DO NOT COPY. w przetwarzaniu informacji. Początek rewolucji RAPORT

Transkrypt

1 » dodatek promocyjny DO NOT COPY Początek rewolucji w przetwarzaniu informacji Dwadzieścia lat po premierze internetu przedsiębiorstwa czeka kolejna zmiana w zarządzaniu zasobami informatycznymi. Dzięki nowemu modelowi przetwarzania informacji, wykorzystującemu rozwiązania IT dostępne za pośrednictwem chmury obliczeniowej, firmy mogą obniżyć koszty utrzymania infrastruktury i zwiększyć swoją elastyczność. R 1

2 DO NOT COPY Chmura obliczeniowa: bilans korzyści i zagrożeń Przedsiębiorstwa działające w Polsce mają już za sobą pierwsze doświadczenia z wdrażaniem rozwiązań IT opartych na koncepcji cloud computing. Na ich podstawie dyrektorzy informatyki są w stanie wskazać konkretne korzyści biznesowe i technologiczne, wynikające z wdrożenia nowego modelu dostępu do mocy obliczeniowych. ANTONI BIELEWICZ, SERGIUSZ PROKURAT, PIOTR PIETRZAK Eksperci tacy jak Nicholas Carr czy Andrew McAfee nie mają wątpliwości cloud computing to najważniejsza innowacja w zakresie technologii informatycznych (IT) od momentu upowszechnienia internetu. Nowy model, pozwalający na częściową rezygnację z wdrożeń rozwiązań teleinformatycznych i wykorzystanie w zamian zasobów dostępnych za pośrednictwem internetu (w formie chmury publicznej), sieci korporacyjnej (jako chmura prywatna) lub w modelu łączącym oba te sposoby komunikacji (jako chmura heterogeniczna), ma wiele zalet. Umożliwia dostęp do zasobów obliczeniowych bez konieczności ponoszenia dużych inwestycji początkowych, a firmom, które już dokonały takich zakupów, pozwala na bardziej efektywne i elastyczne wykorzystanie wdrożonych zasobów. Pozwala także na odzyskanie pełnej kontroli nad nakładami na technologie informatyczne. Dzięki wprowadzeniu wraz z cloud computing nowego modelu rozliczeń, uzależnionego od zakresu i intensywności korzystania z zasobów, korporacyjni użytkownicy odzyskują pełną kontrolę nad nakładami na technologie informatyczne. Korzyści ekonomiczne i orga nizacyjne idą w parze z kilkoma ograniczeniami zniechęcającymi do wprowadzania w firmie tego typu rozwiązań. Są one związane przede wszystkim z ryzykiem okresowej lub ostatecznej utraty dostępu do danych korporacyjnych, stopniowym pozbywaniem się kompetencji technologicznych przez lata uznawanych za kluczowe dla konkurencyjności firm, a w związku z tym także postępującym uzależnieniem korporacyjnych użytkowników technologii od dostawców IT. Ograniczenia te są na tyle duże, że w przypadku wielu organizacji, zwłaszcza tych podlegających ścisłemu nadzorowi regulatorów, podważają sens implementacji nowego modelu dostępu do technologii. Rozwiązaniem staje się wówczas budowa chmury prywatnej działającej wewnątrz organizacji. Ostateczna odpowiedź na pytanie, czy warto podjąć to wyzwanie i skorzystać z możliwości oferowanych przez chmurę, zależy od umiejętnego wyważenia potencjalnych zysków i strat. Chcąc dowiedzieć się, jak wygląda ten bilans w przypadku firm działających w Polsce, w styczniu i lutym 2012 roku przeprowadziliśmy serię ustrukturyzowanych wywiadów z dyrektorami ds. informatyki (CIO) z jedenastu firm z pierwszej dwusetki rankingów największych przedsiębiorstw działających w Polsce. Pod uwagę braliśmy organizacje z czterech sektorów, uznawanych za najlepiej zinformatyzowane gałęzie gospodarki: telekomunikacji, instytucji finansowych, zakładów przemysłowych i przedsiębiorstw z sektora użyteczności publicznej (utilities). W naszym badaniu udział wzięli przedstawiciele firm, które wdrożyły u siebie rozwiązania do przetwarzania danych w chmurze lub korzystają ze zwirtualizowanych, scentralizowanych platform, stanowiących fundament chmur obliczeniowych. Ich doświadczenia i opinie pozwalają na stworzenie wyczerpującej odpowiedzi na pytanie o korzyści i ryzyko związane Korzyści o charakterze technologicznym osiągane dzięki implementacji rozwiązań cloud computing mają charakter dodatkowy i powinny być wtórne w stosunku do korzyści biznesowych, takich jak oszczędności, wzrost elastyczności umożliwiający np. obsługę większej grupy klientów, uzyskany dzięki zwiększeniu skalowalności przedsiębiorstw, lub rozwój nowej oferty rynkowej. Jednocześnie cloud computing jest dobrym narzędziem, które poprzez propozycję nowych usług umożliwia utrzymanie i pozyskanie nowych klientów m.in. dla firm telekomunikacyjnych. Tomasz Matuła, dyrektor Infrastruktury IT w Grupie TP R 2

