Spektrometria mas związków organicznych z chromatograficznym wprowadzeniem próbki
|
|
- Krzysztof Staniszewski
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Spektrometria mas związków organicznych z chromatograficznym wprowadzeniem próbki Sprzężenie chromatografu gazowego ze spektrometrem mas jest potężnym narzędziem w oznaczaniu lotnych i półlotnych związków organicznych w wielu matrycach środowiskowych jak powietrze, woda, gleba, w materiałach zawierających polimery naturalne lub syntetyczne, a także w tkankach organizmów żywych Kolumna chromatograficzna pełni rolę separatora składników analizowanej mieszaniny, zaś detektor mas pozwala na uzyskanie zależności prądu jonowego od masy jonów Fragmentacja danego związku organicznego dostarcza charakterystycznego dla niego widma Widma uzyskane przez różnych badaczy na całym świecie, gromadzi się w tzw bibliotekach widm Porównanie zarejestrowanych widm z widmami bibliotecznymi znacznie pomaga w identyfikacji składników mieszaniny Spektrometr mas Kolumna chromatograficzna dostarcza rozdzielone związki do źródła jonów spektrometru zgodnie z ich czasami retencji Do identyfikacji i oznaczania węglowodorów aromatycznych wykorzystano spektrometr mas HP 5973 Podstawowe zespoły urządzenia to: układ pomp próżniowych (vacuum pumps) źródło jonów (ion source) soczewki skupiających wiązkę jonów (focusing lens) analizator kwadrupolowy (analyzer) detektor właściwy (detector) Rysunek 2 przedstawia schemat spektrometru mas 1
2 Rys 2 Schemat działania spektrometru mas Układ wytwarzania wysokiej próżni Zadaniem spektrometru jest zarejestrowanie sygnału pochodzącego od bardzo małej ilości jonów, gdyż tylko mała część próbki ulega jonizacji (jedna cząsteczka na tysiąc) Najczęściej stosowana jonizacja elektronami wymaga wysokiej próżni tak, aby powstały jon molekularny nie miał możliwości przekazywania energii innym cząsteczkom i jonom podczas zderzeń Aby średnia droga swobodna jonu była porównywalna z długością analizatora, konieczne jest wytworzenie próżni w skrzyni analizatora rzędu 10-5 Torr (mm Hg) Jest to realizowane w układzie dwóch pomp: wstępnej (rough pump) połaczonej z pompą turbomolekularną (turbo pump) Pompa wstępna posiada tradycyjny układ rotorowy, w którym tłok umocowany niecentrycznie na wale napędowym naprzemian zasysa gaz z układu próżni i tłoczy go na zewnątrz dzięki ciśnieniowym zaworom sprężynowym Wirnik pompy turbo (rys 3) zaopatrzony jest w zagięte ostrza, ułożone promieniście względem rdzenia wirnika Obracające się z szybkością obrotów na minutę ostrza zagarniają cząsteczki powodując ich ruch ku dołowi, gdzie zostają zassane przez pompę wstępną Ciśnienie wytwarzane przez pompę turbo wynosi, przy maksymalnym dopuszczalnym przepływie gazu nośnego 4 cm 3 /min, około Torr, a czas osiągnięcia takiej próżni zajmuje do kilkunastu minut Pompa turbomolekularna jest w stanie przetoczyć w ciągu sekundy 250 litrów gazu Jest to 2
3 konieczne gdyż przy przepływie 1 cm 3 /min po rozprężeniu do ciśnienia rzędu 10-5 Torr otrzymałoby się kilkaset tysięcy cm 3 gazu pod tym ciśnieniem Rys 3 Pompa turbomolekularna Źródło jonów Pary rozdzielonych chromatograficznie związków (sample molecules in vapor state) dostają się, przez termostatowane połączenie chromatografu ze spektrometrem do źródła jonów (rys 4) Wiązka elektronów (electron beam) emitowanych z włókien wolframowych (filament) jonizuje mały ułamek cząsteczek wpływających do komory jonizacyjnej Najczęściej stosuje się wiązkę elektronów o energii 70 ev, co odpowiada przeciętnej energii wiązań w cząsteczkach organicznych (długość fali 0,14 nm), pozwalając uzyskać maksymalna ilość jonów Przyspieszacz jonów (repeller rys 2), spolaryzowany dodatnio, kieruje jony przez otwór w płytce przejściowej (drawout plate, acceleration plate) do układu soczewek (płytek) skupiających (focusing lens, plates) Cząsteczki obojętne są zasysane przez pompy próżniowe na zewnątrz spektrometru 3
4 Rys 4 Komora jonizacyjna Układ soczewek skupiających Soczewki skupiające (rys 5) mają za zadanie uformować skupioną wiązkę wchodzącą do analizatora kwadrupolowego Zarówno do soczewek skupiających jak i wprowadzających jony do filtra mas (entrance lens) stosuje się napięcie stałe Im większa wartość napięcia, tym większa czułość analizy związków niskocząsteczkowych Rys 5 Formowanie wiązki jonów wchodzących do kwadrupola 4
5 Analizator Jony wychodzące z układu soczewek osiągają kwadrupolowy filtr mas Filtr pokazany na rys 6, jest kształtką kwarcową pokrytą warstwą złota w celu zmniejszenia niejednorodności powierzchni, a co za z tym idzie, niejednorodności pola elektrycznego między prętami Elementy kształtki są połączone ze sobą w taki sposób, że podłużne segmenty położone obok siebie nie mają kontaktu elektrycznego, zaś położone naprzeciwlegle są ze sobą połączone Działanie kwadrupola najlepiej wyjaśnić przedstawiając filtr jako układ czterech prętów przewodzących prąd elektryczny Do układu prętów przyłożone jest napięcie stałe U oraz napięcie sinusoidalnie zmienne Vcosωt (jak na rys 6) gdzie ω oznacza częstość kątową (2πf) zmian napięcia mieszczącą się w zakresie fal radiowych Pręty spolaryzowane ujemnie (U-Vcosωt) są ustawione naprzeciw, podobnie jest z prętami spolaryzowanymi dodatnio (U-Vcosωt) Przyłożenie napięcia U powoduje że jon wprowadzony do wnętrza kwadrupola jest równomiernie przyciągany i odpychany (równomierny rozkład natężenia pola) W takim przypadku przez kwadrupol przelecieć mogą jony o dowolnej masie i ładunku Przyłożenie napięcia zerowego lub bardzo niskiego nie zrównoważyłoby siły grawitacji jony w kwadrupolu poruszałyby się torem parabolicznym Przyłożenie tylko napięcia przemiennego sinusoidalnie wprowadza jony w ruch drgający w płaszczyznach prostopadłych do siebie, wzdłuż osi kwadrupola Jednak tory jonów o niższej masie, niż odpowiadająca amplitudzie V wykraczają poza kwadrupol Złożenie napięcia stałego i przemiennego pozwala na uzyskiwanie stabilnych trajektorii lotu jonów o danej masie, tylko dla danej kombinacji U i V ω odgrywa drugorzędną rolę; jej wartość jest stała i zależna od konstrukcji kwadrupola Nazwa filtr mas pochodzi od funkcji urządzenia, gdyż dla zadanych wartości U i Vcosωt filtr przepuszcza tylko jony o odpowiedniej wartości masy do ładunku m/z Tor jonów przelatujących przez analizator może być opisany złożeniem sinusoid Przy zadanej częstości zmian napięcia jony o określonym stosunku m/e uzyskują warunki rezonansu to znaczy drgają w rytm zmian napięcia przykładanego na pręty analizatora Pozostałe jony są zbyt silnie przyciągane lub odpychane przez elektrody, a przyspieszenia spowodowane polem elektrycznym są zbyt duże lub zbyt małe 5
6 wobec bezwładności masy jonu Końcem ich wędrówki przez kwadrupol jest rozładowanie na ujemnie spolaryzowanych elementach spektrometru Rys 6 Kwadrupol Detektor właściwy - powielacz Po przejściu przez filtr mas jony uderzają w wewnętrzną powierzchnię powielacza elektronów w kształcie rożka (rys 7) Na rożku panuje wysokie napięcie (rzędu kilku tysięcy V) i jony zderzające się z powierzchnią powodują emisję elektronów Wiązka wyemitowanych elektronów uderza w inną część powielacza, a energia kinetyczna każdego z elektronów powoduje wybicie kilkunastu elektronów z płytki powielacza Napięcie powielacza ustala się w zależności od stężenia analitów, w granicach V Im niższe stężenie substancji oznaczanych tym niższe (zmierzające do V) powinno być napięcie na powielaczu Rys 7 Dynoda wzmacniająca prąd jonowy 6
