Mowa nienawiści - perspektywa prawa amerykańskiego

Transkrypt

1 Mowa nienawiści - perspektywa prawa amerykańskiego adw. Filip Wejman INPRIS dla Katedry Prawa Własności Intelektualnej UJ Kraków, 15 marca 2013

2 Pierwsza Poprawka Kongres nie ustanowi (...) żadnego prawa ograniczającego wolność słowa. Wykładnia: Nie działa dosłownie: nie ma ABSOLUTNEGO zakazu JAKICHKOLWIEK ograniczeń: oszustwo, prawo autorskie, groźba, etc. Rozciąga się na inne organy i gałęzi władzy, także stanowe i lokalne. Nie tylko prawo publiczne, również prywatne Nie tylko "mowa", ale inne środki ekspresji. Zachowanie?

3 Historia USA = rewolucja przeciw królowi i Anglii Anty-federaliści: czy ratyfikować konstytucję? Konstytucja: struktura władzy. Poprawki w Bill of Rights: prawa obywatelskie. Madison (autor) nie chciał dyskusji o naturze praw obywatelskich, ale Jefferson go przekonał. Odpowiedzialności za słowo w Anglii: uprzednie zezwolenie na druk wywrotowe pomówienie (Seditious Libel) dorozumiana zdrada (Constructive Treason)

4 Anglia: Constructive Treason Np. przedstawienie śmierci króla. Rozszerzająca wykładnia: uwięzienie też - często wiąże się ze śmiercią drukarz John Twyn. Próbne odbitki: król odpowiada przed ludem, lud ma prawo do samostanowienia. Twyn skazany za zdradę, wykastrowany, wypatroszony, poćwiartowany, po kawałku żywcem spalony i powieszony. Lord Chief Justice: kara ma służyć za przykład. Amerykański mit założycielski, np. amicus w NYT v. Sullivan drukarz książki, która krytykował monarchię. Ale: w książce wezwanie do obalenia i zabicia króla.

5 Anglia: Seditious Libel Od 1275 odpowiedzialność za wywrotowe pomówienie. Zakaz krytyki króla. Rozszerzająca ochrona: urzędników, instytucji, prawa, osób publicznych. Dowód prawdy nie zwalnia. Lord Chief Justice Holt, 1704: "Gdyby ludzie nie odpowiadali za szerzenie złej opinii o rządzie, żaden rząd nie mógłby się utrzymać. Dla każdego rządu jest bowiem konieczne, aby ludzie żywili na jego temat dobrą opinię". Paremia: Im większa prawda, tym większe pomówienie. Prawdziwy zarzut bardziej karygodny niż fałszywy. Nie można obalić dowodem nieprawdy.

6 1735 Zenger Peter Zenger: dziennikarz Proces o wywrotowe pomówienie angielskiego gubernatora Nowego Jorku. Sędzia poinstruował ławę zgodnie z angielskim prawem, że prawda nie jest obroną. Ława wbrew sędziemu: prawda jest obroną.

7 1798 Alien and Sedition Acts Zakaz nieprawdziwych, skandalizujących i złośliwych pism zniesławiających rząd. W dużej części ci sami autorzy co Pierwszej Poprawki. Wygasł w 1801, nigdy nie zaskarżony do SN. Utrudnia wykładnię.

8 1917 Melodramat "Spirit of '76" Reżyser Robert Goldstein, 10 lat więzienia Niemy film. Prawdziwe i urojone zbrodnie wojenne angielskich wojsk w XVIII w. w czasie Rewolucji Amerykanskiej Sąd: nie wolno kwestionować "dobrej wiary naszego sojusznika, Wielkiej Brytanii". Nie wolno utrudniać wysiłku wojennego. Pierwsza poprawka nie obejmuje filmów (ówczesny pogląd).

9 1919 Schenk Antymiliaryści: pobór = niewolnictwo Sprawa przegrana. Precedens uchylony w 1969 (Brandenburg). O.W.Holmes autorem uzasadnienia "Clear and present danger" of substantive evil Nie wolno krzyczeć "pożar" w zatłoczonym teatrze

10 1919 Debs Socjalista. 5-krotny kandydat na prezydenta. Czerwiec 1916, Ohio. Wygłasza mowę przeciwko udziałowi USA w I Wojnie. Potępia militaryzm. Aresztowany na mocy Espionage Act 1917, skazany na 10 lat. O.W.Holmes - autor uzasadnienia

11 1919 Abrams Żydowscy rewolucjoniści, antymilitaryści Brandeis i Holmes, opinia mniejszości: Clear and present danger test Sprawa przegrana. Precedens uchylony w 1969 (Brandenburg). Rozmowa Holmesa i Learned Handa w pociągu. Dlaczego większość ma chronić poglądy mniejszości?

