ZABEZPIECZENIE MIEJSCA WYPADKU

Transkrypt

1 PIERWSZA POMOC W PRZYPADKU: - poszkodowanego bez czynności życiowych - krwotoków - ran - złamań WEZWANIE POMOCY. ZABEZPIECZENIE MIEJSCA WYPADKU Udzielanie pomocy zaczynamy zawsze od zastanowienia się nad zagrożeniami jakie występują na miejscu zdarzenia. Dotyczy to wszystkich wypadków - samochodowych, w domu, w pracy, na wycieczce w górach. Trzeba odpowiedzieć sobie na pytanie, czy jesteśmy w stanie wyeliminować niebezpieczeństwa samodzielnie lub z pomocą osób znajdujących się na miejscu zdarzenia. Dopiero, gdy nie ma bezpośrednich zagrożeń dla nas, ani dla poszkodowanego, możemy przystąpić do dalszych czynności ratowniczych. Jeżeli jednak zagrożenia są zbyt duże lub nie jesteśmy w stanie samodzielnie udzielić pomocy (np. w przypadku braku dostępu do poszkodowanego uwięzionego w samochodzie) ograniczamy się do wezwania pomocy wykwalifikowanej i dbamy o odpowiednie oznakowanie miejsca zdarzenia, aby kolejne osoby nie uległy wypadkowi. Przypominamy - w przypadku wypadków drogowych - ostrzegawczy trójkąt odblaskowy powinniśmy umieścić w odległości: m - na autostradach i drogach ekspresowych m - na pozostałych drogach w poza obszarem zabudowanym - na obszarze zabudowanym - kodeks drogowy zezwala na ograniczenie się do włączenia świateł awaryjnych. W celu zwiększenia bezpieczeństwa można także umieścić trójkąt ostrzegawczy w odległości zależnej od wielkości drogi i prędkości osiąganej na niej przez samochody.

2 SAMOOCHRONA RATOWNIKA. Sytuacja przedstawiona na rys. 1 jest niedopuszczalna. Przy udzielaniu pierwszej pomocy ratownik przede wszystkim musi zadbać o własne bezpieczeństwo, co w tym przypadku wiąże się głównie z unikaniem bezpośredniego kontaktu z krwią osób poszkodowanych. Najlepsze zabezpieczenie stanowią rękawiczki jednorazowe, które powinny wchodzić w skład każdej apteczki - zwłaszcza samochodowej (warto sprawdzić czy nasza apteczka jest w nie wyposażona). W sytuacji, gdy nie dysponujemy rękawiczkami, możemy zamiast nich osłonić dłonie np. foliowymi torebkami. Oprócz rękawiczek dla ratownika podstawowe zabezpieczenie stanowi maseczka do prowadzenia sztucznego oddychania, wykorzystywana w przypadku konieczności prowadzenia podstawowego podtrzymywania życia.

3 WSTĘPNA OCENA STANU POSZKODOWANEGO Poniżej przedstawiamy postępowanie po zabezpieczeniu miejsca wypadku, kiedy możemy przystąpić do udzielania pomocy. Wstępna ocena stanu poszkodowanego to najważniejszy etap pierwszej pomocy, gdyż decyduje o dalszym postępowaniu ratownika. Pierwszą czynnością jest nawiązanie kontaktu z poszkodowanym poprzez poklepanie go po ramieniu i wypowiedzenie do niego kilku słów. Jeśli poszkodowany jest przytomny możemy dowiedzieć się od niego przyczyny i okoliczności wypadku, a także jakie dolegliwości odczuwa poszkodowany oraz czy nie jest przewlekle chory np. na serce, epilepsję lub chorobę wrzodową. Natomiast w przypadku, gdy poszkodowany jest nieprzytomny i nie można z nim nawiązać kontaktu słownego, należy przejść do wykonywania czynności ratowniczych w następującej kolejności:

