Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
|
|
- Wiktoria Zielińska
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Vol. 2/2003 Nr 4(5) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Przedwczesne dojrzewanie płciowe jako pierwszy objaw wrodzonego przerostu kory nadnerczy u 4-letniego chłopca Precocious puberty as the first sign of congenital adrenal hyperplasia (CAH) in a 4-year-old boy Ewa Barg, Marcin Grabowski, Karolina Pesz Katedra i Klinika Endokrynologii Wieku Rozwojowego Akademii Medycznej im. Piastów Śląskich we Wrocławiu Adres do korespondencji: Dr n. med. Ewa Barg, Katedra i Klinika Endokrynologii Wieku Rozwojowego Akademii Medycznej im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, ul. Wrońskiego 13 c, Wrocław, tel. (71) , ebarg@dilnet.wroc.pl Słowa kluczowe: przedwczesne dojrzewanie płciowe, wrodzony przerost kory nadnerczy Key words: precocious puberty, congenital adrenal hyperplasia STRESZCZENIE/ABSTRACT Przedwczesne dojrzewanie płciowe może być pochodzenia centralnego związanego z pobudzeniem osi podwzgórzowo-przysadkowej lub obwodowego bez uruchomienia tej osi. Przedstawiamy 4-letniego chłopca z objawami przedwczesnego dojrzewania płciowego. Chłopiec z ciąży pierwszej, niepowikłanej, porodu prawidłowego o czasie. W okresie noworodkowym obserwowano drżenia ciała wiązane z występująca hipoglikemią, znaczny spadek masy ciała. W ciągu 2 i 3 roku życia urósł 30 cm. W 4 roku życia pojawiły się objawy dojrzewania płciowego: trądzik, owłosienie łonowe, powiększone prącie. Przy przyjęciu do Kliniki wzrost chłopca 122 cm (pow. 97 c), masa ciała 22 kg (pow. 97 c). Wiek kostny odpowiadał wiekowi 9 letniego chłopca, jonogram krwi prawidłowy, niskie stężenie gonadotropin. Wykluczono jako przyczynę dojrzewania centralne pobudzenie osi podwzgórzowo-przysadkowej. Znacznie podwyższone stężenie 17-OH-progesteronu (181 ng/ml) i profil steroidowy w moczu dobowym charakterystyczny dla bloku 21-hydroksylazy pozwoliły na rozpoznanie wrodzonego przerostu kory nadnerczy jako przyczyny przedwczesnego dojrzewania płciowego. Włączono do leczenia preparaty hydrokortyzonu. Uzyskano stopniowe ustępowanie objawów dojrzewania płciowego, znaczne zmniejszenie tempa wzrastania. Aktualnie chłopiec 6,5-letni, wzrost i masa ciała powyżej 97 centyla, bez cech dojrzewania płciowego, tempo wzrastania prawidłowe. Precocious puberty may be of central origin with premature activation of the gonadotrophin-releasing hormone (GnRH) pulse generator (gonadotrophin-dependent) or peripheral where the GnRH pulse generator is suppressed (gonadotrophin-independent). The authors present a case of peripheral precocious puberty in a 4-year-old male child. A boy from first pregnancy, delivered on time. Perinatal hypoglycemias were observed. In the last 2 years he grew 30 cm. At the age of 4 he developed pubic hair, enlarged penis, testes and facial acne. Physical examination showed the height of 122 cm (P > Vol. 2/2003, Nr 4(5) 69
2 Praca kazuistyczna Endokrynol. Ped., 2/2003;4(5): c), weight of 22 kg (P > 97c) and sexual development classified as Tanner stage II/-III (pubic hair P2, volume testis 5 ml). The bone age was 9 years. The laboratory investigations showed elevated serum 17-OH-progesterone (181 ng/ ml), testosterone and pathological urinary steroid levels suggesting 21-hydroxylase deficiency. The central precocious puberty was excluded. A clinical diagnosis of congenital non-salt-wasting adrenal hyperplasia was made. The boy was treated with hydrocortisone. At present the 6.5-years-old boy shows no signs of premature sexual development, is still treated with hydrocortisone and the bone age is now 10 years. Praca została przedstawiona na Sympozjum PTED Postępy w endokrynologii wieku dziecięcego, 7-11 kwiecień 2003 w Kaprum. Przedwczesne dojrzewanie płciowe to występowanie drugorzędowych cech płciowych u dziewczynek przed 8 rokiem życia, a u chłopców przed 9 rokiem życia. Objawy dojrzewania płciowego związane są z aktywacją osi podwzgórzowo-przysadkowo- gonadalnej. Wzrost pulsacyjnego wydzielania GnRH do krążenia przysadkowego prowadzi do stymulacji pulsacyjnej odpowiedzi LH i FSH do obwodowego krążenia i wydzielania steroidów płciowych [1-3]. Różnorodna etiologia przedwczesnego dojrzewania płciowego powoduje, że istotne staje się określenie, czy jest to prawdziwe przedwczesne dojrzewanie płciowe (zależne od uruchomienia osi podwzgórzowo-przysadkowo-gonadalnej) czy rzekome (niezależne od uruchomienie tej osi). Wynika to z konieczności przeprowadzenia odpowiedniego postępowania terapeutycznego. Niezależnie od przyczyny, przedwczesne działanie hormonów płciowych prowadzi do wystąpienia wspólnych objawów dla różnych postaci dojrzewania płciowego. Należą do nich rozwój cech płciowych (owłosienie łonowe i pachowe, powiększenie gruczołów piersiowych u dziewcząt), trądzik, tendencja do przetłuszczania skóry i włosów, intensywny zapach potu, akceleracja szybkości wzrastania i akceleracja dojrzewania kośćca. Rozwój intelektualny dziecka pozostaje zgodny z wiekiem kalendarzowym. Prawdziwe przedwczesne dojrzewanie płciowe jest rzadką chorobą występująca z częstością 1: :10 000, znacznie częściej u dziewcząt niż u chłopców [1, 3, 4]. Patologia w obrębie ośrodkowego układu nerwowego stanowi przyczynę u 20% pacjentów, pozostałe 80% to przypadki idiopatyczne. Ryzyko zmiany organicznej w OUN występuje znacznie częściej u małych dzieci (poniżej 2 roku życia) oraz u chłopców niż u dziewcząt. Jedną z przyczyn zmian w obrębie OUN jest obecność hamartoma w podwzgórzu. Objawy pojawiają się we wczesnym wieku. W wykonanych badaniach hormonalnych stwierdza się znacznie podwyższone stężenie gonadotropin LH i FSH, w teście stymulacyjnym z GnRH wzrost wyrzutu LH. Dla potwierdzenia obecności guza konieczne jest wykonanie MRI głowy. Leczeniem z wyboru w takim przypadku jest podawanie długodziałających