpośrednio na rzecz Spółdzielczości Europejskiej. Inne metody finansowania to dochody z usług i projektów. Cele CEL 1: WSPIERANIE I WZMACNIANIE REPREZENTACJI I INSTYTUCJONALNEGO UZNANIA DLA RUCHU SPÓŁDZIELCZEGO 1. We współpracy z sektorami i zrzeszeniami krajowymi zwiększanie wpływu na politykę i prawodawstwo UE poprzez wzmacnianie Komitetu koordynacyjnego UE. 2. Prowadzenie projektu UE dotyczącego dialogu społecznego, wykorzystywanie wyników do wspierania uznania dla Spółdzielczości Europejskiej jako europejskiego partnera społecznego oraz europejskiej międzysektorowej organizacji biznesu i pracodawców. CEL 2: ROZWÓJ SILNEGO SYSTEMU PRZEDSIĘBIORCZOŚCI SPÓŁDZIELCZEJ 3. Umocnienie Spółdzielczości Europejskiej jako regionu europejskiego ICA. 4. Wzmocnienie informacji i dostępności projektów UE, zwłaszcza odnośnie projektów na Bałkanach, w Rosji i we Wspólnocie Niepodległych Państw, wraz z odpowiednimi strukturami członkostwa. 5. Pobudzanie rozwoju SCE (Europejskie Towarzystwo Spółdzielcze). CEL 3: WSPIERANIE TOśSAMOŚCI, DOSTRZEGALNOŚCI I WIZERUNKU SPÓŁDZIELCZOŚCI 6. Doskonalenie statystyki spółdzielczości poprzez stałe opracowywanie dorocznych raportów o wynikach i upowszechnianie badań w krajach UE i w Eurostacie. 23

24 7. Wspomaganie uczestnictwa w procesie UE CSR oraz badanie doświadczeń spółdzielczych dotyczących marek. 8. Zwiększanie dostrzegalności sektora poprzez imprezy, struktury i koncepcje. CEL 4: UMOCNIENIE I POSZERZENIE BAZY CZŁONKOWSKIEJ W REGIONIE EUROPEJSKIM 9. Umocnienie bazy członkowskiej w regionie; praca z sektorami w kwestiach członkostwa. 10. PodwyŜszanie wiedzy członków i rozwijanie usług dla członków. Działalność Działalność prowadzoną przez Spółdzielczość Europejską moŝna podzielić na cztery główne obszary: 1) Reprezentowanie ruchu spółdzielczego na szczeblu UE poprzez działalność lobbingową w instytucjach UE; 2) Budowanie wizerunku spółdzielczości : zmiana wizerunku i dostrzegalności ruchu spółdzielczego; 3) Przekazywanie informacji członkom; 4) Rozwój, tj. realizacja projektów, zwłaszcza na obszarze Bałkanów, w celu zmiany rozwiązań legislacyjnych dotyczących ruchu spółdzielczego. Istotne działania prowadzone obecnie i planowane w przyszłości Przeciwdziałanie skargom w UE zagraŝającym spółdzielniom (Włochy, Francja, Hiszpania); kampanie promujące odmienność i wartość dodaną ruchu spółdzielczego; Dostosowywanie europejskich ram prawnych, tworzenie wytycznych interpretacyjnych dla odmienności spółdzielczości w prawodawstwie UE i w zakresie zasad konkurencyjności dotyczących inicjatyw wzajemnościowych: demokracji, dywidendy spółdzielczej, niewidocznych rezerw, współpracy; Dyskusja nad strategią rozwojową spółdzielczości: wykorzystanie statutu Europejskiego Towarzystwa Spółdzielczego (SCE) do szerszej współpracy; przeciwdziałanie demutualizacji; Wprowadzenie rachunkowości ubocznej spółdzielczości do narodowych i europejskich systemów statystycznych; Poprzez projekty Programu partnerstwa społecznego uzyskanie uznania w roli europejskiego partnera społecznego i rozpoczęcie procesu włączenia w europejski międzyzawodowy dialog społeczny; Rozwój europejskiego think tanku dla prac badawczych i edukacyjnych dotyczących przyszłości spółdzielni; Mapowanie spółdzielczych projektów i zdolności rozwojowych na poziomie europejskim i międzynarodowym; Opracowanie nazwy portalu internetowego COOP dla osiągnięcia lepszej dostrzegalności odmienności biznesowej spółdzielczości; Uczestnictwo w roli członka załoŝyciela w Europejskim Instytucie ds. Przedsiębiorczości Społecznej i Spółdzielczej w Trento (Włochy). Zostanie on utworzony w 2008 roku jako międzynarodowa inicjatywa badawcza skupiająca się na podstawach prawnych systemu spółdzielczego, wewnętrznej demokracji i nowych potrzebach w zakresie zarządzania. Uwagi dodatkowe W Polsce Spółdzielczość Europejska rozwija pewne działania dotyczące dialogu społecznego, zwracając uwagę na wizerunek spółdzielczości i nowe formy spółdzielcze w tym kraju. Działalność ta jest prowadzona w partnerstwie z Instytutem Trento, Uniwersytetem Warszawskim i Krakowskim, poprzez pulę badawczą i grupę międzynarodowych agencji rozwojowych bezpośrednio lub pośrednio związanych ze Spółdzielczością Europejską. MoŜna powiedzieć, Ŝe celem tych inicjatyw jest nie działanie, a zrozumienie, jakie są wspólne płaszczyzny rozwoju nowych form spółdzielczości. W radzie Spółdzielczości Europejskiej zasiada dwóch przedstawicieli z Polski: przewodniczący NCC oraz przewodniczący ZLSP (NAUWC) jako członek europejski rady ICA. 24

25 2.2.3 CECOP CECOP Europejska Konfederacja Spółdzielni Pracy, Spółdzielni Socjalnych, Przedsiębiorstw Społecznych i Partycypacyjnych Adres Rue Guillaume Tell 59/b 1060 Bruksela, Belgia Strona internetowa Tel i faks Tel: +32 (0) Faks: +32 (0) Adres elektroniczny cecop@cecop.coop Osoba kontaktowa Bruno Roelants (Sekretarz generalny) Krótka historia Cecop został jutworzony w 1979 roku jako Komitet europejski. Od 1983 roku posiada stały sekretariat w Brukseli. Przekształcił się w konfederację w maju 1997 roku. Członkowie Członkowie pełnoprawni: AGCI Produzione e Servizi di Lavoro; AGCI Solidarietà; ANCPL - Associazione Nazionale delle Cooperative di Prduzione e Lavoro; ANCST - National Association of Transport and Tourism Co-operatives; Confcooperative Confederazione Cooperative Italiane; Legacoopsociali (Włochy). APEX Organizacja Spółdzielni Maltańskich (Malta). CGSCOP - Confederation Generale des Societes Cooperatives Ouvrieres de Production (Francja). COCETA - Confederacion espanola de cooperativas de trabajo asociado; CONFESAL Confederacion Empresarial de Sociedades Anonimas Laborales (Hiszpania). Co-Labor (Luksemburg). Coop Finland (Finlandia). Fenacerci (Portugalia). Co-operatives UK (Wielka Brytania). CPS Spółdzielnie produkcyjne Słowacja (Słowacja). ESTCOOP (Estonia). FKU Foreningen Kooperativt utveckling (Szwecja). Kooperationen det kooperative fællesforbun (Dania). NAUWC Krajowy Zwiazek Lustracyjny Spóldzielni Pracy (Polska). NUWPC Krajowy Związek Spółdzielni Pracy i Produkcyjnych (Bułgaria). SAW-B Solidarité des Alternatives Wallonnes; (Belgia). SCMVD Czeski Związek Spółdzielni Produkcyjnych (Czechy). UCECOM Centralny Związek Spółdzielni Rzemieślniczych Rumunii (Rumunia). VDP Mitunternehmen- und Genossenschaftsverband E.V.; NETZ Netz fur Selbstverwaltung und Selbstorganisation (Niemcy). ZKS - Zdruzenje kooperativ z.o.o. (Stowarzyszenie spółdzielni) (Słowenia). Członkowie stowarzyszeni: CFI - Cooperazione, Finanza, Impresa; Federlavoro e Servizi; Federsolidarietà (Włochy) Cooperer pour Enterprendre; ESFIN-IDES - Institut de Devéloppement de l Economie Sociale; Federation Nationale des SCOP du BTP (bgudownictwo i roboty publiczne); ICOSI - Institut de Cooperation Sociale Internationale (Francja). EFES Fédération Eueopéenne des Actionariat Salarié ; SOFICATRA s.a. (Belgia). Promoloures (Portugalia). 25

26 Mechanizm finansowania Głównym źródłem finansowania są składki członkowskie, które stanowią około 72-75% dochodu organizacji. Składki wnoszone przez pełnoprawnych członków Cecop zaleŝą od dwóch kryteriów: liczby stowarzyszonych przedsiębiorstw i ich łącznych obrotów. Składki wnoszone przez członków stowarzyszonych Cecop zaleŝą od liczby członków (jeŝeli ma to zastosowanie) albo teŝ stanowią stałą kwotę w przypadku organizacji usługowych i finansowych. Inne źródła finansowania to usługi (15-20%) i projekty (10%). Cele Cecop dąŝy do: Wspierania spółdzielni produkcyjnych i pracy, spółdzielni socjalnych oraz innych typów przedsiębiorstw kontrolowanych przez pracowników w całej Europie Promowania własności pracowniczej oraz statusu pracownika-członka jako trzeciego rozwiązania pracowniczego obok pracy najemnej i pracy na własny rachunek Wzmocnienia i rozwoju działalności organizacji członkowskich Wspierania, upowszechniania i ułatwiania wymiany projektów i dobrych praktyk pomiędzy członkami Upowszechniania informacji europejskich Wspierania współpracy z innymi sektorami spółdzielczości i ekonomii społecznej Działalność Działalność Cecop moŝna podzielić na dwa główne obszary: - Lobbing w instytucjach europejskich; - Koordynacja sieci członków: obejmuje to głównie informacje dla członków i budowę instytucjonalną (wsparcie dla tworzenia lub rozwoju organizacji przedstawicielskich spółdzielczości). Działalność zostaje określona w rocznym planie prac na podstawie wyników kwestionariusza wypełnianego przez członków w celu ustalenia priorytetów i kwestii do opracowania. Obecne priorytety to: - polityka w zakresie przedsiębiorczości: małe i średnie przedsiębiorstwa, sektory przemysłowy i usługowy, pracownicy i spółdzielnie socjalne; - polityka społeczna: usługi leŝące w interesie ogółu, integracja społeczna, dialog społeczny (w partnerstwie z ETUC Europejską Konfederacją Związków Zawodowych); - działania zmierzające do opracowania porównań krajowych rozwiązań prawnych dotyczących spółdzielczości, równieŝ poprzez działalność lobbingową w instytucjach europejskich; - zbieranie danych statystycznych na temat spółdzielni i konfederacji spółdzielni na szczeblu narodowym; - działania prowadzone w partnerstwie z innymi organizacjami ekonomii społecznej, takimi jak Spółdzielczość Europejska, Ekonomia Społeczna Europa, Platforma Społeczna, Reves, Emes, Ensie; - działania techniczne i projektowe w partnerstwie z DIESIS. Istotne działania prowadzone obecnie i planowane w przyszłości - Projekt INVOLVE: Wspieranie zaangaŝowania pracowników w SCE oraz krajowych spółdzielniach i przedsiębiorstwach pracowniczych opracowany wraz z ETUC, SDA (Agencja Rozwoju Społecznego) i DIESIS; - Projekt PROGRESS zapewniający Cecop zasadnicze finansowanie działalności w obszarze integracji społecznej, a mianowicie: o Publikacje, informacje i udział w działaniach instytucji europejskich dotyczące usług leŝących w interesie ogółu, zamówień publicznych oraz funduszy strukturalnych i spójności; o Określanie standardów, tj. reguł, zasad, wspólnych płaszczyzn współpracy społecznej; o o Prace nad on NAP (Krajowymi Planami Działania na rzecz Integracji Społecznej); Publikacje na temat metod i narzędzi stosowanych przez spółdzielnie socjalne w celu wspierania integracji społecznej i zawodowej. - Działania związane z Europejskim Aktem w sprawie małych firm, którego celem jest zapewnienie małym i średnim przedsiębiorstwom odpowiedniej pozycji w procesie decyzyjnym 26

27 w UE oraz wprowadzenie konkretnych środków dla uwolnienia potencjału rozwojowego małych i średnich przedsiębiorstw. Obejmuje to nowe inicjatywy zmierzające do ograniczenia obciąŝeń regulacyjnych dla małych i średnich przedsiębiorstw, ułatwienia dostępu do jednolitego rynku/zamówień publicznych oraz zapewnienia zasobów finansowych/ludzkich niezbędnych dla rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw, a takŝe wsparcia małych i średnich przedsiębiorstw wobec wyzwań, jakie przynosi globalizacja i zmiany klimatyczne (działania realizowane we współpracy ze Spółdzielczością Europejską). - Uczestnictwo finansowe pracowników: nowy projekt, który zostanie przedstawiony w marcu 2008 roku. Uwagi dodatkowe Cecop rozpoczął działalność w Polsce w ramach Projektu SCOPE (Wzmacnianie przedsiębiorstw spółdzielczych i partycypacyjnych w Europie Wschodniej). Był on realizowany w latach , obejmując organizacje spółdzielcze z 10 krajów Europy Środkowej i Wschodniej, które ostatnio przystąpiły do UE (od Estonii na północy po Bułgarię na południu), a takŝe 7 krajów juŝ wcześniej naleŝących do UE. W pierwszej fazie ( ) projekt skupiał się głównie na tworzeniu partnerstw i wymianie dobrych praktyk pomiędzy organizacjami ze starej UE a organizacjami z 10 krajów Europy Środkowej i Wschodniej poprzez regionalne grupy wschód-zachód (np. grupa bałtycka, grupa bałkańska), poprzez szkolenia dotyczące przygotowywania projektów europejskich, prace porównawcze nad prawodawstwem dotyczącym spółdzielczości i wypracowywanie wspólnego stanowiska w sprawie przygotowywanego przez Komisję Europejską pierwszego dukumentu strategicznego na temat spółdzielczości komunikatu w sprawie wspierania towarzystw spółdzielczych w Europie. Druga faza projektu ( ) koncentrowała się głównie na identyfikacji, analizie i upowszechnianiu tej części dorobku prawnego Wspólnoty, który dotyczy spółdzielni i przedsiębiorstw pracowniczych, poprzez organizowanie konkretnych szkoleń w zakresie rozwoju przedsiębiorstw spółdzielczych (uruchamianie, przejmowanie przez pracowników itp.) pod kierownictwem Diesis, prace nad koncepcją rozwoju lokalnego w ramach sieci. W 2004 roku Cecop współpracował z wielona podmiotami z Polski przy organizacji drugiej Europejskiej Konferencji na temat Ekonomii Społecznej, która odbyła się w Krakowie w październiku 2004 roku. Obecnie Cecop prowadzi bliską współpracę z polskim członkiem tej organizacji poprzez: - Obecność przewodniczącego Krajowego Związku Lustracyjnego Spółdzielni Pracy w radzie dyrektorów CECOP; - Współdziałanie w zakresie funduszy strukturalnych; CECOP pomaga polskiemu członkowi tej organizacji w pracach w ramach Komitetów monitorujących i innych ciał aktywnie zajmujących się negocjacjami na temat funduszy strukturalnych. 27

28 2.2.4 Inne organizacje reprezentujące spółdzielczość: COPA-Cogeca, EACB, EUROCOOP, Cecodhas COGECA COGECA, Generalna Konfederacja Spółdzielni Rolniczych w Unii Europejskiej powstała dnia 24 września 1959 roku. COGECA jest oficjalnie uznanym podmiotem reprezentującym wszystkie spółdzielnie rolnicze i rybackie w UE, zrzeszając 40 organizacji członkowskich z 27 krajów, i jest uznawana przez instytucje Unii Europejskiej za główne ciało przedstawicielskie i rzecznika całego sektora spółdzielczości rolno-spoŝywczej. Oprócz waŝnej funkcji, jaką jest reprezentowanie interesów politycznych sektora wobec władz wspólnotowych, działalność COGECA ma na celu wspieranie kontaktów ponadgranicznych pomiędzy spółdzielniami. Organizacja ta podejmowała w przeszłości róŝnorodne działania w celu intensyfikacji wymiany informacji, doświadczeń i opinii pomiędzy przedstawicielami sektora spółdzielczego. EACB ZałoŜone w 1970 roku, Europejskie Stowarzyszenie Banków Spółdzielczych (European Association of Co-operative Banks EACB) jest jednym z głównych podmiotów przedstawicielskich europejskiej branŝy kredytowej. Stowarzyszenie reprezentuje, promuje i broni wspólne interesy swoich członków i banków spółdzielczych w ogólności. EACB jest ich oficjalnym rzecznikiem w relacjach z instytucjami europejskimi. W ramach tej działalności główne zadania stowarzyszenia to: informowanie organizacji członkowskich o wszystkich inicjatywach i działaniach Unii Europejskiej dotyczących sektora bankowego, koordynacja stanowisk członków odnośnie wspólnych problemów, a takŝe tworzenie platformy wymiany doświadczeń i opinii, aktywny lobbing w instytucjach europejskich oraz opracowywanie i przedstawianie stanowisk dotyczących wspólnych interesów sektora. Zadaniem EACB jest równieŝ zacieśnianie współpracy pomiędzy europejskimi grupami bankowości spółdzielczej oraz wspieranie i rozwijanie idei spółdzielczości w sektorze bankowym, a takŝe kontakty z innymi organizacjami spółdzielczymi. EUROCOOP Utworzony w 1957 roku, EURO COOP jest to Europejska wspólnota spółdzielni spoŝywców. Sekretariat tej organizacji mieści się w Brukseli. NaleŜą do niej krajowe organizacje spółdzielni spoŝywców z 16 państw europejskich. Jest ona europejskim sektorowym członkiem Spółdzielczości Europejskiej w ramach sektora handlu. Na szczeblu europejskim podstawowym celem działalności EURO COOP jest reprezentowanie członków tej organizacji oraz obrona i promocja interesów spoŝywców. Priorytetowe zadania są określane przez członków czyli krajowe organizacje spółdzielni spoŝywców. Stanowiska zajmowane przez EURO COOP są przygotowywane w ścisłej współpracy z ekspertami wybieranymi przez organizacje członkowskie EURO COOP w celu wdraŝania działań i polityk określanych przez samych spoŝywców. Stanowiska te ściśle odzwierciedlają oczekiwania i troski spoŝywców, wyraŝane przez członków spółdzielni lub przez konsumentów w sklepach. 28

29 CECODHAS CECODHAS jest to europejska organizacja przedstawicielska mieszkalnictwa społecznego. CECODHAS obejmuje trzy sekcje, a mianowicie publiczną, dobrowolną i spółdzielczą, które grupują członków stosownie do ich statutów. Do CECODHAS naleŝy 46 regionalnych i krajowych federacji, które razem reprezentują ponad publicznych, dobrowolnych i spółdzielczych przedsiębiorstw mieszkaniowych w 19 krajach. Zapewniają one ponad 21 milionów mieszkań w całej Unii Europejskiej. COOPERATIVES EUROPE HOUSING, sekcja spółdzielcza CECODHAS, reprezentuje przedsiębiorstw zrzeszających 5,6 miliona członków i zapewniających 38 tysięcy miejsc pracy. Jako organizacja członkowska, CECODHAS reprezentuje i promuje strategiczne wspólne interesy członków w kwestiach takich jak fundusze strukturalne, usługi leŝące w interesie ogółu, pomoc państwowa, zamówienia publiczne, integracja społeczna, oszczędność energii i zrównowaŝony rozwój terenów miejskich. W związku z tym CECODHAS prowadzi stały dialog z urzędnikami europejskimi odpowiedzialnymi za mieszkalnictwo, instytucjami europejskimi, Parlamentem Europejskim w szczególności z grupą mieszaną Miasto-mieszkalnictwo i partnerami społecznymi Organizacje przedstawicielskie stowarzyszeń, fundacji i towarzystw wzajemnościowych: CEDAG, EFC, AIM CEDAG CEDAG jest to sieć organizacji nonprofit z wszystkich państw członkowskich UE. Członkami CEDAG są regionalne i krajowe podmioty parasolowe dla sektora nonprofit; razem reprezentują one ponad organizacji nonprofit skupiających ponad 9 milionów członków. Sieć ta została utworzona w 1989 roku, aby zapewnić wsparcie dla sektora nonprofit na poziomie europejskim w kwestiach, które są wspólne dla wszystkich organizacji nonprofit. CEDAG stawia sobie za cel wspieranie uznania dla sektora nonprofit przez UE, zwłaszcza w zakresie osiągnięć gospodarczych organizacji nonprofit, ich bezinteresownych i demokratycznych praktyk w dziedzinie zarządzania, ich charakteru słuŝby w interesie ogółu i ich usług ukierunkowanych na ludzi, a takŝe wspieranie tworzenia ram prawnych, w tym rozwiązań podatkowych, które będą pomagały w rozwoju sektora. CEDAG równieŝ opowiada się za prawem sektora do pozycji partnera konsultowanego w kwestii polityk UE, które go dotyczą, a takŝe pragnie tworzyć forum dla organizacji nonprofit z całej UE słuŝące wymianie dobrych praktyk w sektorze nonprofit. Na koniec, CEDAG informuje swoich członków o wszelkich interesujących ich kwestiach na szczeblu UE, o bieŝącej ewolucji polityki UE oraz o moŝliwościach pozyskiwania finansowania dla sektora nonprofit. EFC Europejskie Centrum Fundacji (European Foundation Centre EFC) jest to międzynarodowe stowarzyszenie fundacji i fundatorów korporacyjnych, którego celem jest tworzenie przyjaznego środowiska prawnego i podatkowego dla fundacji, dokumentowanie stanu sektora fundacji, wzmacnianie infrastruktury sektora oraz wspieranie współpracy zarówno 29

30 pomiędzy fundacjami, jak i pomiędzy fundacjami a innymi podmiotami, aby promować dobro publiczne w Europie i poza nią. Organizacja ta została załoŝona w 1989 roku przez siedem fundacji europejskich; obecnie członkami EFC jest ponad 200 organizacji, których roczne wydatki wynoszą około 7 miliardów euro. Członkowie organizacji podpisują Zasady dobrej praktyki EFC. AIM AIM Association Internationale de la Mutualité (Międzynarodowe Stowarzyszenie towarzystw poŝytku wzajemnego) gromadzi 41 krajowych federacji autonomicznych podmiotów ubezpieczeń zdrowotnych i ochrony socjalnej z 29 krajów. Wszystkie te organizacje działają zgodnie z zasadami solidarności i nie dąŝenia do generowania zysku. W Europie zapewniają one ubezpieczenia zdrowotne i inne ubezpieczenia socjalne ponad 150 milionom osób, poprzez bezpośrednie uczestnictwo w zarządzaniu obowiązkowymi ubezpieczeniami zdrowotnymi, poprzez zapewnianie dobrowolnych ubezpieczeń zdrowotnych, albo poprzez bezpośrednie zapewnianie opieki zdrowotnej i usług społecznych we własnych jednostkach. Celem AIM jest obrona i promocja na szczeblu międzynarodowym i europejskim wartości społecznych i podstawowych zasad wspólnych członkom tej organizacji: dostępu do opieki zdrowotnej jako fundamentalnego prawa, solidarności i niewykluczania jako podstawowego środka zapewnienia takiego dostępu dla wszystkich do wysokiej jakości opieki zdrowotnej, niezaleŝnie od stanu zdrowia i moŝliwości finansowych, oraz nastawienia nonprofit jako zasady przewodniej ubezpieczeń zdrowotnych opartych na potrzebach obywateli. 30

31 2.3 Sieci europejskie zajmujące się ekonomią społeczną W tym punkcie omawiamy główne sieci europejskie zajmujące się ekonomią społeczną. Nie jest to zbyt jednorodna grupa, bowiem opisywane organizacje bardzo róŝnią się między sobą pod względem bazy członkowskiej, źródeł finansowania i zakresu działalności. Wspólne jest im podejście tematyczne : kaŝda z organizacji gromadzi róŝnego typu członków zainteresowanych konkretnym tematem (integracja społeczna, rozwój lokalny itd.). Cechy wyróŝniające są następujące: Niektóre organizacje zajmują się głównie ekonomią społeczną (REVES, ENSIE, RREUSE, EMES, itd.), natomiast inne mają szerszy zakres zainteresowań (Platforma Społeczna, EAPN), a ekonomia społeczna stanowi tylko pewien wycinek ich działalności; Niektóre organizacje otrzymują większość finansowania od Komisji Europejskiej (Platforma Społeczna, EAPN), natomiast inne są finansowane ze składek członkowskich i/lub realizacji projektów lub usług; Występują ogromne róŝnice w ich strukturze organizacyjnej i kierunkach działalności, zaleŝnie od systemu finansowania i historii organizacji Ensie ENSIE Europejska Sieć Przedsiębiorstw Integracji Społecznej (European Network for Social Integration Enterprises) Adres Rue Guillaume Tell 59 B, 1060 Bruksela, Belgia Tel i faks Tel: +32 (0) Faks: +32 (0) Strona internetowa Adres elektroniczny info@ensie.org Osoba kontaktowa Patrizia Bussi Krótka historia Europejska Sieć Przedsiębiorstw Integracji Społecznej (ENSIE) została oficjalnie utworzona w Bruges (Belgia) dnia 11 maja 2001 roku. Trwająca juŝ przez wiele lat wcześniej wymiana informacji pomiędzy europejskimi sieciami przedsiębiorstw integracji społecznej umoŝliwiła określenie wspólnych podstaw takich inicjatyw w róŝnych krajach Unii Europejskiej. Członkowie ACEI Associacion Catalana Empresas Insercion; FEDEI - Federación Española de Entidades de Empresas de Inserción (Hiszpania); ANIMAR - Associação Portuguesa para o Desenvolvimento Local (Portugalia); BAG Arbeit - Bundersarbeitsgemeinschaft Arbeit e.v. (Niemcy); BDV - Bundesdachverband für Soziale Unternehmen (Austria); CNEI - Comité National des Entreprises d'insertion (Francja); CECOP European Confederation of Workers Cooperatives, Social Cooperatives and Participative Enterprises; RES - Réseau d'enterprises Sociales; SST - Samenwerkingsverband Sociale Tewerkstellling (Belgia); Consorzio Sociale Abele Lavoro (Włochy); DEP (Irlandia); Social Firms in UK (Wielka Brytania). 31

32 Mechanizm finansowania - Składki członkowskie, których wysokość zaleŝy od liczby członków kaŝdej organizacji naleŝącej do ENSIE; - Finansowanie z Rady Europy na konkretne badania i studia; - Projekty. Cele Cele ENSIE są następujące: wzmacnianie pozycji uczestników przedsiębiorstw gospodarczych integracji społecznej poprzez wymiany pomiędzy organizacjami członkowskimi, pobudzanie współpracy i partnerstwa poprzez promowanie odpowiednich praktyk, wyników prac badawczych, nowych rozwiązań, organizowanie wymiany informacji na temat krajowych i lokalnych rozwiązań prawnych pomiędzy organizacjami członkowskimi, reprezentowanie sieci i promowanie jej wszystkich działań na wszystkich odpowiednich szczeblach europejskich, rozpatrywanie wniosków i propozycji w celu zapewnienia uczestnictwa w określaniu europejskiej polityki w zakresie zwalczania wykluczenia społecznego, rozwój ścisłej i trwałej współpracy z innymi sieciami europejskimi działającymi w obszarze ekonomii społecznej w celu osiągania synergii. Działalność - Reprezentacja instytucjonalna w ramach RIPESS (sieć wspierania ekonomii solidarności społecznej), uczestnictwo w grupie roboczej ds. przedsiębiorczości społecznej; - Udział w Grupie mieszanej Parlamentu Europejskiego Ekonomia społeczna ; - Udział w IRIS Zatrudnienie, sprawy społeczne i równość szans. - Lobbowanie na szczeblu UE w sprawie prawodawstwa dotyczącego pomocy państwowej Włączenie pracownika upośledzonego p0od wieloma względami/ w wielu wymiarach ; - Promocja przedsiębiorczości integracji społecznej. Istotne działania prowadzone obecnie i planowane w przyszłości - Uczestnictwo w Tygodniu ekonomii społecznej w Parlamencie Europejskim; - Uczestnictwo w siódmym Okrągłym stole w sprawie ubóstwa i wykluczenia społecznego w ramach Projektu Progress finansowanego przez Komisję UE. Uwagi dodatkowe Obecnie ENSIE nie realizuje Ŝadnego konkretnego projektu w Polsce. NaleŜałoby wspomnieć tu, Ŝe jeden z członków ENSIE opracował razem z Polską specjalne oprogramowanie do zarządzania Narodowymi ramami kwalifikacyjnymi (NQF), którego celem jest wsparcie przedsiębiorstw społecznych w procesie oceny wymagań NQF. 32

33 2.3.2 REVES REVES Europejska Sieć Miast i Regionów na rzecz ekonomii społecznej Adres Boulevard Charlemagne 74, B-1000 Bruksela, Belgia Strona internetowa Tel i faks Tel.: Faks: Adres elektroniczny eka@revesnetwork.net Osoba kontaktowa Erdmuthe Klaer Krótka historia REVES, Europejska Sieć Miast i Regionów na rzecz ekonomii społecznej, jest jedyną siecią europejską, która gromadzi władze lokalne i podmioty ekonomii społecznej. REVES powstał we wrześniu 1997 roku z inicjatywy miast Östersund (Szwecja) i Reggio Calabria (Włochy) oraz Europejskiej Konfederacji Spółdzielni Pracy, Spółdzielni Socjalnych i Przedsiębiorstw Partycypacyjnych (CECOP). Obecnie do REVES naleŝą władze lokalne i organizacje ekonomii społecznej z 15 państw (13 państw członkowskich UE oraz Maroko i Rosja) organizacja ma łącznie 80 członków. Członkowie (31 grudnia 2007 roku) (Kursywa: Władze lokalne) Belgia: Region Bruxelles-Capitale Finlandia: miasto Vaasa; miasto Kokkola; Fundacja Jupiter; Spółdzielczy dom kobiet; Concordia; Musikcafè After Eight rf; Francja: Ville de Grenoble; Nantes Metropole; Ville du Creusot; Conseil Regional du Limousin; Conseil general de l Herault; Ville de Roubaix; Region Provence, Alpes, Cotes d Azur; MFI Maison de la Formation et de l Innovation de la Communauté Urbaine d Arras; Coorace paca Corse; Energie alternative; SCOT Creafi s.a.; RESPIRO Aire de l economie sociale et solidaire; Niemcy: Land Berlin - Senatsverwaltung für Wirtschaft, Arbeit und Frauen; Kommunales Forum Wedding e.v.; Fundacja Pfefferwerk; Grecja: Prefektura Piraeus; Irlandia: Carbery Housing Association; Włochy: Comune di Palermo Attività sociali; Comune di Reggio Calabria; Comune di Genova; Comune di Messina; Comuni di Elmas e d Assimini; Comune di Quartu Sant Elena; Comune di Livorno; Comune di Cosenza; Comune di Modena; Comune di Pordenone; Comune di Napoli; Comune di Porto Torres; Provincia di Piacenza; Comune di Faenza; ARCI Palermo; CRIC Centro Regionale d Intervento per la Cooperazione; Federazione regionale soliderietà e lavoro; Job Centre; Nuove Solidarietà; Piattaforma per l economia sociale dell area dello stretto; ISCOS; Il mio mondo coop. soc.; ARCI Nuova associazione; Consorzio BIM di Valle Camonica; Consorzio Sol.Co Camunia; Fondazione Clerici; Comprensorio delle giudicarie Tione di Trento; L ancora; Confocooperative di Modena; Legacoop Modena; Consorzio solidarietà sociale Modena; Sol.Co Mantova; Un sorriso; Impresa a rete, coop. soc. Arl.; Campania Felix Cooperativa Sociale; Cooperativa Sociale Fides et Ratio; Associazione di Comuni Altesi; Luksemburg: Objectif plein emploi a.s.b.l; Litwa: Kaisiadorys District; Ośrodek Informacji Biznesowej Kaisiadorys; Maroko : Centre Méditerraneen Pour L'Environnement et le Développement; Polska: Miasto Krakow; Portugalia:Studio Forum; Rosja: Administracja regionu Archangiesk; Związek społeczności lokalnych regionu Archangielsk; Hiszpania: CEPS Proyectos Sociales; 33