4 Udrożnienie dróg oddechowych wykonujemy za pomocą rękoczynu czołożuchwa. Jedna dłoń ratownika spoczywa na czole, druga na żuchwie otwieramy usta poszkodowanego. W przypadku obecności jakichkolwiek ciał obcych (gumy do żucia, protezy zębowe itp.) należy je usunąć, aby poszkodowany się nimi nie udusił. Odchylenie głowy poszkodowanego do tyłu. Rękoczyn ten wykonujemy tylko u poszkodowanych leżących na plecach, u których nie podejrzewamy urazu kręgosłupa. Dłoń spoczywająca na czole wykonuje ruch ku tyłowi głowy, zaś dłoń na żuchwie powoduje jej ruch do góry. W ten sposób chronimy drogi oddechowe przed zablokowaniem w wyniku zapadania się języka na ścianę gardła. W sytuacjach wskazujących na możliwość urazu kręgosłupa (takich jak wypadki samochodowe, upadki z wysokości) rękoczyn tej wykonujemy dopiero, gdy u poszkodowanego występują trudności w oddychaniu.

5 Sprawdzenie czynności życiowych. W celu sprawdzenia oddechu przykładamy nasze ucho i policzek jak najbliżej ust i nosa poszkodowanego, tak aby wyczuć oddech na policzku, bądź małżowinie usznej, usłyszeć szum wydechu. Wzrok ratownika skierowany jest ku klatce piersiowej co pozwala obserwować jej ruchy. Dodatkowo można umieścić dłoń na przeponie (poniżej mostka) i wyczuć jej ruchy przy oddechu. Oddech badamy minimum 10 sekund. W sytuacji, gdy nie można zbliżyć ucha do dróg oddechowych poszkodowanego, należy sprawdzić oddech przy pomocy własnej dłoni, umieszczając jej wierzch tuż przy nosie i ustach poszkodowanego. Obecnie nie wymaga się już od niewykwalifikowanych ratowników umiejętności badania tętna. Jeżeli jednak ratownik czuje się na siłach to może sprawdzić tętno kładąc trzy palce na środku szyi poszkodowanego, a następnie przeciągając je powoli w swoją stronę jednocześnie przyciskając. W ten sposób na pewno nie ominiemy miejsca, w

6 którym znajduje się tętnica szyjna. U osób znajdujących się w innej pozycjach niż pokazane na zdjęciach, badanie wykonujemy analogicznie, starając się nie poruszać poszkodowanym. Możemy jedynie odsłonić twarz poszkodowanego np. gdy jest zasłonięta ręką.... a co zrobić kiedy poszkodowany znajduje się w samochodzie? Wyciąganie poszkodowanych z samochodu nie jest zadaniem dla przygodnego ratownika. Bez specjalistycznego sprzętu łatwo pogłębić uszkodzenia powstałe w wyniku wypadku - zwłaszcza urazy kręgosłupa. Sprawdzenie czynności życiowych poszkodowanego można przeprowadzić bez wyciągania go z samochodu.

7 Decyzję o wyciągnięciu poszkodowanego z samochodu podejmujemy, gdy: - dalsze przebywanie w samochodzie jest zbyt niebezpieczne np. możliwość pożaru samochodu - poszkodowany nie ma zachowanych czynności życiowych i konieczne jest wykonywanie sztucznego oddychania i ucisków klatki piersiowej. Proszę zwrócić uwagę na technikę wyciągania z samochodu: prawą ręką łapiemy prawe przedramię poszkodowanego, zaś lewą rękę przekładamy pod lewą pachą poszkodowanego i łapiemy za prawy policzek stabilizując głowę. Staramy się trzymać poszkodowanego tuż przy sobie, aby własnym ciałem asekurować kręgosłup ofiary wypadku. PIERWSZA POMOC w przypadku poszkodowanego bez czynności życiowych: PODSTAWOWE PODTRZYMYWANIE ŻYCIA Jeśli poszkodowany jest nieprzytomny i nie wyczuwamy oddechu przystępujemy do tzw. podstawowego podtrzymywania życia (resuscytacja krążeniowo - oddechowa). Jak zwykle musimy zadbać o własne bezpieczeństwo - należy przygotować sobie maseczkę do prowadzenia sztucznego oddychania, która powinna znajdować się w każdej apteczce. Poszkodowanego należy ułożyć na plecach na twardym, stabilnym podłożu.

