Jak wydamy unijną kasę?

Transkrypt

1 Mouse-Box, czyli wyjątkowy komputer Randka w ciemno wirtualnie Bez metra Kraków nie rozwiąże swoich problemów... NUMER 1 (44) STYCZEŃ 2015 NAUKA / TECHNOLOGIE / GOSPODARKA / CZŁOWIEK Jak wydamy unijną kasę? Innowacyjność w nowej perspektywie finansowej

2 3 EDYTORIAL Żeby pieniądze trafiały tam, gdzie mają trafiać 4 TRENDY 2015 rok start-upów 6 KREATYWNI Mouse-Box, czyli wyjątkowy komputer NA CZASIE YouNick inwestuje w Smart Pharmę NA CZASIE Gigant otwarty na współpracę z małymi NA CZASIE Wyróżnienie dla mapy prezentującej zlodowacenie Tatr NA CZASIE Hiperszybkie wyłączania prądu 16 SPOJRZENIA Bez metra Kraków nie rozwiąże swoich problemów TRENDY Hot or not randka w ciemno wirtualnie NA CZASIE Polskie projekty powalczą o wielką kasę NA OKŁADCE Z pamiętnika podróżującego osła, albo fundusze służące refleksji... Wydawca: Fundacja dla Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie Jerzy KICKI Prezes Fundacji dla AGH Artur DYCZKO Dyrektor działu wydawniczo-kongresowego Fundacji dla AGH Dyrektor Zarządzający Projektu Teberia Biuro reklamy: reklama@teberia.pl Jacek SROKOWSKI Redaktor naczelny jsrokowski@teberia.pl Studio graficzne: Tomasz CHAMIGA tchamiga@teberia.pl Adres redakcji: Fundacja dla Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie, pawilon C1 p. 322 A Al. Mickiewicza 30, Kraków tel. (012) , fax. (012) redakcja@teberia.pl, f-agh@agh.edu.pl, NIP: , REGON: , KRS: Konto Fundacji: Bank PEKAO SA, ul. Kazimierza Wielkiego 75, Kraków, nr rachunku: SWIFT: PKO PPLPWIBAN; PL Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń. Copyright Fundacja dla AGH Wszelkie prawa zastrzeżone. Żaden fragment niniejszego wydania nie może być wykorzystywany w jakiejkolwiek formie bez pisemnej zgody wydawcy. 36 PREZENTACJE Nowa strategia KGHM Na mocnych filarach

3 EDYTORIAL Żeby pieniądze trafiały tam, gdzie mają trafiać 10 mld euro - tyle pieniędzy przeznaczyła Polska na program operacyjny Innowacyjna gospodarka. Za te pieniądze nasze firmy miały się stać bardziej konkurencyjne, a cała gospodarka bardziej innowacyjna. Czy tak się stało? I tak i nie, zależy gdzie ucho przyłożyć. Przedstawiciele instytucji państwowych, jak choćby Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości prowadzącej Barometr Innowacyjności twierdzą, że tak się stało. Nie brakuje jednak opinii, że mechanizmy wydawania środków unijnych, które zbudowaliśmy w Polsce w znacznej części powodują potężne straty dla gospodarki, jeśli chodzi o zdolność do jej rozwoju w dłuższym okresie. A chodzi zwłaszcza o innowacyjność. Bo niby dlaczego w globalnym rankingu innowacyjności Światowego Forum Ekonomicznego, w 2007 roku Polska była na 44 miejscu, a w 2013 r. spadła już na 63 miejsce. Niestety, mechanizmy dystrybucji tych środków w programie Innowacyjna Gospodarka były takie, że pieniądze, które wydawano rzekomo na innowacje, przeznaczano na budowę budynków i inne cele, które nie miały nic wspólnego z innowacyjnością. Mało tego, wiele pieniędzy poszło na projekty np. internetowe, które były klonami zagranicznych serwisów. Co to ma wspólnego z innowacyjnością? Jeśli kryteria przyznawania środków były takie, że eliminowały tych prawdziwie innowacyjnych, a środki trafiały często do tych firm, które potrafiły jedynie napisać wniosek z godnie z oczekiwaniami to trudno się dziwić krytycznemu spojrzeniu. Dziś stoimy przed perspektywą finansową programów na lata , w których szczególny nacisk będzie położony na innowacyjność. I będą to zapewne ostatnie tak ogromne środki, które trafią do nas z unijnej kasy. Prosi się, o to, by były one mądrzej wydane niż dotychczas. Jednak jeśli aparat biurokratyczny dalej będzie przerabiał środki tak jak dotychczas to spadek w wyżej wymienionym rankingu mamy murowany! Szerzej, może mniej krytycznie, temat środków unijnych opisuje w środku numeru Dominika Bara. Zapraszam do lektury. Jacek Srokowski Teberia 1/2015 3