34 Szwecja: Miasto Oestersund; Rada okręgu Oerebro; Växjö Kommun; Värmdö Kommun; Coompanion Agencja rozwoju spółdzielczości w okręgu Jamtland; Kooperativ Konsult; Struktury wspomagające ekonomię społeczną: CESVIP; Enaip Sardegna. Sieci: CECOP aisbl. Mechanizm finansowania Zgodnie ze statutem organizacji członkowie płacą roczną składkę, której wysokość zaleŝy od typu organizacji (władze lokalne, struktury ekonomii społecznej itd.) oraz jej wielkości (liczba członków/członków stowarzyszonych itp.). Ponadto, REVES realizuje projekty opracowane przez samą organizację lub w partnerstwie z innymi stowarzyszeniami/organizacjami/władzami lokalnymi, które są współfinansowane przez Komisję Europejską lub inne organizacje. Cele Główne cele współpracy lokalnej i międzynarodowej w ramach sieci zostały określone w Karcie REVES. Obejmują one: Nawiązywanie stałego partnerstwa, długofalowej współpracy oraz wspólne koordynowanie i planowanie polityk rozwoju lokalnego przez władze lokalne i podmioty ekonomii społecznej; Tworzenie i rozwijanie nowej kultury przedsiębiorczości społecznej, podwaŝanie dominujących modeli ekonomicznych i proponowanie alternatywnych rozwiązań społeczno-ekonomicznych; Rozwijanie terytorialnej odpowiedzialności społecznej (Territorial Social Responsibility TSR) jako procesu ogólnej odpowiedzialności społecznej opartej na zrównowaŝonym rozwoju i powszechnej demokracji partycypacyjnej. TSR opiera się na rozwinięciu koncepcji korporacyjnej odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw w kierunku szerszej koncepcji obejmującej wszystkie kluczowe podmioty na danym terenie. Jej zasady współgrają ze wspólnymi celami europejskiej strategii walki z ubóstwem i wykluczeniem społecznym, takimi jak mobilizacja wszystkich odpowiednich podmiotów, pomocniczość oraz stosowanie wieloaspektowego podejścia do integracji społecznej. Wprowadzanie równości płci, wspieranie róŝnorodności poprzez integrację, walka z wszelkimi przejawami dyskryminacji, rasizmem i trudnymi warunkami Ŝycia; Opracowanie innowacyjnych modeli w celu wzmocnienia partnerstwa i dobrego rządzenia w stosunkach pomiędzy władzami lokalnymi i podmiotami ekonomii społecznej; Wskazywanie wspólnych celów i wartości dla nawiązania partnerstwa i osiągania synergii z innymi sieciami; Aktywna współpraca z Komisją Europejską, Parlamentem Europejskim, EKES, Komitetem Regionów i państwami członkowskimi w celu promowania wartości i działań REVES oraz tworzenia przyjaznych warunków prawnych i podatkowych dla rozwoju ekonomii społecznej w Europie; DąŜenie do zrównowaŝonego rozwoju i upowszechniania wartości ekonomii społecznej w całej Europie i w jej sąsiedztwie, na wszystkich terenach i wśród wszystkich grup; Promocja wymiany doświadczeń pomiędzy członkami i dąŝenie do osiągania jak najlepszych wyników. Działalność Rzecznictwo i komunikacja: wspieranie wielokierunkowości z myślą o wzmacnianiu spoistości społecznej, zrównowaŝonego rozwoju i partnerstwa jako podstawowych zasad polityk UE we wszystkich obszarach. Projekty ponadnarodowe wspierające lokalne partnerstwa na rzecz zrównowaŝonego społecznie rozwoju lokalnego (z uwzględnieniem aspektów takich jak nowe miejsca pracy wysokiej jakości; doskonalenie lokalnych usług; dialog międzykulturowy itp.) Określanie wzorców europejskich (przykład: rozwój marki TSR Terytorialna odpowiedzialność społeczna); Upowszechnianie doświadczeń i wiedzy fachowej za pośrednictwem konferencji i seminariów; Istotne działania prowadzone obecnie i planowane w przyszłości Gromadzenie i upowszechnianie konkretnej wiedzy fachowej poprzez róŝnorodne projekty, a takŝe poprzez grupy robocze MłodzieŜ, Turystyka społeczna i REVES Wschód 34

35 Opracowanie konkretnych programów/inicjatyw REVES w celu poszerzenia współpracy z nowymi państwami członkowskimi, jak równieŝ z krajami spoza UE w obszarze Morza Śródziemnego (częściowo poprzez program REVES-ART we współpracy z UNDP); Promocja drugiej opinii CoR na temat partnerstwa pomiędzy władzami lokalnymi a podmiotami ekonomii społecznej (ze szczególnym uwzględnieniem potencjału wynikającego z moŝliwości wykorzystania Funduszy Strukturalnych); Zapewnianie wiedzy fachowej w roli partnera w Grupach mieszanych Parlamentu Europejskiego Rozwój miast i mieszkalnictwo oraz Trzeci sektor, tak aby wspierać koncepcję partnerstw pomiędzy władzami lokalnymi a ekonomią społeczną (we współpracy z Ekonomią Społeczną Europa); Projekt Città ideale opracowanie systemów o wysokich standardach etycznych opartych na koncepcji terytorialnej odpowiedzialności społecznej, obejmujących alternatywne metody uczestnictwa i budowania konsensusu; Projekt UNITE Tworzenie innowacyjnych, partycypacyjnych i opartych na partnerstwie strategii i instrumentów lokalnych w celu promocji dialogu międzykulturowego i integracji imigrantów. Uwagi dodatkowe REVES odgrywał i odgrywa istotną rolę w Polsce. Od 2002 roku 2002 Reves prowadził działania na rzecz rozwoju ekonomii społecznej w Polsce organizując razem z innymi europejskimi organizacjami ekonomii społecznej wiele imprez. Pierwsze seminarium, które odbyło się w Warszawie w 2002 roku, zgromadziło grupę lokalnych działaczy, którzy stali się siłą napędową polskiej ekonomii społecznej. Reves zorganizował warsztaty na temat rozwoju lokalnego w ramach dwóch europejskich konferencji na temat ekonomii społecznej (Praga 2002 i Kraków 2004), które odegrały waŝną rolę w rozwoju polskiej ekonomii społecznej. Obecnie Reves prowadzi prace w trzech samorządach lokalnych w Polsce, a mianowicie w powiecie Białołęka (w pobliŝu Warszawy), w mieście Byczyna i w dwóch dzielnicach miasta Gdynia. Reves wspiera i zapewnia wiedzę fachową przy nawiązywaniu partnerstwa pomiędzy władzami lokalnymi a lokalnymi podmiotami ekonomii społecznej (jeŝeli takie istnieją) lub społecznościami lokalnymi. Ponadto Reves brał udział w pierwszych dwóch konferencjach na temat ekonomii społecznej w Polsce zorganizowanych przez FISE w 2006 i 2007 roku EMES EMES EMES Europejska Sieć Badawcza Adres c/o University of Liege, Bd du Rectorat, B33, box 4, 4000 Liege (Sart-Tilman) Strona internetowa Tel i faks Tel.: +32 (0) Faks: +32 (0) Adres elektroniczny info@emes.net Osoba kontaktowa Rocio Nogales (koordynator) Krótka historia EMES istnieje od 1996 roku, kiedy to międzynarodowa grupa naukowców utworzyła sieć badawczą sponsorowaną przez Unię Europejską. Po osiągnięciu niezwykłego poziomu wzajemnego porozumienia, zaufania i wspólnoty celów badawczych, z inicjatywy tej narodziła się wspólnota badaczy. Organizacja ta została formalnie utworzona jako stowarzyszenie nonprofit (zgodnie z prawem belgijskim) w 2002 roku, przyjmując nazwę swojego pierwszego programu badawczego powstanie przedsiębiorstw społecznych w Europie ; jednak EMES zajmuje się szerszymi zagadnieniami obejmującymi szeroko rozumiany trzeci sektor. 35

36 Członkowie Ośrodki badawcze: CCS - Centre for Co-operative Studies, University College Cork (Irlandia); CERISIS - Centre de Recherches Interdisciplinaires pour la Solidarité et l Innovation Sociale (Belgia); CES - Centre d'economie Sociale (Belgia); CSE Centre for Social Entrepreneurship, Roskilde University, (Dania); CESIS - Centro de Estudos para a Intervençao Social (Portugalia); CIES - Centro de Investigación de Economía y Sociedad (Hiszpania); CRIDA - Centre de Recherche et d Information sur la Démocratie et l Autonomie (Francja); CRU - Co-operatives Research Unit (Wielka Brytania); ISSAN - Istituto Studi Sviluppo Aziende Non Profit (Włochy); SH - Södertörns högskola (Szwecja). Członkowie indywidualni: Karl Birkhölzer, Tech-Net Berlin, (Niemcy); Bernard Enjolras, Institute for Social Research, (Norwegia); Adalbert Evers, Justus Liebig University, Giessen, (Niemcy); Laurent Gardin, Université de Valenciennes/LISE; Jean-Louis Laville, CNAM/LISE, Paris; Vincent Lhuillier, Ecole de Santé Publique, Université Henri Poincaré (Francja); Ewa Leś, Polska Akademia Nauk, (Polska); Pekka Pättiniemi, KSL Civic Association for Adult Learning, (Finlandia); Victor Pestoff, Mid- Sweden University, (Szwecja). Mechanizm finansowania Granty, dochody z realizacji projektów i składki członkowskie. Cele Celem EMES jest stopniowa budowa europejskiego korpusu wiedzy teoretycznej i empirycznej, pluralistycznej pod względem dyscyplin naukowych i metodologii, dotyczącej kwestii trzeciego sektora. Działalność Zakres działalności prowadzonej przez EMES oraz członków i partnerów tej organizacji moŝna podzielić na następujące kategorie: PRACE BADAWCZE EMES prowadzi wielodyscyplinarne badania, których celem jest poznanie róŝnorodnych doświadczeń na szczeblu krajowym oraz sposobów zakorzenienia organizacji trzeciego sektora w poszczególnych społeczeństwach. PROGRAMY EDUKACYJNE EMES bezpośrednio i pośrednio wspiera działania w celu nauczania tych kierunków na europejskich uniwersytetach, poprzez organizowanie letnich szkół doktoranckich, opracowywanie programów uniwersyteckich, goszczenie stypendystów lub udział w inicjatywach europejskich. EMES zorganizuje pierwszą letnią szkołę dla doktorantów we współpracy z siecią Cinefogo w lipcu 2008 roku. UPOWSZECHNIANIE WIEDZY Jako organizator lub uczestnik międzynarodowych i krajowych konferencji, seminariów i spotkań EMES dąŝy do szerokiego upowszechniania wyników swoich projektów badawczych i swoich publikacji w świecie akademickim oraz w róŝnych środowiskach gospodarczych, społecznych i politycznych w celu wzbogacania zgromadzonej wiedzy i rozwoju tej dziedziny badań. Na przykład, EMES zorganizował wraz z ISTR (Międzynarodowe Towarzystwo Badań nad Trzecim Sektorem) dwie duŝe konferencje międzynarodowe wiosną 2005 roku (ParyŜ, Francja) i latem 2008 roku (Barcelona, Hiszpania). Istotne działania prowadzone obecnie i planowane w przyszłości EMES korzysta z nagromadzonych doświadczeń, wiedzy fachowej i reputacji wszystkich swoich członków, którymi są czołowe ośrodki badawcze i wybitni badacze indywidualni w dziedzinie trzeciego sektora I przedsiębiorczości społecznej. Od momentu swojego powstania w 1996 roku EMES zrealizował sześć duŝych projektów badawczych w następujących dziedzinach: Przedsiębiorczość społeczna: Projekt EMES na temat powstawania przedsiębiorstw społecznych w Europie ( ); Studium nad promocją roli przedsiębiorstw społecznych w Europie Środkowej i Wschodniej i w WNP (2006). Trzeci sektor: Trzeci system a zatrudnienie w partnerstwie z CIRIEC International ( ). Usługi personalne i społeczne. Projekt opieki nad dziećmi, dotyczący usług opieki nad dziećmi w Europie ( ). 36

37 Integracja zawodowa: Projekt ELEXIES dotyczący przedsiębiorstw integracji społecznej w Europie ( ); Projekt PERSE dotyczący wyników społeczno-ekonomicznych przedsiębiorstw społecznych w dziedzinie integracji zawodowej ( ). Głównym elementem misji EMES są równieŝ szkolenia i edukacja. Dlatego teŝ EMES i jego członkowie aktywnie angaŝują się w rozwijanie społeczności studentów w tych dziedzinach i pomagają w opracowaniu rzetelnych programów nauczania dotyczących zagadnień trzeciego sektora. Cele te są realizowane za pośrednictwem opracowywania formalnych uniwersyteckich programów nauczania dotyczących tematów poruszanych w projektach badawczych EMES; goszczenie stypendystów (np. studentów z Instytutu Administracji Publicznej w Kielcach w Polsce w ramach programu Leonardo da Vinci) i studentów studiów podyplomowych; oraz opracowywanie specjalistycznych kursów doktoranckich dotyczących zagadnień trzeciego sektora (pierwsza letnia szkoła dla doktorantów odbędzie się w lipcu 2008 roku). Uwagi dodatkowe Dzięki więziom nawiązanym z innymi organizacjami europejskimi i międzynarodowymi EMES moŝe wzmacniać swoje zasoby i zwiększać oddziaływanie swoich projektów i działań. Oprócz juŝ wspomnianych, owocnych kontaktów z ISTR, EMES jest jednym z czterech członków załoŝycieli Sieci uniwersyteckiej na rzecz przedsiębiorczości społecznej ( Innymi partnerami EMES są m.in. Program Rozwoju Narodów Zjednoczonych (UNDP) Ośrodek Regionalny w Bratysławie; Sieć Cinefogo oraz sieć badawcza z Ameryki Łacińskiej RILESS (Red de Investigadores Latinoamericanos en Economía Social y Solidaria). Partnerstwo z UNDP-BRC doprowadziła do powstania szerokiej sieci badaczy w krajach Europy Środkowej i Wschodniej oraz Wspólnoty Niepodległych Państw, którą EMES pragnie wzmacniać w przyszłości za pośrednictwem nowych projektów badawczych, wymiany naukowców oraz organizacji wspólnych działań ułatwiających wzajemną wymianę wiedzy. 37

38 2.3.4 EAPN EAPN Europejska Sieć przeciwko Ubóstwu (European Antipoverty Network) Adres 18, Square de Meeus, B-1050 Bruksela, Belgia Tel i faks Tel.: +32 (0) Faks: +32 (0) Strona internetowa Adres elektroniczny team@eapn.skynet.be Osoba kontaktowa Fintan Farrel Dyrektor Krótka historia Od 1990 roku EAPN funkcjonuje jako niezaleŝna sieć organizacji pozarządowych i grup zaangaŝowanych w walkę z ubóstwem i wykluczeniem społecznym w państwach członkowskich Unii Europejskiej. Członkowie EAPN jest siecią 24 krajowych sieci organizacji dobrowolnych i grup lokalnych zajmujących się zwalczaniem ubóstwa w kaŝdym z krajów członkowskich UE oraz organizacji europejskich, które w swojej działalności skupiają się na zwalczaniu ubóstwa i wykluczenia społecznego. Do sieci EAPN naleŝą: EAPN Austria - Die Armutskonferenz; EAPN Belgia; EAPN Bułgaria - BAPN ; EAPN Czechy; EAPN Dania Danemu ; EAPN Finlandia; EAPN Francja; EAPN Niemcy NAK ; EAPN Grecja; EAPN Irlandia; EAPN Włochy CILAP ; EAPN Luksemburg Letzebuerg ; EAPN Portugalia REAPN ; EAPN Hiszpania; EAPN Szwecja; EAPN Wielka Brytania Członkami EAPN jest równieŝ 27 organizacji międzynarodowych. Mechanizm finansowania Zasadnicze finansowanie: prawie 90% budŝetu EAPN jest finansowane przez Komisję UE w ramach programu wspierania sieci UE zaangaŝowanych w walkę z wykluczeniem społecznym (Progress). Pozostałe 10% dochodów pochodzi z wpłat od członków i sponsorów. Dodatkowym źródłem finansowania moŝe być partnerstwo w ramach projektów europejskich. Cele Zasadnicze cele EAPN są następujące: wprowadzenie walki z ubóstwem i wykluczeniem społecznym do programów politycznych Unii Europejskiej; promowanie i wspieranie skutecznych działań przeciwko ubóstwu i wykluczeniu społecznemu; 38

39 rzecznictwo w imieniu ludzi i grup, którym zagraŝa ubóstwo i wykluczenie społeczne. We wszystkich obszarach swojej działalności EAPN uwzględnia cele równości płci i walki z rasizmem. Działalność Rzecznictwo EAPN jest jednym z głównych partnerów instytucji europejskich w obszarze europejskiej strategii zwalczania wykluczenia społecznego. Lobbuje na rzecz włączenia walki z ubóstwem i wykluczeniem społecznym do wszystkich polityk wspólnotowych, począwszy od Funduszy Strukturalnych i polityki w zakresie zatrudnienia aŝ po polityki gospodarczą i monetarną. EAPN buduje sojusze z odpowiednimi podmiotami, aby przemawiać donośniejszym głosem na rzecz integracji społecznej. Analiza EAPN starannie analizuje polityki i programy wspólnotowe, które mogą mieć wpływ na grupy zagroŝone ubóstwem i wykluczeniem społecznym. Sieć nawiązuje równieŝ kontakty z sektorem badawczym, aby poszerzać wiedzę na temat ubóstwa i wykluczenia społecznego w UE. EAPN opracowuje propozycje prezentowane następnie instytucjom wspólnotowym. Informacja Strona internetowa to podstawowe źródło informacji na temat ubóstwa i wykluczenia społecznego w Europie. Biuletyn Network News oraz wydawany co dwa miesiące informator EAPN Flash zawierają informacje na temat EAPN i polityk/wydarzeń w UE oraz na temat programów i inicjatyw wspólnotowych, które mogą być interesujące dla członków EAPN. EAPN przygotowuje równieŝ szereg materiałów na temat ubóstwa, integracji społecznej, zatrudnienia, ochrony socjalnej, Funduszy Strukturalnych, przyszłości Europy itp. Wymiana EAPN tworzy grupy zadaniowe i gości międzynarodowe seminaria. Organizacja ta stanowi równieŝ forum wymiany informacji na temat krajowych polityk w zakresie integracji społecznej. Ułatwia nawiązywanie partnerstw pomiędzy swoimi członkami i z innymi podmiotami, a takŝe utrzymuje kontakty z organizacjami pozarządowymi w krajach kandydujących do UE. Szkolenia EAPN prowadzi szkolenia dla swoich członków w zakresie tworzenia sieci i polityk europejskich. Grupy zadaniowe: EAPN prowadzi część swojej działalności dzięki trzem duŝym grupom roboczym: - Integracja społeczna; - Zatrudnienie; - Fundusze Strukturalne Istnieje jeszcze jedna, mniejsza grupa robocza ds. usług. Istotne działania prowadzone obecnie i planowane w przyszłości Prowadzona w skali całej UE kampania na rzecz odpowiednich programów minimalnego dochodu. Obecnie 24 spośród 27 państw członkowskich posiadają programy dochodu minimalnego, jednak występują powaŝne utrudnienia w dostępie do nich i nie zawsze są one odpowiednie. EAPN działa na rzecz tego, aby minimalny dochód został uznany za podstawową zasadę w UE, opartą na sprawiedliwości społecznej i równości szans dla wszystkich. Przygotowanie NAP (Narodowych Planów Działania) na rzecz integracji na lata ; Wzmocnienie komunikacji Komisji na temat otwartej metody koordynacji ochrony socjalnej i integracji społecznej; Przygotowanie filmu na temat wsparcia w zakresie aktywizacji zawodowej; Wymiany ponadnarodowe dotyczące wykorzystania funduszy strukturalnych przez organizacje pozarządowe na szczeblu krajowym; Działania lobbystyczne związane z koncepcją elastycznych zabezpieczeń. Uwagi dodatkowe Niedawno powstał polski komitet EAPN, chociaŝ nie uzyskał jeszcze statusu prawnego. Opiera się on na inicjatywie WRZOS (Wspólnota Robocza Związków Organizacji Socjalnych). Jej głównym celem jest stworzenie odpowiedniej formy organizacyjnej, integrowanie i wzmacnianie współpracy pomiędzy organizacjami działającymi w obszarze walki z ubóstwem i wykluczeniem społecznym. 39

40 Osoba kontaktowa: Kamila Płowiec WRZOS ul. Nowy Świat Warszawa (Polska) Tel: +48 (0) Członkami polskiego komitetu EAPN są: Wspólnota Robocza Związków Organizacji Socjalnych (WRZOS) Federacja Polskich Banków śywności Caritas Kielce (Caritas Polska) Sportowe Stowarzyszenie na Rzecz Integracji Społecznej Stowarzyszenie na Rzecz Integracji Społecznej im. Św. Jadwigi Śląskiej Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom i MłodzieŜy Blisko dziecka Stowarzyszenie MONAR Stowarzyszenie Przyjaciół Międzynarodowego Ruchu ATD Czwarty Świat w Polsce (Warszawa, Kielce) Stowarzyszenie Nadzieja Przeciw Biedzie i Bezrobociu Stowarzyszenie Osób Pozbawionych Pracy Multis Multum Centrum Projektów Obywatelskich Fundacja Bea Pro Publico Bono Stowarzyszenie Rodzin Katolickich Diecezji Płockiej Towarzystwo Pomocy im. Św. Brata Alberta Stowarzyszenie Wydawnicze BARKI Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych EFFATA Ogólnopolski Związek Bezrobotnych Stowarzyszenie Pomocy Ludzie Ludziom Platforma Społeczna Platforma Społeczna (Social Platform) Adres 18, Square de Meeus, B-1050, Bruksela, Belgia Tel i faks Tel.: +32 (0) Faks: +32 (0) Strona internetowa Adres elektroniczny platform@socialplatform.org Osoba kontaktowa Roshan Di Puppo Dyrektor Krótka historia Dla europejskich społecznych organizacji pozarządowych publikacja Opracowania na temat europejskiej polityki społecznej w listopadzie 1993 roku była istotnym wydarzeniem, poniewaŝ był to pierwszy oficjalny dokument, w którym otwarcie poruszano te kwestie i postulowano nawiązanie dialogu z organizacjami pozarządowymi. Grupa zainteresowanych organizacji pozarządowych zorganizowała wspólnie forum organizacji pozarządowych w celu omówienia tego Opracowania w kwietniu 1994 roku. Współpraca ta była następnie kontynuowana na zasadach nieformalnych, 40

41 przynosząc wspólne stanowiska w sprawie propozycji zorganizowania Europejskiego forum ds. polityki społecznej oraz średnioterminowego Programu działań społecznych Europejskie społeczne organizacje pozarządowe postanowiły wykorzystać te kontakty do stworzenia bardziej stałych ram współpracy. Głównym celem było umoŝliwienie sektorowi organizacji pozarządowych nawiązania szerszego i ciągłego dialogu z instytucjami europejskimi w kwestiach polityki społecznej, który stanowiłby uzupełnienie konsultacji sektorowych, które miały kluczowe znaczenie. Właśnie w tym kontekście powstała w 1995 roku Platforma Społecznych Organizacji Pozarządowych. Gromadzi ona około czterdziestu europejskich organizacji pozarządowych, federacji i sieci, które działają na rzecz budowy inkluzywnego społeczeństwa i wspierają wymiar społeczny Unii Europejskiej. Członkowie Platforma Społeczna obejmuje trzy kategorie członków: członków pełnoprawnych, członków stowarzyszonych i obserwatorów. Członkowie pełnoprawni: AGE Europejska Platforma Osób Starszych; ATD Czwarty Światowy Ruch Międzynarodowy; Autyzm Europa; Caritas Europa; CEBSD Połączone Europejskie Biuro na rzecz Rozwoju Społecznego; COFACE Konfederacja Organizacji Rodzinnych w UE; Eurochild; Eurodiaconia; EAPN Europejska Sieć przeciwko Ubóstwu; EAEA Europejskie Stowarzyszenie na rzecz Edukacji Dorosłych; EASPD Europejskie Stowarzyszenie Usługodawców dla Osób Niepełnosprawnych; EBU Europejski Związek Niewidomych; Euronet Europejska Sieć na rzecz Dzieci; CECOP Europejska Konfederacja Spółdzielni Pracy, Spółdzielni Społecznych i Przedsiębiorstw Partycypacyjnych; CEDAG Europejska Rada Organizacji Nonprofit; EDF Europejskie Forum Niepełnosprawnych; FEANTSA Europejska Federacja Krajowych Organizacji pracujących z bezdomnymi; EURAG Europejska Federacja Osób Starszych; FEFAF Europejska Federacja Nieopłacanych Rodziców i Opiekunów w domu; CECODHAS Europejski Komitet Kontaktowy na rzecz mieszkalnictwa społecznego; ENAR Europejska Sieć przeciwko Rasizmowi; EPHA Europejskie Przymierze Zdrowia Publicznego; ESAN Europejska Sieć Działań Społecznych; EWL Europejskie Lobby Kobiet; YFJ Europejskie Forum Młodych; ICSW Międzynarodowa Rada ds. Opieki Społecznej; MHE Zdrowie Umysłowe w Europie; Solidar; Inzja w Europie Europejskie Stowarzyszenie Towarzystw Osób Niepełnosprawnych Intelektualnie i ich rodzin; ILGA-Europe Europejski Region Międzynarodowego Stowarzyszenia gejów i lesbijek; CEV Europejski Ośrodek Wolontariatu; FAI Międzynarodowa Federacja Chrześcijańskich Stowarzyszeń Pracowników we Włoszech; Workability Europe Członkowie stowarzyszeni: AFEM - Association des Femmes de l'europe Méridionale; ERIO Europejskie Biuro Informacyjne Romów; IPPF EN Międzynarodowa Federacja Planowanego Rodzicielstwa; QCEA - Quaker Council for European Affairs; Biuro Czerwonego KrzyŜa przy UE; Save the Children Europe Group;YES Forum MłodzieŜ i Praca Społeczna w Europie Obserwatorzy: CNVOS Ośrodek organizacji pozarządowych Słowenii; EuroHealthNet; ENU Europejska Sieć Bezrobotnych; NCVO Narodowa Rada na rzecz Organizacji Dobrowolnych; NICVA Północnoirlandzka Rada na rzecz działań dobrowolnych; Ogólnocypryjska Rada Koordynacyjna Wolontariatu; PICUM; Platforma de ONGs de Acción Social; SCVO Szkocka Rada Organizacji Dobrowolnych; IFSW Europe Międzynarodowa Federacja Pracowników Społecznych; WCVA Walijska Rada Działań Wolontariatu Mechanizm finansowania Platforma Społeczna jest finansowana z grantu Komisji Europejskiej pokrywającego koszty bieŝące. Finansowanie pochodzi z Programu działań wspólnotowych dla promocji aktywnej europejskiej postawy obywatelskiej. To finansowanie dla Platformy Społecznej przeznaczone jest na działania promujące aktywną postawę obywatelską poprzez wspieranie zaangaŝowania społecznych organizacji pozarządowych w kształtowanie polityk europejskich. BudŜet ten jest wydatkowany na ułatwianie takiego zaangaŝowania członkom organizacji poprzez dostarczanie im informacji na temat odpowiednich procesów w UE, organizowanie spotkań członków w celu wymiany doświadczeń i wiedzy, organizowanie spotkań przedstawicieli instytucji UE i społecznych organizacji pozarządowych, co zapewnia ukierunkowany wkład społecznych organizacji pozarządowych w procesy kształtowania polityk UE. Inne źródła finansowania to składki członkowskie, inne wpłaty od członków oraz finansowanie pozyskiwane dla konkretnych projektów. 41

42 Cele Platforma Społeczna i członkowie tej organizacji dąŝą do upowszechniania zasad równości, solidarności, niedyskryminacji, a takŝe wspierają szacunek dla praw fundamentalnych wszystkich ludzi w Europie, a w szczególności w Unii Europejskiej. Platforma Społeczna stara się realizować w swoich działaniach następujące cele: Likwidacja ubóstwa i eliminacja wykluczenia społecznego Eliminacja dyskryminacji we wszelkich jej przejawach oraz wspieranie równości wszystkich ludzi Równość kobiet i męŝczyzn we wszystkich obszarach Ŝycia Wspieranie demokracji partycypacyjnej ZaangaŜowanie społecznych organizacji pozarządowych w nasilony i uporządkowany dialog na szczeblu UE Włączenie ludzi doświadczających lub zagroŝonych ubóstwem, wykluczeniem i dyskryminacją w procesy decyzyjne ich dotyczące Działalność Poprzez swoje działania w zakresie kształtowania polityk i kampanii Platforma Społeczna umoŝliwia swoim organizacjom członkowskim gromadzenie pomysłów i wiedzy fachowej, wykorzystywanie ich wspólnego zasobu doświadczeń do pozytywnych działań na rzecz zmian społecznych w UE. Dla swoich organizacji członkowskich Platforma spełnia rolę wehikułu wyraŝania ich wspólnych wartości oraz przekształcania ich w donośny głos sektora społecznych organizacji pozarządowych. Platforma upowszechnia informacje i wspiera zrozumienie interesujących polityk UE wśród społecznych organizacji pozarządowych, a takŝe buduje solidarność, współpracę i zasób wiedzy fachowej poprzez wymianę wiedzy i doświadczeń pomiędzy społecznymi organizacjami pozarządowymi. Prace Platformy Społecznej w zakresie kształtowania polityk są prowadzone głównie przez jej tematyczne grupy robocze, których członkowie spotykają się, aby wymieniać się poglądami i pomysłami oraz uzgadniać wspólne strategie i stanowiska prezentowane przez Platformę Społeczną. Obecnie funkcjonują trzy główne grupy robocze, ds. polityki społecznej, ds. praw fundamentalnych i niedyskryminacji oraz ds. usług społecznych lezących w interesie ogółu. Działa równieŝ jedna nieformalna grupa robocza ds. zatrudnienia. Prace w zakresie kształtowania polityki i w zakresie organizowania kampanii na temat kwestii dialogu obywatelskiego i rządzenia prowadzi grupa kierownicza, zaś Komitet zarządzający nadzoruje działania wszystkich grup. Sekretariat Platformy Społecznej koordynuje działania wszystkich grup. Platforma Społeczna jest aktywna w następujących obszarach: Korporacyjna odpowiedzialność społeczna Zmiany demograficzne i społeczne Zatrudnienie Równość i zwalczanie dyskryminacji Prezydencje UE Prawa fundamentalne Przyszłość Europy Integracja imigrantów Strategia Lizbońska na rzecz rozwoju i zatrudnienia " Demokracja partycypacyjna i dobre rządzenie Zamówienia publiczne Usługi lezące w interesie ogółu oraz usługi społeczne i zdrowotne Ochrona społeczna i inkluzja społeczna ZrównowaŜony rozwój Istotne działania prowadzone obecnie i planowane w przyszłości Rozwijanie zbiorowej toŝsamości społecznych organizacji pozarządowych i informowanie o osiągnięciach społecznych organizacji pozarządowych w zakresie budowy spoistości społecznej; Uczynienie z sektora lidera w zakresie praktyk dobrego zarządzania dla organizacji pozarządowych poprzez wypracowanie Karty zarządzania dla europejskich organizacji pozarządowych; Wspieranie członków w realizacji ich celów poprzez zapewnianie informacji, rozwój wzajemnego zrozumienia i szkolenia; 42