7 Tryby pracy kwadrupolowego detektora mas Możliwe są dwa tryby pracy detektora mas: SCAN (Scanning) Rejestracja pojedynczego punktu chromatogramu to zapis całkowitego prądu jonów którym udało się przejść przez kwadrupol i dotrzeć do powielacza Zbieranie punktu na chromatografie wiąże się z dyskretną, równoczesną zmianą napięcia U i amplitudy V w bardzo krótkim przedziale czasu od kilku do kilkudziesięciu milisekund Kolejnym kombinacjom U i V (UV) 1, (UV) 2, (UV) n odpowiadają masy jonów stabilnych m 1, m 2, m n Każdemu punktowi chromatogramu przyporządkowane jest widmo złożone z jonów o masie m 1, m 2, m n Im mniejszy zakres monitorowanych mas, tym więcej jonów o danej masie zostanie zarejestrowanych SIM (Selected Ions Measurement) Aby zwiększyć czułość aparatu należy jak najbardziej zmniejszyć zakres mas jonów Ostatecznie zamiast stosować przemiatanie w zakresie kilkudziesięciu jednostek masy atomowej np od 40 do 100 (40, 41, 42, 98, 99, 100) można wybrać kilka mas o największych intensywnościach charakterystycznych dla oznaczanego związku chemicznego Przykładowo dla toluenu największą intensywność rejestruje się dla jonów: 91, 92, 65 Aby wiedzieć, które jony wybrać należy wpierw zarejestrować widma mas dla bardziej stężonej próbki substancji w trybie SCAN Widmo, a struktura cząsteczki Chromatogram uzyskany pomiarze SCAN oprócz charakterystyki całkowitego prądu jonowego w czasie (rys 8A), zawiera również, dla każdego punktu chromatogramu, informacje o składowych prądach pochodzących od różnych jonów czyli widmo mas (rys 8B) Widmo mas zawiera informację o ilości wybranych jonów (np 106 m/z) względem jonów pozostałych Dzięki temu uzyskuje się dodatkową informację jakościową (oprócz czasu retencji), gdyż dany związek organiczny rozpada się w źródle jonów na charakterystyczną liczbę charakterystycznych jonów Ażeby nie było zbyt łatwo, dodać należy, że na podstawie jednego widma czasami można zaproponować kilka różnych struktur związku, oraz że niektóre izomery mają praktycznie nierozróżnialne widma mas W takich przypadkach należy wspomagać 7
8 Abundance TIC: HSGR7_22D Tim e--> A Abundance Scan 5054 (6482 min): HSGR7_22D (-) m/z--> B Rys 8 Chromatogram z oznaczenia związków organicznych w wodzie A i widmo mas dla punktu chromatogramu o czasie retencji 6,48 min (szczyt piku) - B się inną techniką analityczną, która rozwieje wątpliwości spektroskopia NMR, IR, czy użyć wzorca lub skorzystać z indeksów retencji Jednak w przypadku próbek środowiskowych o znanym pochodzeniu i spodziewanym składzie spektrometria mas oddaje nieocenione usługi w analizie jakościowej i ilościowej Powstawanie widma Po separacji na kolumnie chromatograficznej cząsteczki danego związku zostają wprowadzone do źródła jonów gdzie panuje temperatura C W tej części spektrometru cząsteczki bombardowane są elektronami emitowanymi z włókien wolframowych Elektrony przelatujące w pobliżu wspomnianej cząsteczki powodują zakłócenie elektromagnetyczne i prowadzą do wybicia elektronu, przez co cząsteczka staje się kationorodnikiem zachowując masę cząsteczki Jon powstały poprzez utratę jednego elektronu nazywany jest jonem molekularnym Jeśli elektron został usunięty z zewnętrznej (walencyjnej) powłoki powstaje jon w podstawowym stanie elektronowym (o niższej energii) M Jony w podstawowym stanie 8
9 elektronowym mogą występować we wzbudzonym stanie oscylacyjnym Gdy cząsteczka traci elektron z głębszej powłoki jon w stanie elektronowym wzbudzonym (o wyższej energii) M jak na poniższym schemacie: n M energia a M a M p M b M b M q A c M c M r B widmo mas I tak w pierwszej kolejności z n cząsteczek o masie M, które uległy jonizacji, powstają jony molekularne w stanach nie wzbudzonych elektronowych, wzbudzonych oscylacyjnych i wzbudzonych elektronowych Następnie jony molekularne w stanach wzbudzonych elektronowo, dokonują przegrupowania elektronu na zewnętrzne powłoki, a nadmiar energii pozwala na przejście w stany wzbudzone oscylacyjne np M 1 i M n e Energia elektronowa zamieniona na energię drgań prowadzi do fragmentacji jonów molekularnych (nieparzystoelektronowych) na jony z parzystą liczbą elektronów walencyjnych np Α lub Β Na tym etapie kończy się fragmentacja Może się jednak zdarzyć, że jon molekularny odszczepi cząsteczkę obojętną niebędącą rodnikiem (np H 2 O), tworząc jon nieparzystoelektronowy mogący fragmentować dalej Także jony parzystolektronowe mogą odszczepiać takie cząsteczki To czy dany jon jest widoczny w widmie zależy od jego czasu życia Jony trwałe nie fragmentują dalej, docierają do powielacza i zaznaczają swoją obecność w widmie Jony nietrwałe ulegają dość szybko fragmentacji i nie są widoczne w widmie Jony o pośrednim czasie życia, tzw jony o pośredniej trwałości (metastabilne), dają widoczny sygnał przy filtracji kwadrupolowej, ale nie są obecne w widmie po filtracji sektorowej (magneto-elktrycznej) 2 9
10 Reakcje fragmentacji Fragmentacja węglowodorów Najłatwiejsze w ocenie jakościowej są widma węglowodorów alifatycznych i aromatycznych Cechą widm węglowodorów alifatycznych jest podobieństwo wizualne, bogata fragmentacja i niska intensywność jonu molekularnego Widmo n- dekanu zawiera jon molekularny o m/z = 142 związany z wybiciem jednego elektronu z czasteczki Jon ten dociera do powielacza i zostaje zarejestrowany sygnał Jon molekularny węglowodorów alifatycznych jest nietrwały (parzysta masa i nieparzysta liczba elektronów) i ulega rozpadowi na jony o nieparzystej masie i nieparzystej liczbie elektronów, odszczepiając rodnik 3, - 2, - -, itp Powstają wtedy odpowiednio kationy o m/z 127, 113, 99 itp Największą intensywność (największą trwałość) osiągają jony powstające w wyniku odszczepienia rodnika Generalnie trwalszy jest rodnik mający dłuższy łańcuch Reakcja fragmentacji polegająca na rozbiciu wiązania z wytworzeniem rodnika i kationu nazywa się rozszczepieniem σ Abundance 9000 #30005: Decane (CAS) $$ n-decane $$ Isodecane $$ n-c10h22 $ m/z--> Rys 9 Widmo n-dekanu Wiązania C-H są w jonach molekularnych słabsze od wiązań C-C Zdarza się zatem, głównie w węglowodorach rozgałęzionych, że w wyniku przegrupowania wodoru (oznaczenie rh), zostaje odszczepiona cząsteczka węglowodoru niebędąca rodnikiem, np eten lub propen Wtedy powstaje jon o parzystej masie np 56 czy 70: 10
11 Ponieważ jon o parzystej masie jest karbokationem, może fragmentować dalej ulegając tzw rozszczepieniu α czyli przeniesieniem elektronu z utworzeniem rodnika i kationu W widmach obecne są też jony związane z obecnością izotopu C 13, mające m/z wyższe o 1 od jonów zawierających wyłącznie izotop C 12 Często jony fragmentacyjne odszczepiają H 2 tworząc jon stabilny o parzystej masie, zawierający wiązanie podwójne Fragmentacja węglowodorów rozgałęzionych występuje najczęściej w pobliżu rozgałęzień: Jon węglowodorowy o m/z 57 łatwo odszczepia metan tworząc jon propenium (41), który przechodzi w trwalszy jon cyklopropenium (39) pozbywając się wodoru: 3 H 3 C C H 3 C - 4 C H H 2 HC Jon molekularny utworzony z węglowodoru cyklicznego jest trwalszy w porównaniu z alkanami, a po rozpadzie fragmentuje jak alkan Główne jony fragmentaryczne mają wartości m/e zgodne z formułą C n H 2n1-2r gdzie r liczba pierścieni, tworząc jony o masach np 27, 41, 55, 71, 85 itp Po rozerwaniu pierścienia często odszczepia się etylen lub propylen, dając intensywny jon o parzystej m/z: Węglowodory pojedynczo nienasycone fragmentują z zachowaniem układu allilowego w łańcuchu jonu; ich widma zawierają jony o m/z: 41, 55, 69, 83 itp; równolegle, w mniejszym stopniu, występuje też fragmentacja typowa dla alkanów: 11