12 1942 Chaplinsky Świadek Jehowy nazwał strażnika miejskiego "przeklętym gangsterem", "cholernym faszystą" i wdał się z nim w bójkę na chodniku. Władze miasta to "faszyści i ich agenci". Skazanie za użycie "obraźliwego, szyderczego, albo denerwującego słowa wobec kogokolwiek, kto legalnie przebywa na ulicy lub w przestrzeni publicznej." SN: FIGHTING WORDS (1) ranią i (2) mają tendencje do bezpośredniego naruszenia pokoju - prowokują przeciętnego ADRESATA do odpowiedzi przemocą. Nie zasługują na ochronę, bo ich wartość społeczna przy odkrywaniu prawdy jest minimalna, nie służą wymianie idei (podobnie jak słowa obsceniczne).

13 1952 Beauharnais Ulotka: Murzyni zagrażają białej rasie. Skazany za naruszenie prawa Illinois: [It is] illegal to publish or exhibit any writing or picture portraying the "depravity, criminality, unchasity, or lack of virtue of a class of citizens of any race, color, creed or religion". SN utrzymał prawo w mocy. Precedens najpewniej nie wiąże, chociaż nie był formalnie uchylony. Przez 60 lat nie było skazania.

14 1969 Watts Przemówienie aktywisty antywojennego (czasy Wietnamu): "If they ever make me carry a rifle, the first man I want to get in my sights is L.B.J." Oskarżony o groźbę zabicia prezydenta. SN: to nie była "prawdziwa groźba", tylko wyrażenie politycznej opozycji wobec Prezydenta.

15 1969 Brandenburg Brandenburg zaprosił dziennikarzy na przemówienia KKK: "revengeance" [sic] against "niggers", "Jews" and those who supported them. [O]ur President, our Congress, our Supreme Court, continues to suppress the white, Caucasian race". Plan: marsz na Waszyngton 4 lipca. Brandenburg oskarżony o wezwanie do przemocy. SN: Test "Imminent Lawless Action" - (mieszanka testów Handa i Holmesa). Unieważnienie skazania, bo nie było bezpośredniego niebezpieczenstwa, tylko przemówienie.

16 1971 Cohen Cohen przyszedł do sądu w kurtce z napisem FUCK THE DRAFT. Skazany za naruszenie "pokoju i ciszy przez obraźliwe postępowanie" (wobec osób obecnych w sądzie). SN: wulgarny, obraźliwy język też jest mową w rozumieniu Pierwszej Poprawki. Unieważnienie skazania.

17 1977 Skokie Miasteczko Skokie, skupisko ocalałych z holocaustu. Amerykanska Partia Nazistowska chce przemaszerować. Władze miasta: zakaz. ACLU interweniuje po stronie nazistów. Sąd uchylił zakaz. Nie wykazano, że marsz jest bezpośrednią prowokacją do przemocy.

18 1982 NCAAP Bojkot sklepów białych kupców: "If we catch any of you going in any of them racist stores, we're gonna break your damn neck" Przemoc wobec osób wyłamujących się z bojkotu, niszczenie ich mienia. Pozew wlascicieli sklepów o odszkodowanie od NCAAP SN: odszkodowanie nie należy się. Można skazać za podżeganie, jeżeli udowodnić prawdopodobieństwo bezpośredniego bezprawnego działania ORAZ wypowiedź była skierowana na wywołanie bezpośredniego bezprawnego działania.

19 1989 Johnson Johnson spalił flagę w akcie politycznego protestu. Szok po stronie niektórych widzów; pogrzeb flagi. Teksas: zakaz profanacji "przedmiotów szacunku", m.in. flagi. (Podobnie w 48 stanach) SN: palenie flagi jako komunikat podlega ochronie, nawet jeżeli treść budzi odrazę. Ekspresywane zachowanie: "[T]he government generally has a freer hand in restricting expressive conduct than it has in restricting the written or spoken word," it may not "proscribe particular conduct because it has expressive elements."