agonistów GnRH, podobnie jak w idiopatycznym przedwczesnym dojrzewaniu płciowym [1, 5, 6]. Długoletnie doświadczenia ze stosowaniem tych leków wskazują na dobre efekty terapeutyczne. Leczenie nie prowadzi do zaburzeń wzrastania, zachowane są prawidłowe proporcje ciała, gęstość kości i funkcje reprodukcyjne. W przypadku zmiany w obrębie OUN, oprócz leczenia agonistami GnRH, konieczne jest monitorowanie jej progresji badaniem MRI. Przedwczesne rzekome dojrzewanie płciowe związane jest z długotrwałą ekspozycją na steroidy płciowe. Podwyższone stężenie tych hormonów może być spowodowane zaburzeniami funkcji nadnerczy (wrodzony przerost kory nadnerczy, guzy wydzielające androgeny), guzami wydzielającymi gonadotropiny i estrogeny, towarzyszyć może pierwotnej niedoczynności tarczycy, zespołowi McCune-Albrighta. Ekspozycja na pokwitaniowe stężenia hormonów płciowych prowadzi do przyspieszenia wieku kostnego i uruchomienia podwzgórzowych ośrodków odpowiedzialnych za uaktywnienie procesu dojrzewania. Jednym z objawów nadmiernej sekrecji androgenów jest przedwczesne pojawienie się owłosienia łonowego (przed ukończeniem 8 roku życia u dziewczynki i 9 roku życia u chłopca). Objawowi temu towarzyszyć mogą dodatkowo owłosienie pachowe, nadmierne wydzielanie potu o intensywnym zapachu, trądzik, przyspieszone wzrastanie i przyśpieszony wiek kostny w stosunku do wieku kalendarzowego. Postępowanie diagnostyczne powinno różnicować prawdziwe przedwczesne dojrzewanie płciowe, wrodzony przerost kory nadnerczy, guzy nadnerczy i niedoczynność tarczycy. 70
3 Barg E. i inni Przedwczesne dojrzewanie płciowe... Wrodzony przerost kory nadnerczy (WPN, ang. CAH Congenital Adrenal Hyperplasia) jest jedną z najczęściej występujących chorób dziedzicznych u ludzi, o charakterze autosomalnym recesywnym [7]. Znane są różne formy kliniczne tego zespołu. Wrodzony przerost kory nadnerczy może występować w postaci klasycznej i nieklasycznej. Postać klasyczna manifestuje się jako zespół z utratą soli (częściej) lub z prostą wirylizacją narządów płciowych. W nieklasycznej formie choroby wyróżniamy postać późno ujawniającą się oraz utajoną. Częstotliwość występowania WPN określa się w przedziale od 1:280 (izolowana geograficznie populacja Eskimosów Yupik na Alasce) do 1: (Nowa Zelandia). W Europie częstość występowania homozygot postaci klasycznej WPN określona jest na 1:5000 1:12 000, nieklasycznej zaś 1:1000. Nosicielem klasycznej formy choroby jest co 40, a nieklasycznej co 9 osoba [8, 9]. Uważa się, że nieklasyczna postać wrodzonego przerostu kory nadnerczy to najczęstsza autosomalna recesywna choroba u ludzi. Przyczyną zespołu jest niedobór jednego z pięciu enzymów koniecznych do prawidłowej syntezy steroidów: 21-hydroksylazy, 11β-hydroksylazy, 17α-hydroksylazy, 3β-dehydrogenazy hydroksysteroidowej lub 20,22-liazy cholesterolowej [10, 11]. Deficyty poszczególnych enzymów nie występują z jednakową częstością. Najczęściej, bo aż w 90-95% przypadków, zaburzenie jest wynikiem defektu w genie kodującym 21-hydroksylazę steroidową (P450c21), enzymu związanego z mikrosomalnym cytochromem P450. Hydroksylacja w pozycji C 21 jest potrzebna do wystąpienia zarówno aktywności gluko- jak i mineralokortykoidowej. Zmniejszona aktywność P450c21 uniemożliwia prawidłową konwersję 17-hydroksyprogesteronu do 11-dezoksykortykosteronu. Skutkiem tego jest niewystarczająca synteza kortyzolu i aldosteronu oraz nadmierna produkcja androgenów. W efekcie dochodzi do zaburzenia wzrostu i rozwoju osobniczego [12]. Pozostałe 5% to niedobory innych, wyżej wymienionych, enzymów szlaku steroidogenezy nadnerczowej. Klasyczna postać z utratą soli manifestuje się najsilniej i najwcześniej, prowadząc do zagrożenia życia pacjenta. Po urodzeniu stan noworodka płci męskiej nie budzi zastrzeżeń. Uznany za zdrowego opuszcza oddział szpitalny. Tymczasem deficyt kortyzolu i aldosteronu prowadzi do stopniowej i początkowo niezauważalnej dla otoczenia utraty sodu, kumulacji potasu, rozwoju kwasicy i hipoglikemii. Efektem klinicznym tych zmian w ustroju noworodka jest utrata bądź brak przyrostu masy ciała, niechęć do ssania, postępujące odwodnienie, wymioty, apatia, objawy nasilające się na przełomie 2 i 3 tygodnia życia dziecka. Brak natychmiastowego leczenia prowadzi do przednerkowej niewydolności nerek, zaburzeń rytmu serca i zgonu [12]. W przypadku noworodków płci żeńskiej rozpoznanie jest jednak zwykle znacznie ułatwione przez wirylizację zewnętrznych narządów płciowych. Powoduje to konieczność przeprowadzenia diagnostyki przed wypisaniem z oddziału noworodkowego. W przypadku, gdy synteza aldosteronu przebiega prawidłowo, a blok enzymatyczny dotyczy wyłącznie kortyzolu, choroba manifestuje się jako prosta wirylizacja o różnym nasileniu. U płci żeńskiej może powodować tylko przerost łechtaczki, może jednak uniemożliwiać określenie płci po urodzeniu ze względu na znaczne zmiany zewnętrznych narządów płciowych [13]. U płci męskiej nadmiar androgenów prowadzi do rzekomego przedwczesnego dojrzewania. Nagromadzone w dużych stężeniach męskie hormony płciowe powodują powiększenie zewnętrznych narządów płciowych i rozwój owłosienia płciowego bez uruchomienia osi podwzgórzowo-przysadkowo-gonadalnej. Zarówno u chłopców, jak i u dziewcząt obserwowane jest przyspieszone wzrastanie, nadmierny rozwój tkanki mięśniowej, przyspieszone zarastanie nasad kostnych. Następstwem braku leczenia jest zaburzone pokwitanie, wzrost karłowaty i problemy psychologiczne [14, 15], a przede wszystkim zagrożenie życia do zgonu włącznie, mogące wystąpić w sytuacjach stresowych. Postać nieklasyczna zwykle nie daje objawów przed okresem pokwitania. Dopiero wówczas nadmiar męskich hormonów płciowych daje o sobie znać pod postacią łojotoku, trądziku, nasilonego owłosienia całego ciała, słabego rozwoju gruczołów sutkowych u dziewczynek, pierwotnego lub wtórnego braku miesiączki, zaburzeń miesiączkowania, rozwoju zespołu policystycznych jajników [16, 17]. Nawet pozornie zdrowy pacjent z niepełną aktywnością 21-hydroksylazy może nagle znaleźć się w sytuacji zagrożenia życia. Wypadek, operacja, inna choroba czy stres fizyczny lub psychiczny wymagają dużo większego wydzielania kortyzolu. W przypadku niemożności zwiększenia jego syntezy może dojść do rozwoju ostrej niewydolności nadnerczy i zgonu. Wobec powyższych faktów pojawienie się objawów dojrzewania płciowego wcześniej niż w okresie fizjologicznym wymaga bardzo pilnej 71