43 Wspieranie rozwoju więzi pomiędzy europejskim społecznymi organizacjami pozarządowymi a organizacjami pozarządowymi z nowych państw członkowskich oraz krajów akcesyjnych i kandydujących; Praca na rzecz rozwoju bardziej otwartej i demokratycznej Unii Europejskiej; Jak najpełniejsze wykorzystanie nowych społecznych zapisów Traktatu reformującego, a w szczególności Karty UE praw fundamentalnych oraz przekrojowej klauzuli społecznej; Kampania promująca zalecenia społecznych organizacji pozarządowych w dziedzinie zmian demograficznych oraz dąŝenie do tego, aby zostały one uwzględnione w zrewidowanych zintegrowanych wytycznych lizbońskich oraz w Agendzie społecznej UE; Rozwój potencjału sektora społecznych organizacji pozarządowych w zakresie ich udziału w kształtowaniu i wdraŝaniu europejskich polityk w zakresie zatrudnienia; Zagwarantowanie, aby likwidacja ubóstwa i wykluczenia społecznego była priorytetem na szczeblu europejskim oraz aby uzgodnione działania przynosiły spodziewane efekty; Kampania promująca zalecenia społecznych organizacji pozarządowych dotyczące usług lezących w interesie ogółu (przyjęte w 2007 roku), aby zagwarantować patrzenie oczami odbiorców na usługi społeczne i zdrowotne oraz wspierać uznanie roli społecznych organizacji pozarządowych w realizacji takich usług; Jak najpełniejsze wykorzystanie włączenia Karty UE praw fundamentalnych do Traktatu reformującego oraz ułatwianie zaangaŝowania społecznych organizacji pozarządowych w promocję polityk UE opartych na koncepcji praw fundamentalnych; Kampania promująca zalecenie społecznych organizacji pozarządowych w kwestii osiągnięcia równości w Europie (przyjęte w 2007 roku), wspieranie wymian pomiędzy organizacjami członkowskimi i rozwijanie partnerstwa z kluczowymi interesariuszami walki z dyskryminacją; Wspieranie wymian pomiędzy organizacjami członkowskimi i rozwijanie partnerstwa z kluczowymi interesariuszami promocji równości płci pomiędzy kobietami a męŝczyznami; Wspieranie zaangaŝowania organizacji członkowskich Platformy Społecznej w obszarze migracji, a takŝe całościowego i opartego na uznaniu praw ludzkich podejścia do kwestii migracji; Upowszechnianie wśród organizacji członkowskich informacji dotyczących realizacji nowego Programu działania PROGRESS; wspomaganie ich zaangaŝowania w konsultacje na temat jego realizacji CEFEC CEFEC Konfederacja Europejskich Firm Społecznych, Inicjatyw Zatrudnieniowych i Spółdzielni Socjalnych (Confederation of European Social Firms, Employment Initiatives and Social Cooperatives) Adres 6, Harissis, Ateny, Grecja Tel i faks Tel.: Faks: Strona internetowa Adres elektroniczny secretariat@cefec.org Osoba kontaktowa Marianna Georgali Krótka historia CEFEC Powstał w 1986 roku jako luźna grupa pionierów w zakresie rehabilitacji osób umysłowo chorych. Przez pierwsze 15 lat CEFEC skupiał sie w swojej działalności na zdrowiu psychicznym, natomiast ostatnio poszerzył pole działania na firmy społeczne w ogólności. Członkowie CEFEC ma członków i zwolenników organizacyjnych: 43

44 Członkowie organizacyjni: Pro Mente Austria (Austria); AIGS - Association Interregionale de Guidance et de Sante (Belgia); Okręgowa Poradnia Psychiatryczna w Rousse (Bułgaria); FOKUS Stowarzyszenie Zdrowia Psychicznego (Czechy); CRCA Cypryjskie Stowarzyszenie Doradztwa Rehabilitacyjnego (Cypr); Specialisterne (Dania); Affinity Fińskie Centralne Stowarzyszenie Zdrowia Psychicznego; VATES-saatio / Fundacja VATES (Finlandia); BAG Bundesarbeitsgemeinschaft Integrationsfirmen e.v.; BAG BTZ Bundesarbeitsgemeinschaft Beruflicher (Niemcy); Kaleidoskopio; PEPSAEE Ogólnogrecki Związek Rehabilitacji Psychospołecznej i Integracji Zawodowej; Szpital Psychiatryczny w Petra Olympus; Szpital Psychiatryczny w Thessaloniki; Towarzystwo Psychiatrii Społecznej (Grecja); Warsztaty Wspólnotowe w Shannon ltd (Irlandia); Associacao de Reabilitacao e Integracao Ajuda (Portugalia); DOBROVITA plus d.o.o.; SENT Słoweńskie Stowarzyszenie Zdrowia Psychicznego (Słowenia); FAISEM, Iniciativa de Empleo Andaluza, IDEA, S.A (Hiszpania); ESPAS-Stiftung fur wirtschaftliche und sozialeintegration Erwerbsbeeintrachtigter (Szwajcaria); Firmy Społeczne UK (UK). Zwolennicy : Christiane Haerlin, Christiane Kramer, Saskia Andriessen. Mechanizm finansowania CEFEC ma bardzo skromny budŝet pochodzący ze składek członkowskich. Przeznaczony jest on na finansowanie działającego w niepełnym wymiarze czasu sekretariatu. Imprezy i inne działania są finansowane przez poszczególnych członków, sponsorów lub z dotacji publicznych. Cele CEFEC uwaŝa, Ŝe wszyscy ludzie niepełnosprawni mają prawo do własnego miejsca w społeczeństwie i miejscu pracy. Ludzie niepełnosprawni mają prawo do normalnej pracy, gdzie powinni być traktowani równoprawnie, do normalnej umowy o pracę i takiej samej płacy jak inni ludzie. CEFEC dąŝy do tworzenia firm społecznych i niezaleŝnych spółdzielni, starając się przekształcać i przejmować od instytucji publicznych warsztaty chronione zapewniające dodatkowe usługi opiekuńcze, aby wspierać integrację ich podopiecznych na konkurencyjnych miejscach pracy w normalnych przedsiębiorstwach. Działalność Wspieranie organizacji, które pragną tworzyć nowe miejsca pracy CEFEC wspiera organizacje, które pragną tworzyć nowe miejsca pracy dla ludzi z problemami związanymi ze zdrowiem psychicznym oraz dla innych ludzi niepełnosprawnych. CEFEC opracował wytyczne zawierające szczegółowe wskazówki, jak tworzyć firmy socjalne. Wymiana informacji i wzajemne wsparcie na szczeblu krajowym CEFEC zapewnia swoim organizacjom członkowskim bieŝące informacje na temat nowych wydarzeń w ich krajach, a takŝe wspiera tworzenie sieci krajowych. W kaŝdym kraju znajduje się jeden wybrany przedstawiciel, który dostarcza aktualnych informacji. CEFEC organizuje równieŝ regularne krajowe spotkania w róŝnych krajach europejskich. Rzecznictwo w imieniu organizacji członkowskich CEFEC reprezentuje interesy swoich organizacji członkowskich. CEFEC wspiera swoich członków w dyskusjach z władzami krajowymi i Komisją Europejską. W ramach Komisji Europejskiej CEFEC jest uznaną organizacją pozarządową sektora integracji ekonomicznej. Baza danych na temat firm socjalnych CEFEC utworzył bazę danych zawierającą informacje na temat firm socjalnych we wszystkich krajach europejskich. Ta baza danych obejmuje informacje na temat adresów, osób kontaktowych, działalności, obszarów aktywności gospodarczej itp. Analiza bieŝącej sytuacji firm socjalnych w róŝnych krajach europejskich CEFEC zapewnia swoim członkom aktualne informacje i publikuje Biuletyn. Sekretariat CEFEC wspiera równieŝ organizacje członkowskie w poszukiwaniu partnerów do realizacji programów i organizacji działań ponadnarodowych. Doroczne konferencje CEFEC raz do roku organizuje konferencję na temat firm socjalnych. KaŜda taka konferencja stwarza okazję do spotkania partnerów z danego sektora i do wymiany informacji. Konferencja obejmuje 44

45 równieŝ targi firm socjalnych, na których organizacje członkowskie CEFEC mogą prezentować swoje produkty i usługi kolegom i szerszej publiczności. Istotne działania prowadzone obecnie i planowane w przyszłości Obecnie działalność CEFEC skupia się na następujących kwestiach: Organizacja krajowej konferencji w Lizbonie w czerwcu 2008 roku; Poszukiwanie nowych członków, aby stać się organizacją bardziej reprezentatywną dla rozmaitych krajowych modeli i typologii firm socjalnych oraz poszerzać wymianę wiedzy i współpracę na szczeblu europejskim; Planowanie dorocznej Nagrody dla najlepszej firmy socjalnej Europy. Nagroda ta zostanie po raz pierwszy przyznana w 2009 roku. Międzynarodowi jurorzy wybiorą najlepsze firmy socjalne spośród wszystkich zgłoszonych kandydatur FEBEA FEBEA Adres 4-6 rue de Pascale 1040 Bruksela Strona internetowa Tel i faks Tel.: +32 (0) Faks: +32 (0) Adres elektroniczny febea@febea.org Osoba kontaktowa Isabelle Lohisse Sekretarz generalny Krótka historia Utworzona w 2001 roku, Europejska Federacja Banków Etycznych i Alternatywnych (FEBEA Fédération Européenne des banques Ethiques et Alternatives) jest stowarzyszeniem z siedzibą w Brukseli funkcjonującym zgodnie z prawem belgijskim. Jest ona otwarta na organizacje z krajów członkowskich Unii Europejskiej i krajów ubiegających się o członkostwo i zrzesza instytucje finansowe, których celem jest finansowanie ekonomii społecznej i ekonomii opartej na solidarności. Febea została utworzona dlatego, Ŝe przedsiębiorcy z sektora ekonomii opartej na solidarności długotrwale bezrobotni tworzący własne firmy, rolnicy uruchamiający organiczną produkcję czy kierownicy przedsiębiorstw integracyjnych często napotykali na trudności w uzyskiwaniu finansowania z tradycyjnego sektora bankowego. I właśnie w tej dziedzinie FEBEA stara się oferować pomoc: jej członkowie mogą zaoferować takim przedsiębiorcom wiedzę fachową i środki finansowe. Członkowie Członkami FEBEA są oszczędnościowe i kredytowe instytucje finansowe, które realizują niezwykle istotne działania w zakresie finansowania społecznego (finance solidaire). Obecnie członkami federacji są: APS Bank Ltd. (MT), Banca Popolare Etica (IT), Bank für Sozialwirtschaft (DE), Banque Alternative Suisse (Switzerland), BBK Solidarioa Fundazioa (ES), BISE Bank (PL), Caisse Solidaire du Nord Pasde-Calais (FR), Caixa Pollença (ES), Cassa Centrale Banca Cooperativa della Provincia di Trento (IT), Charity Bank (UK), Consortium ETIMOS (IT), Crédal (BE), Crédit Coopératif (FR), Cultura Sparebank (Norway), Ekobanken (Se), Femu Qui (FR), Fiare Fundazioa (ES), Hefboom (BE), Integra Cooperative (SK), Merkur (DK), La NEF (FR), SIDI (FR), SIFA (FR), Fundació Un Sol Món (ES). Mechanizm finansowania Stowarzyszenie jest finansowane z corocznych składek członkowskich. Poszczególne produkty są finansowane przez organizacje członkowskie (patrz szczegółowy opis). 45

46 Cele Celem FEBEA jest tworzenie narzędzi finansowych solidarności. FEBEA jest miejscem wymiany doświadczeń i kształtowania wspólnych narzędzi wspierających rozwój solidarności finansowej w Europie. Dostępne dla wszystkich członków FEBEA, narzędzia te są bardzo zróŝnicowane: fundusze gwarancyjne ( gwarancje solidarne ), fundusze inwestycyjne ( Solidarity Choice ), a takŝe firmy zapewniające finansowanie ( SEFEA: Société Européenne de Finance Ethique et Alternative European Europejska Spółka Etycznego i Alternatywnego Finansowania), itp. Wszystkie te środki zmierzają do wspólnego celu: aby w ostatecznym rachunku utworzyć bank refinansujący dla etycznych i alternatywnych instytucji finansowych działający w skali europejskiej.. Działalność FEBEA oferuje wiele produktów finansowych takich jak: SEFEA Europejska Spółka Etycznego i Alternatywnego Finansowania Utworzona w 2002 roku przez członków FEBEA, Europejska Spółka Etycznego i Alternatywnego Finansowania (SEFEA Société Européenne Finance Ethique et Alternative) odgrywa kluczową rolę w rozwoju ekonomii opartej na solidarności i społecznego finansowania w Europie. Jest to pierwsza w Europie firma finansowania alternatywnego posiadająca wiedzę fachową i narzędzia operacyjne, zdolna do wzmocnienia i większego upowszechnienia etycznych i opartych na solidarności przedsięwzięć finansowych we wszystkich krajach europejskich. SEFEA oferuje swoim członkom usługi finansowe i niefinansowe słuŝące wzmocnieniu struktury ich własnych aktywów finansowych, aby instytucje te mogły realizować wnioski swoich klientów o interwencję i wsparcie. Instytucja ta stosuje dwa narzędzia operacyjne: średni- i długoterminowa kapitalizacja oraz finansowanie. Działalność SEFEA nie ogranicza się do zwykłego wspierania juŝ istniejących instytucji finansowych. Dlatego teŝ SEFEA oferuje całość doświadczeń i wiedzy fachowej swoich członków nabytych na przestrzeni lat: pomoc techniczną we wszystkich fazach projektów, szkolenia operatorów, ocenę ryzyka i określanie strategii rozwojowych na podstawie lokalnych wymagań, ale z zachowaniem równieŝ perspektywy globalnej. ZałoŜyciele SEFEA wnieśli kapitał akcyjny w kwocie przekraczającej 324 miliony euro. Członkami załoŝycielami SEFEA są: Banca popolare Etica (Włochy), Caisse Solidaire de Nord Pas-De-Calais (Francja), Cassa Centrale delle Casse Rurali Trentine e delle Banche di Credito Cooperativo del nord-est (Włochy), Crédal (Belgia), Crédit Coopératif (Francja), Etimos (Włochy), Femu Qui (Korsyka), Hefboom (Belgia), La Nef (Francja), Bise (Polska). Fundusz gwarancji wzajemnych Gwarancja solidarnościowa Opracowany przez grupę zadaniową ds. jednolitego i alternatywnego finansowania Crédit Coopératif dla FEBEA, fundusz gwarancji wzajemnych Gwarancja solidarnościowa ma na celu zabezpieczać poŝyczki zaciągane przez podmioty i struktury ekonomii społecznej i ekonomii opartej na solidarności będące członkami funduszu i mające bliskie kontakty z FEBEA. Mając na uwadze róŝnice, jakie mogą występować pomiędzy róŝnymi strukturami ekonomii opartej na solidarności i pomiędzy róŝnymi krajami, FEBEA wypracowała wielopoziomowy system wzajemnościowy, aby doprowadzić do kompatybilności bardzo róŝnorodnych ryzyk. Będąc bardzo elastyczną strukturą, Gwarancja solidarnościowa obejmuje jak najszerszy zakres sektorów, tak aby lepiej rozłoŝyć ryzyko. Podstawowa część funduszu (sekcja A) obejmuje granty lub bezzwrotne zaliczki, a takŝe fundusze pierwotnie poŝyczone oraz subskrypcje zapłacone przez beneficjentów gwarancji funduszu. KaŜdy beneficjent gwarancji wnosi wkład do funduszu w drodze subskrypcji, której kwota zaleŝy od ostatecznej oceny ryzyka przedstawionej przez subskrybenta. Subskrypcje do funduszu są uwzajemniane, co oznacza, Ŝe wspólnie uczestniczą w zabezpieczaniu ryzyka. Po zadowalającej spłacie poŝyczki, kaŝda subskrypcja jest zwracana beneficjentowi, w kwocie powiększonej o zwrot finansowy i pomniejszonej o udział w niepowodzeniach pokrytych przez fundusz, proporcjonalnie do udziału w sekcji A funduszu. Specyfika funduszu polega na tym, Ŝe zapewnia on zainteresowanym strukturom kontrgwarantowania poŝyczek, które pragną one sponsorować. W takim wypadku wpłacają depozyt sponsorski, którego zamysłem jest wspieranie poŝyczek solidarnościowych na projekty, regiony lub konkretne wybrane przez nie tematy. Depozyty od organizacji sponsorujących nie są uwzajemniane. W ten sposób kaŝda organizacja sponsorująca uczestniczy tylko w ryzykach interesujących ją podmiotów. Sekcja B funduszu obejmuje depozyty nieuwzajemnione. Kombinacja ryzyk przyjmowanych przez te dwie sekcje funduszu stanowi podstawę mechanizmu gwarancji solidarnościowej. Depozyty mogą być zastąpione podpisanymi gwarancjami. 46

47 Fundusz inwestycyjny «Choix Solidaire» Nowa forma inwestycji solidarnościowej, utworzona i dystrybuowana przez Crédit Coopératif we Francji, Choix Solidaire łączy konsekwentne wyniki z poczuciem odpowiedzialności, przyjmując jak najmniejsze ryzyko. Choix Solidaire jest dostępny dla kaŝdego: osób indywidualnych, podmiotów korporacyjnych i programów oszczędnościowych. Choix Solidaire jest funduszem solidarnościowym inwestującym do 10% aktywów we francuskie i europejskie papiery solidarnościowe firm. Jego celem jest oferowanie subskrybentom społecznie odpowiedzialną inwestycję o stabilnej stopie wzrostu. Istotne działania prowadzone obecnie i planowane w przyszłości Jednym z celów SEFEA jest utworzenie Europejskiego Banku Alternatywnego (BEA Banque Européenne Alternative). Dysponując strukturą aktywów właściwą dla banku oraz wiedzą fachową SEFEA i jej członków, nowa organizacja będzie mogła działać jako prawdziwy europejski bank inwestycyjny dla sektora społecznego. Będzie równieŝ odgrywać rolę jednolitego i wpływowego rzecznika wobec międzynarodowych instytucji publicznych Europejska Sieć Franchisingu Społecznego (European Social Franchising Network) ESFN Europejska Sieć Franchisingu Społecznego Adres Ouseburn Farm, Ouseburn Road, Ouseburn, Newcastle Upon Tyne, NE1 2PA Wielka Brytania Strona internetowa Tel Kom: +44 (0) Skype: keithrich2 Adres elektroniczny keith.richardson@economicpartnerships.com Osoba kontaktowa Keith Richardson Krótka historia Franchising społeczny jest to nowa koncepcja przygotowana przez pewną liczbę organizacji i przedsiębiorstw społecznych z UE. Jest to metoda, która w zamyśle ma umoŝliwiać przedsiębiorstwom społecznym znacznie szybszy i bardziej efektywny rozwój niŝ było to dawniej moŝliwe. Inicjatywa ta opiera się na koncepcji konsorcjalnego podejścia do rozwoju biznesowego realizowanej we Włoszech. Polega ona na tym, Ŝe spółdzielnie socjalne łączą się w konsorcja lub federacje i samodzielnie uruchamiają nowe przedsięwzięcia, inaczej niŝ jest na przykład w Wielkiej Brytanii, gdzie rozwój biznesowy jest inicjowany przez jednostkowe agencje lub pojedyncze osoby. Takie podejście umoŝliwiło Włochom rozwiniecie największego sektora przedsiębiorczości społecznej. Idea ta jest równieŝ oparta na koncepcji komercyjnego franchisingu, który okazał się bardzo efektywną metodą rozwoju firm komercyjnych. WyŜsza stopa wzrostu wynika częściowo z wyŝszego odsetka firm franszyzowych, którym udaje się przetrwać, niŝ jest w przypadku innych rodzajów uruchamianej działalności gospodarczej (stopa ta jest około ośmiu razy wyŝsza w całej Europie). Franchising społeczny róŝni się od franchisingu komercyjnego pod tym względem, Ŝe przedsiębiorstwa mają oprócz celów komercyjnych równieŝ cele społeczne, a często choć nie zawsze firma jest własnością franszyzobiorcy miast franszyzodawcy. W ten sposób franszyzy społeczne są często bardziej podobne do federacji aniŝeli do hierarchicznych struktur komercyjnych. Europejska Sieć Franchisingu Społecznego (ESFN) została utworzona w celu promocji i rozwoju koncepcji franchisingu społecznego na szczeblu europejskim oraz w celu wymiany pomysłów biznesowych. ESFN, jako efekt uboczny prac prowadzonych w ramach projektu SIPS w obrębie inicjatywy EQUAL, została zainicjowana na posiedzeniu Grupy mieszanej ds. ekonomii społecznej Parlamentu Europejskiego dnia 10 października 2007 roku. 47

48 Zostanie ona wkrótce (wiosna 2008 roku) formalnie zarejestrowana jako Europejska grupa interesów ekonomicznych (EEIG). Członkowie Koncepcja franchisingu społecznego była rozwijana niezaleŝnie w wielu krajach europejskich. Przykłady to sieć hotelowa Le Mat utworzona we Włoszech, domy dla byłych przestępców Villa Vägen ut! W Szwecji, firmy opieki domowej Care and Share Associates w Wielkiej Brytanii i sieć supermarketów CAP Market w Niemczech. Niektóre z tych firm są całkiem duŝe CAP Market ma ponad 40 sklepów zaś inne, jak na przykład Le Mat, działają w więcej niŝ jednym kraju europejskim. Członkowie: Le Mat Italy and Le Mat Europe; FILSE (Włochy); LID (Litwa); 4th Angle; INSPIRE/ CASA & CoRE (Wielka Brytania); FAF (Niemcy); VATES (Finlandia); Konsortiet Vägen ut! kooperativen / Villa Vägen ut! And Le Mat Sweden; Coompanion (Szwecja). Mechanizm finansowania W dłuŝszej perspektywie sieć ta powinna osiągnąć samofinansowanie ze składek członkowskich. Organizacje członkowskie będą korzystać z informacji, np. na temat struktur biznesowych, promocji fanchisingu społecznego i koncepcji franchisingu społecznego. Takie wkłady członkowskie powinny wystarczyć na samodzielne utrzymanie sieci. Obecnie fundusze zapewnia projekt SIPS, natomiast członkowie płacą symboliczną składkę w kwocie 100. Cele ESFN działa na rzecz promocji i rozwoju franchisingu społecznego, aby zwiększyć efektywność przedsiębiorstw społecznych, ich tempo rozwoju, umoŝliwiając im tym samym lepszą realizację celów społecznych. ESFN stawia sobie za cel: Wymianę informacji, kontaktów i pomysłów biznesowych dotyczących franchisingu społecznego Zapewnienie wsparcia ze strony innych podmiotów zaangaŝowanych w franchising społeczny Ułatwianie rozwoju europejskich społecznych firm franchisingowych Promocję koncepcji franchisingu społecznego Uczynienie z franchisingu społecznego wiarygodnej alternatywy dla tradycyjnych metod rozwoju biznesowego Franchising społeczny sprawia, Ŝe przedsiębiorcy społeczni mogą w sposób łatwiejszy i bezpieczniejszy zakładać firmy, dzięki zapewnieniu sprawdzonego modelu biznesowego i dostępu do specyficznego dla danej branŝy wsparcia Działalność ESFN podejmuje następujące działania: Lobbowanie i reprezentacja przedsiębiorstw społecznych na szczeblu europejskim Wspólne wypracowywanie nowych idei biznesowych Zapewnienie promocyjnej strony internetowej i europejskiego punktu dostępu dotyczących franchisingu społecznego, zawierającego odsyłacze do stron krajowych i regionalnych organizacji członkowskich Zapewnienie interaktywnej strony internetowej Wiki słuŝącej wymianie informacji i najlepszych praktyk wśród organizacji członkowskich Zapewnienie standardu akredytacji dla franszyz społecznych Istotne działania prowadzone obecnie i planowane w przyszłości Dalsze działania ESFN moŝna podsumować w następujący sposób: Włączanie coraz większej liczby osób do sieci (równieŝ innych sieci europejskich) Podnoszenie poziomu świadomości na temat franchisingu społecznego i sieci Rozwój obecności w internecie Prowadzenie szerszych konsultacji naszych propozycji dla sieci Opracowanie szczegółowej propozycji rozwoju sieci Cele te będą realizowane poprzez: Przewodnik Jak korzystać z franchisingu społecznego Opracowanie trzyletniego planu biznesowego dla sieci Określenie finansowania dla sieci. 48

49 2.3.9 RREUSE RREUSE Adres Maison des Associations International (MAI) Rue Washington, 40 B-1050 Bruksela, Belgia Strona internetowa Tel i faks Tel: +32 (0) Faks: +32 (0) Adres elektroniczny info@rreuse.org Osoba kontaktowa Danielle Van Kalmthout, Dyrektor Krótka historia RREUSE jest to specjalistyczna sieć europejska grupująca krajowe i regionalne federacje i przedsiębiorstwa ekonomii społecznej zajmujące się ponownym wykorzystaniem i recyklingiem odpadów. Początki RREUSE sięgają 2000 roku, kiedy to Komisja Europejska opublikowała dyrektywę WEEE (Odpady sprzętu elektrycznego i elektronicznego): w tekście nie było Ŝadnych wzmianek o ponownym wykorzystaniu lub naprawie takiego sprzętu, zatem cztery sieci krajowe (2 z Belgii, jedna z Francji i jedna z Holandii) postanowiły nawiązać współpracę poprzez utworzenie sieci europejskiej (RREUSE), której zadaniem było lobbowanie za zmianą tekstu dyrektywy wspierającą ponowne wykorzystanie i naprawy sprzętu elektrycznego i elektronicznego, zanim poddany zostanie recyklingowi. Członkowie Członkami RREUSE są krajowe i regionalne sieci ekonomii społecznej działające w dziedzinie zagospodarowania odpadów oraz indywidualne organizacje, zwłaszcza wówczas, gdy nie istnieją jeszcze wyspecjalizowane sieci w danej dziedzinie. Celem organizacji jest nie tyle zgromadzenie jak największej liczby członków, co objęcie swoją działalnością wszystkich państw członkowskich UE na jak najwyŝszym szczeblu dla głównych strumieni zagospodarowania odpadów. Podobnie jak jej organizacje członkowskie, ta sieć europejska łączy w swojej działalności cele społeczne i środowiskowe, traktując je jako równowaŝne. Członkami RREUSE są: Austria: Verein RepaNet c/o ARGE Müllvermeidung; Belgia: Koepel van Vlaamse Kringloopcentra vzw. KVK; Ressources; Finlandia: SEKY Tyo & Tiominta Ry; Francja: Emmaus France; Emmaus International; Fédération Envie; Niemcy: Recycling partner e.g.; BAG Arbeit; Wielka Brytania: Community Recycling Network;Create UK; Furniture Recycling Network; Hiszpania: AIRES; Asociacion Espanola de Recuperadores de Economia Social y Solidaria AERESS; Grecja: Oikoligiki Etaireia Anakyklosis / Towarzystwo Recyklingu Ekologicznego Mechanizm finansowania Działalność RREUSE jest finansowana z trzech głównych źródeł środków: - Składki członkowskie (1/3 finansowania) - Grant z DG ds. środowiska (50%, ale wkrótce będzie to 2/3 finansowania) - Projekty (Leonardo, Life+, itp.). Cele RREUSE stawia sobie za cel federowanie, reprezentowanie i rozwijanie podmiotów ekonomii społecznej działających w sektorze ponownego wykorzystania i recyklingu zuŝytych produktów. Organizacja ta wspiera zrównowaŝony rozwój z uwzględnieniem trzech filarów: ochrony środowiska, równości społecznej i Ŝywotności ekonomicznej. Ponadto RREUSE podejmuje działania w celu upowszechniania najlepszych praktyk i wskazywania modelowych doświadczeń. 49

