I. Inhibitory syntezy ściany komórkowej

Transkrypt

1 Antybiotyki beta-laktamowe I. Inhibitory syntezy ściany komórkowej Hamują syntezę ściany komórkowej i wykazują działanie bakteriobójcze. Do antybiotyków beta-laktamowych zaliczamy: 1. Penicyliny 2. Cefalosporyny 3. Karbapenemy 4. Monobaktamy 1. Penicyliny o Penicyliny naturalne: penicylina G (i.v.), penicylina prokainowa (i.m.), penicylina benzatynowa (i.m.) o najdłuższym czasie działania penicylina V (p.o.) o Penicylinazooporne penicyliny wykazujące aktywność przeciwgronkowcową: np.kloksacylina o Penicyliny o poszerzonym spektrum działania aminopenicyliny: amoksycylina i ampicylina. o Penicyliny aktywne wobec Pseudomonas: karboksypenicyliny (tykarcylina) i ureidopenicyliny (piperacylina). Poniżej przedstawiono przykłady penicylin z ich aktywnością przeciwbakteryjną. Penicylina G Streptococcus pyogenes Treponema palidum Clostridium perfringens Actinomyces Kloksacylina Staphylococcus aureus (MSSA) i epidermidis Amoksycylina i Ampicylina Streptococcus pneumoniae i pyogenes Enterococcus sp. Enterobacteriaceae: E. coli, Proteus mirabilis, Salmonella, Shigella Haemophilus influenzae Helicobacter pylori Listeria monocytogenes

2 Borrelia burgdorferi Helicobacter pylori Amoksycylina charakteryzuje się lepszą biodostępnością od ampicyliny. Amoksycylina występuje w preparatach farmaceutycznych sama oraz w połączeniu z inhibitorem beta-laktamaz kwasem klawulanowym. Dodatek inhibitora beta-laktamaz do amoksycyliny lub do innych penicylin rozszerza spektrum działania antybiotyku o bakterie wytwarzające enzym beta-laktamazę. Występują następujące połączenia: Amoksycylina + kwas klawulanowy Ampicylina + sulbaktam Piperacylina + tazobaktam Tykarcylina + kwas klawulanowy Piperacylina Streptococcus pneumoniae i pyogenes Haemophilus influenzae Pseudomonas aeruginosa Wybrane działania niepożądane penicylin: Reakcje nadwrażliwości opisywane jako wysypka, pokrzywka, a nawet wstrząs anafilaktyczny, szczególnie po penicylinach naturalnych stosowanych parenteralnie. Ze względu na częste występowanie ostrych reakcji anafilaktycznych (0,004-0,04%), przed podaniem naturalnych penicylin zaleca się wykonanie testu z penicyliną krystaliczną 100 IU, solą fizjologiczną, a przed podaniem penicyliny prokainowej dodatkowo z prokainą. Wszystkie składniki podawane są w ilości 0,1 ml śródskórnie, w przedramię. Dysbakterioza (objawiająca się biegunką), szczególnie po antybiotykach szerokowidmowych, w wyniku której występują nadkażenia grzybicze i/lub bakteryjne, np.namnażanie patogenów np. Clostridium difficile (odpowiedzialnych za rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego). Interakcje penicylin Z antybiotykami aminoglikozydowymi Z doustnymi środkami antykoncepcyjnymi Z antykoagulantami 2. Cefalosporyny są podzielone na 4 generacje. Przykłady antybiotyków z ich spektrum działania podane są poniżej. Cefaleksyna I generacja Streptococcus pneumoniae i pyogenes Staphylococcus aureus (MSSA) E. coli Proteus mirabilis Klebsiella pneumonia Cefuroksym II generacja