4 TRENDY 2015 rok start-upów W tym roku w Polsce powinny pojawić się pierwsze duże międzynarodowe sukcesy krajowych start-upów. Będzie to dopiero zapowiedź większych projektów, które zostaną zrealizowane w przyszłym roku. Większy dostęp do finansowania i rozwijający się ekosystem dla start-upów powodują, że coraz więcej osób widzi w tym sposób na życie. Jeśli ta tendencja się utrzyma, do 2020 r. Polska może mieć na koncie kilka sukcesów na miarę Skype a. Rok 2015 będzie rokiem start-upów. Boom nastąpi jednak w 2016 roku. Spodziewam się, że do 2020 roku będziemy mieli trzy polskie Skype y, które wykreujemy, i tysiące mniejszych firm z wielkimi sukcesami mówi Dariusz Żuk, prezes Polski Przedsiębiorczej. Jak podkreśla, Polska już jest liderem w regionie Europy Środkowo- Wschodniej pod względem liczby start-upów, a także warunków do ich rozwoju, bo sieć inkubatorów jest największa w Europie. Na polskim rynku działa 50 Akademickich Inkubatorów Teberia 1/2015 4

5 TRENDY Przedsiębiorczości. Od 2004 roku dzięki nim powstało 7 tys. firm, a obecnie funkcjonuje w nich ponad 1,5 tys. start-upów. Uważam, że nie ma dziś lepszego miejsca w Europie, a myślę, że i na świecie, niż Polska do startowania z własnym pomysłem na biznes. Mamy tutaj ekosystem, kapitał i niesamowitych ludzi podkreśla Dariusz Żuk. Młode firmy mają coraz większy dostęp do kapitału. Nowa perspektywa unijna powinna jeszcze zwiększyć te możliwości. Co ważne, jest kapitał i jest go coraz więcej. Jest kapitał na wczesnym etapie rozwoju, są fundusze seed capital, fundusze venture capital, więc warto startować ze swoim start-upem mówi prezes Polski Przedsiębiorczej. Staramy się inwestować w start-upy, mamy swój fundusz AIP SeedCapital, który inwestuje 100 tys. zł w każdy projekt. Do tej pory zainwestowaliśmy w 65 projektów, m.in. w kupony.pl, łazik marsjański i kilka innych, które już są sukcesem w tej części Europy. Prognozuje, że wiele inicjatyw start-upowych w tym roku będzie dotyczyło obszaru internetu rzeczy, czyli komunikacji między urządzeniami. Pojawi się również coraz więcej projektów z branży medycznej i okołomedycznej. Dominującym trendem będzie e-commerce i jego mobilna odmiana. M-commerce to coraz szybciej rosnący trend. Warto się temu przyglądać i startować w tym obszarze. To jest rynek, na którym chcielibyśmy inwestować najwięcej zapowiada Dariusz Żuk. Bardzo szybko rośnie też segment gier, również edukacyjnych. To także są projekty, w które nasz fundusz AIP Seed Capital chce inwestować. źródło: Newseria Biznes Teberia 1/2015 5

6 KREATYWNI Mouse-Box, czyli wyjątkowy komputer Mouse-Box wygląda jak zwykła myszka do komputera. Ale czwórka młodych programistów zamknęła w niej m.in. spory procesor, moduł umożliwiający bezprzewodowe łączenie z internetem, 128 GB pamięci projektując podręczny komputer. Teraz szukają biznesowego partnera. Procesor zastosowany w Mouse- Boxie jest czterordzeniowy, a pamięć póki co pomieści 128 GB danych, bo jak przekonywał w rozmowie z PAP pomysłodawca urządzenia i lider grupy projektantów Przemysław Strzelczyk - jest też możliwość dostępu do większego dysku w tzw. chmurze. Prócz tego w myszce-komputerze jest np. żyroskop i akcelerometr, dwa wejścia typu USB oraz jedno typu micro HDMI, dzięki któremu można się podłączyć do ekranu czy telewizora. Ekran monitora, telewizora lub projektor to bowiem jedyne urządzenie, które trzeba mieć, by korzystać z Mouse-Boxa. W myszce znajduje się tak naprawdę normalny komputer, całe jego wnętrze. Nie ma tylko CD-Romu, ale producenci w zasadzie nie umieszczają go już w nowszych typach laptopów wyjaśniał PAP Strzelczyk i tłumaczył, że z zamkniętego w myszce komputera można korzystać jak z normalnego peceta, tylko zajmuje on mniej miejsca i wszystko mamy w nim pod ręką. Nad stworzeniem Mouse-Boxa Strzelczyk - mieszkający i pracujący obecnie we Wrocławiu Opolanin i doktorant Politechniki Opolskiej - pracował z czteroosobowym zespołem. Wszyscy mają po 23 i 24 lata. W zespole byli Mariusz Zoworka i Krzysztof Smykała, także doktoranci Politechniki Opolskiej, oraz absolwent Oskar Szczepaniak, obecnie studiujący na Politechnice Warszawskiej Michał Schwierc, który odpowiedzialny był za przygotowanie promującego urządzenie filmiku. Filmik o Mouse-Box, zamieszczony niedawno na profilu społecznościowym Strzelczyka, w ledwie kilka dni obiegł świat. Teberia 1/2015 6

