Teorie przemian kulturowych we współczesnym świecie

Transkrypt

1 Teorie przemian kulturowych we współczesnym świecie

2 Główne teorie globalizacji kultury Roland Robertson glokalizacja Ulf Hannerz - globalna ekumena Shmuel Eisenstadt - wielość nowoczesności Arjun Appadurai - etnokrajobrazy Ryszard Kapuścińśki - kolaż kultur

3 I. Roland Robertson - glokalizacja Termin zaczerpnięty z japońskiego słowa dochakuka, który początkowo oznaczał dostosowywanie tchnik w rolnictwie do lokalnych uwarunkowań W świecie biznesu japońskiego oznacza ono strategię marketingową dostosowanie produktu lub usługi do lokalnego rynku, na którym są one sprzedawane ur. 1938

4 Glokalizacja = globalne + lokalne Dwa procesy homogenizacja (ujednolicanie) i heterogenizacja (różnicowanie) zachodzą równocześnie Oba wymiary globalny i lokalny są nierozerwalne Inne określenia: konwergencja + dywergencja

5 Wiele przykładów: Th. Friedman Lexus I drzewo oliwne. Zrozumieć globalizację (2001)

6 II. Ulf Hannerz globalna ekumena TEZA 1 Zamiast patrzeć na konkretne kultury jako na autonomiczne byty, trzeba patrzeć na przepływy przepływy elementów kultury (języka, idei, symboli, wartości,wzorów zachowań) Globalna ekumena = zbiór relacji i oddziaływań kulturowych na świecie.

7 Hannerz Polska diaspora na świecie (2008) TEZA 2 Współczesne kultury wykraczają poza Konkretne ramy czasowe i przestrzenne Tradycje kulturowe powstawały w zamkniętych wspólnotach Dziś dochodzi do wymiany treści w obszarze kultury na skalę światową

8 Hannerz TEZA 3 Przepływy kulturowe są asymetryczne PERYFERIE CENTRUM PERYFERIE

9 Istnieją (nieliczne) wyjątki, np.:

10 TEZA 4: W każej epoce pojawiają się centra wyspecjalizowane. Np. obecnie: US: technologie, nauka, kultura popularna Włochy: kultura życia codziennego, kuchnia popularna Francja: wyrafinowana kuchnia, elitarna moda Niemcy: kultura pracy Japonia: kultura organizacyjna

11 TEZA 5: są też centra regionalne Frankofonia

12 Jaka będzie przyszłość kultury? TEZA 6: Są 4 scenariusze rozwoju globalnej ekumeny 1. globalna homogenizacja 3. deformacja kulturowa: a) filtrowanie b) adaptacja 2.nasycenie kulturowe 4. amalgamacja kulturowa > kreolizacja (hybrydyzacja)

13 Globalna homogenizacja i nasycenie kulturowe

14 Deformacja kulturowa Filtrowanie Kultura Zachodu jest przyjmowana na świecie po przefiltrowaniu i eliminacji wyższych wartości i wyrafinowanych treści

15 Deformacja kulturowa Adaptacja : zniekształcanie przyjmowanych wartości w celu dostosowania ich do lokalnego kontekstu

16 Amalgamacja kulturowa (kreolizacja) Równorzędny dialog między kulturami centrum i peryferii Zderzenie kultur prowadzi do kreatywności po obu stronach Wzbogacają się zarówno kultury peryferii jak I centrum

17 III. Shmuel Eisenstadt wielość nowoczesności Zajmował się porównawczą analizą cywilizacji TEZA 1. Cywilizacje nieustannie się zmieniają (pod wpływem wewnętrznej dynamiki I kontaktu z innymi cywilizacjami)

18 TEZA 2 Nie ma jednej,,nowoczesnej'' cywilizacji Zachodu polemika z autorami tj. Francis Fukuyama

19 TEZA 3 Ekspansja Zachodu wywołuje różne efekty na świecie Nie ma 1 wzorca narzucania wartości zachodnich światu. Różne są rekacje kultur lokalnych; zależnie od: a) momentu wyjścia społeczności z izolacji (np. Wpływy brytyjskie w Indiach, francuskie w Afryce równikowej) b) poziomu rozwoju c) siły lokalnych wizji i znaczenie elit d) sposobu rekacji na zmianę społeczną (poziom tradycyjnalizmu i ksenofobii)

20 IV. Arjun Appadurai - etnokrajobrazy Teoria globalnych przepływów kulturowych Wybrane tezy: 1. Globalizacja wymusza rewizję pojęć stosowanych do opisu świata (trzeba odrzucić wiele terminów tj. naród, kultura regionalna, gdyż są one związane z określonym miejscem) Zjawisko deterytorializacji (oderwanie kultur od konkretnego terytorium), które warunkują 2 czynniki: rozwój mediów elektronicznych oraz masowe migracje

21 2. Globalizacja nie oznacza westernizacji. Kultura zachodnia ulega przekształceniom indygenizacja: ulokalnienie Globalna kultura jest przystosowywana do lokalnych kontekstów (procesy interpretacji, mutacji, adaptacji treści globalnych) Dotyczy do muzyki, sztuki, wzorów mieszkania, wzorów konsumpcji, polityki I in.

22 3. W wielu miejscach na świecie zagrożeniem nie jest amerykanizacja, ale ekspansja regionalnych centrów 4. Diaspory I wielokulturowość są wyzwaniem dla państw narodowych 5. Współczesny świat tworzą tzw. etnokrajobrazy (nowego typu wspólnoty międzykulturowe). 6. Metropolie stają się pełne etnokrajobrazów,,kultur peryferyjnych

23 Etnokrajobrazy Ludność karaibska w Londynie Notting Hill Festival w Londynie

24 V. Ryszard Kapuściński - Świat jako kolaż kultur Podjął polemikę z najważniejszymi teoretykami kultury (Fykuyamą, Huntingtonem, McLuhanem) Wybrane tezy: 1. problemem naszych czasów jest kryzys wyobraźni 2. mimo częstoch kontaktów międzykulturowych, dominuje dziś postawa,,odrzucenia Obcego 3. pasja poznawania innych kultur nie jest powszechna

25 4. Historię relacji Europejczyków z,,innymi'' można podzielić na 4 okresy: epokę kupców i posłów - do XV w. epokę wielkich odkryć geograficznych: grabieży i podbojów epokę humanizmu - otwarcia na Innych epokę zapoczątkowaną przez Oświecenie. e.

26 Teza 5. Cywilizacja Zachodu dobiega końca - eksplozja demograficzna w krajach rozwijających się - przedstawiciele innych cyzilizacji stają się częśćią o Europy

27 Podsumowanie Zjawiska kulturowe w erze globalizacji: 1. homogenizacja kultur 2. wzrost znaczenia lokalnych kultur 3. wzajemna zależność czynników globalnych i lokalnych 4. deterytorializacja kultur 5. transnarodowa przestrzeń społeczna

28 Bibliografia Sztompka, Socjologia, 2002, rozdz. 26 Globalizacja Robertson, R. (1992) Globalization: Social Theory and Global Culture Hannerz, U. (1989) Notes on the global ecumene,,,public culture'', t.1, nr 2, s Eisenstadt, S. (2011),,Utopia i nowoczesność. Porównawcza analiza cywilizacji, Oficyna Naukowa, Appadurai, A. (2005) Nowoczesność bez granic. Kulturowe wymiary globalizacji.