3 Streptococcus pneumoniae i pyogenes Staphylococcus aureus (MSSA) Haemophilus influenzae Neisseria gonorrhoeae E. coli Proteus mirabilis Klebsiella pneumoniae Cefoperazon III generacja Streptococcus pneumoniae i pyogenes Staphylococcus aureus (MSSA) Haemophilus influenzae Neisseria meningitidis, gonorrhoeae Pseudomonas aeruginosa Enterobacteriaceae Reakcje nadwrażliwości - obserwuje się również reakcje krzyżowe z penicylinami. Oznacza to, że osobie, u której wystąpił wstrząs anafilaktyczny po penicylinach nie należy podawać cefalosporyn. Dysbakterioza Rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego szczególnie w wyniku terapii cefalosporynami II i III generacji. Nefrotoksyczność Interakcje W połączeniu z alkoholem możliwość wystąpienia reakcji disulfiramowej Z aminoglikozydami Z wankomycyną 3. Karbapenemy np. Imipenem Należy do antybiotyków szerokowidmowych. Streptococci, Metycylino-wrażliwe Staphylococci Gatunki Haemophilus Enterobacteriaceae Neisseria spp. P.aeruginosa beztlenowce Imipenem zawsze jest stosowany z cilastatyną, która hamuje metabolizm antybiotyku. 4. Monobaktamy

4 np. Aztreonam Działają na tlenowe Gram ujemne pałeczki: rodzina Enterobacteriacae i P. aeruginosa Słaba krzyżowa reakcja alergiczna z innymi beta-laktamami i może być stosowany w przypadku reakcji anafilaktycznej na pozostałe beta-laktamy Glikopeptydy Wankomycyna Streptococcus pneumoniae i pyogenes w tym oporne na penicylinę Enterococcus sp. Staphylococcus aureus (MRSA) Clostridium difficile Hamuje syntezę ściany komórkowej i wykazuje działanie bakteriobójcze. Nie wchłania się z przewodu pokarmowego i w infekcjach układowych jest stosowana pozajelitowo we wlewie podawanym w ciągu około 2h. Oto- i nefrotoksyczność, którą mogą nasilić leki o podobnych właściwościach Zespół czerwonego karku wynikający z uwalniania przez wankomycynę histaminy Antybiotyki aminoglikozydowe np. II. Inhibitory syntezy białek amikacyna, gentamycyna, tobramycyna, streptomycyna neomycyna Haemophilus infuenzae Pseudomonas aeruginosa Enterobacteriaceae Aminoglikozydy działają bakteriobójczo, nie wchłaniają się z przewodu pokarmowego, dlatego są stosowane pozajelitowo celem działania ogólnoustrojowego. Stosowane są także miejscowo: - doustnie neomycyna w celu wyjałowienia jelita przed zabiegami chirurgicznymi i w encefalopatii wątrobowej, - na powierzchnię skóry - np. neomycyna - w kroplach do oczu np. gentamycyna, tobramycyna.

5 Oto- i nefrotoksyczność Kategoria D Interakcje: Z penicylinami, cefalosporynami oraz wankomycyną Z furosemidem Makrolidy I generacja: Erytromycyna i Spiramycyna II generacja: Azytromycyna i Klarytromycyna i Roksytromycyna Streptococcus pneumoniae i pyogenes Staphylococcus aureus (MSSA) Haemophilus influenzae (tylko II generacja) Neisseria meningitidis, N. gonorrhoeae Helicobacter pylori Helicobacter pylori Bordetella pertussis Bakterie atypowe: Chlamydia sp., Mycoplasma sp., Legionella sp. Toxoplasma gondii Makrolidy działają bakteriostatycznie. Stanowią alternatywę dla antybiotyków beta-laktamowych u osób uczulonych na penicyliny. Działania niepożądane są nieliczne, głównie wywołują zaburzenia żołądkowo-jelitowe. Interakcje są związane z hamującym działaniem erytromycyny i klarytromycyny wobec cytochromu P450. Właściwości takie prowadzą do zahamowania metabolizmu leków metabolizowanych przez cytochrom P450 (statyny, werapamil, benzodiazepiny i in.). Linkozamidy np. Klindamycyna Stosowana w leczeniu zakażeń wywołanych m. in. przez: Streptococcus pneumoniae i pyogenes Staphylococcus aureus (MSSA) Bakterie beztlenowe: Clostridium perfringens, Bacteroides sp., Fusobacterium Wykazuje działanie bakteriostatyczne. Dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego i penetruje, osiągając stężenie terapeutyczne, do kości i miazgi zębowej. Nie penetruje do płynu mózgowo-rdzeniowego. Zaburzenia żołądkowo-jelitowe Rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego

6 Tetracykliny np. Tetracyklina, Doksycyklina Neisseriae gonorrhoeae Bakterie atypowe: Mycoplasma pneumoniae, Chlamydia sp. Borrelia burgdorferi Bordetella pertussis Vibrio cholerae Działają bakteriostatycznie. Dysbakterioza i wynikające z niej bakteryjne i/lub grzybicze nadkażenia Hepatotoksyczność; Fototoksyczność i z tego powodu podczas terapii tetracyklinami należy unikać ekspozycji na światło; Wykazują działanie teratogenne wobec płodu (należą do kategorii D); Zaburzenia żołądkowo-jelitowe Są przeciwwskazane u dzieci do 8 roku życia ze względu na możliwość tworzenia kompleksów z jonami wapnia, co prowadzi do nieodwracalnych zmian w zębach (brązowe przebarwienie i hipoplazję szkliwa). Interakcje: Obecność grup hydroksylowych powoduje tworzenie nierozpuszczalnych kompleksów w przewodzie pokarmowym z kationami dwu- i trójwartościowymi. Efektem interakcji jest zmniejszone wchłanianie tetracyklin. Tetracykliny zmniejszają efektywność doustnych środków antykoncepcyjnych. Linezolid Streptococcus pneumoniae i pyogenes w tym oporne na penicylinę Enterococcus sp. (VRE) Staphylococcus aureus (MRSA, VISA, VRSA) Fluorochinolony III. Pozostałe leki przeciwbakteryjne Są inhibitorami gyrazy DNA (topoizomerazy II), a także topoizomerazy IV. Wykazują działanie bakteriobójcze. I generacja: kwas nalidyksowy II generacja: Ciprofloksacyna, ofloksacyna, norfloksacyna Haemophilus influenzae Enterobacteriaceae

7 Pseudomonas aeruginosa Bacillus antracis Bakterie atypowe: Chlamydia sp., Mycoplasma sp., Legionella sp. III generacja: Moksyfloksacyna Streptococcus pneumoniae i pyogenes Staphylococcus aureus Haemophiluis influenzae Neisseria meningitidis, N. gonorrhoeae Enterobacteriaceae Bordetella pertussis Bakterie atypowe: Chlamydia sp., Mycoplasma sp., Legionella sp. Ze strony ośrodkowego układu nerwowego: bóle głowy, senność, zaburzenia widzenia, niepokój, a nawet psychozy, majaczenie, drgawki; Rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego; Chondrotoksyczność: uszkadzają chrząstki nasadowe w organizmach rozwijających się, dlatego nie należy podawać dzieciom i młodzieży do 18 r.ż.; Tendinopatie - uszkodzenie ścięgien, prowadzące do ich pękania np. ścięgna piętowego (Achillesa); Fototoksyczność. Interakcje: Z jonami dwu- i trójwartościowymi Np. z teofiliną, warfaryną Kotrimoksazol: sulfametoksazol + trimetoprim Streptococcus pneumonia Staphylococcus aureus Enterobacteriaceae: E. coli, Salmonella, Shigella Bordetella pertussis Pneumocystis jiroveci Sulfametoksazol hamuje syntezę kwasu dihydrofoliowego, a trimetoprim hamuje redukcję do kwasu tetrahydrofoliowego (forma aktywna). Każdy z leków stosowanych oddzielnie wykazują działanie bakteriostatyczne, zastosowane razem mogą działać bakteriobójczo. Krystaluria; Reakcje nadwrażliwości, zespół Stevens-Johnsona, a nawet toksyczna nekroliza naskórka (zespół Lyella); Anemia hemolityczna; Żółtaczka jąder podkorowych u noworodków, dlatego lek jest przeciwwskazany u noworodków i u kobiet ciężarnych, szczególnie w III trymestrze ciąży; Fototoksyczność. Interakcje:

8 Z NLPZ-tami Z warfaryną, acenokumarolem, doustnymi lekami przeciwcukrzycowymi, pochodnymi sulfonylomocznika Metronidazol Helicobacter pylori Beztlenowce Trichomonas vaginalis Objawy neurotoksyczne: senność, zawroty głowy, neuropatie Reakcja disulfiramowa w połączeniu z alkoholem Furagina Streptococcus sp. Staphylococcus sp. Enterobacteriaceae: E. coli Nystatyna Flukonazol IV. Leki przeciwgrzybicze