4 Praca kazuistyczna Endokrynol. Ped., 2/2003;4(5):69-74 i wnikliwej diagnostyki celem wdrożenia odpowiedniego postępowania terapeutycznego. Opis przypadku Pacjent M.F. został przyjęty do Kliniki w wieku 4 lat z objawami przedwczesnego dojrzewania płciowego. Chłopiec urodził się w 36 tygodniu ciąży, masa urodzeniowa 3420 g, długość 51 cm. Matka w 4 miesiącu ciąży zachorowała na grypę. Rodzice chłopca młodzi, zdrowi, niespokrewnieni. Obydwoje wysokiego wzrostu: matka 178 cm, ojciec 174 cm. W okresie noworodkowym występowały objawy hipoglikemii, hyperbilirubinemia, znaczny spadek masy ciała do 2820 g. Nie wyjaśniono przyczyny pojawienia się tych objawów. W pierwszym roku życia nie stwierdzono istotnych zaburzeń rozwojowych. W drugim i trzecim Ryc. 1. Wzrost pacjenta F.M. Fig. 1. Patient`s height roku życia obserwowano znacznie przyspieszone tempo wzrostu (w ciągu 2 lat urósł 30 cm), osiągając przyrosty wzrostu 1 1,5 cm w ciągu miesiąca. W 2 roku życia mierzył 95 cm (pow. 90 c), ważył 14,7 kg (85-95 c), w 4 roku 123 cm (pow. 95 c), 22 kg (ryc. 1). Przy przyjęciu w badaniu przedmiotowym: wzrost 123 cm, masa ciała 22 kg, cechy dojrzewania płciowego: trądzik na twarzy, powiększone prącie, jądra 4 ml, ciemniejszy worek mosznowy, obecne owłosienie łonowe na wzgórku łonowym. Rozwój psychoemocjonalny odpowiedni do wieku kalendarzowego. W wykonanych badaniach dodatkowych stwierdzono: przyspieszony wiek kostny 9 lat, w surowicy krwi podwyższone stężenie 17OH-progesteronu (181 ng/ml), podwyższone stężenie testosteronu (249 ng/ml). Hormony tarczycy, TSH, gonadotropiny (LH < 0,7 miu/ml, FSH 0,6 miu/ml) prawidłowe (tab. I). Profil dobowy kortizolu był zachowany, ale wartości mieściły się w granicach dolnej normy (g ,2 ug/dl, g ,5 ug/dl, g ,3 ug/dl, g ,6 ug/dl). Badania biochemiczne krwi nie wykazywały odchyleń od stanu prawidłowego, jonogram krwi prawidłowy. W wykonanym badaniu okulistycznym nie stwierdzono zaburzeń na dnie oka ani ubytków w polu widzenia. Profil sterydowy w moczu dobowym potwierdził blok syntezy 21hydroxylazy. W badaniu USG jamy brzusznej nie stwierdzono zaburzeń w obrębie nadnerczy, natomiast występowały cechy zastoju w układzie kielichowym w nerce prawej. Jądra w badaniu USG nie wykazywały zaburzeń w echostrukturze, wymiary jąder: prawe 2,4x0,9 cm, lewe 2,3x 0,9 cm. Rozpoznano wrodzony przerost kory nadnerczy bez utraty soli jako przyczynę objawów przedwczesnego dojrzewania. Włączono do leczenia hydrocortison w dawce 10 mg na dobę. Po 3 miesiącach leczenia ze względu na utrzymujące się nadal znacznie przyspieszone tempo wzrastania (1 cm/miesiąc) wykonano badania kontrolne oraz tomografię komputerową nadnerczy. 72
5 Barg E. i inni Przedwczesne dojrzewanie płciowe... Tab. I. Badania hormonalne Table I. Hormonal data Przy przyjęciu At admission 3 miesiące po postawieniu rozpoznania 3 months after diagnosis 2 lata po rozpoznaniu wpn 2 years after diagnosis 17-OH-progesteron 181 ng/ml 167 ng/ml 12 ng/ml LH < 0,7 miu/ml < 0,7 miu/ml 0,7 miu/ml FSH 0,6 miu/ml 0,89 miu/ml 0,9 miu/ml Testosteron 249 ng/ml 156 ng/ml < 20 ng/ml DHS 50,9 μg/ml 42,6 μg/ml < 30 μg/ml TSH 2,74 miu/ml 2,9mIU/ml 2,3 miu/ml Stężenie 17-OH-progesteronu uległo zmniejszeniu do 167 ng/ml, w kontrolnym profilu sterydowym nadnerczy stwierdzono prawidłową supresję metabolitów androgenów do wartości fizjologicznych, pomimo zwiększonej ilości metabolitów 17-hydroksyprogesteronu. Ze względu na długi czas braku terapii hydrocortizonem i utrzymujące się tempo wzrostu wykonano badanie tomografii komputerowej jamy brzusznej, nie stwierdzając patologicznych zmian w obrębie nadnerczy, natomiast wodonercze po stronie prawej. Posiew moczu był ujemny. Zakwalifikowany przez chirurgów do zabiegu operacyjnego usunięcia wodonercza. Test hamowania wydzielania hormonu wzrostu po glukozie nie wykazywał wartości nieprawidłowych. Kontrolne stężenie w surowicy krwi LH (< 0,7 uiu/ml), FSH (0,89 uiu/ml), DHS (42,6 ug/ml), nie wykazywały odchyleń od stanu prawidłowego dla wieku, stężenie testosteronu uległo znacznemu obniżeniu. Chłopiec poddany został zabiegowi operacyjnemu ze względu na obecność wodonercza nerki prawej. Przebieg operacyjny był niepowikłany. Objawy przedwczesnego dojrzewania systematyczne ustępowały. Nie stwierdzano owłosienia łonowego, trądzik ustąpił, jądra uległy zmniejszeniu, tempo wzrostu uległo zahamowaniu. W chwili obecnej chłopiec 6,5-letni: wzrost 126,5 cm (pow. 90 c), masa ciała 28,5 kg, bez cech dojrzewania. W wykonanych badaniach kontrolnych: wiek kostny odpowiada wiekowi 10-letniego chłopca, stężenie testosteronu w wartościach przedpokwitaniowych, badania biochemiczne krwi prawidłowe. W kontrolnym profilu sterydowym w moczu dobowym stwierdzono prawidłową supresję metabolitów androgenów, pomimo utrzymującego się podwyższonego stężenia 17-OH-progesteronu (12 ng/ml) w surowicy krwi. Objawy przedwczesnego dojrzewania u małych dzieci zawsze niepokoją lekarzy, przyspieszone tempo wzrastania może być także objawem patologii. Dziecko, które rośnie szybciej niż jego rówieśnicy, powinno wzbudzić czujność lekarza, który się nim opiekuje. Tempo wzrastania jest proste do wyliczenia. Nie wymaga skomplikowanego warsztatu diagnostycznego, wystarczy systematyczny dokładny pomiar wzrostu przy każdej wizycie lekarskiej. W omówionym przypadku było ono pierwszym widocznym objawem nierozpoznanego wrodzonego przerostu kory nadnerczy. Niepokojące objawy występowały już w okresie noworodkowym: hipoglikemia, znaczny ubytek masy ciała w pierwszym tygodniu życia. Innych objawów charakterystycznych dla wrodzonego przerostu kory nadnerczy nie obserwowano. Tempo wzrastania u dzieci powinno być zawsze uważnie analizowane. Zarówno wolny, jak i zbyt szybki wzrost dziecka powinien budzić niepokój u lekarzy pediatrów i lekarzy pierwszego kontaktu. W tym przypadku szybki wzrost wiązano ze wzrostem rodziców. Dopiero pojawienie się cech dojrzewania płciowego u 4-letniego chłopca spowodowało wykonanie badań i postawienie właściwego rozpoznania. 73