50 Działalność Prace w zakresie opracowywania polityk prowadzone przez RREUSE są koordynowane przez grupy robocze i zorganizowane wokół nich. Obecnie działają grupy robocze ds. kształtowania polityki, ogólnej polityki dotyczącej odpadów, WEEE, kwestii społecznych, bioodpadów i tekstyliów. KaŜda z tych grup jest koordynowana przez członka zarządu i ma za zadanie opracowywanie strategii i działań w odpowiednim obszarze; grupy spotykają się przynajmniej trzy razy do roku. Monitorują rozwój, proponują działania i/lub wspólne projekty. Całość działalności jest koordynowana przez dyrektora RREUSE, któremu pomaga dodatkowy personel, kierownik ds. kształtowania polityki i/lub menedŝer projektu zaleŝnie od potrzeb. Zgodnie ze swoją misją RREUSE nie tylko zajmuje się wszystkimi kwestiami środowiskowymi związanymi z sektorem ponownego wykorzystania i recyklingu odpadów, ale równieŝ podejmuje wszystkie kwestie dotyczące przedsiębiorczości społecznej, takie jak pomoc państwowa, inkluzja społeczna, itp. Działania i strategia są koordynowane w obrębie grup roboczych. Na przykład, prace dotyczące przepisów wykonawczych do dyrektywy EuP (Energy Using Products produkty zuŝywające energię) będą głownie prowadzone w grupach roboczych środowiskowych organizacji pozarządowych, a następnie ich wynik zostaną przedstawione na forum konsultacyjnym EuP dla jak największej liczby grup omawianych produktów, które są interesujące dla sektora. Ponadto, RREUSE zbiera od swoich członków dane na temat rozmaitych inicjatyw ponownego wykorzystania odpadów oraz wzmacnia ich własną sieć np. poprzez filmy promocyjne i poprzez stałą aktualizację swojej strony internetowej i wydawanie biuletynu. RREUSE opracuje wytyczne na temat ponownego wykorzystania zwłaszcza WEEE, dotyczące stosowności środowiskowej ponownego wykorzystania takich produktów (wydajność energetyczna, substancje niebezpieczne), jeŝeli uzyska finansowanie na poszczególne projekty. Wytyczne te pomogą organizacjom członkowskim RREUSE w łatwym decydowaniu, kiedy ponowne wykorzystanie produktów nie jest zasadne. Istotne działania prowadzone obecnie i planowane w przyszłości Zmiany klimatyczne ObniŜona stawka VAT na przyjazne środowiskowo towary Odpady i zmiany klimatyczne (współpraca z Europejskim Biurem Środowiskowym i Friends of Earth) Wydajność energetyczna (projekt IEEA) ZrównowaŜona produkcja i konsumpcja (SCP) Dyrektywa dotycząca bioodpadów (promocja) Surowce i odpady Dyrektywa ramowa dotycząca odpadów (Waste Framework Directive WFD) Rewizja WEEE Dyrektywa dotycząca bioodpadów (promocja) SCP Eko-etykiety, EMAS, zielone zamówienia publiczne WdraŜanie WEEE Dyrektywa dotycząca produktów zuŝywających energię (EuP) Eksport i przewód odpadów Polityka energetyczna (projekt IEEA) Społeczeństwo informacyjne (eksport komputerów do krajów rozwijających się w celu promocji dostępu do internetu) Opodatkowanie (VAT + podatek od tekstyliów) Kwestie poziome i przekrojowe Zintegrowana Prewencja i Kontrola Zanieczyszczeń (IPPC) Pomoc państwowa Integracja społeczna Dyrektywa usługowa Komunikacja Zielony tydzień Konferencja na temat lepszych regulacji ACR + Kampania w sprawie redukcji ilości odpadów Etykieta trwałości Projekt Leonardo Bremen Nowi członkowie 50

51 Uwagi dodatkowe RREUSE nie ma Ŝadnych członków w nowych państwach członkowskich. Słowacka organizacja prawdopodobnie przyłączy się do tej sieci w niedalekiej przyszłości, natomiast w Słowenii i na Węgrzech sieć ma dobrze rozwinięte kontakty. W Polsce nawiązano pewne kontakty z Emmaus, jednak nie doprowadziły one do dalszej współpracy. Poszerzenie organizacji o organizacje wywodzące się z nowych państw członkowskich jest jednym z głównych priorytetów RREUSE EARTH EARTH Europejskie Przymierze na rzecz Odpowiedzialnej Turystyki i Gościnności (European Alliance for Responsible Tourism and Hospitality) Adres 18 Square de Meeûs, 1050 Bruksela, Belgia Strona internetowa W trakcie przygotowanias Tel i faks Tel.: +32 (0) Faks: +32 (0) Adres elektroniczny Osoba kontaktowa Maurizio Davolio Krótka historia Europejskie Przymierze na rzecz Odpowiedzialnej Turystyki i Gościnności (EARTH) jest to międzynarodowe stowarzyszenie nonprofit utworzone w 2008 roku. Ta inicjatywa wspierana przez AITR (Włoskie Stowarzyszenie Odpowiedzialnej Turystyki) i DIESIS powstała w wyniku chęci zorganizowania i uporządkowania europejskiej i międzynarodowej sieci odpowiedzialnej turystyki. EARTH będzie zasobnikiem kompetencji i profesjonalizmu słuŝącym tworzeniu nowych inicjatyw, partnerstw w dziedzinie odpowiedzialnej turystyki. Członkowie Członkowie załoŝyciele: AITR (Włochy) CISS (Włochy) Local Global sas (Włochy) ICEA (Włochy) CISV (Włochy) ISTOK (Włochy) Lo Spirito del Pianete Viaggi (Włochy) Regione Toscana (Włochy) Regione Emilia Romagna (Włochy) ICEI (Włochy) Legacoop (Włochy) Progetto Mondo MLAL (Włochy) UCODEP (Włochy) Viaggi e Miraggi (Włochy) COSPE (Włochy) ARCI (Włochy) RAM (Włochy) ItalAsia (Włochy) CESTAS (Włochy) Le Mat Europa (Włochy) Robintur (Włochy) Sociedad Española de Ecoturismo (Hiszpania) Acsud Las Segovias (Hiszpania) Setem (Hiszpania) Cic Batà (Hiszpania) ISMALAR (Hiszpania) Marco Polo Echanger Autrement (Francja) Ecotour (Francja) TDS (rozwój i zrównowaŝona turystyka) (Francja) Vision du Monde (Francja) ARCHIMEDE / ATES (Francja) CITOYENS DE LA TERRE (Francja) CADR (Francja) Tourism for Help (Szwajcaria) BIRD (Nepal) MAS (Mongolia) ASPAC (Brazylia) DIESIS (Belgia) Tourisme Autrement (Belgia) Xiang Yuan You (Chiny) KATE (Niemcy) 51

52 Viaggi Solidali (Włochy) CTS (Włochy) La Chiocciola Tour (Włochy) Porte Aperte Associazione (Włochy) ANTREC (Rumunia) Mediante (Albania) Vivalbania (Albania) FESFOP (Senegal) Mechanizm finansowania Zasoby finansowe EARTH pochodzą głównie ze składek członkowskich płaconych na zasadzie dobrowolnej. Sieć będzie starała się równieŝ pozyskiwać dodatkowe środki z projektów i usług. Cele Głównym celem EARTH jest promocja koncepcji odpowiedzialnej turystyki oraz zasad wynikających z niej zasad poprzez przyjmowanie róŝnych procedur, takich jak: poprawa jakości wycieczek z etycznego punktu widzenia, poprzez przyjmowanie dobrych praktyk inspirowanych zasadami odpowiedzialnej turystyki; zapewnienie współpracy pomiędzy odpowiedzialnymi operatorami turystycznymi a społecznościami w południowej części świata i ich organizacjami; prowadzenie dialogu z opinią publiczną, europejskimi, krajowymi i lokalnymi instytucjami przy określaniu polityk rozwoju turystyki opartych na zasadach zrównowaŝonego rozwoju i odpowiedzialności. Działalność Za cele swojej działalności EARTH przyjmuje: Reprezentowanie stowarzyszonych organizacji przed instytucjami Wspólnot Europejskich. Reprezentowanie i wspieranie działań operatorów turystycznych, biur podróŝy i stowarzyszeń specjalizujących się w odpowiedzialnej turystyce. Szkolenie operatorów turystycznych zgodnie z zasadami odpowiedzialnej turystyki; organizowanie kursów i seminariów, kursów na uniwersytetach i w szkołach. Przygotowanie i realizacja projektów turystycznych, ekonomicznych, społecznych i kulturalnych, równieŝ we współpracy z innymi podmiotami. Przygotowywanie publikacji, informacji i kampanii podnoszenia świadomości, spotkań i konferencji oraz uczestniczenie w międzynarodowej debacie na temat polityk turystycznych. Projekty naukowe i badawcze, edukacja podróŝna. Uczestnictwo w projektach wymagających współpracy międzynarodowej SOFICATRA SOFICATRA Adres Avenue Jules César 2, bte Bruksela, Belgia Strona internetowa Tel i faks Tel.: Faks: Adres elektroniczny info@soficatra.org Osoba kontaktowa Bruno Dunkel Krótka historia Organizacja SOFICATRA została utworzona w 1983 roku jako oddział SNI, belgijskiej firmy publicznej zarządzającej inwestycjami państwowymi w ekonomię społeczną i inne sektory gospodarki. W 1993 roku, przed zapowiedzianą prywatyzacją SNI, SOFICATRA staje się europejską firmą inwestycyjną. Jej misją jest zapewnianie finansowania i usług dla przedsiębiorstw ekonomii społecznej w całej Unii Europejskiej. Działa jako wspólna platforma sieci 11 instytucji finansowych pochodzących z 7 państw członkowskich. Wszyscy partnerzy tej sieci są udziałowcami spółki. 52

53 Członkowie Udziałowcami SOFICATRA są: ESFIN-IDES (Francja) CFI (Włochy) P&V (Belgia) SNI (Belgia) Mercator Bank nv (ex HBK) (Belgia) Banque Nagelmackers 1747 sa (Belgia) MONTEPIO GERAL (Portugalia) TRIODOS BANK (Holandia) AGRUPACIÓN (Hiszpania) GLS Gemeinschaftsbank e.g. (Niemcy) Société Générale Coopérative sc (Belgia) SAVE sc (Belgia). Mechanizm finansowania SOFICATRA jest finansowana z kapitału członków, który jest stale reinwestowany. Cele Celem SOFICATRA jest zapewnianie konkretnych rozwiązań między innymi w następujących dziedzinach: finansowanie inwestycji; inŝynieria finansowa; usługi konsultingowe dotyczące fuzji i akwizycji; poszukiwanie partnerów; szkolenie kierowników i menedŝerów; realizacja planów opracowanych przez firmy. SOFICATRA jest podmiotem wyspecjalizowanym w finansowaniu małych i średnich przedsiębiorstw o charakterze spółdzielczym lub partycypacyjnym. Udziały finansowe w małych i średnich przedsiębiorstwach są obejmowane albo bezpośrednio przez SOFICATRA albo teŝ razem z jednym z partnerów. SOFICATRA jest równieŝ partnerem szkoleniowym dla małych i średnich przedsiębiorstw, których projekty rozwojowe wymagają wiedzy fachowej w dziedzinie finansowej, podatkowej lub strategicznej. SOFICATRA działa równieŝ na rzecz przenoszenia własności firm na pracowników (w zakresie większościowym lub mniejszościowym). SOFICATRA pomaga równieŝ we wprowadzaniu programów podziału zysków z korzyścią dla kierowników, pracowników i robotników. RóŜne podobne mechanizmy zostały opracowane przez partnerów SOFICATRA takich jak ESOP (Plany własności akcji dla pracowników Employee Stock Ownership Plans), MBO (Wykup przez kadrę zarządzającą Management Buy Out), EBO (Wykup przez pracowników Employee Buy Out) oraz RES (Rachat d'entreprises par les Salariés). Dzięki istniejącej sieci misją SOFICATRA jest ułatwianie nawiązywania europejskich partnerstw pomiędzy małymi i średnimi przedsiębiorstwami. SOFICATRA pomaga w odnajdywaniu nowych partnerów, a takŝe w realizacji studiów wykonalności lub w budowaniu strony finansowej partnerstwa. Działalność Struktura grupy SOFICATRA opiera się obecnie na dwóch głównych działalnościach: finansowej (SOFICATRA) i usługowej (IMPULSE EUROPE, podmiot w100% zaleŝny od SOFICATRA, zajmujący się wyłącznie świadczeniem usług). Główne oferowane produkty finansowe to: Finansowanie aktywów SOFICATRA oferuje pełną gamę interwencji finansowych w dziedzinie finansowania aktywów: kapitał rozwojowy, transfer aktywów, kapitał realizacyjny, finansowanie pomostowe fuzji i akwizycji. Organizacja przyjmuje strategię rozwoju działalności niszowych specyficznych dla kaŝdego rynku. W wielu przypadkach strategia jest realizowana za pośrednictwem sieci partnerstw z duŝymi zagranicznymi instytucjami finansowymi. 53

54 Kredyty korporacyjne Działalność: średnio- i długoterminowe poŝyczki, finansowanie leasingu, finansowanie duŝych projektów przemysłowych lub budowlanych, konsorcja międzynarodowe, specjalistyczne linie finansowania i finansowanie projektów. Dostarczanie długoterminowego i specjalistycznego finansowania dla średnich i duŝych firm: jest to tradycyjnie zasadnicza działalność grupy. Oprócz stabilnej bazy klientów korporacyjnych we Francji, grupa rozwija się na płaszczyźnie międzynarodowej, poszerzając gamę oferowanych usług o finansowanie rekapitalizacyjne oraz wszelkiego rodzaju złoŝone finansowanie korporacyjne, usługi podatkowe i prawne, a takŝe konkretne rozwiązania w zakresie zarządzania aktywami. Istotne działania prowadzone obecnie i planowane w przyszłości SOFICATRA jest jednym z członków załoŝycieli CoopEst, inicjatywy finansowej, której celem jest inicjowanie i wspieranie rozwoju spółdzielni, towarzystw wzajemnościowych, stowarzyszeń, fundacji i przedsiębiorstw społecznych (które razem moŝna nazwać ekonomią społeczną) (patrz równieŝ strona 119). Krajami docelowymi CoopEst w Europie Środkowej i Wschodniej są Polska, Węgry, Czechy, Estonia, Łotwa, Litwa, Słowacja, Słowenia, Bułgaria, Rumunia, Chorwacja, Albania, Bośnia i Hercegowina, Macedonia, Czarnogóra i Serbia. CoopEst został utworzony ze względu na świadectwa wskazujące, Ŝe w Europie Środkowej i Wschodniej dostępność długoterminowego finansowania (prywatnego i publicznego) jest wciąŝ bardzo ograniczona i utrudniona dla małych i średnich przedsiębiorstw (SME) głownie z powodu słabości ich struktur finansowych. Dlatego teŝ CoopEst dąŝy do zapewniania długoterminowego wsparcia finansowego zarówno w postaci kapitału (poŝyczki podporządkowane), poŝyczek długoterminowych i gwarancji dla rzetelnych i odpowiedzialnych społecznie projektów w krajach docelowych, umoŝliwiających im pozyskiwanie dalszego finansowania na finansowanie działalności. CoopEst zamierza interweniować poprzez lokalnych pośredników finansowych w odpowiednich krajach. Zatem grupami docelowymi są uznane instytucje finansowe w Europie Środkowej i Wschodniej posiadające bezpośrednie związki lub udziały w sektorze ekonomii społecznej i/lub społecznie odpowiedzialnych firmach (do kwalifikujących się instytucji mogą naleŝeć banki spółdzielcze lub komercyjne, związki kredytowe, instytucje mikrofinansowania). 54

55 CZĘŚĆ 3 MAPY KRAJOWE 55

56 3.1 WŁOCHY Pojęcie ekonomii społecznej We Włoszech pojęcie ekonomii społecznej jest znane, ale nie jest szeroko stosowane na oznaczenie jednym określeniem wszystkich czterech rodzin organizacji. Ruch spółdzielczy jest dobrze rozwinięty i posiada długie tradycje, jednak uwaŝa się go zwykle za element systemu gospodarczego, nawet jeŝeli działa na zasadach nonprofit 10. Na potwierdzenie tego moŝna wskazać, Ŝe kompetencje dotyczące spółdzielczości zostały przesunięte z Ministerstwa Pracy do Ministerstwa Przemysłu. Rola spółdzielczości znajduje potwierdzenie w Konstytucji. Na przestrzeni lat ruch spółdzielczy wytworzył silne poziome organizacje przedstawicielskie o podobnych funkcjach i strukturach, ale o odmiennych korzeniach ideologicznych (patrz opisy Legacoop, Coonfcooperative i AGCI). Towarzystwa wzajemnościowe nie są zbyt dobrze rozwinięte. Stowarzyszenia i fundacje są częściej postrzegane jako część trzeciego sektora, a nie ekonomii społecznej. Określenie trzeci sektor stało się popularne, poniewaŝ wydawało sie terminem neutralnym, wolnym od z góry przypisanych związków z jakąkolwiek tradycją teoretyczną lub ideologiczną. Uzyskało ono oficjalne uznanie wraz z utworzeniem Forum Trzeciego Sektora (patrz opis na stronie 74). Włoski trzeci sektor lub trzeci system to sektor, który działa na rzecz poŝytku publicznego i nie dystrybuuje zysków. Obejmuje on następujące zasadnicze rodziny organizacji: - associazioni non riconosciute (nie uznane stowarzyszenia) - określenia tego zwykle uŝywa się na oznaczenie stowarzyszeń kulturalnych lub reprezentujących pewne grupy interesu, często nazywanych di promozione sociale (dla promocji społecznej). Typowym przedstawicielem tej grupy są circoli ARCI (stowarzyszenia kulturalne lub rekreacyjne nonprofit), które prowadzą obiekty kulturalne, restauracje, bary itp. - organizzazioni di volontariato (organizacje dobrowolne) określenie to oznacza organizacje dobrowolne świadczące usługi. Choć nierejestrowane i będące podmiotami z nieograniczoną odpowiedzialnością, stowarzyszenia obu wyŝej opisanych typów mogą w praktyce działać jako przedsiębiorstwa. Inne główne rodziny organizacji to: - Spółdzielnie socjalne - Organizacje pozarządowe, pracujące na rzecz krajów rozwijających się - Uznane stowarzyszenia i fundacje. Spółdzielnie socjalne to łącznik pomiędzy ruchem spółdzielczym (w którym są organizacjami reprezentującymi nie tylko wzajemne interesy członków, ale takŝe szerszy interes wspólnoty) a trzecim sektorem, poniewaŝ przyjmują biznesowe podejście do realizacji celów społecznych. 10 Zgodnie z włoskim prawem, wszystkie spółdzielnie są z definicji organizacjami nonprofit. 56

57 3.1.2 Podstawowe dane liczbowe Brak jest aktualizowanych i szczegółowych statystyk dotyczących ekonomii społecznej jako całości lub jej rodzin. Najnowsze dane zostały opublikowane w ramach badania prowadzonego przez CIRIEC dla Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego 11 : Spółdzielnie i inne podobne formy Towarzystwa wzajemnościowe i inne podobne formy Stowarzyszenia, fundacje i inne podobne formy - Spółdzielnie rolnicze (2005: miejsc pracy) - Spółdzielnie pracy (2005: miejsc pracy) - Spółdzielnie socjalne (2005: miejsc pracy) - Spółdzielnie spoŝywców (2005: miejsc pracy) - Otros (2005: miejsc pracy) (Wszystkie formy spółdzielni: miejsc pracy członków przedsiębiorstw)(1) (Towarzystwa wzajemnościowe: 989 miejsc pracy członków 324 przedsiębiorstwa) miejsc pracy członków p.m. p.m. - Zarejestrowane stowarzyszenia (1999: miejsc pracy wolontariuszy podmiotów) - Nierejestrowane stowarzyszenia (1999: miejsc pracy wolontariuszy podmioty) - Fundacje (1999: miejsc pracy wolontariuszy podmiotów) - Komitety: (1999: miejsc pracy wolontariuszy podmioty) - Inne formy: (1999: miejsc pracy wolontariuszy podmiotów) Wśród nich: - Stowarzyszenia zdrowotne (1999: podmiotów) - Badania i edukacja Stowarzyszenia (1999: podmiotów) - Organizacje wolontariackie (1999: wolontariuszy podmiotów) miejsc pracy Dane dotyczące towarzystw wzajemnościowych zostały włączone do danych dotyczących spółdzielni. (1) Szacunki dla wszystkich spółdzielni we Włoszech, łącznie z tymi zrzeszonymi w Legacoop, Confcooperative i AGCI. Źródło: G. Perra (Confcooperative) Sektor przedsiębiorstw społecznych (według definicji EMES) obejmuje 12 : spółdzielni socjalnych 11 Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny, The social economy in the European Union, GHK we współpracy z Toby m Johnsonem i Rogerem Spearem, Social Enterprise : An International Literature Review, SBS/SEnU Marzec

58 - około z stowarzyszeń dobrowolnych (chociaŝ teoretycznie nie powinny one oferować usług w sposób stały) - kilkaset innych stowarzyszeń - od do innych spółdzielni, które działają w interesie publicznym, ale nie przyjmują nazwy spółdzielni socjalnych - około 200 z 800 instytucji publicznych opieki charytatywnej i społecznej (istituzioni pubbliche di assistenza e beneficienza IPAB; Instytucje publiczne pomocy społecznej), które przekształciły sie w prywatne fundacje (choć skład ich zarządów i wiele podejmowanych decyzji nadal wymaga zatwierdzenia przez władze państwowe) - kilka tradycyjnych firm Razem szacuje się, Ŝe daje to około przedsiębiorstw społecznych we Włoszech. Główną kategorią są spółdzielnie socjalne. 58

59 3.1.3 The main representative organisations of the cooperative movement: Legacoop, Confcooperative, AGCI A major role in the promotion and development of Italian social economy is played by cooperatives representative organisations. In Italy cooperative representative organisations are horizontal, as they represent all the cooperative sectors. They are organised in sectoral federations and regional and local branches (generally at province level). We describe hereunder the two main organisations (Legacoop and Confcooperative) and a smaller one AGCI. The structure and the functions of those organisations are quite similar. Their main difference concerns their ideological background, whose relevance has decreased during time and is nowadays not very significant. All the organisations are officially recognised as social partners. Membership is on a voluntary basis. Legacoop Address Via Guattani ROMA Italy Web site Tel and fax Tel: Fax: E Mail segr.presidenza@legacoop.coop Contact person Giuliano Poletti, President Short history The origins of Legacoop date back to 1886 when 100 delegates, representing 248 enterprises and 70,000 members, gathered at a Congress in Milan to set up an organisational structure which would assure the development and the coordination of a cooperative movement, quite varied within itself. Thus the Federazione Nazionale delle Cooperative was founded, and in 1893 it was transformed into the Lega delle Cooperative. The Lega was an expression of both the secular-socialist groups and the Catholic groups, also founded on a strong social solidarity principle. Before the First World War, cooperatives had already acquired a certain economic solidarity and those characteristics which later led to its political and organizational relaunch after Today, the cooperatives belonging to Legacoop are active, often leaders, in many sectors of the economy. In recent years, a continuous growth has been recorded in social cooperatives which carry out activities in providing social-assistance and health services and integrating the disadvantaged into the work force. Social cooperation, along with the promotion of new cooperative businesses, especially in the South, is one of the areas of growing commitment for Legacoop in providing a contribution to welfare reform and to the increase in employment. Members The members are the cooperatives affiliated on a volutary basis. Each cooperative joins the local and regional Legacoop s branch, together with the national sectoral associations. The central structure is made up of: Sectoral Associations: Ancc; Legacoop Agroalimentare; Ancab; Ancd; Ancpl; Ancst; Legapesca; Mediacoop; Legacoopsociali; LegacoopTurismo Sectoral Structures (Services and Support Structures): ABITA; CCC; CCPL; CNS; CONFIDIFIN PESCA; CO.NAD; COOP ITALIA; DROM; GARDAS; INRES. 59

60 Funding mechanism Contributions of members: the amount of individual contributions is defined according to the characteristics of each member (turnover, number of employees, etc.). State Funding covers some core activities while specific projects are funded by regional, national or European project based funding. Objectives Legacoop aims are to: Foster the values, culture, and practices of cooperatives, focusing in particular on those areas of the country where cooperatives are less widespread; Foster the industrial development, the social quality and the visibility of its members, both cooperatives and other bodies; Grant the full and conscious participation of the members to the decision making process of the enterprise; Grant an increasing contribution of Legacoop and its members to the solution of the main social and economic national issues, as the functioning of the markets, social cohesion, gender equality, migrants integration, work improvement, protection of he environment, development and qualification of the workers; Promote and foster the development of relations between cooperatives, as an added value to the cooperation principles; Help the diffusion of cooperatives at international level, with particular attention to the developing countries. Activities Legacoop works for cooperatives and members to fulfil the social function that is recognised to cooperatives in the article 45 of the Italian Constitution. Its main areas of activities are: - representation of members interests (participation and consultation on the main legal provisions concerning cooperatives) - participations as social partner to negotiations of work contracts and work conditions together with trade unions and employers representatives - audit of associated cooperatives (mandatory audit requested by the law) - information to members on different topics (legislation, tenders, European policies and opportunities) - advice and support to members (legal, fiscal, etc.) - promotion of cooperatives. Present and future significant actions The last Congress of Legacoop, held in Rome in March 2007, identified the following areas of activity for the period : Spreading and strengthening the knowledge of cooperation, Supporting cooperative growth, especially small and medium cooperatives, Facilitating inter-sector and inter-territorial projects for production chain cooperation and integration, developing cooperatives nationwide and promoting entry into new sectors (utilities, energy, local public services, professions, media Internationalisation processes Governance issues CSR Youth Equal opportunities Communications Reform of welfare Active work policies Additional remarks Legacoop has a long-lasting very good, friendly and collaborative relationship with the Polish Cooperative Organisations, both at bilateral and multilateral level. 60

61 Confcooperative Address Borgo S.Spirito, Roma, Italy Tel and fax Tel: Fax: Web site E Mail Segreteriagen@confcooperative.it Contact person Enzo Pezzini (Brussels office) Short history The Confederazione Cooperative Italiane was first established in After its dissolution by the Fascist Government, it was re-established on a new basis in 1945 by representatives of the Catholic world. In 1947, co-operation and its social function received the official acknoledgement in art. 45 of the Italian Constitution and Confcooperative itself was acknowleged as a primary national association representing, assisting, protecting and auditing the co-operative movement. Over the years Confcooperative has implemented a policy sensitive to the needs and changes of the social, civil and economic world. Members About 18,500 cooperatives involving approx. 3 millions people are affiliated to Confcooperative. It is organised territorially into 22 Regional Unions, 80 Provincial Unions and 5 Inter-provincial Unions. The sectoral articulation that operates within the Confcooperative, includes 8 National Federations: Federabitazione (housing); Fedagri (agricultural and agro-food co-operatives); Federcasse (banking); Fedeconsumo (consumer co-operatives); Federcoopesca (fisheries); Federcultura Turismo Sport (culture, tourism and sports); Federlavoro e servizi (workers, production and services); Federsolidarietà (social solidarity, health care and mutuals). Fondo Sviluppo and Elabora are the national operational bodies that support Confocooperative on the ground of finance, training and advice. Funding mechanism Contributions of members: the amount of individual contributions is defined according to the characteristics of each member (turnover, number of employees, etc.). Specific projects are funded by regional, national or European project based funding. Objectives Confcooperative objectives are to: Represent all the members; Foster the reform of the cooperative legislation; Promote the development of cooperatives, consortia according to its values and principles. Activities In the framework of its activities of assistance, representation, monitoring and defence of its members, Confcooperative is active in a number of different fields: Fostering and developing the reflection; Carrying out political and organisational tasks Developing and promoting laws in the field of cooperation; Negotiating and signing Collective Work Contracts in different economic branches; Negotiating partnerships with institutional bodies and social parts; 61

62 Dialoguing with the EU and international Institutions Present and future significant actions In the years between 2001 and 2004 Confcooperative has begun some important projects. One of the most important projects is «Technology and Leadership», funded by Fondosviluppo and managed by Elabora. The project aims at reinforcing the organisation, increasing the number of members, and developing the cooperatives by widespreading the last ICT technologies. Sustainable housing in Europe or SHE ( is a demonstration project funded by the European Commission under the 5 th Research & Development Framework Programme. Coordinated by Federabitazione Europe, the prject aims to assess and demonstrate the real feasibility of sustainable housing using pilot projects in four different countries Denmark, France, Italy and Portugal integrating sustainability and closer participation of tenants in the principa stages of the construction decision-making process. Within Confcooperative's activities, international relations have always played an important role. The Confederazione adheres to and is present with its own representatives in many European and international organizations. AGCI Associazione Generale Cooperative Italiane Address Via Angelo Bargoni, Roma, Italy Web site Tel and fax Tel.: Fax: E Mail info@agci.it Contact person Maurizio Zaffi, President Short history AGCI was founded in 1952 and was officially recognised in 1961, when a group of cooperatives with republican, social democrat, and liberal views left the Lega Nazionale delle Cooperative e Mutue in order to create a third centre within the Italian cooperative world. Members Individual Cooperatives, Consortia, National and Local Federations. Funding mechanism Contributions of members: the amount of individual contributions is defined according to the characteristics of each member (turnover, number of employees, etc.). Specific projects are funded by regional, national or European project based funding. Objectives AGCI is a free and independent non-profit organisation, and its objectives are the institutional representation, assistance, defence, and monitoring of the cooperative movement. Activities AGCI promotes and manages for its member activities concerning information, exchange, services, political coordination, diffusion of cooperative consciousness, and technical and professional training of workers. AGCI is active in Italy as well as abroad, with Cecop, Cogeca and others. 62

63 Present and future significant actions Today one of the main activities of the Association is the implementation of a system of enterprises all connected to each other. This network should have a modern organisation allowing the movement to confirm itself as main actor in the economic sphere, free from all political restraints and with the objective if improving work and civil commitment The third sector forum Forum del Terzo Settore (Third Sector Forum) Address Piazza Mattei, Roma, Italy Web site Tel and fax Tel.: Fax: E Mail forum@forumterzosettore.it Contact person Massimo Novarino Short history Forum del Terzo Settore The Third Sector Forum - was officially opened on June 19th, 1997, and was acknowledged as social part on February 12th, Third Sector Forum represents more than 100 organisations of second and third level active in Italy in the following areas: voluntary sector, associations, international cooperation, social coopoeratives, fair trade and ethical finance. Members Full members: ACLI - Associazioni Cristiane Lavoratori Italian; ACSI - Associazione Centri Sportivi Italiani; ActionAid International (Italia); ADA NAZIONALE Associazione per i diritti degli anziani; ADICONSUM - Associazione Italiana Difesa Consumatori e Ambiente; AGCI Solidarietà; AGESCI - Associazione Guide e Scout Cattolici Italiani; AIBI - Associazione amici dei bambini; AICS - Associazione italiana cultura e sport; AMBIENTE E LAVORO; ANCC-COOP - Associazione Nazionale delle Cooperative di Consumatori-COOP; ANCESCAO - Associazione Nazionale Centri Sociali Comitati Anziani e Orti; ANCOS Associazione Nazionale delle Cooperative Sociali; ANOLF - Associazione Nazionale Oltre Le Frontiere; ANPAS - Associazione Nazionale Pubbliche Assistenze; ANSI - Associazione Nazionale Scuola Italiana; ANTEAS - Associazione Nazionale Terza Età Attiva per la Solidarietà; ANTHAI - Associazione Nazionale Tutela Handicappati e Invalidi; ARCI; ARCI RAGAZZI; Arci Servizio Civile; ASI - Alleanza Sportiva Italiana; AUPTEL - Associazione delle università popolari della terza età e dell'età libera; AUSER RisorAnziani; AVIS Nazionale; CENASCA - Centro Nazionale Associazionismo Sociale Cooperazione Autogestione; CIPSI - Coordinamento di Iniziative Popolari di Solidarietà Internazionale; CISP Comitato Internazionale per lo Sviluppo dei Popoli; CNCA - Coordinamento Nazionale Comunità di Accoglienza; CNESC - Conferenza Nazionale Enti Servizio Civile; CNGEI Corpo Nazionale Giovani Esploratori ed Esploratrici Italiani; COCIS - Coordinamento delle Organizzazioni non governative per la Cooperazione Internazionale allo Sviluppo; COMITATO NAZIONALE PER IL TELEFONO AZZURRO APS-ONLUS; COMUNITA' DI CAPODARCO; COMUNITA' EMMANUEL; Confederazione Nazionale Misericordie d'italia; CSI - Centro Sportivo Italiano; CTG - Centro Turistico Giovanile; CTS - Centro Turistico Studentesco e giovanile; EMMAUS ITALIA; ETSI-CISL - Ente Turistico Sociale Italiano; EVAN - Ente Volontariato Anspi Nazionale; Fairtrade Transfair Italia; Federazione Impresa Sociale Compagnia delle Opere; FEDERAZIONE SCS-CNOS - Servizi Civili e Sociali - Centro Nazionale Opere Salesiane; Federsolidarietà Confcooperative; FENALC - Federazione Nazionale Liberi Circoli; FISH - Federazione Italiana per il Superamento dell'handicap; FITEL - Federazione italiana tempo libero; FITUS - Federazione Italiana Turismo Sociale; FIVOL - Fondazione Italiana per il Volontariato; FOCSIV - Volontari nel mondo; Fondazione ANT Italia Onlus; Fondazione Cesar - Centro europeo di 63