7 KREATYWNI Dostajemy w tej sprawie setki maili od osób i firm np. ze Stanów Zjednoczonych, Francji, Szwajcarii, Japonii mówił PAP Strzelczyk. Mouse-Box to obecnie prototyp. Jego twórcy już jednak myślą o udoskonaleniu wynalazku. Chcą m.in. powiększyć pamięć i docelowo wyeliminować wszystkie kable, np. te łączące urządzenie z ekranem czy ładowarką. Akumulator planują zastąpić podkładką indukcyjną. Zakładamy, że w masowo produkowanym Mouse-Boxie wszystko ma być przesyłane bezprzewodowo zaznaczył w rozmowie z PAP Strzelczyk. Pytany o to, skąd wziął się pomysł młody wynalazca powiedział, że myszka jest w zestawie komputerowym tym, co przez całe lata ewolucji komputera nie zmieniło się. Pomyślałem więc: czemu tego nie wykorzystać i w czasach, gdy komputery są miniaturyzowane, nie zamknąć w niej całego mechanizmu łącząc dwa elementy mówił. Podkreślił, że najważniejszą cechą Mouse-Boxa jest to, że nie zmienia on ludzkich przyzwyczajeń. Wszyscy jesteśmy przyzwyczajeni właśnie do myszy. My chcemy to wykorzystać i oczyścić przestrzeń w otoczeniu ludzi. Wyszliśmy z założenia, że niepotrzebne nam pudełko komputera tłumaczył. Praca nad prototypem trwała ponad rok. Programiści swój wynalazek zrobili po pracy i poza studiami, realizując swoje pasje. Główna pracowania mieściła się w pokoju w mieszkaniu Strzelczyka. Twórcy Mouse-Boxa wszystkie potrzebne do niego podzespoły kupowali samodzielnie, także np. w USA czy Chinach. Obudowę myszy wydrukowali na drukarce 3D. Teraz jak mówią opowiadają o swoim urządzeniu i poszukują biznesowego partnera. Zastrzegają, że nie chodzi tylko o pieniądze, ale też doświadczenie, które może dać duża, renomowana firma branży IT przy wprowadzaniu myszki do produkcji i na rynek oraz o technologie, którymi taki gracz może dysponować. Czy prowadzą już z kimś rozmowy? Na tym etapie nie chcę o tym mówić zastrzegł Strzelczyk. Tak samo odpowiedział pytany o to, czy złożyli już zgłoszenie patentowe dotyczące Mouse-Boxa. Nie mówi też o tym, ile kosztował prototyp. To była odpowiednia ilość pieniędzy. Projekt jednak został opracowany tak, by docelowe urządzenie wprowadzone do masowej produkcji było wyjątkowo tanie zapewnił Strzelczyk. źródło: PAP Nauka w Polsce / foto: Politechnika Opolska Teberia 1/2015 7