6 Praca kazuistyczna Endokrynol. Ped., 2/2003;4(5):69-74 PIŚMIENNICTWO/REFERENCES [1] Partsch C-J., Heger S., Sippel W.G.: Management and outcome of central precocious puberty. Clin. Endocrinol. (Oxf)., 2002: 56, [2] de Brito V N., Latronico A.C., Arnhold I.J. et al.: Treatment of gonadotropin dependent precocius puberty due to hypothalamic hamartoma with gonodotropin releasing hormone agonist depot. Arch. Dis. Child., 1999:80, [3] de Brito V.N., Batista M.C., Borges M.F. et al.: Diagnostic value of fluorometric assays in the evaluation of precocious puberty. J. Clin. Endocrinol. Metab., 1999:84, [4] Cassio A. et al.: Central precocious puberty. J. Ped. Endocrinol. Metab., 2000:13, suppl. 1, [5] Barg E., Wikiera B., Bieniasz J. et al.: Hamartoma jako przyczyna przedwczesnego dojrzewania u 15 miesięcznego chłopca. Endo. Diabet. Chor. Przem. Mat. 2001:7, 1, [6] Lawson M.L., Cohen N.: A single sample subcutaneus luteinizing hormone (LH). Releasing hormone (LHRH) stimulation test for monitoring LH suppression in children with central puberty receiving LHRH agonists. J. Clin. Endocrinol. Metab., 1999:84, 12, [7] Speiser P.W., New M.I., White P.C.: Molecular genetic analysis of nonclassical steroid 21-hydroxylase deficiency associated with HLA-B14, DR1.: N. Engl. J. Med., 1988:319, [8] White P.C., Speiser P.W.: Congenital adrenal hyperplasia due to 21-hydroxylase deficiency. Endorine Reviews., 2000:21, 3, [9] Pang S.Y., Wallace M.A., Hofman L. et al.: Worldwide experience in newborn screening for classical congenital adrenal hyperplasia due to 21-hydroxylase deficiency. Pediatrics., 1988:81, [10] Rheaume E., Lachance Y., Zhao H.F. et al.: Structure and expression of a new cdna encoding the almost exclusive 3βhydroxysteroid dehydrogenase/δ5-δ4 isomerase in human adrenals and gonads. Mol. Endocrinol., 1991:5, [11] White P.C., Curnov K.M., Pascoe L.: Disorders of steroid 11β-hydroxylase isozymes. Endocr. Rev., 1994:15, [12] Whitehead F.J., Couper R.T., Moore L. et al.: Dehydratation deaths in infants and young children. Am. J. Forensic. Med. Pathol., 1996:17, [13] Winters J.L., Chapman P.H., Powell D.E. et al.: Female pseudohermaphroditism due to congenital adrenal hyperplasia complicated by adenocarcinoma of the prostate and clear cell carcinoma of the endometrium. Am. J. Clin. Pathol., 1996:106, [14] Thil en A., Woods K.A., Perry L.A. et al.: Early growth is not increased in untreated moderately severe 21-hydroxylase deficiency. Acta Paediatr., 1995:84, [15] Berenbaum S.A., Duck S.C., Bryk K.: Behavioral effects of Prenatal versus postnatal excess in children with 21-hydroxylasedeficient congenital adrenal hyperplasia. J. Clinic. Endo., 2000:85, [16] Speiser P.W., Knochenhauer E.S., Dewailly D. et al.: A multicenter study of women with nonclassical congenital adrenal hyperplasia: relationship between genotype and phenotype. Mol. Genet. Metab., 2000:71, [17] Deneux C., Tardy V., Dib A. et al.: Phenotype-genotype correlation in 56 women with nonclassical congenital adrenal hyperplasia due to 21-hydroxylase deficiency. J. Ped. Endocrinol. Metab., 2001:86,
LECZENIE PRZEDWCZESNEGO DOJRZEWANIA PŁCIOWEGO U DZIECI
Załącznik nr 11 do zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 r. Nazwa programu: LECZENIE PRZEDWCZESNEGO DOJRZEWANIA PŁCIOWEGO U DZIECI ICD-10 E 22.8 Przedwczesne dojrzewanie płciowe
Bardziej szczegółowoDr hab. n. med. Aneta Gawlik
Dr hab. n. med. Aneta Gawlik Katedra i Klinika Endokrynologii i Pediatrii SUM Dr hab. n. med. Iwona Maruniak- Chudek Klinika Intensywnej Terapii i Patologii Noworodka SUM Konsultant wojewódzki ds. Neonatologii
Bardziej szczegółowoLECZENIE NISKOROSŁYCH DZIECI Z SOMATOTROPINOWĄ NIEDOCZYNNOŚCIĄ PRZYSADKI (ICD-10 E 23)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 697 Poz. 133 Załącznik B.19. LECZENIE NISKOROSŁYCH DZIECI Z SOMATOTROPINOWĄ NIEDOCZYNNOŚCIĄ PRZYSADKI (ICD-10 E 23) ŚWIADCZENIOBIORCY Do programu kwalifikuje Zespół Koordynacyjny
Bardziej szczegółowoFIZJOLOGIA I PATOLOGIA SUTKÓW U DZIECI I MŁODZIEŻY W DIAGNOSTYCE ULTRASONOGRAFICZNEJ
FIZJOLOGIA I PATOLOGIA SUTKÓW U DZIECI I MŁODZIEŻY W DIAGNOSTYCE ULTRASONOGRAFICZNEJ A.JAKUBOWSKA, M.BRZEWSKI, M.GRAJEWSKA-FERENS, A.MARCIŃSKI, J.MĄDZIK ZAKŁAD RADIOLOGII PEDIATRYCZNEJ I KLINIKA ENDOKRYNOLOGII
Bardziej szczegółowoLECZENIE HORMONEM WZROSTU NISKOROSŁYCH DZIECI URODZONYCH JAKO ZBYT MAŁE W PORÓWNANIU DO CZASU TRWANIA CIĄŻY (SGA lub IUGR) (ICD-10 R 62.
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 701 Poz. 9 Załącznik B.64. LECZENIE HORMONEM WZROSTU NISKOROSŁYCH DZIECI URODZONYCH JAKO ZBYT MAŁE W PORÓWNANIU DO CZASU TRWANIA CIĄŻY (SGA lub IUGR) (ICD-10 R 62.9)
Bardziej szczegółowoLECZENIE HORMONEM WZROSTU NISKOROSŁYCH DZIECI URODZONYCH JAKO ZBYT MAŁE W PORÓWNANIU DO CZASU TRWANIA CIĄŻY (SGA lub IUGR) (ICD-10 R 62.
Załącznik B.64. LECZENIE HORMONEM WZROSTU NISKOROSŁYCH DZIECI URODZONYCH JAKO ZBYT MAŁE W PORÓWNANIU DO CZASU TRWANIA CIĄŻY (SGA lub IUGR) (ICD-10 R 62.9) ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO ŚWIADCZENIOBIORCY
Bardziej szczegółowoLECZENIE HORMONEM WZROSTU NISKOROSŁYCH DZIECI URODZONYCH JAKO ZBYT MAŁE W PORÓWNANIU DO CZASU TRWANIA CIĄŻY (SGA lub IUGR) (ICD-10 R 62.