64 ricerche dell'economia sociale e dell'assicurazione; Fondazione Exodus; INAS; INTERSOS Organizzazione Umanitaria per l'emergenza; LA GABBIANELLA - Coordinamento per il Sostegno a distanza; Lega Coop Sociali; Legambiente; MCL - Movimento Cristiano Lavoratori; MODAVI - Movimento Delle Associazioni di Volontariato Italiano; MOIGE Movimento Italiano Genitori; MOVI - Movimento di Volontariato Italiano; Movimondo; Polisportive Giovanili Salesiane; TOURING CLUB ITALIANO; U.S. ACLI; UISP - Unione Italiana Sport Per tutti; UNIEDA - Unione Italiana di Educazione degli Adulti; UNPLI - Unione Nazionale Pro Loco d'italia. Observers: AGE - Associazione Italiana Genitori; ASSIF - Associazione italiana Fundraiser ASSOETICA; ASTER-X Impresa Sociale del Terzo Settore - Società Consortile a.r.l. senza fine di lucro; ASVI Agenzia per lo Sviluppo del Non Profit; Banca Etica; CESVOT - Centro Servizi Volontariato Toscana; CNOS - Centro Nazionale Opere Salesiane; COMITATO ITALIANO PER L'UNICEF; COSIS - Compagnia Sviluppo Imprese Sociali; CSEN - Centro Sportivo Educativo Nazionale; CSV.net, Coordinamento Nazionale dei Centri di Servizio per il Volontariato; EISS - Ente Italiano di Servizio Sociale; FAI - Fondo per l'ambiente Italiano; FASS - Facoltà di scienze sociali - pontificia università S. Tommaso d'aquino di Roma; FEDER-ITALIA FIAeF - Federazione Italiana Aerobica e Fitness; FONDAZIONE CERVIAAMBIENTE; FONDAZIONE SODALITAS; IAL-CISL Nazionale; Istituto per l'ambiente e l'educazione; Scholè Futuro Onlus; MOVIMENTO CONSUMATORI; SENIORES ITALIA - Partner per lo sviluppo. Funding mechanism The member organisations are gathered by contribution level, depending on the number of their members and their presence in the country. A misnor source of fundlg comes from sponsorships. Objectives The main objective of the Third Sector Forum is to give value the individual experiences and activities that citizens are implementing in their territory. This objective can improve the quality of life of communities, and can be reached through innovative strategies based on principles as equity, social justice, subsidiarity, and sustainable development. Activities The main activities of Third Sector Forum are: Social and political representation by the Government and the institutions; Managing and supporting the networks between its members; Communicating values, projects, initiatives and requests of the members of the Third Sector. Thanks to different agreements, 17 regional fora and many provincial and local ones were constituted, bringing together all the parts of civil society acting on the territory. Operationally, the Third Sector Forum works through thematic Workshops. They bring together the representatives of members and aim at defining lobbying actions, documents, opinions, and actions on an increasing number of issues. Nine permanent Workshops have been set on the following issues: Welfare ; European and international policies ; Cultural and tourist policies ; Communication and publishing ; Legislation ; Immigration and multi-cultural issues; Active labour policies and social enterprise; Permanent education and training ; Environment and sustainable development. Present and future significant actions The present priorities of Third Sector Forum are: Strengthening of the network, increasing the number and capacities of both local fora and member associations; Lobby to the government and the parliament through the participation to Permanent Legislative Commissions and trough the presentation of specific proposals; Participation in the Italian Institute of Donations and in the Foundation for the South. The first is now working on the definition of a certification tool for fund raisers, while the second gives grant for social projects aiming at the development of the South of Italy. 64

65 3.1.5 Social Enterprises networks and support structures: CGM, DROM, Compagnia delle Opere, COSIS, Banca Etica, Etimos CGM Address Via Montebello, Roma, Italy Via Rose di sotto, Brescia, Italy Web site Tel and fax Tel: (Rome) Fax: (Rome) Tel : (Brescia) Fax: (Brescia) E Mail claudia.ghetti@consorziocgm.it Contact person Pierluca Ghibelli pierluca.ghibelli@consorziocgm.it Short history CGM was established in 1987; at the time it grouped 5 consortia. It grew rapidly both in terms of national coverage and number of member consortia. Created as a second level social cooperative (cooperative whose members are legal persons) it has recently become a cooperative group, whose members are both territorial consortia and trademark companies (see below). It took its name from Gino Mattarelli, one of the pioneers of Italian social cooperatives, who died a few months before the creation of the consortium. Members CGM Gruppo cooperativo is a national network of social cooperatives. It is a second level organisation, meaning that individual social cooperatives are members of local consortia, which adhere to CGM. It has also some funding members and a small number of other organisations. CGM members are: 81 local consortia and 4 funding members (Fondazione Oltre, Fondosviluppo, Banca Intesa-San Paolo, PIA SpA). The 81 local consortia associate more than 1100 social cooperatives, involving more than people (workers, users, volunteers, etc.) and producing a global turnover of approx. 1 billion euro. They are present in the whole Italian territory, with a strong diffusion in the northern regions (54% north, 19% centre, 27% south). Funding mechanism The consortium is financed by its members. Every member pays a membership fee, calculated as follows: 2x1000 of the global turnover of social cooperatives who are members of each territorial consortium. Moreover the consortium finances itself through the development of projects and services (consultancy, training, etc.). Objectives CGM is the biggest network enterprise of social co-operatives in Italy. Its aim is to promote communities' wellbeing trough the development of social cooperatives providing social services and work integration. Its mission is to be the expert system of social entrepreneurship, conducting social cooperatives towards the authentic social enterprise and helping social enterprises to networking in order to help citizens and their communities to reach development and social cohesion objectives. Activities Cgm carries out editorial activity, studies and researches, training, technical-managerial and organizational advice. Moreover it coordinates relationships between social cooperatives' sector and public actors (mainly Government and Ministries) and promotes and encourages new initiatives for social cooperatives. Its main fields of action are: disabilities, childhood and adolescence, labour inclusion of disadvantaged persons, migration, international cooperation, active labour policies, mental health and social tourism. 65

66 Present and future significant actions In 2005 Cgm has decided to create trademark companies for its more consolidated activities in order to increase the know-how accumulated by Cgm during the last years. These companies manage specialized and consolidated activities according to a strong entrepreneurial logic. They are: 1. ACCORDI (AGREEMENTS): for labour inclusion, particularly in the environmental area. 2. CGM FINANCE (FINANCE CGM): inter-group financial company. 3. COMUNITA' SOLIDALI (SUPPORTIVE COMMUNITIES): care (elderly, disabilities, mental health). 4. LUOGHI PER CRESCERE (SPACES TO GROW): education (childhood, minors, education). 5. MESTIERI (EMPLOYMENT): labour mediation, guidance and training. All these companies belong to CGM cooperative group which has created the new trademark Welfare Italia. Welfare Italia, persone comunità servizi (people, communities, services) is the trademark used by Cgm to promote itself. It represents a new conception of welfare in our country: global community, quality, capacity to attract new resources. Cgm wants to promote organisations developing a democratic welfare, capable of involving citizens and other profit and non profit actors. The trademark Welfare Italia aims at valorising the resources of the network, creating a group based on an agreement subscribed by member companies. The consortium pact is also the document that defines the conditions and the requirements to use the Welfare Italia trademark and underlines the importance of training to create and maintain a common language. The purpose of Welfare Italia is to establish strong partnerships with citizens and organizations, public and private enterprises, in order to: - Give concrete answers to citizens needs - Promote the idea of wellbeing - Plan and offer quality services at an affordable price. Additional remarks CGM has started working in Poland in 2001 within the framework of the SCOPE project, coordinated by CECOP (see page 28). The first project involved, on the one hand, Polish nurses (mainly coming from medical cooperatives) who were trained and tutored to work in Italy and, on the other hand, Polish cooperatives who participated to training and study visits on the Italian system. It was run in collaboration with NAUWC. During the last three years, CGM enlarged its cooperation to other representatives of Polish social economy. In 2007 it signed a protocol of agreement with Barka Foundation in order to promote mutual exchanges and to support the newly born social cooperative system in Poland. Presently, CGM is about to start a big cooperation project, funded by the Italian banking foundation Unidea, in order to use CGM development model of social cooperatives as a model for promoting the growth of Polish social enterprises. CGM will promote several activities (seminars, visits, advice, etc.) in order to increase know-how and skills of Polish social cooperatives. The long term aim is to create a stable collaboration network between CGM and Polish social cooperatives. Similar projects are being promoted by CGM in several countries. In order to promote its international activities CGM has just launched a Foundation in collaboration with some important actors of fair trade and international cooperation development. The aim of the Foundation is to create contacts and links with similar foreign bodies to promote twinnings and exchanges between social enterprises and their territorial networks. 66

67 DROM Consorzio Nazionale della Cooperazione Sociale Address Via Giovanni Porzio,4 Centro Direzionale G/ Napoli, Italy or Via E. Giglioli, 54/a Roma, Italy Web site Tel and fax Tel.: (Naples) Tel. : (Rome) E Mail drom@coinsociale.it Contact person Luca Sorrentino Short history DROM, national consortium of social cooperatives, was created on November 23 rd, Its opening followed the discussion and the decision taken by Legacoop to create a national body representing social cooperatives. Members Currently the members are 14 consortia of cooperatives from 13 different Italian regions. Territorial consortia include about 500 social cooperatives, that give work to about 15 thousand worker members, 9000 of which are women. Funding mechanism Membership fees, projects and services-related activities. Objectives The Consortium, is a non profit organisation based on the principles of the mutuality, solidarity, the respect of the individual, the protection and promotion of the vulnerable groups. Drom promotes and supports territorial consortia and member cooperatives fostering collaboration at national and European level, with a particular attention to the problems of vulnerable categories. It operates is synergy witl legacoopsociali (the federation representing social vooperaitves associated to Legacoop). Activities Consortia and cooperatives members of DROM work to help elderly people, minors, drug-addicts, migrants, psychologically vulnerable people, disabled people and other disadvantaged subjects; the also create social and work inclusion paths for people facing difficulties. These activities can be grouped in 5 main fields: Promotion of the cooperative culture, marketing, image and communication; Monitoring and Research; Creation of Social Enterprises with a particolar attentio on hte South of Italy; Technical Assistance; Creation and Development of a Network between Social Enterprises. Present and future significant actions Among the projects impemented, it is important to underline the following ones: Integ.r.a. Project: aimed at the promotion of the socio-economic integration of refugees and asylumseekers in Italy, trying to improve their living conditions. The project is financed by the European Social Fund (EQUAL project). Renergy is a project developed within the framework of the EU initiative Equal. The objective of the project is to promote the development of strategies for the growth and development of social economy. This can be achieved by giving priority to renewable sources when creating new entrepreneurial activities. 67

68 Innovating local development is an Equal project aiming at promoting a transnational work of reflection, elaboration and synthesis of strategies fostering growth, sustainability and social enterprises quality through common processes of negotiated territorial promotion. DROM is member of the APE, the Agency for the Promotion of Social Cooperation: in this context, DROM acts to improve the social and living conditions of disadvantaged people, in order to facilitate their working integration through training courses, creation of social enterprises and different forms of auto-employment. Compagnia delle Opere Address Via M. Macchi, Milano, Italy Web site Tel and fax Tel: Fax: E Mail cdo@cdo.it Contact person Simone Del Bianco press office Short history The association Compagnia delle Opere (CDO) was established in 1986 to «promote and defend a dignified presence of people within the social and the work context, and to promote and defend the presence of enterprises in society, fostering an idea of the market and its rules that includes and respects every aspect, dimension and moment of life of a person». Members Today CDO counts more than enterprises and 1000 non-profit organisations among its members. These organisations and enterprises involve in their different activities more than people as employees as well as third sector operators, active in services, trade, constructions and handycraft. Funding mechanism Membership fees. Objectives CDO: Promotes and fosters human, economic and cultural relations among its members, with the aim of sharing the enterprise responsibility among them. It furthermore connects all entrepreneurs through a network that allows them to exchange information, so that everyone can take advantage of it by sharing experiences and advice. Builds and keeps constant relationships with national and international institutions to examine specific economic and social problems and find answers to them. Is particularly careful about solidarity with the poorest, voluntary work in non-profit organisations, cooperation between NGOs and the countries where they work, and to the growth of employment through the development of small enterprises. Activities The association: Act as promoter, assistant and manager in defence of its members. It operates through special initiatives and tools for facilitating the relationship between members and political and economical institutions. Promotes and spreads entrepreneurial culture and supports the creation of new entrepreneurial initiatives, both in the non-profit and in the profit sectors. It operates for improving employment at all levels. Thanks to trustworthy partners it offers a wide range of services, which help limiting the expenses allowing the enterprises to save money. 68

69 Sponsors and organizes special researches, workshops and international meetings on the most important issues related to cooperation and social life. It furthermore fosters people s creativity in the definition of new business areas. Present and future significant actions Matching is the most important workshop organised by CDO to give a concrete support to small and medium enterprises activities. This intervention, whose first edition dates back on 2005, helps enterprises to directly get in touch, with focused meetings allowing buyers and sellers interests to find a common base. Additional remarks CDO has an office in Poland. Its contacts are: CDO Polonia Towarzystwo Dzieł Eurobridge - ul. Rakowiecka 34/ WARSZAWA Phone: prokop_k@pro.onet.pl COSIS Compagnia Sviluppo Imprese Sociali S.p.a. Address Via Nazionale, Roma, Italy Web site Tel and fax Tel: Fax: E Mail info@cosis.it Contact person Silvana Torquati Short history On March 10, 1995, Fondazione Cassa di Risparmio di Roma established Compagnia Sviluppo Imprese Sociali S.p.A. to foster the birth, growth and development of social enterprises. The experience developed in the banking world, the awareness of non-profit issues, the intention to get involved in a new way to help and to alleviate underprivilege, encouraging the creation of new jobs, attracted from the very beginning important business groups. In 1997, to meet the growing demand of loans, Compagnia raised funds by issuing Solidarity and Work bonds. This was the first ethical bond issue placed with Italian investors. The project was successful, thanks to the help of such important industrial groups as Toro Assicurazioni, Standa, Pirelli, Olivetti, Unipol, Società Autostrade, Benetton. Members Fondazione Europa Occupazione e Volontariato: Impresa e solidarietà; Italia lavoro spa; Fondazione Cassa di Risparmio di Puglia; Atlantia spa; SAIAT spa; Unicredito Italiano spa; Confederazione Cooperative Italiane; Associazione Compagnia delle Opere; ANCST Cooperative e Servizi (Legacoop). Funding mechanism COSIS is funded by its members according to the number of shares they own. Objectives Specialized finance for the non-profit sector: its main objective is to support and foster the birth, growth and development of social enterprises, through special types of financing, while triggering awareness of social responsibility processes. 69

70 Activities Cosis is committed to finance activities in several non-profit sectors, such as: Kindergartens, housing for people with different skills, various forms of craftsmanship, multimedia labs, social tourism facilities, biological agriculture and winegrowing, urban waste recycling, floriculture The activities funded should be economically and socially sustainable projects, marked by strong ties with local communities and attuned to their needs, capable of generating new employment opportunities, especially for people who cannot find a job. The financial products offered by COSIS concern both participation in the cooperative capital and loans at preferential rates to nonprofit enterprises that want to start new activities, buy equipment or real estates. Present and future significant actions In 1994 COSIS obtained the first EU Global Grant addressed to social enterprises. Sovvenzione Globale OASIS, (Orchestrare Azioni di Sviluppo per le piccole e medie Imprese Sociali), is a fund for the development of small and medium social enterprises. COSIS and Fondazione Europa Occupazione, working as active partner and intermediary, respectively, have managed this fund, providing in-kind contributions (services) and financing (subscription to shares and disbursement of loans) to cooperatives for the creation of jobs and to consortia of social cooperatives operating in Southern Italy. Out of 85 OASIS-financed projects in a year, more than 90% involved an equity investment, turning COSIS into an actual ethical merchant bank. Thanks to the experience gained in the management of Sovvenzione Globale, COSIS expanded its reach, preparing to provide services (assistance, tutoring and control in the different implementation stages of the projects financed) to foster the development and firming up of social entrepreneurship. The first phase of OASIS ran from 1994 to At the end of this period, COSIS asked for the possibility of reinvesting the loans that were being reimbursed and launched a new call in This call was operational until Presently COSIS is negotiating with the Structural Funds Managing Authority the ways to use the new financial tools provided for in the planning phase An important innovation in COSIS action is the possibility to finance micro-credit and to operate in foreign countries. COSIS Statute has recently been changed in that sense and operational tools are being set up. A specific interest will be devoted to Mediterranean countries. Banca Etica Address Via Niccolò Tommaseo, Padova, Italy Tel and fax Tel: Fax: Web site E Mail posta@bancaetica.com Short history Banca Etica is the first institution of ethical finance in Italy. The bank's solid roots are to be found in the world of the third sector organisations, of voluntary work and of international cooperation. The first experience of ethically oriented finance In Italy is represented by the MAG co-operative societies (self-management mutual associations): their traditional aim is to raise savings among their members and to finance "socially oriented projects". 70

71 In the 1990s the MAGs had to review their organisation, as a consequence of new legal rules. This forced them to seriously consider the possibility of incorporating the first "ethically oriented" bank in Italy. In order to create such a bank, many social co-operatives and voluntary organisations were involved. In December 1994, the entire MAG movement and 21 non profit-making organisations founded "L'Associazione Verso la Banca Etica" (literally: The Association Towards Banca Etica). In June 1995, it was reorganised into a co-operative company, with the purpose of gathering 6,5 million Euro, the necessary amount to incorporate a popular bank according to Italian law. Following an important fund raising campaign, in December 1998 the Italian Central Bank granted Banca Popolare Etica the authorisation to start operating as a bank and thus to begin its financing activity. It is the first time that a banking institution, with the purpose of operating exclusively in sustainable and alternative finance, has filed a request and obtained such an authorisation. The ambitious project became reality and, on the 8 th of March 1999, Banca Etica opened its first branch office in Padova. Members The real capital of the Bank is represented by its shareholders, by the trust they put into the project of the Bank. Therefore, the life of the Bank depends on its members; Banca Etica considers its shareholders as the human resource they represent, and not only as the financing they helped to raise. For this reason, their active involvement in the bank's life is considered of primary importance. Today, the Bank counts on 60 local shareholder groups, which represent the meeting point where shareholders participate in the bank's social and cultural activity. Funding mechanism Banca etica acts as a regular bank, collecting and managing savings raised from private citizens, as singles or families, organisations, companies and institutions in general, and investing them in initiatives pursuing both social and economic objectives, operating in full respect of human dignity and the environment. Objectives The idea behind Banca Etica consists in creating a place where savers, driven by the common desire of a more transparent and responsible management of financial resources, may meet socio-economic initiatives, inspired by the values of a sustainable social and human development. The Company adopts the following principles of Ethical Finance: Ethically oriented finance is aware of non economic consequences of economic actions; Access to finance, in all its forms, is a human right; Efficiency and soberness are components of ethical responsibility; Profit produced by the ownership and exchange of money must come from activities oriented towards common well-being and shall have to be equally distributed among all subjects which contribute to its realisation; Maximum transparency of all operations is one of the main conditions of all ethical finance activities; The active involvement of shareholders and savers in the company's decision making process must be encouraged. Activities Banca Etica grants financing to organisations operating within the third sector which carry out socially oriented economic projects, having the legal form of co-operatives, associations or social institutions. The main activities include: Evaluation procedures: Banca Etica carries out a thorough analysis of the social and environmental responsibility. Financing: Banca Etica gives primary importance to the following aspects: (i) the reliability of the project, which undergoes economic and practical feasibility analysis, and (ii) the relation of personal trust between the Bank s personnel and those who represent the organisation requesting the financing. Therefore, Banca Etica's evaluation is not based exclusively on the wealth asset and thus on the securities the client is able to ensure. Guaranteeing correct and transparent use of all money entrusted to it. Not only does Banca Etica comply with all applicable laws, but it also applies the following guidelines: (i) all of Banca Etica's customers, savers and financed organisations undertake, in writing, to adhere to the bank's Tasks Fundamentals (i.e. article 5 of the bank's Articles of Association) and in 71

72 particular beneficiaries undertake not to invest the money they receive in ways which may be contrary to such tasks; (ii) all information regarding the loans granted are public: names, terms of contract, to include the capital amount granted are all published on the bank's internet site and on BancanotE, the bank's magazine, sent to shareholders with no extra cost. Present and future significant actions Banca Etica got funds for a number of projects it developed. Among the most important, there are: Innesco project on eco-fuels; Echo-Action project aimed at the active involvement of citizens and local bodies in the realisation of energy plans for their municipality. ETIMOS (ex CTM Mag) Address Piazza dei Signori, Padova Italy Tel and fax Tel: / Fax: Web site E Mail etimos@etimos.it Contact person Laura Foschi Short history In 1989 the financial cooperative Ctm-Mag was estabilished. It was a self-managed initiative aimed at sustaining the development of fair trade and social economy in Italy. In 1997 Ctm-Mag took part to the first Microcredit Summit in Washington, being one of the first EU organisations approaching micro-finance themes. With the creation of Banca Popolare Etica, of which it is a founding member, Ctm-Mag changed name and fields of action. It became Etimos, and started focusing its attention on the international scene. In 2002 Etimos was one of the founding members of Sefea (European Ethical and Anternative Finance Company). Members Becoming a Etimos consortium shareholder - by subscribing at least one capital share (equal to 258 Euro) is the fundamental condition to access the savings and credit services offered. With some of its shareholders, Etimos has established a tighter partnership: the so-called cartel members, name given from year to year by the board of directors in conforming with a few requisites. The cartel members are committed to capitalizing the consortium, to investing financially in Etimos projects and to promote its activities and corporate goals within the territory. These members are : Caritas Italiana, Banca Popolare Etica, Cooperativa Sociale La Siembra, Cooperativa Sociale Oltremare, Associazione Overseas, Fondazione Fontana Onlus, Fondazione San Zeno, Fondazione Un raggio di Luce, Fondazione Choros, Cooperativa La Rondine, Cooperativa Arcobaleno, Cooperativa L altrametà, Provincia padovana dei frati minori conventuali. Objectives Etimos has two main objectives: to allow, even in the poorest areas, the access to credit, and to foster ethical saving, offering investing opportunities with a high social value and attentive to economic sustainability at the same time. Another objective is the strengthening of the associations it finances. This is possible through a deepening of their education and by offering them the possibility of belonging to the international network of which Etimos, together with all its members, is part. 72

73 Activities Etimos is active at local level in different countries where it finances its members, as micro-finance institutions, village banks and banks providing credit to poor people, cooperatives, associations, and different bodies. These organisations have a deep knowledge of the social and economic local reality and a direct and regular relation with the final beneficiaries. Thus they can better promote the development of the communities through a number of tools including microcredit, the incentive and the managing of savings, the prefinancing and the support to production, microleasing, assistance and training on issues concerning the starting and the running of microenterprises. An integrated approach is of the outmost importance for Etimos: besides its financial intermediation activity based on the cooperation values, Etimos can offer its know-how and experience also in the fiels of technical assistance, project managing, research and formation. Present and future significant actions Etimos has projects going on in Angola, Morocco, Mozambique, Palestine, Republic of Guinea, and Senegal, Argentina, Colombia, Ecuador, Perù, Uruguay, Sri Lanka, Albania, Germany, Greece, Italy, Poland, and Romania. 73

74 3.2 HISZPANIA Pojęcie ekonomii społecznej W Hiszpanii pojęcie ekonomii społecznej jest dobrze znane I rozpowszechnione. Obejmuje kaŝdą działalność gospodarczą, w której przestrzega się zasad: prymatu ludzi nad kapitałem demokratycznej organizacji dystrybucji zysków według demokratycznych kryteriów prymatu interesu ogólnego lub zbiorowego nad interesem indywidualnym wzmacniania spoistości społecznej, solidarności I odpowiedzialności społecznej. Zgodnie z prawodawstwem hiszpańskim organizacjami przestrzegającymi tych zasad i uznawanymi za naleŝące do ekonomii społecznej są: - spółdzielnie, - towarzystwa wzajemnościowe, - stowarzyszenia, - fundacje - przedsiębiorstwa pracownicze (SAL sociedades anonimas laborales) - ośrodki zatrudnienia specjalnego (centros speciales de empleo) - firmy integracji społecznej (empresas de insercion). NaleŜy podkreślić, Ŝe przepisy prawa dotyczące kaŝdej z tych kategorii podmiotów mogą być nieznacznie odmienne w róŝnych regionach kraju (Comunidad autonoma) Podstawowe dane liczbowe Brak jest zaktualizowanych i szczegółowych statystyk dotyczących ekonomii społecznej jako całości i naleŝących do niej rodzin organizacji. Najnowsze dane zostały opublikowane w ramach badania przeprowadzonego przez CIRIEC dla Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego: 74

75 Tabela 2 (*) Spółdzielnie i inne podobne formy Towarzystwa wzajemnościowe i inne podobne formy Stowarzyszenia i inne podobne formy - Wszystkie spółdzielnie (2005: miejsc pracy przedsiębiorstw) - Spółdzielnie produkcyjne (2005: miejsc pracy przedsiębiorstw) - Banki spółdzielcze (2005 : miejsc pracy 86 przedsiębiorstw) - Spółdzielnie rolnicze (2005 : miejsc pracy przedsiębiorstw) - Spółdzielnie spoŝywców (2005 : miejsc pracy 327 przedsiębiorstw) - Spółdzielnie pracowników rolnych (2005: 2009 miejsc pracy 356 przedsiębiorstw - Spółdzielnie usługowe (2005: miejsc pracy 416 przedsiębiorstw - Spółdzielnie rybackie (2005: 154 miejsca pracy 16 przedsiębiorstw - Spółdzielnie transportowe: (2005: 854 miejsca pracy 214 przedsiębiorstw - Spółdzielnie opieki zdrowotnej (2005: 997 miejsc pracy 1 przedsiębiorstwo - Spółdzielnie edukacyjne (2005: miejsc pracy 273 przedsiębiorstwa Inne przyjęte formy: - Towarzystwa pracy (2005 : miejsc pracy przedsiębiorstw) - Specjalne podmioty pracy (2005: miejsc pracy 1573 przedsiębiorstwa) - Firmy integracji zawodowej (2005: miejsc pracy 60 przedsiębiorstw) miejsc pracy przedsiębiorstw - Towarzystwa wzajemnościowe (2001 : miejsc pracy ** 487 przedsiębiorstw) - Stowarzyszenia dobrowolne (2001 : miejsc pracy ** podmiotów) -Stowarzyszenia uŝyteczności publicznej (2001 : miejsc pracy ** podmiotów) -Podmioty pojedyncze (ONCE, Cruz Roja i Cáritas) (2001 : miejsc pracy ** 3 podmioty) - Fundacje (2001 : miejsc pracy ** podmiotów) miejsc pracy ** miejsc pracy ** 487 przedsiębiorstw podmiotów (*) Źródło: Ministerio de Trabajo y Asuntos Sociales, CEPES, García Delgado (2005) y CIRIEC- España (Observatorio español de la economíasocial). ** W przeliczeniu na miejsca pracy w pełnym wymiarze czasu 75

76 3.2.3 The horizontal representative organisations: CEPES, CEPES Andalusia CEPES Confederación Empresarial Española de Economía Social Address Calle de Vallehermoso, 15-1, 28015, Madrid, Spain Web site Tel and fax Tel.: Fax: E Mail info@cepes.es Contact person Mr. Carlos Lozano Internacional Department Short history The Spanish Social Business Confederation of Social Economy (CEPES, in the Spanish acronym) established in 1992, is a business confederation at national level with an inter-sectoral nature that makes it a large institution able to establishing itself as a platform for institutional dialogue with the public authorities. Members CEPES, as an organisation that brings together several economic activities existing under the concept of Social Economy Enterprise, is made up of 25 organisations. All of them are national or regional confederations and social economy business groups that represent the interests of Cooperative Societies, employee-owned enterprises (SAL sociedades anonimas laborales), Mutual societies, Social Insertion Companies, and Special employment Centres with more than 200 support structures at regional level. Funding mechanism The majority of CEPES financial resources come from CEPES members, while some additional funding is granted on the basis of a specific agreement signed with the Ministry of Labour. Specific projects are funded by additional public sources at national and international level. Objectives CEPES acts to be a reference for the concept of social economy creating a unique platform in order to represent all the association based on solidarity action, analysing and proposing positive actions in favour of the development of social economy, defending social cohesion and insertion policies, developing training for entrepreneurship and providing tools for internationalization of business. Activities CEPES main activities are to: increase social economy visibility at external level (towards mass-media, academic world and entrepreneurial community); represent and defend all its members interests working as a platform for institutional dialogue with the public authorities; spread the knowledge of the social economy in Europe, Mediterranean Countries and Latin America; create a strategic alliance with the organisations representing the civil society; to provide information on legal, fiscal and funding issues to its members; to support its members activities; to realise studies and researches; to follow and try to influence legislation affecting the social economy; to provide long life training. Present and future significant actions The present strategic axes of CEPES action are the following: to ameliorate internal cohesion among members; 76

