|
|
- Eleonora Kaczor
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 POSTÊPY METODA BIOLOGII MLPA KOMÓRKI ORAZ JEJ ZASTOSOWANIE W DIAGNOSTYCE TOM GENETYCZNEJ NR 4 ( ) 555 METODA MLPA ORAZ JEJ ZASTOSOWANIE W DIAGNOSTYCE CHORÓB UWARUNKOWANYCH GENETYCZNIE MLPA AND ITS APPLICATION IN DIAGNOSTICS OF GENETIC DISEASES Izabela ACZMAÑSKA 1, ukasz ACZMAÑSKI 2 1 Katedra i Zak³ad Genetyki i 2 Katedra i Klinika Endokrynologii, Diabetologii i Leczenia Izotopami, Akademia Medyczna we Wroc³awiu Streszczenie: Rozwój technik biologii molekularnej umo liwi³ poznanie podstaw wielu chorób genetycznych, w tym chorób warunkowanych delecjami i duplikacjami fragmentów genomowego DNA CNV (ang. Copy Number Variants), stanowi¹cych oko³o 5,5% opisanych dotychczas patogennych zmian w genomie. Jedn¹ z metod badania delecji i duplikacji fragmentów genomu jest MLPA (ang. Multiplex Ligation-dependent Probe Amplification), opisana po raz pierwszy w 2002 roku. Jest to technika molekularna oparta na ligacji i PCR, która umo liwia wzglêdn¹ iloœciow¹ ocenê równoczeœnie ró nych sekwencji nukleotydowych w jednej reakcji. W MLPA u ywane s¹ specyficzne sondy hybrydyzuj¹ce do komplementarnych badanych odcinków DNA. Sondy te skonstruowane s¹ z dwóch fragmentów, które po hybrydyzacji do badanego obszaru, ulegaj¹ ligacji i s³u ¹ nastêpnie jako jedna matryca dla polimerazy DNA. Po przeprowadzeniu PCR z u yciem znakowanych starterów nastêpuje ocena iloœci produktu zale na bezpoœrednio od iloœci matrycy, co widoczne jest jako zmiana intensywnoœci fluorescencji podczas rozdzia³u w elektroforezie kapilarnej w stosunku do prób kontrolnych, które stanowi¹ normê i punkt odniesienia dla prób badanych. Liczne pozycje œwiatowej literatury naukowej s¹ dowodem na u ytecznoœæ i du ¹ skutecznoœæ metody MLPA w diagnostyce mikrodelecji i mikroduplikacji, aneuploidii oraz w badaniach nowotworów zarówno w wykrywaniu delecji i duplikacji krytycznych obszarów, jak i w badaniu poziomu metylacji. Jej niskie koszty, krótki czas analizy, niskie wymagania dotycz¹ce sprzêtu oraz mo liwoœæ badania wielu sekwencji w jednej reakcji sprawiaj¹, e jest to metoda o du ym potencjale i szerokim zastosowaniu. S³owa kluczowe: MLPA, delecje, duplikacje, diagnostyka genetyczna. Summary: The development of molecular biology methods opened a new area in genetic diagnosis and thus, allowed to reveal small deletions and duplications of the genomic DNA fragments (CNV Copy Number Variants) which constitute about 5,5% of all pathogenic alterations. MLPA Multiplex Ligationdependent Probe Amplification which was first described in 2002, is one of the most powerful methods for detection of microaberrations (deletions and/or duplications). This method is also useful in studies on aneuploidy and also copy number variation analyses and methylation profiling in cancers. MLPA is a molecular technique based on ligation and PCR that enables analysis of different genomic sequen-
2 556 I. ACZMAÑSKA,. ACZMAÑSKI ces in one reaction. Specific probes are used to hybridize to target DNA sequences. Each probe consists of two oligonucleotides which, after hybridization to a complementary sequence in patient's DNA, are ligated and subsequently used as a template for the polymerase in PCR. After PCR with fluorescently labeled primers products are separated by capillary electrophoresis and relative quantification of the fluorescence intensity of amplified products according to control probes is prepared. Thanks to low costs and short time for analysis as well as possibility of simultaneous analysis of many probes in one reaction, MLPA has become one of most widely applied methods in genetic studies. Key words: MLPA, deletions, duplications, genetic diagnostics. WSTÊP Rozwój technik diagnostycznych, jaki obserwowany jest od kilkudziesiêciu lat, umo liwi³ poznanie podstaw genetycznych wielu chorób, zarówno warunkowanych aberracjami chromosomowymi, zmianami na poziomie molekularnym, jak i epigenetycznym oraz stworzenie licznych testów diagnostycznych. Zale nie od rodzaju badanej zmiany w genomie w diagnostyce chorób genetycznych stosowane s¹ ró norodne techniki laboratoryjne, pocz¹wszy od technik cytogenetycznych, cytogenetyki molekularnej a po techniki molekularne [9, 10]. Delecje i duplikacje fragmentów genomowego DNA CNV (ang. Copy Number Variants) s¹ przyczyn¹ wielu chorób o pod³o u genetycznym i stanowi¹ oko³o 5,5% opisanych dotychczas patogennych zmian w genomie [5]. Zmiany te dotycz¹ 12% ludzkiego genomu, s¹ zwykle wiêksze ni 1 Kpz i wystêpuj¹ zarówno w sekwencjach koduj¹cych, jak i regulatorowych [12]. Efekt fenotypowy CNV mo e byæ ró ny, od neutralnego do patogennego zale nie od rozmiaru oraz lokalizacji zmiany [8]. Wykrywanie delecji oraz duplikacji fragmentów genów, szczególnie tych obejmuj¹cych ca³e egzony, zwykle nie jest mo liwe przy u yciu PCR czy sekwencjonowania ze wzglêdu na wielkoœæ badanej zmiany. Diagnostyka takich mutacji mo e byæ prowadzona przy u yciu techniki Southern blot lub FISH, ale metody te równie maj¹ swoje ograniczenia pierwsza wymaga pracy z substancjami radioaktywnymi, druga ma rozdzielczoœæ od 40 Kpz do 250 Kpz w przypadku analizy j¹der interfazalnych, a wybór sondy badawczej w obu przypadkach zale y od rozpoznania postawionego przez lekarza. Rozwi¹zaniem mo e byæ zastosowanie CGH do mikromacierzy array-cgh (ang. Array-Comparative Genomic Hybridization) lub mikromacierzy SNP o wysokiej gêstoœci (ang. high-density SNP array), które pozwalaj¹ na screening ca³ego genomu, ale wymagaj¹ zastosowania specjalistycznego sprzêtu, wysoko wykwalifikowanego personelu i s¹ kosztowne [8]. MLPA Alternatywn¹ metod¹ w przypadku badania delecji i amplifikacji fragmentów genomu mo e byæ MLPA (ang. Multiplex Ligation-dependent Probe Amplification). Jest to jedna z nowych metod molekularnych opracowana w 2002 przez