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 879 Poz. 133 Załącznik B.64. LECZENIE HORMONEM WZROSTU NISKOROSŁYCH DZIECI URODZONYCH JAKO ZBYT MAŁE W PORÓWNANIU DO CZASU TRWANIA CIĄŻY (SGA lub IUGR) (ICD-10 R 62.9)
Bardziej szczegółowoPracownia auksologiczna
Pracownia auksologiczna A. Rusińska Klinika Propedeutyki Pediatrii i Chorób Metabolicznych Kości Uniwersytet Medyczny w Łodzi 2012 Rozwój biologiczny składa się z nieodwracalnych procesów wzrastania różnicowania
Bardziej szczegółowoZAJĘCIA Z PEDIATRII ROK IV SEMESTR LETNI 2018/ Endokrynologia/ Nefrologia
ZAJĘCIA Z PEDIATRII ROK IV SEMESTR LETNI 2018/ 2019 Endokrynologia/ Nefrologia Obowiązujące podręczniki: 1. Kawalec W., Grenda R., Ziółkowska H. (red.), Pediatria, wyd. I, Warszawa, PZWL, 2013. 2. Pediatria
Bardziej szczegółowoPrzykładowy pytań Diagnostyka chorób układy podwzgórze-przysadka-nadnercza
lek. Jacek Bujko 17 października 2014 Przykładowy pytań Diagnostyka chorób układy podwzgórze-przysadka-nadnercza W diagnostyce laboratoryjnej uszkodzenia podwzgórza można stwierdzić cechy niedoczynności
Bardziej szczegółowoOKRES DOJRZAŁOŚCI PŁCIOWEJ - POKWITANIE
OKRES DOJRZAŁOŚCI PŁCIOWEJ - POKWITANIE Co powinno zostać w mojej pamięci po wykładzie Symptomy pokwitania Mechanizm pokwitania Znajomość pojęć: adrenarche, gonadarche, przedwczesne pokwitanie płciowe
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 2/2003 Nr 3(4) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Adrenarche praecox u 5-letniej dziewczynki z rodzinnie występującym niedoborem dehydrogenazy 3β-hydroksysteroidowej Premature adrenarche
Bardziej szczegółowoZAJĘCIA Z PEDIATRII ROK IV SEMESTR LETNI 2016/2017 Endokrynologia/nefrologia Plan zajęć
ZAJĘCIA Z PEDIATRII ROK IV SEMESTR LETNI 2016/2017 Endokrynologia/nefrologia Plan zajęć Obowiązujące podręczniki: 1. Pediatria, Kawalec, Grenda, Ziółkowska. 2013, 2. Pediatria. Podręcznik do Lekarskiego
Bardziej szczegółowoTyreologia opis przypadku 9
Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 9 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Tyreologia Opis przypadku European Society of Endocrinology Clinical
Bardziej szczegółowoTyreologia opis przypadku 16
Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 16 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Opis przypadku 64-letnia kobieta leczona w powodu depresji. W
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 3/2004 Nr 4(9) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Ocena wzrostu końcowego pacjentów z wrodzonym przerostem nadnerczy spowodowanym niedoborem 21-hydroksylazy Height outcome in patients
Bardziej szczegółowolek. Magdalena Bosak-Prus Ocena profilu oreksyny A i greliny u dzieci niskorosłych.
lek. Magdalena Bosak-Prus Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 1 we Wrocławiu, Katedra i Klinika Endokrynologii i Diabetologii Wieku Rozwojowego, młodszy asystent Ocena profilu oreksyny A i greliny
Bardziej szczegółowoCzęstotliwość występowania tej choroby to 1: żywych urodzeń w Polsce ok. 5-6 przypadków rocznie.
GALAKTOZEMIA Częstotliwość występowania tej choroby to 1:60 000 żywych urodzeń w Polsce ok. 5-6 przypadków rocznie. galaktoza - cukier prosty (razem z glukozą i fruktozą wchłaniany w przewodzie pokarmowym),
Bardziej szczegółowoWstęp do hiperandrogenizmu. Mateusz Klukowski
Wstęp do hiperandrogenizmu Mateusz Klukowski Plan prezentacji 1. Źródła androgenów i ich rola w ciele kobiety 2. Zagadnienia związane z tematem hiperandrogenizmu 3. Epidemiologia 4. Objawy 5. Przyczyny
Bardziej szczegółowoPrzyczyny przedwczesnego dojrzewania dzieci kierowanych do diagnostyki w warunkach szpitalnych
/ORIGINAL PAPERS Endokrynologia Polska/Polish Journal of Endocrinology Tom/Volume 58; Numer/Number 4/2007 ISSN 0423 104X Przyczyny przedwczesnego dojrzewania dzieci kierowanych do diagnostyki w warunkach
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 2/2003 Nr 4(5) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Diagnostyka wrodzonego przerostu kory nadnerczy z powodu niedoboru 21-hydroksylazy od fałszywych rozpoznań do wykrycia nowego typu
Bardziej szczegółowoULTRASONOGRAFIA SUTKÓW u dzieci
ULTRASONOGRAFIA SUTKÓW u dzieci Katarzyna Czerwińska Anna Jakubowska Zakład Radiologii Pediatrycznej WUM WSKAZANIA DO BADANIA USG SUTKÓW GINEKOMASTIA PRZEDWCZESNE POWIĘKSZENIE SUTKÓW ZNACZĄCA ASYMETRIA
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE Wstęp: Celem pracy Materiały i metody:
STRESZCZENIE Wstęp: Dzięki poprawie wyników leczenia przeciwnowotworowego u dzieci i młodzieży systematycznie wzrasta liczba osób wyleczonych z choroby nowotworowej. Leczenie onkologiczne nie jest wybiórcze
Bardziej szczegółowoLECZENIE CHOROBY GAUCHERA ICD-10 E
załącznik nr 19 do zarządzenia Nr 36/2008/DGL Prezesa NFZ z dnia 19 czerwca 2008 r. Nazwa programu: LECZENIE CHOROBY GAUCHERA ICD-10 E 75 Zaburzenia przemian sfingolipidów i inne zaburzenia spichrzania
Bardziej szczegółowoJakie są objawy zespołu policystycznych jajników?
3 Jakie są objawy zespołu policystycznych jajników? Najważniejsze punkty zu kobiet występuje różne nasilenie objawów; u niektórych objawy mogą być ciężkie, u innych nieznaczne. zobjawami zespołu PCOS mogą
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie
Bardziej szczegółowoZAKRES PROFILAKTYCZNYCH ŚWIADCZEŃ OPIEKI ZDROWOTNEJ U DZIECI DO UKOŃCZENIA 6 ROKU ŻYCIA WRAZ Z OKRESAMI ICH PRZEPROWADZANIA
Załącznik nr 2 ZAKRES PROFILAKTYCZNYCH ŚWIADCZEŃ OPIEKI ZDROWOTNEJ U DZIECI DO UKOŃCZENIA 6 ROKU ŻYCIA WRAZ Z OKRESAMI ICH PRZEPROWADZANIA Termin badania (wiek) Badania (testy) przesiewowe oraz świadczenia
Bardziej szczegółowoPOTRZEBY DZIECKA Z PROBLEMAMI -DYSTROFIA MIĘŚNIOWA DUCHENNE A NEUROLOGICZNYMI W SZKOLE
POTRZEBY DZIECKA Z PROBLEMAMI NEUROLOGICZNYMI W SZKOLE -DYSTROFIA MIĘŚNIOWA DUCHENNE A Klinika Neurologii Rozwojowej Gdański Uniwersytet Medyczny Ewa Pilarska Dystrofie mięśniowe to grupa przewlekłych
Bardziej szczegółowoNADNERCZA. dwa małe gruczoły położone nad górnymi biegunami nerek kształt półksiężycowaty, o masie około 8-10g
CHOROBY NADNERCZY NADNERCZA dwa małe gruczoły położone nad górnymi biegunami nerek kształt półksiężycowaty, o masie około 8-10g W obrębie nadnercza wyróżniamy: 1. Część korową (90% objętości gruczołu)
Bardziej szczegółowoANEKS III UZUPEŁNIENIA DO CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO ORAZ ULOTKI PLA PACJENTA
ANEKS III UZUPEŁNIENIA DO CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO ORAZ ULOTKI PLA PACJENTA 42 UZUPEŁNIENIA ZAWARTE W ODPOWIEDNICH PUNKTACH CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO DLA PRODUKTÓW ZAWIERAJĄCYCH
Bardziej szczegółowoGuzy neuroendokrynne żołądka - klinika. Grażyna Rydzewska Klinika Gastroenterologii CSK MSWiA Warszawa
Guzy neuroendokrynne żołądka - klinika Grażyna Rydzewska Klinika Gastroenterologii CSK MSWiA Warszawa Guzy endokrynne żołądka 1% nowotworów narządu, 9% wszystkich tego typu w układzie pokarmowym 1-2 przypadki
Bardziej szczegółowoIV SZKOŁA PTEiDD w Krakowie program naukowy
IV SZKOŁA PTEiDD w Krakowie program naukowy Czwartek 29.09.2016 "Postępy endokrynologii i diabetologii dziecięcej" 8.00-9.00 Rejestracja uczestników 9:00-11:00 Sesja 1 Co nowego w endokrynologii i diabetologii?