12 H 3 C 15 H 3 C -ejonizacja H 3 C H 3 C H 3 C H 3 C H 3 C H 2 C HC Abundance 9500 #5956: 2-Heptene, (E)- (CAS) $$ trans-2-heptene $$ (E)-2-H m/z--> Rys 10 Widmo 2-heptenu Przegrupowanie H i rozszczepienie indukowane miejscem rodnikowym prowadzi do odszczepienia alkenu i powstania jonu o parzystej masie (tu 56 m/z): HC H 2 C 3 H H 2 C 3 H 2 C Podwójne wiązanie w alkenach może migrować, przez co izomery mogą być nierozróżnialne Widma węglowodorów aromatycznych składają się z niewielkiej ilości dość intensywnych pików Najintensywniejsze sygnały pochodzą od jonów najtrwalszych Trwałe są jony molekularne w przypadku propylobenzenu 120 m/z W widmach arenów (związki aromatyczno - alifatyczne) monoaromatycznych najwięcej jest jonów związanych ze stabilizacją struktury kationu metylenobenzenowego o m/z = 91 Cechą charakterystyczną fragmentacji arenów i benzenu jest odszczepianie acetylenu i tworzenie jonów metastabilnych odpowiednio przy 65 i 52 m/z H 2 C 3 12
13 Abundance 9500 #14927: Benzene, propyl- (CAS) $$ n-propylbenzene $$ Isocum m/z--> Rys 11 Widmo n-propylobenzenu Często obecne są w widmach jony związane z migracją wodoru w monoalkilobenzenach, jak np 77 (także 78 i 79) także odszczepiające acetylen: HC HC 71 H 2 C HC H 2 C W widmie widoczne są piki jonów pochodzące z fragmentacji łańcucha alifatycznego np 105 a także 91 m/z Wprowadzenie do łańcucha węglowodorowego podstawników (grup funkcyjnych) nieco wzbogaca możliwości fragmentacji Równocześnie z powyżej przedstawionymi reakcjami fragmentacji zachodzą reakcje związane z obecnymi w łańcuchu grupami Podstawniki dzieli się na: nienasycone zawierające wiązanie wielokrotne np O O O O C C C C HO H H 2 N C H 3 O i nasycone posiadające wyłącznie wiązania pojedyncze np H 2 C OH H 2 C NH 2 H 2 C Cl Fragmentacja związków organicznych Bardzo użyteczna teoria pozwalającą przewidzieć fragmentacje zakłada, że ładunek powstały w wyniku wybicia elektronu ładunek dodatni skupiony jest w szczególnym 13
14 miejscu cząsteczki jak np rozgałęzienie, heteroatom, czy atom węgla związany z heteroatomem Oprócz wyżej wymienionych reakcji σ i rh, wyróżnić należy rozsczepienia typu α i rozsczepienia typu i Rozszczepienie α spowodowane jest przeniesieniem elektronu, zaś i przeniesieniem pary elektronowej Przeniesienie elektronu oznacza się strzałką z pojedynczym grotem oraz, a przeniesienie pary i Pomijając rozszczepienie rh, Związki zawierające podstawnik nasycony Y fragmentować mogą dwojako: albo odszczepić Y, albo grupę związaną z węglem, przy którym Y występuje Dodać należy, że Y lub może być kationem lub rodnikiem, w zależności od charakteru Y R 2 C R 3 lub Y R 2 C Y Y= Cl, Br, OH, NH 2, SH R 3 R 2 C Y lub R 3 Fragmentacja związków z grupą nienasyconą jest prostsza ładunek zostaje zachowany na heteroatomie Y: R C O R C O X i X X = R, H, OH, NH 2, OR W poniższym opisie reakcji fragmentacji zostaną uwzględnione jedynie niektóre grupy funkcyjne, występujące w związkach organicznych złożonych z pierwiastków C, H, N, O i Cl Przykłady rozszczepień α i i rozszczepienie α do miejsca nasyconego polega na przeniesieniu elektronu rodnikowego (inicjacja) i elektronu z sąsiedniego wiązania przy węglu α: 14
15 H 3 C OH 3 H 3 C HC OH rozszczepienie α do miejsca nienasyconego przebiega podobnie: H 3 C C O 3 3 H 3 C C O rozszczepienie i do miejsca nasyconego jest inicjowane przez przeniesienie pary elektronów z sąsiedniego wiązania na heteroatom: H 3 C O - 3 H 3 C 3 O - 3 rozszczepienie i do miejsca nienasyconego jest inicjowane przez przeniesienie pary elektronów z sąsiedniego wiązania na atom węgla związany z heteroatomem: 3 H 3 C C C O 3 3 H 3 C C Przegrupowanie McLaffarty ego (6-cio centrowe) 3 3 C O W cząsteczkach o dłuższych łańcuchach zawierających heteroatom może dojść do przegrupowania atomu H do miejsca nasyconego, czego przykładem jest charakterystyczna dla alkoholi eliminacja H 2 O: 3 C H 2 H OH R 2 C H 2 OH 2 HC R 2 -H 2 O H 2 C HC R 2 Dla związków karbonylowych z kolei charakterystyczne jest przegrupowanie wodoru do miejsca nienasyconego, reprezentowanego przez O=C: 15
16 Y H R O 2 R OH 2 HC C C 2 Y Y OH C R 2 HC Y R 2 OH HC Y OH C HC R 2 Reakcje fragmentacji poszczególnych grup związków Kwasy karboksylowe Przegrupowanie McLaferty ego z odszczepieniem H 2 O Odejście rodnika OH Przegrupowanie H do C=O, odszczepienie cząsteczki obojętnej z utworzeniem jonu -C(OH) 2 Przegrupowanie H i odszczepienie cząsteczki nienasyconej =C(OH) 2 Ketony Odszczepienie rodnika alkilowego z jednej lub z drugiej strony C=O Dalsze odejście CO Aldehydy Widoczny pik o masie M -1 związany z odszczepieniem rodnika wodorowego Odszczepienie rodnika przy grupie C=O W obu przypadkach odejście obojętnej cząsteczki CO Odszczepienie rodnika O Przegrupowanie H na O z utworzeniem jonu z wiązaniem nienasyconym =C(OH)H Estry Odszczepienie rodnika alkilowego przy O nasyconym (R-O-) Odszczepienie rodnika R-O Odejście rodnika przy grupie C=O z utworzeniem jonu R-O-C=O Dalsze odejście obojętnej cząsteczki CO 16
17 mogą być także rodnikami Chlorowcozwiązki Związki zawierające Cl i Br mają wyraźny jon M 2 i bywają odszczepiane jako rodniki, dla Cl intensywność jonu M jest 3 razy większa od M 2 Odszczepienie HCl Odszczepienie rodnika Cl Alkohole Tworzenie jonów =OH w przypadku grup terminalnych Przegrupowanie H na O i odszczepienie H 2 O z utworzeniem jonu o parzystej masie (patrz Przegrupowanie McLaffarty ego) Dalsza fragmentacja tego jonu z odszczepieniem alkenu (jw) Etery ( -O-R 2 ) Odszczepienie rodnika alkilowego z utworzeniem jonu -O= lub R 2 -O= Przegrupowanie H na O z odszczepieniem R-OH 17
18 Odszczepienie rodnika -O lub R 2 -O przegrupowanie (4-ro centrowe) H do miejsca nienasyconego z wytworzeniem jonu =OH H 3 C H O H 3 C 2 2 HO 31 Aminy Terminalne dają jony, analogicznie do rozszczepienia α rozszczepień alkoholach (patrz Przykłady rozszczepień α i i) dają wyraźny pik =NH 2 Aminy drugorzędowe - =NRH, po czym następuje przegrupowanie (4-centrowe) H na N z wytworzeniem alkenu i =NH 2 H 3 C 2 NH H 3 C 2 2 H 2 N H 30 Przebieg ćwiczenia: Wybór roztworu zawierającego nieznany związek Zarejestrowanie chromatografu i widma Rozwiązanie struktury związku w oparciu o wytyczne Sprawozdanie: Podanie 10-ciu sumarycznych reakcji fragmentacji wskazanego węglowodoru Opis 5-ciu reakcji fragmentacji wskazanego związku w oparciu o instrukcję do ćwiczeń 18
19 Ustalanie struktury: Zastosowanie analizatorów (filtrów) mas o wysokiej rozdzielczości, jak analizator czasu przelotu czy analizator z sekcjami magnetyczną i elektryczną, pozwala rejestrować masy jonów z dużą dokładnością np dla heksanu 86,1096 Tak dokładna masa znacznie ułatwia identyfikację Analizatory kwadupolowe podają masę jonu heksanu jako 86 m/z, zatem identyfikacja opiera się głównie na wzorze fragmentacji i czasie retencji w przypadku sprzężenia detektora z chromatografem Jak zatem postępować gdy mamy widmo związku zarejestrowane przy niskiej rozdzielczości, a chcemy wiedzieć co to za związek? Weźmy widmo: 1 Szukamy jonu molekularnego A i A1 typujemy w tabeli jony podejrzane ( A 1) Zgodnie ze wzorem C N = obliczamy dla wybranego jonu liczbę węgli 1,1 A (61) 100 w łańcuchu: C N = = 3, 2 1,