8 NA CZASIE YouNick inwestuje w Smart Pharmę W parku technologicznym YouNick (dotychczas Nickel Technology Park Poznań) powstała kolejna spółka działająca w branży medyczno-farmaceutycznej. Założona pod koniec grudnia 2014 r. Smart Pharma zajmie się opracowywaniem, produkcją oraz sprzedażą innowacyjnych leków i produktów medycznych. Wartość inwestycji, współfinansowanej ze środków unijnych i prowadzonej wspólnie z funduszem inwestycyjnym SpeedUp Innovation, wynosi 1,6 mln zł. Pierwsze produkty Smart Pharmy, przeznaczone dla małych dzieci i niemowląt, pojawią się na rynku już w marcu br. Smart Pharma to pierwsza z 10 firm, które powstaną do końca czerwca br. w ramach kolejnego etapu działalności inwestycyjnej YouNick. Na jego realizację park technologiczny pozyskał rok temu dofinasowanie z Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka w wysokości 6,7 mln zł. Założona pod koniec ubiegłego roku spółka to wspólne przedsięwzięcie YouNick oraz funduszu inwestycyjnego SpeedUp Innovation. Oba podmioty w zamian za wkład finansowy w wysokości 800 tys. zł objęły w niej po 23% udziałów. Park technologiczny zakłada dla tej inwestycji horyzont czasowy do 10 lat, natomiast fundusz zapowiada wyjście kapitałowe z projektu po 3-5 latach. Większościowym udziałowcem Smart Pharmy został jej pomysłodawca - Michał Taisner, przez kilkanaście lat odpowiedzialny za sprzedaż leków i produktów medycznych takich firm farmaceutycznych jak Vitis Pharma, Sequoia czy Sopharma. W YouNick stworzyliśmy wyjątkowe środowisko do rozwoju innowacyjnych biznesów. Oferujemy pomysłodawcom nie tylko kapitał, ale przede wszystkim naszą wiedzę, doświadczenie w biznesie oraz coraz większą sieć kontaktów. Stawiamy na współpracę i współodpowiedzialność za sukces rynkowy nowego projektu. Jesteśmy dla naszych spółek partnerem, a nie zwierzchnikiem. Razem szukamy najlepszego modelu biznesowego i takiego zastosowania innowacyjnych technologii i pomysłów, które przyniesie klientom wymierną korzyść. Nowa jakość procesu inwestycyjnego przekłada się na niezwykle szybki rozwój powstających w parku podmiotów. Teberia 1/2015 8

9 NA CZASIE Smart Pharma, poza tworzeniem i wprowadzaniem na rynek własnych leków i produktów medycznych, będzie również świadczyć usługi na rzecz innych firm z tej branży. Michał Taisner, pomysłodawca i prezes Smart Pharmy. Produkty i usługi naszych spółek zależnych PozLab, CEBIM, GoSell, Lab- 4motion czy 3R Studio Mobile zyskują coraz większe uznanie klientów w Polsce i za granicą. Jesteśmy przekonani, że Smart Pharma w krótkim czasie dołączy do tego grona wyjaśnia Adam Siwczyński odpowiedzialny za inwestycje kapitałowe w parku technologicznym YouNick. Poza kapitałem YouNick zapewnia nowej spółce także niezbędną w tej branży specjalistyczną infrastrukturę. Nowe leki i produkty medyczne Smart Pharmy będą mogły powstawać w BioNick (dotychczas Nickel BioCentrum) - funkcjonującym na terenie parku nowoczesnym ośrodku usług biomedycznych. Wyposażone w najnowszy sprzęt laboratoria oraz clean roomy klasy czystości B, C i D pozwolą nie tylko opracowywać nowe aktywne formuły preparatów, ale także w warunkach laboratoryjnych potwierdzać ich przydatność terapeutyczną. Tym, co nas wyróżnia, jest nowoczesna i ciągle udoskonalana technologia. Pozwala ona na tworzenie preparatów coraz skuteczniejszych i bezpieczniejszych dla pacjentów mówi Michał Taisner, pomysłodawca i prezes Smart Pharmy. Nasi specjaliści obsługują wszystkie etapy procesu powstawania i komercjalizacji nowych produktów leczniczych począwszy od konsultacji ze środowiskiem medycznym i dogłębnej analizy potrzeb rynkowych, poprzez stworzenie idei, receptury i formuły innowacyjnego preparatu, niezbędne próby laboratoryjne i badania fizykochemiczne, aż po produkcję zgodną ze standardami GMP (Good Manufacturing Practice) oraz kompleksowe działania marketingowosprzedażowe. Każdy, kto przyjdzie do nas z pomysłem na produkt medyczny, będzie mógł skorzystać z naszych usług. Możemy przeprowadzić prace na zlecenie innych podmiotów w poszczególnych etapach tworzenia i komercjalizacji leku lub zająć się kompleksowo całym procesem. Pierwsze innowacyjne produkty opracowane przez Smart Pharmę, dedykowane małym dzieciom oraz niemowlętom, zostały już przekazane do oceny wyspecjalizowanym instytucjom. źródło: Portal Innowacji Teberia 1/2015 9

