Wzrost zachorowań na choroby cywilizacyjne takie jak

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Wzrost zachorowań na choroby cywilizacyjne takie jak"

Transkrypt

1 DODATKI DO ŻYWNOŚCI Dietetyczne produkty skrobiowe Żywność funkcjonalna JOANNA LE THANH, GRAŻYNA LEWANDOWICZ Wzrost zachorowań na choroby cywilizacyjne takie jak otyłość, cukrzyca, nadciśnienie czy nowotwory, będące chorobami dietopochodnymi, spowodował zwiększenie zainteresowania produktami spożywczymi, które nie tylko służą zaspokajaniu głodu, ale również wprowadzają do organizmu substancje poprawiające stan zdrowia bądź też zapobiegające chorobom. W związku z tym obserwuje się systematyczny rozwój rynku tzw. żywności funkcjonalnej wywierającej, poza efektem odżywczym, korzystny wpływ na określone funkcje organizmu. Spożywanie takiej żywności przyczynia się do poprawy stanu zdrowia i dobrego samopoczucia człowieka, zmniejsza również ryzyko zachorowania na ww. choroby [23]. Wśród tego typu produktów szczególne miejsce zajmują probiotyki, prebiotyki oraz synbiotyki. Probiotyki są specyficznymi szczepami mikroorganizmów, które podawane człowiekowi lub zwierzętom wywierają na ich organizmy korzystny wpływ [23]. Niekiedy za probiotyki uważa się suplementy żywieniowe bądź też produkty spożywcze zawierające szczepy probiotyczne. W preparatach i produktach probiotycznych najczęściej wykorzystuje się bakterie z rodzajów Lactobacillus oraz Bifidobacteria. Probiotykom przypisuje się wywieranie pozytywnych efektów fizjologicznych, takich jak: poprawa tolerancji laktozy, zapobieganie rakowi jelita grubego, obniżanie poziomu cholesterolu, obniżanie ciśnienia krwi, wzmacnianie systemu immunologicznego organizmu czy poprawa wchłaniania substancji mineralnych. Prebiotyki są to substancje nietrawione przez enzymy obecne w przewodzie pokarmowym, które po przedostaniu się do jelita grubego selektywnie stymulują wzrost bakterii probiotycznych. W wyniku zachodzących tam procesów fermentacyjnych tworzą się krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe uczestniczące w formowaniu nabłonka jelitowego i wykazujące udowodnione działanie antykancerogenne. Synbiotyki to produkty zawierające zarówno probiotyki, jak i prebiotyki. Wśród produktów prebiotycznych szczególne miejsce zajmują dietetyczne produkty skrobiowe, m.in. skrobia oporna na enzymy amylolityczne. Badania nad skrobią oporną na enzymy amylolityczne są prowadzone od początku lat dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia, a ponieważ zapotrzebowanie rynku na produkty dietetyczne jest ogromne i stale rośnie, trwają intensywne badania mające na celu zwiększenie liczby tego typu produktów. 54 Streszczenie. Dietetyczne preparaty skrobiowe stanowią specyficzną klasę produktów spożywczych zaliczanych do grupy prebiotyków. Oporność pewnych frakcji skrobiowych na trawienie przez enzymy amylolityczne przewodu pokarmowego jest związana z brakiem rozpuszczalności w wodzie oraz obecnością innych wiązań niż α-1,4- oraz α-1,6-glikozydowych. W celu otrzymania nierozpuszczalnych w wodzie preparatów skrobi opornych na enzymy amylolityczne stosuje się metody mające na celu stymulowanie retrogradacji i rekrystalizacji. Otrzymywanie rozpuszczalnych dietetycznych preparatów skrobiowych polega na stymulowaniu reakcji transglikozydacji z utworzeniem wiązań α-1,2-; α-1,3-; β-1,4- oraz β-1,6-glikozydowych. Summary. Dietary starch products belong to a specific category of prebiotics. The resistance to amylolysis of specific starch fractions is related to insolubility in water as well as the presence of bonds other than the α-1,4- and α-1,6- -glycoside bonds. The methods for the manufacturing of insoluble resistant starch preparations consist in stimulation of retrogradation and recrystallisation processes. To obtain soluble starch preparations which are resistant to amylolysis it is necessary to stimulate the formation of α-1,2-; α-1,3-; β-1,4- and β-1,6-glycoside bonds. Słowa kluczowe: skrobia, enzymy amylolityczne, strawność, prebiotyki Key words: starch, amylolytic enzymes, digestibility, prebiotics Znaczenie żywieniowe skrobi Skrobia - materiał zapasowy roślin stanowi zarazem podstawowe (50-65%) źródło energii dostarczanej człowiekowi wraz z pokarmem. Jest ona podobnie jak celuloza i glikogen polisacharydem powstałym w wyniku kondensacji glukozy. Mimo chemicznego podobieństwa tych trzech poliglukanów, odgrywają one zupełnie inną rolę fizjologiczną. Glikogen jest materiałem zapasowym zwierząt, natomiast celuloza jest polimerem strukturalnym roślin i nie jest przyswajana przez większość organizmów zwierzęcych. Odporność na trawienie powoduje, że celuloza pełni funkcję błonnika dietetycznego wzmaga perystaltykę jelit i wpływa na poprawę wielu parametrów fizjologicznych człowieka. Różnice w wartości odżywczej skrobi i celulozy spowodowane są minimalnymi różnicami w ich strukturze. Skrobia składa się z dwóch, różniących się budową, frakcji zwanych amylozą i amylopektyną (rys. 1 i 2). Cząsteczki amylozy stanowią długie, liniowe łańcuchy pierścieni anhydroglukozy powiązanych ze sobą wyłącznie wiązaniami α-1,4-glikozydowymi (rys. 1). W jednej cząsteczce amylozy znajduje się, w zależności od pochodzenia botanicznego skrobi, od kilkuset do kilku tysięcy takich pierścieni [34]. Liniowe łańcuchy poliglukanowe, (zbudowane jak cząsteczka amylozy, jednak znacznie