8 Sztuczne oddychanie wykonujemy pamiętając jednak, aby głowa była odchylona do tyłu, co zapewnia drożność dróg oddechowych. Sztuczne oddychanie można prowadzić metodą: usta-usta, usta-nos. Stosując metodę: usta-usta należy odchylić głowę do tyłu zatkać skrzydełka nosa, własnymi ustami szczelnie objąć usta poszkodowanego. W przypadku metody usta-nos zamykamy usta poszkodowanego a powietrze wprowadzamy obejmując szczelnie własnymi ustami nos poszkodowanego.

9 Schemat postępowania powinien być następujący: wdmuchujemy dwa razy powietrze, po czym poszukujemy oznak zachowanego krążenia (połykanie śliny, dławienie się, wystąpienie oddechu poszkodowanego - do 10 sekund). W sytuacji wystąpienia oznak powrotu oddechu stosujemy postępowanie z poszkodowanym nieprzytomnym, gdy brak oznak powrotu oddechu należy wykonać kolejne dwa wdmuchnięcia, a następnie piętnaście ucisków na klatkę piersiową. Należy wykonywać na przemian dwa wdmuchnięcia i 30 ucisków tak, aby w ciągu jednej minuty powtórzyć działanie cztery razy, a następnie sprawdzamy czy powróciły czynności życiowe. W ciągu jednej minuty: 30 ucisków : 2 wdechy 100 uciśnięć na minutę. Zaczynamy od ucisków

10 Technika wykonywania ucisków: 1. Znalezienie odpowiedniego miejsca ucisku: Najłatwiej znaleźć odpowiednie miejsce ucisku, jeżeli klatka piersiowa osoby poszkodowanej będzie odsłonięta. Znajdujemy dolny początek mostka, a następnie na mostku umieszczamy dwa palce: wskazujący i środkowy. Obok palców kładziemy nasadę dłoni, tak aby uciskać wyłącznie na mostek, a nie na żebra.

11 Splatamy dłonie razem, ręce powinny być wyprostowane w łokciach, wychylamy się nad poszkodowanego tak, aby siła naszego ucisku działała pionowo z góry. KRWOTOKI Na początek trzeba podkreślić, że jak zwykle przy udzielaniu pierwszej pomocy ratownik przede wszystkim musi zadbać o własne bezpieczeństwo. Udzielenie pomocy w przypadku krwotoku polega na: ułożeniu poszkodowanego w stabilnej pozycji (ewentualnie w pozycji siedzącej) uniesieniu krwawiącej kończyny do góry wykonaniu w miejscu krwawienia opatrunku i jego umocowaniu

12 Opatrunek powinien być założony możliwie szybko, dlatego w sytuacji, gdy nie mamy do dyspozycji jałowych środków opatrunkowych, można wykorzystać do wykonania opatrunku inne materiały np. apaszkę, kawałek koszulki itp. Opatrunek nie powinien powodować zbyt silnego ucisku - przy uniesionej kończynie do zatamowania krwawienia wystarcza najczęściej bardzo lekki ucisk, który nie powoduje ograniczenia krążenia w dalszej części uszkodzonej kończyny. Warto zaznaczyć, że w pierwszej pomocy nie stosuje się podziału krwotoków na żylne i tętnicze, zaś podany powyżej sposób udzielania pomocy jest uniwersalny. W przypadku krwawień z takich okolic ciała, w których ratownik nie jest w stanie lub nie ma czym umocować opatrunku, należy ograniczyć się do jego ręcznego dociśnięcia do miejsca krwawienia. Szczególny rodzaj opatrunku stanowi tzw. opaska uciskowa. Polega ona na zawiązaniu na kończynie opaski, powodującej bardzo silny ucisk i co za tym idzie całkowite zahamowanie krążenia w miejscu założenia opaski. Można ją stosować tylko w dwóch bardzo drastycznych przypadkach - amputacjach urazowych oraz zmiażdżeniach. Prawidłowo założona opaska powinna być umieszczona 5-10 cm powyżej miejsca uszkodzenia. Natomiast w nie należy niepotrzebnie stosować opaski uciskowej, gdy mamy do czynienia ze zwykłym krwotokiem. Opaska uciskowa powoduje bowiem wystąpienie różnych powikłań związanych z niedostatecznym przepływem krwi przez uszkodzoną kończynę.

