RYNEK MIĘSA. stan i perspektywy MAJ 2011 ISSN INSTYTUT EKONOMIKI ROLNICTWA i GOSPODARKI ŻYWNOŚCIOWEJ PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY

Transkrypt

1 INSTYTUT EKONOMIKI ROLNICTWA i GOSPODARKI ŻYWNOŚCIOWEJ PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY AGENCJA RYNKU ROLNEGO NR 40 MINISTERSTWO ROLNICTWA i ROZWOJU WSI RYNEK MIĘSA stan i perspektywy ISSN A N A L I Z Y R Y N K O W E 3000 Produkcja i ceny ywca wieprzowego w latach gospodarczych 6, Produkcja 5,5 5,0 4,5 tys.ton Ceny prognoza IERiG PIB /96 97/98 99/00 01/02 03/04 05/06 07/08 09/10 11/12 10/11 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 z /kg MAJ 2011

2 REASUMPCJA I. II. III. IV. V. VI. VII. Analizy są finansowane przez AGENCJĘ RYNKU ROLNEGO oraz INSTYTUT EKONOMIKI ROLNICTWA i GOSPODARKI ŻYWNOŚCIOWEJ PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY Spis treści Uwarunkowania makroekonomiczne Tadeusz Chrościcki Aktualny i przewidywany stan rynku wieprzowiny J. Małkowski, D. Rycombel, D. Zawadzka Aktualny i przewidywany stan rynku wołowiny J. Małkowski, D. Rycombel, D. Zawadzka Aktualny i przewidywany stan rynku produktów owczarskich D. Zawadzka Działania ARR na rynku mięsa J. Kossakowska Przetwórstwo mięsa R. Urban Ceny detaliczne i spożycie mięsa K. Świetlik Przy publikowaniu fragmentów analizy oraz informacji i danych liczbowych prosimy o podanie źródła. Analizę przygotowano w Zakładzie Badań Rynkowych IERiGŻPIB Świętokrzyska 20, Warszawa Kierownik Zakładu dr hab. Jadwiga SeremakBulge, prof. nadzw. IERiGŻPIB, tel.: (22) AUTORZY: prof. dr hab. Jan Małkowski Zakład Badań Rynkowych IERiGŻPIB Warszawa Tel.: (022) mgr inż. Jolanta Kossakowska Agencja Rynku Rolnego Warszawa Tel.: (22) prof. dr hab. Roman Urban Zakład Ekonomiki Przemysłu Spożywczego IERiGŻPIB Warszawa Tel.: (22) mgr inż. Danuta Rycombel Zakład Badań Rynkowych IERiGŻPIB Warszawa Tel.: (22) mgr Danuta Zawadzka Zakład Badań Rynkowych IERiGŻPIB Warszawa Tel.: (22) dr Krystyna Świetlik, prof. nadzw. IERiGŻPIB Zakład Badań Rynkowych IERiGŻPIB Warszawa Tel.: (022) mgr Lucyna Mieszkowska Zakład Badań Rynkowych IERiGŻPIB Warszawa Tel.: (22) Analizę zrecenzowała i zatwierdziła w dniu r. Rada Rolniczych Analiz Ekonomicznych w składzie: Zdzisław Adamczyk, Tadeusz Chrościcki, Bogumiła Kasperowicz, Jan Małkowski, Jadwiga SeremakBulge, Iwona Szczepaniak, Stanisław Stańko (wiceprzewodniczący), Zdzisława WiśniowskaAntonik, Maria Zwolińska (przewodnicząca). Kolejna analiza wydana będzie we wrześniu 2011 r. SKŁAD I DRUK: Dział Wydawnictw IERiGŻPIB NAKŁAD: 1400 egz.

3 REASUMPCJA W 2010 roku produkcja trzech podstawowych rodzajów żywca w wadze bitej ciepłej wyniosła 3627 tys. ton i była większa aniżeli w 2009 roku o 8%. Produkcja żywca wieprzowego zwiększyła się o 9%, drobiowego o 10%, a wołowego o 1%. Spożycie mięsa nieznacznie się obniżyło, gdyż wzrost konsumpcji drobiu nie w pełni zrekompensował spadek spożycia wołowiny i wieprzowiny. Spadek cen detalicznych wieprzowiny nie wywołał wzrostu jej spożycia, ale umożliwił wzrost eksportu i spadek importu wieprzowiny. Ujemne saldo obrotów wieprzowiną zmniejszyło się z 278 tys. ton w 2009 roku do 139 tys. ton w 2010 roku. Przeciętne ceny skupu żywca wieprzowego w 2010 roku wynosiły 3,89 zł/kg, wobec 4,56 zł/kg żywca w 2009 roku, czyli były niższe o 15%. Tymczasem po żniwach ceny zbóż i pasz przemysłowych dynamicznie rosły z miesiąca na miesiąc i chów trzody stawał się coraz mniej opłacalny. Relacja cen trzoda:żyto, która przed żniwami wynosiła 1:10, w końcu roku zawęziła się do 1:6, a w marcu 2011 roku do 1:5,3. Jeszcze węższe były w tych okresach relacje cen trzody do cen jęczmienia. Od żniw, a zwłaszcza w okresie zimowym rosły też ceny pasz przemysłowych. W rezultacie sukcesywnie pogarszającej się opłacalności, chów trzody ulegał redukcji. W marcu 2011 roku pogłowie trzody wyniosło 13,1 mln sztuk i było mniejsze niż rok wcześniej o 6,3%, a pogłowie macior prośnych o 15,6%. Ocenia się, że w lipcu pogłowie to będzie mniejsze niż rok wcześniej o 810%, mieszcząc się w przedziale 13,413,7 mln sztuk. Przewiduje się, że w 2011 roku poziom produkcji wieprzowiny obniży się w stosunku do 2010 roku mniej więcej o 23%, z tym że w I półroczu będzie on wyższy niż w I półroczu 2010 roku o 45%, a w II półroczu będzie niższy o około 8% niż w II półroczu 2010 roku. W 2012 roku spadek produkcji będzie przypuszczalnie większy niż w 2011 roku. W 2011 roku ceny skupu żywca wieprzowego wzrosną prawdopodobnie o 1015%. Ocenia się, że w I półroczu ukształtują się one na poziomie 4,20 zł/kg, a w II półroczu 4,50 zł/kg. Wzrost cen skupu pociągnie za sobą wzrost cen detalicznych wieprzowiny i spadek jej spożycia. W grudniu 2010 roku pogłowie bydła było o 0,5% mniejsze niż rok wcześniej i wyniosło 5559,5 tys. sztuk. O spadku tym zadecydowała redukcja pogłowia krów o 1,6% i pogłowia cieląt w wieku poniżej 1 roku o 2,4%. Redukcja tego pogłowia wynikała z niskich cen mleka w pierwszej połowie roku i żywca wołowego w okresie letnim. Znaczący wzrost cen skupu mleka w drugiej połowie 2010 roku, a cen żywca wołowego w IV kwartale oraz dalszy wzrost tych cen w I kwartale 2011 roku poprawił opłacalność tych kierunków produkcji, mimo wzrostu kosztów produkcji. Ocenia się więc, że w czerwcu 2011 roku pogłowie bydła ogółem może być większe niż rok wcześniej o 12% i wynieść tys. sztuk. W 2010 roku produkcja żywca wołowego wyniosła 743 tys. ton i była większa aniżeli rok wcześniej zaledwie o 0,4%, z tym że w I półroczu była mniejsza niż w I półroczu 2009 roku o 13,4%, a w II półroczu była większa o 16,3% wobec II półrocza poprzedniego roku. Przeciętna cena skupu żywca wołowego wyniosła 4,60 zł/kg i była o 1% wyższa niż w 2009 roku. Ceny detaliczne wołowiny wzrosły jednak w tym czasie o prawie 4%, gdyż nastąpił wzrost eksportu o 15% z 295 tys. ton w 2009 roku do 340 tys. ton w 2010 roku. Spożycie wołowiny zmniejszyło się natomiast z 3,6 kg/osobę do 3 kg/osobę. Przewiduje się, że w 2011 roku produkcja żywca wołowego wyniesie około 770 tys. ton i będzie o 3% większa od ubiegłorocznej. Od początku tego roku ceny skupu sukcesywnie rosną, co pozwala przypuszczać, że roczny poziom cen skupu bydła ogółem i młodego bydła rzeźnego będzie znacznie wyższy niż w ubiegłym roku i to nawet w przypadku, gdyby w okresie letnim i późniejszym dynamika wzrostu cen osłabła. W I kwartale 2011 roku przeciętna cena skupu wyniosła 5,43 zł/kg, a młodego bydła rzeźnego 5,82 zł/kg. Ceny te były wyższe niż w I kwartale 2010 roku odpowiednio o 14% i 13%. Wzrost cen skupu spowoduje wzrost cen detalicznych wołowiny i dalszy spadek jej spożycia. Dodatkowa pula produkcji stanie się więc przedmiotem eksportu, który w 2011 roku może wynieść 354 tys. ton i być wyższy niż w 2010 roku o około 4%. W przetwórstwie mięsa w 2010 roku powróciło ożywienie produkcyjne, ale jego skala nie była duża. Dotyczy to szczególnie ubojów przemysłowych trzody i produkcji wędlin, gdyż uboje bydła i produkcja konserw mięsnych osiągnęły relatywnie wysoki poziom i mają tendencję do dalszego wzrostu. Stan taki utrzyma się także w 2011 roku. Wyniki i sytuacja finansowa firm mięsnych są bezpieczne. W 2010 roku sektor ten osiągnął rekordowe zyski, poprawił rentowność i płynność finansową oraz zmniejszył względny poziom zadłużenia. W ostatnich dwóch latach mała była aktywność inwestycyjna firm mięsnych. W roku bieżącym powinna utrzymać się dobra sytuacja finansowa tego sektora. 1