20 3 Przyjmujemy błąd obliczeń ±10 % dla C N i określamy możliwe liczby węgli w cząsteczce dla 3,2 mamy 3,2 1,1=3,52 i 3,2 0,9=2,88, czyli może być 4 lub 3 atomy węgla 4 Oceniamy cząsteczkę pod względem obecności azotu według reguły: Masa parzysta parzysta lub zerowa liczba N Masa nieparzysta nieparzysta liczba N Wybrana masa 74 oznacza brak N lub dwa N 5 Sprawdzamy czy w masie A zmieści się C N = 3 węgli: 3 12=36 6 Dla pierwszej liczby węgli odejmujemy od masy cząsteczki masę samych atomów węgla: 74-36=38 7 Typujemy atom (atomy brakujące) i układamy wzory sumaryczne tak, aby tylko zgadzała się masa cząsteczkowa: hipoteza I: dwa N to 28 i zostaje 10 na H - C 3 N 2 H 10 hipoteza II: zero N, ale dwa O oraz 6 H - C 3 O 2 H 6 8 Obliczamy sumę liczb pierścieni i wiązań nienasyconych N RDB ze wzoru: N RDB = L C 0,5 L H 0,5L N 1 indeksy oznaczają liczby atomów C węgla (lub Si), H - wodoru (lub F, Cl, Br i I), N azotu (lub P) Jeśli N RDB jest ujemna nie ma wiązań podwójnych i zbyt dużo w cząsteczce atomów A, zero oznacza że nie ma wiązań podwójnych, a liczba dodatnia podje ilość wiązań podwójnych hipoteza I: N RDB = 3 0,5 10 0,5 2 1 = 0 hipoteza II: N RDB = 3 0,5 6 0,5 0 1 = 1 9 Próbujemy ułożyć możliwe wzory strukturalne (ester, tiamina, alkohol nienasycony, kwas, itp) 10 Wzory weryfikujemy w oparciu o widmo, w tym przypadku najlepiej trafiony jest octan metylu: 11 Jeśli by się nie udało dla 3 atomów węgla należałoby rozważyć strukturę z czterema atomami i powtórzyć czynności Literatura E de Hoffmann, J Charette, V Stroobant Spektrometria mas, WNT, Warszawa 1998 M McMaster, Ch McMaster, GC/MS, A Practical User s Guide, Wiley-V, New York, 1998 RAW Johnstone, M E Rose, Spektrometria mas w chemii organicznej, PWN, Warszawa 2001, A S Płaziak, Spektrometria masowa związków organicznych, UAM, Poznań 1997, R M Silverstein, F X Webster, D J Kremle, Spektroskopowe metody identyfikacji związków organicznych, PWN, Warszawa
Spektrometria mas związków organicznych z chromatograficznym wprowadzeniem próbki
Spektrometria mas związków organicznych z chromatograficznym wprowadzeniem próbki Sprzężenie chromatografu gazowego ze spektrometrem mas jest potężnym narzędziem w oznaczaniu lotnych i półlotnych związków
Bardziej szczegółowoSpektrometria mas (1)
pracował: Wojciech Augustyniak Spektrometria mas (1) Spektrometr masowy ma źródło jonów, które jonizuje próbkę Jony wędrują w polu elektromagnetycznym do detektora Metody jonizacji: - elektronowa (EI)
Bardziej szczegółowoSpektroskopia. Spotkanie pierwsze. Prowadzący: Dr Barbara Gil
Spektroskopia Spotkanie pierwsze Prowadzący: Dr Barbara Gil Temat rozwaŝań Spektroskopia nauka o powstawaniu i interpretacji widm powstających w wyniku oddziaływań wszelkich rodzajów promieniowania na
Bardziej szczegółowoJak analizować widmo IR?
Jak analizować widmo IR? Literatura: W. Zieliński, A. Rajca, Metody spektroskopowe i ich zastosowanie do identyfikacji związków organicznych. WNT. R. M. Silverstein, F. X. Webster, D. J. Kiemle, Spektroskopowe
Bardziej szczegółowoOznaczanie związków organicznych w matrycach środowiskowych z wykorzystaniem spektrometru mas
Oznaczanie związków organicznych w matrycach środowiskowych z wykorzystaniem spektrometru mas Techniki wzbogacania próbek środowiskowych Techniki analizy fazy nadpowierzchniowej (headspace) Wykrywanie
Bardziej szczegółowoMECHANIZMY FRAGMENTACJI ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH. Copyright 2003 Witold Danikiewicz
MECANIZMY FAGMENTACJI ZWIĄZKÓW GANICZNYC Copyright 2003 Cechy charakterystyczne zjawiska fragmentacji jonów proces jednocząsteczkowy; szybkość fragmentacji jest mała w porównaniu z szybkością rozpraszania
Bardziej szczegółowodobry punkt wyjściowy do analizy nieznanego związku
spektrometria mas dobry punkt wyjściowy do analizy nieznanego związku cele: wyznaczenie masy cząsteczkowej związku wyznaczenie wzoru empirycznego określenie fragmentów cząsteczki określenie niedoboru wodoru
Bardziej szczegółowoKrzywe energii potencjalnej dla molekuły dwuatomowej ilustracja przejść dysocjacyjnych IDENTYFIKACJA ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH
SPEKTRMETRIA MAS Krzywe energii potencjalnej dla molekuły dwuatomowej ilustracja przejść dysocjacyjnych Analiza ścieżek fragmentacji Metody termochemiczne Pomiar energii jonizacji, entalpii tworzenia jonów
Bardziej szczegółowoSpektroskopia masowa Materiały do ćwiczeń
Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum Katedra Chemii Organicznej Spektroskopia masowa Materiały do ćwiczeń Kraków 2011 2 Spis treści Wstęp 2 Budowa spektrometru masowego 2 Układ wprowadzenia próbki
Bardziej szczegółowoRepetytorium z wybranych zagadnień z chemii
Repetytorium z wybranych zagadnień z chemii Mol jest to liczebność materii występująca, gdy liczba cząstek (elementów) układu jest równa liczbie atomów zawartych w masie 12 g węgla 12 C (równa liczbie
Bardziej szczegółowoSpektroskopowe metody identyfikacji związków organicznych
Spektroskopowe metody identyfikacji związków organicznych Wstęp Spektroskopia jest metodą analityczną zajmującą się analizą widm powstających w wyniku oddziaływania promieniowania elektromagnetycznego
Bardziej szczegółowoPróżnia w badaniach materiałów
Próżnia w badaniach materiałów Pomiary ciśnień parcjalnych Konstanty Marszałek Kraków 2011 Analiza składu masowego gazów znajduje coraz większe zastosowanie ze względu na liczne zastosowania zarówno w
Bardziej szczegółowoSpektroskopia molekularna. Spektroskopia w podczerwieni
Spektroskopia molekularna Ćwiczenie nr 4 Spektroskopia w podczerwieni Spektroskopia w podczerwieni (IR) jest spektroskopią absorpcyjną, która polega na pomiarach promieniowania elektromagnetycznego pochłanianego
Bardziej szczegółowoSpektroskopia masowa Materiały do ćwiczeń
Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum Katedra Chemii rganicznej Spektroskopia masowa Materiały do ćwiczeń Kraków 2016 2 Spis treści Wstęp 4 Budowa spektrometru masowego 4 Układ wprowadzenia próbki
Bardziej szczegółowoTECHNIKI SEPARACYJNE ĆWICZENIE. Temat: Problemy identyfikacji lotnych kwasów tłuszczowych przy zastosowaniu układu GC-MS (SCAN, SIM, indeksy retencji)
TECHNIKI SEPARACYJNE ĆWICZENIE Temat: Problemy identyfikacji lotnych kwasów tłuszczowych przy zastosowaniu układu GC-MS (SCAN, SIM, indeksy retencji) Prowadzący: mgr inż. Anna Banel 1 1. Charakterystyka
Bardziej szczegółowoOrbitale typu σ i typu π
Orbitale typu σ i typu π Dwa odpowiadające sobie orbitale sąsiednich atomów tworzą kombinacje: wiążącą i antywiążącą. W rezultacie mogą powstać orbitale o rozkładzie przestrzennym dwojakiego typu: σ -
Bardziej szczegółowoPRODUKTY CHEMICZNE Ćwiczenie nr 3 Oznaczanie zawartości oksygenatów w paliwach metodą FTIR
PRODUKTY CHEMICZNE Ćwiczenie nr 3 Oznaczanie zawartości oksygenatów w paliwach metodą FTIR WSTĘP Metody spektroskopowe Spektroskopia bada i teoretycznie wyjaśnia oddziaływania pomiędzy materią będącą zbiorowiskiem
Bardziej szczegółowoIdentyfikacja węglowodorów aromatycznych techniką GC-MS
Identyfikacja węglowodorów aromatycznych techniką GC-MS Instrukcja do ćwiczeń opracowana w Katedrze Chemii Środowiska Uniwersytetu Łódzkiego. 1.Wstęp teoretyczny Zagadnienie rozdzielania mieszanin związków
Bardziej szczegółowoSpektroskopia charakterystycznych strat energii elektronów EELS (Electron Energy-Loss Spectroscopy)
Spektroskopia charakterystycznych strat energii elektronów EELS (Electron Energy-Loss Spectroscopy) Oddziaływanie elektronów ze stałą, krystaliczną próbką wstecznie rozproszone elektrony elektrony pierwotne
Bardziej szczegółowoSpektrometria Mas. Możesz skorzystać z gotowego programu sprawdzając powyższe parametry.