3 DO NOT COPY z wykorzystaniem rozwiązań obliczeniowych dostępnych za pośrednictwem chmury. Chmura jako element transformacji firmy Pomimo tego, że rozwiązania umożliwiające wirtualizację zasobów IT i zapewniające dostęp do mocy obliczeniowych oraz funkcji systemów informatycznych za pośrednictwem sieci internetowych są w ofercie najwięk szych dostawców technologicznych już od dekady, przedsiębiorstwa działające w Polsce korzystają z tego typu rozwiązań dopiero od 2 3 lat. Ich wprowadzenie w firmie jest elementem transformacji zasobów informatycznych. Typowym przedsięwzięciem tego rodzaju jest program przeprowadzony w ostatnich latach przez ABB. Podzielony na struktury regionalne i dywizyjne koncern przez lata rozwijał swoje lokalne działy informatyki. W efekcie powstała struktura o rozproszonej architekturze z niemal oddzielnymi jednostkami i infrastrukturą. Możliwości, jakie niesie ze sobą wirtualizacja, automatyzacja procesów oraz szybki rozwój technologii sieciowych, spowodowały, że grupa i lokalne jednostki podejmowały decyzje o centralizacji zasobów i usług IT. Działania W badaniu przygotowanym przez Harvard Business Review Polska i IBM Polska udział wzięli: Piotr Alicki, wiceprezes zarządu ds. IT, PKO BP Mariusz Bondarczuk, dyrektor Pionu IT, ING Bank Śląski Janusz Derda, dyrektor Obszaru Technologii Informacyjnych, Bank Zachodni WBK Jan Fecko, dyrektor Departamentu Zarządzania Zasobami Informacyjnymi, Tauron Polska Energia Jarosław Jędrzejowski, dyrektor jednostki IT Ciech SA i prezes spółki Chemia.com, zapewniającej grupie obsługę informatyczną Dariusz Kupiec, dyrektor Biura Eksploatacji Platform i Systemów Informatycznych w T-Mobile Polska Tomasz Matuła, dyrektor Infrastruktury IT, Grupa TP Marek Niziołek, dyrektor Informatyki, Synthos Anetta Pilch, dyrektor Biura Informatyki Korporacyjnej, Azoty Tarnów Unifikacja rozwiązań, elastyczność czy szybkość reagowania to bezpośrednie korzyści, jakie uzyskujemy dzięki wirtualizacji zasobów. Dobre zarządzanie architekturą wirtualną, planowane w dłuższej perspektywie, pozwala na większą elastyczność we wdrażaniu nowych rozwiązań, a także większe pole manewru przy tworzeniu biznesowego uzasadnienia dla projektu (business case)". Piotr Alicki, wiceprezes zarządu ds. IT, PKO BP trwające kilka ostatnich lat można zaobserwować zarówno na poziomie systemów grupowych, jak i w przypadku lokalnych, krajowych infrastruktur IT. W przypadku ABB w Polsce proces odbywał się w kilku etapach. Rozpoczął się od wirtualizacji i optymalizacji zasobów oraz standaryzacji środowisk informatycznych. Kolejnym krokiem było skonsolidowanie systemów, takich jak ERP oraz inne aplikacje wspierające prowadzenie biznesu. Naturalnym następstwem tych działań jest tworzenie prywatnej chmury, która oparta na podstawowych i zapasowych centrach danych udostępnia w jednolity sposób usługi IT dla użytkowników organizacji. Firmy korzystające z cloud computing skupiają się przede wszystkim na rozwoju chmur prywatnych, a z rozwiązań dostępnych za pośrednictwem internetu (public cloud) korzystają jedynie do realizacji standardowych usług komunikacyjnych (wideokonferencje, praca grupowa) lub ściśle odseparowanych od reszty systemów funkcji (takich jak gromadzenie danych na potrzeby urzędów czy testy bezpieczeństwa IT). Wyraźny wyjątek stanowią tu operatorzy telekomunikacyjni (T-Mobile, Grupa TP). Co prawda, tak jak wszyscy na swoje wewnętrzne potrzeby wykorzystują przede wszystkim chmury prywatne. Równocześnie jednak rozważają lub są na etapie przygotowań oferty usług świadczonych za pomocą chmury publicznej. Stanisław Świątek, dyrektor ds. Strategii IT, Project Portfolio Manager, RWE Polska Mirosław Wyrwa, dyrektor ds. Infrastruktury i Obsługi Systemów Sieciowych, ABB Sp. z o.o. Szeroki zakres wpływu Konserwatywne podejście do wprowadzania do organizacji rozwiązań cloud R 3

4 computing traktowanych jako uzupełnienie, a nie zastępstwo dotychczasowych platform, a także wdrażanie przede wszystkim chmur prywatnych, gwarantujących zachowanie kontroli nad zasobami, umożliwia firmom szybkie osiągnięcie wymiernych korzyści. Pozwala także na zminimalizowanie ryzyka wynikającego z wprowadzenia nowych rozwiązań. Mimo że większość firm, z którymi rozmawialiśmy, korzysta z cloud computing w ograniczonym zakresie, do realizacji precyzyjnie określonych funkcji, to jednak wprowadzenie nowego modelu dostępu do technologii wywiera coraz większy wpływ na działanie nie tylko pionów technologii, ale i całych przedsiębiorstw. (Więcej na ten temat w ramce Przykłady zastosowania cloud computing w firmach działających w Polsce). Korzyści odnoszone przez przedsiębiorstwa przetwarzające swoje informacje w chmurze należą do trzech grup. Pierwsza to korzyści technologiczne, a więc obserwowane przede wszystkim przez działy informatyki i prowadzące do uproszczenia procesów IT oraz obniżenia kosztów ich realizacji. Druga to korzyści biznesowe, a więc wszelkie korzystne zmiany, polegające m.in. na uproszczeniu i przyspieszeniu realizacji pewnych działań lub zwiększeniu tempa rozwoju produktów i usług, obserwowane przez użytkowników systemów korporacyjnych spoza działu IT. Trzecia grupa to korzyści pośrednie, odczuwane wyraźnie zarówno przez działy technologiczne, jak i biznesowe w firmie, a więc trudne do jednoznacznego przypisania do jednej z wcześniejszych kategorii. Ich upowszechnienie prowadzi do poważnych zmian w modelu współpracy pomiędzy działami informatyki a pozostałymi częściami organizacji. Poniżej opisujemy najważniejsze korzyści i bariery utrudniające wdrożenie cloud computing, wymieniane przez naszych rozmówców. (Szczegółową listę korzyści wymienionych przez uczestników badania przedstawiamy w ramce Korzyści z wprowadzenia cloud computing w firmie). Korzyści technologiczne Budowa zintegrowanej, scentralizowanej platformy udostępniającej moc obliczeniową i zasoby technologiczne w formie usług silnie wpływa na funkcjonowanie działu informatyki. Dzięki stworzeniu rozwiązań udostępniających infrastrukturę na żądanie zyskujemy dostęp do zasobów potrzebnych do projektowania, rozwoju i testowania systemów, bez obciążania platformy obsługującej systemy firmowe. Dynamiczne przydzielanie mocy na potrzeby aplikacji pozwala na mniej restrykcyjne planowanie obciążenia platformy sprzętowej, a możliwość współdzielenia zasobów ułatwia proces tworzenie kopii zapasowych, mówi Jan Fecko, dyrektor Departamentu Zarządzania Zasobami Informacyjnymi w koncernie Tauron Polska Energia. Korzyści te są bardzo rozległe i dotykają niemal każdego aspektu funkcjonowania działu informatyki. Najbardziej wyraźnymi efektami implementacji rozwiązań cloud computing pozostają: wzrost poziomu automatyzacji, a także standaryzacja i uporządkowanie procesów IT; obniżenie całkowitych kosztów utrzymania rozwiązań technologicznych; wzrost skalowalności wykorzystywanych rozwiązań i możliwość zwiększenia wydajności systemów bez konieczności przestojów. Automatyzacja, standaryzacja i uporządkowanie procesów IT umożliwiają