3 METODA MLPA ORAZ JEJ ZASTOSOWANIE W DIAGNOSTYCE GENETYCZNEJ 557 firmê MRC Holland oparta na ligacji i PCR, która umo liwia wykrywanie delecji i duplikacji/amplifikacji pojedynczych egzonów, a tak e np. badanie poziomu mrna, ocenê poziomu metylacji badanych fragmentów, a nawet badanie zmian pojedynczych nukleotydów [1, 14]. Niew¹tpliw¹ zalet¹ MLPA jest to, e nie wymaga ona stosowania specjalnego sprzêtu, jak np. w przypadku mikromacierzy. Do przeprowadzenia reakcji potrzebny jest termocykler, a do rozdzia³u produktów po PCR, np. sekwenator kapilarny, które s¹ zwykle podstawowym wyposa eniem laboratorium molekularnego. Niezbêdnym sprzêtem jest tak e komputer i oprogramowanie (udostêpniane miêdzy innymi przez producenta odczynników) umo liwiaj¹ce obróbkê uzyskanych danych oraz wygenerowanie wyniku [1]. Obecnie dostêpne s¹ liczne zestawy (kity) do MLPA, zawieraj¹ce odpowiednie mieszaniny sond s³u ¹cych do diagnostyki m.in. nowotworów, zespo³ów mikrodelecyjnych, zmian w rejonach subtelomerowych, aneuploidii, a tak e wielu chorób warunkowanych delecjami lub amplifikacjami fragmentów genów oraz badañ farmakogenetycznych. Nale y jednak zaznaczyæ, e testy produkowane przez MRC Holland nie maj¹ atestów CE (ang. CE Mark) i nie mog¹ byæ u ywane do celów diagnostycznych. Brak atestów nie wyklucza zastosowania MLPA jako wstêpnego badania przesiewowego o stosunkowo niskich kosztach, jednak wymagane jest przeprowadzenie walidacji* metody lub potwierdzenie uzyskanych wyników diagnostycznych inn¹, niezale n¹ technik¹ [1, 10]. Do badania technik¹ MLPA potrzeba ng DNA pacjenta, co pozwala na wzglêdn¹ iloœciow¹ ocenê równoczeœnie ró nych sekwencji nukleotydowych w jednej reakcji. Czas badania t¹ metod¹ wynosi 2 dni, ale samo wykonanie badania nie jest czasoch³onne: procedura zaczyna siê od denaturacji (zwykle genomowego) DNA. Kolejnym krokiem jest hybrydyzacja matrycy z sondami, co trwa oko³o 16 godzin (najd³u szy etap MLPA prowadzony przez noc), a nastêpnie ligacja sond przy pomocy enzymu ligazy. Drugim etapem jest PCR z u yciem wspólnych starterów (z których jeden jest znakowany fluorescencyjnie). Podczas PCR dochodzi do amplifikacji DNA sond, których fragmenty uleg³y ligacji. Ostatnim krokiem jest rozdzia³ produktów w warunkach denaturuj¹cych np. na sekwenatorze kapilarnym (ryc. 1) [1, 8, 10]. W technice MLPA u ywane s¹ specyficzne sondy hybrydyzuj¹ce do komplementarnych badanych odcinków DNA. Sondy te skonstruowane s¹ z dwóch fragmentów tzw. sondy po³ówkowe (ang. half-probes), które po hybrydyzacji do badanego obszaru, ulegaj¹ ligacji i s³u ¹ nastêpnie jako jedna matryca dla polimerazy DNA. Koñce 3' jednego fragmentu sondy i 5' drugiego fragmentu sondy s¹ sekwencjami komplementarnymi dla starterów wspólnych dla wszystkich sond stosowanych w jednej reakcji. Jeden ze starterów jest znakowany fluorescencyjnie, co umo liwia wykrywanie produktu PCR podczas elektroforezy kapilarnej [1,8]. Badana sekwencja, docelowa dla sondy, musi byæ sekwencj¹ unikatow¹ w genomie (tak eby nie dochodzi³o do hybrydyzacji sond z innymi fragmentami *Walidacja polega na okreœleniu szeregu parametrów opisuj¹cych jakoœæ sprawdzanego testu. W przypadku walidacji pe³nej s¹ to: czu³oœæ, specyficznoœæ, powtarzalnoœæ, odtwarzalnoœæ, granica oznaczalnoœci, solidnoœæ.
4 558 I. ACZMAÑSKA,. ACZMAÑSKI RYCINA 1. Schemat reakcji MLPA wg zmodyfikowano, opis w tekœcie FIGURE 1. MLPA reaction outline according to with modifications, description in the text genomu) i nie mo e zawieraæ powtórzeñ, polimorfizmów pojedynczego nukleotydu SNPs (ang. Single Nucleotide Polymorphisms) ) i innych polimorfizmów. Sondy s¹ tak projektowane, aby ró nice w ich wielkoœci, a nastêpnie wielkoœci produktów PCR, umo liwi³y ich identyfikacjê podczas rozdzia³u ze wzglêdu na ró ne tempo migracji [8].
5 METODA MLPA ORAZ JEJ ZASTOSOWANIE W DIAGNOSTYCE GENETYCZNEJ 559 Je eli nie dojdzie do hybrydyzacji jednego lub dwóch fragmentów sondy ze wzglêdu na obecn¹ w badanym DNA mutacjê (np. delecjê czêœci lub ca³ego badanego regionu), nie dochodzi do ligacji, a co za tym idzie nie powstaje fragment ograniczony sekwencjami komplementarnymi dla starterów. Nie jest wiêc mo liwe uzyskanie produktu PCR dla badanego fragmentu DNA pacjenta (ryc. 1,2) [1, 8]. Poniewa wiêkszoœæ mutacji wystêpuje w uk³adzie heterozygotycznym, brak ligacji na jednym allelu nie wp³ywa na ligacjê i PCR dla drugiego allelu. Zmniejsza siê natomiast iloœæ produktu po PCR zale na bezpoœrednio od iloœci matrycy, co widoczne jest jako zmniejszenie intensywnoœci fluorescencji podczas rozdzia³u w elektroforezie kapilarnej w stosunku do prób kontrolnych, które stanowi¹ normê i punkt odniesienia dla badanych próbek (ryc. 2) [1, 8]. Sonda z wolnym koñcem 5' jest zwykle krótka (40 50 nukleotydów), natomiast ta z wolnym koñcem 3', zawieraj¹ca dodatkow¹ sekwencjê (ang. stuffer sequence) ma d³ugoœæ powy ej 440 nukleotydów. Uzyskanie odpowiedniej d³ugoœci sondy jest mo liwe poprzez regulowanie d³ugoœci jednego z dwóch fragmentów sondy w czêœci niehybrydyzuj¹cej z sekwencj¹ docelow¹, najczêœciej na 3' koñcu przed sekwencj¹ dla startera (ryc. 1) [8]. D³ugie sondy uzyskiwane s¹ drog¹ klonowania w specjalnych wektorach M13, co umo liwia otrzymanie, po ligacji i PCR, oko³o 40 ró nych fragmentów o d³ugoœci od 130 do 480 nukleotydów, ró ni¹cych siê miêdzy sob¹ o 6 9 nukleotydów. Produkcja sond do MLPA jest jednak na tyle trudna i czasoch³onna, e badanie to jest praktycznie mo liwe do wykonania tylko przy u yciu komercyjnie dostêpnych zestawów. Ogranicza to wybór osobie planuj¹cej badanie do oko³o 200 ró nych zestawów produkowanych przez MRC Holland [8]. Alternatywn¹ metod¹ jest uzyskiwanie sond za pomoc¹ syntezy chemicznej, co ogranicza jednak wielkoœæ po³ówkowych sond do oko³o 100 nukleotydów. Aby mo liwe by³o badanie w jednej reakcji wielu prób, ró nice w wielkoœci produktów PCR wynosz¹ 2 4 nukleotydy. Mo e to prowadziæ do niedok³adnego rozdzia³u podczas elektroforezy kapilarnej, dlatego dla produktów o podobnej wielkoœci stosuje siê dwa ró ne fluorochromy. W takim przypadku jednak zestaw sond wybarwionych danym fluorochromem wymaga w³asnej próby kontrolnej i jest analizowany oddzielnie [8]. Ze wzglêdu na to, e MLPA jest metod¹ porównawcz¹ (wynik dla próby badanej porównywany jest z wynikiem dla prób kontrolnych), istotn¹ spraw¹ jest normalizacja wyników. Porównywane wyniki musz¹ byæ uzyskane dla DNA izolowanego jedn¹ metod¹ i przygotowane podczas jednego eksperymentu z u yciem jednego zestawu [1]. Ka dy zestaw do MLPA zawiera tzw. fragmenty referencyjne syntetyczne sondy, pozwalaj¹ce na ocenê, czy zasz³a pe³na denaturacja i ligacja i czy u yto wystarczaj¹cej iloœci DNA (ang. DNA denaturation control fragments, D-fragments), a tak e porównanie intensywnoœci fluorescencji zale nej od iloœci matrycy, a wiêc i stê enia DNA, a niezale nej od ligacji (ang. DNA Quantity fragments, Q-fragments). Wprawdzie przed przygotowaniem reakcji powinna byæ dokonana ocena stê enia DNA, ale przy u yciu ng DNA generowany b³¹d, wynikaj¹cy np. z pipetowania czy niehomogennoœci u ytego roztworu DNA, mo e byæ znacz¹cy [1].