2 DODATKI DO ŻYWNOŚCI od niej krótsze) dodatkowo połączone ze sobą wiązaniami α-1,6- -glikozydowymi, tworzą rozgałęzioną strukturę amylopektyny (rys. 2). Cała cząsteczka amylopektyny jest bardzo duża, gdyż jest zbudowana z kilku milionów pierścieni anhydroglukozy. Pojedyncze łańcuchy tworzące rozgałęzienie są utworzone z 6-70 (najczęściej 13-24) pierścieni [27, 28]. W wydzielinach przewodu pokarmowego człowieka (w ślinie, soku trzustkowym czy soku jelitowym) znajdują się enzymy amylolityczne, których kompleksowe działanie pozwala na rozłożenie cząsteczek zarówno amylozy, jak i amylopektyny do cukru prostego (glukozy) bezpośrednio wchłanianego z jelita cienkiego [15]. Bez względu na różnice w mechanizmie działania poszczególnych enzymów amylolitycznych, są one zdolne do katalizowania procesu hydrolizy jedynie wiązań α-1,4- oraz α-1,6-glikozydowych (rys. 1 i 2). amylaza (ślina) amylaza (sok trzustkowy) glukoamylaza (sok jelitowy) maltaza (sok jelitowy) AMYLOZA Rys. 1. Schemat budowy liniowego fragmentu cząsteczki skrobi oraz enzymy atakujące wiązania α-1,4-glikozydowe oligo 1,6-glukozydaza (sok jelitowy) amylo 1,6-glukozydaza (sok jelitowy) Rys. 2. Schemat budowy rozgałezionego fragmentu cząsteczki skrobi oraz enzymy atakujące wiązania α-1,6-glikozydowe Celuloza w odróżnieniu od skrobi jest zbudowana jedynie z cząsteczek liniowych utworzonych przez połączenie pierścieni anhydroglukozy wiązaniami β-1,4-glikozydowymi. Wiązania te są bardzo odporne na hydrolizę, a enzymy niezbędne do rozkładu celulozy są wytwarzane tylko przez mikroorganizmy występujące w przedżołądku przeżuwaczy (np. krowy), w jelicie grubym i ślepym innych zwierząt roślinożernych, a także w jelicie grubym wszystkożernych, w tym człowieka [6]. Celuloza zawiera wiązania β-1,4- glikozydowe. Obecność wiązań β-1,4-glikozydowych pomiędzy pierścieniami anhydroglukozy wymusza takie ich przestrzenne ułożenie, że celuloza stanowi produkt nierozpuszczalny w środowiskach wodnych, co utrudnia atak enzymów trawiennych. Fizjologiczne funkcje skrobi Aż do początku lat dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia fizjologiczną funkcję skrobi wiązano jedynie z dostarczaniem energii. Okazało się jednak, że skrobia zawarta w wielu produktach spożywczych nie ulega pełnemu trawieniu przez enzymy amylolityczne, co w znacznym stopniu implikuje jej wartość żywieniową. Z tego punktu widzenia skrobię zawartą w produktach spożywczych podzielono na trzy kategorie (tab. 1). 56 AMYLOPEKTYNA Tabela 1. Klasyfikacja żywieniowa skrobi [Englyst i in. 1992] Kategoria żywieniowa skrobi Skrobia szybko trawiona (RDS Rapidly Digestible Starch) Skrobia wolno trawiona (SDS Slowly Digestible Starch) Skrobia oporna (RS Resistant Starch) Tempo i stopień trawienia szybkie i pełne trawienie trawienie wolne, ale całkowite brak trawienia enzymatycznego Występowanie żywność zawierająca skrobię, spożywana bezpośrednio po poddaniu jej obróbce termicznej surowe skrobie zbożowe, np. kukurydziana lub pszenna grubo zmielone ziarna zbóż, surowe ziemniaki i banany, ugotowane i ostudzone ziemniaki, czerstwe pieczywo Pierwotnie uważano, że skrobia szybko trawiona ulega rozkładowi do glukozy już w ciągu 20 min. Za skrobię wolno trawioną uważano taką jej frakcję, która ulega strawieniu w czasie do 3 h. Produkty, które nie ulegały strawieniu w tym czasie klasyfikowano jako skrobię oporną (RS Resistant Starch). Dalsze badania doprowadziły do weryfikacji tych ustaleń. Okazało się bowiem, że skrobie naturalne, kompletnie skleikowane, po 20 min ulegają strawieniu do glukozy jedynie w niespełna 40%. Po 2 h strawność wynosi ponad 70%, natomiast do pełnego przekształcenia skrobi do glukozy dochodzi dopiero po 8 h [20]. Obecnie za skrobię oporną uważa się frakcję skrobiową, która nie ulega strawieniu przez enzymy amylolityczne w ciągu 16 h [1, 4, 5]. Rozwój badań nad trawieniem skrobi spowodował wprowadzenie nowej kategorii skrobi opornej, tzw. VRS (Very Resistant Starch). Skrobia ta pozostaje niestrawiona przez enzymy amylolityczne przez co najmniej 24 h [33]. Skrobia oporna nie jest trawiona przez enzymy amylolityczne w jelicie cienkim, w postaci nienaruszonej przedostaje się do jelita grubego, gdzie zachowuje się w sposób podobny do błonnika dietetycznego. Powoduje ona obniżenie wartości energetycznej spożywanych pokarmów, a ponadto zapobiega rakowi jelita grubego. Mechanizm działania antykancerogennego skrobi opornej na enzymy amylolityczne wynika stąd, że niestrawiona skrobia oporna stanowi źródło węglowodanów dla mikroflory jelitowej i w wyniku zachodzących tam procesów fermentacyjnych powoduje tworzenie się krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych uczestniczących w formowaniu nabłonka jelitowego i wykazujących działanie ochronne. Skrobia oporna powoduje również obniżenie poziomu cholesterolu we krwi. Skrobia wolno trawiona jest natomiast niezwykle cennym źródłem węglowodanów w żywieniu ludzi chorych na cukrzycę. Problem właściwego skomponowania diety diabetyków polega na tym, że trudno znaleźć produkty, które odznaczałyby się niskim indeksem glikemicznym, a równocześnie nie byłyby ciężkostrawne, np. nie powodowałyby wzdęć. Wszystkie te warunki spełnia skrobia wolno trawiona. Skrobia oporna (RS) Znaczenie skrobi opornej w żywieniu człowieka zostało powszechnie uznane w międzynarodowym środowisku naukowym i zaowocowało realizacją (w ramach V Programu Ramowego Unii

3 Europejskiej) wieloletniego programu badawczego dotyczącego tej tematyki [3, 32]. W ramach tego programu skrobię oporną zdefiniowano jako sumę skrobi i produktów jej rozpadu, które nie są wchłaniane w jelicie cienkim zdrowego człowieka [2, 32]. Zdefiniowanie skrobi opornej w kategoriach fizjologicznych było konieczne ze względu na to, że niemożliwe jest jej zdefiniowanie w kategoriach chemicznych. Oporność skrobi opornej na hydrolizę enzymatyczną ma różne przyczyny i dlatego można ją podzielić na cztery grupy (tab. 2). Skrobia RS typu I i II ma mniejsze znaczenie, gdyż stosunkowo proste procesy technologiczne (mielenie, obróbka termiczna) znoszą jej oporność na amylolizę. Obecnie największe znaczenie ma skrobia oporna typu RS III, gdyż retrogradacja jest powszechnie występującym zjawiskiem zachodzącym np. podczas studzenia ugotowanych ziemniaków czy czerstwienia pieczywa. Formowanie się skrobi typu RS III ma miejsce również w trakcie niektórych procesów produkcji żywności. Na szczególną uwagę zasługuje proces wypieku chleba typu pumpernikel o zawartości skrobi opornej wynoszącej kilkanaście procent, tj. około trzykrotnie więcej niż inne popularne produkty spożywcze zawierające skrobię [3, 32]. Aby otrzymać preparaty skrobi modyfikowanej oporne na enzymy amylolityczne, stosuje się metody mające na celu stymulowanie retrogradacji i rekrystalizacji. Uważa się bowiem, że obecność zrekrystalizowanych form amylozy ulegających topnieniu w temp. ok. 150 C jest jedną z głównych przyczyn oporności skrobi na enzymy amylolityczne [16]. Klasyczne metody wytwarzania preparatów skrobi modyfikowanej, opornej na enzymy amylolityczne, polegają głównie na powtarzanej, naprzemiennej, autoklawowej obróbce kleiku skrobiowego i jego chłodzeniu [14]. Nowsze metody otrzymywa- Tabela 2. Klasyfikacja skrobi opornej na enzymy amylolityczne [12] Typ skrobi opornej RS I skrobia fizycznie niedostępna RS II naturalne skrobie oporne RS III skrobie retrogradowane RS IV skrobie chemicznie modyfikowane Strukturalne przyczyny braku podatności na trawienie brak dostępności dla enzymów trawiennych wskutek zamknięcia wewnątrz komórek roślinnych struktura krystaliczna typu B charakterystyczna dla niektórych skrobi naturalnych brak rozpuszczalności w wodzie nawet w procesie sterylizacji oraz struktura krystaliczna typu B powstała w wyniku retrogradacji brak rozpuszczalności w wodzie nawet w procesie sterylizacji lub zakłócenie działania enzymów amylolitycznych związane z obecnością podstawników w makrocząsteczce skrobi Przykłady grubo mielone ziarna zbóż i roślin strączkowych surowa ziemniaczana, surowa skrobia bananów, surowa skrobia kukurydzy odmian wysokoamylozowych ugotowane i ostudzone ziemniaki, czerstwe pieczywo, chleb pumpernikel, handlowe preparaty skrobi opornej otrzymane w drodze modyfikacji fizycznej i/lub enzymatycznej skrobi cytryniany skrobiowe nia skrobi opornej na enzymy amylolityczne opierają się na zastosowaniu enzymów znoszących rozgałęzienia, np. w patencie europejskim EP opisano sposób otrzymywania preparatu skrobiowego zawierającego 70% frakcji skrobi opornej, charakteryzującego się DE (dextrose equivalent równoważnik glukozowy) >4,0 ze skrobi niskoamylozowych przy użyciu izoamylazy. Otrzymywanie skrobi opornej jest możliwe nie tylko w drodze operacji technologicznych, ale również przez wyhodowanie nowych odmian roślin 57