5 Korzyści z wprowadzenia cloud computing w firmie Implementacja rozwiązań dostępnych w modelu chmury obliczeniowej wiąże się z szeregiem wymiernych korzyści o charakterze technologicznym i biznesowym, a także pozytywnych efektów, które trudno jednoznacznie przypisać do jednej z tych kategorii, a prowadzących do stopniowej zmiany relacji pomiędzy IT a pozostałymi częściami organizacji. Poniżej prezentujemy wszystkie korzyści wskazywane przez uczestników badań. Skala znaczenia czynników została przedstawiona za pomocą wielkości czcionek. KORZYŚCI TECHNOLOGICZNE Obniżenie kosztów utrzymania infrastruktury Poprawa współpracy IT - biznes Wzrost liczby innowacji produktowych lub usługowych Możliwość rozbudowy rozwiązań bez konieczności przestojów Obniżenie całkowitych kosztów utrzymania IT Skrócenie czasu implementacji rozwiązań IT oraz możliwość aktualizacji oprogramowania bez przestojów Automatyzacja, standaryzacja i uporządkowanie procesów IT Zastąpienia inwestycyjnego modelu rozwoju IT modelem usługowym Zwiększenie wydajności umożliwiające szybsze pozyskiwanie informacji Zmiana modelu finansowania rozwiązań IT z kosztów stałych na oparty na kosztach zmiennych Wzrost liczby innowacji procesowych Skrócenie czasu wprowadzania produktów lub usług na rynek Zwiększenie produktywności w organizacji Obniżenie kosztów realizacji i wzrost elastyczności procesów IT Zwiększenie wydajności i niezawodności systemów Zwiększenie możliwości współpracy pomiędzy pracownikami Ułatwienie integracji rozwiązań technologicznych KORZYŚCI BIZNESOWE ograniczenie czasu potrzebnego na realizację podstawowych zadań działów informatyki. Pozwalają na lepszą kontrolę nad działaniami podejmowanymi przez użytkowników i ułatwiają rozwój kompetencji działów IT, które mogą skupić się na wspieraniu mniejszej liczby rozwiązań. Skala korzyści osiąganych w ten sposób jest proporcjonalna do przyjętego stopnia standaryzacji. W Grupie Kapitałowej Synthos, do której należą zakłady produkcyjne w Oświęcimiu i czeskich Kralupach, dział informatyki ujednolicił i zebrał w pakiety aplikacyjne działające na zwirtualizowanej infrastrukturze serwerowej ponad 90% kluczowych aplikacji, które są przechowywane w jednym, odpowiednio zabezpieczonym, centrum przetwarzania danych działającym jak chmura prywatna. Dopóki korzystaliśmy z różnych rozwiązań sprzętowych, zawsze mieliśmy dylemat, które z rozwiązań rozwijać na potrzeby kolejnych systemów aplikacyjnych. Jeden serwer lepiej współpracował z tym systemem, drugi z innym, co utrudniało utrzymanie standardów. Odkąd ujednoliciliśmy platformę i zwirtualizowaliśmy platformę sprzętową i systemową, zaczęło nam się opłacać wdrażanie narzędzi do automatyzacji i monitoringu procesów zarządzania infrastrukturą R 5