6 560 I. ACZMAÑSKA,. ACZMAÑSKI Aby stwierdziæ delecjê/amplifikacjê danego obszaru, nale y porównaæ wysokoœæ piku lub pole powierzchni piku uzyskanego dla danej sondy próby badanej z danymi dla tej samej sondy w próbie kontrolnej. Porównanie to najproœciej przeprowadziæ przy pomocy odpowiedniego oprogramowania do analizy MLPA, np. udostêpnianego przez producenta zestawów. Prawid³owy stosunek wysokoœci danego piku uzyskanego dla RYCINA 2. Elektroforeza kapilarna produktów PCR dla zestawu SALSA MLPA P064B MR1. Oœ x wielkoœæ produktu PCR, oœ y intensywnoœæ fluorescencji. Trójk¹tami zaznaczono krytyczne piki dla zespo³u Pradera-Willego, kó³kami dla zespo³u Williamsa. Porównanie wysokoœci (intensywnoœci fluorescencji) pików uzyskanych dla próby badanej z wysokoœci¹ pików uzyskanych dla próby kontrolnej pozwala zauwa yæ (nawet bez analizy przy pomocy programu komputerowego) ró nice w ich wielkoœci, wynikaj¹ce z delecji (przypadek 1) oraz duplikacji (przypadek 2) badanego fragmentu DNA pacjenta FIGURE 2. The capillary electrophoresis of the PCR products for SALSA MLPA P064B MR1. The x axis the size of the PCR product, the y axis the fluorescence intensity. The triangles mark probes critical for Prader-Willi syndrome, circles for Williams syndrome. Peaks illustrating fluorescence intensity differ in size therefore represent the result of the deletion (case 1) and duplication (case 2) of the critical DNA fragments
7 METODA MLPA ORAZ JEJ ZASTOSOWANIE W DIAGNOSTYCE GENETYCZNEJ 561 próby badanej oraz piku dla próby kontrolnej wynosi 1 +/ 0,3. Wynik poni ej tej wartoœci oznacza delecjê, a powy ej amplifikacjê badanego fragmentu DNA [1, 8]. Obecnie istniej¹ dwie modyfikacje podstawowej techniki MLPA: MLPA z odwrotn¹ transkrypcj¹ RT-MLPA (ang. Reverse Transcriptase MLPA) oraz MLPA specyficzne dla metylacji MS-MLPA (ang. Methylation Specific MLPA). RT-MLPA jest u ywane do okreœlania poziomu mrna. Dodatkowym krokiem w tej metodzie jest przepisanie mrna na cdna podczas odwrotnej transkrypcji, poniewa ligaza nie potrafi ³¹czyæ fragmentów sondy hybrydyzuj¹cej z RNA. Obecnie dostêpne s¹ dwa komercyjne zestawy do badania profilu ekspresji genów metod¹ MLPA [1]. MS-MLPA pozwala, obok standardowej oceny delecji/amplifikacji, na sprawdzenie obecnoœci metylacji w badanym fragmencie. W tym celu konieczne jest zastosowanie metylowra liwej endonukleazy, która nie trawi fragmentów metylowanych, natomiast trawi niemetylowane kompleksy DNA-sonda, rozdzielaj¹c tym samym dwa startery i uniemo liwiaj¹c zastosowanie tego fragmentu jako matrycy dla PCR. Skutkuje to innym profilem fragmentów rozdzielonych podczas elektroforezy kapilarnej. MS-MLPA u ywana jest do badania wzoru metylacji np. w zespo³ach Angelmana i Pradera-Willego, Beckwitha-Wiedemanna, a tak e zmian profilu metylacji w materiale pochodz¹cym z komórek nowotworowych [1]. Metoda MLPA, jak ka da z metod molekularnych, ma swoje ograniczenia. Oprócz wymienionych powy ej: koniecznoœci stosowania zestawów komercyjnych, koniecznoœci potwierdzania wyniku inn¹ metod¹, jeœli jest to wynik diagnostyczny, jedn¹ z najwa niejszych wad MLPA jest zale noœæ iloœci produktu PCR (a co za tym idzie intensywnoœci fluorescencji) od takich czynników, jak: stê enie i czystoœæ DNA, metody jego izolacji (próbki badane i kontrolne powinny byæ izolowane t¹ sam¹ metod¹), rodzaju roztworu, w którym jest rozpuszczone, czasu przechowywania i stopnia degradacji DNA, obecnoœci innych zwi¹zków w roztworze, takich jak: bia³ka, RNA, sole. Wp³yw tych czynników na wynik badania mo na zmniejszyæ standaryzuj¹c metody izolacji i przechowywania DNA, co nie zawsze jest jednak wykonalne, szczególnie, jeœli DNA jest pozyskiwane z ró nych oœrodków [8]. Wa nym elementem jest tak e sprawnoœæ i dok³adnoœæ pipetowania i doœwiadczenie laboratoryjne osoby wykonuj¹cej badanie, szczególnie przy wiêkszej liczbie próbek. ZASTOSOWANIE MLPA Liczne pozycje œwiatowej literatury naukowej s¹ dowodem na u ytecznoœæ i du ¹ skutecznoœæ metody MLPA np. w diagnostyce niepe³nosprawnoœci intelektualnej o nieznanej etiologii [7, 11, 13, 15], diagnostyce aneuploidii [3], badaniach nowotworów zarówno delecji i duplikacji krytycznych obszarów, jak i badaniu poziomu metylacji [2, 4, 6]. Dostêpne zestawy do badania pacjentów z niepe³nosprawnoœci¹ intelektualn¹ MR (ang. Mental Retardation) umo liwiaj¹ diagnostykê przesiewow¹ wybranych zespo³ów, np.: 1p36, Williamsa, Smith-Magenisa, Millera-Diekera, DiGeorgea, Alagille'a, Seathre-Chotzena i Sotosa (zestaw MR1), Wolfa-Hirschhorna, Cri du Chat, WAGR, Langera-Giedon'a, i Rubinstein-Tybiego (zestaw MR2) oraz niepe³nosprawnoœci
8 562I. ACZMAÑSKA,. ACZMAÑSKI intelektualnej zwi¹zanej z chromosomem X (zestaw MRX). Zestawy te pozwalaj¹ na wykrycie zarówno mikrodelecji badanych regionów, jak i ich mikroduplikacji [1]. Dostêpny jest tak e zestaw do badania mikrodelecji i mikroduplikacji regionów subtelomerowych (zestaw P070-A2 Human Telomere-5), który jest tañsz¹ i szybsz¹ alternatyw¹ dla FISH z zestawem sond subtelomerowych, pozwalaj¹c¹ na ocenê wiêkszej liczby prób w krótszym czasie. Pozytywny wynik uzyskany technik¹ MLPA potwierdzony FISH z zastosowaniem odpowiedniej wybranej sondy ma pe³n¹ wartoœæ diagnostyczn¹ [1, 11]. Zastosowanie MLPA w diagnostyce dystrofii Duchenne'a/Beckera pozwala na przeanalizowanie 79 egzonów genu DMD, co niew¹tpliwie upraszcza diagnostykê tych chorób [1]. Panel zestawów do diagnostyki nowotworów obejmuje np. diagnostykê du ych mutacji genów BRCA1 i BRCA2 dziedziczny rak piersi i jajnika, MLH1, MLH2, MSH6 i PMS2, HNPCC dziedziczny niepolipowaty rak jelita grubego, APC, FAP rodzinna polipowatoœæ jelit, RB1 retinoblastoma, TP53 zespó³ Li-Fraumeni, NF1 neurofibromatoza i innych, a tak e badania delecji/duplikacji w genach supresorach nowotworów oraz protoonkogenach, zarówno ze œwie ych tkanek nowotworowych jak i skrawków parafinowych [1, 8]. Dostêpne s¹ tak e zestawy do badania DNA mitochondrialnego (zestaw Mito) [1]. Mimo braku certyfikatu CE (ang. CE Mark) i koniecznoœci potwierdzenia wyniku MLPA w przypadku wyników diagnostycznych, metoda ze wzglêdu na swoj¹ cenê oraz czas analizy umo liwia badania przesiewowe na skalê, jaka nie jest mo liwa przy zastosowaniu konwencjonalnych technik, a tak e w wielu przypadkach jest jedyn¹ mo liwoœci¹ diagnostyki pacjenta, która bez u ycia MLPA