4 Dodatki do żywności na targach POLAGRA 2007 Podczas targów Polagra Food 2007 w pawilonie nr 11, w dniach września otwarty będzie SALON DODATKÓW DO ŻYWNOŚCI. W Salonie, organizowanym już po raz trzeci przez Polską Izbę Dodatków do Żywności, producenci i dystrybutorzy z Polski i zagranicy zaprezentują różnego rodzaju dodatki stosowane w produkcji żywności. Salon dodatków POLAGRY jest obecnie jedyną, stałą ekspozycją na terenie krajów Europy Centralnej i Wschodniej. Podstawowe zadanie Salonu to promocja nowych, nie budzących wątpliwości zdrowotnych produktów oraz zapewnienie optymalnych warunków do bezpośrednich rozmów handlowych między dostawcami dodatków a ich użytkownikami zgodnie z hasłem Bussines to Bussines. Organizatorzy Salonu chcą też zwrócić uwagę konsumentów na dodatki przyjazne konsumentowi. Służy temu przyznawany Puchar Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. W ubiegłym roku Puchar MRiRW za najbardziej innowacyjny i przyjazny konsumentowi dodatek do żywności, tj. preparowaną skrobię ryżową Remyline AX-DR, otrzymała firma Remy Industries z Belgii, której dystrybutorem w Polsce jest Hortimex. Wyróżniono również firmy: BJ Products za dodatek aromatyczno-smakowy aroma-mix, Cargill BV Polska za skrobię tapiokową, modyfikowaną oraz firmę Elena za liofilizowane dodatki do żywności. Laureat Pucharu 2007 zostanie wyłoniony i nagrodzony podczas tegorocznego Salonu. Podczas Salonu 18 września 2007 r. w godz pracownicy nauki będą informowali o problemie E dobre czy złe? Zainteresowanych zapraszamy do dyskusji. W stoisku Polskiej Izby Dodatków do żywności będzie też można kupić interesujące publikacje z zakresu właściwości i racjonalnego stosowania dodatków do żywności. A przez cały okres trwania Salonu udzielane będą informacje o działalności Polskiej Izby Dodatków do Żywności i możliwości współpracy. Polska Izba Dodatków do Żywności zaprasza do odwiedzenia Salonu w paw. 11 na targach Polagra Food skrobiowych. Patenty EU nr i WO nr 94/03049 opisują hybryd kukurydziany wytwarzający skrobię zawierającą nie mniej niż 80% amylozy. Skrobia ta wykazuje właściwości błonnika dietetycznego i skrobi opornej. Większość opatentowanych metod otrzymywania skrobi opornej lub preparatów skrobiowych polega na zastosowaniu hydrolizy enzymatycznej w jednym z etapów procesów (pat. USA nr , pat WO 90/15147, pat. europejski nr ). Część metod otrzymywania skrobi opornej stawia również ograniczenia surowcom, które należy zastosować zalecając używanie skrobi wysokoamylozowej lub samej amylozy (pat. USA nr z 1994, pat. USA nr , pat europejski nr , pat. USA nr ). Rozwój technologii otrzymywania preparatów skrobi opornej, jaki miał miejsce na całym świecie, znalazł również odbicie w pracach polskich naukowców. Została opracowana oryginalna metoda otrzymywania preparatów skrobi opornej typu RS III w drodze powtarzanej synerezy w temp. poniżej 0 C [21]. Przyczyną oporności tak otrzymanych preparatów na amylolizę jest ich struktura krystaliczna typu B [22]. Skrobia oporna typu RS IV ma mniejsze znaczenie ze względu na to, że spożywanie produktów otrzymanych w drodze chemicznej modyfikacji budzi u konsumentów zastrzeżenia, zwłaszcza jeśli miałyby to być produkty dietetyczne. Powszechnie stosowana w produkcji żywności skrobia modyfikowana chemicznie, rekomendowana przez Komitet Ekspertów FAO/WHO, ma strawność obniżoną maksymalnie do 90%, przy czym tempo jej trawienia jest podobne jak skrobi naturalnej [20]. Preparaty te nie mogą więc być w żadnym 58 wypadku rekomendowane jako produkty o obniżonej strawności. Opracowano natomiast sposób otrzymywania cytrynianów skrobiowych o zawartości frakcji RS do 78%. Kwas cytrynowy jest kwasem trójkarboksylowym i dlatego stwarza możliwość silnego usieciowania skrobi tak, że uzyskane produkty modyfikacji stają się całkowicie nierozpuszczalne w wodzie, nawet w procesie sterylizacji, a w konsekwencji niepodatne na trawienie enzymatyczne. Niestety cytryniany skrobiowe nie zostały dotychczas wpisane na listę pozytywną FAO/WHO oraz Komisji Europejskiej [9, 10]. Rozpuszczalne skrobiowe preparaty dietetyczne Równocześnie z rozwojem dietetycznych preparatów skrobiowych na bazie nierozpuszczalnej skrobi retrogradowanej, rozwijał się nieco mniej popularny kierunek, mający na celu uzyskanie produktów prawie całkowicie rozpuszczalnych (nawet w zimnej wodzie), których strawność byłaby obniżona w nie mniejszym stopniu niż klasycznych preparatów skrobi opornej. W latach 90. ubiegłego stulecia Wielkopolskie Przedsiębiorstwo Przemysłu Ziemniaczanego wytwarzało na potrzeby japońskiego odbiorcy dekstryny żółte wykazujące ponad 90% rozpuszczalność oraz nie więcej niż 30% strawność. Były one stosowane jako dodatki funkcjonalne przy produkcji soków owocowych. W tamtym okresie dekstryny w Polsce były używane wyłącznie do celów niespożywczych, głównie do produkcji klejów oraz jako różnego rodzaju lepiszcza. Nazwa dekstryna nie odnosi się do ściśle określonego związku chemicznego. Przyjęto ją dla produktów rozkładu skrobi, z wyjątkiem Dokończenie na s. 88