77 to increase eternal visibility and recognition; to favour the development of positive and fruitful relationships with the other social partners and public institutions; to favour the development of the social economy through the participation in the Observatory of SMEs and in the Spanish Social and Economic Committee. CEPES-Andalucía Confederación de Entidades para la Economía Social Andaluza Address C/ Sales y Ferré, Sevilla, Spain Web site Tel and fax Tel.: Fax: E Mail recepcion@cepes-andalucia.es Contact person Isabel Soto Short history The Business Confederation of Social Economy enterprises of Andalusia is an intersectorial employers organisation created in 1993 that brings together employers organisations (federations, associations, funds) of Social Economy Enterprises and autonomous employers in the Autonomous Community of Andalusia. Members The number of members is fifteen, including institutions that bring together cooperatives, employeeowned enterprises (SAL sociedades anonimas laborales), autonomous workers organisations and others: Cooperatives: EMCOFEANTRAN (Empresas Cooperativas Federadas Andaluzas de Transporte); FAECA (Federación Andaluza de Empresas Cooperativas Agrarias); FAECTA (Federación Andaluza de Empresas Cooperativas de Trabajo Asociado); FEDECCON (Federación Andaluza de Cooperativas de Consumidores y Usuarios) SAL: ASLAND (Asociación de Sociedades Laborales de Andalucía); FEANSAL (Federación Andaluza de Sociedades Laborales) Autonomous workers organisations: AGT (Asociación General de Transportistas de Andalucía); CADAES (Confederación Andaluza de Autónomos y Microempresas); CEMPE ANDALUCÍA (Confederación de Pequeñas Empresas y Autónomos de Andalucía); COAG ANDALUCÍA (Andalucía Coordinadora de Organizaciones de Agricultores y Ganaderos de Andalucía); UPA ANDALUCÍA (Unión de Pequeños Agricultores de Andalucía) Others: ACES (Asociación Andaluza de Centros de Enseñanza de Economía Social); EIDA (Asociación de Empresas de Inserción de Andalucía); FEDERACIÓN DE MUTUALIDADES DE PREVISIÓN SOCIAL DE ANDALUCÍA ; FUNDACIÓN PM40 (Fundación por la Inclusión contra la Exclusión PM40). Funding mechanism CEPES-Andalucía financial resources come from members and from public financing (European, national and local) for specific projects and activities. Objectives The main objective of CEPES-Andalucía is to defend the interests of its members, being officially recognised as a social partner. It also aims at extending social economy business models as a mean to create employment and achieve a fairer society with a greater distribution of wealth. CEPES-Andalucía intends to answer to specific commitments: The promotion of entrepreneurial and business skills, offering business formulae that are adequate for the development of the entrepreneurial spirit and business initiative. The problem of employment, generating higher-quality jobs with greater stability and with a larger growth than the traditional economic system, contributing to maintaining the population in geographical areas where conventional economy is absent or in recession. 77

78 Social cohesion and integration: associations and cooperatives favour labour and social integration of persons and groups at risk of social exclusion. Participation with all social sector organisations and representation of social enterprises in front of institutions in order to defend their interests. Promote a local Pact for social economy (II Pacto por la Economía Social) Draw guidelines in several working fields (educational, social, economical cultural and environmental sectors) Activities Education and innovation: CEPES-Andalucía organises 16 different courses in all the Universities of Andalusia in collaboration with Regional Ministry of Innovation, Science and Enterprises Promotion of dialogue between the Administration of Andalusia, Trade Unions and the Confederation of entities for Social Economy. This project, at its second edition, aims to carry on an Agreement of Social Concertation named Pact Andalou. Present and future significant actions SOLES (project of Free Software for Social Economy) ESINNOVA.ES (technology portal for Social Economy) ESANDALUCÍA.ES (Virtual Trade Centre for Social Economy) E-Consultores (project of consultancy on-line) Programme of Excellence and Continuous Amelioration (the main objective is to bring a Culture of Excellence into the organisations working on social economy in Andalusia). Additional remarks Relationships between CEPES-Andalucía and Polish institutions are not stable but have started. A delegation from Malopolska region visited Cepes Andalucia headquarter in order to know better the social economy in Andalusia and to learn more about the II pacto por la Economia Social The sectoral federations: Confesal, Coceta, Fedei CONFESAL Confederación Nacional de Sociedades Laborales Address Calle de Vallehermoso, , Madrid, Spain Web site Tel and fax Tel: Fax: E Mail confesal@confesal.es Contact person Francesc Abbad Short history The origin of CONFESAL date to the 80s when the first workers owned companies (SAL) were created in the four more industrialized regions of Spain: Catalonia, Navarra, Basque and Asturias. Afterwards, these four companies decided to join together and work for the creation of national confederation. Finally, in 1987, Confesal (National Confederation of Workers Owned Companies) was established. Members CONFESAL reunites Associations, Federations and Workers Owned Companies all over Spain: ACEL - Agrupación de Empresas Laborales y de Economía Social de Cantabria AELIB - Associació d'empreses Laborals de les Illes Balears AEMTA - Organzación de Sociedades Laborales de Castilla-León AEXEL - Agrupación extremeña de Empresas Laborales AGALEL - Agrupación galega de Empresas Laborais 78

79 AMUSAL - Asociación de Empresas de Economía Social de la Región de Murcia ANEL - Asociación navarra de Empresas Laborales AREL- Agrupación riojana de Empresas Laborales y de Economía Social ASALMA - Agrupación de Sociedades Laborales de Madrid ASATA - Agrupación de Sociedades asturianas de trabajo asociado ASES - Asociación aragonesa de Sociedades Laborales ASESCAN - Asociación de Empresas de Economía Social de Canarias ASLE - Agrupación de Sociedades Laborales de Euskadi FEANSAL - Federación empresarial andaluza de Sociedades Laborales FECMES - Federación empresarial de Economía Social de Castilla-La Mancha FESALC - Federación de Sociedades Laborales de Cataluña FEVES - Federación Empresas valencianas de Economía Social CONFESAL associates enterprises and almost workers. Funding mechanism CONFESAL is a non-profit organisation and its activities are financed by its members fees (associated members dues are calculated by the number of votes) or by funding coming from several organisations: the costs of infrastructures are covered by the Ministry of Labour (Directorate-General for the Social Economy) other kinds of funding depend on the activities (for example publishing) or on the specific projects. Objectives CONFESAL main purpose is to develop the social economy by increasing competitiveness of the existing enterprises and by creating new ones. In particular, CONFESAL aims to: Represent and defend social, entrepreneurial and economic interests of Spanish workers owned companies (SALs); Alert public administration and private entities to the main economic, political and social items concerning SALs activities; Develop relationships and exchanges between similar organisations, namely within the social economy; Raisilg awareness of the public opinion on a new model of entrepreneurial organisation such as the SAL; Coordinate the Federations and Associations of SALs in order to supply and distribute their services to all members. Activities CONFESAL is committed to work in several fields, such as: Communication: CONFESAL publishes the journal Economía Social, distributed to associated enterprises, territorial organisations, universities, public administrations and private citizens related to social economy. Relations and cooperation with several institutional bodies: CONFESAL cooperates with public institutions and private organisations to promote the SAL entrepreneurial model; furthermore, as a social economy organisation, CONFESAL participates and cooperates with institutional bodies and social agencies, such as: Confederación Empresarial Española de la Economía Social (CEPES), Consejo Económico y Social (CES); Confederación Europea de Cooperativas de Producción CECOP. Finally, CONFESAL signed agreements with two important trade unions like UGT (Unión General de Trabajadores) and CC.OO (Confederación Sindical de comisiones obreras) in order to augment its knowledge on the following issues: working risks prevention, education, promotion of workers companies, international cooperation and employment creation. Development of Workers Owned Enterprises model throughout new enterprises and employment creation. CONFESAL aims to develop SALs model in Spain and in other countries, within the European Union and in the rest of the World, especially in Latin America. 79

80 Present and future significant actions Currently, Confesal is working on a European project: Social dialogue as a tool to fight against Age Discrimination in Employment; enhancing the ability of all age groups to participate in employment and employment-related activities. The main goal of this project is to contribute to initiate a social dialogue at the European level on active ageing between social economy actors and national social partners. This project can therefore be presented as a kind of avant-garde of the social dialogue at the European level in the sector of the social economy through the participation of social partners actively involved in national social dialogue. COCETA Confederación Española de Cooperativas de Trabajo Asociado Address Calle de Vallehermoso, 15-1, 28015, Madrid, Spain Web site Tel and fax Tel: Fax: E Mail confederacion@coceta.coop Contact person Ms Paloma Arroyo Sànchez, Director Short history The Spanish Confederation of Associated Work Co-operatives (COCETA) was established in 1986 in order to raise awareness on workers cooperatives and to promote their growth and development. Members COCETA is formed by 15 Unions and Federations of Workers Cooperatives. They are active in the following Spanish Communities: Andalucia, Aragon, Asturias, Castilla la Mancha, Castilla Leon, Catalonia, Basque, Extremadura, Galicia, Islas Balearic Island, Canaries, La Rioja, Madrid, Murcia and Valencia. At the present time, COCETA includes almost associated workers cooperatives and more than workers. Funding mechanism COCETA activities are financed by members fees and State grants. Other kinds of funding depend on the activities or on specific European projects. Objectives COCETA main objectives are to represent and defend members interests in the political, social and economic arena. COCETA coordinates entrepreneurial policy actions at national level, facilitating cooperation between cooperatives (inter-cooperation) in order to foster their development. Activities COCETA aims to: Strengthen institutional external relations and contacts with other national cooperative and social economy organisations in order to carry on common actions to develop the sector; Promote collaboration agreements and protocols with universities on training for cooperatives; Increase the use of management methodologies helping cooperatives performances and competitiveness and to draft a sectoral development plan. Present and future significant actions At the moment, Coceta is working on different significant actions and projects: Training dedicated to people willing to work in cooperatives. 80

81 Coceta encourages the creation and the development of cooperatives and with this objective, Coceta stimulates public authorities to take new measures. These measures should facilitate the management and improve the competitiveness of the cooperative enterprises. Legal field: Coceta is working at the national and European level in the analysis and the development of legislative measures which can affect working cooperatives, in order to try to improve its conditions and development tools. Coceta has been involved as partner in the project Leonardo da Vinci UCE (European Cooperative University) in Network, whose promoter is the French organization of College Cooperatif and in which also participates the University of Warsaw as partner. In this Project, Coceta has been able to work jointly for the creation of a space in network directed to cooperative pedagogy training. FAEDEI Federación de Asociaciones Empresariales de Empresas de Inserción Address C/ San Bernardo, 97-99, Edificio Colombina Madrid Spain Web site Under construction Tel and fax Tel: Fax: E Mail faedei@faedei.org Contact person Asunción García Maynar, President Short history FAEDEI officially starts to work on January 1 st Its predecessor, FEDEI (Spanish Federation of Integration Enterprises) was constituted in 1998 and had a consolidated experience. Three are three key events that marked FAEDEI history: The agreement between CONPEEI and FEDEI signed in November 2005 and publicised during the Fifth Integration Enterprises Days organised by FEDEI. In May 2007 the representatives of the associations of 11 regions (comunidades autónomas: Aragón, Andalucía, Canarias, Castilla-La Mancha, Castilla-León, Cataluña, Extremadura, Madrid, Navarra, País Valenciano and País Vasco) signed the constitutional act of the Federation of Entrepreneurial Associations of Integration Enterprises. The act gave the task of creating the Federation to four already existing federations, lets say AREI in Aragón, EIDA in Andalucía, ADEICAN in Canary Islands and AMEI in Madrid. The federation was registered on July 11, 2007, under the Law 19/1977. The General Assembly held in October 2007 approved the cessation of FEDEI and the transfer of its task to the new federation. Members ADEICAN, Asociación Canaria de Empresas de Inserción AEIGA, Asociación de Empresas de Inserción de Galicia AMEI, Asociación Madrileña de Empresas de Inserción AREI, Asociación Aragonesa de Empresas de Inserción EIDA, Asociación de Empresas de Inserción de Andalucía There are also other organisations which participate to the federation, without being members: Asociación de Empresas de Inserción del País Vasco AVEI, Asociación Valenciana de Empresas de Inserción FECLEI, Federación Castellano-Leonesa de Empresas de Inserción Centros de Inserción Social de Navarra ACEI, asociación Catalana de Empresas de Inserción, AIRES, Associació Intersectorial de Recuperador i Empresas Socials de Catalunya. 81

82 Funding mechanism The main financial resources come from membership fees. Since last year, FAEDEI receives also some core funding from public sources. Projects are funded by national and local authorities. Objectives FEDEI represents its members interests at a national and international level. It promotes the role of social integration enterprises as a tool to fight social exclusion and to create employment. Activities FEDEI aims to: Represent and defend interests of peoples who live in situation of social exclusion; Promote and harmonize the work integration enterprises interests at a national and international level; Raise awareness of the general public on the role of social integration enterprises; Collaborate with institutions and other organisations in order to create a favourable environment for social integration enterprises; Claim attention on social work integration to Local Governments; Inform and advise its members about their interests; Participate in the social dialogue and negotiation of work conditions and contracts with public authorities and trade unions; Promote work integration enterprises committed to create new jobs; Promote information exchange between its members. Present and future significant actions - Consolidation of integration enterprises trough tools and measures that facilitate the integration of people at risk of social exclusion in transitional employment: 1- Law on integration enterprises 2- Exemption for integration enterprises of the de minimis regulation. 3- Development of regulations to support integration enterprises. 4- Follow up of processes of work integration within enterprises. 5- Creation of protected markets. 6- Training. - To be the institutional reference point for all the public administrations and bodies working on inclusion in order to create a favourable environment for all the organisations working with social excluded groups and a common space of social relations and synergies. - Promotion of the association model at national, regional and local level. 82

83 3.3 FRANCJA Pojęcie ekonomii społecznej Pierwotne pojęcie ekonomii społecznej ukształtowało się we Francji w XIX wieku, jednak zostało następnie wyparte przez sektory spółdzielczy i publiczny. Dopiero w 1980 roku pierwsza Karta ekonomii społecznej promowana przez UNIOPSS (Union Nationale des Offices Publiques Sociales et Sanitaires; Krajowe Stowarzyszenie Organizacji Opieki Zdrowotnej i Opieki Społecznej) i inne podmioty zdefiniowała ekonomię społeczną w niejasnych terminach jako w słuŝbie ludzkości. W 1981 roku do władzy doszła Partia Socjalistyczna, która utworzyła DIES, Délégation Interministerielle à l Economie Sociale (Międzyministerialną grupę roboczą na rzecz ekonomii społecznej), która zdefiniowała ekonomię społeczną w kategoriach jej struktur prawnych jako spółdzielnie, towarzystwa wzajemnościowe i stowarzyszenia, które są im bliskie oraz jej zasady takie jak prywatna własność, demokracja, solidarność i działanie nonprofit. W 1983 roku powstał IDES, Institut de Développement de l Economie Sociale (Instytut na rzecz rozwoju ekonomii społecznej). Tymczasem rozkwitała aktywność w obszarach stowarzyszeniowym i rozwoju lokalnego, w której większą wagę przywiązywano do podejmowanych działań aniŝeli do struktur prawnych. W latach 80-tych XX wieku w reakcji na szerzące się długotrwałe bezrobocie, ekonomia społeczna (économie solidaire) rozwijała się pod sztandarem decentralizacji i przekształcenia tkanki społecznej, tak aby na powrót zakorzenić gospodarkę w Ŝyciu społecznym. Tak więc francuski rząd definiuje ekonomię społeczną i solidarną (économie sociale et solidaire) jako obejmującą róŝnorodne organizacje wykazujące określoną strukturę prawną (stowarzyszenia, spółdzielnie, towarzystwa wzajemnościowe, fundacje) albo teŝ podejmujące określone działania i realizujące określone cele (integracja, uczciwy handel), które przyjmują pewne wspólne zasady: charakter dobrowolny, demokratyczne mechanizmy działania, realizacja celów leŝących w interesie ogółu. Francuski model wywarł ogromny wpływ na europejskie rozumienie ekonomii społecznej; francuskie organizacje są aktywnymi członkami sektorowych europejskich organizacji przedstawicielskich, zaś francuscy deputowani do Parlamentu Europejskiego wspierają rozwój tego sektora Podstawowe dane liczbowe Brak jest zaktualizowanych i szczegółowych statystyk dotyczących ekonomii społecznej jako całości i naleŝących do niej rodzin organizacji. Najnowsze dane zostały opublikowane w ramach badania przeprowadzonego przez CIRIEC dla Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego: 83

84 EKONOMIA SPOŁECZNA WE FRANCJI Tabela 3 (*) Spółdzielnie i inne podobne formy Towarzystwa wzajemnościowe i inne podobne formy Stowarzyszenia, fundacje i inne podobne formy - Banki spółdzielcze (2003: miejsc pracy 5 grup spółdzielni) - Spółdzielnie rolnicze (2003: miejsc pracy przedsiębiorstw ( CUMA) - Spółdzielnie produkcyjne (2003: miejsc pracy przedsiębiorstw) - Spółdzielnie spoŝywców (2003: miejsc pracy 70 przedsiębiorstw) - Pozostałe (rzemieślnicze, handlowe) (2003: miejsc pracy przedsiębiorstw) miejsc pracy przedsiębiorstw - Towarzystwa wzajemne ochrony zdrowia (2003: miejsc pracy 750 przedsiębiorstw) -Towarzystwa wzajemnych ubezpieczeń (2003: miejsc pracy 34 przedsiębiorstw) (z wolontariuszy PWC) GROUPAMA (MI+bank) miejsc pracy 1 przedsiębiorstwo miejsc pracy 785 przedsiębiorstw (*) Źródło: Edith Archambault i Philippe Kaminski - Stowarzyszenia działań społecznych (2002: miejsc pracy wolontariuszy PWC -ochrona zdrowia podmiotów) - Stowarzyszenia ochrony zdrowia (2002: miejsc pracy podmiotów) - Stowarzyszenia badawcze i edukacyjne (2002: miejsc pracy wolontariuszy PWC podmiotów) - Fundacje udzielające grantów (2002: miejsc pracy 72 podmiotów) - Pozostałe (np. kultura i sport) (2002: miejsc pracy wolontariuszy PWC podmiotów) miejsc pracy wolontariuszy PWC przedsiębiorstw 84

85 3.3.3 The horizontal representative organisations: CEGES, GNC CEGES Conseil des Entreprises, Employeurs, et Groupements de l'economie Sociale Address 24, rue Rocher Paris, France Web site Tel and fax Tel: +33 (0) Fax: +33 (0) E Mail contact@ceges.org Contact person Michel Porta Short history The Council of Enterprises and Groups for Social Economy was established the 30 th of October 2001 when the CNLAMCA (National Committee for mutual activities, Cooperatives and Associations) during an extraordinary assembly changed its statute and created the CEGES. Members CEGES includes all the families and movements of the Social Economy: associations, cooperatives, mutual societies and workers trade unions: ASFONDES, Association des fondations de l'economie Sociale; College Employeurs, Collège des syndicats d'employeurs des entreprises de l'economie sociale; CCOMCEN, Comité de coordination des œuvres mutualistes et coopératives de l'education nationale; CPCA, Conférence permanente des coordinations associatives; CNCRES, Conseil National des Chambres Régionales de l'economie Sociale; FNMF, Fédération Nationale de la Mutualité Française; GEMA, Groupement des Entreprises Mutuelles d'assurances; GNC, Groupement National de la Coopération. Funding mechanism CEGES is financed by: - membership fees whose amount is decided by the Board of Directors every financial year; - Social Economy movement and employers trade unions (covering all the remaining financing resources). Objectives CEGES objectives are: - to promote the Social Economy recognising the different entrepreneurial models; - to assure the eventual synergy between the roles of employers movements and organisations, which are grouped in the group of employers organisations (college des employeurs); - in doing that, CEGES maintains all the necessary relationships with public bodies and private economic and social bodies. Activities CEGES works through working groups whose task is to discuss and elaborate position papers on issues affecting social economy, such as: Local, national and European development North-South relations, Fiscal measures Capital Stocks Training Ceges collaborates within a platform created by the associative movement on SSGI legislation. 85

86 Present and future significant actions Ceges has created a new working group with the employers trade union. The goal is to support the representation of employers working in different sectors. Additional remarks Some of CEGES s members created partnerships with Polish organisations working in different sectors, such as: insurance, mutuals and public health. GNC Groupement National de la Coopération Address 24 Rue du Rocher Paris France Web site Tel and fax Tel.: +33 (0) Fax: +33 (0) E Mail gnc@entreprises.coop, cnaett@enterprises.coop Contact person Ms Caroline Naett, Secretary-General Short history GNC (National Group of Cooperation) was established in Since its foundation the GNC worked to promote cooperatives as a new entrepreneurship way to face the market transformation at national and international levels. Members The GNC members are national federations of cooperatives. A distinction is made between four categories of co-operatives according to the nature of their members or activities: users co-operatives (for instance, consumer co-operatives, social housing co-operatives), professional co-operatives (crafts workers, farmers, fishermen, carriers and retailers), workers co-operatives (Scop), credit cooperatives (Banques Populaires, Crédit Agricole, Crédit Coopératif, Crédit Maritime, Crédit Mutuel, etc.). The following National Associations belong to GNC: Association Nationale de la Copropriété Coopérative Banque Fédérale des Banques Populaires Caisse Nationale des Caisses d'épargne Fédération Nationale des Caisses d'epargne Comité de Coordination des Œuvres Mutualistes et Coopératives de l'education Nationale Groupe CAMIF Confédération de la Coopération, de la Mutualité et du Crédit Maritimes Confédération Générale des Sociétés Coopératives de Production Confédération Nationale du Crédit Mutuel Confédération Nationale de la Mutualité, de la Coopération et du Crédit Agricoles Coop de France Fédération Nationale du Crédit Agricole Crédit Coopératif (Groupe) Fédération Française des Coopératives et Groupements d'artisans Fédération Nationale des Coopératives de Consommateurs Fédération Nationale des Sociétés Coopératives d'hlm Les Enseignes du commerce associé Office Central de la Coopération à l'ecole. Funding mechanism GNC is financed by membership fees whose amount is decided every financial year by the Board of Directors. 86

87 Objectives The GNC mission is to: Create a meeting point for all different cooperative realities Represent the French cooperatives interests at both national and international stage Create a legal and financial environment where cooperatives can develop and find better opportunities Promote social economy including mutual companies, cooperatives and associations activities. Activities GNC works mainly on lobbying activities. GNC carries out campaigns of information and several publications. GNC, for instance, created a research magazine about co-operatives, mutual societies and associations. This magazine is published every year. Additional remarks Several co-operative organisations members of GNC are present in Poland. Credit Co-operative, for instance, owns shares in the Polish bank BISE and several Co-operatives of associated trade work in Poland too The sectoral federations: CGSCOP CG SCOP Confédération Générale des Sociétés Coopératives de Production Address rue Jean Leclaire 37, 75017, Paris, France Web site Tel and fax Tel.: +33 (0) Fax: +33 (0) E Mail scopenterprises@scop.coop Contact person Mr Patrick Lenancker, President Short history The origin of CG SCOP (General Confederation of workers cooperatives) dates back to 1884, when 29 workers associations founded their Consultative Chamber in Paris. Through this initiative, they wanted to create an enterprise whose shares could become a collective share. The main goal was the economic independence of the workers and a work with dignity. In July 1903 the first Consultative Chamber Congress of Workers Associations took place. In 1915 the term scop is added into the Labour Code. In 1937 the consultative Chamber is transformed in General Confederation of Workers Cooperatives. Finally, in 1992, the cooperatives statute was revised to allow the integration of new investments in order to stimulate co-operatives development and, at the same time, to let workers to keep the majority of the capital. Members The CG Scop leads and coordinates the Scop Enterprises network and represents Scops at the national level in France. Twelve regional unions accompany the day-today development of Scops and provide representation at the regional and local levels. Three professional federations represent member Scops in dealing with authorities in their respective fields and provide economic, technical and legal advice as well as support in the development of their activities. The three professional federations encompass the following three sectors of activity: - Building and public works (BTP) - Communication 87

88 - Manufacturing, metallurgy and technologies (Témis) The Scop network associates on cooperatives and workers. Funding mechanism CGSCOP is financed by membership fees whose amount is decided every financial year the Board of Directors. Objectives The CG SCOP works for cooperatives supporting their management and development, encouraging and facilitating enterprises creation and helping them to grow up in their regions; it also represents and pleads for cooperatives with local actors, Public Governments, local communities, administrations, economic and financial partnerships. Furthermore CG SCOP supports developing experiences exchange and contributes to new partnerships creation. Activities The CG Scop has three essential tasks: Gathering: On a basis of free adhesion, the Confederation joins together SCOPs functioning according to cooperative principles established by the law. Its publications and its many exchange structures support communication among its members and take part in animating the network. Representation: The Confederation, recognized by the Authorities as the only representative body of SCOPs, frequently takes part in the elaboration process of legislative texts involving directly or indirectly the SCOP Movement by defending its point of view. Its representatives are members of the Higher Council of Co-operation and of the Economic and Social Council. CG SCOP lobbies the European Institutions (European Commission, European Parliament) and the inter co-operatives authorities. Support to internal and external development Vector of solidarity among SCOPs, the Confederation provides a coherent support to SCOPs (financial tools, training, consultancy, etc.) in connection with its twelve regional Unions and its three professional federations (Building and public works, Communication, Manufacturing, metallurgy and technologies). Present and future significant actions At European level, CGSCOP is developing projects of exchanges. Currently, there are three priority axes: - Management and co-operative training. - Participation and salary savings of co-operatives (lobbying). CGSCOP will organise a meeting with European cooperatives chief executives coming from Spain and Italy. -The development of European cooperative society. Additional remarks Currently, CGSCOP wishes to identify the possibilities of Business to Business relationships and wants to contribute to the development of training for cooperatives managers. 88

89 3.3.5 Social enterprises networks and support structures: AVISE, CNEI, Coopérer pour entreprendre, CRESS, Esfin-Ides AVISE Agence de Valorisation des Initiatives Socio-Economiques Address 167 rue du Chevaleret Paris, France Web site Tel and fax Tel.: +33 (0) Fax: +33 (0) E Mail contact@avise.org Contact person Farbod Khansari Short history In 2002, on the initiative of the Caisse de depots (State Fund that manages public money), the three mains families of social economy in France, mutual societies (FNMF, MACIF, Fondation MACIF), associations (CPCA, FONDA) and the co-operative sector (CGSCOP) created together the Agency of Valorization of Economic Initiatives (AVISE). AVISE received also the support of actors such as the National bank of the Savings banks (Caisse nationale des caisses d Epargne), the Co-operative Credit Bank, IDES (Institute of Development of the Social Economy) or Active France. Members Caisse des dépôts CGSCOP (General Confederation of worker's Co-operative) Groupe Chèque Déjeuner CNCE (National bank of the Savings banks) Crédit Coopératif FNCE (National federation of the Savings banks) FNMF (National Federation of French mutuality) FONDA Fondation MACIF MAIF France Active IDES (Institute of Development of the Social Economy) MACIF CPCA (Permante Conference of Associations Coordinations) Funding mechanism - Caisse des dépôts - State grants - European social fund Objectives Avise is committed to: Ensure the development of existing economic initiatives (integration by the economic way; new shapes of co-operatives; evaluation of the social utility) Support emergence of news initiatives which create employments and social cohesion Contribute to the consolidation and the perpetuation of activities of social utility by: - A territorial approach, within the framework of device of support to activities and services of social utility carried by D.L.A. (Local Guidance Tool) - An approach by activities of social utility in the fields of the environment, of the culture and sport, etc. Support to public policies which support activities and employment of social utility. 89

90 Activities Avise s main activities are: Engineering and services: - information or guidance service: telephone directory inquiries, tools such as D.L.A. (Local Guidance Tool) and T.S.F. (Transfer of Know-how); access to European funding. - Tools and resources: Website, methodological guides, information, events A resource centre addressed to social economy project promoters, actors working on the enterprises creation, territorial collectivities, and public authorities. Present and future significant actions AVISE is collaborating on several social economy projects, such as: EQUAL EST PROJECT: ECONOMIE SOCIALE ET TERRITOIRE The project, promoted by CGSCOP, aims at strenghtening the identity adn the recognition of social economy and at promoting local development and employment, namely in the care sector. It will set up a Resource Centre for Social Enterprises in three regions. EQUAL CREATIVE PROJECT The project, cooridnated by COOPERER pour ENTREPRENDRE aims at consolidating the Business and Activity Cooperatives network, passing from a bi-national dimension (France and Belgium) to a wider European one. EQUAL PROJECT «LES TEMPS POUR VIVRE ENSEMBLE» The project aims at facilitating conciliation of work and life time of handicapped people and their families, in order to reduce discriminations they dtill have to face. It is coordinated by GIP Handicap et compétences. CNEI Address Rue Claude Tillier 18-20, Paris, France Web site Tel and fax Tel.: +33 (0) Fax: +33 (0) E Mail cnei@cnei.org Short history The CNEI is the National Committee of the Integration Enterprises, created on 23rd March 1988 to fight against unemployment and social exclusion. It was started as a regional movement created by local actors initiatives. They put their experiences in common to promote integration enterprises at national level. Today, CNEI is a national network which represents the entire integration sector in France and counts 597 integration enterprises and 22 regional unions. CNEI counts more than 35,000 employees in several productive sectors. CNEI is an important social actor and signs partnership agreements with national foundations and financial bodies. Members The CNEI is composed by 22 regional unions called UREI (Regional Organisations of Integration Enterprises) and URSIE (Regional Unions of Economic Integration Structures). Funding mechanism The CNEI is financed by: -The ESF and State grants -The contributions of its members (Membership fees). Objectives CNEI s main purposes are: To promote integration enterprises and contribute to get the people in great difficulty (longterm unemployment, obsolete qualification etc.) out of assistantship. 90

91 To represent, at national level, the collective interests of the integration enterprises and the Temporary Work Integration enterprises (E.I. and E.T.T.I.) and their promotion with the partners: public authorities, economic sectors, actors in the social field. Activities CNEI executes several activities, such as: The commitment for an ethics of integration by the economy, through the national Charter of integration enterprises and the implementation of a process of labelisation for adhering EI/ETTI. The elaboration of methodological tools, the implementation of training cycles responding to the needs for professionalisation of the management of the EI/ETTI and personalised courses for social and professional requalification of people in difficulty. The implementation of an exchange network between managers of Integration enterprises and their partners, the organisation of regional and national meetings or symposia, the participation in events. Information and communication: complete and updated information on the EI/ETTI through a national directory, a data base and an internet site, a bimonthly press review, a quarterly magazine (CNEI MAG), a compendium of official texts and technical books. Activities of Regional Unions The regional Unions promote the integration enterprises at regional level and represent the sector towards public authorities and the economic and social partners. The regional unions are political, technical and operational relays on the entire national territory through different activities: To support project promoters: formulation of the project, technical assistance, follow-up etc. To take part in feasibility studies and company audits. To foster commercial development trough searching for new markets. To organise specific training and to be places for exchange where the managers of integration enterprises compare their experience and their point of views. Present and future significant actions The CNEI encourages integration enterprises to develop activities at European level. CNEI is an active member of ENSIE (European Network of Social Integration Enterprises). Additional remarks For the moment, CNEI has not established yet contact with Polish social economy. In the future, the organisation hopes to develop projects with Polish organisations. Coopérer pour Entreprendre Address 37 rue Jean Leclaire Paris France Web site Tel and fax Tel.: +33 (0) Fax: +33 (0) E Mail info@cooperer.coop Contact person Laurent Prieur Short history In November 1995, the first Business and Employment Co-operative (BEC) was created in the Rhône-Alpes region: the SCOP Cap Services. A BEC is a business incubator that provides budding business people with an easy transition from inactivity to self-employment. Intending entrepreneurs pass through three stages: First, they remain technically unemployed but develop their business idea under the wing of the BEC; Next, if it looks like being a success, they become that oxymoron, a salaried entrepreneur with the security of a part-time employment contract; 91