13 OPATRYWANIE RAN Rany różnią się od krwotoków tym, iż wypływ krwi jest stosunkowo niewielki i nie zagraża bezpośrednio życiu poszkodowanego. Głównym zagrożeniem w przypadku ran jest możliwość wystąpienia zakażeń. Przystępując do opatrywania ran musimy przede wszystkim pamiętać o zabezpieczeniu się przed kontaktem z płynami ustrojowymi poszkodowanego (krwią, śliną. Przeciętnemu człowiekowi nie są potrzebne w życiu codziennym podziały ran na kłute, szarpane, cięte itp. Natomiast ratownik na miejscu wypadku powinien przede wszystkim określić, czy zranienie jest poważne i wymaga interwencji lekarza. Groźne dla zdrowia, a nawet życia poszkodowanego mogą być rany: rozległe - uszkodzenie obejmuje znaczną powierzchnię ciała głębokie - np. spowodowane nożem lub innym ostrym narzędziem silnie zanieczyszczone - np. ziemią, smarami, śliną lub jadem zwierząt W przypadku kiedy mamy do czynienia z poważnym zranieniem należy: osłonić ranę gazą jałową - p. zdjęcie umocować gazę na ranie tak, aby się nie przemieszczała np. za pomocą plastra, bandaża lub chusty trójkątnej

14 przekonać poszkodowanego do jak najszybszej konsultacji z lekarzem w celu wykonania profesjonalnego zaopatrzenia i skutecznej walki z zakażeniem. Pamiętajmy, że poważnych ran nie wolno samodzielnie dezynfekować!!! Niepotrzebnie zwiększa to ból u poszkodowanego i może prowadzić nawet do utraty przytomności, a nie wpływa znacząco na zmniejszenie ryzyka związanego z możliwością wystąpienia zakażenia. Ogólnodostępne środki dezynfekujące stosujemy tylko na stosunkowo niewielkie zranienia i skaleczenia, a nie w sytuacji poważnego wypadku. Niepotrzebnie zwiększa to ból u poszkodowanego i może prowadzić nawet do utraty przytomności, a nie wpływa znacząco na zmniejszenie ryzyka związanego z możliwością wystąpienia zakażenia. Ogólnodostępne środki dezynfekujące stosujemy tylko na stosunkowo niewielkie zranienia i skaleczenia, a nie w sytuacji poważnego wypadku. Jeśli rana jest zabrudzona ziemią, piachem lub drobnymi odłamkami szkła, nie należy próbować jej samodzielnie czyścić. Również te czynności

15 powinniśmy pozostawić lekarzowi. W opatrywaniu ran nie należy się niepotrzebnie spieszyć. Istotniejsza od szybkości wykonania opatrunku jest jego jałowość i dokładność wykonania (zastosowanie wyłącznie jałowych środków opatrunkowych, dokładnie osłonięte całe zranienie, brak niepotrzebnego ucisku). Szczególnym rodzajem ran jest rana z ciałem obcym (np. szkło, gwóźdź, odłam kostny w przypadku złamań otwartych itp.). Pamiętajmy, że ciał obcych nie wolno przemieszczać, ani wyciągać z rany!!! Opatrunek wykonujemy w taki sposób, aby gaza jałowa otaczała wystające części ciała obcego i dzięki temu dodatkowo je unieruchamiała. Wyciągnięcie ciała obcego jest bardzo bolesne, a przede wszystkim może spowodować silne krwawienie i bezpośrednie zagrożenie życia poszkodowanego. PIERWSZA POMOC W PRZYPADKU ZŁAMANIA Człowiek ma ciało zbudowane z układu kostno-stawowego, którego główną podstawą jest kręgosłup. Dlatego też człowiek jest narażony na wszelakie skręcenia, zwichnięcia a nawet i złamania. Złamania - to przerwanie ciągłości kości, wskutek urazu mechanicznego. Rozróżnia się następujące rodzaje złamań: zamknięte - odłamy kostne nie wydostają się na zewnątrz. otwarte - odłamy kostne wydostają się na zewnątrz przez uszkodzoną skórę lub błonę śluzową. Podstawowe objawy załamania: występujący silny ból w okolicy urazu, nasilający się przy najmniejszej próbie ruchu (np. podniesienie kończyny) zniekształcenie - uszkodzona kończyna może wydawać się krótsza lub dziwnie przekręcona ( ma ułożenie inne od naturalnego) obrzęk ( gwałtowne puchnięcie i zasinienie) UDZIELENIE PIERWSZEJ POMOCY Podstawową czynności pierwszej pomocy przy złamaniu kości jest szybkie i