5 DIETETYCZNE PRODUKTY (dokończenie ze s. 58) najprostszych cukrowców, takich jak glukoza czy maltoza. Proces dekstrynizacji, czyli konwersji termicznej, był pierwszą metodą otrzymywania produktów skrobiopochodnych. Początkowo proces ten stosowano w celu uzyskania rozpuszczalnego w wodzie gumopodobnego (British gum) materiału zamiennika gumy arabskiej. W wyniku udoskonalania procesu konwersji termicznej w drodze zastosowania wstępnego zakwaszania oraz stopniowego obniżania temperatury prażenia powstały obecnie znane dekstryny białe i żółte [11]. Szczegółowe badania strukturalne dekstryn żółtych wykazały, że podczas ich produkcji zachodzi reakcja transglikozydacji, w wyniku której znacznie zwiększa się liczba wiązań α-1,6-glikozydowych, ponadto tworzą się nieobecne w skrobi naturalnej wiązania α-1,2-, α-1,3-glikozydowe, a także β-1,4- oraz β-1,6-glikozydowe [19, 31]. Obecność tych nowych wiązań, których hydrolizy nie są zdolne katalizować enzymów trawiennych, jest odpowiedzialna za obniżenie strawności dekstryn. Zakres reakcji transglikozydacji implikuje stopień obniżenia strawności preparatu. Badania dotyczące dekstryn żółtych jako dietetycznych preparatów skrobiowych odbywały się niejako poza badaniami preparatów mieszczących się w klasyfikacji RS I RS IV. Dekstryny żółte jako niestrawne, ale w pełni rozpuszczalne preparaty skrobiowe co prawda wpisują się w powszechnie uznaną definicję skrobi opornej rozumianej jako: suma skrobi i produktów jej rozpadu, które nie są wchłaniane w jelicie cienkim zdrowego człowieka, jednak przyjęta równolegle klasyfikacja RS I RS IV ich nie obejmuje (klasyfikacja ta nie przewiduje produktów rozpuszczalnych). Ponadto uznane za obowiązujące metody oznaczania zawartości skrobi opornej pozwalają jedynie na oznaczenie frakcji nierozpuszczalnej [1, 4, 5]. Rozwój technologii i w konsekwencji wprowadzenie spożywczych preparatów dekstrynopodobnych do oferty handlowej niektórych czołowych koncernów skrobiowych zaowocowało intensyfikacją badań nad wartością odżywczą tych produktów. Wyniki eksperymentów potwierdzały obniżoną strawność dostępnych w handlu preparatów [35, 36]. Niestety, prowadzone równocześnie badania wykazały, że chociaż produkty dekstrynopodobne wykazują obniżoną strawność, to jednak dodane do potraw zawierających szybko trawioną skrobię nie powodują obniżenia ich indeksu glikemicznego [37]. Specyfika technologii otrzymywania dekstryn żółtych, nieobejmująca żadnego etapu oczyszczania produktu (wymaganego przy produkcji skrobi modyfikowanych chemicznie) oraz niejednoznaczne wyniki eksperymentów żywieniowych wskazują na konieczność kontynuacji badań nad rozpuszczalnymi preparatami dietetycznymi na bazie skrobi. Badania te powinny obejmować szczegółową charakterystykę fizykochemiczną wykluczającą obecność ubocznych produktów reakcji dekstrynizacji o ewentualnym niepożądanym działaniu na organizm człowieka, a także poszerzone badania żywieniowe szczegółowo określające zakres efektywności prebiotycznej. Ten ostatni postulat dotyczy również innych nowinek technologicznych, które mogłyby znaleźć zastosowanie jako preparaty dietetyczne. Celowe byłoby też poszukiwanie nowych technologii otrzymywania rozpuszczalnych, skrobiowych preparatów dietetycznych np. w drodze modyfikacji fizycznej. Od redakcji: Wykaz literatury prześlemy zainteresowanym Czytelnikom em, faksem lub pocztą. Mgr inż. J. Le Thanh, dr hab. inż. G. Lewandowicz, prof. AR Katedra Biotechnologii i Mikrobiologii Żywności, Akademia Rolnicza, Poznań

Błonnik pokarmowy: właściwości, skład, występowanie w żywności

Błonnik pokarmowy: właściwości, skład, występowanie w żywności Błonnik pokarmowy: właściwości, skład, występowanie w żywności Dr hab. Jarosława Rutkowska, prof. nadzwycz. SGGW Zakład Analiz Instrumentalnych Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji, SGGW w Warszawie

Bardziej szczegółowo

Cukry właściwości i funkcje

Cukry właściwości i funkcje Cukry właściwości i funkcje Miejsce cukrów wśród innych składników chemicznych Cukry Z cukrem mamy do czynienia bardzo często - kiedy sięgamy po białe kryształy z cukiernicy. Większość z nas nie uświadamia

Bardziej szczegółowo

Probiotyki, prebiotyki i synbiotyki w żywieniu zwierząt

Probiotyki, prebiotyki i synbiotyki w żywieniu zwierząt .pl Probiotyki, prebiotyki i synbiotyki w żywieniu zwierząt Autor: dr inż. Barbara Król Data: 2 stycznia 2016 W ostatnich latach obserwuje się wzmożone zainteresowanie probiotykami i prebiotykami zarówno

Bardziej szczegółowo

W glowodany. Celuloza. Fruktooligosacharydy. Cukry. W glowodany. Mannooligosacharydy. Dro d e CHO CHO2OH CHOH CH2OH O CHOH CHOH CH 2 OH

W glowodany. Celuloza. Fruktooligosacharydy. Cukry. W glowodany. Mannooligosacharydy. Dro d e CHO CHO2OH CHOH CH2OH O CHOH CHOH CH 2 OH W glowodany CH 2 H H H H CH 2H H H CH 2 CH 2 H Celuloza H CH 2 H H Fruktooligosacharydy Cukry CH2H Mannooligosacharydy W glowodany CH CHH Glucose Mannose CHH CH2H CHH CHH CH2H CH2H 15 W G L W D A N Y ZDRWIE

Bardziej szczegółowo

8.2. Wartość odżywcza produktów spożywczych Czynniki kształtujące wartość odżywczą produktów spożywczych...185

8.2. Wartość odżywcza produktów spożywczych Czynniki kształtujące wartość odżywczą produktów spożywczych...185 SpiS treści 1. Znaczenie nauki o żywieniu człowieka...9 1.1. Cele i zadania nauki o żywieniu...9 1.2. Rozwój nauki o żywieniu człowieka...9 1.3. Problemy żywieniowe Polski i świata...11 1.4. Organizacje

Bardziej szczegółowo

Cz. XXVIII - c Węglowodany - cukry - sacharydy: disacharydy i polisacharydy

Cz. XXVIII - c Węglowodany - cukry - sacharydy: disacharydy i polisacharydy Cz. XXVIII - c Węglowodany - cukry - sacharydy: disacharydy i polisacharydy I. Budowa i właściwości disacharydów Wiązanie między monosacharydami powstaje z udziałem dwóch grup hydroksylowych pochodzących

Bardziej szczegółowo

Indeks glikemiczny a produkty piekarskie. Dr inż. Małgorzata Wronkowska

Indeks glikemiczny a produkty piekarskie. Dr inż. Małgorzata Wronkowska Indeks glikemiczny a produkty piekarskie Dr inż. Małgorzata Wronkowska Według danych Urzędu Statystycznego za rok 2010 przeciętne miesięczne spożycie chleba na osobę w Polsce w ostatnich 10 latach spadło

Bardziej szczegółowo

Trawienie i wchłanianie substancji odżywczych

Trawienie i wchłanianie substancji odżywczych Trawienie i wchłanianie substancji odżywczych Człowiek, aby mógł się rozwijać, wzrastać i wykonywać podstawowe funkcje życiowe musi się odżywiać. Poprzez ten proces każda komórka organizmu otrzymuje niezbędne

Bardziej szczegółowo

Lipidy (tłuszczowce)

Lipidy (tłuszczowce) Lipidy (tłuszczowce) Miejsce lipidów wśród innych składników chemicznych Lipidy To niejednorodna grupa związków, tak pod względem składu chemicznego, jak i roli, jaką odrywają w organizmach. W ich skład

Bardziej szczegółowo

SACHARYDY MONOSACHARYDY POLISACHARYDY OLIGOSACHARYDY

SACHARYDY MONOSACHARYDY POLISACHARYDY OLIGOSACHARYDY SACHARYDY MONOSACHARYDY POLISACHARYDY OLIGOSACHARYDY C x H 2y O y y = 2-10 Oligosacharydy oligomery węglowodanowe, które zawierają od 2 do 10 monomerów, którymi są cukry proste (monosacharydy), np. glukoza,

Bardziej szczegółowo

Czy warto jeść kasze i płatki? dr inż. Dorota Czerwińska Katedra Żywienia Człowieka, SGGW 17.02.2016

Czy warto jeść kasze i płatki? dr inż. Dorota Czerwińska Katedra Żywienia Człowieka, SGGW 17.02.2016 Czy warto jeść kasze i płatki? dr inż. Dorota Czerwińska Katedra Żywienia Człowieka, SGGW 17.02.2016 Rola produktów zbożowych w żywieniu człowieka Produkty zbożowe, czyli mąki, pieczywo, kasze, ryż, makarony

Bardziej szczegółowo

ZNACZENIE ŻYWIENIA W PREWENCJI CHORÓB CYWILIZACYJNYCH

ZNACZENIE ŻYWIENIA W PREWENCJI CHORÓB CYWILIZACYJNYCH ZNACZENIE ŻYWIENIA W PREWENCJI CHORÓB CYWILIZACYJNYCH Dr inż. Anna Tokarska Dział Żywienia Świętokrzyskie Centrum Onkologii Obserwowane trendy w żywieniu w ostatnim czasie wskazują, że na wskaźniki zachorowalności

Bardziej szczegółowo

Jak przebiega trawienie w żwaczu?