najczêœciej nie by³aby wykonana (np. diagnostyka delecji genu MeCP2 w zespole Retta, delecji eksonów BRCA1 w zespole dziedzicznego raka piersi i jajnika). Koszt sekwencjonowania ca³ego krytycznego genu jest wci¹ bowiem bardzo wysoki i wymaga du ego nak³adu pracy. Wstêpne postawienie rozpoznania dziêki badaniu technik¹ MLPA, nawet z zastrze eniem, e jest to badanie naukowe, jest cenn¹ informacj¹ dla lekarza prowadz¹cego. PODSUMOWANIE Liczba publikacji dotycz¹cych metody MLPA lub opisuj¹cych eksperymenty z wykorzystaniem tej techniki stale roœnie. W roku 2009, do lipca, opublikowano 111 prac indeksowanych w bazie PubMed dotycz¹cych tej techniki, a liczba wszystkich prac wynosi dotychczas 529. MLPA obok PCR, CGH i Southern Blottingu jest u yteczn¹ technik¹ laboratoryjn¹ analizy genomu i niew¹tpliwie doskonale uzupe³nia tê grupê technik. LITERATURA [1] [2] FRANCO-HERNÁNDEZ C, MARTÍNEZ-GLEZ V, DE CAMPOS JM, ISLA A, VAQUERO J, GUTIÉRREZ M, CASARTELLI C, REY JA. Allelic status of 1p and 19q in oligodendrogliomas and glioblastomas: multiplex ligationdependent probe amplification versus loss of heterozygosity. Cancer Genet Cytogenet 2009; 190:
9 METODA MLPA ORAZ JEJ ZASTOSOWANIE W DIAGNOSTYCE GENETYCZNEJ 563 [3] GERDES T, KIRCHHOFF M, BRYNDORF T. Automatic analysis of multiplex ligation-dependent probe amplification products (exemplified by a commercial kit for prenatal aneuploidy detection). Electrophoresis 2005; 26: [4] HESS CJ, ERRAMI A, BERKHOF J, DENKERS F, OSSENKOPPELE GJ, NYGREN AO, SCHUURHUIS GJ, WAISFISZ Q. Concurrent methylation of promoters from tumor associated genes predicts outcome in acute myeloid leukemia. Leuk Lymphoma 2008; 49: [5] JANKOWSKI S, CURRIE-FRASER E, XU L, COFFA J. Multiplex ligation-dependent probe amplification analysis on capillary electrophoresis instruments for a rapid gene copy number study. J Biomol Tech 2008; 19: [6] JEUKEN J, CORNELISSEN S, BOOTS-SPRENGER S, GIJSEN S, WESSELING P. JeukenMultiplex ligation-dependent probe amplification: a diagnostic tool for simultaneous identification of different genetic markers in glial tumors. J Mol Diagn 2006; 8: [7] KIRCHHOFF M, BISGAARD AM, BRYNDORF T, GERDES T. MLPA analysis for a panel of syndromes with mental retardation reveals imbalances in 5.8% of patients with mental retardation and dysmorphic features, including duplications of the Sotos syndrome and Williams-Beuren syndrome regions. Eur J Med Genet 2007; 50: [8] KOZLOWSKI P, JASINSKA AJ, KWIATKOWSKI DJ. New applications and developments in the use of multiplex ligation-dependent probe amplification. Electrophoresis 2008; 29: [9] KOZ OWSKA J, ACZMAÑSKA I. Badania cytogenetyczne i molekularne wykorzystywane w diagnostyce chorób uwarunkowanych genetycznie. Diagnostyka laboratoryjna 2008; 44: [10] ACZMAÑSKA I, PESZ K, ACZMAÑSKI. Application of Selected Methods Based on the Polymerase Chain Reaction in Medical Molecular Diagnostics. Adv Clin Exp Med 2009; 18: [11] PALOMARES M, DELICADO A, LAPUNZINA P, ARJONA D, AMIÒOSO C, ARCAS J, MARTINEZ BERMEJO A, FERNÁNDEZ L, LÓPEZ PAJARES I. MLPA vs multiprobe FISH: comparison of two methods for the screening of subtelomeric rearrangements in 50 patients with idiopathic mental retardation. Clin Genet 2006; 69: [12] REDON R, ISHIKAWA S, FITCH KR, FEUK L, PERRY GH, ANDREWS TD, FIEGLER H, SHAPERO MH, CARSON AR, CHEN W, CHO EK, DALLAIRE S, FREEMAN JL, GONZÁLEZ JR, GRATACÓS M, HUANG J, KALAITZOPOULOS D, KOMURA D, MACDONALD JR, MARSHALL CR, MEI R, MONT- GOMERY L, NISHIMURA K, OKAMURA K, SHEN F, SOMERVILLE MJ, TCHINDA J, VALSESIA A, WOODWARK C, YANG F, ZHANG J, ZERJAL T, ZHANG J, ARMENGOL L, CONRAD DF, ESTIVILL X, TYLER-SMITH C, CARTER NP, ABURATANI H, LEE C, JONES KW, SCHERER SW, HURLES ME.Global variation in copy number in the human genome. Nature 2006; 444: [13] ROOMS L, REYNIERS E, WUYTS W, STORM K, VAN LUIJK R, SCHEERS S, WAUTERS J, VAN DEN ENDE J, BIERVLIET M, EYSKENS F, VAN GOETHEM G, LARIDON A, CEULEMANS B, COURTENS W, KOOY RF. Multiplex ligation-dependent probe amplification to detect subtelomeric rearrangements in routine diagnostics. Clin Genet 2006; 69: [14] SCHOUTEN JP, MCELGUNN CJ, WAAIJER R, ZWIJNENBURG D, DIEPVENS F, PALS G. Relative quantification of 40 nucleic acid sequences by multiplex ligation-dependent probe amplification. Nucleic Acids Res 2002 ; 30: 57 [15] STEGMANN AP, JONKER LM, ENGELEN JJ. Prospective screening of patients with unexplained mental retardation using subtelomeric MLPA strongly increases the detection rate of cryptic unbalanced chromosomal rearrangements. Eur J Med Genet 2008; 51: Otrzymano: r. Przyjêto: r. Dr n. med. Izabela aczmañska, Katedra i Zak³ad Genetyki Akademia Medyczna we Wroc³awiu, Marcinkowskiego 1, Wroc³aw, tel , fax: , lacz@gen.am.wroc.pl Redaktor prowadz¹cy Maria Olszewska
Metody: PCR, MLPA, Sekwencjonowanie, PCR-RLFP, PCR-Multiplex, PCR-ASO
Diagnostyka molekularna Dr n.biol. Anna Wawrocka Strategia diagnostyki genetycznej: Aberracje chromosomowe: Metody:Analiza kariotypu, FISH, acgh, MLPA, QF-PCR Gen(y) znany Metody: PCR, MLPA, Sekwencjonowanie,
Bardziej szczegółowoAnaliza genetyczna w niepowodzeniach ciąży i badaniach prenatalnych
Analiza genetyczna w niepowodzeniach ciąży i badaniach prenatalnych Dr n. med. Joanna Walczak- Sztulpa Katedra i Zakład Genetyki Medycznej Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Diagnostyka
Bardziej szczegółowoOznaczenie polimorfizmu genetycznego cytochromu CYP2D6: wykrywanie liczby kopii genu
Ćwiczenie 4 Oznaczenie polimorfizmu genetycznego cytochromu CYP2D6: wykrywanie liczby kopii genu Wstęp CYP2D6 kodowany przez gen występujący w co najmniej w 78 allelicznych formach związanych ze zmniejszoną
Bardziej szczegółowoHybrydyzacja jest jedną z pierwszych
Metody analizy DNA laboratorium genetyczne cz. II STRESZCZENIE Artykuł jest kontynuacją prezentacji wybranych metod molekularnych stosowanych w Zakładzie Genetyki Medycznej Instytutu Matki i Dziecka w
Bardziej szczegółowoOznaczenie polimorfizmu genetycznego cytochromu CYP2D6: wykrywanie liczby kopii genu
Ćwiczenie 4 Oznaczenie polimorfizmu genetycznego cytochromu CYP2D6: wykrywanie liczby kopii genu Wstęp CYP2D6 kodowany przez gen występujący w co najmniej w 78 allelicznych formach związanych ze zmniejszoną
Bardziej szczegółowoGlimmer umożliwia znalezienie regionów kodujących