20 1992 R.A.V. Minnesota: "Kto umieszcza w publicznej lub prywatnej przestrzeni symbol, przedmiot, wezwanie, postać, graffiti - w tym płonący krzyż, nazistowską swastykę - o których wie, albo ma rozsądne podstawy wiedzieć, że wzniecają gniew, strach, niechęć innych ludzi z powodu rasy, koloru skóry, wyznania, religii lub płci, narusza porządek i odpowiada za występek." Nastolatki w nocy palą krzyż w ogrodzie czarnoskórej rodziny.

21 1992 R.A.V. - dyskusja: Scalia SN, Scalia: Zakaz dotyczy fighting words (FW), czyli kategorii NIECHRONIONEJ (Chaplinsky) Niekonstytucyjny, bo rozróżnia co do treści. Obejmuje tylko wypowiedzi, co do rasy, koloru skóry, wyznania, religii albo płci. Czyli obraźliwe słowa co do orientacji seksualnej, przynależności politycznej, związkowej etc. są niekaralne. Rządowi nie wolno wybierać, które treści albo punkty widzenia obywateli tępi. Rząd ma do dyspozycji inne środki,które realizują ten sam interes, ale nie różnicują co do treści - np. zakaz wszelkich FW, niezależnie czy dotyczą np. rasy, a nie np. orientacji seksualnej.

22 1992 R.A.V. dyskusja: mniejszość Zgoda co do sentencji, ale nie uzasadnienia. Nielogiczne, że rząd może zakazać całej kategorii wypowiedzi, ale nie podkategorii. Ta podkategoria z definicji pozbawiona wartości, nie zasługuje na ochronę konstytucyjną. Zakaz zbyt szeroki (overbreath). Obejmuje sytuacje, gdy TYLKO naruszono uczucia, a nie ma prowokacji do przemocy.

23 1993 Mitchell Murzyni pobili białego chłopaka (14 lat). Przedtem oglądali i omawiali Mississippi Burning. Przywódca: "You all want to fuck somebody up? There goes a white boy; go get him!" Skazanie: typ kwalifikowany pobicia z pobudek rasistowskich. SN Wisconsin: Kwalifikowany typ jest represją pogladu, wiec narusza Pierwszą Poprawkę oraz R.A.V. SN USA: kwalifikowany typ jest OK. Pobicie, nawet w celu ekspresji idei, nie jest objęte Pierwszą Poprawką. Uwzględnienie motywu jest tradycyjnie dopuszczalnym czynnikiem przy ustalaniu wymiaru kary.

24 2003 Black Virginia: 1. Zakaz palenia krzyża w miejscu publicznym lub na cudzej własności Z ZAMIAREM ZASTRASZENIA osoby lub grupy. 2. Palenie krzyża jest dowodem prima facie na zamiar zastraszenia. Członek KKK, Barry Black pali krzyż na otwartym polu, na prywatnej własności, za zezwoleniem właściciela. Nie było bezpośredniego wezwania do przemocy. Krzyż widoczny z autostrady. Z przemówienia: [I would] "love to take a.30/30 and just randomly shoot the blacks". SN uznał pkt 1 za OK, a 2 za niekonstytucyjny.

25 2003 Black - dyskusja Thomas: nie stosować Pierwszej Poprawki. Nie wolno spalić komuś domu, żeby wyrazić idee. Palenie krzyża komunikuje, że zaraz nastąpi akt bezprawnej przemocy. O'Connor: Krzyż może być palony bez zamiaru zastraszenia, np. jako symbol solidarności grupowej bez obecności osób, które mogłoby to odczuć jako zastraszenie. Domniemanie zamiaru zastraszenia mrozi konstytucyjnie chronione, polityczne wypowiedzi.

26 2011 Westboro Baptist Church Pikiety na pogrzebach. Cel: rodziny zmarłych dzieci, ofiar wypadków, raka, zabitych żołnierzy. Wypowiedzi: Dobrze, że zginęli i teraz palą się piekle. "Bóg nienawidzi pedałów". Zemsta Boga na Ameryce za homoseksualizm, etc. Żądanie: zmiana polityki i prawa. Celowe naruszenie uczuć i zdrowia ojca poległego żołnierza, cywilne odszkodowanie. SN: chroniona wypowiedź polityczna, w przestrzeni publicznej. Alito: celowe zadanie cierpienia niewinnej osobie trzeciej = terroryzm. Wypowiedź a ekspresywne zachowanie.

27 Podsumowanie "Clear and Present Danger" i podobne testy Szerokość zakazu Ostrość zakazu Dopuszczalne ograniczenia: - zastraszenie lub groźba - najgorszy przykład - zaostrzenie sankcji Nie ma prawa do bycia "nie obrażonym" Problem: zachowanie ekspresywne