Jak przebiega trawienie w żwaczu? https://www. Jak przebiega trawienie w żwaczu? Autor: Joanna Soraja Tumanowicz Data: 26 maja 2019 Przeżuwacze, w tym bydło, zostały obdarowane przez naturę w wielokomorowy żołądek. Tak wyspecjalizowany

Bardziej szczegółowo

Węglowodany (Cukry) Część 3. Związki wielofunkcyjne

Węglowodany (Cukry) Część 3. Związki wielofunkcyjne Węglowodany (Cukry) Część 3 Związki wielofunkcyjne Glikozydy Monosacharydy Ryboza, Deoksyryboza: - wzory - funkcje biologiczne, pochodne Disacharydy Sacharoza, Celobioza, Maltoza,Laktoza - wzór - właściwości

Bardziej szczegółowo

mgr Grzegorz Kępa Wykładowca AWF Warszawa Trener I klasy w kulturystyce i fitness Specjalista ds. żywienia i suplementacji w sporcie

mgr Grzegorz Kępa Wykładowca AWF Warszawa Trener I klasy w kulturystyce i fitness Specjalista ds. żywienia i suplementacji w sporcie mgr Grzegorz Kępa Wykładowca AWF Warszawa Trener I klasy w kulturystyce i fitness Specjalista ds. żywienia i suplementacji w sporcie Węglowodany są to związki organiczne składające się z węgla, wodoru

Bardziej szczegółowo

Liofilizowany sok z kapusty kiszonej, mikronizowany błonnik jabłkowy, celulozowa otoczka kapsułki.

Liofilizowany sok z kapusty kiszonej, mikronizowany błonnik jabłkowy, celulozowa otoczka kapsułki. Suplement diety Składniki Liofilizowany sok z kapusty kiszonej, mikronizowany błonnik jabłkowy, celulozowa otoczka kapsułki. Przechowywanie: W miejscu niedostępnym dla małych dzieci. Przechowywać w suchym

Bardziej szczegółowo

Składniki pokarmowe i ich rola w żywieniu

Składniki pokarmowe i ich rola w żywieniu WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA POSZCZEGÓLNYCH ŚRÓDROCZNYCH I ROCZNYCH OCEN KLASYFIKACYJNYCH Zawód: technik żywienia i usług gastronomicznych Przedmiot: Zasady żywienia Klasa 2. Ocena Nazwa

Bardziej szczegółowo

Zagadnienia na egzamin dyplomowy studia pierwszego stopnia maj 2016

Zagadnienia na egzamin dyplomowy studia pierwszego stopnia maj 2016 Zagadnienia na egzamin dyplomowy studia pierwszego stopnia maj 2016 1. Co to jest wartość odżywcza żywności? Czynniki wpływające na wartość odżywczą produktów spożywczych i posiłków. 2. Zastosowanie tabel

Bardziej szczegółowo

Rejestr produktów podlegających zgłoszeniu do Głównego Inspektora Sanitarnego 2007-2010

Rejestr produktów podlegających zgłoszeniu do Głównego Inspektora Sanitarnego 2007-2010 Rejestr produktów podlegających zgłoszeniu do Głównego Inspektora Sanitarnego 2007-2010 Analiza rejestru powiadomień o pierwszym wprowadzeniu do obrotu środków spożywczych Środki spożywcze specjalnego

Bardziej szczegółowo

10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA

10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Należy spożywać produkty z różnych grup żywności (dbać o urozmaicenie posiłków) Kontroluj masę ciała (dbaj o zachowanie

Bardziej szczegółowo

Zadanie zawarte w arkuszach egzaminacyjnych CKE w latach 2002-2007

Zadanie zawarte w arkuszach egzaminacyjnych CKE w latach 2002-2007 Układ pokarmowy - zadania Zadanie 1. (2 pkt) Przedstaw schematyczny zapis kolejnych etapów trawienia skrobi przez człowieka bez ich lokalizacji w organizmie. Uwzględnij następujące substancje: glukoza,

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIA. (Tekst mający znaczenie dla EOG)

ROZPORZĄDZENIA. (Tekst mający znaczenie dla EOG) 31.5.2016 PL L 142/5 ROZPORZĄDZENIA ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) 2016/854 z dnia 30 maja 2016 r. dopuszczające niektóre oświadczenia zdrowotne dotyczące żywności, inne niż oświadczenia odnoszące

Bardziej szczegółowo

PL B1. POLITECHNIKA ŁÓDZKA, Łódź, PL BUP 11/12

PL B1. POLITECHNIKA ŁÓDZKA, Łódź, PL BUP 11/12 PL 220965 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 220965 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 392895 (22) Data zgłoszenia: 08.11.2010 (51) Int.Cl.

Bardziej szczegółowo

3b Do dwóch probówek, w których znajdowały się olej słonecznikowy i stopione masło, dodano. 2. Zaznacz poprawną odpowiedź.

3b Do dwóch probówek, w których znajdowały się olej słonecznikowy i stopione masło, dodano. 2. Zaznacz poprawną odpowiedź. 3b 1 PAWEŁ ZYCH IMIĘ I NAZWISKO: KLASA: GRUPA A 1. Do dwóch probówek, w których znajdowały się olej słonecznikowy i stopione masło, dodano roztworu manganianu(vii) potasu. Napisz, jakich obserwacji można

Bardziej szczegółowo

Multilac Baby synbiotyk krople 5 ml

Multilac Baby synbiotyk krople 5 ml Multilac Baby synbiotyk krople 5 ml Cena: 9,98 PLN Opis słownikowy Postać Producent Promocje Rodzaj rejestracji Substancja czynna Krople USP ZDROWIE wakacyjna apteczka Suplement diety -, Fruktooligosacharydy,

Bardziej szczegółowo

Żywność ekologiczna najlepsza żywność funkcjonalna

Żywność ekologiczna najlepsza żywność funkcjonalna Żywność ekologiczna najlepsza żywność funkcjonalna Prof. Dr hab. Ewa Solarska Pracownia Żywności Ekologicznej Wydział Nauk o Żywności i Biotechnologii Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Konferencja naukowa

Bardziej szczegółowo

Interwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie

Interwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie Interwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie H. Dyląg, 1 H. Weker 1, M. Barańska 2 1 Zakład Żywienia 2 Zakład Wczesnej Interwencji Psychologicznej karmienie na żądanie 7-5 posiłków 3 posiłki

Bardziej szczegółowo

Tematyka zajęć z podstaw żywienia człowieka klasa: 1 TK -1, 1TK - 2

Tematyka zajęć z podstaw żywienia człowieka klasa: 1 TK -1, 1TK - 2 Tematyka zajęć z podstaw żywienia człowieka klasa: 1 TK -1, 1TK - 2 1. Zapoznanie z PSO, wymaganiami edukacyjnymi i strukturą egzaminu zewnętrznego. 2. Problematyka żywienia w Polsce i na świecie. -wymienia

Bardziej szczegółowo

Polisacharydy skrobia i celuloza

Polisacharydy skrobia i celuloza Polisacharydy skrobia i celuloza 1. Cele lekcji a) Wiadomości Uczeń zna: podział cukrów, właściwości fizyczne skrobi i celulozy, reakcję charakterystyczną służącą do identyfikacji skrobi. b) Umiejętności

Bardziej szczegółowo

Konkursu wiedzy o zdrowym stylu życia Trzymaj Formę! rok szkolny 2013/2014

Konkursu wiedzy o zdrowym stylu życia Trzymaj Formę! rok szkolny 2013/2014 Konkursu wiedzy o zdrowym stylu życia Trzymaj Formę! rok szkolny 2013/2014 Kod ucznia Informacje dla ucznia 1. Na stronie tytułowej arkusza w wyznaczonym miejscu wpisz swój kod ustalony przez komisję.