Bardziej szczegółowoPrzyczyny hiperkortyzolemii u dzieci. Objawy hiperkortyzolemii u dzieci. Badania laboratoryjne. Cześć korowa
Zaburzenia funkcji nadnerczy. Wrodzony przerost nadnerczy. Cześć korowa 80-90% całego nadnercza. Składa się z trzech warstw o różnej budowie histologicznej: kłębkowatej (zona glomerulosa) pasmowatej (zona
Bardziej szczegółowoLECZENIE CHOROBY POMPEGO (ICD-10 E 74.0)
Załącznik B.22. LECZENIE CHOROBY POMPEGO (ICD-10 E 74.0) WIADCZENIOBIORCY Kwalifikacji świadczeniobiorców do terapii dokonuje Zespół Koordynacyjny ds. Chorób Ultrarzadkich powoływany przez Prezesa Narodowego
Bardziej szczegółowoUkład wewnątrzwydzielniczy
Układ wewnątrzwydzielniczy 1. Gruczoły dokrewne właściwe: przysadka mózgowa, szyszynka, gruczoł tarczowy, gruczoły przytarczyczne, nadnercza 2. Gruczoły dokrewne mieszane: trzustka, jajniki, jądra 3. Inne
Bardziej szczegółowoTyreologia opis przypadku 2
Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 2 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Opis przypadku 28-letni mężczyzna zgłosił się do Poradni Endokrynologicznej.
Bardziej szczegółowoWPŁYW NIEDOBORU HORMONU WZROSTU NA ROZWÓJ STRUKTUR MÓZGU, FUNKCJI POZNAWCZYCH ORAZ MOTORYCZNYCH."
WPŁYW NIEDOBORU HORMONU WZROSTU NA ROZWÓJ STRUKTUR MÓZGU, FUNKCJI POZNAWCZYCH ORAZ MOTORYCZNYCH." Sympozjum Neuronauka a dziecko 9.03.2013 Wydział Biologii Uniwersytetu Warszawskiego Natalia Bezniakow
Bardziej szczegółowoTyreologia opis przypadku 6
Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 6 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Opis przypadku 23-letna kobieta zgłosił się do Poradni Endokrynologicznej.
Bardziej szczegółowoTerapeutyczne Programy Zdrowotne 2008 Leczenie choroby Hurler
Nazwa programu: LECZENIE CHOROBY HURLER ICD-10 E-76.0 - Mukopolisacharydoza typu I (MPS I) Dziedzina medycyny: pediatria załącznik nr 23 do zarządzenia Nr 36/2008/DGL Prezesa NFZ z dnia 19 czerwca 2008
Bardziej szczegółowoAneks III. Uzupełnienia odpowiednich punktów Charakterystyki Produktu Leczniczego i Ulotki dla pacjenta
Aneks III Uzupełnienia odpowiednich punktów Charakterystyki Produktu Leczniczego i Ulotki dla pacjenta Uwaga: Charakterystyka Produktu Leczniczego i Ulotka dla pacjenta są wynikiem zakończenia procedury
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 4/2005 Nr 1(10) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Obserwacja przebiegu wzrastania i wzrost końcowy u pacjentów z klasyczną postacią wrodzonego przerostu nadnerczy Clinical observation
Bardziej szczegółowoPodsumowanie danych o bezpieczeństwie stosowania produktu leczniczego Demezon
VI.2 VI.2.1 Podsumowanie danych o bezpieczeństwie stosowania produktu leczniczego Demezon Omówienie rozpowszechnienia choroby Deksametazonu sodu fosforan w postaci roztworu do wstrzykiwań stosowany jest
Bardziej szczegółowoUkład dokrewny. Hormony zwierzęce związki chemiczne wydzielane przez gruczoły i tkanki układu dokrewnego; mają funkcję regulacyjną.
Układ dokrewny (hormonalny, wewnątrzwydzielniczy, endokrynny) układ narządów u zwierząt składający się z gruczołów dokrewnych i pojedynczych komórek tkanek; pełni funkcję regulacyjną. Hormony zwierzęce
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 4/2005 Nr 1(10) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Przebieg wzrastania i osiągnięty wzrost końcowy pacjentów z wrodzonym przerostem nadnerczy w świetle aktualnych propozycji leczenia
Bardziej szczegółowoOstra niewydolność serca
Ostra niewydolność serca Prof. dr hab. Jacek Gajek, FESC Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Niewydolność serca Niewydolność rzutu minutowego dla pokrycia zapotrzebowania na tlen tkanek i narządów organizmu.
Bardziej szczegółowoHipoglikemia. przyczyny, objawy, leczenie. Beata Telejko
Hipoglikemia przyczyny, objawy, leczenie Beata Telejko Klinika Endokrynologii, Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku Definicja hipoglikemii w cukrzycy Zespół objawów
Bardziej szczegółowoFORMULARZ DLA PARY Z PROBLEMEM NIEPŁODNOŚCI
Dodatkowe informacje: FORMULARZ DLA PARY Z PROBLEMEM NIEPŁODNOŚCI DANE OSOBOWE lek. med. Laura Grześkowiak Data wypełnienia: Imiona (męża i żony):.. Nazwisko(a):. Adres:... Tel. kontaktowy: PESEL: CZĘŚD
Bardziej szczegółowoKatarzyna Ziora, 2 Elżbieta Borawska-Dziadek, 1 Joanna Oświęcimska, 3 Dariusz Kajdaniuk, 4
Praca oryginalna Endokrynol. Ped. 2015.14.2.51.19-36. Original Paper Pediatr. Endocrinol. 2015.14.2.51.19-36. Analiza stanu somatycznego i rozwoju płciowego chorych z wrodzonym przerostem nadnerczy oraz
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 3/2004 Nr 3(8) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology GnRH-niezależne przedwczesne pokwitanie u 5-letniego chłopca spowodowane aktywną mutacją receptora LH (testotoksykoza) Gonadotropin
Bardziej szczegółowoINSTYTUT MATKI I DZIECKA w Warszawie, Klinika Patologii i Intensywnej Terapii Noworodka
Ocena ryzyka nieprawidłowego rozwoju dzieci urodzonych przedwcześnie Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka i pomoc rodzinie doświadczenia i rekomendacje Warszawa, 10 12 grudnia 2007 Ewa Helwich Klinika Neonatologii
Bardziej szczegółowoPilotażowy Program Profilaktyki Zakażeń HCV
Pilotażowy Program Profilaktyki Zakażeń HCV HCV zidentyfikowany w 1989 roku należy do rodziny Flaviviridae zawiera jednoniciowy RNA koduje białka strukturalne i niestrukturalne (co najmniej 10) ma 6 podstawowych
Bardziej szczegółowoAneks I. Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu
Aneks I Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu 1 Wnioski naukowe Biorąc pod uwagę sprawozdanie komitetu PRAC do raportu PSUR dla dexamethasonu (za wyjątkiem
Bardziej szczegółowoAkademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Sportu Powszechnego Zakład: Fitness i Sportów siłowych Trening indywidualny w róŝnych etapach ontogenezy Osoby prowadzące przedmiot: 1. Aleksandra
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Krzywińska-Zdeb E.. i inni: Niedobór 11-β-hydroksylazy u dwojga pacjentów 2 opis przypadków Vol. 10/2011 Nr 3(36) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Niedobór 11-ß-hydroksylazy u dwojga
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Zachurzok-Buczyńska A. i inni Wzrost i masa ciała w pierwszych trzech latach życia dzieci... Vol. 2/2003 Nr 1(2) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Wzrost i masa ciała w pierwszych trzech
Bardziej szczegółowoPEDIATRIA - WYKŁAD 5 marca 2008
T: Cukrzyca. 1. Cukrzyca choroba genetycznie uwarunkowana, występująca rodzinnie, dotyczy wszystkich chorób metabolicznych ustroju, spowodowana niedomogą komórek β wysp Langerhansa. 2. Klimat a cukrzyca
Bardziej szczegółowoUlotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta. Stymen, 10 mg, tabletki Prasteronum
Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta Stymen, 10 mg, tabletki Prasteronum Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku, ponieważ zawiera ona ważne informacje
Bardziej szczegółowoMarzena Woźniak Temat rozprawy: Ocena, monitorowanie i leczenie zakrzepicy żylnej w okresie ciąży i połogu Streszczenie
Marzena Woźniak Rozprawa doktorska na stopień doktora nauk medycznych Temat rozprawy: Ocena, monitorowanie i leczenie zakrzepicy żylnej w okresie ciąży i połogu Streszczenie Okresy ciąży i połogu są wymieniane