16 właściwe unieruchomienie. Z reguły stosowane są unieruchomienia prowizoryczne, które mają na celu: zmniejszenie bólu w miejscu urazu oraz niedopuszczanie do dalszych uszkodzeń kości, stawów i innych tkanek znajdujących się w okolicy złamania. Ogólne zasady unieruchamiania złamań: w pierwszej kolejności należy ratować życie poszkodowanego, a dopiero później zabezpieczać złamania. w przypadku, gdy tylko podejrzewamy złamanie, z poszkodowanym należy postępować tak, jakby złamanie wystąpiło rzeczywiście, złamanie należy unieruchomić na miejscu wypadku, bez jakichkolwiek prób nastawiania, złamań nie należy bagatelizować - zdarza się, iż poszkodowany będąc w szoku powypadkowym, nie odczuwa bólu - nie oznacza to wcale, że złamanie nie jest poważne. Ze względu na towarzyszące złamaniu krwawienie wewnętrzne może ono stanowić nawet zagrożenie dla życia opatrunek unieruchamiający najlepiej nakładać w towarzystwie osoby pomagającej lub ubezpieczającej, poszkodowanego podejrzanego o złamanie należy pozostawić na miejscu wypadku do czasu unieruchomienia, jeśli jego życiu nie zagraża niebezpieczeństwo, poszkodowanego nie można przewozić bez uprzedniego unieruchomienia, w razie braku odpowiedniego materiału do unieruchomienia, poszkodowanego należy pozostawić kwalifikowanej pomocy, zapewniając mu na miejscu zdarzenia odpowiedni komfort (okrycie, coś miękkiego pod głowę) i dokonywać co minutę kontroli czynności życiowych, w razie złamania otwartego należy najpierw opatrzyć ranę za pomocą opatrunku ochronnego, dopiero potem unieruchomić, Praktyczne sposoby unieruchamiania złamań: najprostszy sposób unieruchomienia złamania to uświadomienie poszkodowanemu, aby nie wykonywał żadnych zbędnych ruchów i spokojnie czekał na przybycie wykwalifikowanej pomocy - nawet najlepiej założone unieruchomienie nie będzie skuteczne, jeżeli poszkodowany będzie próbował bagatelizować uraz i np. chodzić na złamanej nodze. W przypadkach, kiedy czas oczekiwania na pomoc medyczną będzie stosunkowo krótki można w

17 ogóle zrezygnować z zakładania prowizorycznych unieruchomień i skoncentrować się raczej na zapewnieniu poszkodowanemu jak najlepszych warunków podczas oczekiwania generalnie należy unikać dowiązywania przedmiotów (gałęzie, pręty) do złamanych kończyn, gdyż najczęściej wymaga to wykonywania przez poszkodowanego dodatkowych ruchów, zaś brak odpowiedniego wyprofilowania przedmiotów powoduje, że unieruchomienie jest mało skuteczne w przypadku złamanej ręki lepiej zastosować: - dowiązanie ręki wzdłuż linii ciała - stosowane głównie wtedy, kiedy ograniczona jest ruchliwość stawu łokciowego - temblak - wykonany np. z chusty trójkątnej lub odzieży (np. podwinięty sweter lub bluza)