4 SUMMARY In 2010, production of three basic livestock types in hot carcass weight was 3627 thousand tonnes, exceeding the 2009 level by 8%. Production of pig livestock increased by 9%, poultry by 10%, beef by 1%. Meat consumption slightly diminished, the rising consumption of poultry failed to fully compensate the decrease in beef and pork consumption. Falling retail prices of pork did not trigger higher consumption, but paved the way to higher exports and lower imports of pork. The negative balance in pork trade has fallen from 278 thousand tonnes in 2009, to 139 thousand tonnes in Average purchase prices of pig livestock in 2010 were PLN 3.89/kg against PLN 4.56/kg in 2009, i.e. lower by 15%. Meanwhile, after the harvest, prices of cereals and industrial fodders rose dynamically from one month to another, pig breeding becoming increasingly less profitable. The price ratio pigs : rye, that prior to harvest was 1:10, by the end of year narrowed to 1:6, and in March 2011 to 1:5.3. The ratios of pig prices to barley prices in these periods, were yet narrower. Also, the prices of industrial fodder have been on the rise since the harvest, especially during the winter season. As a result of successively deteriorating profitability, pig breeding has fallen. In March 2011, pig stock was 13.1 million heads, being less than a year before by 6.3%, and the stock of sows in pig by 15.6%. This stock is estimated to fall in July below the level of the year before by 810%, remaining between million heads. Production of pork is expected to fall in 2011 against 2010 by about 2 3%, at which in the 1st half of year above the level of the 1st half of 2010 by 45%, and in the 2nd half lower by ca 8% than in the 2nd half of In 2012, decrease in production will be probably deeper than in In 2011, purchase prices of pig livestock will probably rise by 10 15%. They are expected to reach PLN 4.20/kg in the 1st half of year, in the 2nd half PLN 4.50/kg. Higher purchase prices will entail higher retail prices of pork, and its lower consumption. In December 2010, the stock of cattle was by 0.5% smaller than a year before, numbering thousand heads. The decrease was determined by a reduction of the stock of cows by 1.6%, and of the stock of calves aged under 1, by 2.4%. Reduction of this stock was triggered by low prices of milk in the first half of year, and of bovine livestock in the summer season. The significantly higher purchase prices of milk in the second half of 2010, of bovine livestock prices in the 4Q, and the further growth of these prices in 1Q 2011, have improved the profitability of production in these sectors, despite higher production costs. Therefore, estimates indicate that in June 2011 total stock of cattle may exceed the level of a year before by 12%, and reach thousand heads. In 2010, production of bovine livestock was 743 thousand tonnes, exceeding the level of a year before by only 0.4%, being in the 1Q below the figure of 1Q 2009 by 13.4%, in the 2nd quarter exceeding by 16.3% the level of 2Q Average purchase price of bovine livestock was PLN 4.60/kg, or by 1% above the level of Retail prices of beef, however, rose in that time be nearly 4%, because exports increased by 15%, from 295 thousand tonnes in 2009 to 340 thousand tonnes in While consumption of beef diminished from 3.6 kg/person, to 3 kg/person. Production of bovine livestock is expected to reach about 770 thousand tonnes in 2011, exceeding by 3% last year s level. Since the beginning of this year, purchase prices have been successively rising, enabling to assume that the annual level of the purchase prices of cattle overall, and of young cattle for slaughter will markedly surpass last year s figure, even in the event of slowing down dynamics of price growth in the summer and later periods. In 1Q 2011 the average purchase price was PLN 5.43/kg, and of young cattle for slaughter PLN 5.82/kg; these prices exceeded those of 1Q 2010 by respectively 14% and 13%. Rising purchase prices will trigger higher retail prices of beef, and further reduce its consumption. Additional volume of production will therefore be allocated to exports, that in 2011 may reach 354 thousand tonnes and exceed by ca 4% the level of Production has been recovering in meat processing in 2010, but in a limited scope. It applies especially to industrial slaughter of pigs and production of hams, as slaughter of cattle and production of tinned meats have achieved a relatively high level, tending to rise further. This situation should continue in 2011 as well. The financial results and situation of meat companies, are safe. In 2010 the sector achieved recordhigh profits, improved its profitability and financial liquidity, and reduced its relative debt level. In the last two years, investment activity of meat companies has been small. This year, the financial condition of this sector should remain good. 2

5 I. UWARUNKOWANIA MAKROEKONOMICZNE W 2010 roku polska gospodarka rozwijała się znacznie szybciej niż przed rokiem i niż to prognozowano. O ile w 2009 roku PKB naszego kraju zwiększył się o 1,7%, to w 2010 roku o 3,8%, podczas gdy w ustawie budżetowej, w obawie o długotrwałe skutki globalnego kryzysu, założono wzrost jedynie o 1,2%. Głównymi czynnikami dynamizującymi naszą gospodarkę były: popyt konsumpcyjny i korzystne wyniki wymiany handlowej z zagranicą. Do pozytywów zaliczyć także należy poprawę sytuacji finansowej przedsiębiorstw, pozostającą pod kontrolą, prawie do końca roku, inflację i stopniowy wzrost popytu na pracę, skutkujący zwiększającym się zatrudnieniem. Drugi kolejny rok zdecydowanie poprawiała się sytuacja na giełdzie papierów wartościowych i wzrosła wartość jednostek funduszy inwestycyjnych. Czynnikiem ożywiającym gospodarkę była łagodna polityka monetarna NBP, której jednak nie udało się, w dostatecznym stopniu, wpłynąć na intensyfikację procesów inwestycyjnych. Zagrożeniem dla dalszego przyspieszonego wzrostu i postrzegania Polski w świecie pozostaje szybko narastająca nierównowaga finansów publicznych oraz gwałtowny przyrost długu publicznego. Rozwojowi polskiej gospodarki sprzyja wychodzenie z recesji naszych głównych partnerów handlowych. Z danych Komisji Europejskiej wynika, że po spadku PKB krajów członkowskich w 2009 roku o 4,2%, rok 2010 przyniósł jego ok. dwuprocentowy wzrost, w tym w Niemczech o 3,6%, przy czym obroty handlowe tego kraju z zagranicą zwiększyły się o ponad 20%, co było wynikiem nienotowanym od zjednoczenia. Pod względem dynamiki rozwoju zajęliśmy w ubiegłym roku trzecią lokatę wśród krajów UE, ustępując miejsca jedynie Słowacji i Szwecji, które to kraje, po głębokiej zapaści w 2009 roku, zaczęły szybko odrabiać straty. Biorąc jednak pod uwagę łącznie lata , tylko Polsce udało się przekroczyć (o ponad 5%) poziom 2008 roku. Spożycie indywidualne w naszym kraju wzrosło w 2010 roku o 3,2%, wobec 2,1% w 2009 roku. Popyt konsumpcyjny kształtował się w warunkach nadal trudnej, chociaż stopniowo poprawiającej się sytuacji na rynku pracy, stagnacji wynagrodzeń w sektorze przedsiębiorstw na początku roku i przyspieszonego ich wzrostu w dalszych miesiącach, wysokiej dynamiki świadczeń społecznych, ale i powiększającej się w końcu roku presji inflacyjnej. Tempo konsumpcji hamował drogi i trudnodostępny kredyt. Przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw zwiększyło się w 2010 roku o 0,8%, a w okresie styczeńkwiecień 2011 roku o 4,0%. Mimo to stopa bezrobocia wzrosła z 12,1% w grudniu 2009 roku do 12,3% w końcu ubiegłego roku, a w kwietniu 2011 roku do 12,6%. Przeciętne realne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw było w 2010 roku o 0,8% większe niż przed rokiem, a w okresie styczeńkwiecień 2011 roku o 0,6%. Impulsem podtrzymującym spożycie od 2008 roku jest waloryzacja świadczeń społecznych, oparta o wskaźnik inflacji, powiększony o 20% realnego przyrostu wynagrodzeń w gospodarce narodowej. Siła nabywcza emerytur i rent pracowniczych wzrosła w 2010 roku o 3,6%, a w okresie styczeńkwiecień 2011 roku o 1,1%. Wzmocnienie popytu konsumpcyjnego znalazło odzwierciedlenie we wzroście sprzedaży detalicznej, która w 2010 roku była o 3,1% większa, w cenach stałych, niż rok wcześniej, a w okresie styczeńkwiecień 2011 roku o 8,0%. W ubiegłym roku produkcja sprzedana przemysłu wzrosła o 9,8%, w tym artykułów spożywczych o 6,7%. Nieco niższa dynamika utrzymuje się na początku 2011 roku. W okresie styczeńkwiecień wzrost sprzedaży całego przemysłu wyniósł 8,1%, a artykułów spożywczych 4,6%. Produkcja budowlanomontażowa, mimo załamania w pierwszych miesiącach, spowodowanego trudnymi warunkami atmosferycznymi, była w 2010 roku wyższa niż w roku poprzednim o 3,5%, a w okresie styczeńkwiecień br. o 17%. Produkcja rolnicza, po wzroście w trzech poprzednich latach, w 2010 roku zmniejszyła się o 1,8%. Niekorzystne warunki agrometeorologiczne w okresie wegetacji, spowodowały spadek plonów i zbiorów głównych ziemiopłodów, w rezultacie czego globalna produkcja roślinna zmalała o 7,5%. Produkcja zwierzęca ukształtowała się natomiast na poziomie o 4,8% wyższym od uzyskanego przed rokiem. Po dwóch latach niekorzystnego dla rolników układu cen, w 2010 roku notowano wyższą dynamikę cen produktów rolnych, sprzedawanych przez rolników (108,6%) niż towarów i usług przez nich nabywanych (101,3%). Wskaźnik nożyc cen wyniósł 107,2, wobec 96,1 w 2009 roku i 90,1 w 2008 roku. W ciągu całego ubiegłego roku utrzymywało się wysokie tempo wymiany handlowej z zagranicą. Eksport, liczony w euro, zwiększył się, w porównaniu z 2009 rokiem o 19,5%, a import o 21,7%. Ujemne saldo towarowe wyniosło 13,5 mld EUR, przy nadwyżce w wymianie produktów rolnospożywczych w wysokości 2,6 mld EUR. Mniejszą dynamikę obrotów handlowych obserwuje się w 2011 roku. W I kwartale eksport był o 15,5% większy niż przed rokiem, a import o 10,9%. W rezultacie ujemne saldo osiągnęło 2 mld EUR, ale nadwyżka w handlu produktami rolnospożywczymi wyniosła 1,7 mld EUR. Słabą stroną wzrostu gospodarczego, mogącą w przyszłości ograniczyć jego dynamikę było, utrzymujące się dwa lata, osłabienie procesów inwestycyjnych. Ze względu na niepewność co do trwałej odbudowy popytu, wiele firm dokonało rewizji programów rozwojowych lub opóźniło decyzje o rozpoczęciu nowych przedsięwzięć. Pomimo wysokiej dynamiki inwestycji publicznych, w znacznej części współfinansowanych z funduszy unijnych, nakłady brutto na środki trwałe (odzwierciadlające skłonność do inwestowania) były w 2010 roku 3

6 o 2% mniejsze niż w 2009 roku, wobec spadku o 1,1% w 2009 roku. W rezultacie stopa inwestycji (relacja nakładów brutto na środki trwałe do PKB) zmalała z 22,3% w 2008 roku do 19,7% w 2010 roku. Przyspieszeniu wzrostu gospodarczego towarzyszyła mniejsza niż w 2009 roku dynamika cen towarów i usług konsumpcyjnych. Ich średni roczny wzrost wyniósł 2,6%, wobec 3,5% przed rokiem, jednak w czwartym kwartale dynamika cen znacznie się zwiększyła. W relacji grudzień 2010 roku do grudnia 2009 roku, ceny były o 3,1% wyższe, w tym żywność zdrożała o 4,3%. Na początku bieżącego roku procesy inflacyjne jeszcze bardziej się nasiliły. W kwietniu dwunastomiesięczny wzrost cen wyniósł 4,5%, przekraczając górną granicę celu inflacyjnego (3,5%), określonego decyzją Rady Polityki Pieniężnej, przy czym żywność była droższa o 7,7%. Podkreślić jednak należy, że przez szereg miesięcy ubiegłego roku czynnikiem zmniejszającym napięcia inflacyjne były ceny żywności, która drożała znacznie wolniej niż inne towary. Dynamika wzrostu cen w Polsce od czterech lat jest wyższa od średniej w UE. Obecnie nie spełniamy kryterium inflacyjnego, określonego traktatem z Maastricht, którego wypełnienie jest warunkiem uczestnictwa w strefie euro. Istotnym czynnikiem inflacjogennym staje się bardzo szybki wzrost cen produktów roślinnych. W kwietniu br., w skupie, za żyto płacono 2,2 krotnie więcej niż w kwietniu 2010 roku, za pszenicę 2,1krotnie, a za ziemniaki (na targowiskach) o 72%. Rosły także, ale znacznie wolniej, ceny większości produktów zwierzęcych. Cena mleka była o 19,2% wyższa, drobiu o 24,8%, bydła o 26,4%, a trzody chlewnej o 25,3%. Pomimo korzystnych zmian w gospodarce, coraz trudniejsza jest sytuacja finansów publicznych. Znacznie wyższy poziom wydatków niż dochodów, przy ograniczonych wpływach z prywatyzacji, kreują deficyt zagrażający stabilności finansowej Państwa. W relacji do PKB deficyt finansów publicznych wyniósł w ubiegłym roku 7,9%, a dług publiczny 55%. 4

7 II. AKtUAlNY I PRZEWIdYWANY StAN RYNKU WIEPRZOWINY 1. Światowa produkcja wieprzowiny W 2010 roku światowa produkcja wieprzowiny wyniosła 103 mln ton i była o 3% większa niż w 2009 roku i o 6% większa niż w 2008 roku. O wzroście tym zadecydowało głównie zwiększenie produkcji w Chinach odpowiednio o 4% i 11%, które z kolei było następstwem rosnącego popytu na wieprzowinę oraz rządowego programu subsydiowania produkcji trzody. W Chinach rząd wspomaga bowiem inwestycje w dużych fermach, wysoko jakościową hodowlę zarodową oraz produkcję macior. W rezultacie udział Chin w światowej produkcji wieprzowiny w 2010 roku wyniósł 50%, wobec 47% w 2008 roku. W pozostałych krajach produkcja trzody w 2010 roku w stosunku do 2009 roku zwiększyła się o 1%, ale w stosunku do 2008 roku zmniejszyła się o 1%. W Stanach Zjednoczonych w 2010 roku wyniosła ona 10,2 mln ton i była o 2% mniejsza niż w 2009 roku i 4% mniejsza niż w 2008 roku. W UE27 produkcja wieprzowiny w 2010 roku była o 4% większa niż w 2009 roku, ale o 2% mniejsza niż w 2008 roku. Spadek produkcji w stosunku do 2008 roku był spowodowany głęboką jej redukcją w UE12. W 2010 roku produkcja trzody w UE12 wyniosła tys. ton i była o 10% niższa niż w 2008 roku, podczas gdy produkcja w UE15 utrzymała się w tych latach na podobnym poziomie. Spośród krajów UE12 największy spadek produkcji w stosunku do 2008 roku wystąpił w Czechach (18%), na Węgrzech (10%) i w Polsce (4%). Największy spadek produkcji w UE15 miał miejsce we Francji (12%). USDA 1 przewiduje, że w 2011 roku produkcja wieprzowiny w Chinach zwiększy się o dalsze 2%, a w USA pozostanie na mniej więcej podobnym poziomie. Komisja Europejska przewiduje, że w 2011 roku produkcja trzody w EU27 wzrośnie o około 1% do około 22,5 mln ton. Wzrost 1 United States Departament of Agriculture. produkcji, w stosunku do analogicznych okresów poprzedniego roku, będzie miał miejsce w trzech pierwszych kwartałach 2011 roku. W I kwartale produkcja trzody może być większa o 1,6%, w II kwartale o 2,1%, a w III kwartale o 0,1%. W IV kwartale produkcja trzody prawdopodobnie obniży się o 0,3%. W UE12 produkcja trzody w 2011 roku może wynieść 3101 tys. ton i być mniejsza w stosunku do poprzedniego roku o kolejne 3%. W UE15 ukształtuje się ona prawdopodobnie na poziomie 19,4 mln ton i będzie większa o 2%. Tabela 1 2. Spadek pogłowia trzody chlewnej w Polsce w 2011 roku Po ubiegłorocznych żniwach ceny trzody malały, a zbóż i pasz przemysłowych rosły. Chów trzody z miesiąca na miesiąc stawał się coraz mniej opłacalny. W październiku 2010 roku relacje cen skupu trzody do cen targowiskowych żyta i jęczmienia wynosiły odpowiednio 1:6,3 i 1:5,5, wobec 1:10,3 i 1:8,1 w lipcu. Relacje te wskazywały, że chów trzody był już wówczas nieopłacalny, czego wyrazem był niższy o 4,5% stan pogłowia macior prośnych w końcu listopada 2010 roku aniżeli wiatowa produkcja wieprzowiny w tys. ton wagi poubojowej Kraje a) wiat og. w tym: Chiny UE25/27 USA Brazylia Rosja Wietnam Kanada Japonia Filipiny Meksyk a) prognoza USDA/FAS i Komisji Europejskiej (dla UE27) ród o: USDA/FAS oraz Komisja Europejska. Tabela Produkcja wieprzowiny w Unii Europejskiej, w tys. ton wagi poubojowej Kraje a) Stopa 2011/2010 Belgia Czechy Dania Niemcy Hiszpania Francja W ochy W gry Holandia Austria Polska Wlk. Bryt. UE27 UE15 UE a) prognoza Komisji Europejskiej b) prognoza IERiG PIB ród o: Komisja Europejska, GUS, obliczenia IERiG PIB b)

8 Tabela 3 Wyszczególnienie Wska niki zmian pog owia trzody chlewnej (analogiczne miesi ce poprzedniego roku=100) III VII XI III VII XI III VII XI III VII XI III VII XI III Trzoda ogó em 107,1 104,2 100,5 98,9 96,0 93,7 87,0 85,1 80,8 84,7 92,6 100,1 105,1 104,1 103,6 93,7 prosi ta o wadze do 20 kg 108,3 101,4 93,5 94,6 92,9 94,8 85,2 82,7 77,5 85,5 94,7 100,1 105,2 102,0 99,6 93,3 warchlaki o wadze 2050 kg 107,1 107,2 104,8 104,4 96,6 93,0 89,2 89,2 84,7 83,5 91,0 98,4 104,7 104,3 107,6 95,7 trzoda na ubój o wadze 50 kg i wi cej 106,1 105,4 105,1 100,5 98,9 94,5 89,2 86,5 81,0 82,1 89,7 99,7 106,4 106,9 105,9 95,3 trzoda na chów o wadze 50 kg i wi cej 106,5 102,4 98,9 94,5 95,3 89,0 80,3 77,2 80,6 94,9 100,7 106,4 102,2 101,5 97,3 84,7 w tym: lochy ogó em 105,9 102,4 98,8 94,3 95,2 88,9 80,4 77,3 80,6 94,8 100,5 106,4 102,4 101,6 97,5 84,4 z tego: pro ne 104,3 100,7 96,4 93,3 95,9 87,3 80,7 76,3 82,4 97,0 101,5 106,4 100,5 99,9 95,5 84,5 pozosta e 108,9 105,5 103,3 97,7 94,0 91,6 79,9 79,1 77,5 90,9 98,8 106,4 106,1 104,6 101,0 84,4 ród o: GUS. rok wcześniej. Pogłowie trzody ogółem było wtedy jeszcze większe o 3,6%, ale jego załamanie, którego początkiem jest zawsze spadek cen prosiąt i pogłowia macior prośnych, było rozpoczęte. W okresie zimy opłacalność chowu uległa pogorszeniu na skutek dalszego wzrostu cen zbóż i pasz przemysłowych. Spis pogłowia trzody przeprowadzony przez GUS w końcu marca 2011 roku wykazał, że ogólny stan tego pogłowia był niższy niż w marcu 2010 roku o 6,3%, pogłowia prosiąt o wadze do 20 kg o 6,7%, pogłowia macior prośnych o 15,6%. W lipcu roczna stopa spadku pogłowia prosiąt może więc być blisko dwukrotnie większa niż w marcu, natomiast stopa spadku macior prośnych okazać się może mniejsza niż w marcu, ze względu na wyższe ceny skupu trzody w II kwartale 2011 roku niż w okresie minionej zimy. Ocenia się, że w lipcu bieżącego roku pogłowie trzody będzie prawdopodobnie mniejsze o 810% niż rok wcześniej i wyniesie 13,413,7 mln sztuk. W gospodarstwach indywidualnych spadek pogłowia trzody był największy i wyniósł 7,9%, w tym prosiąt o 8,1%, a macior prośnych o 17,3%. W sektorze spółek prywatnych pogłowie trzody zwiększyło się w tym czasie o 5,7%, w tym prosiąt o 3,6%. Pogłowie macior prośnych było jednak mniejsze o 3%. Wzrost pogłowia w spółkach prywatnych był możliwy, ponieważ wzrost cen pasz przemysłowych był kilkakrotnie mniejszy niż cen zbóż i w dodatku dokonał się głównie w okresie zi Tabela 4 Pog owie trzody chlewnej w ko cu II kwarta u i roczny ubój (w mln sztuk) Lata Pog owie Ubój trzody w mln sztuk a) w mln sztuk w % pog owia ,4 22, ,0 23, ,1 21, ,2 23, ,5 24, ,1 22, ,1 22, ,7 23, ,6 25, ,0 23, ,1 23, ,9 24, ,1 24, ,4 22, ,3 19, ,9 19, b) 13,413,7 19, a) od 1998 roku stan w ko cu lipca b) prognoza IERiG PIB ród o: GUS. 6

9 mowym. Ponadto spółki te korzystają z importu warchlaków. W tym przypadku dużą rolę w obniżaniu strat odegrały też korzyści skali produkcji. Udział tego sektora w krajowym pogłowiu wynosi jednak tylko 13%. Udział sektorów spółdzielczego i publicznego jest marginalny, a zmiany pogłowia w tych sektorach nie mają znaczenia dla krajowej produkcji. Spadek pogłowia trzody ogółem wystąpił we wszystkich województwach, z wyjątkiem opolskiego, w którym pogłowie to zwiększyło się o 2,8%. Pod względem terytorialnym najwięcej pogłowia, bo 30,5% znajduje się w województwie wielkopolskim oraz kujawskopomorskim (12,2%). 3. Załamanie produkcji żywca wieprzowego w Polsce w roku gospodarczym 2011/12 W 2010 roku produkcja żywca wieprzowego wyniosła 2388 tys. ton i była większa o 8,4% niż w 2009 roku, ale o 14% mniejsza niż w 2007, kiedy była ona najwyższa w ostatnich latach. Przewiduje się, że w 2011 roku produkcja będzie mniejsza niż w 2010 roku o 2%. W I półroczu jej poziom będzie przypuszczalnie wyższy o 4% niż w I półroczu 2010 roku, a w II półroczu niższy o 8% niż w II półroczu poprzedniego roku. W I półroczu 2012 roku produkcja żywca wieprzowego ukształtuje się prawdopodobnie na poziomie niższym o około 10% aniżeli w I półroczu 2011 roku. Poziom produkcji w II półroczu zależał będzie od warunków chowu trzody w roku gospodarczym 2011/2012, a więc od liczebności pogłowia w lipcu przyszłego roku. W 2010 roku skup trzody wyniósł 2001 tys. ton i był większy niż w 2009 roku o 13%. Większy wzrost skupu niż produkcji odbył się kosztem spadku innej sprzedaży o 63%. Samozaopatrzenie pozostało bez zmian. 4. Ceny trzody w Polsce i w Unii Europejskiej W 2010 roku przeciętna cena skupu trzody wyniosła 3,89 zł/kg, wobec 4,56 zł/kg w 2009 roku. W IV kwartale 2010 roku oraz w styczniu i lutym 2011 roku ceny skupu trzody zbliżone były do przeciętnej, średniorocznej Tabela 5 Lata i pó rocza Stan pog owia powy ej 20 kg na pocz tku pó rocza w tys. sztuk ceny z 2010 roku. W marcu 2011 roku pojawiła się wzrostowa tendencja cen, w wyniku której w kwietniu przeciętna cena skupu wyniosła 4,47 zł/kg i była o 25% wyższa niż w kwietniu 2010 roku. W 2010 roku przeciętna cena skupu trzody w Polsce wyrażona w euro wyniosła 134,91 EUR/100 kg wagi poubojowej i była niższa niż w 2009 roku o 6,2%, podczas gdy przeciętna cena w Unii Europejskiej wynosząca 140,2 EUR/100 kg wagi poubojowej spadła o 1,4%. Większy spadek cen w Polsce niż w Unii Europejskiej spowodował, że w przeciwieństwie do 2009 roku, ceny w Polsce były o około 4% niższe od przeciętnej ceny unijnej. Umożliwiło to niewielki spadek importu i znaczący wzrost eksportu polskiej wieprzowiny. W Unii Europejskiej wzrostowa tendencja cen pojawiła się już w IV kwartale 2010 roku. W grudniu przeciętna cena trzody w UE27 była o 5,7% wyższa niż rok wcześniej. W kwietniu 2011 roku cena ta była wyższa niż w kwietniu 2010 roku Pog owie i produkcja trzody chlewnej Ubój w % pog owia powy ej 20 kg Ubój trzody w tys. sztuk Przeci tny ci ar ubijanych sztuk w kg Produkcja* ywca w tys. ton Zmiany prod. w stosunku do analog. okresu poprzedn. roku (w %) 2005 x 95, ,0 I pó rocze , ,6 II pó rocze , , x 97, ,2 I pó rocze , ,4 II pó rocze , , x 97, ,0 I pó rocze II pó rocze ,3 93, ,8 3, x 96, ,5 I pó rocze , ,9 II pó rocze , , x 96, ,3 I pó rocze , ,6 II pó rocze , , x 97, ,4 I pó rocze , ,2 II pó rocze , , a) x 98, ,0 I pó rocze a) , ,0 II pó rocze a) , , I pó rocze a) , ,0 * Produkcja krajowa oznacza: uboje przemys owe i gospodarcze powi kszone o eksport ywych zwierz t i pomniejszone o import ywych zwierz t. a) prognoza IERiG PIB ród o: Obliczenia IERiG PIB na podstawie danych GUS. o 16,4%. W Polsce roczna stopa wzrostu ceny wyrażonej w euro wyniosła w kwietniu 19,7%. Większy wzrost cen w Polsce niż w UE27 spowodował w tym okresie osłabienie konkurencyjności polskiej wieprzowiny. W kwietniu 2011 roku Komisja Europejska przewidywała, że w II kwartale przeciętna cena w UE27 osiągnie 153,90 EUR i będzie o 9% wyższa niż w II kwartale 2010 roku. Kwietniowy i majowy poziom cen wskazuje jednak, że cena ta będzie prawdopodobnie wyższa od ubiegłorocznej o 14% i wyniesie około 160 EUR/100 kg. Komisja Europejska przewiduje też, że w III i IV kwartale przeciętna cena trzody wyniesie odpowiednio 157,78 EUR/100 kg i 141,01 EUR/100 kg, co oznacza wzrost cen odpowiednio o 6 i 1%. Naszym zdaniem także i w tych kwartałach ceny będą wyższe od przewidywanych. W III kwartale poziom cen jest z reguły sezonowo najwyższy. W IV kwartale również należy się spodziewać wyższego wzrostu cen niż o 1%, ponieważ trzeba się liczyć ze spadkiem produkcji, który także 7

10 Tabela 6 Produkcja i poda ywca wieprzowego Lata i okresy Produkcja Skup Inna sprzeda Poda Samozaopatrzenie w tys. ton w tys. ton w % prod. w tys. ton w % prod. w tys. ton w % prod. w tys. ton w % prod I pó rocze II pó rocze I pó rocze II pó rocze I pó rocze II pó rocze I pó rocze II pó rocze I pó rocze II pó rocze I pó rocze II pó rocze ród o: GUS. może być wyższy od przewidywanego przez Komisję Europejską (0,3%). Gdyby jednak rzeczywiste ceny w Unii Europejskiej w III i IV kwartale okazały się zbliżone do przewidywanych przez Komisje Europejską, a ceny w Polsce oscylowałyby wokół tych cen, to ceny w Polsce wyrażone w złotych wyniosłyby (przy kursie złotego do euro z kwietnia 2011 r. 3,97) 4,75 zł/kg wagi żywej w III kwartale i 4,25 zł/kg w IV kwartale. Taki poziom cen w Polsce oznaczałby około 10% ich wzrost w stosunku do odpowiednich kwartałów 2010 roku. W świetle naszej oceny, ceny w Polsce będą wyższe nie tylko dlatego, że ceny w Unii Europejskiej będą wyższe od prognozowanych przez Komisję, ale także dlatego, że spadek produkcji trzody w Polsce będzie większy niż w Unii Europejskiej. W IV kwartale wzrost cen w Polsce osłabić może jedynie aprecjacja złotego. 5. Ceny zbóż i pasz przemysłowych w Polsce Światowy nieurodzaj zbóż, w tym głównie w Europie i w Polsce, spowodował po żniwach dynamiczny z miesiąca na miesiąc wzrost cen targowiskowych zbóż. W listopadzie ceny żyta i jęczmienia w Polsce były wyższe niż przed rokiem odpowiednio o 55 i 48%. W kolejnych miesiącach postępował dalszy wzrost cen. W marcu przeciętna cena targowiskowa żyta wyniosła 79,31 zł/dt, a jęczmienia 92,26 zł/dt. Ceny te były wyższe niż rok wcześniej odpowiednio o 94% i 85%. Oprócz zbóż wzrosły też ceny pasz przemysłowych. Ich wzrost nie był tak duży jak cen zbóż, ale też znaczący. W grudniu 2010 roku cena mieszanki dla tuczników była wyższa niż rok wcześniej o 11%, a koncentratu Prowit o 5%. W marcu cena mieszanki dla tuczników wyniosła 127 zł/dt, a cena koncentratu Prowit 226 zł/dt. Ceny te były wyższe niż w marcu 2010 roku odpowiednio o 35% i 15%. W II kwartale 2011 roku wzrost cen zbóż może wygasnąć, ale ceny pasz przemysłowych będą nadal rosły. 8

11 Tabela 7 Rynkowe ceny trzody w wybranych krajach Unii Europejskiej (EUR/100 kg wagi poubojowej) Lata i miesi ce UE27 Polska Niemcy Dania Ceny w Polsce w % cen w: UE27 Niemczech Danii 2008 III 143,78 139,82 150,12 120,33 97,2 93,1 116,2 VI 163,94 174,24 172,09 138,26 106,3 101,2 125,1 IX 172,33 183,01 179,79 148,31 106,2 101,8 123,4 XII 144,36 150,27 150,82 125,21 104,1 99,6 120, III 138,00 140,00 141,00 114,00 101,4 98,8 122,6 VI 150,35 152,93 154,90 132,05 101,7 98,7 115,8 IX 148,40 151,55 150,44 130,22 102,1 100,7 117,2 XII 131,92 125,81 134,34 113,78 95,4 93,7 110, I 130,68 124,82 134,04 108,84 95,5 93,1 114,7 II 135,33 124,02 140,48 114,62 91,6 88,3 108,2 III 134,65 130,14 135,67 116,97 96,7 95,9 111,3 IV 132,70 127,37 137,03 120,27 96,0 93,0 105,9 V 139,51 128,06 145,25 130,87 91,8 88,2 97,9 VI 150,75 145,54 156,29 141,48 96,5 93,1 102,9 VII 149,09 144,29 150,60 137,42 96,8 95,8 105,0 VIII 150,71 151,91 153,21 135,57 100,8 98,7 112,1 IX 144,75 145,17 144,79 130,96 100,3 100,3 110,9 X 137,91 132,70 141,02 126,20 96,2 94,1 105,2 XI 137,39 131,23 144,62 126,23 95,5 90,7 104,0 XII 139,44 133,66 149,40 126,26 95,9 89,5 105, I 135,31 131,82 130,49 123,70 97,4 101,0 106,6 II 144,04 137,73 144,77 128,28 95,6 95,1 107,4 III 149,09 142,80 151,19 134,02 95,8 94,5 106,6 IV 154,51 152,43 159,49 138,05 98,7 95,6 110,4 ród o: Dane Komisji Europejskiej. 9

12 10

13 6. Opłacalność chowu trzody Od żniw 2010 roku relacje cen trzody do cen zbóż i pasz drastycznie pogarszały się i to nie tylko z powodu wzrostu cen zbóż i pasz, ale także spadku cen skupu trzody. W rezultacie relacja cen trzoda:żyto, która przed żniwami wynosiła 1:10, w listopadzie 2010 roku zawęziła się do 1:6, a relacja cen trzoda:jęczmień z 1:8,3 do 1:5,3. W marcu 2011 roku relacje cen trzody do targowiskowych cen żyta zawęziły się do 1:5,3, a do cen jęczmienia do 1:4,6, co oznacza dalsze pogarszanie się opłacalności chowu. Relacje te są tak wąskie jak w latach charakteryzujących się silną i długotrwałą redukcją pogłowia i produkcji żywca wieprzowego. Od żniw pogarszały się też relacje cen trzody do cen mieszanek paszowych i koncentratu dla tuczników. W listopadzie 2010 roku, relacja cen trzoda:mieszanka T2, która przed żniwami wynosiła 1:5, zawęziła się do 1:4,4, a relacja cen trzoda:koncentrat Prowit z 1:2,5 do 1:2. W marcu 2011 roku relacje te były jeszcze węższe i wyniosły odpowiednio 1: 3,3 i 1:1,9. Wyrazem pogarszającej się opłacalności chowu i chęci jego zmniejszania są niskie ceny prosiąt. W listopadzie 2010 roku były one niższe niż przed rokiem o 36%. W marcu 2011 roku przeciętna cena prosięcia na chów wyniosła 103,94 zł/sztukę i była o 31% niższa niż w marcu 2010 roku. Niewielkie zmniejszenie skali spadku cen prosiąt w tym okresie wiąże się ze wzrostem cen skupu trzody. O wysokich cenach prosiąt korzystnie świadczących o opłacalności chowu można mówić wtedy, gdy cena prosięcia jest ekwiwalentem 3040 kg żywca wieprzowego. W marcu 2011 roku prosię na chów było ekwiwalentem 25 kg żywca wieprzowego. 11

14 12

15 13

16 Tabela 8 Ceny ywca wieprzowego oraz zbó, pasz przemys owych i prosi t Lata i miesi ce Cena skupu ywca wieprz. z /kg Targowis kowa cena yta z /dt Cena ywca wieprz w kg yta Targowiskowa cena j czmienia z /dt Cena ywca wieprz. w kg j czmienia Cena prosi t Ceny detaliczne Ceny ywca w kg w z /szt w kg ywca wieprz. Miesz. T2 w z /dt Prowitu w z /dt Miesz. T2 Prowitu 2005 VI 3,68 34,08 10,8 42,09 8,7 128,00 34,8 82,1 162,3 4,5 2,3 IX 4,13 31,85 13,0 39,53 9,5 130,00 31,5 80,7 162,0 5,1 2,5 XII 3,60 33,16 10,9 40,70 8,8 124,00 34,4 80,2 161,7 4,5 2, VI 3,56 37,32 9,5 43,98 8,1 106,00 29,8 76,7 159,3 4,6 2,2 IX 4,12 47,68 8,6 52,28 7,9 104,00 25,2 78,0 158,5 5,3 2,6 XII 3,29 53,98 6,1 60,17 5,5 86,44 26,3 82,0 158,3 4,0 2, VI 3,51 63,84 5,6 70,36 5,0 77,89 22,2 93,53 160,9 3,8 2,2 IX 4,06 70,86 5,7 74,24 5,5 89,11 21,9 101,07 164,5 4,0 2,5 XII 3,36 71,37 4,7 76,54 4,4 75,09 22,3 105,55 170,8 3,2 2, III 3,62 76,32 4,7 76,61 4,2 75,97 22,0 113,50 180,6 3,2 2,0 VI 4,31 78,28 5,5 87,07 5,0 99,01 23,0 117,73 184,50 3,7 2,3 IX 4,64 62,66 7,4 68,86 6,7 124,11 26,7 111,50 183,53 4,2 2,5 XII 4,50 52,22 8,6 58,98 7,6 145,81 34,1 102,86 179,04 4,4 2, III 4,78 51,38 9,3 58,01 8,2 175,92 36,8 101,34 189,65 4,7 2,5 VI 5,06 45,77 11,1 52,81 9,6 186,59 36,9 100,57 198,68 5,0 2,5 IX 4,67 42,06 11,1 48,78 9,6 180,00 38,5 98,05 198,50 4,8 2,4 XII 3,88 40,18 9,7 48,07 8,1 158,50 40,9 93,90 196,96 4,1 2, I 3,72 41,93 8,9 49,70 7,5 156,70 42,1 94,53 197,15 3,9 1,9 II 3,62 41,21 8,8 50,02 7,2 142,19 39,3 94,22 197,80 3,8 1,8 III 3,72 40,85 9,1 49,96 7,4 151,58 40,7 93,90 197,96 3,9 1,9 IV 3,57 39,91 8,9 49,98 7,1 152,12 42,6 93,20 197,50 3,8 1,8 V 3,77 39,89 9,4 48,84 7,7 143,34 38,0 93,41 197,79 4,0 1,9 VI 4,38 42,33 10,3 52,55 8,3 133,36 30,4 93,82 198,38 4,7 2,2 VII 4,30 42,62 10,1 53,48 8,1 128,67 29,9 95,19 199,46 4,5 2,2 VIII 4,47 49,37 9,1 59,08 7,6 122,57 27,4 96,70 200,62 4,6 2,2 IX 4,24 57,69 7,3 66,39 6,4 115,17 27,3 98,73 202,81 4,3 2,1 X 3,86 61,32 6,3 69,55 5,5 107,51 27,9 99,95 204,25 3,9 1,9 XI 3,81 61,64 6,7 71,56 5,3 101,70 26,7 101,44 205,07 3,8 1,9 XII 3,89 64,25 6,1 73,49 5,3 107,45 27,6 104,57 206,99 3,7 1, I 3,71 70,82 5,2 82,15 4,5 100,98 27,2 119,96 221,25 3,1 1,7 II 3,95 77,72 5,0 89,17 4,4 100,22 25,4 124,77 224,68 3,2 1,8 III 4,23 79,31 5,3 92,26 4,6 103,94 24,6 126,79 226,05 3,3 1,9 IV 4,47 79,71 5,6 93,06 4,8 113,49 25,4 128,75 226,72 3,5 2,0 ród o: Obliczenia IERiG PIB na podstawie danych GUS. 7. Handel zagraniczny wieprzowiną Eksport żywca, mięsa, przetworów i tłuszczów wieprzowych wzrósł z 336,6 tys. ton w ekwiwalencie mięsa w 2009 roku do 445,5 tys. ton w 2010 roku. W I półroczu 2010 roku wyniósł on 196,8 tys. ton w ekwiwalencie mięsa i był o ok. 15% większy niż w I półroczu 2009 roku. W II półroczu 2010 roku wzrósł do 248,2 tys. ton i był o ok. 50% większy niż przed rokiem. Import produktów wieprzowych zmniejszył się z 614,8 tys. ton w ekwiwalencie mięsa w 2009 roku do 584,9 tys. ton w 2010 roku. Zarówno w I półroczu jak i w II półroczu 2010 roku import był o 4% mniejszy niż w analogicznych okresach roku poprzedniego. Deficyt w obrotach handlu zagranicznego wieprzowiną zmniejszył się z 278,2 tys. ton w 2009 roku do 139,4 tys. ton w 2010 roku Eksport W 2010 roku eksport mięsa wieprzowego wyniósł 246,2 tys. ton w wadze produktu i był o 96,1 tys. ton większy niż w 2009 roku, a wpływy wzrosły do 416,3 mln EUR z 267,2 mln EUR w roku poprzednim. Eksport mięsa do państw trzecich zwiększył się dwukrotnie (do 116,2 tys. ton), w tym do państw WNP do 90,8 tys. ton z 42,7 tys. ton w 2009 roku. Wzrost eksportu miał miejsce na Białoruś (z 8 do 48,3 tys. ton), na Ukrainę zwiększył się tylko o ponad 1 tys. ton (do 31,9 tys. ton). Kontynuowany był eksport mięsa wieprzowego do państw azjatyckich (Japonii, Korei, Hongkongu). W 2010 roku wyniósł on 18,4 tys. ton i był o ok. 6 tys. ton większy niż w 2009 roku. Udział państw trzecich we wpływach z eksportu mięsa wieprzowego zwiększył się z ok. 31% w 2009 roku do ok. 41% w 2010 roku. Eksport mięsa wieprzowego do UE27 wzrósł z 90,9 tys. ton w 2009 roku do 130 tys. ton w 2010 roku, w tym do nowych członków z 56,6 do 81,5 tys. ton. Udział państw piętnastki we wpływach z eksportu mięsa wieprzowego wynosił ponad 19% i od 2007 roku zmniejszył się o prawie 19 punktów procentowych. W 2010 roku najwyższe ceny mięsa wieprzowego były w eksporcie do UE12 (1,98 EUR/kg). W eksporcie do państw WNP ceny wynosiły 1,47 EUR/kg i były o 2% wyższe niż przed rokiem, a w eksporcie do UE15 14

17 Tabela 9 Handel zagraniczny wieprzowin w ekwiwalencie mi sa (w tys. ton)* Wyszczególnienie a) 2012 b) Ogó em I pó r. II pó r. Ogó em I pó r. II pó r. Ogó em I pó r. II pó r. I pó r. Eksport ogó em 289,5 410,0 336,6 171,1 165,5 445,5 196,8 248,2 480,0 250,0 230,0 230,0 w tym: ywiec 34,8 26,8 39,3 18,7 20,6 25,0 18,5 6,5 22,0 16,0 6,0 15,0 mi so 202,4 233,2 138,5 74,0 64,5 238,9 96,0 142,9 260,0 150,0 110,0 100,0 przetwory 58,1 58,5 98,2 49,0 49,2 117,0 55,0 62,0 145,0 75,0 70,0 80,0 Import ogó em 257,5 518,0 614,8 291,4 323,4 584,9 278,8 306,1 620,0 280,0 340,0 350,0 w tym: ywiec 12,1 42,6 72,6 34,2 38,4 49,8 23,6 26,2 52,0 24,0 28,0 30,0 mi so 235,2 463,9 531,0 249,5 281,5 519,1 247,3 271,8 520,0 240,0 280,0 300,0 przetwory 6,1 6,3 11,4 6,0 5,4 10,6 5,1 5,5 15,0 6,0 9,0 7,0 Saldo 32,0 108,0 278,2 120,3 157,9 139,4 82,0 57,9 140,0 30,0 110,0 120,0 * Eksport oraz import ogó em obejmuje trzod chlewn, mi so wieprzowe, t uszcze, mi so solone i w dzone, kie basy, szynki, opatki, konserwy. Wymienione pozycje przeliczone s na ekwiwalent mi sa, zgodnie z metodologi stosowan przez EUROSTAT. a) szacunek IERiG PIB b) prognoza IERiG PIB ród o: Obliczenia IERiG PIB na podstawie danych CAAC. obniżyły się do 1,67 z 1,90 EUR/kg w 2009 roku. W rezultacie średnia cena w eksporcie mięsa wieprzowego wynosiła 1,69 EUR/kg wobec 1,78 EUR/kg w 2009 roku. Różnice w poziomie cen były spowodowane innymi asortymentami mięsa wieprzowego eksportowanego do poszczególnych regionów. Eksport przetworów wieprzowych wzrósł z 98 tys. ton w wadze produktu w 2009 roku do 117,2 tys. ton w 2010 roku, a wpływy z ich sprzedaży zwiększyły się o 21% (do 332,1 mln EUR). Udział przetworów w wartości eksportu wieprzowiny wynosił ok. 40%. W 2010 r. ceny kiełbas w eksporcie wynosiły 2,58 EUR/kg i były o ok. 4% wyższe niż w 2009 roku, a ceny konserw wieprzowych wzrosły o ponad 10% (do 2,58 EUR/kg). Wartość eksportu kiełbas i konserw wynosiła 164,5 mln EUR i stanowiła ok. 50% wartości eksportu przetworów wieprzowych. Natomiast ceny szynek w eksporcie obniżyły się o ok. 3% (do 3,26 EUR/kg), a mięsa wędzonego i solnego o ok. 4% (do 3,03 EUR/kg). Nastąpił spadek eksportu trzody chlewnej z 442,2 tys. sztuk w 2009 roku do 274,9 tys. sztuk w 2010 roku, w tym do państw WNP z 299,6 do 45 tys. sztuk. Eksport do UE27 wzrósł o 107,3 tys. sztuk (do 229,9 tys. sztuk). Średnia cena w eksporcie trzody chlewnej wynosiła 141,5 EUR/sztukę i była o ponad 4% wyższa niż w 2009 roku. Powodem spadku Tabela 10 Obroty handlu zagranicznego wieprzowin w mln EUR ( cznie z t uszczami) Wyszczególnienie a) I pó rocze Eksport ogó em 653,5 639,9 821,6 884,0 363,5 455,0 ywiec 55,5 60,1 38,9 35,0 27,1 28,0 mi so 410,2 267,2 416,3 425,0 167,5 220,0 przetwory 187,8 274,2 332,1 396,0 155,4 200,0 Import ogó em 1077,6 1164,4 1144,0 1220,0 542,4 540,0 ywiec 88,8 142,5 116,9 144,0 60,7 50,0 mi so 939,7 965,9 973,4 1009,0 458,2 450,0 przetwory 43,7 51,9 50,6 64,0 23,5 27,0 Saldo 424,1 524,5 322,4 336,0 178,9 85,0 a) szacunek IERiG PIB ród o: Obliczenia IERiG PIB na podstawie danych CAAC. Tabela 11 Eksport oraz import wybranych asortymentów mi sa wieprzowego ch odzonego (w tys. ton) Wyszczególnienie Eksport pó tusze wieprzowe ch odzone 58,4 85,4 75,2 90,2 38,1 69,6 szynki 4,1 7,4 6,3 1,9 1,4 9,7 opatki 0,4 2,2 1,8 0,7 0,8 1,0 przodki wieprzowe 0,5 0,4 1,1 1,3 0,4 0,4 schaby 0,7 0,7 0,6 0,2 0,9 2,3 boczek 1,2 2,9 1,9 1,7 1,9 2,9 Import pó tusze wieprzowe ch odzone 5,0 2,1 5,0 64,9 102,5 101,1 szynki 34,2 27,8 37,6 63,9 78,2 84,5 opatki 27,9 28,6 35,2 43,0 48,7 42,0 przodki wieprzowe 42,0 36,4 51,2 74,3 76,1 72,5 schaby 4,9 5,7 6,3 13,3 12,1 12,5 boczek 18,7 23,6 24,2 26,2 26,7 26,0 ród o: Na podstawie danych MF i CAAC. 15