Bardziej szczegółowoEBM w farmakoterapii
EBM w farmakoterapii Dr Przemysław Niewiński Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej AM we Wrocławiu Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej AM Wrocław EBM Evidence Based Medicine (EBM) "praktyka medyczna
Bardziej szczegółowoUrząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: /14:10: listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą
14 listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą Cukrzyca jest chorobą, która staje się obecnie jednym z najważniejszych problemów dotyczących zdrowia publicznego. Jest to przewlekły i postępujący proces
Bardziej szczegółowoMichał Brzewski, Andrzej Marciński, Agnieszka Biejat Zakład Radiologii Pediatrycznej Akademii Medycznej w Warszawie
DIAGNOSTYKA CHORÓB NARZĄDÓW MIEDNICY MNIEJSZEJ U DZIEWCZĄT Michał Brzewski, Andrzej Marciński, Agnieszka Biejat Zakład Radiologii Pediatrycznej Akademii Medycznej w Warszawie 1 2 2 Cele wykładu Zaprezentowanie
Bardziej szczegółowoLECZENIE PRZEWLEKŁEJ BIAŁACZKI SZPIKOWEJ (ICD-10 C 92.1)
Załącznik B.14. LECZENIE PRZEWLEKŁEJ BIAŁACZKI SZPIKOWEJ (ICD-10 C 92.1) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Leczenie przewlekłej białaczki szpikowej u dorosłych imatinibem 1.1 Kryteria kwalifikacji Świadczeniobiorcy
Bardziej szczegółowoParametr służący jedynie warunkowo do wyjaśnienia dysfunkcji tarczycy. Ma większe znaczenie jako parametr uzupełniający.
Testy Endokrynologiczne Pies Badanie pojedynczych hormonów Tyroksyna całkowita (T4) Wyjaśnienie postępowania zaburzeń hormonalnych tarczycy (niedoczynności rzadziej nadczynności).parametr mało specyficzny,
Bardziej szczegółowoLECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)
Załącznik B.29. LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) ŚWIADCZENIOBIORCY 1.Kryteria kwalifikacji 1.1 Leczenia interferonem beta: 1) wiek od 12 roku życia; 2) rozpoznanie postaci rzutowej stwardnienia
Bardziej szczegółowoWytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011
Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011 Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki,
Bardziej szczegółowoŹródło: WGL II ,
Komunikat nr 96/2018 dla świadczeniodawców realizujących świadczenia w rodzaju leczenie szpitalne w zakresie programy lekowe w sprawie udostępnienia do użytku na platformie elektronicznego systemu monitorowania
Bardziej szczegółowoPowikłania w trakcie farmakoterapii propranololem naczyniaków wczesnodziecięcych
Powikłania w trakcie farmakoterapii propranololem naczyniaków wczesnodziecięcych S.Szymik-Kantorowicz, A.Taczanowska-Niemczuk, P.Łabuz, I.Honkisz, K.Górniak, A.Prokurat Klinika Chirurgii Dziecięcej CM
Bardziej szczegółowoLECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)
Załącznik B.29. LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) 1. Kryteria kwalifikacji: ŚWIADCZENIOBIORCY 1.1. Leczenie interferonem beta: 1) wiek od 12 roku życia; 2) rozpoznanie postaci rzutowej stwardnienia
Bardziej szczegółowoPOSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH
POSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH CUKRZYCA.? cukrzyca to grupa chorób metabolicznych charakteryzujących się hiperglikemią (podwyższonym poziomem cukru we krwi) wynika
Bardziej szczegółowoLECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)
Załącznik B.29. LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) ŚWIADCZENIOBIORCY 1.Kryteria kwalifikacji 1.1 Leczenia interferonem beta: 1) wiek od 12 roku życia; 2) rozpoznanie postaci rzutowej stwardnienia
Bardziej szczegółowoUSG Power Doppler jest użytecznym narzędziem pozwalającym na uwidocznienie wzmożonego przepływu naczyniowego w synovium będącego skutkiem zapalenia.
STRESZCZENIE Serologiczne markery angiogenezy u dzieci chorych na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów - korelacja z obrazem klinicznym i ultrasonograficznym MIZS to najczęstsza przewlekła artropatia
Bardziej szczegółowoTyreologia opis przypadku 3
Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 3 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Opis przypadku 25-letnia kobieta zgłosiła się do Poradni Endokrynologicznej
Bardziej szczegółowoTESTY ENDOKRYNOLOGICZNE Kot
TESTY ENDOKRYNOLOGICZNE Kot Badanie pojedynczych hormonów Tyroksyna całkowita (T4) wyjaśnienie występowania hormonalnych zaburzeń gruczołu tarczycowego np. nadczynności tarczycy, rzadziej niedoczynności.
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 12 grudnia 2011 r.
Dziennik Ustaw Nr 269 15687 Poz. 1597 1597 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 12 grudnia 2011 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu programów zdrowotnych Na
Bardziej szczegółowoEtiologia i częstość występowania monosymptomatycznego i niemonosymptomatycznego moczenia nocnego w populacji dzieci polskich
Etiologia i częstość występowania monosymptomatycznego i niemonosymptomatycznego moczenia nocnego w populacji dzieci polskich dr n. med. Agata Korzeniecka - Kozerska Założenia TRUDNOŚCI Z USTALENIEM CZY
Bardziej szczegółowoPrzemiany fizjologiczne w okresie dojrzewania
KLINIKA PEDIATRII I ZABURZEŃ ROZWOJU DZIECI i MŁODZIEŻY UM w BIAŁYMSTOKU Kierownik Kliniki : Dr hab. n. med. Jerzy Konstantynowicz Przemiany fizjologiczne w okresie dojrzewania Dr hab. n. med. Jerzy Konstantynowicz
Bardziej szczegółowoWybrane dane statystyczne charakteryzujące opiekę medyczna nad matką i dzieckiem w Wielkopolsce
WIELKOPOLSKA M. POZNAŃ POWIAT POZNAŃSKI Załącznik nr 2 Wybrane dane statystyczne charakteryzujące opiekę medyczna nad matką i dzieckiem w Wielkopolsce Istnieje około 80 szpitali publicznych w Wielkopolsce,
Bardziej szczegółowopieka nad dzieckiem z wrodzonym przerostem nadnerczy spowodowanym niedoborem 21-hydroksylazy i jego rodziną analiza wybranych przypadków klinicznych
P R A C A K A Z U I S T Y C Z N A Maria Krajewska, Jolanta Wierzba, Aneta Kołodziejska, Anna Stefanowicz Katedra Pielęgniarstwa, Zakład Pielęgniarstwa Ogólnego, Pracownia Pielęgniarstwa Pediatrycznego,
Bardziej szczegółowoPrzykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji
PROGRAM POPRAWY WCZESNEGO WYKRYWANIA I DIAGNOZOWANIA NOWOTWORÓW U DZIECI W PIĘCIU WOJEWÓDZTWACH POLSKI Przykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji
Bardziej szczegółowoMolekuły Miłości. Borys Palka Katarzyna Pyzik. www.agh.edu.pl
Molekuły Miłości Borys Palka Katarzyna Pyzik www.agh.edu.pl Zakochanie Przyczyną Hormonalnych Zmian Grupa zakochanych, 24 osoby (12 mężczyzn, 12 kobiet ) Grupa kontrolna, 24 osoby (12 mężczyzn, 12 kobiet)
Bardziej szczegółowoNazwa programu: LECZENIE PIERWOTNYCH NIEDOBORÓW ODPORNOŚCI U DZIECI
Załącznik nr 11 do Zarządzenia Nr 41/2009 Prezesa NFZ z dnia 15 września 2009 roku Nazwa programu: LECZENIE PIERWOTNYCH NIEDOBORÓW ODPORNOŚCI U DZIECI ICD 10 D80 w tym D80.0, D80.1, D80.3, D80.4, D80.5,
Bardziej szczegółowoUlotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta. Novostella, 10 mg, tabletki Prasteronum
Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta Novostella, 10 mg, tabletki Prasteronum Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zażyciem leku, ponieważ zawiera ona informacje ważne dla
Bardziej szczegółowoWYWIAD LEKARSKI Z PACJENTEM. Wywiad służy ustaleniu etiologii dysfunkcji oraz jej wpływu na Pacjenta i jego. relacje z otoczeniem.