Spektrometria Mas Analiza jakościowa i ilościowa benzokainy za pomocą wysokorozdzielczego chromatografu gazowego sprzęgniętego ze spektrometrem mas z jonizacją elektronami (EI) Celem ćwiczenia jest zapoznanie
Bardziej szczegółowoProjekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego O O
Zastosowanie spektrometrii mas do określania struktury związków organicznych (opracowała Anna Kolasa) Uwaga: Informacje na temat nowych technik jonizacji, budowy analizatorów, nowych metod detekcji jonów
Bardziej szczegółowoSchemat ideowy spektrometru mas z podwójnym ogniskowaniem przedstawiono na rys. 1. Pierwsze ogniskowanie według energii jonów odbywa się w sektorze
Spektrometria mas Spektrometria mas Początek spektrometrii mas wiązany jest z nazwiskiem Thomsona, który w roku 1911 za pomocą odchylania wiązki jonów w polu magnetycznym wykrył trwałe izotopy neonu, oraz
Bardziej szczegółowoZastosowanie spektroskopii masowej w odlewnictwie
Akademia Górniczo-Hutnicza im. St. Staszica w Krakowie Wydział Odlewnictwa AGH Pracownia Ochrony Środowiska Zastosowanie spektroskopii masowej w odlewnictwie (Instrukcja do ćwiczenia) Opracowanie: prof.
Bardziej szczegółowoKilka wskazówek ułatwiających analizę widm w podczerwieni
Kilka wskazówek ułatwiających analizę widm w podczerwieni Opracowanie wg dostępnej literatury spektroskopowej: Dr Alina T. Dubis e-mail: alina@uwb.edu.pl Instytut Chemii Uniwersytet w Białymstoku Al. J.
Bardziej szczegółowoOtrzymywanie halogenków alkilów
Otrzymywanie halogenków alkilów 1) Wymiana grupy OH w alkoholach C O H HX 2) reakcja podstawienia alkanów C X H 3 C CH CH 2 HBr C H 3 OH H 3 C CH CH 2 C H 3 Br h + + CH CH 2 3 Cl 2 Cl HCl CH CH 3 3 CH
Bardziej szczegółowoAnaliza Organiczna. Jan Kowalski grupa B dwójka 7(A) Własności fizykochemiczne badanego związku. Zmierzona temperatura topnienia (1)
Przykład sprawozdania z analizy w nawiasach (czerwonym kolorem) podano numery odnośników zawierających uwagi dotyczące kolejnych podpunktów sprawozdania Jan Kowalski grupa B dwójka 7(A) analiza Wynik przeprowadzonej
Bardziej szczegółowoWykład 5 XII 2018 Żywienie
Wykład 5 XII 2018 Żywienie Witold Bekas SGGW Chemia organiczna 1828 Wöhler - przypadkowa synteza mocznika izocyjanian amonu NH4NCO związek nieorganiczny mocznik H2NCONH2 związek organiczny obalenie teorii
Bardziej szczegółowoProdukty chemiczne. Ćw. W4. Oznaczanie składu chemicznego bio-oleju metodą GC-MS. Opracowane przez: Piotr Rutkowski
Produkty chemiczne Ćw. W4. Oznaczanie składu chemicznego bio-oleju metodą GC-MS Opracowane przez: Piotr Rutkowski Wrocław 2014 Spektrometria mas sprzężona z chromatografia gazową jest techniką analityczną
Bardziej szczegółowoProteomika. Spektrometria mas. i jej zastosowanie do badań białek
Proteomika Spektrometria mas i jej zastosowanie do badań białek Spektrometria mas (MS) Metoda pozwalająca na pomiar stosunku masy do ładunku jonów (m/z) m/z można przeliczyć na masę jednostką m/z jest
Bardziej szczegółowoMetody chromatograficzne (rozdzielcze) w analizie materiału biologicznego (GC, HPLC)
Metody chromatograficzne (rozdzielcze) w analizie materiału biologicznego (GC, HPLC) Chromatografia jest fizykochemiczną metodą rozdzielania składników jednorodnych mieszanin w wyniku ich różnego podziału
Bardziej szczegółowodr Małgorzata Czerwicka Zakład Analizy Środowiska Instytut Ochrony Środowiska i Zdrowia Człowieka Wydział Chemii UG
dr Małgorzata Czerwicka Zakład Analizy Środowiska Instytut Ochrony Środowiska i Zdrowia Człowieka Wydział Chemii UG Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu
Bardziej szczegółowoTechniki immunochemiczne. opierają się na specyficznych oddziaływaniach między antygenami a przeciwciałami
Techniki immunochemiczne opierają się na specyficznych oddziaływaniach między antygenami a przeciwciałami Oznaczanie immunochemiczne RIA - ( ang. Radio Immuno Assay) techniki radioimmunologiczne EIA -
Bardziej szczegółowoWskaż grupy reakcji, do których można zaliczyć proces opisany w informacji wstępnej. A. I i III B. I i IV C. II i III D. II i IV
Informacja do zadań 1. i 2. Proces spalania pewnego węglowodoru przebiega według równania: C 4 H 8(g) + 6O 2(g) 4CO 2(g) + 4H 2 O (g) + energia cieplna Zadanie 1. (1 pkt) Procesy chemiczne można zakwalifikować
Bardziej szczegółowoSPEKTOMETRIA MAS W POŁĄCZENIU Z CHROMATOGRAFIĄ GAZOWĄ
SPEKTOMETRIA MAS W POŁĄCZENIU Z CHROMATOGRAFIĄ GAZOWĄ 1. Spektrometry mas Za ojca spektrometrii masowej uważa się J.J. Thomsona, który w 1913 r. rozdzielił izotopy neonu przy pomocy spektrometru, który
Bardziej szczegółowoElementy chemii organicznej
Elementy chemii organicznej węglowodory alifatyczne węglowodory aromatyczne halogenopochodne węglowodorów alkohole etery aldehydy i ketony kwasy karboksylowe estry aminy Alkany C n H 2n+2 struktura Kekulégo
Bardziej szczegółowoWęglowodory poziom podstawowy
Węglowodory poziom podstawowy Zadanie 1. (2 pkt) Źródło: CKE 2010 (PP), zad. 19. W wyniku całkowitego spalenia 1 mola cząsteczek węglowodoru X powstały 2 mole cząsteczek wody i 3 mole cząsteczek tlenku
Bardziej szczegółowoInformacje uzyskiwane dzięki spektrometrii mas
Slajd 1 Spektrometria mas i sektroskopia w podczerwieni Slajd 2 Informacje uzyskiwane dzięki spektrometrii mas Masa cząsteczkowa Wzór związku Niektóre informacje dotyczące wzoru strukturalnego związku