6 DO NOT COPY oraz systemami IT. Zarządzanie platformą zostało radykalnie uproszczone, rozwiązanie stało się zdecydowanie bardziej elastyczne, a do tego sumarycznie tańsze w utrzymaniu, mówi Marek Niziołek, dyrektor Informatyki, Synthos. Obniżenie całkowitych kosztów utrzymania rozwiązań technologicznych jest wynikiem redukcji liczby wykorzystywanych rozwiązań i poprawienia sposób gospodarowania zasobami. Chmura prywatna stwarza możliwość wykorzystania tej samej infrastruktury do przetwarzania danych używanych przez różne systemy, w zależności od aktualnych potrzeb użytkowników. To tzw. współdzielenie zasobów i dynamiczne przydzielanie mocy obliczeniowych pozwalają na lepsze wykorzystanie wdrożonych w firmie platform. Jak szacuje Dariusz Kupiec, dyrektor Biura Eksploatacji Platform i Systemów Informatycznych w T-Mobile poziom tzw. utylizacji (a więc stopnia obciążenia zasobów) wzrasta z 10 15% do 30 40%, co oznacza nawet czterokrotną poprawę efektywności finansowej inwestycji w infrastrukturę. Bardziej produktywne wykorzystanie raz kupionej infrastruktury oznacza ograniczenie kosztów ponoszonych na opiekę nad sprzętem, wynajem powierzchni biurowej czy zakup energii elektrycznej do zasilania i chłodzenia centrów przetwarzania. Obniżenie kosztów realizacji i wzrost elastyczności procesów IT. Przeniesienie rozwiązań technologicznych na platformę cloud prowadzi do zwiększenia kontroli nad sposobem ich użytkowania, upraszcza i skraca czas wykonania podstawowych zadań związanych z utrzymaniem platformy sprzętowej, a także ułatwia monitoring usług realizowanych przez IT. Im większa jest przejrzystość usług realizowanych przez dział informatyki, tym łatwiejsza jest identyfikacja i likwidacja potencjalnych wąskich gardeł w procesach. Wzrost skalowalności wykorzystywanych rozwiązań i możliwość zwiększenia wydajności systemów bez przestojów znacząco ułatwiają zarządzanie zasobami IT. Pozwalają na niemal natychmiastowe tworzenie nowych środowisk potrzebnych do rozwoju aplikacji, testowania nowych funkcji w systemach lub zwiększania wydajności. Możemy błyskawicznie reagować na wszelkie problemy z wydajnością, a także szybko i prosto wdrażać zmiany w systemach, które dostarczamy dla końcowego użytkownika, mówi Mariusz Bondarczuk, dyrektor Pionu IT w ING Banku Śląskim. W praktyce przygotowanie infrastruktury na potrzeby nowych projektów zajmuje w niektórych firmach korzystających z cloud computing nawet dziesięć razy mniej czasu niż przy dotychczasowych metodach rozwoju, zakładających zakup lub rozbudowę sprzętu i licencji, instalację nabytego oprogramowania i późniejsze utrzymanie powstałych w ten sposób platform. Wprowadzenie w firmie nowego modelu dostępu do zasobów IT niesie ze sobą skutki obserwowane nie tylko w dziale informatyki, ale także w skali całego przedsiębiorstwa. Jednym z efektów wirtualizacji i wprowadzenia w firmie mechanizmów typowych dla przetwarzania w chmurze jest możliwość efektywnego ustrukturyzowania działalności i wzmocnienia mechanizmów korporacyjnych w przedsiębiorstwie, wymuszających m.in. wprowadzenie wyraźnej struktury obiegu informacji finansowej. Jarosław Jędrzejowski, dyrektor jednostki IT Ciech SA i prezes spółki Chemia.com, zapewniającej grupie obsługę informatyczną Korzyści biznesowe Wprowadzenie w firmie nowego modelu dostępu do zasobów IT niesie ze sobą skutki obserwowane nie tylko w dziale informatyki, ale także w skali całego przedsiębiorstwa. Jak wynika z naszych rozmów, najważniejszymi korzyściami o charakterze biznesowym, odnotowywanymi po wprowadzeniu w firmie rozwiązań cloud computing, pozostaje: skrócenie czasu wprowadzania nowych produktów lub usług na rynek (time-to-market); zwiększenie produktywności pracowników, działów lub całej organizacji, m.in. poprzez obniżenie kosztów realizacji operacji i procesów biznesowych; zapewnienie możliwości elastycznego modelowania procesów biznesowych lub polepszenie jakości danych oraz informacji dostarczanych pracownikom. Skrócenie czasu wprowadzania produktów lub usług na rynek. Poprawa wskaźnika time-to-market jest widoczna wyraźnie w firmach dostarczających produkty i usługi silnie uzależnione od technologii, np. w bankowości i telekomunikacji. Ograniczenie stopnia złożoności projektów, spadek czasu potrzebnego na dostarczenie infrastruktury potrzebnej do ich realizacji, większa elastyczność w realizacji zapotrzebowania na zasoby technologiczne, a także przyspieszenie procesów działania i ich jakości, powodują, że czas przygotowania infrastruktury pod projekty, najpierw skrócony dzięki automatyzacji procesów z 6 tygodni do ok. 2 tygodni, po przeniesieniu do wewnętrznej chmury obliczeniowej spadł do 2 3 dni, wylicza Dariusz R 6

7 Kupiec, dyrektor Biura Eksploatacji Platform i Systemów Informatycznych w T-Mobile Polska. Podobne efekty są także udziałem innych firm korzystających z chmur prywatnych. Zwiększenie produktywności w organizacji. Ujednolicenie platform przetwarzania danych osiągane dzięki wirtualizacji i udostępnieniu użytkownikom technologii w modelu cloud computing pozwala na usprawnienie procesów wymiany informacji, a w rezultacie szybszą realizację wielu zadań przez użytkowników systemów korporacyjnych. Efekt ten zaobserwowano m.in. w Grupie Chemicznej Ciech, w skład której wchodzą firmy produkcyjne i handlowe. Centralizacja i wirtualizacja części zasobów poprawiły obieg informacji finansowej dostarczanej przez spółki i jak mówi Jarosław Jędrzejowski, dyrektor jednostki IT Ciech SA oraz prezes spółki Chemia.com, zapewniającej grupie obsługę informatyczną stały się elementem wzmacniania mechanizmów korporacyjnych w organizacji, m.in. wymuszających wprowadzenie wyraźnej struktury obiegu informacji finansowej. Dobrym przykładem pozytywnych efektów udostępnienia użytkownikom rozwiązań za pośrednictwem chmury obliczeniowej jest projekt standaryzacji stanowisk pracy w oddziałach ING Banku Śląskiego. Jego efektem było obniżenie kosztów użytkowania systemu i wzrost mobilności personelu. W tej chwili, niezależnie od tego, do którego oddziału zostali oddelegowani, pracownicy mogą korzystać z bezpiecznego dostępu do systemu i wykonywać swoje obowiązki. Pozwala to na elastyczne dysponowanie kadrą i przemieszczanie ludzi pomiędzy stanowiskami, oddziałami i lokalizacjami, a w rezultacie prowadzi do obniżenia kosztów. Narodziny nowego modelu współpracy biznes-it Stosunkowo łatwo uchwytnym i wymier nym korzyściom technologicznym i biznesowym, wynikającym z wprowadzenia chmury obliczeniowej, towarzyszy wiele pozytywnych efektów, które trudno jednoznacznie przypisać konkretnym beneficjentom. Prowadzą one bowiem do stopniowej zmiany relacji pomiędzy IT a pozostałymi częściami organizacji. Są to przede wszystkim efekty związane z zastąpieniem inwestycyjnego modelu rozwoju technologii informatycznych przez model usługowy, a także poprawą współpracy pomiędzy działami informatyki a resztą organizacji. Zastąpienie inwestycyjnego modelu rozwoju IT przez model usługowy pozwala na uzyskanie przez firmy pełnej kontroli nad opłatami za rozwiązania teleinformatyczne. Cloud computing pozwala na przejście do modelu opłat w miarę rozwoju (pay-as-you-grow). Planując nowe usługi, nie kupujemy od razu infrastruktury, która w przypadku niepowodzenia pozostaje niewykorzystana, ale zapewniamy sobie możliwość nabywania mocy w miarę wzrostu zapotrzebowania. W efekcie zawsze zapewniamy sobie maksymalną wydajność, a w przypadku niepowodzenia nie narażamy się na dodatkowe koszty sprzętu czy licencji, mówi Dariusz Kupiec z T-Mobile Polska. Zmiana modelu finansowania technologii prowadzi do większej przejrzystości kosztów IT. Znacznie łatwiej przypisać ponoszone nakłady do poszczególnych projektów, działów i procesów. Wbrew obiegowym opiniom taka zmiana nie zawsze oznacza obniżkę kosztów. Na pewno jednak przyczynia się do wzrostu ich przewidywalności, mówi Tomasz Matuła, dyrektor Infrastruktury IT w Grupie TP. Poprawa współpracy pomiędzy działem informatyki a pozostałymi komórkami. Dotychczasowy model rozwoju IT w organizacjach, polegający na zakupie i integracji kolejnych rozwiązań technologicznych, doprowadził do sytuacji, w której 70 80% nakładów i zasobów działu informatyki było przeznaczane na utrzymanie dotychczasowych platform. Integracja, R 7