Narzędzia ułatwiające identyfikację właściwych genów GLIMMER TaxPlot Narzędzia ułatwiające amplifikację tych genów techniki PCR Primer3, Primer3plus PrimerBLAST Reverse Complement Narzędzia ułatwiające
Bardziej szczegółowoWarunki udzielania świadczeń w rodzaju: świadczenia zdrowotne kontraktowane odrębnie 8. BADANIA GENETYCZNE
Załącznik nr do Zarządzenia.. Warunki udzielania świadczeń w rodzaju: zdrowotne kontraktowane odrębnie 8. BADANIA GENETYCZNE 8.1 WARUNKI WYMAGANE Załącznik nr 2 do rozporządzenia cz. I lit. M Lp 913-916
Bardziej szczegółowoprof. Joanna Chorostowska-Wynimko Zakład Genetyki i Immunologii Klinicznej Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie
prof. Joanna Chorostowska-Wynimko Zakład Genetyki i Immunologii Klinicznej Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie Sekwencyjność występowania zaburzeń molekularnych w niedrobnokomórkowym raku płuca
Bardziej szczegółowoTransformacja pośrednia składa się z trzech etapów:
Transformacja pośrednia składa się z trzech etapów: 1. Otrzymanie pożądanego odcinka DNA z materiału genetycznego dawcy 2. Wprowadzenie obcego DNA do wektora 3. Wprowadzenie wektora, niosącego w sobie
Bardziej szczegółowoDane mikromacierzowe. Mateusz Markowicz Marta Stańska
Dane mikromacierzowe Mateusz Markowicz Marta Stańska Mikromacierz Mikromacierz DNA (ang. DNA microarray) to szklana lub plastikowa płytka (o maksymalnych wymiarach 2,5 cm x 7,5 cm) z naniesionymi w regularnych
Bardziej szczegółowoMetody badania polimorfizmu/mutacji DNA. Aleksandra Sałagacka Pracownia Diagnostyki Molekularnej i Farmakogenomiki Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Metody badania polimorfizmu/mutacji DNA Aleksandra Sałagacka Pracownia Diagnostyki Molekularnej i Farmakogenomiki Uniwersytet Medyczny w Łodzi Mutacja Mutacja (łac. mutatio zmiana) - zmiana materialnego
Bardziej szczegółowoTechniki biologii molekularnej Kod przedmiotu
Techniki biologii molekularnej - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Techniki biologii molekularnej Kod przedmiotu 13.9-WB-BMD-TBM-W-S14_pNadGenI2Q8V Wydział Kierunek Wydział Nauk Biologicznych
Bardziej szczegółowoLaboratoria.net Innowacje Nauka Technologie
Akceptuję W ramach naszej witryny stosujemy pliki cookies w celu świadczenia państwu usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany
Bardziej szczegółowoCo to jest transkryptom? A. Świercz ANALIZA DANYCH WYSOKOPRZEPUSTOWYCH 2
ALEKSANDRA ŚWIERCZ Co to jest transkryptom? A. Świercz ANALIZA DANYCH WYSOKOPRZEPUSTOWYCH 2 Ekspresja genów http://genome.wellcome.ac.uk/doc_wtd020757.html A. Świercz ANALIZA DANYCH WYSOKOPRZEPUSTOWYCH
Bardziej szczegółowoBioinformatyczna analiza danych. Wykład 1 Dr Wioleta Drobik-Czwarno Katedra Genetyki i Ogólnej Hodowli Zwierząt
Bioinformatyczna analiza danych Wykład 1 Dr Wioleta Drobik-Czwarno Katedra Genetyki i Ogólnej Hodowli Zwierząt Sprawy organizacyjne Prowadzący przedmiot: Dr Wioleta Drobik-Czwarno koordynator przedmiotu,
Bardziej szczegółowoTECHNIKI WYKORZYSTYWANE W DIAGNOSTYCE MOLEKULARNEJ CHORÓB JEDNOGENOWYCH TECHNIQUES USED IN MOLECULAR DIAGNOSTICS OF MONOGENIC DISORDERS
Nowiny Lekarskie 2006, 75, 5, 486 490 ALINA LICZBAŃSKA, ANNA WOŹNIAK, ANNA WAWROCKA, MACIEJ R. KRAWCZYŃSKI TECHNIKI WYKORZYSTYWANE W DIAGNOSTYCE MOLEKULARNEJ CHORÓB JEDNOGENOWYCH TECHNIQUES USED IN MOLECULAR
Bardziej szczegółowogdy wielomian p(x) jest podzielny bez reszty przez trójmian kwadratowy x rx q. W takim przypadku (5.10)
5.5. Wyznaczanie zer wielomianów 79 gdy wielomian p(x) jest podzielny bez reszty przez trójmian kwadratowy x rx q. W takim przypadku (5.10) gdzie stopieñ wielomianu p 1(x) jest mniejszy lub równy n, przy
Bardziej szczegółowoS YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) I nformacje ogólne. Biologia medyczna. Nie dotyczy
Załącznik Nr 3 do Uchwały enatu PUM 14/2012 YLABU MODUŁU (PRZEDMIOTU) Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów pecjalność Poziom studiów Forma studiów Rok studiów Nazwa modułu I nformacje
Bardziej szczegółowoGENOMIKA. MAPOWANIE GENOMÓW MAPY GENOMICZNE
GENOMIKA. MAPOWANIE GENOMÓW MAPY GENOMICZNE Bioinformatyka, wykład 3 (21.X.2008) krzysztof_pawlowski@sggw.waw.pl tydzień temu Gen??? Biologiczne bazy danych historia Biologiczne bazy danych najważniejsze
Bardziej szczegółowoSYLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) Informacje ogólne
SYLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) Informacje ogólne Nazwa modułu: Moduł A Biologia medyczna Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok, semestr studiów
Bardziej szczegółowoAnalizy wielkoskalowe w badaniach chromatyny
Analizy wielkoskalowe w badaniach chromatyny Analizy wielkoskalowe wykorzystujące mikromacierze DNA Genotypowanie: zróżnicowane wewnątrz genów RNA Komórka eukariotyczna Ekspresja genów: Które geny? Poziom
Bardziej szczegółowo3.2 Warunki meteorologiczne
Fundacja ARMAAG Raport 1999 3.2 Warunki meteorologiczne Pomiary podstawowych elementów meteorologicznych prowadzono we wszystkich stacjach lokalnych sieci ARMAAG, równolegle z pomiarami stê eñ substancji
Bardziej szczegółowoSYLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) Informacje ogólne
SYLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) Informacje ogólne Nazwa modułu: Moduł E Biologia molekularna Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok, semestr studiów
Bardziej szczegółowoSYMULACJA STOCHASTYCZNA W ZASTOSOWANIU DO IDENTYFIKACJI FUNKCJI GÊSTOŒCI PRAWDOPODOBIEÑSTWA WYDOBYCIA
Górnictwo i Geoin ynieria Rok 29 Zeszyt 4 2005 Ryszard Snopkowski* SYMULACJA STOCHASTYCZNA W ZASTOSOWANIU DO IDENTYFIKACJI FUNKCJI GÊSTOŒCI PRAWDOPODOBIEÑSTWA WYDOBYCIA 1. Wprowadzenie W monografii autora
Bardziej szczegółowoNawiewnik NSL 2-szczelinowy.
Nawiewniki i wywiewniki szczelinowe NSL NSL s¹ przeznaczone do zastosowañ w instalacjach wentylacyjnych nisko- i œredniociœnieniowych, o sta³ym lub zmiennym przep³ywie powietrza. Mog¹ byæ montowane w sufitach
Bardziej szczegółowoPODSTAWY BIOINFORMATYKI 12 MIKROMACIERZE
PODSTAWY BIOINFORMATYKI 12 MIKROMACIERZE WSTĘP 1. Mikromacierze ekspresyjne tworzenie macierzy przykłady zastosowań 2. Mikromacierze SNP tworzenie macierzy przykłady zastosowań MIKROMACIERZE EKSPRESYJNE
Bardziej szczegółowoMetody analizy DNA. molekularnych (np. hybrydyzacja, ligacja czy PCR) zostały zaadaptowane na potrzeby analizy aberracji chromosomowych.