10 NA CZASIE Gigant otwarty na współpracę z małymi Pfizer to jeden z największych koncernów farmaceutycznych na świecie, który rocznie na badania i rozwój wydaje ponad 7 mld dolarów. Firma jest otwarta jest na współpracę z polskimi ośrodkami naukowymi w celu opracowywania nowych leków. Jako największe prywatne przedsiębiorstwo farmaceutyczne na świecie rocznie wydajemy 7 mld dolarów na badania kliniczne, na poszukiwanie nowych cząsteczek. W USA na sześciu bardzo dobrych uniwersytetach ośrodki terapii innowacyjnej, które skoncentrowane są tylko na poszukiwaniu nowych leków mówi Dorota Hryniewiecka- Firlej, prezes zarządu Pfizer Polska. Jak wynika ze Strategii rozwoju krajowego przemysłu farmaceutycznego do 2030 roku, przygotowanej przez Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Pfizer jest światowym liderem w tym zakresie. Teberia 1/

11 NA CZASIE W Polsce wartość nakładów na B+R w sektorze farmaceutycznym wyniosła blisko 208 mln zł, co stanowiło 9,3 procent łącznych nakładów na ten cel w przemyśle. Prezes Pfizer Polska wyjaśnia, że ośrodki uniwersyteckie zajmują się również oceną pomysłów i projektów z innych, mniejszych firm i start-upów, z którymi koncern współpracuje. Dla nich taka współpraca to często jedyna szansa na wprowadzenie tych leków na rynek, ponieważ wiąże się to z dużymi nakładami finansowymi. Jesteśmy również bardzo otwarci na współpracę w Polsce. Udało mi się przekonać decydentów w firmie, aby inwestować w naszym kraju, w polskie start-upy i polskie molekuły dodaje Hryniewiecka-Firlej. Zdaniem Hryniewieckiej-Firlej znalezienie odpowiednich partnerów do współpracy nie jest łatwe. Nie wszystkie projekty innowacyjne nadają się do komercjalizacji. Bardzo często świat biznesu i świat nauki rozwijają się równolegle, ale bliżej ze sobą nie współpracują. Nie każda innowacja nadaje się do tego, by móc ją skomercjalizować i leczyć tak powstałym lekiem pacjentów. Potrzebne jest większe zrozumienie biznesu przez świat nauki i odwrotnie mówi prezes Pfizer Polska. Wiemy, jakie są trendy w medycynie i jakie choroby nas czekają w perspektywie 20 lat, więc możemy się na to przygotować. źródło: Newseria Teberia 1/

12 NA CZASIE Wyróżnienie dla mapy prezentującej zlodowacenie Tatr Opracowanie The Tatra Mountains during the Last Glacial Maximum, wykonane przez dr. inż. Jerzego Zasadniego z Wydziału Geologii Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH oraz dr. Piotra Kłapytę z Uniwersytetu Jagiellońskiego, zostało uznane za najlepszą mapę opublikowaną w 2014 r. w czasopiśmie Journal of Maps. Czasopismo Journal of Maps to jedyne tego typu czasopismo na rynku, w którym w wersji elektronicznej publikowane są mapy prezentujące wyniki badań z różnych dziedzin nauki. Każdego roku jury ocenia blisko opracowań. Podczas tegorocznej edycji konkursu za najlepszą spośród 11 finałowych prac uznano mapę Tatr wykonaną przez polskich naukowców. W werdykcie podkreślono, że opracowanie to w doskonałej konwencji kartograficznej integruje wyniki badań terenowych i analiz teledetekcyjnych. Teberia 1/

13 NA CZASIE Mapa przedstawia topografię Tatr podczas ostatniego zlodowacenia, ponad 20 tys. lat temu, kiedy tatrzańskie lodowce osiągnęły maksymalny zasięg. Na uwagę zasługuje fakt, iż jest to pierwsze takie opracowanie, gdzie przedstawiono przestrzenny obraz lodowców w całych Tatrach. Mapa została wykonana w całości w środowisku 3D w oparciu o numeryczne modele terenu. Zasięg i geometria lodowców przedstawiona na mapie odzwierciedla układ form rzeźby terenu: moren i podciosów lodowcowych. Szczegóły widoczne na powierzchniach lodowców ukazują ich prawdopodobną topografię w odniesieniu do prawidłowości glacjologicznych i w analogii do współczesnych lodowców. źródło: AGH Teberia 1/

14 NA CZASIE Hiperszybkie wyłączania prądu Wyłącznik chroni wszystkie obwody pojazdu w sytuacjach awaryjnych. Wyłączanie prądu zwarciowego następuje bardzo szybko, tj. w czasie ok. 20 mikrosekund, a także bezłukowo, bo nie pojawia się wówczas łuk elektryczny. W skrajnych sytuacjach może on ochronić zdrowie a nawet życie pasażerów. Teberia 1/