8 centralizacja i ujednolicenie elementów infrastruktury informatycznej w ramach chmur prywatnych prowadzi do wygospodarowania wolnych mocy obliczeniowych i uwolnienia pracowników IT od szeregu uciążliwych obowiązków. Pozyskane w ten sposób zasoby można przeznaczyć na rozwój nowych systemów i funkcji, przydatnych z punktu widzenia korporacyjnych użytkowników IT. Wyższa przejrzystość wydatków i ich lepsze dopasowanie do aktualnych potrzeb organizacji ułatwiają dopracowanie biznesowych uzasadnień dla nowych projektów lub usług (business case) i podjęcie decyzji o ich kontynuacji lub zamknięciu. Efektem tego jest polepszenie współpracy pomiędzy działami informatyki a pozostałą częścią organizacji. Dział informatyki jest postrzegany przez inne działy przede wszystkim przez pryzmat zakresu i tempa dostarczania produktów usług, a także czasu reakcji na nowe Mimo szeregu korzyści osiąganych przez korporacyjnych użytkowników chmury obliczeniowej dalszy rozwój platform w nowym modelu ogranicza kilka barier. potrzeby. Każda zmiana na lepsze jest zauważana przez organizację i ułatwia dalszą współpracę, mówi Jan Fecko, dyrektor Departamentu Zarządzania Zasobami Informacyjnymi, Tauron Polska Energia. Najważniejsze bariery we wdrażaniu chmury Mimo szeregu korzyści osiąganych przez korporacyjnych użytkowników chmury obliczeniowej dalszy rozwój platform w nowym modelu ogranicza kilka barier. Dyrektorzy informatyki, z którymi rozmawialiśmy, doskonale zdają sobie sprawę z ogromu pracy, jaką trzeba wykonać, by w szerszym zakresie korzystać z chmury obliczeniowej. Wprowadzanie cloud computing w organizacjach, które nie uporządkowały procesów IT, może przysporzyć więcej problemów niż korzyści. My, wdrażając tego typu rozwiązania, musieliśmy całkowicie zmienić sposób spojrzenia na usługi świadczone przez pion technologii użytkownikom

9 ORGANIZACYJNE RYNKOWE Bariery we wdrażaniu cloud computing Wprowadzenie w firmach rozwiązań cloud computing wiąże się z koniecznością pokonania kilku barier ograniczających korzystanie z technologii dostępnej w nowym modelu. Poniżej przedstawiamy najważniejsze bariery wskazywane przez CIO, wpisując je w skalę złożoną z czterech kategorii. Oś X opisuje czynniki jako mające charakter wewnętrzny, tj. związane z uwarunkowaniami indywidualnymi dla każdej firmy, lub zewnętrzny, a więc mające charakter uniwersalny i podobny dla wszystkich firm, a także organizacyjne, a więc związane z przepisami i regulacjami typowymi dla różnych firm, lub rynkowe, tj. wynikające z poziomu rozwoju konkurencji pomiędzy dostawcami. Znaczenie przypisywane poszczególnym czynnikom przez CIO jest proporcjonalne do powierzchni poszczególnych punktów. Opór ze strony zarządu Opór ze strony organizacji WEWNĘTRZNE Koszty Bezpieczeństwo danych Ograniczona oferta rynkowa Zgodność danych z regulacjami prawnymi i branżowymi ZEWNĘTRZNE wewnętrznym i zmienić sposób ich wymiarowania, mówi Janusz Derda, dyrektor Obszaru Technologii Informacyjnych w Banku Zachodnim WBK. Szersze wykorzystanie nowych platform w przedsiębiorstwach oznacza bowiem ryzyko związane ze złamaniem regulacji prawnych lub branżowych, a także naruszeniem bezpieczeństwa danych. (Szczegółowe bariery wymieniane przez uczestników badania zostały wymienione w ramce Bariery we wdrażaniu cloud computing). Ryzyko złamania regulacji prawnych. Podstawowym ograniczeniem utrudniającym wprowadzenie rozwiązań cloud computing w firmach należących do sektorów silnie regulowanych przez państwo (bankowość, energetyka) pozostają przepisy prawne i regulacje sektorowe. Choć zakazy te dotyczą tylko pewnych kategorii danych, np. informacji o klientach, i obejmują przetwarzanie w oparciu o infrastrukturę firm trzecich, a więc chmurę publiczną, to jednak ograniczają skalę wykorzystania wszelkich rozwiązań w modelu cloud computing. Tego typu rozwiązania wykorzystywane są przede wszystkim do wirtualizacji zasobów wspierających pracę pionów technologii czy funkcjonowanie poszczególnych elementów infrastruktury, a także obocznych procesów biznesowych. A warunkiem ich wdrożenia jest bardzo silne uzasadnienie ekonomiczne, o które w wielu przypadkach trudno. Bezpieczeństwo danych. Jednym z najważniejszych wyzwań, przed którymi stają dyrektorzy informatyki promujący nowy model przetwarzania danych w przedsiębiorstwie, jest zapewnienie odpowiedniego bezpieczeństwa danych. Niestety, im bardziej skomplikowana wewnętrznie jest organizacja, tym to zadanie jest trudniejsze. W przypadku chmury prywatnej zarządzanej przez lokalny oddział firmy sytuacja jest dość prosta można zabezpieczyć wszelkie dane krytyczne dla organizacji (przechowywane są przez ich właściciela w jasno określonej lokalizacji). Natomiast w przypadku R 9