WYWIAD LEKARSKI Z PACJENTEM Wywiad służy ustaleniu etiologii dysfunkcji oraz jej wpływu na Pacjenta i jego relacje z otoczeniem. 1. DANE DEMOGRAFICZNE PACJENTA Imię i nazwisko:... Data miejsce urodzenia:...
Bardziej szczegółowoWskaźniki włóknienia nerek
Wskaźniki włóknienia nerek u dzieci z przewlekłą chorobą nerek leczonych zachowawczo Kinga Musiał, Danuta Zwolińska Katedra i Klinika Nefrologii Pediatrycznej Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich
Bardziej szczegółowoCharakterystyka obrotu kostnego u kobiet w ciąży fizjologicznej i powikłanej porodem przedwczesnym streszczenie.
Anastasiya Zasimovich Charakterystyka obrotu kostnego u kobiet w ciąży fizjologicznej i powikłanej porodem przedwczesnym streszczenie. Ciąża jest to specyficzny, fizjologiczny stan organizmu kobiety. O
Bardziej szczegółowoOPIEKA AMBULATORYJNA NAD CHORYMI Z NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA
OPIEKA AMBULATORYJNA NAD CHORYMI Z NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA dr hab. med. Ewa Konduracka Klinika Choroby Wieńcowej i Niewydolności Serca Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, Krakowski Szpital Specjalistyczny
Bardziej szczegółowoUwarunkowania genetyczne. w cukrzycy
Uwarunkowania genetyczne Kliknij, aby edytować styl wzorca podtytułu w cukrzycy Lek. Sylwia Wenclewska Klinika Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Farmakologii Klincznej Kliknij, aby edytować format tekstu
Bardziej szczegółowoGlikokortykosterydy Okołodobowy rytm uwalniania kortyzolu
Kortyzol w osoczu [ng/ml] 2015-03-12 Glikokortykosterydy Okołodobowy rytm uwalniania kortyzolu 400 200 0 24 8 16 24 Pora doby 1 Dawkowanie GKS 1 dawka rano (GKS długo działające) 2 lub 3 dawki GKS krótko
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 9/2010 Nr 1(30) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Uwarunkowania tempa wzrastania chłopców z somatotropinową niedoczynnością przysadki leczonych hormonem wzrostu The Growth Rate Determinations
Bardziej szczegółowoLECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)
LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) 1. Kryteria kwalifikacji: ŚWIADCZENIOBIORCY 1.1. Leczenie interferonem beta: 1) rozpoznanie postaci rzutowej stwardnienia rozsianego oparte na kryteriach
Bardziej szczegółowodzienniczek pacjenta rak nerki
dzienniczek pacjenta rak nerki Grafika i skład: Fundacja Wygrajmy Zdrowie Wydanie I Styczeń 2015 Wszelkie prawa zastrzeżone. Podstawowe dane Imię i nazwisko: Data urodzenia: Lekarz prowadzący: Palcówka
Bardziej szczegółowoMEDYCYNA ROZRODU Z SEKSUOLOGIĄ RÓŻNICOWANIE PŁCIOWE
MEDYCYNA ROZRODU Z SEKSUOLOGIĄ RÓŻNICOWANIE PŁCIOWE Różnicowaniem płciowym nazywamy procesy zachodzące w okresie płodowym, które na podstawie płci genetycznej doprowadzają do powstania różnic w budowie
Bardziej szczegółowoULOTKA DOŁĄCZONA DO OPAKOWANIA: INFORMACJA DLA PACJENTA
ULOTKA DOŁĄCZONA DO OPAKOWANIA: INFORMACJA DLA PACJENTA Biosteron, 5 mg, tabletki Biosteron, 10 mg, tabletki Biosteron, 25 mg, tabletki (Dehydroepiandrosteronum) Należy
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 5/2006 Nr 2(15) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Czy niehomogenna struktura jajników u dziewcząt z thelarche praecox (TP) jest czynnikiem ryzyka przedwczesnego dojrzewania prawdziwego?
Bardziej szczegółowoSEMESTR LETNI 2014/2015 HARMONOGRAM ZAJEC KIERUNEK LEKARSKI ROK III PL
3B 3A Grupa Data Godzina miejsce Przedmiot/tematyka Prowadzący czwartek 8.00-8.45 8.45-11.45 Mieszanki mlekozastępcze. Zaburzenia karmienia u dzieci. Cyrta 4 h Rozwój psychomotoryczny dziecka do 3 roku
Bardziej szczegółowoLECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 589 Poz. 86 Załącznik B.29. LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) 1. Kryteria kwalifikacji: ŚWIADCZENIOBIORCY 1.1. Leczenie interferonem beta: 1) rozpoznanie
Bardziej szczegółowoV LECZNICTWO STACJONARNE
V LECZNICTWO STACJONARNE V LECZNICTWO STACJONARNE W 2004 r. na terenie województwa lubelskiego funkcjonowało 35 szpitali ogólnych, 3 szpitale psychiatryczne, 1 sanatorium przeciwgruźlicze oraz jeden zakład
Bardziej szczegółowoProf. dr hab. n. med. Lesław Szydłowski Katedra i Klinika Kardiologii Dziecięcej Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Prof. dr hab. n. med. Lesław Szydłowski Katedra i Klinika Kardiologii Dziecięcej Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach Wstęp: Bladość u dzieci do 1 roku życia Bladość to subiektywny objaw polegający
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Rymkiewicz-Kluczyńska B. i inni: Ocena wyników leczenia hormonem Szewczyk wzrostu L. polskich i inni Aktywność pacjentów opioidowa z idiopatycznym u dziewcząt niedoborem z nadczynnością hormonu i niedoczynnością
Bardziej szczegółowoTab. 2. Charakterystyka zbadanej populacji w latach 1998-1999 w grupach płci i wieku. Grupy wiekowe. 18-28 29-39 40-49 50-59 >60 r.
. WYIKI Analizie poddano wyniki badań 89 osób, 7 kobiet i mężczyzn w wieku 8-78 lat. Średnia wieku kobiet wynosiła,8 ±,6 lat, średnia wieku mężczyzn wynosiła,89 ± 7, lat. Średnia wieku dla obu płci wynosiła,6
Bardziej szczegółowo