15 NA CZASIE Opracowany w Katedrze Aparatów Elektrycznych Politechniki Łódzkiej, we współpracy z SE- STO Sp. z o.o. w Łodzi jako przyszłym producentem, opatentowany wyłącznik DCH -T jest nowością w skali światowej. Nie ma konstrukcyjnych odpowiedników na rynkach światowych. Wskutek hiperszybkiego i bezłukowego wyłączania prądu zwarciowego przez układ hybrydowy (bezpiecznik zestyk pracujący w gazie SF6 tranzystor, współpracujący z zespołem ograniczników przepięć), wyłącznik ma zwarciową trwałość łączeniową równą mechanicznej i niskie koszty eksploatacyjne, co daje bardzo duże korzyści ekonomiczne kumulujące się u użytkowników tych wyłączników. Duża niezawodność, selektywność działania i skuteczne ograniczanie rozległości zniszczeń podczas zwarć, mają zasadnicze znaczenie dla zwiększenia bezpieczeństwa pasażerów i poprawy płynności ruchu pojazdów trakcyjnych. Pracą wyłącznika DCH -T zarządza sterownik mikroprocesorowy. Wszystkie sygnały informacyjne i robocze między sterownikiem i współpracującymi z nim zespołami wyłącznika są przesyłane siecią światłowodową. Wyłącznik może być dodatkowo sterowany za pomocą sygnałów elektrycznych. Ma także łącza rezerwowe dla ewentualnych wymagań dodatkowych. Wielofunkcyjne wyposażenie specjalne umożliwia współpracę z systemem sterowania pojazdu, zewnętrznymi przekaźnikami zabezpieczeniowymi, komputerową regulację nastaw i diagnostykę wyłącznika oraz pomiary, akwizycję, przetwarzanie, rejestrację i archiwizację danych o pracy układu, komunikację z użytkownikami etc. Wyłącznik DCH -T to pierwsze w historii działalności Sesto Sp. z o.o. innowacyjne urządzenie stworzone dzięki współpracy z jednostką naukową. Prezentowane na 63 Międzynarodowych Targach Wynalazczości, badań naukowych i nowych technologii BRUS- SELS INNOVA w Brukseli spotkało się z ogromnym zainteresowaniem szerokiego grona jury, jak i osób odwiedzających ekspozycję. Co więcej urządzenie spełniło oczekiwania przyszłych użytkowników, czego efektem jest podjęcie współpracy zmierzającej do przeprowadzenia testów eksploatacyjnych, a w dalszej kolejności do wdrożenia na taborze zarządców infrastruktury miejskiej. jm Teberia 1/

16 SPOJRZENIA Bez metra Kraków nie rozwiąże swoich problemów... Nawiązując do poprzedniego artykułu w Blogu naukowym, który opisuje sposób na usprawnienie ruchu drogowego, myślę, że czas pokusić się o odpowiedź na pytanie o sens budowania w Krakowie metra. Ideałem byłoby zintegrowanie różnych rozwiązań, które odkorkują miasto. Tymczasem po majowym referendum dyskusja o metrze jakoś ucichła. I mimo że ponad połowa krakowian biorących w nim udział opowiedziała się za budową kolei podziemnej, decyzja dotycząca tej strategicznej dla rozwoju Krakowa inwestycji nadal nie zapadła, dlatego poprosiłam Kierownika Katedry Geomechaniki, Budownictwa i Geotechniki na Wydziale Górnictwa i Geoinżynierii Akademii Górniczo-Hutniczej prof. dr. hab. inż. Antoniego Tajdusia o wypowiedź w tej sprawie. Profesor Tajduś (rektor AGH w latach ) zasiada w specjalnej komisji powołanej przez prezydenta miasta Krakowa, w skład której wchodzą urzędnicy, radni oraz eksperci z Akademii Górniczo-Hutniczej i Politechniki Krakowskiej. Mają oni zastanowić się nad zasadnością budowy metra w Krakowie. Teberia 1/