10 DO NOT COPY struktur międzynarodowych pojawiają się już pytania o to, gdzie są fizycznie umiejscowione zasoby, a także w jakim systemie prawnym można dochodzić odpowiedzialności w wypadku ewentualnej awarii, mówi Mirosław Wyrwa, dyrektor ds. Infrastruktury i Obsługi Systemów Sieciowych w ABB w Polsce. Sytuacja komplikuje się jeszcze bardziej w przypadku rozwiązań korzystających z elementów chmury publicznej. Dział informatyki nadzorujący dostarczenie tego typu rozwiązań musi wziąć na siebie odpowiedzialność za ich bezpieczeństwo. Tymczasem dostawcy tego typu platform nie są póki co zainteresowani podawaniem pełnych informacji na temat architektury zaplecza technicznego. To skutecznie hamuje wszelkie działania, których celem miałoby być wdrożenie mechanizmów Dzięki wykorzystaniu cloud computing zapewnimy elastyczność w skali całej grupy kapitałowej i będziemy w stanie w efektywny sposób sprostać zapotrzebowaniom zgłaszanym przez poszczególne spółki. Anetta Pilch, dyrektor Biura Informatyki Korporacyjnej, Azoty Tarnów opartych na chmurze publicznej w przetwarzaniu danych kluczowych z punktu widzenia biznesu. Pozytywny bilans Przykłady zastosowania cloud computing w firmach działających w Polsce Pomimo kilku poważnych barier ograniczających wykorzystanie nowego modelu dostępu do technologii w przedsiębiorstwach działających w Polsce ostateczny bilans korzyści i barier wygląda pozytywnie. Decyduje o tym przede wszystkim wzrost Azoty Tarnów wykorzystują chmurę prywatną do dostarczania jako usługi funkcji systemu zintegrowanego SAP mniejszym spółkom zależnym, wchodzącym w skład grupy. Budowana właśnie platforma ma być także fundamentem dla Centrum Usług Wspólnych, obsługującego procesy finansowo-księgowe w grupie. Dzięki wykorzystaniu tego modelu spółki zależne, będące na różnym poziomie rozwoju IT, mogą korzystać z zaawansowanych rozwiązań informatycznych, a także efektywnie realizować swoje procesy operacyjne, związane z obrotem produktami. ING Bank Śląski wykorzystał chmurę prywatną w projekcie standaryzacji stanowisk pracy w oddziałach. Efektem tego projektu było obniżenie kosztów użytkowania systemu i wzrost mobilności personelu. W tej chwili, niezależnie od tego, do którego oddziału zostali oddelegowani, pracownicy mogą korzystać z bezpiecznego dostępu do systemu i wykonywać swoje obowiązki. Bank zyskał za to narzędzie umożliwiające elastyczne dysponowanie kadrą i przemieszczanie ludzi pomiędzy stanowiskami, oddziałami i lokalizacjami. Grupa TP jest jednym z pionierów wprowadzania cloud computing w przedsiębiorstwie. W ramach programu centralizacji ponad 220 serwerowni, standaryzacji i wirtualizacji zasobów, a także modyfikacji procesów i procedur, umożliwiających zarządzanie zasobami i elastyczne przepisywanie mocy obliczeniowej do zadań, powstała jednolita platforma do realizacji projektów biznesowych. Jej zasoby są wykorzystywane m.in. na potrzeby kilku instytucji finansowych, a także usług teleinformatycznych dostarczanych odbiorcom biznesowym. W ten sposób chmura prywatna stała się elementem oferty rynkowej operatora. elastyczności i tempa rozwoju IT osiągany dzięki chmurze obliczeniowej, a także korzyści ekonomiczne. Cloud computing pozwala na szybką rozbudowę systemów i dołączanie nowych użytkowników bez konieczności prowadzenia długotrwałego procesu zakupowego na sprzęt, oprogramowanie i dostawców usług dla każdego z istotnych elementów infrastruktury. Organizacje mogą dowolnie dopasowywać skalę wykorzystywanych rozwiązań do wewnętrznego zapotrzebowania na usługi. Ten wzrost elastyczności jest na tyle duży, że coraz więcej dyrektorów informatyki zaczyna rozważać poszerzenie oferty swoich działów o usługi realizowane nie tylko na rzecz innych komórek swojej organizacji, ale także szerzej, w obrębie międzynarodowych struktur, w skład których wchodzą polskie oddziały firmy, a nawet na rzecz klientów ostatecznych. Najdalej na drodze tej ewolucji od centrum kosztów do centrum zysków znajdują się piony technologii w firmach telekomunikacyjnych (T-Mobile, TP), dla których cloud computing jest okazją do poszerzenia oferty usług już realizowanych na rzecz klientów biznesowych operatorów. Podobne rozwiązanie, oparte właśnie na cloud computing, rozważają także przedstawiciele ABB. Antoni Bielewicz, analityk ICAN Research Sergiusz Prokurat, analityk ICAN Research Piotr Pietrzak, Chief Technologist, odpowiedzialny m.in za rozwój oferty w zakresie cloud computing, IBM Polska Partnerem raportu jest FIRMA IBM POLSKA R 10