92 Finally they become a self-sufficient business, sharing in the ownership and management of the co-operative. The structure thus provides the small business person with the best of both worlds control over one s working life, but with the support of a group of people who are facing the same problems and want to pool their enthusiasm and expertise. It helps to overcome one of the most discouraging features of becoming self-employed the isolation. BEC clients are in all sorts of activities from cookery, industrial cleaning, furniture restoration and organic horticulture to violin making, jewellery, translation and web design. At the annual congresses held in 1997 and 2000, SCOP Entreprises decided to work with and encourage the development of this innovative approach to business creation. With their support, Coopérer pour Entreprendre was born: a loose group of business co-operatives linked together in a Union for a Social Economy (Union d Economie sociale - UES) in November The UES provides a legal framework for business and employment co-operatives. This gives them the space to develop their activities for the long term; while respecting their commitment to working closely with their members and encouraging the creation of new co-operatives. Members The Coopérer pour Entreprendre network has 56 BECs members in France, Belgium and Quebec. The network is growing rapidly. BECs willing to become members sign Cooperér pour entreprendre Charter and participate to the life of the network, before being officially admitted as members and acquiring capital shares. Funding mechanism Individual BECs in general rely on a combination of earned and grant financing. The earned portion is derived by levying a service charge of 10% of turnover on the member businesses. This is complemented with grant income from local authorities that wish to encourage entrepreneurship. At national level, the federations receive grant income from various government departments including the Délégation générale à l emploi et à la formation professionnelle (DGEFP) as regards training, the Délégation interministérielle à l innovation, à l expérimentation sociale et à l économie sociale (DIIESES) as regards the social economy aspect, and the Délégation interministérielle à la ville (Div) as regards urban regeneration and L Agence nationale pour la cohésion sociale et l égalité des chances (ACSé) as regards the inclusion of minorities. Other financing is provided by the Caisse des Dépôts et Consignations, the Fondation MACIF and other foundations. Objectives Coopérer pour Entreprendre aims are: To establish a common approach th research and development; To ensure the seasibility and long term future of new BECs; To act as a resource centre for the network To become an agent for collective development; To promote the BEC concept in Europe and in other regions of the world. Activities The Coopérer pour Entreprendre network has defined four priorities: 1) Expansion Create new co-operatives. 2) Europe Build partnerships with neighbouring countries such as Italy, Spain, Denmark, Sweden and Belgium. 3) Communication Work to promote its objectives and activities with public authorities and agencies involved in job creation. 4) Recognition Promote the inclusion of the salaried entrepreneur operating within a business cooperative in national legislation. Present and future significant actions Coopérer pour entreprendre is running an Equal project aiming at consolidating the Business and Activity Cooperatives network, passing from a bi-national dimension (France and Belgium) to a wider European one. 92

93 The Creative project foresees the identification of characteristics of a quality process for BECs and the production of studies and tools in order to better organise and structure the network at national and transnational level. CNCRES Conseil National des Chambres Régionales de l Economie Sociale Address 24 rue du Rocher PARIS, France Web site Tel and fax Tel:+33 (0) E Mail contact-cncres@orange.fr Contact person Yves Forestier Short history The CNCRES is an association created on 15/06/2004 as a place of permanent dialogue between its members. Its main purpose is to animate, promote, defend and represent all the Regional Chambers of Social Economy (CRES). In respect of subsidiarity, the CNCRES gives them its support and reinforces their actions by working on commons positions and proposals. The CNCRES represents the CRES within CEGES (The Council of the Companies, Employers and Groupings of the Social Economy) and CSES (Superior Council of the Social Economy, advisory authority created by decree). Members The CNCRES federates 23 CRES in the following regions : Alsace, Auvergne, Aquitaine, Basse Normandie, Bourgogne, Bretagne, Centre, Champagne Ardenne, Franche Comté, Haute Normandie, Ile de France, Languedoc Roussillon, Limousin, Lorraine, Martinique, Midi-Pyrénées, Nord Pas de Calais, Pays de la Loire, Picardie, Poitou Charentes, Provence Alpes Côte d Azur, Réunion, Rhône Alpes. Cres are organisations which represent the co-operative movement, associations and mutual societies at regional level. Funding mechanism The CNCRES is financed by: - The contributions of its members (Membership fees) - The DIIESES (Interdepartmental Delegation of Social Innovation and Experimentation and the Social Economy) for its mission of animation of network - ARF (association of French area) and the Caisse de Depots - Actors of Social Economy (Large companies like Macif, Maïf, Crédit Coopératif ) Objectives To consolidate the representation of the CRES at national level To contribute to the structuring of social economy To support the structuring of the CRES and the mutual exchange between CRES To promote social economy in the region To support the development of actions for social innovation To ensure the functioning of authorities of the CNCRES Activities National Level Participation in national authorities (CSES, CEGES ) Analysis of CRES organisation and missions 93

94 Development of CRES network: seminars, meetings with directors, Work Groups, etc. Development of partnerships at national level (Trade union employers, Macif, CPCA, Avise ) Supporting and developing the regional observatories of social economy and creation of a national observatory; Support to the implementation of each phase of the evaluation process. Publication of guides on experiences and organisation of fora (presently a guide on home care services) Regional Level The CNCRES Members promote the social economy in the different French regions. Each CRES (Regional Chamber of Social Economy) has a particular history and develops specific activities on a regional base. Therefore, the following activities are common: Structure, representation, development and support of local platform, of social economy. Organisation of working groups on different topics. Research, observatory, engineering: dialogue with local and public authorities and universities. Development of the social economy sector: documentation, training for students, employees and volunteers, entrepreneurship development. Promotion and communication: website management, publication of guides, training to the general public and the elected officials. Present and future significant actions - Implementation of the national Observatory of ESS - The Month of ESS (social economy) in November of each year. Additional remarks The CNCRES is a relatively recent structure which is in rapid development. For the moment, the CNCRES have not yet developed a transnational network. Esfin-Ides Institut de Développement de l'economie Sociale Address 2, Place des Vosges-Immeuble Lafayette- La défense Courbevoie, France Web site Tel and fax Tel.: +33 (0) Fax: +33 (0) E Mail ides@esfin-ides.com Contact person Marcel Hipszmann Short history The Institute for development of the social economy (IDES) was created in 1983 on the initiative of social economy institutions, which wanted to invest part of their reserves in a common financial tool for the purpose of supporting other social economy organizations : co-operatives (workers, users, consumers, co-operatives, multi-stakeholders etc.), mutual societies and associations. Since 1990, IDES is a subsidiary of ESFIN S.A., a holding company created by the organizations of social economy such as the mutual societies, the workers co-operatives (CGSCOP) and the Cooperative Credit. The organization ESFIN-IDES represents a financial partner for social economy companies. Members ESFIN-IDES is a holding company constituted by the following groups: COOPEST: Investment Company of the social economy in Central and Eastern Europe ESFIN PARTICIPATIONS: Risk Capital society SOFINEI : finance company for the companies of social inclusion SPOT: finance company for the creation of new co-operatives 94

95 SOFICATRA: European company created by Italian, Belgian, Portuguese, Spanish and French investors in the social economy ESFIN GESTION: management company FONTANOT PARTICIPATIONS: an investment fund Funding mechanism -State grants: 25% -Caisse des Depots (public financial institution): 14% -Organizations of Social economy (Co-operatives Bank, Mutual Societies, etc.) Objectives ESFIN-IDES main purpose is to support and to provide long-term financial support through specific financial tools created for the organizations of the social economy (particularly for the co-operatives). Activities ESFIN-IDES aims to support activities in almost all productive sectors, such as: Services to enterprises Building construction Retail Food farming Advising Furthermore, IDES aids those enterprises working on solidarity sectors, such as: environment, fair trade, sustainable truism, bio retail. The interventions are related to development operations or to take-over operations through financial tools, namely: Titre participatif (Specific securities for social organizations) Do not give right to vote. Refunding after one 7 years minimal period. Possibility of repurchase by the company. Credit of last row. Other financial Tools Convertible bond in action (OCA) dedicated to subsidiary companies SA of co-operatives. Refundable loan and participative loan dedicated to mutual insurance companies and associations. Present and future significant actions CoopEst ( 13, the subsidiary company of ESFIN-IDES was set up in October 2005 in Brussels, by several financial institutions active in the field of the Social Economy sector in Belgium, France, Italy and Poland. Currently, there are three main projects in which ESFIN-IDES and CoopEst have invested in Poland: -TUWTUW: a project about the creation of a mutual insurance company. -Fundus Micro: a project of Microfinance. -IINIASTIVA Micro: a project of information technology. Additional remarks ESFIN-IDES has invested in the Polish bank (BISE). 13 The target countries of CoopEst in Central and Eastern Europe are Poland, Hungary, Czech Republic, Estonia, Latvia, Lithuania, Slovakia, Slovenia, Bulgaria, Romania, Croatia, Albania, Bosnia and Herzegovina, the Republic of Macedonia, Montenegro and Serbia. 95

96 3.4 SZWECJA Pojęcie ekonomii społecznej Według raportu Ekonomia społeczna trzeci sektor dla dobrobytu, demokracji i rozwoju? przygotowanego w 2000 roku przez grupę roboczą Ministerstwa Kultury, w Szwecji Pojęcie ekonomii społecznej oznacza zorganizowane działania, których głównym celem jest słuŝba dla społeczności, które opierają się na wartościach demokratycznych i które są organizacyjnie niezaleŝne od sektora publicznego. Takie działania społeczne i gospodarcze są prowadzone głównie przez stowarzyszenia, spółdzielnie, fundacje i podobne grupy. Główną siłą napędową ekonomii społecznej jest poŝytek dla ogółu lub dla członków konkretnego stowarzyszenia, a nie dąŝenie do zysku. Termin ekonomia społeczna został oficjalnie uznany przez UE w 1989 roku. W Szwecji pierwotnie uŝywano tego określenia na oznaczenie funduszy strukturalnych Wspólnoty. Ostatnio stosuje się je w związku z działaniami w zakresie zatrudnienia i polityki regionalnej. W listopadzie 1997 roku rząd szwedzki postanowił utworzyć grupę roboczą ds. ekonomii społecznej i jej rozwoju. Przydzielono jej zadanie dokonania przeglądu warunków, na jakich działa ekonomia społeczna, i wskazywanie jej znaczenia dla społeczeństwa. Grupa robocza, która działała od marca 1998 roku do grudnia 1999 roku, składała się z urzędników publicznych z pięciu ministerstw, specjalnych doradców i ekspertów. Grupie roboczej polecono zbadać trzy obszary: Relacje pomiędzy ekonomią społeczną a sektorem publicznym. Wsparcie finansowe dla ekonomii społecznej od rządu szwedzkiego i z UE. Warunki prawne i ekonomiczne, które mogą mieć wpływ na ekonomię społeczną. Grupie roboczej polecono równieŝ zająć się kwestiami takimi jak zatrudnienie, świadczenie usług, edukacja i nauka oraz rozwój terenów wiejskich. Grupa robocza przedstawiła następujące raporty (opublikowane tylko w języku szwedzkim, poniŝej podano tłumaczenie tytułów): Ekonomia społeczna w Szwecji jako państwie członkowskim UE tradycja i odnowa (komunikat ministerialny 1998:48), Ekonomia społeczna trzeci sektor dla dobrobytu, demokracji i rozwoju? zawierający oddzielny załącznik. Ekonomia społeczna w praktyce 19 przykładów. Ta sama definicja została przyjęta przez siódmą Konferencję europejską na temat ekonomii społecznej, która odbyła się w Gavle w czerwcu 2001 roku, a została zorganizowana przez rząd szwedzki we współpracy ze szwedzkimi i europejskimi organizacjami ekonomii społecznej. Ostatnio popularne stało się pojęcie przedsiębiorstwa społecznego dzięki pracom prowadzonym w ramach programu Equal. Equal zapewnił środki (granty) organizacjom i innym podmiotom na uruchomienie projektów zorganizowanych w formie tak zwanych partnerstw rozwojowych. Chodziło o to, aby władze publiczne, sektor prywatny i sektor ekonomii społecznej nawiązały współpracę w celu opracowania nowych idei, procedur i metod roboczych zmierzających do przeciwdziałania strukturom, które powodują dyskryminację w miejscu pracy. W ramach realizacji tych projektów Equal utworzono 8 krajowych grup tematycznych (NTG) dla upowszechniania wyników i doświadczeń wynikających z tych inicjatyw partnerstwa rozwojowego. Zadaniem jednej z nich NTG ds. przedsiębiorczości społecznej było 96

97 ułatwianie uruchamiania i prowadzenia przedsiębiorstw społecznych, a tym samym tworzenie szans zatrudnienia dla grup, które obecnie są wykluczone z rynku pracy. Kolejnym celem była identyfikacja przeszkód i wskazanie poŝądanych zmian w prawodawstwie, przepisach i ich stosowaniu. Grupa ta upowszechniała równieŝ informacje na temat istniejących przedsiębiorstw społecznych oraz poŝytków społeczno-ekonomicznych i ludzkich, jakie generują. Wyniki i wiedza zgromadzone podczas realizacji projektów Equal, a takŝe działania popularyzatorskie prowadzone przez grupy NTG, sprawiły, Ŝe pojęcie przedsiębiorstwa społecznego stało się dobrze znane i akceptowane jako model przedsiębiorczości słuŝący integracji osób społecznie wykluczonych z rynku pracy. W nowym okresie finansowania EFS na lata program Equal nie będzie kontynuowany. Jednak nowy program EFS stwarza moŝliwość realizacji projektów o podobnym profilu i modelu. Ponadto nowy rząd szwedzki polecił czterem organom państwowym NUTEK, AMS, Försäkringskassan, Socialstyrelsen, aby utworzyły międzysektorowy program wspierający uruchamianie i rozwój przedsiębiorstw społecznych. Oprócz tworzenia przekrojowych rozwiązań obejmujących róŝne organy władz, w ramach tego programu zaproponowane zostaną zmiany w prawodawstwie zmierzające do lepszego zabezpieczenia sytuacji finansowej osób pracujących w przedsiębiorstwach społecznych oraz ich praw w zakresie wypłat z systemu ubezpieczeń społecznych. Program te stworzy równieŝ moŝliwości finansowania przedsiębiorstw społecznych oraz da im moŝliwość udziału w procedurach zamówień publicznych Podstawowe dane liczbowe Brak jest zaktualizowanych i szczegółowych statystyk dotyczących ekonomii społecznej jako całości i naleŝących do niej rodzin organizacji. Najnowsze dane zostały opublikowane w ramach badania przeprowadzonego przez CIRIEC dla Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego: Tabela 4 (*) EKONOMIA SPOŁECZNA W SZWECJI Spółdzielnie i inne podobne formy Towarzystwa wzajemnościowe i inne podobne formy Stowarzyszenia, fundacje i inne podobne formy - Spółdzielnie rolnicze (2005: miejsc pracy 200 przedsiębiorstw) - Spółdzielnie spoŝywców (2005: miejsc pracy 500 przedsiębiorstw) - Spółdzielnie mieszkaniowe (2005: miejsc pracy przedsiębiorstw) - Pozostałe (np. turystyka, edukacja) (2005: miejsc pracy przedsiębiorstw) miejsc pracy przedsiębiorstw Towarzystwa wzajemnościowe (2005: miejsc pracy 230 przedsiębiorstw) - Fundacje (2004: miejsc pracy podmiotów - Stowarzyszenia: (2004: miejsc pracy podmiotów) miejsc pracy miejsc pracy podmiotów (*) Źródło: Jan Olsson (dla spółdzielni i towarzystw wzajemnościowych) i Lisa Frobel (Serus) 97

98 3.4.3 The horizontal representative organisations: KFO KFO Address Österlånggatan 1 Box Stockholm, Sweden Web site Tel and fax Tel: +46 (0) Fax: +46 (0) E Mail info@kfo.se Contact persons Arne Mårtensson, KFO Gun-Britt Mårtensson, KFO Jan Olsson, KFO Lena Widman, KFO Lisa Fröbel, SERUS Ek. För. Short history From April 2008 Kooperativa institutet KOOPI will cease to exist and the responsibility for the cooperative social economic issues will be organised by KFO. KFO has for this purpose created a committee, which includes the following organizations: KFO (the Co-operative Employer s Association), KF (the Swedish Co-operative Union and Wholesale Society), Folksam (insurance and finance), Riksbyggen (property). HSB (housing), Fonus (funerals), Coompanion Sweden. Members In the Employers Association KFO membership can be held by activities of preferably co-operative or other idea based character, as well as activities which are owned by users, customers or employees, in their capacity as employer. Employers who have or have had connection to such activities can also hold membership in KFO. Funding mechanism KFO is funded through is annual member fees and a service fee is also paid to a service joint-stock company owned by KFO. Objectives The Employers Association KFO is an employer organization, which primarily provides service for cooperative enterprises, non-profit organizations and popular movements. KFO operates directly or through its service joint-stock company in order to: give its members consulting employer service; reach agreements with employee organizations on behalf of its members; assist its members in negotiations and disputes with employee organizations and individual employees; work for good relationships between the members and their employees; contribute to its members development as employers. Activities KFO gives advice and support in both small and larger issues and shares their knowledge. KFO is everyday available for employers and their work procedures build on personal and close contacts. 98

99 Present and future significant actions KFO works with issues concerning public procurement and access to capital on behalf of its members and cooperative partners. KFO has been one of the main actors involved in creating the proposal of agreement between the Swedish government and idea based organizations within the social area Social enterprises networks and support structures: Coompanion Coompanion Swedish Association of Cooperative Development Agencies Address Box SE GÖTEBORG, Sweden Web site Tel and fax Tel: +46 (0) Fax: +46 (0) E Mail bridget@ser.coop Contact person Jan Olsson Short history The Swedish CDAs (cooperative development agencies) are a unique example of an organisation that for three decades has been able to preserve and adapt its structure to the changing context and to maintain the balance between community and association, centre and periphery, entrepreneurship and public service. The first CDAs were born in the early 1980s as an essentially spontaneous process of local selforganisation within a highly structured institutional environment. In 1994 the 25 Cooperative Development Agencies working in Sweden joined together and formed FKU (Förening för kooperativ utveckling, the Swedish Association of Cooperative Development Agencies). In 2006 the whole system decided to use the same name, so they adopted the brand of COOMPANION. Members Coompanion Sweden is formed by 25 Cooperative Development Agencies federated at national level. The local agencies are fully independent and are generally constituted as associations, whose members are enterprises, cooperatives, local networks, associations and local authorities, training bodies and trade unions. Funding mechanism To establish a CDA, a local founder association has to collect matching financing from its members or other local organisations. Once financing is secured by the founders, the CDA is entitled to receive state cofinancing. Central financing sets a general budgetary framework, and defines Coompanion s mandatory tasks. Together, local and central funding form the CDA s baseline operating budget, which provides for the employment of a skeleton staff, and finances the mandatory activities. The principles that applied to the starting of a CDA are also applied (with some minor modifications) in allocating public support in the years to follow, which is to say that a CDA is expected to mobilise matching financing each year, in order to qualify for a budgetary allocation. The national federation is very light, funded by membership fees and project activities. Local CDAs provide also in kind resources in terms of staff. Objectives Coompanion most important task is to facilitate and improve the terms for cooperative and similar enterprising. The Cooperative Development Agencies are committed to face several issues and needs, such as: a widened labour market, occupational health, sustainable growth, local development, an ageing population, ageing entrepreneurs, the low number of new businesses, enterprise 99

100 thresholds, the reductions in the public sector, young people s values as well as poorly functioning markets, such as the electricity and banking markets. Activities Coompanion s Cooperative Development Agencies form a support structure of around 100 professional advisers committed to: Supply knowledge for entrepreneurship Offer both broad and specific competence on the capacity to accept commissions as well as on the experience of managing projects. Provide a wide advisory service Organise courses, seminars, information meetings, study visits and study trips Produce information, guidance and training material such as magazines, news sheets, books, publications and films. Facilitate access to capital and attitude changing activities to increase the legitimacy and status of those starting up an enterprise. CDAs work mainly at local level in collaboration with local authorities and all the other actors concerned, but they are also involved in national and international projects. An important working tool is the web-based course and discussion forum Lärka ( that links the CDAs and is open to their consultants and board members. The forum facilitates learning and methodological development as the organisations explore new fields of activity. At national level the role of Coompanion Sweden is to lobby national government and to coordinate priority actions decided by the General Assembly. Present and future significant actions Recently, many CDAs have actively participated in the EQUAL programme fostering the creation of social enterprises and their support structures. With the background in the experience learnt from Equal, the national federation recently put social enterprise at the top of its priorities. From an operational point of view this means: the implementation of a few big projects funded by the national government to promote the creation of social cooperatives; participation in policies to promote social cooperatives as a tool to integrate disadvantaged people into work; the creation of a working group to train local consultants; the creation of a national platform to promote social enterprises in collaboration with other concerned actors. Additional remarks The CDA model has spread to the Baltic countries, Poland and Slovakia. In Poland, Swedish CDAs have transferred their experience to Wamacoop in Olzstyn and to Agencji Rozwoju Spółdzielczości created in Krakow by NAUWC (National Auditing Union of Workers Cooperatives - ZLSP Związek Lustracyjny Spółdzielni Pracy). 100

101 3.5 Wielka Brytania Pojęcie ekonomii społecznej Termin ekonomia społeczna zyskał pewną popularność w latach 80-tych XX wieku, jednak nigdy nie zagościł na dobre w terminologii brytyjskiej. Częściej niŝ w Anglii jest stosowany w Walii, Szkocji i Irlandii Północnej. Określenie trzeci sektor jest zdecydowanie lepiej znany. Obejmuje sektor dobrowolny, stowarzyszenia, spółdzielnie, fundacje i przedsiębiorstwa społeczne. Niektóre z jego komponentów, zwłaszcza spółdzielczość i sektor dobrowolny, są stosunkowo silne w Wielkiej Brytanii. Statystyki porównawcze pokazują, Ŝe Wielka Brytania naleŝy do krajów o najwyŝszym udziale ekonomii społecznej w gospodarce pod względem nasilenia działalności gospodarczej i wielkości zatrudnienia. Jednak niektóre typy organizacji ekonomii społecznej, takie jak spółdzielnie pracy i spółdzielnie socjalne, nie rozwijają się zbyt dynamicznie w Wielkiej Brytanii. Natomiast w ostatnich latach szybko rośnie liczba firm określających się jako przedsiębiorstwa społeczne. Przyjęta przez rząd brytyjski definicja przedsiębiorstwa społecznego róŝni się od formuły przyjętej w Europie kontynentalnej pod tym względem, Ŝe jest bardzo zorientowana na wyniki i elastyczna. Nie odwołuje się do rodzaju działalności komercyjnej ani teŝ do zaangaŝowanych właścicieli czy interesariuszy, a zamiast tego skupia się na wyłącznym kryterium niedystrybucji zysków. Definicja ta powiada: Przedsiębiorstwo społeczne jest to firma stawiająca sobie głównie cele społeczne, w której nadwyŝki są zasadniczo inwestowane dla realizacji tych celów w firmę lub w społeczność lokalną, i w której siła napędową działalności nie jest dąŝenie do maksymalizacji zysku dla udziałowców lub właścicieli. Definicja ta stanowi wyraz intencji rządu, aby stworzyć ruch reformatorski w obrębie klasycznego sektora biznesowego, miast wspierać rozwój odrębnego i prawdopodobnie marginalnego sektora definiowanego w sposób bardziej sztywny i czysty ideologicznie. Drugim elementem zamysłów rządu jest reforma usług publicznych. Postrzega on takie podejście przedsiębiorcze jako sposób podniesienia jakości i przybliŝenia do odbiorców usług publicznych, przy którym unika się pewnych niekorzystnych skutków kontraktowania tych usług w czysto komercyjnych firmach. Na podstawie tej definicji przedsiębiorstwa społecznego w 2001 roku rząd brytyjski utworzył Zespół ds. przedsiębiorstw społecznych w obrębie Ministerstwa handlu i przemysłu. W lipcu 2002 roku uruchomiono trzyletnią strategię wraz z publikacją dokumentu Przedsiębiorstwo społeczne: strategia sukcesu. Przedmowa napisana przez premiera wskazywała na determinację rządu do podjęcia konkretnych działań. Dokument ten wskazał cele w trzech obszarach: tworzenie sprzyjającego otoczenia, doskonalenie przedsiębiorstw społecznych jako firm i określenie wartości przedsiębiorstwa społecznego. W roku 2005 mianowano ministra ds. trzeciego sektora (stanowisko to zajął Ed Miliband, którego później zastąpił Phil Hope), zaś wspomniany zespół został połączony z Zespołem ds. aktywnych społeczności w Home Office, który zajmował się organizacjami dobrowolnymi, by razem utworzyć Urząd ds. trzeciego sektora (OTS), umocowany przy radzie ministrów i stanowiący wydział koordynacyjny odpowiedzialny bezpośrednio przed premierem. W 2006 roku dokonano przeglądu i aktualizacji strategii w postaci dokumentu Plan działania na rzecz przedsiębiorstwa społecznego wyznaczanie nowych celów. Plan ten skupia się na pobudzaniu zmiany kulturowej, poprawie wsparcia doradczego i finansowego oraz poprawie relacji z sektorem publicznym. Mają temu słuŝyć następujące działania: Wspieranie kultury przedsiębiorstwa społecznego Zagwarantowanie dostępności odpowiednich informacji i doradztwa dla osób prowadzących przedsiębiorstwa społeczne 101

102 Zapewnienie przedsiębiorstwom społecznym dostępu do odpowiedniego finansowania UmoŜliwienie przedsiębiorstwom społecznym nawiązywania współpracy z rządem Zapewnienie wykonania tych postulatów Podstawowe dane liczbowe Brak jest zaktualizowanych i szczegółowych statystyk dotyczących ekonomii społecznej jako całości i naleŝących do niej rodzin organizacji. Najnowsze dane zostały opublikowane w ramach badania przeprowadzonego przez CIRIEC dla Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego: Tabela 5 (*) EKONOMIA SPOŁECZNA W WIELKIEJ BRYTANII Spółdzielnie i inne podobne formy Towarzystwa wzajemnościowe i inne podobne formy Stowarzyszenia, fundacje i inne podobne formy - Spółdzielnie: (2005: miejsc pracy członków 609 przedsiębiorstw)(1) W tym: - Spółdzielnie spoŝywców (2004: miejsc pracy członków 42 przedsiębiorstw) (2) - Banki spółdzielcze i ubezpieczenia (2004: miejsc pracy) - Spółdzielnie rolnicze (2000: miejsc pracy 583 przedsiębiorstw) - Związki kredytowe (2005: ok. 900 miejsc pracy 564 przedsiębiorstw) - Spółdzielnie pracy (2005: miejsc pracy 397 przedsiębiorstw) - Towarzystwa budowlane (2005: miejsc pracy PWC miejsc pracy NWC 63 przedsiębiorstwa) - Towarzystwa wzajemnościowe (Ubezpieczenia wzajemne) (1997: ok. 267 przedsiębiorstw) - cały sektor nonprofit (1995: miejsc pracy) (3) W tym: -Edukacyjne i naukowe organizacje dobrowolne (1995: miejsc pracy *) - Kulturalne organizacje dobrowolne Organizacje (1995: miejsc pracy *) -Usługi społeczne dobrowolne Organizacje (1995: miejsc pracy *) -Rozwojowe i mieszkaniowe organizacje dobrowolne (1995: miejsc pracy *) - Pozostałe organizacje dobrowolne (1995: miejsc pracy *) miejsc pracy członków 609 przedsiębiorstw miejsc pracy 330 przedsiębiorstw miejsc pracy (*) Źródło: Roger Spear (Open University) (1) Źródło: Performance Report of Cooperatives Europe, Dotyczy tylko spółdzielni afiliowanych przy Spółdzielczości Europejskiej. (2) Źródło: Eurocoop (2005) (3) Źródło: badanie Johns Hopkins (1995) 102

103 3.5.3 The representative organisations: Social enterprise coalition, Social firms UK, Cooperatives UK Social Enterprise Coalition Address Southbank House Black Prince Road London SE1 7SJ, UK Web site Tel and fax Tel: +44 (0) Fax: +44 (0) Contact person Jonathan Bland (Chief Executive Officer) Short history In the year 2000 a group of social enterprise regional support networks together with representatives from the co-operative, development trust and Social Firm sectors decided that they could better support their members and harness the growth of social enterprise if they came together under one umbrella organisation. The Social Enterprise Coalition was formed in 2003 as a national body to represent all these different interests and provide a platform to showcase the benefits of social enterprise, share best practice and influence policy. Members The Coalition is shaped by four categories of membership: National Umbrella Bodies of social enterprises which are operating on a national basis and have a membership which covers the majority of regions. Regional and National Networks of social enterprises, subject to one per region to cover the nine English regions and one each for Scotland, Wales and Northern Ireland. National Social Enterprises: social enterprises that operate in more than one region. Partner Organisations: organisations that do not qualify for membership in any of the above categories. This includes social enterprises working on a regional or local level. Through these organisations the Coalition reaches a combined membership of over 10,000 organisations. Funding mechanism The Social Enterprise Coalition is funded through a mixture of commercial activities, such as membership and events, grant funding and contracts. Objectives The Social Enterprise Coalition provides a national platform for showcasing the benefits of social enterprise. It shares best practice and influence policy in order to create an enabling environment for social enterprise. Furthermore, SEC is committed to representing the totality of social enterprise in all its forms, working to make social enterprises develop and support each other. Activities The Coalition undertakes several activities, such as: working with all levels of government, banks, financial institutions, legal bodies to inform policy; organising seminars and conferences; publishing policy documents, training materials and best practice guides; providing information about the sector; raising awareness about the benefits of social enterprise through a range of campaigns Present and future significant actions EQUAL 103

104 The Social Enterprise Coalition s Equal program aimed to increase awareness amongst national policymakers and opinion-formers of key issues affecting social enterprises. There were four areas of activity: increasing opportunity for networking and peer review amongst EQUAL funded social enterprise partnerships; influencing key national policies on specific areas; raising profile of key success stories; and developing a bank of resources. Policy work focused primarily on health and social care, public procurement and business support and was organised around policy working groups, development of policy papers and presentation of key messages to policymakers. Other outputs included the production of publications, development of case studies, podcasts and media articles. Future perspectives Over the next year the Coalition will focus on working with its members to define the next big ideas for social enterprise and to raise the profile of social enterprise as a mainstream way of doing business. It will continue to expand on its own enterprise activity, building on the high profile Voice conference (which took place in Liverpool in February 08) and the Enterprising Solutions Awards. The Coalition is also currently developing a range of new member services. Significant additional resources have been secured from the Government's Office of the Third Sector (OTS) under its strategic partners programme to boost the Coalition s capacity to work on policy, and a research team has been created to shape a national research programme on social enterprise and to undertake regular national surveys on social enterprise. New OTS resources will also facilitate work on social enterprise with Black, Asian and Minority Ethnic (BAME) communities to raise the profile of social enterprise. 104