18 w przypadku złamanej nogi należy przede wszystkim wypełnić przestrzenie pomiędzy uszkodzoną kończyną, a podłożem, na którym ta kończyna spoczywa, tak, aby złamana noga była podparta na całej swojej długości - można do tego celu zastosować chusty trójkątne, odzież itp. możemy umieścić zdrową nogę równolegle do uszkodzonej i związać je razem ze sobą WEZWANIE POMOCY Kiedy należy wzywać pomoc fachową? Pamiętajmy: Pogotowie wzywa się zawsze wtedy, gdy istnieje zagrożenie życia lub zdrowia poszkodowanego (wypadek samochodowy, zatrzymanie krążenia, upadek ze znacznej wysokości, gwałtowny atak: astmy, padaczki, serca) Straż pożarną powinniśmy powiadomić w momencie, gdy do poszkodowanego mamy utrudniony dostęp (uwięziony w samochodzie, przygnieciony przez gruzy itp.) Nie należy wzywać pogotowia do przewlekłych zachorowań - pogotowie ratunkowe nie dysponuje bowiem możliwością leczenia takich przypadków, podając jedynie środki farmakologiczne działające objawowo (np. środki przeciwbólowe). Przewlekłe schorzenia powinny być leczone przez lekarzy specjalistów, a nie zespoły reanimacyjne, czy wypadkowe.

19 Niepotrzebnie wezwane pogotowie może oznaczać śmierć innej osoby, która naprawdę doraźnej pomocy potrzebowała. Świadkowie wypadku często pod wpływem emocji zapominają o numerach ratunkowych, a przecież są tylko cztery: 999 Pogotowie Ratunkowe 998 Straż Pożarna 997 Policja 112 z tel. komórkowego - najczęściej łączy z Policją. Są to numery bezpłatne zarówno z telefonów stacjonarnych (bez 112) i komórkowych. W/w numery wybiera się zawsze bez prefiksów i numerów kierunkowych. W którym momencie należy wezwać pomoc? Wbrew pozorom odpowiedź na to pytanie nie jest wcale prosta. Działa tu bowiem kilka przeciwstawnych czynników. Z jednej strony pomoc należy wezwać jak najszybciej, z drugiej jednak wzywając pomoc powinniśmy już dysponować informacjami o liczbie osób poszkodowanych oraz stanie, w jakim się znajdują (przede wszystkim czy są przytomni i czy mają zachowane czynności życiowe). Pozwoli to uniknąć sytuacji, gdy pomoc wzywana jest niepotrzebnie. Natychmiast wzywamy pomoc, gdy: - nie możemy w sposób bezpieczny dla nas dostać się do poszkodowanego, aby go zbadać - na miejscu wypadku nadal występuje niebezpieczeństwo (np. pożar, wyciek chemikaliów, osoby stanowiące zagrożenie) - poszkodowanych jest kilka osób lub więcej - nie ma sensu badać każdej z osobna, gdyż zabierze to zbyt wiele czasu Natomiast, jeżeli mamy do czynienia z jednym poszkodowanym, na miejscu zdarzenia nie występują poważniejsze zagrożenia i nie ma przeszkód w dostaniu się do ofiary wypadku, wtedy najpierw przeprowadzamy wstępną ocenę stanu poszkodowanego, a dopiero później wzywamy pogotowie, jeżeli istnieje taka potrzeba.

20 Jakie informacje należy podać powiadamiając pogotowie ratunkowe? 1. Przedstawić się - jeżeli się przedstawisz dyspozytor będzie wiedział, że naprawdę potrzebujesz pomocy. 2. Rodzaj wypadku - samochodowy, upadek z wysokości, gwałtowny atak astmy itp. 3. Miejsce wypadku - podaj jak najwięcej informacji w celu właściwej lokalizacji przez służby ratownicze. Jeżeli zupełnie nie wiesz, gdzie się znajdujesz i nie będziesz umiał podać dyspozytorowi żadnych wskazówek, pogotowie nie ma szans, aby do ciebie dotrzeć. Zapytaj innych świadków wypadku. Rozejrzyj się - szukaj punktów charakterystycznych: pomniki, duże obiekty (fabryki, duże sklepy, stacje benzynowe). Na drogach poza miejscowościami określ kierunek i przybliżoną odległość najbliższej od znanej ci miejscowości - sprawdź także numer najbliższego słupka kilometrowego. 4. Dokładniejszy opis stanu poszkodowanych - przede wszystkim czy są przytomni i czy mają zachowane czynności życiowe, a także, jakie stwierdzono inne objawy (np. bladość skóry, pot, przebarwienia na skórze i obrzęki, bóle) 5. Nie odkładaj słuchawki pierwszy!!! - odpowiedz na dodatkowe pytania, które zada ci dyspozytor i czekaj na komendę "Proszę czekać - wezwanie zostało przyjęte". góra