11 Pokonaj bariery utrudniające wprowadzanie chmury Rozwój modelu cloud computing w przedsiębiorstwach ogranicza kilka barier. Część z nich ma charakter mentalny. Można je pokonać dzięki konsekwentnemu stosowaniu metody małych kroków. Nagrodą za cierpliwość są korzyści technologiczne i biznesowe, które mogą w znaczący sposób poprawić działanie biznesu. DANIEL SZCZEŚNIEWSKI Nowy model dostępu do technologii określany mianem cloud computing niesie ze sobą szereg niezaprzeczalnych zalet. Są one związane m.in. z możliwością bardziej elastycznego zarządzania nowoczesnymi technologiami, zwiększenia poziomu kontroli nad wydatkami IT, a także udostępnienia użytkownikom korporacyjnym szeregu elastycznych narzędzi informatycznych w formie usług. Nowy model umożliwia dostęp na żądanie do niemal nieograniczonych zasobów i rozwiązań technologicznych. Pozwala na dynamiczne zarządzanie wykorzystywanymi zasobami w zależności od aktualnych potrzeb i wymagań technologicznych. Stwarza także możliwość wykorzystania rozwiązań IT przez krótki czas (dzień, godzinę, miesiąc), dzięki czemu nawet niewielkie firmy mają szansę na skorzystanie z najbardziej wyrafinowanych rozwiązań. Co utrudnia korzystanie z cloud computing Pomimo szeregu korzyści wprowadzanie rozwiązań z zakresu cloud computing w przedsiębiorstwach ogranicza kilka barier. Ich charakter i skala zależy od wielkości firm. W przypadku małych i średnich przedsiębiorstw bariera ta ma charakter przede wszystkim kompetencyjny. Firmy te zwykle mają ograniczone zespoły specjalistów IT, które nie posiadają doświadczeń w zakresie pozwalającym na samodzielne zaprojektowanie chmury prywatnej. Brak im także pogłębionej wiedzy, która pozwalałaby na wypracowanie efektywnych metod wykorzystania chmury publicznej, a także potencjalnych korzyści biznesowych i ekonomicznych, osiągalnych dzięki implementacji tego modelu dostępu do technologii. W efekcie korzystają z prostszych rozwiązań alternatywnych (np. webhostingu), zaspokajających elementarne potrzeby i często błędnie utożsamianych z cloud computing. W przypadku dużych firm, zwykle posiadających rozbudowane struktury technologiczne, trudno mówić o barierze kompetencyjnej. Najważniejszymi ograniczeniami utrudniającymi korzystanie z cloud computing, a zwłaszcza chmur publicznych, pozostają obawy o bezpieczeństwo danych czy ograniczenia prawne, dotyczące np. skali wykorzystania zasobów zewnętrznych do przetwarzania kluczowych informacji w firmie, a także opór przed korzystaniem z zewnętrznych kompetencji, w pewnym zakresie komplementarnych w stosunku do wewnętrznego działu IT. Koszty: klucz do przekonania sceptyków Część z tych barier, np. kształt regulacji prawnych, ma charakter zewnętrzny. Ich zlikwidowanie jest bardzo trudne i wymaga skoordynowanej akcji setek, a nawet tysięcy potencjalnych użytkowników cloud computing. Inne, np. ograniczenia wynikające z obaw o bezpieczeństwo danych, można rozwiązać za pomocą środków technicznych i odpowiedniego zaprojektowania procesów. Jest jednak także grupa barier związanych z niepewnością, ryzykiem, ograniczoną chęcią do wprowadzania zmian. Tego typu ograniczenia można pokonywać, posługując się twardymi argumentami rachunku ekonomicznego. Ważne jest, by wykorzystywać przy tym analizę całkowitych kosztów użytkowania (total cost of ownership). Umożliwia ona rachubę wszystkich nakładów ponoszonych na użytkowanie rozwiązań technologicznych (a więc uwzględniającej nie tylko koszty bezpośrednie, ale także koszty R 11

12 niejawne, związane m.in. z koniecznością utrzymania kompetencji, zarządzania infrastrukturą, nakładami ponoszonymi na efektywne zarządzanie relacjami z dostawcami czy utracone korzyści związane ze zbyt długim czasem projektowania nowych produktów lub usług). Skonfrontowanie takiego zestawienia z nakładami potrzebnymi na zapewnienie podobnej funkcjonalności w modelu cloud computing stanowi poważny argument w dyskusji o przyszłych kierunkach rozwoju systemów IT w przedsiębiorstwie. Może wręcz stanowić uzasadnienie do zmian w strategii informatyzacji firmy. Metoda małych kroków Wykreowanie potrzeby zmian to pierwszy krok na drodze do wprowadzania w firmie nowych rozwiązań. Ich wdrożenie powinno się odbywać stopniowo. Migracja powinna objąć przede wszystkim zbiory danych i systemy o stosunkowo niskim znaczeniu dla codziennego funkcjonowania biznesu. W zależności od specyfiki firmy mogą to być zasoby służące do zarządzania serwisem WWW, niektóre aplikacje przechowujące informacje kadrowe czy systemy zapewniające zintegrowaną komunikację i współpracę (unified communication, web collaboration). Stosunkowo prostymi do przeniesienia w chmurę prywatną lub publiczną są także platformy testowe służące projektowaniu nowych rozwiązań IT. W miarę nabierania przez menedżerów zaufania do zasobów dostępnych za pośrednictwem chmury warto pomyśleć o podjęciu bardziej złożonych decyzji, takich jak np. dostosowanie pojemności i wydajności infrastruktury informatycznej do przeciętnego zapotrzebowania i okresowe wynajmowanie części zasobów na zewnątrz w przypadku nasilonych potrzeb dotyczących wydajności systemów. Wykorzystanie metody małych kroków w implementacji rozwiązań cloud computing ułatwia zidentyfikowanie i pokonanie wielu uprzedzeń, żywionych Wykorzystanie metody małych kroków w implementacji rozwiązań cloud computing ułatwia zidentyfikowanie i pokonanie wielu uprzedzeń, żywionych przez menedżerów względem tej metody przetwarzania danych. przez menedżerów względem tej metody przetwarzania danych. Pozwala na zminimalizowanie ryzyka związanego z ewentualnymi przerwami działalności biznesowej, spowodowanymi utratą dostępu do kluczowych danych. Ułatwia także stopniowe wykształcanie w firmie kompetencji w zakresie projektowania i utrzymywania platform cloud computing. Nagrodą za cierpliwość jest szereg korzyści technologicznych i biznesowych, wnoszonych do firmy dzięki nowemu modelowi przetwarzania danych. Daniel Szcześniewski, menedżer działu zarządzania produktami GTS Poland R 12