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 2 Przejawy wiązań wodorowych w spektroskopii IR i NMR
Ćwiczenie 2 Przejawy wiązań wodorowych w spektroskopii IR i NMR Szczególnym i bardzo charakterystycznym rodzajem oddziaływań międzycząsteczkowych jest wiązanie wodorowe. Powstaje ono między molekułami,
Bardziej szczegółowoMechanizm dehydratacji alkoholi
Wykład 5 Mechanizm dehydratacji alkoholi I. Protonowanie II. odszczepienie cząsteczki wody III. odszczepienie protonu Etap 1 Reakcje alkenów Najbardziej reaktywne jest wiązanie podwójne, lub jego sąsiedztwo
Bardziej szczegółowo2. Metody, których podstawą są widma atomowe 32
Spis treści 5 Spis treści Przedmowa do wydania czwartego 11 Przedmowa do wydania trzeciego 13 1. Wiadomości ogólne z metod spektroskopowych 15 1.1. Podstawowe wielkości metod spektroskopowych 15 1.2. Rola
Bardziej szczegółowoPRZYKŁADOWE ZADANIA WĘGLOWODORY
PRZYKŁADOWE ZADANIA WĘGLOWODORY INFORMACJA DO ZADAŃ 678 680 Poniżej przedstawiono wzory półstrukturalne lub wzory uproszczone różnych węglowodorów. 1. CH 3 2. 3. CH 3 -CH 2 -CH C CH 3 CH 3 -CH-CH 2 -C
Bardziej szczegółowoKonkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów gimnazjów 13 stycznia 2017 r. zawody II stopnia (rejonowe)
Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów gimnazjów 13 stycznia 2017 r. zawody II stopnia (rejonowe) Kod ucznia Suma punktów Witamy Cię na drugim etapie konkursu chemicznego. Podczas konkursu możesz korzystać
Bardziej szczegółowoFIZYKOCHEMICZNE METODY USTALANIA BUDOWY ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH PODSTAWY INTERPRETACJI WIDM MASOWYCH
FIZYKCHEMICZNE METDY USTALANIA BUDWY ZWIĄZKÓW GANICZNYCH PDSTAWY INTEPETACJI WIDM MASWYCH Witold Danikiewicz Instytut Chemii rganicznej PAN ul. Kasprzaka 44/52, 01-224 Warszawa 1. Jaka jest masa cząsteczkowa
Bardziej szczegółowoPochodne węglowodorów, w cząsteczkach których jeden atom H jest zastąpiony grupą hydroksylową (- OH ).
Cz. XXII - Alkohole monohydroksylowe Pochodne węglowodorów, w cząsteczkach których jeden atom jest zastąpiony grupą hydroksylową (- ). 1. Klasyfikacja alkoholi monohydroksylowych i rodzaje izomerii, rzędowość
Bardziej szczegółowoMATERIAŁY POMOCNICZE 1 GDYBY MATURA 2002 BYŁA DZISIAJ CHEMIA ZESTAW EGZAMINACYJNY PIERWSZY ARKUSZ EGZAMINACYJNY I
MATERIAŁY POMOCNICZE 1 GDYBY MATURA 00 BYŁA DZISIAJ OKRĘ GOWA K O M I S J A EGZAMINACYJNA w KRAKOWIE CHEMIA ZESTAW EGZAMINACYJNY PIERWSZY Informacje ARKUSZ EGZAMINACYJNY I 1. Przy każdym zadaniu podano
Bardziej szczegółowo1. Określ liczbę wiązań σ i π w cząsteczkach: wody, amoniaku i chloru
1. Określ liczbę wiązań σ i π w cząsteczkach: wody, amoniaku i chloru 2. Na podstawie struktury cząsteczek wyjaśnij dlaczego N 2 jest bierny a Cl 2 aktywny chemicznie? 3. Które substancje posiadają budowę
Bardziej szczegółowoν 1 = γ B 0 Spektroskopia magnetycznego rezonansu jądrowego Spektroskopia magnetycznego rezonansu jądrowego h S = I(I+1)
h S = I(I+) gdzie: I kwantowa liczba spinowa jądra I = 0, ½,, /,, 5/,... itd gdzie: = γ S γ współczynnik żyromagnetyczny moment magnetyczny brak spinu I = 0 spin sferyczny I = _ spin elipsoidalny I =,,,...
Bardziej szczegółowo1. Od czego i w jaki sposób zależy szybkość reakcji chemicznej?
Tematy opisowe 1. Od czego i w jaki sposób zależy szybkość reakcji chemicznej? 2. Omów pomiar potencjału na granicy faz elektroda/roztwór elektrolitu. Podaj przykład, omów skale potencjału i elektrody
Bardziej szczegółowoBudowa przestrzenna alkanów
Wykład 3 Budowa przestrzenna alkanów Podobnie jak w przypadku metanu, wiązanie C-H w alkanach powstaje w wyniku nakładania się zhybrydyzowanych orbitali sp 3. Z uwagi na to, że wiązania w alkanach skierowane
Bardziej szczegółowoX / \ Y Y Y Z / \ W W ... imię i nazwisko,nazwa szkoły, miasto
Zadanie 1. (3 pkt) Nadtlenek litu (Li 2 O 2 ) jest ciałem stałym, występującym w temperaturze pokojowej w postaci białych kryształów. Stosowany jest w oczyszczaczach powietrza, gdzie ważna jest waga użytego
Bardziej szczegółowoTest sprawdzający z chemii do klasy I LO i technikum z działu Budowa atomu i wiązania chemiczne
Anna Grych Test sprawdzający z chemii do klasy I LO i technikum z działu Budowa atomu i wiązania chemiczne Informacja do zadań -7 75 Dany jest pierwiastek 33 As. Zadanie. ( pkt) Uzupełnij poniższą tabelkę.
Bardziej szczegółowoPODSTAWY INTERPRETACJI WIDM MASOWYCH. Copyright 2003 Witold Danikiewicz
PODSTAWY INTERPRETACJI WIDM MASOWYCH 1. Ustalanie masy cząsteczkowej Metody: widmo EI 70 ev i np. 12 ev; łagodne metody jonizacji (FAB, LSIMS, CI, ESI, APCI, MALDI, FI) w celu otrzymania jonu molekularnego.
Bardziej szczegółowoodbarwia wodę bromową
Zadanie 1. (0 1) W którym wierszu tabeli poprawnie scharakteryzowano wymienione węglowodory? Wybierz odpowiedź spośród podanych. Metan Eten Etyn A. jest gazem jest gazem jest cieczą B. w jego cząsteczce
Bardziej szczegółowoZASADY ZALICZENIA PRZEDMIOTU MBS
ZASADY ZALICZENIA PRZEDMIOTU MBS LABORATORIUM - MBS 1. ROZWIĄZYWANIE WIDM kolokwium NMR 25 kwietnia 2016 IR 30 maja 2016 złożone 13 czerwca 2016 wtorek 6.04 13.04 20.04 11.05 18.05 1.06 8.06 coll coll
Bardziej szczegółowoWewnętrzna budowa materii
Atom i układ okresowy Wewnętrzna budowa materii Atom jest zbudowany z jądra atomowego oraz krążących wokół niego elektronów. Na jądro atomowe składają się protony oraz neutrony, zwane wspólnie nukleonami.