17 SPOJRZENIA Panie profesorze, przeciwnicy metra w Krakowie uważają, że wszelkie problemy komunikacyjne da się i należy rozwiązać za pomocą rozbudowy linii tramwajowych. Jakie jest pańskie zdanie? Ja w to nie wierzę. Moim zdaniem bez metra Kraków nie rozwiąże swoich problemów. Myślę, że z upływem czasu będzie coraz gorzej. Metro ma być jednym z elementów transportu, a nie jedynym. Dlatego docelowo w Krakowie powinno funkcjonować kilka linii metra: północpołudnie, wschód-zachód, oczywiście z odgałęzieniami do dużych osiedli. Do tego oczywiście linie tramwajowe, odpowiednio rozmieszczone parkingi, dopasowane do linii metra stacje kolejowe. I to da się zrobić, ale takiego planu nie ma. Moim zdaniem, wśród decydentów Krakowa nie ma wielu zwolenników metra. Traktują je raczej jako bardziej odległą przyszłość. Niektórzy twierdzą, że metro nie jest szybsze niż tramwaj, bo jedno i drugie uwzględniając przystanki jeździ z podobną prędkością. Tymczasem każdemu, kto choć raz jechał metrem, wydaje się, że metro jeździ bardzo szybko. Jak to jest z tą prędkością? Rzeczywiście, słyszę głosy, że jest niewielka różnica w prędkości jazdy między tramwajami a metrem. Średnia prędkość metra to 40 km/h godzinę wliczając w to czas postoju na stacjach. Średnia prędkość tramwaju to km/h. Metro nie dojeżdża do wszystkich miejsc, ale bezkolizyjnie (bo biegnie pod ziemią) przecina najważniejsze arterie, więc tam, gdzie na powierzchni ruch jest spowolniony z powodu korków, metrem dojedziemy bez kłopotu. A co Pan odpowie tym, którzy uważają, że Kraków jest za małym miastem na to, aby mieć metro? Jestem w stanie wyliczyć z pamięci ponad dwadzieścia miast mniejszych od Krakowa, które mają metro. Kraków ma ponad 800 tys. mieszkańców, a łącznie z osobami, które przyjeżdżają na jakiś czas (np. studentami, turystami), to o wiele więcej. Kraków się dusi. Samo ograniczanie wjazdu do centrum miasta nic nie daje, musi to być połączone ze sprawnie działającą komunikacją. Jeśli powstanie metro wraz z parkingami przy początkowych stacjach, to większość osób dojeżdżających do pracy w centrum zostawi auto na takim parkingu. Bo kto będzie wolał marnować czas i benzynę stojąc w korkach? Wsiadając do metra na obrzeżach, w ścisłym centrum znajdziemy się za parę minut. A skoro nie będziemy zużywać paliwa stojąc w korkach, to zyska na tym ekologia. Oczywiście, że tak! Przecież przyczyną złego stanu powietrza i przekroczonych norm w Krakowie nie jest tylko palenie węglem. Moim zdaniem, do przekroczonych norm głównie przyczynia się nadmierny ruch samochodowy. Sporo osób woli stać w korku siedząc we własnym aucie niż korzystać z zatłoczonego autobusu, który w wielu miejscach nie Teberia 1/

18 SPOJRZENIA mając swojego pasa i tak tkwi w tym samym korku. Najlepszym przykładem, że to auta zanieczyszczają powietrze, są miesiące wakacyjne wtedy nikt węglem nie pali, a zdarzają się dni z przekroczeniami szkodliwej emisji gazów. To wynik ogromnego ruchu samochodowego, który przemierza centrum miasta. Gdybyśmy auta i autobusy chociaż częściowo wyłączyli z tego ruchu, to miałoby to niebagatelny, pozytywny wpływ na ekologię. A co z zabytkami kryjącymi się pod ziemią? Zabytki też są w Rzymie, Pradze, Budapeszcie, Londynie czy Wiedniu, a metro tam znakomicie funkcjonuje. A tak starych, zabytkowych miast z doskonale funkcjonującym metrem jest przecież o wiele więcej. Poza tym, my wiemy, jak głęboko sięgają pozostałości historyczne od 10 do 20 metrów. To dziś nie jest problem, bo można drążyć tunel i na głębokości 25 metrów. Kolejna sprawa to koszt budowy metra i późniejszej jego eksploatacji, co się wiąże z cenami biletów. Sceptycy uważają, że bilety na metro będą tak drogie, że nikt nie będzie chciał nim jeździć. Tak myślą osoby, które koszt budowy metra krakowskiego porównują do metra warszawskiego. Tymczasem takie porównanie nie ma sensu, bo budowa metra w stolicy jest znacznie droższa niż byłaby u nas, a to ze względu na różne warunki geologiczne. W Warszawie warunki geologiczne są bardzo złe, występują tam grunty niespoiste i zawodnione. To materiał, w którym się bardzo źle drąży. U nas natomiast są wapienie i mocniejsze skały, w których drąży się łatwiej, czyli taniej. A na głębokościach, o których mówimy, jest mniej wody, w związku z tym krakowskie metro będzie tańsze około 30% niż w Warszawie. Poza tym do komunikacji tramwajowej też się dopłaca, a nikt jej nie chce zamykać. Wmawianie ludziom, że metro w Krakowie będzie drogie, że nie jest potrzebne, to po prostu mijanie się z prawdą. Teberia 1/