d i a g n o s t y k a l a b o r a t o r y j n a laboratorium 11-12/2013 Metody analizy DNA laboratorium genetyczne cz. I Streszczenie W pracy omówione zostały wybrane metody molekularne stosowane rutynowo
Bardziej szczegółowoDiagnostyka neurofibromatozy typu I,
Diagnostyka neurofibromatozy typu I, czyli jak to się robi w XXI wieku dr n. biol. Robert Szymańczak Laboratorium NZOZ GENOMED GENOMED S.A. Neurofibromatoza typu I (choroba von Recklinghausena) częstość
Bardziej szczegółowoS YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) I nformacje ogólne. Stacjonarne (s)
Załącznik Nr 3 do Uchwały Senatu PUM 14/2012 S YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) I nformacje ogólne Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok studiów Nazwa
Bardziej szczegółowoPAWEŁ J. CHOMIAK, JACEK J. PIETRZYK 1
Zeszyty Naukowe Towarzystwa Doktorantów UJ Nauki Ścisłe, Nr 3 (2/2011) PAWEŁ J. CHOMIAK, JACEK J. PIETRZYK 1 (UNIWERSYTET JAGIELLOŃSKI) OMÓWIENIE PROBLEMU WŁAŚCIWEJ INTERPRETACJI WYNIKÓW KARIOTYPU MOLEKULARNEGO
Bardziej szczegółowoNowoczesne metody molekularne w prenatalnej diagnostyce inwazyjnej
Ginekol Pol. 2013, 84, 871-876 Nowoczesne metody molekularne w prenatalnej diagnostyce inwazyjnej New molecular methods in prenatal invasive diagnostics * równy udział autorów w przygotowaniu publikacji
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 2. Identyfikacja płci z wykorzystaniem genu amelogeniny (AMGXY)
Ćwiczenie 2. Identyfikacja płci z wykorzystaniem genu amelogeniny (AMGXY) Cel ćwiczenia Amplifikacja fragmentu genu amelogeniny, znajdującego się na chromosomach X i Y, jako celu molekularnego przydatnego
Bardziej szczegółowoNiepełnosprawność intelektualna
Niepełnosprawność intelektualna stan badań a możliwości diagnostyki molekularnej Agnieszka Charzewska Zakład Genetyki Medycznej Instytut Matki i Dziecka Niepełnosprawność intelektualna (NI, ID) zaburzenie
Bardziej szczegółowoPolska Koalicja Medycyny Personalizowanej. Grupa finansowa
Polska Koalicja Medycyny Personalizowanej Grupa finansowa Załącznik nr do Zarządzenia.. Warunki udzielania świadczeń w rodzaju: świadczenia zdrowotne kontraktowane odrębnie 8. BADANIA GENETYCZNE 8.1 WARUNKI
Bardziej szczegółowoOFERTA BADAŃ GENETYCZNYCH
OFERTA BADAŃ GENETYCZNYCH Obowiązuje od stycznia 2014 ONKOLOGIA Załącznik nr 4 Kod badania Jednostka chorobowa Opis badania Materiał do badań Cena ONK-001 Genetyczna do raka piersi - panel Analiza mutacji
Bardziej szczegółowoKlonowanie molekularne Kurs doskonalący. Zakład Geriatrii i Gerontologii CMKP
Klonowanie molekularne Kurs doskonalący Zakład Geriatrii i Gerontologii CMKP Etapy klonowania molekularnego 1. Wybór wektora i organizmu gospodarza Po co klonuję (do namnożenia DNA [czy ma być metylowane
Bardziej szczegółowoGenetyka medyczna w praktyce klinicznej. Wpływ genetyki na przyszłość medycyny.
Genetyka medyczna w praktyce klinicznej. Wpływ genetyki na przyszłość medycyny. Wykład dla studentów III roku biotechnologii medycznej, 26.04.2019 Lekarz Dominik Wojtczak Klinika Chorób Wewnętrznych, Diabetologii
Bardziej szczegółowoRys Mo liwe postacie funkcji w metodzie regula falsi
5.3. Regula falsi i metoda siecznych 73 Rys. 5.1. Mo liwe postacie funkcji w metodzie regula falsi Rys. 5.2. Przypadek f (x), f (x) > w metodzie regula falsi 74 V. Równania nieliniowe i uk³ady równañ liniowych
Bardziej szczegółowoZastosowanie metody RAPD do różnicowania szczepów bakteryjnych
Zastosowanie metody RAPD do różnicowania szczepów bakteryjnych Wstęp teoretyczny Technika RAPD (ang. Random Amplification of Polymorphic DNA) opiera się na prostej reakcji PCR, przeprowadzanej na genomowym
Bardziej szczegółowoPowodzenie reakcji PCR wymaga właściwego doboru szeregu parametrów:
Powodzenie reakcji PCR wymaga właściwego doboru szeregu parametrów: dobór warunków samej reakcji PCR (temperatury, czas trwania cykli, ilości cykli itp.) dobór odpowiednich starterów do reakcji amplifikacji
Bardziej szczegółowoBadania genetyczne. Prof. dr hab. Maria M. Sąsiadek Katedra i Zakład Genetyki Konsultant krajowy ds. genetyki klinicznej
Badania genetyczne. Prof. dr hab. Maria M. Sąsiadek Katedra i Zakład Genetyki maria.sasiadek@am.wroc.pl Konsultant krajowy ds. genetyki klinicznej Badania genetyczne: jak to się zaczęło Genetyka a medycyna
Bardziej szczegółowoPostêp w dziedzinie oznaczania mykotoksyn
Postêp w dziedzinie oznaczania mykotoksyn Technologia szybkich oznaczeñ kinetycznych firmy Aokin AG pozwala na wydajne oznaczenie nieznanej zawartoœci antygenu poprzez pomiar szybkoœci reakcji jego wi¹zania
Bardziej szczegółowomikrosatelitarne, minisatelitarne i polimorfizm liczby kopii
Zawartość 139371 1. Wstęp zarys historii genetyki, czyli od genetyki klasycznej do genomiki 2. Chromosomy i podziały jądra komórkowego 2.1. Budowa chromosomu 2.2. Barwienie prążkowe chromosomów 2.3. Mitoza
Bardziej szczegółowoInżynieria Genetyczna ćw. 3
Materiały do ćwiczeń z przedmiotu Genetyka z inżynierią genetyczną D - blok Inżynieria Genetyczna ćw. 3 Instytut Genetyki i Biotechnologii, Wydział Biologii, Uniwersytet Warszawski, rok akad. 2018/2019
Bardziej szczegółowoHybrydyzacja kwasów nukleinowych
Hybrydyzacja kwasów nukleinowych Jaka jest lokalizacja genu na chromosomie? Jakie jest jego sąsiedztwo? Hybrydyzacja - powstawanie stabilnych struktur dwuniciowych z cząsteczek jednoniciowych o komplementarnych
Bardziej szczegółowoCzynniki ryzyka. Wewn trzne (osobnicze) czynniki ryzyka. Dziedziczne i rodzinne predyspozycje do zachorowania
Czynniki ryzyka Przez poj cie czynnika ryzyka rozumie si wszelkiego rodzaju uwarunkowania, które w znaczàcy (potwierdzony statystycznie) sposób zwi kszajà lub zmniejszajà prawdopodobieƒstwo zachorowania
Bardziej szczegółowoTest BRCA1. BRCA1 testing
Test BRCA1 BRCA1 testing 2 Streszczenie Za najczęstszą przyczynę występowania wysokiej, genetycznie uwarunkowanej predyspozycji do rozwoju raka piersi i/lub jajnika w Polsce uznaje się nosicielstwo trzech
Bardziej szczegółowoTechniki molekularne w mikrobiologii SYLABUS A. Informacje ogólne
Techniki molekularne w mikrobiologii A. Informacje ogólne Elementy sylabusu Nazwa jednostki prowadzącej kierunek Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Profil studiów Forma studiów Rodzaj Rok studiów
Bardziej szczegółowoChoroby genetyczne na tle zmian w genomie człowieka rodzaje, fenotyp, diagnostyka genetyczna
Przedmiot: Genetyka kliniczna V Rok, Wydział Lekarski I Katedra i Zakład Genetyki Medycznej UM w Poznaniu Choroby genetyczne na tle zmian w genomie człowieka rodzaje, fenotyp, diagnostyka genetyczna Opracowanie:
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma c j e ogólne. Biologia molekularna
Załącznik Nr 3 do Uchwały Senatu PUM 14/2012 S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma c j e ogólne Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok studiów
Bardziej szczegółowoTECHNIKI ANALIZY RNA TECHNIKI ANALIZY RNA TECHNIKI ANALIZY RNA
DNA 28SRNA 18/16S RNA 5SRNA mrna Ilościowa analiza mrna aktywność genów w zależności od wybranych czynników: o rodzaju tkanki o rodzaju czynnika zewnętrznego o rodzaju upośledzenia szlaku metabolicznego
Bardziej szczegółowoMetody odczytu kolejności nukleotydów - sekwencjonowania DNA
Metody odczytu kolejności nukleotydów - sekwencjonowania DNA 1. Metoda chemicznej degradacji DNA (metoda Maxama i Gilberta 1977) 2. Metoda terminacji syntezy łańcucha DNA - klasyczna metoda Sangera (Sanger
Bardziej szczegółowoSYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015-2021 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Techniki biologii molekularnej Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej
Bardziej szczegółowoRegulator ciœnienia ssania typu KVL
Regulator ciœnienia ssania typu KVL Wprowadzenie jest montowany na przewodzie ssawnym, przed sprê ark¹. KVL zabezpiecza silnik sprê arki przed przeci¹ eniem podczas startu po d³u szym czasie postoju albo
Bardziej szczegółowoLIMATHERM SENSOR Sp. z o.o.
