Keynes a ekonomia współczesna. Problem zwierzęcych instynktów Problem nierówności dochodowej i majątkowej

Transkrypt

1 Keynes a ekonomia współczesna Problem zwierzęcych instynktów Problem nierówności dochodowej i majątkowej

2 G. Akerlof R. Shiller, Animal Spirits: How Human Psychology Drives the Economy, and Why It Matters for Global Capitalism, Princeton Un. Press, 2009.

3 Autorzy George Akerlof (ur. 1940) wkład do ekonomii informacji (pojęcie asymetrycznej informacji), nagroda Nobla w 2001 Robert Shiller (ur. 1946) wkład do finansów behawioralnych, analizy rynków fin., nagroda Nobla w 2013

4 Tezy Wg Keynesa zwierzęce instynkty są powodem depresji gospodarczych i bezrobocia przymusowego U Keynesa zwierzęce instynkty dotyczyły motywacji przedsiębiorców co do inwestowania w kapitał fizyczny Akerlof i Shiller rozszerzają to pojęcie na wszelkie nieracjonalne aspekty podejmowania decyzji przez podmioty gospodarcze Zaufanie do rynku (np. w kontekście cyklu koniunktury) Dążenie do sprawiedliwości/bezstronności (czasem niezgodne z własnym interesem) Korupcja i nieetyczne zachowania zmiany kulturowe, które nasilają lub osłabiają agresywne zachowania konkurencyjne i drapieżcze Iluzja pieniężna Rola narracji/historii/bajek w zachowaniu podmiotów

5 Zaufanie (confidence) Restore confidence przywócić zaufanie do/na rynku Mieć zaufanie do rynku to tyle co działać zgodnie z tym co do czego ma się nadzieję, że jest prawdą (np. kupowanie domów podczas boomu, gdy wszyscy powtarzają, że ceny domów muszą ciągle rosnąć) Decyzja oparta na zaufaniu do rynku, nie tylko na kalkulacji ekonomicznej; działanie spontaniczne, instynktowne, nieracjonalne w wąskim sensie Depresje gospodarcze mogą rodzić się z braku (gwałtownego spadku) zaufania do rynku Plus zapamiętane narracje poprzednich kryzysów, włączając przypadki korupcji/oszustw przed kryzysem, niesprawiedliość prowadzonej polityki gospodarczej oraz iluzja pieniężna związana z niezrozumieniem konsekwencji spadku cen (konieczność obniżki płac)

6 Zaufanie a wielki kryzys lat 30. Cykl koniunkturalny może być wyjaśniony poprzez falowanie zaufania do rynku Podczas fazy ekspansji i boomu zaufanie rośnie inwestorzy szybko podejmują decyzje inwestycyjne, ceny rosną niebotycznie, aż w końcu Nadchodzi panika, zaufanie wyparowuje, następuje wyprzedaż aktywów i recesja. Banki nie pożyczają, chociaż mają duże sumy do pożyczenia, ale nie mają zaufania; inwestorzy także nie mają zaufania do rynku, nie inwestują w nowy kapitał zanim sytuacja się nie uspokoi (mimo niskich stóp procentowych) Brak zaufania główną przyczyną niskiego popytu i niskiego poziomu zatrudnienia Ale jak przywrócić zaufanie?

7 Kwestia druga nierówności dochodowe i majątkowe i eutanazja rentiera

8 Thomas Piketty, Capital in the Twenty-First Century, Harvard Un. Press, 2014.

9 Nierówność dochodowa w USA, : udział 10% najbogatszych w całkowitym dochodzie

10

11

12

13 Kapitał (wszystko co posiadamy i co może być sprzedane poza kapitałem ludzkim) = majątek = kapitał fizyczny + ziemia + nieruchomości + aktywa finansowe

14 Tezy Piketty ego Stosunek bogactwo/dochód (β) wydaje się na Zachodzie obecnie wracać do poziomów z 19. wieku Wraz z obserwowanym spowolnieniem wzrostu na Zachodzie, β = s/g (s stopa oszczędności, g stopa wzrostu gosp.) może rosnąć. Jeżeli s= 10%, g=3%: β 300%, ale jeżeli s = 10%, g = 1.5%: β 600% Wzrost nierówności bogactwa zależy od różnicy między stopą zwrotu z kapitału po opodatkowaniu a stopą wzrostu gospodarczego: r g Spowolnienie wzrostu (g) i rosnąca konkurencja podatkowa (wzrost r) mogą spowodować wkrótce powrót nierówności bogactwa do poziomów XIX-wiecznego patrymonialnego kapitalizmu (ok. 90% bogactwa należało do 10% osób, około 60% do 1%). Obecnie: 60-70% bogactwa należy do 10% najbogatszych, 20-30% do 1% najbogatszych; bottom 50% osób nie ma prawie nic (<5%); środkowe 40% ma ok %

15

16

17

18 Piketty a Keynes i Marks Keynes: kontrola zwrotu z kapitału (r) w celu eutanazji rentiera Ale r niemal zawsze wyższe było od g i ostatnio różnica między nimi zdaje się rosnąć Marks: g = 0; s/g=β, r 0 : rewolucja socjalistyczna Piketty: g>0, ale niewielkie. β może być bardzo wysokie, udział kapitału w dochodzie narodowym (r * β) również wysoki i nierówność majątkowa również wysoka (gdyż r g będzie wysokie) To może doprowadzić do konfliktów społecznych, wojen, wielkiej nierówności dochodowej, nierówności szans, masowego bezrobocia (gdy bogaci będą właścicielami robotów zastępujących pracowników), ubóstwa (jeżeli nie wprowadzi się mechanizmów korekty rozkładu dochodów) Albo, doprowadzi to do większego bogactwa, mniejszej ilości koniecznej pracy, lepszego życia a la John Stuart Mill, jeżeli wprowadzi się odpowiednią politykę

19 Piketty o polityce gospodarczej Rozwiązanie idealne: międzynarodowy progresywny podatek majątkowy oparty na automatycznej wymianie informacji bankowej i finansowej Inne rozwiązania: polityczna, autorytarna kontrola własności kapitału (Rosja, Chiny) szybszy wzrost populacji (prowadzi do wzrostu gospodarczego, ale i do redystrybucji majątku) Inflacja Kombinacja powyższych

20