19 SPOJRZENIA Ale na jego budowę trzeba zdobyć kapitał. Miasto samo nie uciągnie takiej inwestycji. I nie musi. Zgłosili się inwestorzy, którzy chcą pokryć połowę kosztów. Drugą połowę, a przynajmniej znaczną część należy zdobyć z Unii Europejskiej. A proszę pamiętać, że czas na pozyskiwanie funduszy unijnych jest krótki to ostatnie sześć lat. Jeśli teraz zmarnujemy tę szansę, to później rzeczywiście Kraków jeszcze długo nie będzie mieć metra, bo nie będzie skąd wziąć takich pieniędzy. Wydaje mi się, że niestety przeważa opinia, iż Kraków metra nie potrzebuje. Ale chyba jest to zdanie osób, które mieszkają w centrum i nie mają pojęcia, ile czasu się traci dojeżdżając z takich osiedli jak Bieżanów, Kurdwanów, o Swoszowicach czy Klinach nie wspominając. Obecnie traci się 40 minut do godziny, aby z tych miejsc dotrzeć w pobliże np. AGH, czy UJ. Jazda metrem mogłaby skrócić tę podróż do 7-10 minut. Różnica chyba robi wrażenie? Czy można to porównać z jazdą tramwajem? A weźmy pod uwagę to, co dzieje się z torami zimą na skutek mrozu i latem, gdy tory wybrzuszają się z powodu upałów. A wracając do ekologii, czy solenie ulic zimą jest obojętne dla środowiska? Pod ziemią temperatura jest w miarę stała, dlatego o oblodzenia czy odkształcenia torów nie trzeba się martwić. A co z badaniami geologicznymi? Z pewnością nie każdy wie, że w AGH ponad 50 lat temu były prowadzone pierwsze prace na temat budowy metra w Krakowie, wykonywano również rozpoznanie geologiczne. Później, dzięki systematycznie prowadzonym badaniom geologicznym choćby podczas budowy podziemnych parkingów, wiemy, cze- Antoni Tajduś prof. dr. hab. inż. go się spodziewać fot.: AGH drążąc tunele. Dlatego przy obecnej technologii wykorzystującej tarcze wiertnicze - TBM to nie budowa linii metra będzie problemem, ale budowa stacji. Niektóre z nich trzeba będzie budować metodą podziemną, która nieco dłużej trwa. Normalnie stację wykonuje się metodą z powierzchni ziemi w głąb gruntu, ale przewiduję, że w dwóch, trzech miejscach trzeba będzie robić odwrotnie iść od dołu ku górze, bez zdejmowania wierzchnich warstw ziemi. Musi tak być tam, gdzie jest gęsta zabudowa. Dzisiejsze tarcze wiertnicze drążą tunel z prędkością ponad 40 metrów na dobę. Jeśli założyć, że będzie to tylko prędkość około 20 metrów na dzień, to łatwo policzyć, że wydrążenie 10-kilometrowego tunelu potrwa dwa lata. Stacje buduje się w międzyczasie. Moim zdaniem, w ciągu najdalej czterech lat może powstać jedna nitka metra. Trzeba jedynie, aby władze miasta podjęły decyzję o budowie metra. A tu niestety determinacji nie widzę. Rozmawiała: Ilona Trębacz / blog naukowy AGH Teberia 1/

20 TRENDY Hot or not randka w ciemno wirtualnie Żadnych skomplikowanych testów psychologicznych, żmudnego logowania i uzupełniania profili, żadnych opłat jedynie konto na Facebooku, aplikacja i można zacząć randkowanie. Tak wygląda dziś wirtualny świat poszukiwania partnera. Najczęściej na jedną noc. Tinder, bo o nim tu mowa, podbił serca i smartfony użytkowników sieci mniej-więcej dwa lata temu. Dziś to właśnie na tego rodzaju mobilne aplikacje przeniosło się w dużej mierze randkowe życie Polaków. I co ciekawe nie tylko tych młodych, choć oni dominują. Szybko i przyjemnie Pomysł jest prosty, bo w świecie Internetu to właśnie szybkość i dostępność liczą się przede wszystkim. Aby randkować na Tinderze, wystarczy mieć konto na Facebooku, a następnie przez nie zalogować się w aplikacji. Ustawiamy poszukiwaną płeć, przedział wiekowy (do 18 lat do 55 plus) i odległość w kilometrach od naszej lokalizacji zakres do 161 kilometrów, choć można ustawić zaledwie 2 kilometry. Do tego przyda się krótki opis i zaczynamy przeglądanie. Jeśli ktoś przypadnie nam do gustu klikamy serduszko, jeśli nie krzyżyk. Teberia 1/