INSTRUKCJA OBS UGI TERMOMETR CYFROWY TES-1312 LIMATHERM SENSOR Sp. z o.o. 34-600 Limanowa ul. Tarnowska 1 tel. (18) 337 60 59, 337 60 96, fax (18) 337 64 34 internet: www.limatherm.pl, e-mail: akp@limatherm.pl
Bardziej szczegółowoZastosowanie nowoczesnych technik cytogenetyki molekularnej w diagnostyce wrodzonych wad rozwojowych
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 3, zeszyt 2, 108-116, 2010 Zastosowanie nowoczesnych technik cytogenetyki molekularnej w diagnostyce wrodzonych wad rozwojowych KRZYSZTOF SZCZAŁUBA, EWA OBERSZTYN,
Bardziej szczegółowoRobert Śmigiel 1, Izabela Łaczmańska 1, Maria Wojdyło 2
Mikroduplikacja regionu 7q11.23 krytycznego dla zespołu Williamsa- Beurena problemy diagnostyczne przedstawione na podstawie opisu przypadku rozpoznanego u 11-miesięcznej dziewczynki Microduplication of
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY IM. PIASTÓW ŚLĄSKICH WE WROCŁAWIU. Lek. med. Ali Akbar Hedayati
UNIWERSYTET MEDYCZNY IM. PIASTÓW ŚLĄSKICH WE WROCŁAWIU Lek. med. Ali Akbar Hedayati starszy asystent Oddziału Chirurgii Ogólnej i Onkologicznej Szpitala Wojewódzkiego w Zielonej Górze Analiza wyników operacyjnego
Bardziej szczegółowoIV. UK ADY RÓWNAÑ LINIOWYCH
IV. UK ADY RÓWNAÑ LINIOWYCH 4.1. Wprowadzenie Uk³ad równañ liniowych gdzie A oznacza dan¹ macierz o wymiarze n n, a b dany n-elementowy wektor, mo e byæ rozwi¹zany w skoñczonej liczbie kroków za pomoc¹
Bardziej szczegółowowarsztató OMNM ar n medk oafał ptaszewskii mgr goanna tieczorekjmowiertowskai mgr Agnieszka jarkiewicz
warsztató OMNM ar n medk oafał ptaszewskii mgr goanna tieczorekjmowiertowskai mgr Agnieszka jarkiewicz } Pacjent w badaniu klinicznym a NFZ } Kalkulacja kosztów } Współpraca z zespołem badawczym jak tworzyć
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Zbadaj się sam, czyli predyspozycje genetyczne do częstych chorób
Bardziej szczegółowoproducent specjalistycznego sprzêtu medycznego
ERIA KKO Kosze ze stali kwasoodpornej w gatunku O18N9 elektropolerowanej galwanicznie serii KKO przeznaczone s¹ do sk³adowania, sterylizacji oraz mycia narzêdzi medycznych. Wielkoœæ koszy dostosowana jest
Bardziej szczegółowoPrezentacja dotycząca sytuacji kobiet w regionie Kalabria (Włochy)
Prezentacja dotycząca sytuacji kobiet w regionie Kalabria (Włochy) Położone w głębi lądu obszary Kalabrii znacznie się wyludniają. Zjawisko to dotyczy całego regionu. Do lat 50. XX wieku przyrost naturalny
Bardziej szczegółowoWniosek o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności
Miejscowość:...dnia..r. DO POWIATOWEGO ZESPOŁU DO SPRAW ORZEKANIA O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI W GOSTYNINIE Wniosek o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności Nr sprawy:... Dane osoby zainteresowanej: Imię
Bardziej szczegółowoze stabilizatorem liniowym, powoduje e straty cieplne s¹ ma³e i dlatego nie jest wymagany aden radiator. DC1C
D D 9 Warszawa ul. Wolumen m. tel. ()9 email: biuro@jsel.pl www.jselektronik.pl PRZETWORNIA NAPIÊIA STA EGO D (max. A) W AŒIWOŒI Napiêcie wejœciowe do V. Typowe napiêcia wyjœciowe V, V, 7V, 9V, V,.8V,
Bardziej szczegółowoStrategia rozwoju sieci dróg rowerowych w Łodzi w latach 2015-2020+
Strategia rozwoju sieci dróg rowerowych w Łodzi w latach 2015-2020+ Projekt: wersja β do konsultacji społecznych Opracowanie: Zarząd Dróg i Transportu w Łodzi Ul. Piotrkowska 175 90-447 Łódź Spis treści
Bardziej szczegółowoLaboratoryjnej Genetyki Medycznej. Diagnostyka przedurodzeniowa. Koszt kursu: 335zł koszt dla wszystkich uczestników
Oddział Kształcenia Podyplomowego Uprzejmie informuje, iż planowany jest kurs z zakresu: Laboratoryjnej Genetyki Medycznej w terminie 15-17 listopada 2010 r. Diagnostyka przedurodzeniowa Koszt kursu: 335zł
Bardziej szczegółowoTEST dla stanowisk robotniczych sprawdzający wiedzę z zakresu bhp
TEST dla stanowisk robotniczych sprawdzający wiedzę z zakresu bhp 1. Informacja o pracownikach wyznaczonych do udzielania pierwszej pomocy oraz o pracownikach wyznaczonych do wykonywania działań w zakresie
Bardziej szczegółowoScienceDirect. journal homepage:
polski przeglą d otorynolaryngologiczny 3 (2014) 254 258 Dostępne online www.sciencedirect.com ScienceDirect journal homepage: www.elsevier.com/locate/ppotor Streszczenie pracy doktorskiej/summary of doctoral
Bardziej szczegółowoTematy prac licencjackich w Zakładzie Fizjologii Zwierząt
Tematy prac licencjackich w Zakładzie Fizjologii Zwierząt Zegar biologiczny Ekspresja genów i białek zegara Rytmy komórkowe Rytmy fizjologiczne Rytmy behawioralne Lokalizacja neuroprzekźników w układzie
Bardziej szczegółowoW N I O S E K. 1. Nazwa podmiotu i adres siedziby Pełna nazwa... Adres... (ulica, numer, kod pocztowy, miejscowość)
Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Białej Podlaskiej... Dział Pomocy Osobom Niepełnosprawnym pieczęć Wnioskodawcy... (nr akt i data wpływu kompletnego wniosku) W N I O S E K o dofinansowanie ze środków
Bardziej szczegółowoPrzetwornica napiêcia sta³ego DC2A (2A max)
9 Warszawa ul. Wolumen 6 m. tel. ()596 email: biuro@jsel.pl www.jselektronik.pl Przetwornica napiêcia sta³ego DA (A max) DA W AŒIWOŒI Napiêcie wejœciowe do V +IN V, V6, V, V, 5V, 6V, 7V5, 9V, V, V wejœcie
Bardziej szczegółowoElektryczne ogrzewanie podłogowe fakty i mity
Elektryczne ogrzewanie podłogowe fakty i mity Ogrzewanie podłogowe staje się coraz bardziej docenianym systemem podnoszącym komfort użytkowników mieszkań, apartamentów i domów jednorodzinnych. Niestety
Bardziej szczegółowoPodstawowe techniki barwienia chromosomów
Prążek C Chromatyna nie kondensuje równomiernie! Euchromatyna-najmniej kondensująca (fragmenty helisy DNA bogate w guaninę i cytozynę) Heterochromatyna fakultatywna Jasne prążki G Ciemne prążki G Heterochromatyna
Bardziej szczegółowoGenetyka medyczna w praktyce klinicznej. Wpływ genetyki na przyszłość medycyny.
Genetyka medyczna w praktyce klinicznej. Wpływ genetyki na przyszłość medycyny. 16.10.2017 Konspekt Lekarz Dominik Wojtczak Klinika Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Farmakologii klinicznej Uniwersytetu
Bardziej szczegółowoNapêdy bezstopniowe pasowe
Napêdy bezstopniowe pasowe 2 Podwójny napêd na pasy klinowe szerokie RF b P 1 max. = 160 kw Ko³o pasowe regulowane Rb montowane jest na wale napêdowym (np. silnika elektrycznego), a ko³o sprê ynowe Fb
Bardziej szczegółowoPODNOŚNIK KANAŁOWY WWKR 2
Zastosowanie Dźwignik kanałowy, jeżdżący po obrzeżach kanału samochodowego, dzięki łatwości manewrowania poziomego (stosunkowo mały ciężar) i pionowego, znajduje szerokie zastosowanie w pracach obsługowo-naprawczych
Bardziej szczegółowoS YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) I nformacje ogólne. Nie dotyczy
S YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) I nformacje ogólne Nazwa modułu: Molekularne markery diagnostyczne w medycynie Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów
Bardziej szczegółowo"Diagnostyka szczepów wirusa grypy przy użyciu nowych metod molekularnych." Streszczenie
"Diagnostyka szczepów wirusa grypy przy użyciu nowych metod molekularnych." Streszczenie Szacuje się, że każdego roku, sezonowe epidemie wirusa grypy są przyczyną od 2 do 5 milionów zachorowań oraz od
Bardziej szczegółowoPrzeglądanie bibliotek
Przeglądanie bibliotek Czyli jak złapać (i sklonować) ciekawy gen? Klonowanie genów w oparciu o identyczność lub podobieństwo ich sekwencji do znanego już DNA Sonda homologiczna (komplementarna w 100%)
Bardziej szczegółowoKatarzyna Durda STRESZCZENIE STĘŻENIE KWASU FOLIOWEGO ORAZ ZMIANY W OBRĘBIE GENÓW REGULUJĄCYCH JEGO METABOLIZM JAKO CZYNNIK RYZYKA RAKA W POLSCE
Pomorski Uniwersytet Medyczny Katarzyna Durda STRESZCZENIE STĘŻENIE KWASU FOLIOWEGO ORAZ ZMIANY W OBRĘBIE GENÓW REGULUJĄCYCH JEGO METABOLIZM JAKO CZYNNIK RYZYKA RAKA W POLSCE Promotor: dr hab. prof. nadzw.