105 Social Firms UK Address 53 Brighton Road Redhill Surrey RH1 6PZ UK Web site Tel and fax Tel: +44 (0) Fax: +44 (0) Contact person Sally Reynolds (Chief Executive Officer) Short history Social Firms UK is a charitable company formed in 1999 to lead the development of the Social Firm sector in the UK. It emerged from a pilot Social Firm development programme run in 1997/98. It has an average of 300 members every year. Members Full members: all formats (QAC Enterprises), Aquamacs Devon & Cornwall, Assembly Packing, Benchmark, Benedicts Coffee (Newpath Services Ltd), Busters Cafe Doncaster, Busters Coffee Merchants, Cafe Nova, Cando Business Services (Bizmatch), Coventry Transport Museum (Newpath Services Ltd), Growing Links, Haven Products Ltd, Hillcrest Branch, Jigsaw, Kingsmeadow Catering Company, Lambeth Accord, Leeds Social Business Centre, Light Engineering, Links to Work, N Coda, Netherne Printing Services, Newco Products, Newpath Laundry, Newpath Packaging & Warehousing (Newpath Services Ltd), Office Administration, Outreach 3 Way (Work Matters), Oxford Wood Recycling, Regard (Bizmatch), Riverside Centre, IOW, Solstice Nurseries, Speakup Self Advocacy Ltd, Spokes (Bizmatch), Spot On, St Annes Textiles, The Newlink Project Ltd, The Pluss Organisation, The Secret Garden, The Shetland Soap Co. (c/o Cope Ltd), The Soap Co. (Keswick) CIC, Top Bites, Upkeep (Shettleston Community Enterprises Ltd), Viewpoint, Workmatch Ltd. Associate members: A12 Industries, Adult & Community Services Employment, Alternative Angles, Broomby CIC, CARE Devon, CEiS, Cottage & Rural Enterprises (CARE) Ltd, Daily Bread Cooperative (Northampton), Disability Initiative Services, E Net, Grampian Housing Association, Green Shoots Catering Haldane Associates, Hammersmith & Fulham MIND, Help IT, ICOF Ltd (Co-operative Community Finance), Inclusive Solutions, INSPIRE Ltd (Partnership Through Life), Jacobs Well Appeal, Learning First Ltd, Newpath Ventures Ltd, Norah Fry Research Centre, Phoenix Community Furniture, Rag Tag n Textile, Rerun, Sandwell African Caribbean Mental Health Foundation, Shaw Trust, Swansea Discover IT, The Kent Autistic Trust, Tyddyn Mon Co. Ltd, Wag A Lots. Funding mechanism Social Firms UK s income comes from different resources: voluntary income, membership subscriptions, investment income, earned income and grants. Objectives Social Firms UK aims to create employment opportunities for people severely disadvantaged in the labour market, through the development and support of Social Firms. Social Firms UK is also committed to promote the development of Social Firms throughout the UK, provide support to developing Social Firms, improve conditions for Social Firms and map the development of Social Firms. Activities Social Firms UK works to: represent members at government level and within the Social Enterprise Coalition; raise the profile of Social Firms; secure resources for future development; create new regional and national opportunities; maintain a resource centre; promote research into the sector; encourage best practice within Social Firms; 105

106 develop a quality mark for the sector (Star Social Firm). Present and future significant actions Most of the activities of Social Firms UK aim at promoting the services and the products of social firms in order to increase their level of business income. In this framework Social Firms UK is presently focusing on: The UK Social Firms Trade Directory It is an on-line trade web site ( where it is possible to buy social firms products. It aims both at increasing sales of social firms and educating potential customers of social firms. The Star Social Firm The Star Social Firm is a new quality standard for Social Firms. It is awarded to Social Firms that have proved the quality of their business and the employment they provide for severely disadvantaged people. Star Social Firms are companies that have proved to be thriving, sustainable businesses, where staff say, 'this is a good place to work!' The Star Social Firm quality mark - the first in the social enterprise sector - has been developed by Social Firms UK and, externally validated by SFEDI (Small Firms Enterprise Development Initiative). Lobby to the government In UK social firms do not receive any subsidy for their social objective. Social Firms UK is lobbying for a smart start-up mechanism composed by a start-up fund and a mentoring system to promote the creation of new social firms. In order to incentivise more start-ups of social firms, Social Firms UK is also promoting lower taxes on salaries of disadvantaged people for all the companies which employ at least 25% of disadvantaged workers. Co-operatives UK Union of Cooperative Enterprises Address Holyoake House Hanover Street Manchester M60 0AS, UK Web site Tel and fax Tel.: +44 (0) Fax: +44 (0) E Mail info@cooperatives-uk.coop Contact person John Goodman Short history Co-operatives UK were launched in January 2003 following the merger of the Co-operative Union and the Industrial Common Ownership Movement (ICOM) in December The merger of the Cooperative Union and ICOM was a significant event bringing together, for the first time, two great wings of the co-operative movement. Co-operatives UK has gone through a considerable period of change realigning their business to meet the challenges of promoting co-operative enterprise in the 21st Century. Members Co-operatives UK is itself a co-operative organisation owned and democratically controlled by its members. Co-operatives UK membership comprises individual co-operative enterprises ranging in size and diversity from small worker owned co-operatives to large consumer owned co-operatives. Our membership also includes organisations that promote and support co-operative development (Cooperative Development Bodies). Co-operatives UK membership includes a number of co-operative federations and associations. Existing members include: Association of British Credit Unions (ABCUL) Co-operative Personal Management Association (CPMA) Confederation of Co-operative Housing Ltd (CCH) 106

107 Country Markets Plunkett Foundation Scottish Agricultural Organisation Society (SAOS) Supporters Direct Ulster Agricultural Organisation Society (UAOS) Member federations and associations are invited to take part in the United Kingdom Co-operative Forum (UKCF). The UKCF brings together the diverse range of organisations in the United Kingdom dedicated to the development of co-operative enterprise and education in the United Kingdom. Funding mechanism Most of the funding comes from memberships subscriptions that co-operatives pay according to the number of employees. Members pay also for specific services they ask for, such as legal advice, participation to events, etc. Another source of income comes from specific projects. Objectives Co-operativesUK is the trade association for all types of co-operative enterprise throughout the UK. It is an Industrial and Provident Society owned and democratically controlled by its members. Its objectives are to grow membership, enhance services, invest in its people, support co-operative development and be a strategic voice for co-operation. It believes that co-operatives and the wider social enterprise sector make a substantial contribution to the UK economy, and provide effective sustainable solutions to many of the social and economic challenges of modern society. Activities CooperativesUK main activities are: Acting as the voice of the sector, promoting and developing new co-operatives in all sections of the economy ; Providing legal, constitutional and governance advice ; Carrying out legal registration of third sector organisations ; Developing codes of good practice in governance and accounting standards and supporting and monitoring its members in adhering to them ; Working with government nationally and in the devolved nations and regions to develop policy to promote and support the sector ; Delivering special projects to meet organisational and sector objectives ; Delivering a range of other services to support its members. Present and future significant actions The main present priorities of CooperativesUK are : Lobby the Treasury to reform cooperative legislation ; Lobby the government to obtain more funding to promote social enterprises in cooperative forms; Improving information about members and cooperatives in order to be able to spread good and reliable data ; Development of members benefits, such as free legal advice, free access to employment advice, special rates for events, cheaper access to banking services trough the Coop Bank, discounts on accountancy, payroll and telecommunications services) ; New projects funded by the Lottery on social enterprises and local food. 107

108 3.5.4 Support, training and Finance: Cooperative College, CDA system and Cooperative and Community Finance Cooperative College Address Holyoak House Hanover Street Manchester M60 0AS, UK Web site Tel and fax Tel.: +44 (0) Fax: +44 (0) E Mail enquiries@co-op.ac.uk Contact person Chris Cooper Short history The Co-operative College was established in 1919 as an adult and staff training centre for the cooperative movement. Under the guidance of the Professor Fred Hall MA, it attracted large numbers of students, including many from overseas co-operatives. In 1946, Dr Robert Marshall, became the Chief Executive Officer and built up the reputation of the College as a national and international educational institution. The Co-operative College today is dedicated to the promotion of co-operative values, ideals and principles within co-operatives, communities and society. Members Cooperative College is a charity, so it does not have members. It is governed by a Board of Governors comprising appointed representatives from the Co-operative and Mutual sector and Higher Education. The Board of Governors reports to the Board of Co-operatives UK in its capacity as Trustee of the Cooperative College. Funding mechanism A small amount of core funding is provided by the cooperative movement and by public authorities. The main source of funding comes from fees for training and consultancy and from projects. Objectives Cooperative College provides learning and resources based on co-operative values. Its main objectives are: To create and develop relationships that enable all partners to build capacity. To provide inspiring and dynamic learning programmes. To undertake research to generate an evidence base to inform policy and practice. To promote and develop the use of its co-operative heritage for the benefit of current and future generations. To develop its people using innovative methods to enhance organisational knowledge and skills. Activities Cooperative College is working in four distinct areas: 1) National and International: the Co-operative College is working with funding bodies including the European Union and UK Government agencies, on projects that help the co-operative movement become better informed and equipped to meet the business and social challenges of the new millennium. 2) Forming Partnerships with Schools The Co-operative College is working with schools to develop curriculum resources designed to change the perception of co-operation among students and educationalists alike. In partnership with the Cooperative Group initiative to establish a network of Business and Enterprise Specialist Schools, the College is working with sponsored schools to develop co-operative curriculum materials and approaches that introduce young people to the values of co-operative, mutual and social enterprise. 108

109 3) Working with Young People The Co-operative College is involved in new initiatives supporting young people in co-operatives. A partnership between Canadian co-operative education institutions and the College has established the Co-operative Futures programme to take place on an annual basis. The Education Development Fund is helping to support and develop young co-operators and facilitate young co-operators' participation in youth seminars arranged by the International Co-operative Alliance. The College supports development of networks for young co-operators involving young employees and young co-operative members. 4) Developing Members in the UK The College is working with partners across the UK on a range of action research projects designed to encourage a wider section of members to get involved in their democratic process. These include working with Leisure Trusts on cultural change, with board members in Social Enterprises on governance issues, with Housing Co-operatives on informal activities to involve members and developing new learning modules for members of Football Supporters Trusts. In all of these areas of activity the College is helping organisations identify and address diversity issues in membership. Present and future significant actions The College Strategic Plan for builds on two aims: Diversifying its operations and building new long-term income streams consistent with its charitable object, vision and mission. Addressing areas that remain important in its operations, but have been a drain on its resources. The Plan reflects how areas of work developed over the past five years have become significant income streams in a more diverse operation. It shows that these new area of business will continue to grow. Examples include: - international work: the College s objective of refocusing and rebuilding its international work led to delivery of activities in over twenty countries spread across the five inhabited continents in work with schools and young people: has led to the College being at the cutting edge in developing new co-operative models of school governance as the Government continues to pursue its agenda of fundamental reform to education delivery. - co-operative identity: The College programmes on co-operative identity, developed with cooperatives in the UK, has led to it becoming acknowledged as the global leader in this field. - Rochdale Pioneers Museum and National Co-operative Archive: The designation of the Archive and establishment of the Co-operative Heritage Trust and Endowment Fund to complement the Cooperative Heritage Fund provide a secure future for the Archive and Museum for the first time in their history. Cooperative Development Agencies Short history Cooperatives Development Agencies (CDAs) were born in the early 1980s as a response to deindustrialisation and rapidly growing unemployment. Left-wing local governments funded radical economic development projects such as co-operative development agencies (as they were generally called) as a form of resistance to the Thatcher government. At one point there were about 75 CDAs, covering much of the UK, particularly the urban areas. Many of them closed down as the funding was cut, but some of the current CDBs (Cooperative Development Bodies is the term presently more used) are survivors from that time. They have largely survived through entrepreneurial growth and diversity of funding, pursuing whatever economic development programmes were available whilst trying to hold onto their original mission. That means most CDBs now deliver a wide range of services to a wide range of clients. They nearly all have a social enterprise rather than purely co-operative focus. Some CDBs are more recently formed. Several are the result of initiatives from the retail consumer cooperatives. For example, Co-operative Futures is partly funded by, and was the brainchild of, Oxford, Swindon & Gloucester Co-operative Society. These CDBs have all grown autonomously, so that there is a great diversity amongst them in culture, size, legal structure and other characteristics. Some have a voluntary management committee, others are worker co-operatives. The recent restructuring of Co-operativesUK included creating a membership category for CDBs, most of which are now members. Services are being developed to meet their needs. 109

110 Members There are about 25 co-operative development bodies across the UK but not every area has access to co-operative development expertise and the resources vary according to local situation. Geographical coverage of the UK is patchy, with Birmingham (the second largest city in the UK) having no CDA. The following CDBs are members of Co-operativesUK: Avon CDA, Cambridge CDA (The Social Enterprise People), CDA South East Hants and Wight, Co-active, Co-operative and Mutual Solutions (CMS), Co-operative Assistance Network Ltd, Co-operative Business Consultants Limited, Cooperative Futures, Co-operative Solutions Limited, Community Enterprise Unit, Coventry & Warwickshire CDA, Economic Partnerships Limited, Employee Ownership Scotland, Greenwich CDA, Hackney Co-operative Developments (HCD), Harlow CDA, Kent CDA, Leicester and County CDA(CASEDA), Lincolnshire CDA, Northamptonshire CDA, Rochdale Social Enterprise Initiative (ROFTRA), Sheffield Co-operative Development Group Ltd, Social Economy Agency Northern Ireland, Social Economy and Co-operative Development Cornwall Limited (KABIN), Social Enterprise and Cooperative Development Limited(SECOD), Social Enterprise London, Social Enterprise Sunderland (SCOERC), Southampton Area Co-operative Development Agency, Suffolk Acre Ltd, Tamil Cooperative Development Agency, The Guild (Eastern Region) LLP, Tower Hamlets CDA, Upstart Services Ltd, Wales Co-operative Centre Ltd - Canolfan Cydweithredol Cymru cyf. A complete list of addresses and web site can be found on Co-operativesUK web site: Funding mechanism CDBs are generally funded by a mixture of sources. Financial resources coming from local authorities are matched with European funds, usually from ERDF. Some core funding comes also from sponsors and private donors, while specific projects are funded on ad hoc basis. Objectives CDAs provide high quality, professional support to create and sustain businesses that involve their employees in ownership and management. CDAs also support community-based economic initiatives that enable people to take control of their economic lives. They aim to be leading advisers and consultants in employee ownership, people centred economic development and social enterprise. All services are free and underpinning all CDA's work are its values and beliefs, which include a commitment to : Co-operative principles at the heart of all activity Local people, local economy, local networks Professionalism and excellence Equal opportunity in all aspects of work. Activities CDBs usually provide a range of business development and support services including feasibility studies, business planning, funding and financing, incorporation and training. Many of them have websites and libraries/resource centres (some of them online). Current activities include: General advice on co-operative/democratic/social enterprise models of managing a business. Development support to groups and individuals in setting up co-operative enterprises. Start-up training programmes - from basic introductory programmes to comprehensive ones providing nationally recognised business management and administration qualifications. Trading sector training services include a range of tailor made programmes from short one day sessions to comprehensive courses on different aspects of managing a co-operative enterprise. Consultancy services include feasibility studies, business analysis, and management reviews. Access to finance and loans. 110

111 Co-operative & Community Finance (former ICOF) Address Brunswick Court, Brunswick Square, Bristol BS2 8PE, UK Web site Tel and fax Tel: +44 (0) Fax: +44 (0) Contact person Alain Demontoux, Operations Manager Short history ICOF was born in 1973 out of a series of informal meetings in Northampton inspired by the principles and practice of one of the largest common ownership co-operatives in the UK - Scott Bader. The idea was to encourage successful common ownerships to lend money to ICOF which would then be lent on to new co-operative ventures. In 1976 the Industrial Common Ownership Act provided 250,000 of funding to lend to co-operative enterprises. This established ICOF as "the relevant national body for co-operative finance" with central government. During the eighties ICOF expanded through being entrusted by many local authorities to administer co-operative loan funds in their areas. ICOF's first 21 years had been devoted exclusively to financing the worker co-operative sector. A review of the market and the range of products and services showed a clear way forward. Whilst retaining a commitment to common ownership and workplace democracy, lending was extended to organisations engaging in economic activity to fulfil primarily social, mutual or community objectives. Therefore ICOF Community Capital was established in 1994 as a new UK investment society offering individuals and organisations withdrawable membership shares. ICC has become the ICOF fund in most demand. Members The members of Co-operative & Community Finance are its shareholders. Shares have 1 nominal value, which must be paid in full. The minimum investment is 250. Joint applications by more than one individual, are welcome. The shares are non transferable and they are not quoted on any exchange. Membership is 'one member - one vote' regardless of the size of the shareholding. Investors receive amongst other things newsletters, annual audited report and accounts, an invitation to the AGM, dividends where possible and considerable satisfaction. Borrowers are also members as well as various sympathetic and support organisations as are the Board of Directors (members of social economy businesses and representatives of affinity organisations.). Funding mechanism Co-operative & Community Finance manages a number of loan funds throughout the UK. Those funds use both investors money and public funding coming from national and local authorities. Objectives Co-operative & Community Finance encourages local economic regeneration by enabling people to create, own and democratically control the businesses in which they work, or which operate in their local community. Co-operative & Community Finance funds are available to enterprises which practise or support principles of co-operation, common ownership, employee, community or social ownership, equal opportunity, workplace democracy, and sustainable development. Activities Co-operative & Community Finance manages a number of loan funds throughout the UK. Many are specific to cities like London, Manchester, Swansea and Wakefield, and others cover large areas like the West Midlands or parts of South Wales. For those in areas not covered by these specific funds, the ICOF Fund plc is a national fund for worker co-operatives and Community Capital and Co-operative Loans are UK wide funds available for cooperatives and any other trading social enterprises. There is also the London Development Agency's social enterprise fund and the Phone Co-op's co-operative fund. 111

112 Two new ring-fenced regional funds for the East Midlands and the East of England have recently being launched. Co-operative & Community Finance will only invest in co-operatives, employee owned businesses and social enterprises that are economically viable. Each enterprise must be able to demonstrate the ability to pay interest and repay the capital on any agreed loan finance. Applications are welcome from: Those starting a co-operative, employee owned business or social enterprise Those who are seeking to expand a co-operative, employee owned business or social enterprise Those wishing to take over an existing business and convert it to a co-operative or social enterprise. This may be where a business would otherwise close, be sold to a third party, or become a privatised public utility. Co-operative & Community Finance provides also management services for a variety of loan funds and micro-credit institutions in Europe. Present and future significant actions Currently Co-operative & Community Finance is working with several Regional Development agencies to support their work through ICOF Community Capital. Furthermore, it continues to develop its consultancy and back office services working with several organisations to address the problems encountered by social enterprises in accessing finance. 112

113 3.6 FINLANDIA Pojęcie ekonomii społecznej Termin ekonomia społeczna nie jasno zdefiniowany w warunkach fińskich. Sektor spółdzielczy, który na ogół uwaŝa się za waŝną część ekonomii społecznej, nie jest postrzegany jako szczególnie społeczny. Mogą być tego dwie przyczyny. Po pierwsze, sektor spółdzielczy jest bardzo dobrze osadzony w tradycyjnym systemie gospodarczym (80% obywateli fińskich jest członkami spółdzielni spoŝywców, a banki spółdzielcze mają 35- procentowy udział w rynku) i obejmuje głównie duŝe i istniejące od dawna spółdzielnie, które nie skupiają się na aspektach społecznych. Po drugie, sektor publiczny zawsze zarządzał wieloma usługami, które stanowią waŝne pole aktywności ekonomii społecznej. Częściej uŝywany jest termin trzeci sektor, jednak nie definiuje się dokładnie, jakiego typu organizacje miałby on obejmować; w kaŝdym razie moŝna go scharakteryzować uŝywając określeń takich jak interes ogółu, etyczny, społeczny, dobrowolny i nonprofit. Działalność organizacji trzeciego sektora moŝna scharakteryzować za pomocą określeń: solidarność, indywidualny, swoboda wyboru i elastyczność. Trzeci sektor w rozumieniu fińskim obejmował w 2005 roku stowarzyszeń. Stowarzyszenia te miały członków i zatrudniały pracowników, natomiast cała ekonomia społeczna obejmowała około organizacji, członków i zatrudniała osób. Organizacje trzeciego sektora są wspomagane z funduszy publicznych, a wiele tradycyjnych stowarzyszeń dla osób niepełnosprawnych funkcjonuje jako przedłuŝenie instytucji państwowych i ich sposób funkcjonowania bardzo przypomina działalność organizacji sektora publicznego. W Finlandii współpraca pomiędzy sektorem publicznym a stowarzyszeniami opiekuńczymi zazwyczaj ogranicza się do uznanych duŝych organizacji. Niektóre stowarzyszenia nie mają nazbyt demokratycznych zasad funkcjonowania, świadczą usługi finansowane przez sektor publiczny i są ściśle monitorowane przez państwo, natomiast inne stowarzyszenia świadczące usługi opiekuńcze czasem trudno odróŝnić od usługodawców z sektora prywatnego. Od 2004 roku w Finlandii funkcjonuje konkretna definicja przedsiębiorstwa społecznego. Zgodnie z Ustawą o przedsiębiorstwach społecznych (1351/2003), przedsiębiorstwo społeczne definiuje się przede wszystkim jako firmę, przedsiębiorstwo takie jak inne przedsiębiorstwa. MoŜe ono przybierać dowolną formę prawną przewidzianą dla firm w rejestrze handlowym 14. Przedsiębiorstwo społeczne stara się osiągnąć zysk w drodze produkcji towarów i świadczenia usług na rynku w dowolnym sektorze. Definicja wymiaru społecznego obejmuje wymóg, aby przynajmniej 30% wszystkich osób zatrudnionych w przedsiębiorstwie stanowiły albo osoby niepełnosprawne, albo teŝ pewna kombinacja osób niepełnosprawnych i trwale bezrobotnych. Pomimo początkowego entuzjazmu powstało niewiele przedsiębiorstw społecznych. Pod koniec czerwca 2007 roku istniało 115 przedsiębiorstw odnotowanych s rejestrze przedsiębiorstw społecznych. Połowa z nich to nowo utworzone firmy, a około 10 to spółdzielnie. Zarejestrowane przedsiębiorstwa społeczne zatrudniały w sumie 470 osób w momencie swojej rejestracji, z których 180 osób byli to niepełnosprawni, a 57 osób było trwale bezrobotnych 15. Większość przedsiębiorstw społecznych znacząco się rozwinęła, zwłaszcza pod względem wielkości zatrudnienia. Na 2008 rok przewiduje się wzrost zatrudnienia 14 The enterprise form may be: Company (Oy, Oyj), co-operative (Osk), associations (ry), foundation, sole entrepreneur (Tmi), open company (Ay) and company with one fully responsible partner (Ky). 15 Paavo Saikkonen. Tietoja sosiaalisista yrityksistä (Informacja na temat przedsiębiorstw społecznych ) Ministerstwo Pracy

114 w istniejących przedsiębiorstwach społecznych o 150 osób, co wskazuje na szybki i imponujący wzrost w tym zakresie Podstawowe dane liczbowe Brak jest zaktualizowanych i szczegółowych statystyk dotyczących ekonomii społecznej jako całości i naleŝących do niej rodzin organizacji. Najnowsze dane zostały opublikowane w ramach badania przeprowadzonego przez CIRIEC dla Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego: Tabela 6 (*) EKONOMIA SPOŁECZNA W FINLANDII Spółdzielnie i inne podobne formy Towarzystwa wzajemnościowe i inne podobne formy Stowarzyszenia, fundacje i inne podobne formy - Spółdzielnie rolnicze (2004: miejsc pracy 45 przedsiębiorstw) - Spółdzielnie spoŝywców (2004: miejsc pracy 43 przedsiębiorstwa) - Banki Spółdzielcze (2004: miejsc pracy 281 przedsiębiorstw) - Spółdzielnie pracy (2004: miejsc pracy 750 przedsiębiorstw) - Spółdzielnie mieszkaniowe (2004: 125 przedsiębiorstw) - Pozostałe (2004: przedsiębiorstw) (Spółdzielczość Europejska: miejsc pracy członków przedsiębiorstw)(1) miejsc pracy przedsiębiorstw -Towarzystwa wzajemnych (2004: miejsc pracy 100 przedsiębiorstw) ubezpieczeń -Stowarzyszenia społeczne i ochrony zdrowia (2003: miejsc pracy podmiotów) -Stowarzyszenia naukowe i edukacyjne (2003: miejsc pracy 250 podmiotów) - Fundacje (2003: miejsc pracy 665 podmiotów) - Pozostałe, głównie edukacyjne (2003: miejsc pracy podmiotów) - Wszystkie stowarzyszenia: podmiotów) miejsc pracy miejsc pracy 100 przedsiębiorstw podmiotów (*) Źródło: Pekka Pättiniemi (Coops & Mutuals), T Köppä (Assoc. & Found.) (1) Raport o wynikach przygotowany przez Spółdzielczość Europejską, Dotyczy tylko spółdzielni afiliowanych przy Spółdzielczości Europejskiej. 114

115 3.6.3 Representative and support organisations: Pellervo, CoopFinland PELLERVO Confederation of Finnish Co-operatives Address Simonkatu 6, P.O. Box Helsinki, Finland Web site Tel and fax Tel.: Fax: E Mail Per-erik.lindstorm@pellervo.fi finncoop@pellervo.fi Contact person Mr Per-Erik Lindström, Director Short history The origins of Pellervo date back to the end of the 19th century when Cooperative movement came to Finland. The Pellervo Confederation of Finnish Cooperatives was established in In 1930 the total number of cooperatives reached its highest point: almost During the 1990s there was a new rise of Pellervo members, thanks to the so-called new cooperatives. In 2005, the total number of cooperatives was little over with 3,6 million memberships. Almost 70% of the Finnish households are members in a consumer s cooperative. Today Pellervo integrates almost 400 member cooperatives. Most Pellervo s members are market leaders in their respective fields. Pellervo includes both consumer and producer members and the association representing the increasing numbers of new cooperatives. Members There are approximately 400 cooperatives belonging to Pellervo, associating about 1,3 million individuals on a volutary basis. The central structure is made up of the following associations : cooperative retail societies, cooperative dairies and milk selling cooperatives, co-operative banks, cooperative slaughterhouses, sawmill, mill, electricity and machinery cooperatives, phone company cooperatives, insurance associations, farmer and other associations, Finlands Svenska Andelsförbund, Hankkija Farming Ltd, Finnish Animal Breeding Group, Valio and cooperative dairies, Cooperative slaughterhouses, The Animal Breeding Group,The Egg Producers' Group Munakunta, The Metsäliitto Cooperative, The Cooperative Banking Group, The Local Insurance Group, Hankkija- Maatalous Oy. Funding mechanism Pellervo is funded by membership fees (each cooperative pay according to its turnover) and by income coming from rental of real estate properties acquired in the past. Objectives Pellervo aims to develop the cooperative system in Finland. Its main objective is to improve the cooperation between associated enterprises. Pellervo gives support to its member organizations locally, nationally and internationally. Furthermore, Pellervo is member of the ICA (International Cooperative Alliance), and shares its objectives and values. Activities Pellervo offers ideological support and function both as a service centre and an opinion leader within the cooperative. Pellervo main fields of intervention are: Cooperative legislation and other legal procedures significant in cooperative actions Development of public relations in the co-operative business 115

116 International servicing of customers' needs and organizational connections Organise Activity and Communication Publications and other means of communication Legal Services (specialists help in matters concerning cooperative related business and administration) Travel Services (domestic and international excursions for the benefit of union leaders and personnel) Economic Research (providing new knowledge and bring forth new perspectives critical problems of the national economy). Present and future significant actions One of the main sectors of activities of Pellervo concerns agriculture cooperatives. Pellervo has been very active in the Baltic countries and in Russia. Recently, they focused their attention on Sweden, since Finnish cooperative bought a very important Swedish agriculture cooperative. Another major area of work concerns cooperative promotion. Even if Finland is the most cooperativist country in the world, for many years no attention was devoted to cooperative promotion. Only recently, Pellervo has launched a series of promotional actions to revitalise the idea and the values of cooperatives. Various activities (especially publication of leaflets, dissemination of information, etc.) are organised, often in collaboration with Coop Finland, the University of Helsinki and the cooperative regional organisation of Tampere. CoopFinland Address C/o Idekoop Co-operative Haukilahdenkuja 3C HELSINKI FINLAND Web site Tel and fax Tel.: Fax: E Mail pekka.pattiniemi@ksl.fi Contact person Pekka Pattiniemi - President Short history Coop Finland was created 11 year ago as an association of professional advisors and consultants for cooperatives. In 2000 it took over the tasks of The Association of Finnish Cooperatives, which had gone bankrupt. Since then, Coop Finland became the representative organisation of workers cooperatives in general. Members 20 workers cooperatives are direct members of Coop Finland. About 100 cooperatives adhere to it trought two regional organisations (Lapland and Western Finland). Funding mechanism The main funding mechanisms are: - Membership fees; - KSL (National People Association for Adult Learning) ; - National and European projects (± 70%). Objectives - Promotion of workers cooperatives; - Help to people who want to establish cooperative enterprises; - Representation of small scale cooperatives; - Development of the cooperative system; 116

117 - Consultancy, i.e. training on how to develop a cooperative enterprise, training for cooperatives managers, workers etc. Activities - Lobbying activities to national government; - Networking; - Seminars (2-3 per year) on issues of interest for cooperative development (legislation, taxation, etc.) - Projects which allow the development of the previous two activities together. The organisation is very small, so most of the activities are realised on a voluntary basis by the members. I.e. lawyers, who are members of the Board, are in charge of lobbying, while local members of cooperatives provide advisory services at local level. Many activities are organised in close cooperation with other organisations, like Pellervo. Present and future significant actions An important area of interest is the creation of consortia or networks among individual cooperatives. A second action concerns cooperative development through training. A combined system of training and consortia building is being developed in order to strengthen existing cooperatives and to foster the creation of new ones. At transnational level, Coop Finland participates to an important project to define and promote social economy in the Nordic Countries. The project is run in collaboration with Swedish cooperatives, Danish and Norwegian Foundations and foresees research, study visits and exchanges in order to understand better the reality of the social economy in the Nordic Countries (Iceland and Greenland included). 117

118 Acronyms and abbreviations BE BG CCACC CCACCE CDA CEE CEP-CMAF CIS CSR CZ DE DG Empl DG Entr DK DP EE EESC ERDF ES ESF ETG ETUC EU FR HU ICA Belgium Bulgaria Consultative Committee of Cooperative Associations Coordination committee of European Cooperative Associations Cooperative Development Agency Central and Eastern Europe European Standing Conference of Co-operatives, Mutual Societies, Associations and Foundations Community of Independent States Corporate Social Responsibility Czech Republic Germany Directorate General Employment and Social Affairs Directorate General Enterprises Denmark Development Partnership Estonia European Economic and Social Committee European Regional Development Fund Spain European Social Fund European Thematic Groups European Trade Union Confederation European Union France Hungary International Cooperative Alliance 118

119 IT LV MP NAP NAUWC NGO OECD OTS PL PT R&D RO SCE SDA SE SE SK SL SME SSGI TSR UK VAT WISE Italy Latvia Member of Parliament National Action Plans National Auditing Union of Workers Cooperatives Non Governmental Organisations Organisation for Economic Co-operation and Development Office of the Third Sector Poland Portugal Research and Development Romania European Cooperative Society Social Development Agency Social Economy Sweden Slovakia Slovenia Small Medium Enterprises Social Services of General Interest Territorial Social Responsibility United Kingdom Value added tax Work Integration Social Enterprise 119

120 Niniejszy tekst powstał w ramach projektu PROMES Promocja Ekonomii Społecznej realizowanego przy udziale środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL.