PROGRAMY NAUCZANIA Nauki o Rodzinie

Transkrypt

1 PROGRAMY NAUCZANIA Nauki o Rodzinie WPROWADZENIE DO CHRZEŚCIJAŃSTWA KS. DR HAB. ANDRZEJ ANDERWALD wykład i konwersatorium I semestr 2 praca pisemna i zaliczenie ustne Zajęcia obejmują w części wstępnej wprowadzenie we współczesny kontekst chrześcijaństwa, jako wydarzenia w historii, poszukiwania prawdy i praktyki życia; w części drugiej ukazanie chrześcijańskiego doświadczenia Boga, analizę prowadzących do niego dróg i miejsc. W części zasadniczej zajęć nastąpi przedstawienie głównych prawd chrześcijańskiego credo. Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 1994; Kompendium Katechizmu Kościoła Katolickiego, Kielce 2005; Chrześcijaństwo, w: Encyklopedia Katolicka KUL, t. III, k ;J. MAJEWSKI, Teologia na rozdrożach, Warszawa 2005; J. GNILKA, Jezus z Nazaretu. tł. J. Zychowicz Kraków 2005; BARTNIK CZ., Istota chrześcijaństwa, Lublin 2004; H. WALDENFELS, Chrystus a religie, Kraków 2004; A. Welborn, Zrozumieć kod da Vinci, tł. Ł. TARNOWSKI, Radom 2004; H.U. V. BALTHASAR, L. GIUSSANI, Miejsce chrześcijanina w świecie, Kraków 2003; J. RATZINGER, Wprowadzenie w chrześcijaństwo, tł. Z. WŁODKOWA, Kraków 1996; TENŻE, Sól ziemi. Chrześcijaństwo i Kościół katolicki na przełomie tysiącleci, Kraków 1997; TENŻE, Bóg i świat, Kraków 2001; RUSECKI M. (red.), Problemy współczesnego Kościoła, Lublin 1996; TENŻE (red.), Być chrześcijaninem dziś. Teologia dla szkół średnich, Lublin 2006; H. WALDENFELS, Chrystus a religie, Kraków 2004; H. WALDENFELS, Fenomen chrześcijaństwa wśród innych religii, Warszawa 1995; A. NOSSOL, Wiara chrześcijańska, w: B. BEJZE (red.), W nurcie zagadnień posoborowych, t. XII: Być człowiekiem i chrześcijaninem, Warszawa 1980, s (+ wybrane homilie papieża Benedykta XVI z ŚDM Kolona 2005 i pielgrzymki do Polski 2006; art. w czasopismach teologicznych np.: Tygodnik Powszechny, Więź, Przegląd Powszechny, Znak, W Drodze; Gość Niedzielny).

2 2 ZADANIA KOŚCIOŁA WE WSPÓŁCZESNYM ŚWIECIE KS. DR HAB. ANDRZEJ ANDERWALD konwersatorium II semestr 1 praca pisemna i zaliczenie ustne Zajęcia obejmują w części pierwszej wprowadzenie w naukę o Kościele: szczegółowo idzie o odpowiedź na pytania: skąd się wziął Kościół? Po co Kościół? Jaka jest natura Kościoła? Jaką władzę posiada Kościół? Dlaczego Kościołowi potrzebny jest papież? W czym wyraża się wiarygodność Kościoła? Część druga obejmuje konkretne aktualne zadania Kościoła w świecie: wobec świata nauki, wielkich religii, nowych ruchów religijnych, mediów, demokracji, wyzwań ze strony Unii Europejskiej. Jan Paweł II, Adhortacja Ecclesia in Europa O Jezusie Chrystusie, który żyje w Kościele, jako źródło nadziei dla Europy, Watykan 2003; Sobór Watykański II, Deklaracja o wolności religijnej; Paweł VI, Adhortacja apostolska, Evangelii nuntiandi (1975); Jan Paweł II, Przekroczyć prób nadziei, Lublin 1994, s ; Katechizm Kościoła Katolickiego, (=KKK ); C. MARTINI, Zrozumieć Kościół, Kraków 2001; J. SALIJ, Po co Kościół?, Poznań 2002; T. Dola (red.), Wiarygodność Kościoła, Opole 1997; P. Jaskóła (red.), Pojednanie narodów i kościołów, Opole 1997; H. SEWERYNIAK, Święty Kościół powszedni, Warszawa 1996; Biuletyn Synodu Diecezji Opolskiej 2003 nr 3; M. RUSECKI (red.), Problemy współczesnego Kościoła, Lublin 1996; M. RUSECKI, Wiarygodność Kościoła wobec przemian w Polsce, Lublin 1994; J. SZYMIK, Teologia na początku wieku, Katowice 2001; (bieżące artykuły z czasopism teologicznych (np. Znak, Więź, PP, TP, W Drodze) oraz tygodników świeckich na temat Kościoła (np. Wprost, Polityka, GW, Rzeczpospolita).

3 3 PROSEMINARIUM KS. DR HAB. ANDRZEJ ANDERWALD, KS. DR GRZEGORZ POŹNIAK konwersatorium II semestr 2 prace pisemne Zajęcia obejmują: w części wstępnej próba udzielenia odpowiedzi na pytania: Na czym polega specyfika uczenia się na studiach wyższych? Jak najlepiej korzystać z wykładów? Czemu służą ćwiczenia? Jak efektywnie przygotować się do sesji i uniknąć stresu podczas egzaminu? W części drugiej wykłady będą stanowić omówienie takich tematów, jak: charakterystyka pracy naukowej, stawianie problemów naukowych, źródła pracy naukowej, formułowanie tematu pracy, wybór seminarium naukowego. Część trzecia obejmuje warsztaty praktyczne: pisania omówienia, recenzji, przygotowania referatu, sporządzenia fiszek i bibliografii oraz korzystania ze zbiorów internetowych. M. WĘGLIŃSKA, Jak pisać pracę magisterską?, Kraków 2002; H. SEWERYNIAK, Metodyka uczenia się i pisania prac dyplomowych?, Płock 2000; T. HOŁÓWKA, Błędy, spory, argumenty. Szkice logiki stosowanej, Warszawa 1998; S. GRZECHOWIAK, Wprowadzenie do pisani prac magisterskich z nauk teologicznych, Gniezno 1995; Z. PIETRASIŃKI, Sztuka uczenia się, Warszawa 1990; W. PYTKOWSKI, Organizacja badań i ocena prac naukowych, Warszawa 1985; J. MYŚKÓW, Elementy metodyki pracy naukowej, STV 21(1983) nr 1, s

4 4 MAŁŻEŃSTWO I RODZINA W BIBLII KS. DR WACŁAW BOREK wykład I semestr 2 zaliczenie ustne (punktowany panel dyskusyjny) TREŚC ZAJĘĆ Podstawowe rozumienie aktu małżeńskiego w oparciu o wybrane fragmenty ksiąg biblijnych Starego i Nowego Testamentu, ze szczególnym uwzględnieniem Księgi Rodzaju i Listów Pawłowych. Egzystencja we dwoje, czyli ukazanie mężczyzny i kobiety jako obrazu Boga w chwili, gdy stają się jednym ciałem. Biblijne ujęcie nagości i płodności. Interpretacja relacji rodzinnych w historii patriarchów w odniesieniu do współczesnych trendów kulturowych. Szczegółowa analiza małżeństwa w Księdze Tobiasza. Nierozerwalność małżeństwa w Jezusowym nauczaniu i płynące z tego konsekwencje. Organizacja życia rodzinnego w świetle tzw. tablic porządku domowego. Obowiązkowo należy przeczytać artykuł Skalskiego podany w zalecanej literaturze. S. CHŁĄD, Prawdziwa godność małżeństwa (według 1Kor 6,12-20). Katecheza biblijna, MH 156(1996)64-67; Z. KIERNIKOWSKI, Dwoje jednym ciałem w Chrystusie, Wydawnictwo Księży Marianów, Warszawa 2000; K. KNOTZ, Akt Małżeński, Kraków 2001; J. KUDASIEWICZ, Biblijne podstawy sakramentalności małżeństwa (Ef 5,21-33) w interpretacji Jana Pawła II, w: Diligis me? Pasce. Księga jubileuszowa dedykowana Biskupowi sandomierskiemu W.J. Świerzawskiemu, red. S. CZERWIK M. MIERZWA, Sandomierz, Hodie 6(1999) ; J. ŁACH, Nauka Jezusa o małżeństwie w kazaniu na Górze (Mt 5,27-32), w: Agnus et Sponsa. Prace ofiarowane O. Prof. Augustynowi Jankowskiemu, red., T. M. DĄBEK, T. JELONEK, Kraków, 1993, ; K. ROMANIUK, Małżeństwo i rodzina w Biblii, Katowice 1981; C. SKALSKI, Jak nie mówić i jak mówić o małżeństwie, HD 4(2004)85-96.

5 5 PEDAGOGIKA RODZINY PROF. DR HAB. JÓZEFA BRĄGIEL wykład I semestr 2 egzamin Rodzina jako grupa i instytucja opiekuńczo-wychowawcza; Znaczenia rodziny w rozwoju i wychowaniu jednostki; Pedagogika rodziny i jej miejsce w naukach pedagogicznych; Dziecko w rodzinie granice i możliwości wychowania i kształtowania osobowości; Więź emocjonalna w rodzinie i jej znaczenia dla wychowania dziecka; Rodzice jako czynnik stymulacji rozwoju i wychowania dziecka; Rola matki w wychowawczym kształtowaniu dziecka; Rola ojca w wychowawczym kształtowaniu dziecka; Współpraca rodziny ze szkołą w kształtowaniu osiągnięć szkolnych dzieci i młodzieży; Przemoc w rodzinie i jej konsekwencje dla dziecka; Płaszczyzny analizy procesu wychowania w rodzinie; Metody wychowania dziecka w rodzinie wady i zalety. Metoda wychowania bez porażek T. Gordona; Zasady wychowawczego postępowania w rodzinie. Kultura pedagogiczna rodziców. J. BRĄGIEL, S. KAWULA, A. W. JANKE, Pedagogika rodziny. Obszary i panorama problematyki, Wydanie drugi poprawione i uzupełnione,toruń 2005; J. WILK, Pedagogika rodziny,, Lublin 2002; B. KRZESIŃSKA-ŻACH, Pedagogika rodziny, Białystok 2007; F. ADAMSKI, Rodzina. Wymiar społeczno-kulturowy, Kraków 2002; G. I B. ULSAMER, Zasady życia w rodzinie. Na podstawie koncepcji więzi rodzinnych B. Hellingera, Kielce 2003; M. HERBERT, Co wolno dziecku rozsądne ustalanie granic, GWP, Gdańsk 2005; L. I R. EYRE, Jak wychować dzieci by nas kochały. Metoda trzech kroków, Warszawa 2002; S. CUDAK, Pedagogika rodziny: wybrane zagadnienia, Instytut Pedagogiki i Psychologii Akademii Świętokrzyskiej, Kielce 2007; H. CUDAK, Pedagogika rodziny: opieka i wychowanie we współczesnej rodzinie,łódź 2006; A. W. JANKE (red.), Pedagogika rodziny na progu XXI wieku. Rozwój, przedmiot, obszary refleksji i badań, Toruń 2004.

6 6 METODYKA I DYDAKTYKA WYCHOWANIA PRORODZINNEGO MGR BARBARA CHARCZUK wykłady + ćwiczenia II semestr 4 E/Z Wychowanie w szkole (definiowanie wychowania, miejsce szkoły w wychowaniu, wychowanie a profilaktyka, integralność wychowania, współpraca z rodzicami).wychowanie prorodzinne i seksualne (wychowanie do życia w rodzinie w świetle prawa oświatowegościeżki edukacyjne, podstawa programowa, sposób realizacji zajęć w szkole, wychowanie do życia w rodzinie a edukacja seksualna). Ludzka seksualność w procesie wychowawczym (integracja seksualna-osobowa, zadania wychowania w sferze płci, zasady wychowania prorodzinnego). Kryteria doboru programów, podręczników i pomocy dydaktycznych. Osobowość i predyspozycje nauczyciela wychowania do życia w rodzinie. Konstruowanie zajęć wychowanie do życia w rodzinie (formułowanie celów-operacjonalizacja celów, dobór metod, technik nauczania, pomocy dydaktycznych, planowanie i ewaluacja zajęć). Przepisy prawa oświatowego: Podstawa programowa kształcenia ogólnego Wychowanie do życia w rodzinie (Dz. U. Nr 51, poz. 458 z 26 lutego 2002 r.); Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego (Dz. U. Nr 67, poz. 756, z 1999 r., Nr 121, poz. 1037, z 2002 r.); M. DZIEWIECKI, Osoba i wychowanie. Pedagogika personalistyczna w praktyce, Kraków 2003; J.SZYMAŃSKA: Programy profilaktyczne. Podstawy profesjonalnej psychoprofilaktyki. Warszawa CMPP-P 2000; A. URBANIAK, Wspólna troska. Wychowanie do miłości w domu i szkole, Wrocław-Poznań 2001; J. AUGUSTYN, Integracja seksualna. Przewodnik w poznawaniu i kształtowaniu własnej seksualności, Kraków-Ząbki 1995; J. MCDOWELL, Mity edukacji seksualnej,warszawa 2000; J. KRZYŻEWSKA, Aktywizujące metody i techniki w edukacji, cz. I. Suwałki 1998; J. KRZYŻEWSKA, Aktywizujące metody i techniki w edukacji wczesnoszkolnej, cz. II. Suwałki 2000.

7 7 PODSTAWY WYCHOWANIA DO ŻYCIA W RODZINIE MGR BARBARA CHARCZUK wykłady, ćwiczenia II semestr 2 zaliczenie Jak chcesz kierować swoją seksualnością w młodości i w następnych dekadach swojego życia? to pytanie przewodnie zajęć warsztatowych, gdzie uczestnicy z jednej strony poddają osobistej refleksji własne postawy, z drugiej uczą się pracy z grupą w obszarze ludzkiej płciowości i seksualności. Szczegółowa problematyka zajęć to: wartość płciowości, wczesna inicjacja seksualna, pełna oddania miłość czy zauroczenie, rozwój miłości, czystość i dziewictwo, twórcze przeżywanie płci, wybór współmałżonka, małżeństwo, istotne znaczenie płci w małżeństwie i rodzinie, rodzicielstwo- postawa za życiem i przeciw życiu. U. DUDZIAK, Wychowanie do miłości. Materiały dla nastolatków, ich rodziców i nauczycieli, Częstochowa 2000; M. DZIEWIECKI, Jak wygrać życie? Instrukcja obsługi. Edycja Świętego Pawła, Częstochowa 2003; M. DZIEWIECKI,... miłość pozostaje. Edycja Świętego Pawła, Częstochowa 2001; W. FIJAŁKOWSKI, Ekologia rodziny, Kraków 2001; M. MALIŃSKI, Zanim powiesz kocham, Wrocław 1985; J. PULIKOWSKI, G.A. URBANIAKOWIE, Młodzi i miłość, Poznań 1988; J. PULIKOWSKI, Jak wygrać miłość?, Częstochowa 2004; J. PULIKOWSKI, Wartość współżycia małżeńskiego. O pielęgnowaniu sfery płciowości, Poznań 2001; W. TROBISCH, Którędy do małżeństwa. Kościół Chrześcijan Baptystów,Warszawa 1975.

8 8 METODOLOGIA I PODSTAWOWE ELEMENTY Z LOGIKI KS. DR JAN CICHOŃ wykład II semestr 2 egzamin ustny Teoria języka: pojęcie znaku, język jako system znaków, struktura komunikatu językowego, funkcje języka; Kategorie języka: nazwy, zdania, funktory; Czynności wiedzotwórcze: pytania, definicje, rozumowania, czynności kierowane zadaniem, klasyfikacje i typologie; Metody naukowe: pojęcie metody, metoda analityczna, syntetyczna, dedukcyjna, indukcyjna, fenomenologiczna, hermeneutyczna, historyczna, statystyczna; Struktura wiedzy naukowej: pojęcie teorii naukowej, prawa naukowe, hipotezy naukowe, redukcjonizm; Teoria nauki: pojęcie nauki, podziały nauk, charakterystyka dziedzin naukowych, typy prac naukowych. J. APANOWICZ, Metodologia nauk, Toruń 2003; TENŻE, Metodologiczne uwarunkowania pracy naukowej, Warszawa 2005; C. FRANKFORT-NACHMIAS, D. NACHMIAS, Metody badawcze w naukach społecznych, tł. E. HORNOWSKA, Poznań 2001; Z. HAJDUK, Ogólna metodologia nauk, Lublin 2000; R. KOLMAN, Zdobywanie wiedzy, Bydgoszcz-Gdańsk 2004; T. KWIATKOWSKI, Wykłady i szkice z logiki ogólnej, Lublin 2002; S. LEWANDOWSKI, H. MACHIŃSKA, A. MALINOWSKI, J. PETZEL, Logika dla prawników, Warszawa 2002; T. WIDŁA, D. ZIENKIEWICZ, Logika, Warszawa 2005; Z. ZIEMBIŃSKI, Logika praktyczna, Warszawa 2000.

9 9 METODOLOGIA I PODSTAWOWE ELEMENTY Z LOGIKI KS. DR JAN CICHOŃ ćwiczenia II semestr 1 całosemestralna aktywność, realizacja bieżących zadań Sposoby analizy języka; Analiza najczęstszych błędów językowo-logicznych i przyczyn nieporozumień; Budowanie schematów wyrażeń; Metoda matrycowa sprawadzania funkcji logicznych; Ćwiczenia w formułowaniu poprawnych pytań, budowaniu definicji i dokonywaniu podziałów logicznych; Próby stosowania wybranych metod naukowych. Jak wyżej: METODOLOGIA I PODSTAWOWE ELEMENTY Z LOGIKI oraz: S. LEWANDOWSKI, A. MALINOWSKI, J. PETZEL, Logika dla prawników. Słownik encyklopedyczny, Warszawa 2004; W. MARCISZEWSKI, Metody analizy tekstu naukowego, Warszawa 1981; TENŻE, Sztuka dyskutowania, Warszawa 1994; TENŻE, Sztuka rozumowania w świetle logiki, Warszawa 1994; D. ROWNTREE, Sztuka studiowania, tł. P. BUDKIEWICZ, Poznań 2001; B. STANOSZ, Ćwiczenia z logiki, Warszawa 1998.

10 10 DYDAKTYKA OGÓLNA I SZCZEGÓŁOWA KS. DR HAB. RADOSŁAW CHAŁUPNIAK wykłady i ćwiczenia I semestr 3 egzamin Terminologia i metodologia dydaktyki. Systemy dydaktyczne. Proces nauczania-uczenia się. Wyznaczanie celów w nauczaniu. Treści nauczania. Zasady dydaktyczne. Formy i metody nauczania. Środki dydaktyczne. Ocena w nauczaniu. Osiągnięcia i niepowodzenia szkolne. Cz. KUPISIEWICZ, Podstawy dydaktyki ogólnej, Warszawa 1994; W. OKOŃ, Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, Warszawa 1996; R.I. ARENDS, Uczymy się nauczać, Warszawa 1994; M. THANHOFFER, R. REICHEl, R. RABENSTEIN, Nauczanie kreatywne, Lublin 1997.

11 11 Elementy psychologii klinicznej i psychiatrii JOANNA DZIERŻANOWSKA-PESZKO wykład I semestr 2 egzamin Przedmiot zapoznaje z podstawowymi zagadnieniami z zakresu psychologii klinicznej i psychiatrii. Przedstawia zakresu badań oraz zastosowań psychologii klinicznej i psychiatrii, podstawowych pojęć, ogólnych modeli normalności i nienormalności (ilościową, społeczno kulturową oraz teoretyczną), zdrowia i choroby (w tym kryteria zdrowia psychicznego), sprawności i niepełnosprawności. Przedstawia wybrane koncepcje zaburzeń, zasady i metody diagnozy oraz psychoterapii, podstawowe metody diagnozy psychologicznej: wywiad, obserwacja, eksperyment kliniczny, testy psychometryczne i osobowości, rozmowa diagnostyczna. Zapoznaje z psychopatologią mechanizmów przystosowawczych, a także podstawowe kategorie zaburzeń psychicznych (wg Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10). S. PUŻYŃSKI, Leksykon psychiatri, Warszawa 1993; A. BILIKIEWICZ i in. (red.), Psychiatria t. I, II i III, Wrocław 2002; K. KLIMASIŃSKI, Elementy psychopatologii i psychologii klinicznej, Kraków 2000; H. SĘK (red.), Społeczna psychologia kliniczna, Warszawa 1993; A. JAKUBIK, Zaburzenia osobowości, Warszawa 1999; A. BILIKIEWICZ, Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny, Warszawa 2004; H. SĘK, Wprowadzenie do psychologii klinicznej,warszawa 2005; M. PĄCHALSKA, Neuropsychologia kliniczna. Urazy mózgu. T. I i II, Warszawa 2007; A. KĘPIŃSKI, Schizofrenia, Warszawa 1972; A. KĘPIŃSKI, Lęk, Warszawa 1977; A. KĘPIŃSKI, Melancholia, Warszawa 1974; J. KRZYŻOWSKI, Depresja, Warszawa 2002; J. ALEKSANDROWICZ, Zaburzenia nerwicowe, Warszawa 1998; P. JONES, BUCKLEY, Schizofrenia, Wrocław 2003; A.S. REBER (red.), Słownik psychologii, Warszawa 2000; A. POPIELARSKA., M. POPIELARSKA (red.). Psychiatria wieku rozwojowego,, Warszawa 2000.

12 12 WYBRANE ZAGADNIENIA Z PSYCHOLOGII KLINICZNEJ JOANNA DZIERŻANOWSKA-PESZKO wykład I semestr 2 egzamin Przedmiot rozszerza wiadomości z zakresu psychologii klinicznej. Przedstawia zasady podstawowej pomocy psychologicznej: interwencji w kryzysie, sytuacjach traumatycznych i katastroficznych, wprowadza praktyczne poznanie (poprzez ćwiczenia) metod diagnozy psychologicznej. K. KLIMASIŃSKI, Elementy psychopatologii i psychologii klinicznej, Kraków 2000; H. SĘK (red.), Społeczna psychologia kliniczna, Warszawa 1993;A. BILIKIEWICZ i in. (red.), Psychiatria t. I, II i III, Wrocław 2002; K. KLIMASIŃSKI, Elementy psychopatologii i psychologii kliniczne, Kraków 2000; H. SĘK (red.), Społeczna psychologia kliniczna, Warszawa 1993; A. BILIKIEWICZ, Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny, Warszawa 2004; H. SĘK, Wprowadzenie do psychologii klinicznej, Warszawa 2005; A. KĘPIŃSKI, Schizofrenia, Warszawa 1972; A. KĘPIŃSKI, Lęk, Warszawa 1977; A. KĘPIŃSKI, Melancholia, Warszawa 1974; J. KRZYŻOWSKI, Depresja, Warszawa 2002; J.ALEKSANDROWICZ, Zaburzenia nerwicowe,warszawa 1998; P. JONES, P. BUCKLEY, Schizofrenia, Wrocław 2003; A.S. REBER (red.), Słownik psychologii, Warszawa 2000; A. POPIELARSKA, M. POPIELARSKA (red.), Psychiatria wieku rozwojowego, Warszawa 2000; B. WOJCIESZKE, M. PLOPA (red.), Osobowość a procesy psychiczne i zachowanie, Kraków 2003.

13 13 WYBRANE ZAGADNIENIA Z PSYCHOLOGII KLINICZNEJ JOANNA DZIERŻANOWSKA-PESZKO ćwiczenia I semestr 1 zaliczenie Przedmiot rozszerza informacje z zakresu psychologii klinicznej zodbyte na kursie z zakresie elementów psychologii klinicznej i psychiatrii. Omawiane i dyskutowane są podstawowe kierunki psychologii w odniesieniu do psychologii klinicznej: wkład klasycznej psychoanalizy Zygmunta Freuda na kierunek badań i zainteresowań psychologii klinicznej, koncepcje neopsychoanalityczne (E. Erickona, Karen Horney, Ericha Fromma, Anny Freud), behawioryzm, koncepcje poznawcze, koncepcje fenomenologiczno-humanistyczne, koncepcja terapii gestalt, elementy terapii systemowej. Przedstawiane są koncepcje zaburzeń zachowania, mechanizmy obronne, czynniki ryzyka w powstawaniu zaburzeń przystosowawczych, problematyka samobójstw, konfliktów wewnętrznych, poczucia winy oraz działania zawodowe psychologa klinicysty. K. KLIMASIŃSKI, Elementy psychopatologii i psychologii klinicznej, Kraków 2000; H. SĘK (red.), Społeczna psychologia kliniczna, Warszawa 1993; A. JAKUBIK, Zaburzenia osobowości, Warszawa 1999; H. Sęk, Wprowadzenie do psychologii klinicznej, Warszawa 2005; M. PĄCHALSKA, Neuropsychologia kliniczna. Urazy mózgu. T. I i II, Warszawa 2007; A. KĘPIŃSKI, Schizofreni, Warszawa 1972; A. KĘPIŃSKI, Lęk, Warszawa 1977; A. KĘPIŃSKI, Melancholia, Warszawa 1974; J. KRZYŻOWSKI, Depresji, Warszawa 2002; J. ALEKSANDROWICZ, Zaburzenia nerwicowe, Warszawa 1998; A. JACYNIAK, Z. PŁUŻEK, Świat ludzkich kryzysów, Kraków 1996; P. JONES, P. BUCKLEY, Schizofrenia, Wrocław 2003; A. S. REBER (red.). Słownik psychologii, Warszawa 2000; A. POPIELARSKA, M. POPIELARSKA (red.). Psychiatria wieku rozwojowego, Warszawa 2000.

14 14 WYBRANE ZAGADNIENIA Z PSYCHIATRII JOANNA DZIERŻANOWSKA-PESZKO wykład I semestr 2 egzamin Przedmiot rozszerza wiadomości z zakresu psychiatrii. Omawia podstawowe zespoły chorobowe według obowiązującej klasyfikacji ICD-10: zaburzenia spotykane najczęściej w wieku rozwojowym (zagadnienia psychiatrii dzieci i młodzieży), zespoły upośledzenia umysłowego, zaburzenia organiczne, zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane używaniem substancji psychoaktywnych, schizofrenia, zaburzenia nastroju (afektywne), zaburzenia nerwicowe, zespoły behawioralne związane z zaburzeniami fizjologicznymi i czynnikami fizycznymi, zaburzenia osobowości i zachowania dorosłych. Przedstawia fenomenologię dysfunkcji poznawczych w zaburzeniach psychicznych oraz ich uwarunkowania neurobiologiczne, przegląd współczesnych poglądów na etiopatogenezę zaburzeń psychicznych oraz na ich neurobiologiczne uwarunkowania. Przedstawia też dane na temat możliwości poprawy funkcji poznawczych w zaburzeniach psychicznych. A. BILIKIEWICZ i in. (red.), Psychiatria t. I, II i III., Wrocław 2002; K. KLIMASIŃSKI, Elementy psychopatologii i psychologii klinicznej, Kraków 2000; H. SĘK (red.), Społeczna psychologia kliniczna, Warszawa 1993; A. JAKUBIK, Zaburzenia osobowości, Warszawa 1999; A. BILIKIEWICZ, Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyn, Warszawa 2004; H. SĘK, Wprowadzenie do psychologii klinicznej, Warszawa 2005; M. PĄCHALSKA, Neuropsychologia kliniczna. Urazy mózgu. T. I i II, Warszawa 2007; A. KĘPIŃSKI, Schizofrenia, Warszawa 1972; A. KĘPIŃSKI, Lęk, Warszawa 1977; A. KĘPIŃSKI, Melancholia, Warszawa 1974; J. ALEKSANDROWICZ, Zaburzenia nerwicowe, Warszawa 1998; P. JONES, P.BUCKLEY, Schizofrenia, Wrocław 2003; A. POPIELARSKA, M.POPIELARSKA (red.), Psychiatria wieku rozwojowego, Warszawa 2000; Klasyfikacja Zaburzeń Psychicznych i Zaburzeń Zachowania w ICD-10. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne. Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne Versalius, Instytut Psychiatrii i Neurologii, Kraków-Warszawa 1997; L.J. COZOLINO, Neuronauka w psychoterapii, Poznań 2004; K.W. WALSH, Jak rozumieć uszkodzenia mózgu. Podstawy diagnozy neuropsychologicznej, Warszawa 2001.

15 15 WYBRANE ZAGADNIENIA Z PSYCHIATRII JOANNA DZIERŻANOWSKA-PESZKO ćwiczenia I semestr 1 zaliczenie Przedmiot skupia się na poznawaniu i rozpoznawaniu objawów psychopatologicznych, omawiane są zagadnienia z zakresu psychiatrii ogólnej (psychopatologii i syndromologii ogólnej): pojęcie objawu i zespołu psychopatologicznego, zmiany trwałe w procesie chorobowym, złudzenia i omamy, zaburzenia myślenia i ich podział, urojenia, idee nadwartościowe, natręctwa i fobie, zaburzenia treści i toku myślenia, nieprawidłowości dotyczące uwagi, pamięci, psychopatologia emocji, zaburzenia aktywności i działań ruchowych, zaburzenia świadomości. Omawia również podstawowe kwestie związane z badaniem neuropsychologicznym. A. BILIKIEWICZ i in. (red.), Psychiatria t. I, II i III., Wrocław 2002; A. BILIKIEWICZ, W. STRZYŻEWSKI, Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny. PZWL, Warszawa 1992; A. BILIKIEWICZ, Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny, Warszawa 2004; K. KLIMASIŃSKI, Elementy psychopatologii i psychologii klinicznej, Kraków 2000; H. SĘK, Wprowadzenie do psychologii klinicznej, Warszawa 2005; A.S. REBER (red.), Słownik psychologii, Warszawa 2000; E.M. SZEPIETOWSKA, Badanie neuropsychologiczne. Procedura i ocena, Lublin 2000.

16 16 PSYCHOPROFILAKTYKA RODZINNA JOANNA DZIERŻANOWSKA-PESZKO wykład I semestr 1 egzamin Przedmiot zapoznaje z podstawowymi zagadnieniami z zakresu psychoprofilaktyki patologii dotyczących funkcjonowania rodziny. Przedstawia rodzaje patologii: zaburzenia komunikacji w rodzinie, nałogi, zaburzenia w strukturze rodziny, problem rodzin niepełnych, sytuację rodziny z osobę chorą psychicznie oraz z osobą z przewlekłą chorobą somatyczną, rodzina w kryzysie, problem rozpadu związku, przyczyny zdrady małżeńskiej, analiza sytuacji rozwodu. Przedstawione są również koncepcje teoretyczne i praktyczne psychoterapii stosowanej wobec rodziny w zakresie różnych nurtów terapeutycznych, jak również sposoby zapobiegania pojawianiu się patologii w funkcjonowaniu rodzinny, formy oddziaływań psychologicznych: edukacja małżonków, interwencja kryzysowa w rodzinie, pomoc rodzinie w sytuacji rozwodu, zasady udzielania wsparcia rodzinom. H. SĘK (red.), Społeczna psychologia kliniczna, Warszawa 1993; W. BADURA-MADEJ, A. DOBRZYŃSKA-MESTERHAZY, Przemoc w rodzinie. Interwencja kryzysowa i psychoterapia, Kraków 2000; L. KUIPERS i in., Praca z rodzinami chorych na schizofrenię. Poradnik Praktyczny, Warszawa 1997; H. SĘK, Wprowadzenie do psychologii klinicznej, Warszawa 2005; I. NAMYSŁOWSKA, Terapia rodzin. Springer PWN, 1997; A. JACYNIAK, Z. PŁUŻEK, Świat ludzkich kryzysów, Kraków 1996; I. Pospiszyl, Przemoc w rodzinie, Warszawa 1998.

17 17 PSYCHOPROFILAKTYKA RODZINNA JOANNA DZIERŻANOWSKA-PESZKO ćwiczenia I semestr 1 zaliczenie Przedmiot uczy stosowania wiedzy przekazywanej w ramach wykładu w praktyce. Diagnozowanie w praktyce barier w komunikowaniu się, radzenie sobie z barierami w komunikacji, komunikowanie się z człowiekiem chorym, jego rodziną w sytuacji trudnej, stosowanie właściwych technik w relacji terapeutycznej z pacjentem. Przygotowywanie do funkcjonowania w rolach rodzinnych: zasady ustalania zasad życia domowego, przedstawianie zasad obowiązujących wszystkie rodziny, etapy ustalania zasad, sposoby rozwiązywania codziennych problemów (efektywne rozwiązywanie problemów, przykładowe rozwiązywanie problemów), rozwiązywanie konfliktów, sposoby radzenia sobie z negatywnymi skutkami stresu, sposoby rozładowywania zachowań agresywnych u członków rodziny (zasady bezpieczeństwa w przypadku sytuacji zachowań agresywnych, zapobieganie autoagresji, ustalanie źródeł zachowań agresywnych). H. SĘK H. (red.), Społeczna psychologia kliniczna, Warszawa 1993; W. BADURA-MADEJ, A. DOBRZYŃSKA-MESTERHAZY, Przemoc w rodzinie. Interwencja kryzysowa i psychoterapia, Kraków 2000; L. KUIPERS i in. Praca z rodzinami chorych na schizofrenię. Poradnik Praktyczny, Warszawa 1997; H. SĘK, Wprowadzenie do psychologii klinicznej, Warszawa 2005; I. NAMYSŁOWSKA, Terapia rodzin. Springer PWN, 1997; A. JACYNIAK, Z. PŁUŻEK, Świat ludzkich kryzysów, Kraków 1996; I. Pospiszyl, Przemoc w rodzinie, Warszawa 1998; K. VAN Meer, VAN NEIJEHOF, Badanie sytuacji problemowych. CMDNŚSzM, Warszawa 1993; K. VAN MEER, J. VAN NEIJEHOF, Elementarne umiejętności społeczne. CMDNŚSzM, Warszawa 1993; K. VAN MEER, J. VAN NEIJEHOF, Rozwiązywanie sytuacji problemowych. CMDNŚSzM, Warszawa 1993; Z. NĘCKI, Komunikowanie interpersonalne, Wrocław- Warszawa-Kraków 1992; A. KĘPIŃSKI, Poznanie chorego, Warszawa 1989.

18 18 TERAPIA ŚRODOWISKA PSYCHICZNEGO PACJENTA I JEGO RODZINY JOANNA DZIERŻANOWSKA-PESZKO wykład I semestr 1 egzamin Przedmiot zapoznaje z podstawowymi zagadnieniami z zakresu psychiatrii i terapii środowiskowej. Przedstawia charakter i strukturę działania poszczególnych form psychiatrii środowiskowej, model leczenia osób z zaburzeniami psychicznymi w ich własnym środowisku, formy leczenia pozainstytucjonalnego, funkcjonowanie psychiatrii środowiskowej w Polsce, rodzaje możliwego wsparcia chorego w okresie powrotu do aktywnego życia w społeczeństwie. Zapoznaje z zasadami i sposobami specyficznej rehabilitacji pacjentów przez stosowanie treningów umiejętności: trening umiejętności społecznych, trening rozwiązywania problemów w trudnych sytuacjach międzyludzkich, trening podstawowych umiejętności prowadzenia rozmowy, trening w zakresie wyglądu zewnętrznego i higieny osobistej, trening kulinarny, trening budżetowy, trening techniczny, trening umiejętności praktycznych, trening umiejętności społecznych, przygotowanie pacjentów do podjęcia pracy. Przedmiot przedstawia zasady współpracy z rodzinami osób chorych psychicznie, formy wspierania i edukowania rodziny w przypadku choroby psychicznej u jej członków. A. BILIKIEWICZ i in. (red.), Psychiatria t. I, II i III., Wrocław 2002; L. KUIPERS i in.,praca z rodzinami chorych na schizofrenię. Poradnik Praktyczny, Warszawa 1997; S. DE BARBARO, Schizofrenia w rodzini, Kraków 1999; J. MEDER, Trening Umiejętności Społecznych w rehabilitacji zaburzeń psychicznych, Katowice 1999; A. BILIKIEWICZ, Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny, Warszawa 2004; H. SĘK, Wprowadzenie do psychologii klinicznej, Warszawa 2005; J. MEDER, Rehabilitacja przewlekle chorych psychicznie, Kraków 2000;P. JONES, P. BUCKLEY, Schizofrenia, Wrocław 2003; I. POSPISZYL, Przemoc w rodzinie, Warszawa 1998; D. DUDEK, A. ZIĘBA (red.). Depresja. Wiedzieć aby pomóc, Kraków 2002.

19 19 TERAPIA ŚRODOWISKA PSYCHICZNEGO PACJENTA I JEGO RODZINY JOANNA DZIERŻANOWSKA-PESZKO ćwiczenia I semestr 1 zaliczenie Zajęcia mają na celu pogłębienie i rozszerzenie wiedzy na temat zasad komunikowania się i rodzaju barier w komunikowaniu się z patem z zaburzeniami psychicznymi, jak również nabycie umiejętności stosowania technik terapeutycznych w kontakcie z chorym i ich rodzinami. Omawia zasady komunikowania się z pacjentem w zależności od rodzaju zaburzeń, przybliża istotę oraz problemy dotyczące procesu komunikowania się z pacjentem z zaburzeniami psychicznymi, jego rodziną, jak również z zespołem terapeutycznym. Uczy sposobów nawiązywania, podtrzymywania, pogłębiania i zakańczania relacji terapeutycznej z pacjentem, dokonywania analizy emocji i zachowań własnych i pacjenta. A. BILIKIEWICZ i in. (red.), Psychiatria t. I, II i III, Wrocław 2002; L. KUIPERS i in. Praca z rodzinami chorych na schizofrenię. Poradnik Praktyczny, Warszawa 1997; B. DE BARBARO, Schizofrenia w rodzinie, Kraków 1999; J. Meder, Trening Umiejętności Społecznych w rehabilitacji zaburzeń psychicznych, Katowice 1999; A. BILIKIEWICZ, Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny, Warszawa 2004; H. SĘK, Wprowadzenie do psychologii klinicznej, Warszawa 2005; J. MEDER, Rehabilitacja przewlekle chorych psychicznie, Kraków 2000; P. JONES, P. BUCKLEY, Schizofrenia, Wrocław 2003; I. POSPISZYL,. Przemoc w rodzinie, Warszawa 1998.

20 20 PATOLOGIA ŻYCIA RODZINNEGO KS. DR JERZY DZIERŻANOWSKI wykład I semestr 2 Forma zaliczenie brak danych Określenie patologii w życiu społecznym i przyczyn ich występowania. Rodzina wobec problemów: alkoholizmu, narkomanii, zaburzeń jedzenia, hazardu i innych współczesnych uzależnień. Przemoc fizyczna i emocjonalna w rodzinie. Cechy dzieci z rodzin dysfunkcjonalnych. Etiologia zaburzeń osobowości. Metody zapobiegania patologii w życiu rodzinnym. S. KAWULA, Zjawisko patologii i dewiacji w życiu rodziny, Problemy Opiekuńczo- Wychowawcze, Rok XXXVI (365), grudzień 1997; W. SZTANDER, Poza kontrolą. Warszawa 1994; CZ. CEKIERA, Ryzyko uzależnie. Lublin 1994; SHARON D. HERZBERGER, Przemoc domowa.warszawa 2002; V. ALBISETTI, Pułapka anoreksji, Kielce 2001.

21 21 KOMUNIKACJA INTERPERSONALNA KS. DR JERZY DZIERŻANOWSKI Konwersatorium I semestr 2 Całosemestralna aktywność, zaliczenie bieżących ćwiczeń Schemat komunikacji; zasady komunikacji; układy komunikacyjne; elementy komunikatu; typologia uczuć; rola temperamentu w komunikacji; komunikacja pośrednia i bezpośrednia; kategoryzacja uczuć; aktywne słuchanie; słuchanie refleksyjne; wypowiedzi ze słowem ja ; stereotypy w komunikacji rodzinnej; feedback; typologia zachowań dzieci (gwiazda, bojownik, pieszczoch, ślimak); relacje zwrotne; parafraza; podsumowanie; wyjaśnianie; odzwierciedlanie emocji i uczuć; rola komunikacji w rozwiązywaniu konfliktów; zasady komunikacji w poradnictwie małżeńskim i rodzinnym. F. FERDER, Żywe słowa. Pismo święte, psychologia, komunikacja międzyosobowa, Kraków 2002; T. GORDON, Wychowanie bez porażek, Warszawa 2001; T. GORDON, N. BURCH, Jak dobrze żyć z ludźmi, Warszawa 2001; J. PWELL, L. BRADY, Chcę powiedzieć, kim jestem,, Wrocław 1994; E. SUJAK, Rozważania o ludzkim rozwoju,, Kraków 1998; E. SUJAK, Żyć lepiej,warszawa 2002; E. SUJAK, A,B,C psychologii komunikacji, Kraków 2006; F. SCHULZ VON THUN, Sztuka rozmawiania, T. I-IV, Kraków ; F. SCHULZ VON THUN, Sztuka zarządzania. Psychologia komunikacji dla szefów i liderów, Kraków 2004; J. STEWART (red.), Mosty zamiast murów. Podręcznik komunikacji interpersonalnej, Warszawa 2003.

22 22 KS. DR HAB. KONRAD GLOMBIK BIOETYKA wykład, ćwiczenia I semestr 3 egzamin ustny Zagadnienia wprowadzające: pryncypia współczesnej etyki medycznej i okoliczności ich sformułowania; pojęcie bioetyki, jej powstanie oraz aktualne problemy; wartość życia w hierarchii dóbr i w świetle Objawienia; normy stojące na straży życia ludzkiego i ich zakres, odpowiedzialność za życie i zdrowie, pojęcia zdrowia i choroba wraz z konsekwencjami etycznymi. Omówienie problemów moralnych dotyczących życia uporządkowanych wg etapów życia człowieka: początek życia (status moralny ludzkiego embrionu, prokreacja wspomagana i związane z nią zagrożenia, aborcja i środki wczesnoporonne, diagnostyka prenatalna, klonowanie, odczytanie genomu ludzkiego oraz inżynieria genetyczna); młodość i życie dojrzałe (uprawniona obrona i kara śmierci, samobójstwo, przejawy przemocy, zwł. terroryzm, HIV/AIDS, narażanie życia, np. ruch drogowy i sport, używki, transplantacje); schyłek życia (eutanazja, technicyzacja procesu umierania, medycyna paliatywna). P. JAROSZYŃSKI, Etyka. Dramat życia moralnego, Warszawa 1993; J.F. KEENEN, Cnoty na co dzień, Kraków 2003; M. MRÓZ (red.), Cnoty kardynalne. Materiały z ćwiczeń. Etyka, Toruń 2000; J. PIEPER, Aktualność cnót kardynalnych. Mądrość, sprawiedliwość, męstwo, umiarkowanie, Roczniki Filozoficzne 1976, nr 2, s ; Wprowadzenie do zagadnień teologicznych. Teologia moralna, Poznań 1967, s ; zeszyty tematyczne Communio ; N. KUTSCHKI (red.), Kardinaltugenden. Alte Lebensmaximen neu gesehen, Würzburg 1993; JAN PAWEŁ II, Encyklika Evangelium vitae, (1995); Katechizm Kościoła Katolickiego (zwł ); KONGREGACJA NAUKI WIARY, Deklaracja o eutanazji Iura et bona (1980); BOŁOZ W., Życie w ludzkich rękach, Warszawa 1997; P. BORTKIEWICZ, Tanatologia. Zarys problematyki moralnej, Poznań 2000; M. MACHINEK, Życie w dyspozycji człowieka. Teologia moralna wobec problemów etycznych u początku życia ludzkiego, Olsztyn 2000; M. MACHINEK, Śmierć w dyspozycji człowieka. Teologia moralna wobec problemów etycznych u kresu życia ludzkiego, Olsztyn 2001; P. MORCINIEC (red.), Eutanazja w dyskusji, Opole 2001; J. WRÓBEL, Człowiek i medycyna. Teologicznomoralne podstawy ingerencji medycznych, Kraków 1999; T. ŚLIPKO, Granice życia. Dylematy współczesnej bioetyki, Warszawa 1994.

23 23 ZAGADNIENIA MORALNE MAŁŻEŃSTWA I RODZINY KS. DR HAB. KONRAD GLOMBIK Konwersatorium I semestr 2 Egzamin ustny Antropologiczne podstawy małżeństwa (zróżnicowanie płciowe); istota małżeństwa; miłość podstawą małżeńskiej wspólnoty życia; współczesne rozumienie celów małżeństwa; jedność i nierozerwalność małżeństwa; wierność małżeńska; znaczenie współżycia małżeńskiego; małżeństwo a prokreacja; sakramentalność małżeństwa; moralne problemy związane z niektórymi szczególnymi sytuacjami w małżeństwie: separacja, rozwody, wolne związki. JAN PAWEŁ II, Adhortacja apostolska Familiaris consortio, Watykan 1981; JAN PAWEŁ II, List do rodzin Gratissimam sane, Watykan 1994; JAN PAWEŁ II, Mężczyzną i niewiastą stworzył ich Odkupienie ciała a sakramentalność małżeństwa, Watykan 1986; A. BOHDANOWICZ, Integrująca rola miłości w małżeństwie. Studium na podstawie myśli fenomenologicznej Dietricha von Hildebranda, Poznań 2007; W. GASIDŁO, Z zagadnień etyki małżeńskiej i rodzinnej, Kraków 1990; K. GLOMBIK, Jedność dwojga. Prekursorski charakter personalistycznego rozumienia małżeństwa w ujęciu Herberta Domsa ( ), Opole 2007; K. KNOTZ, Akt małżeński szansą spotkania z Bogiem i współmałżonkiem, Kraków J. KUPCZAK, Dar i komunia. Teologia ciała w ujęciu Jana Pawła II, Kraków 2006; S. DE LESTAPIS, Małżeństwo od udręki do równowagi, Warszawa 1979; Z. NOSOWSKI, Parami do nieba. Małżeńska droga świętości, Warszawa 2004; K. WOJTYŁA, Miłość i odpowiedzialność, Lublin 1986.

24 24 DR BEATA GÓRNICKA KS. DR DARIUSZ KROK PEDAGOGIKA SPOŁECZNA wykład I semestr 2 Egzamin ustny lub pisemny Podstawowe zagadnienia pedagogiki społecznej: zadania, funkcje, cechy, idee pedagogiki specjalnej. Typologia oddziaływań społecznych; wsparcie społeczne w obrębie rodziny i środowiska szkolnego; typologia grup społecznych; funkcje grup rówieśniczych; ubóstwo i bezrobocie, diagnoza i jej błędy, metody pracy; wychowawcza rola środowiska; cechy rodziny jako grupy społecznej; czynniki natury społecznej, fizycznej i ekonomicznej w kontekście rodziny; dziecko w szkole - proces środowiskowy (środowisko życia); szkoła jako środowisko dydaktyczno - wychowawcze; osiąganie przez szkołę zamierzonych celów wychowawczych i społecznych; kategorie sił społecznych; całokształt wpływów oddziaływujących na proces wychowania; wartości naukowe, społeczne, artystyczne i techniczne w działalności ludzkiej; proces inkulturacji. T. PILCH, I. LEPARCZYK (red.), Pedagogika społeczna, Warszawa1999; S. KUNOWSKI, Podstawy współczesnej pedagogiki, Warszawa 1993; B. SUCHODOLSKI (red.), Pedagogika podręcznik dla kandydatów na nauczycieli, Warszawa 1982; S. KAWULA, Człowiek w relacjach socjopedagogicznych. Szkice o współczesnym wychowaniu. Toruń 1999; W. JAKUBOWSKI, Społeczna natura człowieka, Warszawa 1999; R. WROCZYŃSKI, Pedagogika społeczna, Warszawa 1985; D. LALAK (red.), Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej i pracy socjalnej,warszawa 1999; E. MARYNOWICZ- HETKA, Pedagogika społeczna : podręcznik akademicki, t. 2, Warszawa 2007; T. PILCH (red.), Pedagogika społeczna : człowiek w zmieniającym się świecie, Warszawa 1995; S. KAWULA (red.), Pedagogika społeczna : dokonania, aktualność, perspektywy : podręcznik akademicki dla pedagogów, Toruń 2001.

25 25 MAŁŻEŃSTWA ZRÓŻNICOWANE KONFESYJNIE KS.PROF. DR HAB. PIOTR JASKÓŁA KS. PROF. DR HAB. ZYGFRYD GLAESER konserwatorium zaliczenie ustne I semestr studia niestacjonarne- 5 soptkań Małżeństwa mieszane we wrażliwości, teologii i praktyce Kościołów wyznaniowych (porównanie: Kościół rzymskokatolicki, Kościół prawosławny, Kościoły protestanckie Kościoły starokatolickie i tzw. Kościoły wolne ). Ewolucja norm i zasad Kościoła wobec zjawiska małżeństw mieszanych (małżeństwa mieszane w świetle dokumentów Kościoła, zobowiązanie do wierności wierze, pozwolenie i dyspensa, liturgia, opieka duszpasterska). Praktyczne wskazówki pastoralne wobec wymogów kanonicznych i teologii Kościoła rzymskokatolickiego. H.BUSZKA, Stanowisko Kościoła Polskokatolickiego w sprawie małżeństw wyznaniowo mieszanych (wymogi prawne, opieka duszpasterska, wychowanie potomstwa i jego przynależność wyznaniowa), w: Małżeństwa mieszane, red. Z. KIJAS, Kraków 2000, s ; P. EVDOKIMOV, Prawosławie, przekł. J. KLINGER, Warszawa 1964 s ; E.GAJDA, Treść zobowiązań składanych przez katolika w celu uzyskania licencji na małżeństwo mieszane, w: Plenitudo legis et dilectio. Miłość jest wypełnieniem prawa, red. E.SCZOT, A.DĘBIŃSKI, Lublin 1999 s ; S. HRYCUNIAK (ABP SAWA), Prawosławne pojmowanie małżeństw, Białystok 1994; A. KLESZCZYŃSKI, Małżeństwa mieszane z punktu widzenia Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego, w: Małżeństwa mieszane, s ; Wybrane zagadnienia teologiczno-ekumeniczne: małżeństwa mieszane, w: Ku ekumenii jutra. Wprowadzenie do ekumenizmu, red. W. HRYNIEWICZ, J.S. GAJEK, S.J. KOZA, Lublin 1997 s ; Małżeństwa mieszane, red. Z. KIJAS, Kraków 2000; J. MEYENDORFF, Małżeństwo w Prawosławiu. Liturgia teologia życie, przekł. K.LEŚNIEWSKI, Lublin 1995; S. C. NAPIÓRKOWSKI, Małżeństwa o różnej przynależności wyznaniowej. Z prac Podkomisji dialogu, w: Plenitudo legis et dilectio. Miłość jest wypełnieniem prawa, red. E. SZCZOT, A. DĘBIŃSKI, Lublin 1999 s ; W. NAST, Spojrzenie na małżeństwa mieszane z perspektywy Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego, w: Małżeństwa mieszane, s ; Porównanie wyznań rzymsko-katolickiego, prawosławnego, ewangelicko-augsburskiego, ewangelicko-reformowanego, red. E.POKORSKA, Warszawa 1988; E.PRZEKOP, Małżeństwo mieszane. Prawo Kościoła rzymskokatolickiego, w: Ku ekumenii jutra. Wprowadzenie do ekumenizm, red.: W. HRYNIEWICZ, J.S.GAJEK, S. J.KOZA, Lublin 1997 s ; P. RYGUŁA, Małżeństwa mieszane w prawodawstwie Kościoła katolickiego, w: Pojednajcie się. Materiały z sesji naukowej: Pastoralny i społecznokulturowy wymiar ekumenizmu na Śląsku Cieszyńskim, red. J.BUDNIAK, H.RUSEK, Cieszyn 2000 s ; A. SKOWRONEK, Małżeństwo i kapłaństwo, Włocławek 1966; Z. TRANDA, Małżeństwa mieszane. Punkt widzenia Kościoła Ewangelicko-Reformowanego, w: Małżeństwa mieszane, s

26 26 KOŚCIELNE PRAWO MAŁŻEŃSKIE I RODZINNE KS. DR GRZEGORZ KADZIOCH wykład I semestr 2 egzamin Definicja małżeństwa według kan. 1055, cele i dobra małżeństwa, przymioty małżeństwa jedność i nierozerwalność, biblijne uzasadnienie, Kann. wstępne , Przygotowanie do sakramentu małżeństwa, Przeszkody małżeńskie charakterystyka, możliwość zyskania dyspensy, Przyczyna sprawcza małżeństwa zgoda. Wady zgody małżeńskiej, Forma kanoniczna do zawarcia małżeństwa - zwyczajna i nadzwyczajna, Małżeństwo konkordatowe sposób zawierania, Małżeństwa mieszane - sposób zawierania, Pozwolenie na zawarcie małżeństwa osoby cywilnie rozwiedzionej (dekret nihil obstat), Małżeństwo zawarte i niedopełnione, przywilej Pawłowy, sposób zyskania dyspensy, Sposoby uważnienia małżeństwa, Liturgiczny obrzęd zawarcia małżeństwa T. PAWLUK, Prawo kanoniczne według Kodeksu Prawa Kanonicznego Jana Pawła II, t. III, Olsztyn 1986-, E. SZTAFROWSKI, Podręcznik prawa kanonicznego, t. III, Warszawa 1985-, HAMPEREK-GÓRALSKI-PRZYTUŁA-BAKALARZ-WÓJCIK-KRUKOWSKI-LEMPA, (red.) Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego, t. III, Lublin 1986-, W. GÓRALSKI, Wspólnota całego życia, Częstochowa 1995, W. GÓRALSKI, Kanoniczne Prawo Małżeńskie, Warszawa- Poznań 2000, P. GAJDA, Prawo małżeńskie Kościoła Katolickiego, Tarnów 2000, S. KASPRZAK, Wybrane zagadnienia z Prawa Kościelnego, Lublin 2000, M. ŻUROWSKI, Kanoniczne Prawo Małżeńskie Kościoła Katolickiego, Katowice 1987, C. SUCHOCKI, Przeszkody małżeńskie w Prawie Kanonicznym i Polskim Kodeksie Rodzinnym i Opiekuńczym, Lublin-Sandomierz 1997, J. KRUKOWSKI, Konkordat Polski, znaczenie i realizacja, Lublin 1999, H. MISZTAL (red.), Prawo wyznaniowe III Rzeczypospolitej, Lublin- Sandomierz 1999, A. SARMIENTO, Małżeństwo chrześcijańskie, teologia małżeństwa i rodziny, Kraków 2002, Papieska Rada do spraw rodziny, Przygotowanie do sakramentu małżeństwa, Wrocław 2000, (Zb.) Posoborowe dokumenty Kościoła Katolickiego o małżeństwie i rodzinie, t.1-2, Kraków 1999; E. OZOROWSKI (red.), Słownik małżeństwa i rodziny, Warszawa 1999.

27 27 PSYCHOLOGIA OGÓLNA KS. DR ALICJA KALUS wykład I semestr 2 egzamin pisemny Psychologia jako nauka o człowieku. Główne nurty w psychologii. Metody badań psychologicznych. Biologiczne podstawy psychiki człowieka. Pojęcie procesów psychicznych. Procesy poznawcze w kategoriach odbioru i przetwarzania informacji. Percepcja, myślenie i rozwiązywanie problemów. Pamięć. Uczenie się elementarne i złożone formy uczenia się. Emocje. Motywacje. Osobowość podstawowe koncepcje, struktura osobowości. Różnice indywidualne inteligencja, temperament, styl poznawczy. Poznawanie innych i samego siebie. J. STRELAU (red.), Psychologia, Gdańsk 2003, t. 1,2.; T. TOMASZEWSKI (red.), Psychologia, Warszawa 1975; P. G. ZIMBARDO, F. L. RUCH, Psychologia i życie, Warszawa 1988; J. KOZIELECKI, Koncepcje psychologiczne człowieka, Warszawa 2002.

28 28 PSYCHOLOGIA OGÓLNA DR ALICJA KALUS ćwiczenia I semestr 1 prace pisemne Treść ćwiczeń paralelna z wykładem z psychologii ogólnej J. STRELAU (red.), Psychologia, Gdańsk 2003, t. 1,2.; T. TOMASZEWSKI (red.), Psychologia, Warszawa 1975; P. G. ZIMBARDO, F. L. RUCH, Psychologia i życie, Warszawa 1988; J. KOZIELECKI, Koncepcje psychologiczne człowieka, Warszawa 2002.

29 29 PSYCHOLOGIA ROZWOJOWA DR ALICJA KALUS wykład II semestr 2 egzamin ustny Czynniki rozwoju człowieka: okres prenatalny, okres niemowlęcy i poniemowlęcy, okres przedszkolny, młodszy wiek szkolny, okres dorastania, trudności okresu pokwitania charakterystyka młodzieży, problemy starości, psychologia śmierci i umierania; dynamika rozwoju wybranych sfer życia: rozwój intelektualny, rozwój emocjonalny, rozwój społeczny, rozwój moralny, rozwój religijny; rola grup rówieśniczych i małych grup w rozwoju dzieci i młodzieży: charakterystyka i rodzaje małych grup, dynamika małej grupy, patologia małych grup; wybrane zagadnienia z psychologii i psychopatologii rozwoju: kryzysy rozwojowe (teoria dezintegracji pozytywnej), konflikty moralne i religijne dzieci i młodzieży, nie zrównoważenie emocjonalne, nadpobudliwość, nerwice u dzieci i młodzieży, reakcje i zachowania agresywne u dzieci i młodzieży, problemy narkomanii, wychowanie seksualne, przestępczość dzieci i młodzieży. M. ŻEBROWSKA (red.), Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży, Warszawa 1975; A. BIRCH, T. MALIM, Psychologia rozwojowa w zarysie, Warszawa 1995; R. VASTA, M.M. HAITH, S.A. MILLER, Psychologia dziecka, Warszawa 1995; M. PRZETACZNIK-GIEROWSKA, M. TYSZKOWA, Psychologia rozwoju człowieka, Warszawa 1996; P.E. BRYANTA, A.M. COLMAN (red.), Psychologia rozwojowa, Poznań 1997.

30 30 Forma zajęć KS. DR ALICJA KALUS PSYCHOLOGIA ROZWOJOWA Czas trwania zajęć W tygodniu godzin ćwiczenia II semestr 1 pisemne Celem ćwiczeń jest poznanie podstawowych zasad rozwojowych występujących w życiu człowieka począwszy od momentu poczęcia (okres prenatalny) do śmierci, zasady i prawidłowości psychicznego rozwoju człowieka; badanie procesów rozwoju: podstawowe podejścia badawcze, metody badań, problemy etyczne badań nad rozwojem człowieka; rozwój osobowości jednostki; zmiany rozwojowe w poszczególnych okresach życia; rola kryzysów i konfliktów w rozwoju człowieka; rozwój religijności człowieka. M. PRZETACZNIK-GIEROWSKA, M. TYSZKOWA (red.), Psychologia rozwoju człowieka, T. 1, Warszawa 2003; D. G. MYERS, Psychologia, Gdańsk 2003; M.W. EYSENCK, M.T. KEANE, Cognitive psychology, Hove 2000; S. KUCZKOWSKI, Psychologia religii, Kraków 1993; A. BRZEZIŃSKA, Społeczna psychologia rozwoju, Warszawa 2004; L. OAKLEY, Cognitive development, Londyn 2004; P. K. OLEŚ, Wprowadzenie do psychologii osobowości, Gdańsk 2004; R. M. LERNER, A. M. EASTERBROOKS, J. MISTRY (red.), Developmental psychology, New York 2003.

31 31 PSYCHOLOGIA MAŁŻEŃSTWA I RODZINY DR ALICJA KALUS wykład I semestr 2 egzamin ustny Teorie i metody badań nad małżeństwem i rodziną. Procesy transformacji współczesnej rodziny (model niezależności). Psychologiczne predyktory szczęścia małżeńskiego i rodzinnego. Normatywny model rozwoju rodziny. Zadania rozwojowe rodziców i dzieci w cyklu rozwoju rodziny. Teorie stresu rodzinnego. Rodzina w sytuacjach trudnych choroba, śmierć, rozłąka, rozwód ujęcie systemowe. Komunikacja interpersonalna w rodzinie ujęcie rozwojowe. Rodzice a rozwój dziecka. Dziecko wobec przemian życia rodzinnego. Poradnictwo i terapia - zarys. M. PLOPA, Więzi w małżeństwie i rodzinie, Kraków 2005; TENŻE, Psychologia rodziny. Teoria i badania, Elbląg 2005; M. BRAUN-GAŁKOWSKA, Psychologia domowa, Olsztyn 1990; B. LACHOWSKA, M. GRYGIELSKI (red.), W świecie dziecka, Lublin 1999.; B. HARWAS- NAPIERAŁA, Komunikacja interpersonalna w rodzinie, Poznań 2006.

32 32 PSYCHOLOGIA MAŁŻEŃSTWA I RODZINY DR ALICJA KALUS ćwiczenia I semestr 1 prace pisemne Treść ćwiczeń paralelna z wykładem. Dodatkowym elementem ćwiczeń jest zapoznanie studenta z wybranymi metodami badań systemu rodzinnego. M. PLOPA, Więzi w małżeństwie i rodzinie, Kraków 2005; TENŻE, Psychologia rodziny. Teoria i badania, Elbląg 2005; M. BRAUN-GAŁKOWSKA, Psychologia domowa, Olsztyn 1990; B. LACHOWSKA, M. GRYGIELSKI (red.), W świecie dziecka, Lublin 1999.; B. HARWAS- NAPIERAŁA, Komunikacja interpersonalna w rodzinie, Poznań 2006.

33 33 PSYCHOLOGIA ZDROWIA DR ALICJA KALUS wykład II semestr 2 zaliczenie pisemne Narodziny i rozwój psychologii zdrowia. Psychologia zdrowia jako dziedzina stosowana. Pojęcia zdrowia i choroby w psychologii. Definicje zdrowia. Koncepcja salutogenezy i patogenezy. Behawioralne i poznawcze uwarunkowania zdrowia. Pojęcie normy psychologicznej. Stres i sposoby radzenia sobie ze stresem. Mechanizmy obronne. Funkcjonalny i dysfunkcjonalny system rodzinny. Zagadnienie wsparcia społecznego. Psychologiczne następstwa chorób i sposoby radzenia sobie z nią. I. HESZEN, H. SĘK, Psychologia zdrowia, Warszawa 2007; D. KUBACKA-JASIECKA, T. M. OSTROWSKI, (red.), Psychologiczny wymiar zdrowia, kryzysu i choroby, Kraków 2005; A. PIETRZYK, Ta choroba w rodzinie. Psycholog o raku, Kraków 2006; L. BUCZYŃSKI, Rodzina z dzieckiem chorym na białaczkę, Lublin 1999; R. LAZARUS, Paradygmat stresu i radzenia sobie, Nowiny Psychologiczne, nr 3-4, 1986, 2-39; G. D. BISHOP, Psychologia zdrowia, Wrocław 1996; P. SALMON, Psychologia w medycynie, Gdańsk 2002.

34 34 PEDAGOGIKA SPECJALNA KS. DR HAB. JAN KOCHEL wykład + ćwiczenia II semestr 3 zaliczenie ustne Pedagogiki specjalnej jest nauką o nauczaniu i wychowaniu osób nie w pełni sprawnych intelektualnie, odbiegających od umownej normy psychicznej lub fizycznej. Punktem wyjścia jest podmiotowe traktowanie jej adresatów. W zakres zajęć z pedagogiki specjalnej wchodzą następujące zagadnienia: pedagogika specjalna jako nauka (przedmiot, terminologia, podział); zasady ortodydaktyki, zasadnicze kierunki rewalidacji, elementy historii wychowania osób z niepełnosprawnością intelektualną wielcy wychowawcy; dokumenty państwowe i kościelne dotyczące pedagogiki specjalnej i katechezy specjalnej; edukacja religijna - katecheza osób specjalnej troski (programy, funkcjonowanie klas integracyjnych), rozwój i organizacja świetlic profilaktyczno-wychowawczych. BŁESZYŃSKI, Pedagogika specjalna, w: Pedagogika. Subdyscypliny wiedzy pedagogicznej, t. III,Warszawa 2007, s ; J. DOROSZEWSKA, Pedagogika specjalna, t. I II, Wrocław 1989; M. KALINOWSKI (red.), Środowiska specjalnej troski, Lublin 2003; A. KICIŃSKI, Katecheza osób z niepełnosprawnością intelektualną, Lublin 2007; M. KOŚCIELSKA, Oblicza upośledzenia, Warszawa 1995; Pedagogika specjalna, red. W. DYKCIK, Poznań 2005; SĘKOWSKA Z., Wprowadzenie do pedagogiki specjalnej, Warszawa 1998; Z. SĘKOWSKA (red.), Przygotowanie pedagogów specjalnych do nowych form kształcenia dzieci niepełnosprawnych, Lublin 1995; K. J. ZABŁOCKI, Dziecko niepełnosprawne, jego rodzina i edukacja, Warszawa 1999.

35 35 PEDAGOGIKA OGÓLNA KS. DR HAB. JAN KOCHEL wykład, ćwiczenia II semestr 2 egzamin ustne Pedagogika jako nauka (przedmiot, terminologia, nauki współpracujące, podział, metody badawcze); obraz człowieka jako fundament pedagogii antropologiczne podstawy wychowania; biblijne podstawy pedagogiki; elementy historii wychowania wielcy wychowawcy; dokumenty Kościoła dotyczące wychowania; zarys pedagogiki porównawczej współczesne systemy wychowania; chrześcijańskie modele wychowania; zarys pedagogiki szkolnej (kontekst współczesnej edukacji szkolnej, szkoła wspomagająca rozwój, proces nauczania uczenia się); wychowywanie ku wartościom; agresja u dzieci dyscyplina i kara w wychowaniu; rozwiązywanie konfliktów wychowawczych; autorytet wychowawcy nauczyciela. C. BISSOLI, Jan Paweł II o systemie wychowawczym księdza Bosko, Warszawa 2001; Dyscyplina w szkole i na katechezie, red. R. CHAŁUPNIAK, J. KOSTORZ, J. KOCHEL, Opole 2003; S. DZIEKOŃSKI, Wychowanie w nauczaniu Kościoła, Warszawa 2000; M. DZIEWIECKI, Wychowanie w dobie ponowoczesności, Kielce 2002; Encyklopedia pedagogiczna, red. W. POMYKAŁO, Warszawa 1993; GORDON T., Wychowanie bez porażek, Warszawa 1993; Historia wychowania, t. I (S. LITAK), t. II (J. KRAUS, R. TERLECKI), Kraków 2005; J. KOCHEL (red.), Parafialne świetlice profilaktyczno-wychowawcze, Opole 2008; S. KUNOWSKI, Podstawy pedagogiki współczesnej, Warszawa 1993; W. OKOŃ, Nowy słownik pedagogiczny, Warszawa 1998; Pedagogika, Z. KWIECIŃSKI, B. ŚLIWERSKI (red.), Warszawa 2003; A. SAJDAK, Edukacja kreatywna, Kraków 2008; A. SERDYŃSKA, Zarys pedagogiki porównawczej, Kraków 2005.