Bardziej szczegółowo

Nauczycielski plan dydaktyczny. Produkcja zwierzęca. Klasa I TRA w roku szkolnym 2011/2012. Numer programu 321(05)T4,TU,SPIMENiS

Nauczycielski plan dydaktyczny. Produkcja zwierzęca. Klasa I TRA w roku szkolnym 2011/2012. Numer programu 321(05)T4,TU,SPIMENiS Nauczycielski plan dydaktyczny Produkcja zwierzęca Klasa I TRA w roku szkolnym 2011/2012 Numer programu 321(05)T4,TU,SPIMENiS 2005.02.03 Prowadzący mgr inż. Alicja Adamska Moduł, dział, Temat: Lp. Zakres

Bardziej szczegółowo

3b 2. przedstawione na poniższych schematach. Uzupełnij obserwacje i wnioski z nich wynikające oraz równanie zachodzącej reakcji.

3b 2. przedstawione na poniższych schematach. Uzupełnij obserwacje i wnioski z nich wynikające oraz równanie zachodzącej reakcji. 3b 2 PAWEŁ ZYCH IMIĘ I NAZWISKO: KLASA: GRUPA A 1. W celu zbadania właściwości sacharozy wykonano dwa doświadczenia, które zostały przedstawione na poniższych schematach. Uzupełnij obserwacje i wnioski

Bardziej szczegółowo

Cukry - czy każdy cukier jest słodki? Wykrywanie skrobi.

Cukry - czy każdy cukier jest słodki? Wykrywanie skrobi. 1 Cukry - czy każdy cukier jest słodki? Wykrywanie skrobi. Czas trwania zajęć: 45 minut Pojęcia kluczowe: - skrobia, - wielocukier, - glukoza, - rośliny Hipoteza sformułowana przez uczniów: 1. Istnieją

Bardziej szczegółowo

Czy żywność GMO jest bezpieczna?

Czy żywność GMO jest bezpieczna? Instytut Żywności i Żywienia dr n. med. Lucjan Szponar Czy żywność GMO jest bezpieczna? Warszawa, 21 marca 2005 r. Od ponad połowy ubiegłego wieku, jedną z rozpoznanych tajemnic życia biologicznego wszystkich

Bardziej szczegółowo

ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY. Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r

ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY. Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE - definicja Prawidłowe odżywianie to nie tylko dostarczenie organizmowi energii, ale także

Bardziej szczegółowo

Co należy jeść, a czego lepiej unikać, by odżywiać się zdrowo?

Co należy jeść, a czego lepiej unikać, by odżywiać się zdrowo? Co należy jeść, a czego lepiej unikać, by odżywiać się zdrowo? Według definicji zdrowe odżywianie to sposób jedzenia, polegający na przyjmowaniu substancji korzystnych dla zdrowia w celu jego zapewnienia

Bardziej szczegółowo

PL B1. GRUPA MASPEX SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ SPÓŁKA KOMANDYTOWO-AKCYJNA, Wadowice, PL BUP 07/08

PL B1. GRUPA MASPEX SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ SPÓŁKA KOMANDYTOWO-AKCYJNA, Wadowice, PL BUP 07/08 PL 220791 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 220791 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 380678 (22) Data zgłoszenia: 25.09.2006 (51) Int.Cl.

Bardziej szczegółowo

Probiotyki, prebiotyki i żywność probiotyczna

Probiotyki, prebiotyki i żywność probiotyczna Probiotyki, prebiotyki i żywność probiotyczna Probiotyki prozdrowotne szczepy głównie bakterii kwasu mlekowego. Najwięcej szczepów probiotycznych pochodzi z następujących rodzajów i gatunków bakterii:

Bardziej szczegółowo

KARTA MODUŁU KSZTAŁCENIA Informacje ogólne PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA IM. WITELONA W LEGNICY WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU I KULTURZE FIZYCZNEJ

KARTA MODUŁU KSZTAŁCENIA Informacje ogólne PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA IM. WITELONA W LEGNICY WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU I KULTURZE FIZYCZNEJ KARTA MODUŁU KSZTAŁCENIA Informacje ogólne PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA IM. WITELONA W LEGNICY WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU I KULTURZE FIZYCZNEJ Kierunek studiów: Dietetyka Poziom : studia pierwszego stopnia

Bardziej szczegółowo

Znaczenie Faecalibacterium prausnitzii oraz Akkermansia muciniphila w chorobach zapalnych jelit

Znaczenie Faecalibacterium prausnitzii oraz Akkermansia muciniphila w chorobach zapalnych jelit Znaczenie Faecalibacterium prausnitzii oraz Akkermansia muciniphila w chorobach zapalnych jelit Daria Rządkowska Naturalne metody wspierające leczenie chorób przewodu pokarmowego w świetle badań klinicznych

Bardziej szczegółowo

Preparaty wspomagające dietę. wysokobiałkową

Preparaty wspomagające dietę. wysokobiałkową Preparaty wspomagające dietę wysokobiałkową dr inż. Brenntag Polska 5 Kongres Świata Przemysłu Farmaceutycznego Sopot 8-10 pażdziernika, 2013 Dieta wysokobiałkowa zalety zastosowania: nie tylko dla sportowców

Bardziej szczegółowo

Disacharydy. Chemia Medyczna dr inż.. Ewa Mironiuk-Puchalska, W CHem PW 1. disacharydy redukujace. disacharydy nieredukujace. atom anomeryczny.

Disacharydy. Chemia Medyczna dr inż.. Ewa Mironiuk-Puchalska, W CHem PW 1. disacharydy redukujace. disacharydy nieredukujace. atom anomeryczny. Disacharydy Disacharydy cukry hydrolizujące (pod wpływem roztworów kwasów mineralnych, maltazy wiązania -glikozydowe, emulsyny wiązania -glikozydowe) glikozydy (powstają z dwóch reszt monosacharydowych

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 25 lipca 2007 r. w sprawie sposobu znakowania żywności wartością odżywczą 2)

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 25 lipca 2007 r. w sprawie sposobu znakowania żywności wartością odżywczą 2) Dz.U.07.137.967 2010.01.22 zm. Dz.U.2010.9.63 1 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 25 lipca 2007 r. w sprawie sposobu znakowania żywności wartością odżywczą 2) (Dz. U. z dnia 31 lipca 2007 r.) Na

Bardziej szczegółowo

Karty pracy dla grup Przykładowe odpowiedzi

Karty pracy dla grup Przykładowe odpowiedzi Jama ustna Karty pracy dla grup Przykładowe odpowiedzi Karta pracy I 1. Wykonaj schematyczny rysunek zęba i podpisz jego najważniejsze części. 2. Uzupełnij tabelę. Zęby Rozdrabnianie pokarmu Język Gruczoły

Bardziej szczegółowo

WARZYWA JAKIE I ILE W WYBRANYCH SCHORZENIACH

WARZYWA JAKIE I ILE W WYBRANYCH SCHORZENIACH WARZYWA JAKIE I ILE W WYBRANYCH SCHORZENIACH dr inż. Dominika Głąbska Zakład Dietetyki Katedra Dietetyki Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW warzywa i owoce są istotnym elementem codziennej

Bardziej szczegółowo

Krowa sprawca globalnego ocieplenia?