Bardziej szczegółowoRok akademicki: 2014/2015 Kod: EIB-2-206-BN-s Punkty ECTS: 3. Kierunek: Inżynieria Biomedyczna Specjalność: Bionanotechnologie
Nazwa modułu: Genetyka molekularna Rok akademicki: 2014/2015 Kod: EIB-2-206-BN-s Punkty ECTS: 3 Wydział: Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Inżynierii Biomedycznej Kierunek: Inżynieria Biomedyczna
Bardziej szczegółowoa) rozpoznanie choroby, b) informacje o transfuzji w przypadku gdy źródłem materiału jest krew, c) informacje o stosowanym leczeniu, d) w przypadku
Załącznik nr 3 Standardy jakości w zakresie czynności laboratoryjnej genetyki medycznej, oceny ich jakości i wartości diagnostycznej oraz laboratoryjnej interpretacji i autoryzacji wyniku badań 1. Zlecenie
Bardziej szczegółowoZasady i metody klasycznej i molekularnej diagnostyki cytogenetycznej. Beata Nowakowska,
Zasady i metody klasycznej i molekularnej diagnostyki cytogenetycznej Beata Nowakowska, 24.10.2016 Cytogenetyka Dział genetyki zajmujący się badaniem chromosomów. Koncentruje się zarówno na kształcie jak
Bardziej szczegółowoPREFABRYKOWANE STUDNIE OPUSZCZANE Z ŻELBETU ŚREDNICACH NOMINALNYCH DN1500, DN2000, DN2500, DN3200 wg EN 1917 i DIN V 4034-1
PREFABRYKOWANE STUDNIE OPUSZCZANE Z ŻELBETU ŚREDNICACH NOMINALNYCH DN1500, DN2000, DN2500, DN3200 wg EN 1917 i DIN V 4034-1 DO UKŁADANIA RUROCIĄGÓW TECHNIKAMI BEZWYKOPOWYMI 1. Rodzaje konstrukcji 1.1.
Bardziej szczegółowoTechniki korekcyjne wykorzystywane w metodzie kinesiotapingu
Techniki korekcyjne wykorzystywane w metodzie kinesiotapingu Jak ju wspomniano, kinesiotaping mo e byç stosowany jako osobna metoda terapeutyczna, jak równie mo e stanowiç uzupe nienie innych metod fizjoterapeutycznych.
Bardziej szczegółowoEpidemiologia weterynaryjna
Jarosław Kaba Epidemiologia weterynaryjna Testy diagnostyczne I i II i III Zadania 04, 05, 06 Warszawa 2009 Testy diagnostyczne Wzory Parametry testów diagnostycznych Rzeczywisty stan zdrowia chore zdrowe
Bardziej szczegółowoPrzygotowały: Magdalena Golińska Ewa Karaś
Przygotowały: Magdalena Golińska Ewa Karaś Druk: Drukarnia VIVA Copyright by Infornext.pl ISBN: 978-83-61722-03-8 Wydane przez Infornext Sp. z o.o. ul. Okopowa 58/72 01 042 Warszawa www.wieszjak.pl Od
Bardziej szczegółowoModułowy system aluminiowy o nieograniczonych możliwościach. Nieograniczony wybór różnych urządzeń o dowolnych. do zastosowania w służbie zdrowie.
Modułowy system aluminiowy o nieograniczonych możliwościach Nieograniczony wybór różnych urządzeń o dowolnych wymiarach do zastosowania w służbie zdrowie. PVS RVS System profili i połączeń dla rozwiązań
Bardziej szczegółowoDE-WZP.261.11.2015.JJ.3 Warszawa, 2015-06-15
DE-WZP.261.11.2015.JJ.3 Warszawa, 2015-06-15 Wykonawcy ubiegający się o udzielenie zamówienia Dotyczy: postępowania prowadzonego w trybie przetargu nieograniczonego na Usługę druku książek, nr postępowania
Bardziej szczegółowoRozdzielnice hermetyczne o stopniu szczelnoœci IP 55
LMEL ROZDZIELNIE 09.101 hermetyczne o stopniu szczelnoœci IP 55 z p³yt¹ monta ow¹ do zabudowy modu³owej do kompensacji mocy biernej KTLO 2009/10 7 09.102 LMEL ROZDZIELNIE Sposób oznaczania rozdzielnic
Bardziej szczegółowoN O W O Œ Æ Obudowa kana³owa do filtrów absolutnych H13
N O W O Œ Æ Obudowa kana³owa do filtrów absolutnych H13 KAF Atest Higieniczny: HK/B/1121/02/2007 Obudowy kana³owe KAF przeznaczone s¹ do monta u w ci¹gach prostok¹tnych przewodów wentylacyjnych. Montuje
Bardziej szczegółowoREGULAMIN WSPARCIA FINANSOWEGO CZŁONKÓW. OIPiP BĘDĄCYCH PRZEDSTAWICIELAMI USTAWOWYMI DZIECKA NIEPEŁNOSPRAWNEGO LUB PRZEWLEKLE CHOREGO
Załącznik nr 1 do Uchwały Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych w Opolu Nr 786/VI/2014 z dnia 29.09.2014 r. REGULAMIN WSPARCIA FINANSOWEGO CZŁONKÓW OIPiP BĘDĄCYCH PRZEDSTAWICIELAMI USTAWOWYMI DZIECKA
Bardziej szczegółowoDWP. NOWOŒÆ: Dysza wentylacji po arowej
NOWOŒÆ: Dysza wentylacji po arowej DWP Aprobata Techniczna AT-15-550/2007 SMAY Sp. z o.o. / ul. Ciep³ownicza 29 / 1-587 Kraków tel. +48 12 78 18 80 / fax. +48 12 78 18 88 / e-mail: info@smay.eu Przeznaczenie
Bardziej szczegółowoWyniki przeszczepiania komórek hematopoetycznych od dawcy niespokrewnionego
Wyniki przeszczepiania komórek hematopoetycznych od dawcy niespokrewnionego W ramach realizacji projektu badawczego w³asnego finansowanego przez Ministerstwo Nauki igrano Szkolnictwa Wy szego (grant nr
Bardziej szczegółowoNSDZ. Nawiewniki wirowe. ze zmienn¹ geometri¹ nawiewu
Nawiewniki wirowe ze zmienn¹ geometri¹ nawiewu NSDZ Atesty Higieniczne: HK/B/1121/02/2007 Nawiewniki NSDZ s¹ przeznaczone do zastosowañ w instalacjach wentylacyjnych nisko- i œredniociœnieniowych. Pozwalaj¹
Bardziej szczegółowoSylabus Biologia molekularna
Sylabus Biologia molekularna 1. Metryczka Nazwa Wydziału Program kształcenia Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej Analityka Medyczna, studia jednolite magisterskie, studia stacjonarne
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 3 Oznaczenie polimorfizmu genetycznego cytochromu CYP2D6 metodą PCR w czasie rzeczywistym (rtpcr) przy użyciu sond typu TaqMan
Ćwiczenie 3 Oznaczenie polimorfizmu genetycznego cytochromu CYP2D6 metodą PCR w czasie rzeczywistym (rtpcr) przy użyciu sond typu TaqMan Klasyczna metoda PCR jest metodą jakościową, nie ilościową co np.
Bardziej szczegółowo- Miejscowość Kod pocztowy Nr posesji Ulica Gmina
Pieczątka Wnioskodawcy Nr sprawy: ROPS.II. (pieczątka Wnioskodawcy) (pieczątka instytucji przyjmującej wniosek) W N I O S E K o dofinansowanie robót budowlanych dotyczących ze środków Państwowego Funduszu
Bardziej szczegółowo