Bardziej szczegółowoZadania powtórkowe do egzaminu maturalnego z chemii Wiązania chemiczne, budowa cząsteczek
strona 1/11 Zadania powtórkowe do egzaminu maturalnego z chemii Wiązania chemiczne, budowa cząsteczek Monika Gałkiewicz Zad. 1 () Podaj wzory dwóch dowolnych kationów i dwóch dowolnych anionów posiadających
Bardziej szczegółowoPodczerwień bliska: cm -1 (0,7-2,5 µm) Podczerwień właściwa: cm -1 (2,5-14,3 µm) Podczerwień daleka: cm -1 (14,3-50 µm)
SPEKTROSKOPIA W PODCZERWIENI Podczerwień bliska: 14300-4000 cm -1 (0,7-2,5 µm) Podczerwień właściwa: 4000-700 cm -1 (2,5-14,3 µm) Podczerwień daleka: 700-200 cm -1 (14,3-50 µm) WIELKOŚCI CHARAKTERYZUJĄCE
Bardziej szczegółowoMateriał obowiązujący do ćwiczeń z analizy instrumentalnej II rok OAM
Materiał obowiązujący do ćwiczeń z analizy instrumentalnej II rok OAM Ćwiczenie 1 Zastosowanie statystyki do oceny metod ilościowych Błąd gruby, systematyczny, przypadkowy, dokładność, precyzja, przedział
Bardziej szczegółowoIDENTYFIKACJA SUBSTANCJI W CHROMATOGRAFII CIECZOWEJ
IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI W CHROMATOGRAFII CIECZOWEJ Prof. dr hab. inż. Agata Kot-Wasik, prof. zw. PG agawasik@pg.gda.pl 11 Rozdzielenie + detekcja 22 Anality ZNANE Co oznaczamy? Anality NOWE NIEZNANE WWA
Bardziej szczegółowoSpektrometria w bliskiej podczerwieni - zastosowanie w cukrownictwie. Radosław Gruska Politechnika Łódzka Wydział Biotechnologii i Nauk o Żywności
Spektrometria w bliskiej podczerwieni - zastosowanie w cukrownictwie Radosław Gruska Politechnika Łódzka Wydział Biotechnologii i Nauk o Żywności Spektroskopia, a spektrometria Spektroskopia nauka o powstawaniu
Bardziej szczegółowoCHEMIA 10 WĘGLOWODORY I ICH FLUOROWCOPOCHODNE. ALKOHOLE I FENOLE. IZOMERIA. POLIMERYZACJA.
INSTYTUT MEDICUS Kurs przygotowawczy do matury i rekrutacji na studia medyczne Rok 2017/2018 www.medicus.edu.pl tel. 501 38 39 55 CHEMIA 10 WĘGLOWODORY I ICH FLUOROWCOPOCHODNE. ALKOHOLE I FENOLE. IZOMERIA.
Bardziej szczegółowoI ,11-1, 1, C, , 1, C
Materiał powtórzeniowy - budowa atomu - cząstki elementarne, izotopy, promieniotwórczość naturalna, okres półtrwania, średnia masa atomowa z przykładowymi zadaniami I. Cząstki elementarne atomu 1. Elektrony
Bardziej szczegółowoModel wiązania kowalencyjnego cząsteczka H 2
Model wiązania kowalencyjnego cząsteczka H 2 + Współrzędne elektronu i protonów Orbitale wiążący i antywiążący otrzymane jako kombinacje orbitali atomowych Orbital wiążący duża gęstość ładunku między jądrami
Bardziej szczegółowoWojewódzki Konkurs Przedmiotowy z chemii dla uczniów gimnazjów województwa śląskiego w roku szkolnym 2010/2011
Wojewódzki Konkurs Przedmiotowy z chemii dla uczniów gimnazjów województwa śląskiego w roku szkolnym 2010/2011 KOD UCZNIA Etap: Data: Czas pracy: rejonowy 7 lutego 2011r 90 minut Informacje dla ucznia
Bardziej szczegółowoCząsteczki wieloatomowe - hybrydyzacja. Czy w oparciu o koncepcję orbitali molekularnych można wytłumaczyć budowę cząsteczek?
ząsteczki wieloatomowe - hybrydyzacja zy w oparciu o koncepcję orbitali molekularnych można wytłumaczyć budowę cząsteczek? Koncepcja OA OA O zdelokalizowane OA hyb OA O zlokalizowane OA hyb OA hyb OA orbitale
Bardziej szczegółowoOpracowała: mgr inż. Ewelina Nowak
Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z chemii dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria Środowiska w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Opracowała: mgr
Bardziej szczegółowoStałe siłowe. Spektroskopia w podczerwieni. Spektrofotometria w podczerwieni otrzymywanie widm
Spektroskopia w podczerwieni Spektrofotometria w podczerwieni otrzymywanie widm absorpcyjnych substancji o różnych stanach skupienia. Powiązanie widm ze strukturą pozwala na identyfikację związku. Widmo
Bardziej szczegółowoPODSTAWY METODY SPEKTROSKOPI W PODCZERWIENI ABSORPCJA, EMISJA
PODSTAWY METODY SPEKTROSKOPI W PODCZERWIENI ABSORPCJA, EMISJA Materia może oddziaływać z promieniowaniem poprzez absorpcję i emisję. Procesy te polegają na pochłonięciu lub wyemitowaniu fotonu przez cząstkę
Bardziej szczegółoworelacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach
1 STECHIOMETRIA INTERPRETACJA ILOŚCIOWA ZJAWISK CHEMICZNYCH relacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach
Bardziej szczegółowoIDENTYFIKACJA JAKOŚCIOWA NIEZNANEGO ZWIĄZKU ORGANICZNEGO
IDENTYFIKACJA JAKOŚCIOWA NIEZNANEGO ZWIĄZKU ORGANICZNEGO Schemat raportu końcowego w ramach ćwiczeń laboratoryjnych z przedmiotu Badanie struktury związków organicznych 1. Symbol kodujący identyfikowaną
Bardziej szczegółowoSpektroskopia magnetycznego rezonansu jądrowego - wprowadzenie
Spektroskopia magnetycznego rezonansu jądrowego - wprowadzenie Streszczenie Spektroskopia magnetycznego rezonansu jądrowego jest jedną z technik spektroskopii absorpcyjnej mającej zastosowanie w chemii,
Bardziej szczegółowoOddziaływanie cząstek z materią
Oddziaływanie cząstek z materią Trzy główne typy mechanizmów reprezentowane przez Ciężkie cząstki naładowane (cięższe od elektronów) Elektrony Kwanty gamma Ciężkie cząstki naładowane (miony, p, cząstki
Bardziej szczegółowoWidma UV charakterystyczne cechy ułatwiające określanie struktury pirydyny i pochodnych
Pirydyna i pochodne 1 Pirydyna Tw 115 o C ; temperatura topnienia -41,6 0 C Miesza się w każdym stosunku z wodą tworząc mieszaninę azeotropowa o Tw 92,6 o C; Energia delokalizacji 133 kj/mol ( benzen 150.5
Bardziej szczegółowoAnna Grych Test z budowy atomu i wiązań chemicznych
Anna Grych Test z budowy atomu i wiązań chemicznych 1. Uzupełnij tabelkę wpisując odpowiednie dane: Nazwa atomu Liczba nukleonów protonów neutronów elektronów X -... 4 2 Y -... 88 138 Z -... 238 92 W -...
Bardziej szczegółowoTest kompetencji z chemii do liceum. Grupa A.
Test kompetencji z chemii do liceum. Grupa A. 1. Atomy to: A- niepodzielne cząstki pierwiastka B- ujemne cząstki materii C- dodatnie cząstki materii D- najmniejsze cząstki pierwiastka, zachowujące jego
Bardziej szczegółowoWĘGLOWODORY POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI
WĘGLOWODORY POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI 1. W kórym punkcie zapisano wyłącznie węglowodory odbarwiające wodę bromową: a) C 2 H 6 ; C 4 H 10 ; C 6 H 14 b) C 9 H 20 ; C 8 H 16 ; C 2 H 4 c) C 2 H 2 ; C 3 H 6 ;
Bardziej szczegółowoANALIZA WYNIKÓW MATURY 2017 Z CHEMII
ANALIZA WYNIKÓW MATURY 2017 Z CHEMII Wrocław, 30 listopada 2017 r. Jolanta Baldy Okręgowa Komisja Egzaminacyjna we Wrocławiu Matura 2017 z chemii w liczbach Średni wynik procentowy Okręg 38% Kraj 41% Okręg
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 3 Pomiar równowagi keto-enolowej metodą spektroskopii IR i NMR
Ćwiczenie 3 Pomiar równowagi keto-enolowej metodą spektroskopii IR i NMR 1. Wstęp Związki karbonylowe zawierające w położeniu co najmniej jeden atom wodoru mogą ulegać enolizacji przez przesunięcie protonu
Bardziej szczegółowoimię i nazwisko, nazwa szkoły, miejscowość Zadania I etapu Konkursu Chemicznego Trzech Wydziałów PŁ V edycja
Zadanie 1 (2 pkt.) Zmieszano 80 cm 3 roztworu CH3COOH o stężeniu 5% wag. i gęstości 1,006 g/cm 3 oraz 70 cm 3 roztworu CH3COOK o stężeniu 0,5 mol/dm 3. Obliczyć ph powstałego roztworu. Jak zmieni się ph
Bardziej szczegółowoZastosowanie spektroskopii w podczerwieni w jakościowej i ilościowej analizie organicznej
Zastosowanie spektroskopii w podczerwieni w jakościowej i ilościowej analizie organicznej dr Alina Dubis Zakład Chemii Produktów Naturalnych Instytut Chemii UwB Tematyka Spektroskopia - podział i zastosowanie
Bardziej szczegółowoCHEMIA 10. Oznaczenia: R - podstawnik węglowodorowy, zwykle alifatyczny (łańcuchowy) X, X 2 - atom lub cząsteczka fluorowca
INSTYTUT MEDICUS Kurs przygotowawczy na studia medyczne kierunek lekarski, stomatologia, farmacja, analityka medyczna tel. 0501 38 39 55 www.medicus.edu.pl CHEMIA 10 WĘGLOWODORY I ICH FLUOROWCOPOCHODNE.