13 CASE STUDY Chcesz dzięki chmurze osiągnąć sukces biznesowy? Zacznij od uporządkowania firmy Efektywne wykorzystanie zalet, które niesie ze sobą cloud computing, wymaga dostosowania procesów i struktur przedsiębiorstw do nowego modelu przetwarzania danych. PIOTR PIETRZAK Przetwarzanie w chmurze ma szansę radykalnie zmienić całe sektory gospodarki, a nawet doprowadzić do powstania nowych segmentów rynku. Aby tak się stało, korporacyjni użytkownicy cloud computing, zarówno w modelu chmury prywatnej, jak i publicznej, powinni dopasować swoje struktury i metody działania do nowego sposobu przetwarzania danych. Zmiany te obejmują transformację IT, struktur oraz procesów biznesowych firmy, a nawet metod pracy przyjętych w organizacji. Transformacja IT. Jednym z podstawowych wyzwań, przed którymi stają dyrektorzy ds. informatyki wprowadzający w swoich firmach cloud computing, jest konieczność dopasowania nowych platform do infrastruktury już wdrożonej w firmie, a często radykalnego jej uproszczenia. Oznacza to konieczność modyfikacji strategii, procesów i struktur działu informatyki, nawet zmianę charakteru działań podejmowanych przez pion technologii i przeniesienie ciężaru z działań reaktywnych, zmierzających do utrzymania systemu i sprzętu, na działania proaktywne, których celem jest najlepsze dostosowanie systemów do potrzeb biznesowych. W efekcie wprowadzenie cloud computing w firmie oznacza konieczność standaryzacji najważniejszych procesów związanych z administracją platformami sprzętowymi, planowaniem zasobów i obciążeń, a także zarządzaniem architekturą korporacyjną. W wielu przypadkach oznacza również wdrożenie bardziej precyzyjnych metod monitoringu realizacji usług IT, uwzględniających specyfikę nowego rodzaju serwisów polegających na udostępnianiu mocy obliczeniowych (procesorów, zasobów pamięci) na żądanie. Dopasowanie struktur i procesów biznesowych. Dziś nikt już nie ma wątpliwości, że wdrożenie na szeroką skalę rozwiązań cloud computing niesie ze sobą szereg korzyści o charakterze nie tylko technologicznym, ale i biznesowym. Prawdopodobnie największą z nich jest przynajmniej częściowe zniesienie barier dostępu do najnowocześniejszych rozwiązań technologicznych dla korporacyjnych użytkowników IT. Jeszcze do niedawna realizacja niemal każdego projektu biznesowego wiązała się z koniecznością zaplanowania inwestycji w sprzęt i oprogramowanie oraz uzgodnieniem ze specjalistami IT harmonogramu wdrożeń narzędzi wspomagających planowane przedsięwzięcie. Cloud computing pozwala na częściowe ograniczenie tego procesu, a także obniżenie nakładów na IT potrzebnych na realizację projektów biznesowych. Umożliwia zastąpienie przynajmniej części systemów wspomagających usługami dostępnymi za pośrednictwem chmury prywatnej lub publicznej. Aby wykorzystać te nowe możliwości, pracownicy pionów biznesowych powinni dysponować przynajmniej ogólną wiedzą na temat rozwiązań i usług dostępnych w modelu cloud computing, a w wielu przypadkach wziąć na siebie rolę analityków i architektów rozwiązań biznesowych. Oznacza to także konieczność modyfikacji wielu procesów biznesowych, a także zwiększenia elastyczności struktur organizacyjnych, tak aby ułatwiały współpracę i pozyskiwanie wiedzy z różnych obszarów organizacji. R 13

14 Zmiana metod pracy personelu. Zwiększenie elastyczności na poziomie struktur powinno iść w parze ze zwiększeniem autonomii pracowników firmy. Przynajmniej częściowe zniesienie barier w dostępie do nowoczesnych narzędzi IT może być bodźcem stymulującym innowacyjność personelu. Aby tak się jednak stało, muszą oni mieć możliwość uzupełnienia swojego instrumentarium o narzędzia IT dostępne w modelu cloud computing. W praktyce jest to dokończenie rewolucji, która zaczęła się w wielu firmach przy okazji pojawienia się serwisów Web 2.0. Przyszłość to chmura Jeszcze do niedawna w dyskusjach o cloud computing dość powszechnie słyszałem głosy o tym, że przetwarzanie w chmurze to fikcja i próba opakowania w nowe szaty starej koncepcji przetwarzania danych, znanej jeszcze od czasów komputerów mainframe. Od 2 3 lat obserwuję jednak zmianę Jednym z podstawowych wyzwań, przed którymi stają dyrektorzy ds. informatyki wprowadzający w swoich firmach cloud computing, jest konieczność dopasowania nowych platform do infrastruktury już wdrożonej w firmie. nastawienia do tego typu rozwiązań. Coraz więcej menedżerów zaczyna wierzyć w to, że w niedalekiej przyszłości przedsiębior stwa pozbędą się dużej części infrastruktury teleinformatycznej, a swoje informacje będą przechowywać i przetwarzać za pomocą scentralizowanych platform wewnętrznych (chmura prywatna) i zewnętrznych (chmura publiczna). Moim zdaniem cloud computing to nieodległa przyszłość. Już niedługo skończy się era, w której każdy użytkownik IT korzystał na co dzień z rozbudowanych urządzeń przechowujących informacje. Wszyscy będziemy nosić ze sobą tylko urządzenia gwarantujące dostęp do informacji, a dzięki otwartym standardom uzyskamy dostęp do niej praktycznie wszędzie, poprzez każde urządzenie podłączone do internetu. Już dziś powinniśmy zacząć przygotowywać struktury firm, w których pracujemy, na to wyzwanie. Piotr Pietrzak, Chief Technologist, odpowiedzialny m.in. za rozwój oferty w zakresie cloud computing, IBM Polska R 14