Krowa sprawca globalnego ocieplenia? .pl https://www..pl Krowa sprawca globalnego ocieplenia? Autor: mgr inż. Joanna Soraja Tumanowicz Data: 19 czerwca 2018 Liczba ludności na świecie rośnie. Rośnie też potrzeba produkcji żywności, a w związku

Bardziej szczegółowo

SANPROBI Super Formula

SANPROBI Super Formula SUPLEMENT DIETY SANPROBI Super Formula Unikalna formuła siedmiu żywych szczepów probiotycznych i dwóch prebiotyków Zdrowie i sylwetka a w super formie Zaburzenia metaboliczne stanowią istotny problem medyczny

Bardziej szczegółowo

Przewód pokarmowy przeżuwacza

Przewód pokarmowy przeżuwacza Przewód pokarmowy przeżuwacza Przewód pokarmowy krowy - pojemność całkowita (l) względna (%) żwacz 170 55 czepiec 10 3 księgi 10 3 trawieniec 20 6 jelito cienkie 66 21 jelito ślepe 10 3 okrężnica 28 9

Bardziej szczegółowo

Diety do żywienia medycznego do podaży przez zgłębnik

Diety do żywienia medycznego do podaży przez zgłębnik Diety do żywienia medycznego do podaży przez zgłębnik Dieta kompletna pod względem odżywczym, gotowa do użycia, zawierająca DHA/EPA, bezresztkowa, przeznaczona do stosowania przez zgłębnik Wskazania: okres

Bardziej szczegółowo

Składniki pokarmowe i ich rola w żywieniu

Składniki pokarmowe i ich rola w żywieniu WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA POSZCZEGÓLNYCH ŚRÓDROCZNYCH I ROCZNYCH OCEN KLASYFIKACYJNYCH Zawód: kucharz Przedmiot: Zasady żywienia Klasa 1. Ocena Nazwa działu / wymagania Znaczenie nauki

Bardziej szczegółowo

Żywność dla przyszłości

Żywność dla przyszłości Żywność dla przyszłości doskonalenie metod przetwórstwa rolno-spożywczego w celu poprawienia zdrowotności uzyskanych wyrobów dla ludzi i zwierząt Renata Jędrzejczak 1, Marian Remiszewski 1, Józef Korczak

Bardziej szczegółowo

Węglowodanowa pułapka Węglowodanowa pułapka

Węglowodanowa pułapka Węglowodanowa pułapka Węglowodanowa pułapka 1 / 5 Zdań na temat czy unikać, czy wręcz przeciwnie, postawić na węglowodany w naszej diecie, jest mnóstwo. Kwestie żywienia są zawsze względne i zależne od sytuacji w jakiej się

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI. 1. Znaczenie nauki o żywieniu. 2. Gospodarka energetyczna organizmu człowieka. 3. Podstawowe składniki pokarmowe i ich rola

SPIS TREŚCI. 1. Znaczenie nauki o żywieniu. 2. Gospodarka energetyczna organizmu człowieka. 3. Podstawowe składniki pokarmowe i ich rola 3 SPIS TREŚCI 1. Znaczenie nauki o żywieniu 1.1. Cele i zadania nauki o żywieniu................................................8 1.2. Rozwój nauki o żywieniu człowieka.............................................9

Bardziej szczegółowo

Zbożowe śniadanie zimowe. dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Centrum Komunikacji Społecznej

Zbożowe śniadanie zimowe. dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Centrum Komunikacji Społecznej Zbożowe śniadanie zimowe dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Centrum Komunikacji Społecznej Asortyment produktów zbożowych Produkty zbożowe stanowią podstawę wyżywienia ludności na całym świecie, znajdują się

Bardziej szczegółowo

Temat: Pokarm budulec i źródło energii.

Temat: Pokarm budulec i źródło energii. Temat: Pokarm budulec i źródło energii. 1. Dlaczego musimy się odżywiać? Pokarm dostarcza nam energii niezbędnej do wykonywania czynności życiowych. Pokarm dostarcza substancji budulcowych potrzebnych

Bardziej szczegółowo

WPŁYW DODATKU BIOETANOLU NA WŁASCIWOŚCI ELASTYCZNYCH POWŁOK SKROBIOWYCH

WPŁYW DODATKU BIOETANOLU NA WŁASCIWOŚCI ELASTYCZNYCH POWŁOK SKROBIOWYCH Konferencja Naukowa Problemy gospodarki energią i środowiskiem w rolnictwie, leśnictwie i przemyśle spożywczym WPŁYW DODATKU BIOETANOLU NA WŁASCIWOŚCI ELASTYCZNYCH POWŁOK SKROBIOWYCH Autorzy: Adam Ekielski

Bardziej szczegółowo

African Mango - recenzja, opis produktu

African Mango - recenzja, opis produktu African Mango - recenzja, opis produktu African mango to popularne obecnie suplementy diety wspomagające odchudzanie, stworzone na bazie pestek afrykańskiego mango. Skutecznie pomagają w utracie nadmiaru

Bardziej szczegółowo

Dla kogo dieta? Dbam o ładną sylwetkę przez całe życie. Natalia Niedźwiedzka 2016-02-12

Dla kogo dieta? Dbam o ładną sylwetkę przez całe życie. Natalia Niedźwiedzka 2016-02-12 Dla kogo dieta? Dbam o ładną sylwetkę przez całe życie. Natalia Niedźwiedzka 2016-02-12 Spis treści 1. Co to dieta?... 2 2. Dlaczego ludzie przechodzą na dietę?... 3 3. Od czego zależy jaki rodzaj diety

Bardziej szczegółowo

ŻYWNOŚĆ FUNKCIONALNA I PROBIOTYKI

ŻYWNOŚĆ FUNKCIONALNA I PROBIOTYKI ŻYWNOŚĆ FUNKCIONALNA I PROBIOTYKI DEFINICJA Według definicji z 1999r żywność może być uznana za funkcjonalną, jeżeli udowodniono jej korzystny wpływ ponad efekt odżywczy, wpływ na jedną lub więcej funkcji

Bardziej szczegółowo

CORAZ BLIŻEJ ISTOTY ŻYCIA WERSJA A. imię i nazwisko :. klasa :.. ilość punktów :.

CORAZ BLIŻEJ ISTOTY ŻYCIA WERSJA A. imię i nazwisko :. klasa :.. ilość punktów :. CORAZ BLIŻEJ ISTOTY ŻYCIA WERSJA A imię i nazwisko :. klasa :.. ilość punktów :. Zadanie 1 Przeanalizuj schemat i wykonaj polecenia. a. Wymień cztery struktury występujące zarówno w komórce roślinnej,

Bardziej szczegółowo

Żywienie dziecka. Żywienie dziecka. Budowa nowych tkanek (rozrost) Odnowa zużytych tkanek. Wytwarzanie energii. Utrzymywanie temperatury ciała

Żywienie dziecka. Żywienie dziecka. Budowa nowych tkanek (rozrost) Odnowa zużytych tkanek. Wytwarzanie energii. Utrzymywanie temperatury ciała Żywienie dziecka dr n.med. Jolanta Meller Na wiele potrzebnych nam rzeczy możemy poczekać. Dziecko nie może. Właśnie teraz formują się jego kości, tworzy się krew, rozwija umysł. Nie możemy mu powiedzieć

Bardziej szczegółowo

Liofilizowany ocet jabłkowy 80% (±5%), mikronizowany błonnik jabłkowy 20% (±5%), celulozowa otoczka kapsułki.