Bardziej szczegółowoZagadnienia z chemii na egzamin wstępny kierunek Technik Farmaceutyczny Szkoła Policealna im. J. Romanowskiej
Zagadnienia z chemii na egzamin wstępny kierunek Technik Farmaceutyczny Szkoła Policealna im. J. Romanowskiej 1) Podstawowe prawa i pojęcia chemiczne 2) Roztwory (zadania rachunkowe zbiór zadań Pazdro
Bardziej szczegółowoCz. I Materiał powtórzeniowy do sprawdzianu dla klas II LO - Wiązania chemiczne + przykładowe zadania i proponowane rozwiązania
Cz. I Materiał powtórzeniowy do sprawdzianu dla klas II LO - Wiązania chemiczne + przykładowe zadania i proponowane rozwiązania I. Elektroujemność pierwiastków i elektronowa teoria wiązań Lewisa-Kossela
Bardziej szczegółowoSPEKTROSKOPIA NMR. No. 0
No. 0 Spektroskopia magnetycznego rezonansu jądrowego, spektroskopia MRJ, spektroskopia NMR jedna z najczęściej stosowanych obecnie technik spektroskopowych w chemii i medycynie. Spektroskopia ta polega
Bardziej szczegółowoSzanowne koleżanki i koledzy nauczyciele chemii!
Szanowne koleżanki i koledzy nauczyciele chemii! Chciałabym podzielić się z Wami moimi spostrzeżeniami dotyczącymi poziomu wiedzy z chemii uczniów rozpoczynających naukę w Liceum Ogólnokształcącym. Co
Bardziej szczegółowoBudowa atomu Poziom: rozszerzony Zadanie 1. (2 pkt.)
Budowa atomu Poziom: rozszerzony Zadanie 1. (2 pkt.) Zadanie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Punkty Okres połowiczego rozpadu pewnego radionuklidu wynosi 16 godzin. a) Określ, ile procent atomów tego izotopu rozpadnie
Bardziej szczegółowoWIĄZANIA. Co sprawia, że ciała stałe istnieją i są stabilne? PRZYCIĄGANIE ODPYCHANIE
WIĄZANIA Co sprawia, że ciała stałe istnieją i są stabilne? PRZYCIĄGANIE ODPYCHANIE Przyciąganie Wynika z elektrostatycznego oddziaływania między elektronami a dodatnimi jądrami atomowymi. Może to być
Bardziej szczegółowoSpektroskopia magnetycznego rezonansu jądrowego (NMR)
Spektroskopia magnetycznego rezonansu jądrowego (NM) Fizyczne podstawy spektroskopii NM W spektroskopii magnetycznego rezonansu jądrowego używane jest promieniowanie elektromagnetyczne o częstościach z
Bardziej szczegółowoFizykochemiczne metody w kryminalistyce. Wykład 7
Fizykochemiczne metody w kryminalistyce Wykład 7 Stosowane metody badawcze: 1. Klasyczna metoda analityczna jakościowa i ilościowa 2. badania rentgenostrukturalne 3. Badania spektroskopowe 4. Metody chromatograficzne
Bardziej szczegółowoPodstawowe pojęcia i prawa chemiczne, Obliczenia na podstawie wzorów chemicznych
Podstawowe pojęcia i prawa chemiczne, Obliczenia na podstawie wzorów chemicznych 1. Wielkości i jednostki stosowane do wyrażania ilości materii 1.1 Masa atomowa, cząsteczkowa, mol Masa atomowa Atomy mają
Bardziej szczegółowoCząsteczki wieloatomowe - hybrydyzacja. Czy w oparciu o koncepcję orbitali molekularnych można wytłumaczyć budowę cząsteczek?
ząsteczki wieloatomowe - hybrydyzacja zy w oparciu o koncepcję orbitali molekularnych można wytłumaczyć budowę cząsteczek? Fakty doświadczalne Wiązanie ząsteczka Długość wiązania [pm] - - 97-2 96-2 2 97-3
Bardziej szczegółowoPlan dydaktyczny z chemii klasa: 2TRA 1 godzina tygodniowo- zakres podstawowy. Dział Zakres treści
Anna Kulaszewicz Plan dydaktyczny z chemii klasa: 2TRA 1 godzina tygodniowo- zakres podstawowy lp. Dział Temat Zakres treści 1 Zapoznanie z przedmiotowym systemem oceniania i wymaganiami edukacyjnymi z
Bardziej szczegółowoMetody chemiczne w analizie biogeochemicznej środowiska. (Materiał pomocniczy do zajęć laboratoryjnych)
Metody chemiczne w analizie biogeochemicznej środowiska. (Materiał pomocniczy do zajęć laboratoryjnych) Metody instrumentalne podział ze względu na uzyskane informację. 1. Analiza struktury; XRD (dyfrakcja
Bardziej szczegółowoFlawedo pokroić w paski o szerokości < 2 mm a następnie paski pokroić w drobną kostkę.
Przygotowanie próbek Skórki cytrusów Do badania należy przygotować fragment skórki o powierzchni 3 6 cm². Za pomocą noża oddzielić albedo od flawedo. Flawedo pokroić w paski o szerokości < 2 mm a następnie
Bardziej szczegółowoSzkolny konkurs chemiczny Grupa B. Czas pracy 80 minut
Szkolny konkurs chemiczny Grupa B Czas pracy 80 minut Piła 1 czerwca 2017 1 Zadanie 1. (0 3) Z konfiguracji elektronowej atomu (w stanie podstawowym) pierwiastka X wynika, że w tym atomie: elektrony rozmieszczone
Bardziej szczegółowoLCH 1 Zajęcia nr 60 Diagnoza końcowa. Zaprojektuj jedno doświadczenie pozwalające na odróżnienie dwóch węglowodorów o wzorach:
LCH 1 Zajęcia nr 60 Diagnoza końcowa Zadanie 1 (3 pkt) Zaprojektuj jedno doświadczenie pozwalające na odróżnienie dwóch węglowodorów o wzorach: H 3 C CH 2 CH 2 CH 2 CH 2 a) b) W tym celu: a) wybierz odpowiedni
Bardziej szczegółowoOBLICZENIA STECHIOMETRIA STECHIOMETRIA: INTERPRETACJA ILOŚCIOWA ZJAWISK CHEMICZNYCH
1 OBLICZENIA STECHIOMETRIA STECHIOMETRIA: INTERPRETACJA ILOŚCIOWA ZJAWISK CHEMICZNYCH Np.: WYZNACZANIE ILOŚCI SUBSTRATÓW KONIECZNYCH DLA OTRZYMANIA OKREŚLONYCH ILOŚCI PRODUKTU PODSTAWY OBLICZEŃ CHEMICZNYCH
Bardziej szczegółowoWykład 5 Widmo rotacyjne dwuatomowego rotatora sztywnego
Wykład 5 Widmo rotacyjne dwuatomowego rotatora sztywnego W5. Energia molekuł Przemieszczanie się całych molekuł w przestrzeni - Ruch translacyjny - Odbywa się w fazie gazowej i ciekłej, w fazie stałej
Bardziej szczegółowopodstawami stechiometrii, czyli działu chemii zajmującymi są obliczeniami jest prawo zachowania masy oraz prawo stałości składu
Podstawy obliczeń chemicznych podstawami stechiometrii, czyli działu chemii zajmującymi są obliczeniami jest prawo zachowania masy oraz prawo stałości składu prawo zachowania masy mówi, że w reakcji chemicznej
Bardziej szczegółowoXIV Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjum województwa świętokrzyskiego. II Etap - 18 stycznia 2016
XIV Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjum województwa świętokrzyskiego II Etap - 18 stycznia 2016 Nazwisko i imię ucznia: Liczba uzyskanych punktów: Drogi Uczniu, przeczytaj uważnie instrukcję i postaraj
Bardziej szczegółowo