18 eksportu do państw WNP, był wzrost stawek celnych wynikający z przystąpienia Rosji, Białorusi i Kazachstanu do Unii Celnej. Zgodnie z obowiązującą taryfą celną, wymienione państwa mogą importować bez cła jedynie trzodę chlewną o wadze do 50 kg. Od importu w wyższych kategoriach wagowych obowiązuje cło w wysokości 40%, ale nie mniej niż 0,5 EUR/kg Import W 2010 roku import mięsa wieprzowego wyniósł 511,3 tys. ton i był o 10,6 tys. ton mniejszy niż przed rokiem. Jego średnia cena wzrosła o ok. 2% (do 1,90 EUR/kg) i wartość importu mięsa wieprzowego zwiększyły się o 7,5 mln EUR (do 973,5 mln EUR). Udział mięsa wieprzowego w imporcie produktów wieprzowych wynosił 85% i był o ok. 3 punktów procentowych większy niż w 2009 roku. Głównymi krajami zakupu, tak samo jak przed rokiem, były: Niemcy (183 tys. ton), Dania (156,3 tys. ton), Belgia (57,1 tys. ton), Holandia (42,9 tys. ton). Ujemne saldo obrotów handlu zagranicznego mięsem wieprzowym zmniejszyło się z 698,7 mln EUR w 2009 roku do 557,1 mln EUR w 2010 roku, w tym z UE 15 wynosiło 865,9 mln EUR i było o 2 mln EUR mniejsze niż w roku poprzednim. Import przetworów wieprzowych wynosił 12,3 tys. ton w wadze produktu i był zbliżony do poziomu z 2009 roku. Wydatki na ich import wyniosły 50,6 mln EUR i były o 1,3 mln EUR mniejsze niż w roku poprzednim. Dodatnie saldo obrotów handlu zagranicznego przetworami wieprzowymi wzrosło z 222,3 mln EUR w 2009 roku do 281,5 mln EUR w 2010 roku. Tabela 12 W 2010 roku import trzody chlewnej wyniósł 2003,4 tys. sztuk i był o 7,5 tys. sztuk większy niż w 2009 roku. W I półroczu 2010 roku średnia waga importowanych sztuk wynosiła rednie ceny w eksporcie i imporcie wieprzowiny (w EUR/kg) Wyszczególnienie Eksport kie basy 1,96 2,00 2,07 2,57 2,48 2,58 konserwy wieprzowe 2,33 2,46 2,42 2,23 2,33 2,58 szynki 4,03 3,70 3,64 2,65 3,32 3,26 mi so 1,53 1,55 1,54 1,69 1,78 1,69 Import mi so 1,64 1,84 1,81 2,07 1,85 1,90 kie basy 3,83 3,37 3,94 4,07 4,23 4,07 * Ró nice w poziomie cen wynikaj z innych asortymentów eksportowych konserw. ród o: Na podstawie danych MF i CAAC. 16

19 ok. 28 kg i była o ok. 23 kg mniejsza niż w analogicznym okresie 2009 roku. W II półroczu 2010 roku importowano sztuki o wadze 37,2 kg i były one średnio o ok. 6 kg lżejsze niż przed rokiem. W rezultacie import trzody chlewnej, wyrażony w ekwiwalencie mięsa wynosił 49,8 tys. ton wobec 72,6 tys. ton w poprzednim roku. Zakupy trzody chlewnej realizowane były głównie w Niemczech, Holandii i Danii. Udział wymienionych państw w wartości importu żywca wieprzowego wynosił ok. 93%. Nastąpił spadek ceny trzody chlewnej w imporcie z 71,3 EUR/sztukę w 2009 roku do 58,3 EUR/sztukę w 2010 roku i wydatki na jej zakup obniżyły się o ok. 18% (do 116,9 mln EUR). Deficyt w obrotach handlu zagranicznego żywcem wieprzowym zmniejszył się z 82,4 mln EUR w 2009 roku do 78 mln EUR w 2010 roku Przewidywany rozwój handlu zagranicznego w 2011 roku W 2011 roku eksport wieprzowiny prawdopodobnie wyniesie 480 tys. ton w ekwiwalencie mięsa i będzie o ok. 34 tys. ton większy niż w 2010 roku. W I półroczu br. może on wynieść 250 tys. ton i być o ok. 53 tys. ton większy niż przed rokiem. W II półroczu 2011 roku przypuszczalnie obniży się on do ok. 230 tys. ton i będzie o ok. 19 tys. ton mniejszy niż w II półroczu 2010 roku. Na taki rozwój eksportu wskazują tendencje w krajowej produkcji wieprzowiny i wyniki handlu zagranicznego tym gatunkiem mięsa w I kwartale 2011 roku. W miesiącach styczeńmarzec br. eksport mięsa wieprzowego wyniósł 71,2 tys. ton i był o 31 tys. ton większy niż w analogicznym okresie 2010 roku, a średnia cena w jego eksporcie wzrosła do 1,84 EUR/kg z 1,63 EUR/kg w styczniu i lutym 2010 roku. wzrósł eksport nastąpił do Japonii (z 0,9 do 6,7 tys. ton), na Białoruś (z 1,8 do 6,8 tys. ton), na Węgry (z 0,3 do 5,7 tys. ton) i do Włoch (z 0,3 do 4,9 tys. ton). W 2011 roku import produktów wieprzowych może wynieść 620 tys. ton i być o 35 tys. ton większy niż w 2010 roku. W I półroczu br. będzie prawdopodobnie zbliżony do poziomu z poprzedniego roku (280 tys. ton), a w II półroczu br. może wzrosnąć do 340 tys. ton w ekwiwalencie mięsa z 306 tys. ton w II półroczu 2010 roku. W styczniu i lutym br. import mięsa wieprzowego wyniósł 106,1 tys. ton i był o ok. 18% mniejszy niż w analogicznych miesiącach 2010 roku, a jego średnia cena wynosiła 1,88 EUR/kg i była zbliżona do poziomu sprzed roku. 17

20 III. AKtUAlNY I PRZEWIdYWANY StAN RYNKU WOłOWINY 1. Światowa produkcja wołowiny W 2010 roku światowa produkcja wołowiny wyniosła 57,3 mln ton i była prawie taka sama jak w 2009 roku. W Stanach Zjednoczonych produkcja wzrosła o 1%, a w Brazylii i w Unii Europejskiej o 2%. Z kolei w Chinach i w Argentynie produkcja wołowiny obniżyła się odpowiednio o 3 i 23%, W 2010 roku łączna produkcja wołowiny pięciu największych producentów takich, jak Stany Zjednoczone, Brazylia, Unia Europejska, Chiny i Argentyna stanowiła 65% produkcji światowej. USDA 2 przewiduje, że w 2011 roku światowa produkcja wołowiny wyniesie 57,4 mln ton i będzie zbliżona do poziomu z 2010 roku. W Stanach Zjednoczonych, produkcja wołowiny obniży się o około 1%, w Unii Europejskiej i w Chinach o 2%, a w Argentynie o 4%. Wzrost produkcji wystąpi jedynie Brazylii (o 3%). Przewidywany spadek produkcji wołowiny u czołowych producentów ma związek ze wzrostem cen pasz na światowych rynkach. 2. Pogłowie bydła w Polsce W grudniu 2010 roku pogłowie bydła było o 0,5% mniejsze niż rok wcześniej i wyniosło 5559,5 tys. sztuk. O spadku tym zadecydowała redukcja pogłowia krów o 1,6% i pogłowia cieląt w wieku poniżej 1 roku o 2,4%. Spadków tych nie zrekompensował w pełni wzrost pogłowia bydła w wieku 1 do 2 lat 2 United States Departament of Agriculture. Tabela 13 wiatowa produkcja wo owiny w tys. ton wagi poubojowej Kraje a) wiat og. w tym: USA Brazylia UE27 Chiny Argentyna Indie Australia Meksyk Rosja Pakistan Kanada a) prognoza USDA/FAS i Komisji Europejskiej (dla UE27) ród o: USDA/FAS. Tabela Produkcja wo owiny w UE 27 w tys. ton wagi poubojowej Kraje a) zmian Stopa 2010/2009 Belgia Czechy Dania Niemcy Irlandia Hiszpania Francja W ochy Holandia Austria Polska Portugalia Szwecja Wlk. Bryt. UE25/27 UE15 UE a) prognoza Komisji Europejskiej b) prognoza IERiG PIB ród o: Komisja Europejska, GUS, obliczenia IERiG PIB b) Tabela 15 Wska niki zmian pog owia byd a (analogiczne miesi ce poprzedniego roku=100) Wyszczególnienie VI XII VI XII VI XII VI XII VI XII VI XII VI XII Byd o ogó em 97,5 98,5 102,4 103,5 102,2 98,1 101,6 102,4 101,1 102,9 99,0 100,5 100,4 99,5 krowy 96,5 97,0 99,9 100,8 101,0 95,8 98,7 102,0 100,7 101,2 95,8 96,6 98,8 98,4 pozosta e 98,7 100,3 105,1 106,1 103,5 100,5 104,6 102,7 101,4 104,7 102,1 104,3 101,9 100,4 w tym: poni ej 1 r. 97,0 98,6 108,9 108,6 100,2 96,1 103,1 106,9 101,9 103,0 98,0 102,4 99,0 97,6 od 12 lat 98,3 101,6 106,7 107,1 106,3 104,1 103,1 102,0 102,8 104,0 109,2 108,9 103,3 102,8 ród o: GUS. 18