Liofilizowany ocet jabłkowy 80% (±5%), mikronizowany błonnik jabłkowy 20% (±5%), celulozowa otoczka kapsułki. Suplement diety Składniki: Liofilizowany ocet jabłkowy 80% (±5%), mikronizowany błonnik jabłkowy 20% (±5%), celulozowa otoczka kapsułki. Przechowywanie: W miejscu niedostępnym dla małych dzieci. Przechowywać

Bardziej szczegółowo

Układ pokarmowy. Układ pokarmowy

Układ pokarmowy. Układ pokarmowy Układ pokarmowy Układ pokarmowy Układ pokarmowy przekształca pokarm spożywany przez psa, dostarczając jego organizmowi energii i składników odżywczych, których potrzebuje do spełnienia różnorodnych funkcji

Bardziej szczegółowo

PRZYKŁADOWE ZADANIA WĘGLOWODANY

PRZYKŁADOWE ZADANIA WĘGLOWODANY PRZYKŁADOWE ZADANIA WĘGLOWODANY Zadanie 1216 (2 pkt) Przeczytaj poniższy tekst i zapisz poniżej nazwy cukrów X i Y, o których mowa. Kwasy nukleinowe są długimi łańcuchami poliestrowymi, zbudowanymi z połączonych

Bardziej szczegółowo

Rozporządzenie określa zasady stosowania substancji dodatkowych do żywności, aby zapewnić:

Rozporządzenie określa zasady stosowania substancji dodatkowych do żywności, aby zapewnić: Dodatki do żywności Podstawa prawna: Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego I Rady (WE) nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie dodatków do żywności. Rozporządzenie 1333/2008 z późn. zm. harmonizuje

Bardziej szczegółowo

Zawód i symbol cyfrowy zawodu: Technik Żywienia i Usług Gastronomicznych Przedmiot: Zasady żywienia. Klasa: II TŻ

Zawód i symbol cyfrowy zawodu: Technik Żywienia i Usług Gastronomicznych Przedmiot: Zasady żywienia. Klasa: II TŻ Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych zajęć edukacyjnych (kształcenie w zawodzie) Zawód i symbol cyfrowy zawodu: Technik

Bardziej szczegółowo

Zdrowie Sklep Utworzono : 07 lipiec 2016

Zdrowie Sklep Utworzono : 07 lipiec 2016 Podwodne skarby > Model : CV0165 Producent : CaliVita International kontakt : - info@zdrowiesklep.pl Strona 1 Podwodne skarby > kontakt : - info@zdrowiesklep.pl Strona 2 Podwodne skarby > 1g spiruliny

Bardziej szczegółowo

Wymienniki dietetyczne w cukrzycy. Dr inż. Joanna Myszkowska-Ryciak Zakład Dietetyki Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie 20.06.

Wymienniki dietetyczne w cukrzycy. Dr inż. Joanna Myszkowska-Ryciak Zakład Dietetyki Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie 20.06. Wymienniki dietetyczne w cukrzycy Dr inż. Joanna Myszkowska-Ryciak Zakład Dietetyki Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie 20.06.2012 Zalecenia szczegółowe - węglowodany: 40 50% wartości energetycznej

Bardziej szczegółowo

,,CHEMIA W ORGANIZMIE CZŁOWIEKA REAKCJE CHEMICZNE W UKŁADZIE TRAWIENNYM. Autor pracy i zdjęć 100% : -Anna Michalska

,,CHEMIA W ORGANIZMIE CZŁOWIEKA REAKCJE CHEMICZNE W UKŁADZIE TRAWIENNYM. Autor pracy i zdjęć 100% : -Anna Michalska ,,CHEMIA W ORGANIZMIE CZŁOWIEKA REAKCJE CHEMICZNE W UKŁADZIE TRAWIENNYM. Autor pracy i zdjęć 100% : -Anna Michalska JESTEŚMY TYM CO JEMY W obecnych czasach mało kto zwraca uwagę na to co je. Pośpiech,

Bardziej szczegółowo

Suszona plazma krwi wspomoże zdrowotność prosiąt

Suszona plazma krwi wspomoże zdrowotność prosiąt https://www. Suszona plazma krwi wspomoże zdrowotność prosiąt Autor: dr Tomasz Hikawczuk Data: 25 lutego 2018 W ostatnich latach wzrastające ceny poekstrakcyjnej śruty sojowej, skłoniły hodowców do poszukiwania

Bardziej szczegółowo

Dodatki paszowe dla świń dobre na biegunki?

Dodatki paszowe dla świń dobre na biegunki? .pl https://www..pl Dodatki paszowe dla świń dobre na biegunki? Autor: dr Tomasz Hikawczuk Data: 17 grudnia 2015 Biegunki są jednymi z najczęstszych problemów występujących w odchowie prosiąt. W większości

Bardziej szczegółowo

ŻYWNOŚĆ WYSOKIEJ JAKOŚCI W ERZE BIOTECHNOLOGII. Partner merytoryczny

ŻYWNOŚĆ WYSOKIEJ JAKOŚCI W ERZE BIOTECHNOLOGII. Partner merytoryczny ŻYWNOŚĆ WYSOKIEJ JAKOŚCI W ERZE BIOTECHNOLOGII Probiotyki i prebiotyki dodatki do żywności i pasz mgr inż. Agnieszka Chlebicz dr hab. inż. Katarzyna Śliżewska Mikroflora człowieka Mikroflora skóry Mikroflora

Bardziej szczegółowo

Jakie są dotychczasowe efekty prac Komisji Kodeksu Żywnościowego FAO/WHO w zakresie Genetycznie Modyfikowanych Organizmów (GMO)?

Jakie są dotychczasowe efekty prac Komisji Kodeksu Żywnościowego FAO/WHO w zakresie Genetycznie Modyfikowanych Organizmów (GMO)? Jakie są dotychczasowe efekty prac Komisji Kodeksu Żywnościowego FAO/WHO w zakresie Genetycznie Modyfikowanych Organizmów (GMO)? W latach 2000-2007 kwestie związane z GMO omawiane były na forum, powołanej

Bardziej szczegółowo

METODA OTRZYMYWANIA PRODUKTU ŻYTNIEGO O PODWYŻSZONEJ ZAWARTOŚCI BŁONNIKA POKARMOWEGO

METODA OTRZYMYWANIA PRODUKTU ŻYTNIEGO O PODWYŻSZONEJ ZAWARTOŚCI BŁONNIKA POKARMOWEGO METODA OTRZYMYWANIA PRODUKTU ŻYTNIEGO O PODWYŻSZONEJ ZAWARTOŚCI BŁONNIKA POKARMOWEGO Jan MICHNIEWICZ, Piotr KOŁODZIEJCZYK, Agnieszka MAKOWSKA Zakład Technologii Zbóż Instytut Technologii Żywności Pochodzenia

Bardziej szczegółowo

5. Surowce, dodatki do żywności i materiały pomocnicze

5. Surowce, dodatki do żywności i materiały pomocnicze spis treści 3 Wstęp... 8 1. Żywność 1.1. Podstawowe definicje związane z żywnością... 9 1.2. Klasyfikacja żywności... 11 2. Przechowywanie i utrwalanie żywności 2.1. Zasady przechowywania żywności... 13

Bardziej szczegółowo

ZDROWE ODŻYWIANIE = ZDROWE ŻYCIE

ZDROWE ODŻYWIANIE = ZDROWE ŻYCIE ZDROWE ODŻYWIANIE = ZDROWE ŻYCIE RACJONALNIE = ZDROWO Zdrowa dieta jest jednym z najważniejszych elementów umożliwiających optymalny wzrost, rozwój i zdrowie. Ma przez to wpływ na fizyczną i umysłową

Bardziej szczegółowo

Żywienie dziecka. dr n.med. Jolanta Meller

Żywienie dziecka. dr n.med. Jolanta Meller Żywienie dziecka dr n.med. Jolanta Meller Na wiele potrzebnych nam rzeczy możemy poczekać. Dziecko nie może. Właśnie teraz formują się jego kości, tworzy się krew, rozwija umysł. Nie możemy mu powiedzieć

Bardziej szczegółowo

MIKROFLORA JELITOWA I NIETOLERANCJE POKARMOWE _

MIKROFLORA JELITOWA I NIETOLERANCJE POKARMOWE _ MIKROFLORA JELITOWA I NIETOLERANCJE POKARMOWE _ PROWADZĄCY: DR PAULINA SZACHTA, MAŁGORZATA DROBCZYŃSKA, ŁUKASZ SIEŃCZEWSKI Poziom I Jelito w pytaniach i odpowiedziach, czyli fakty i mity. Budowa i funkcjonowanie

Bardziej szczegółowo

W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek?

W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek? W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek? Prawidłowe odżywianie się to dostarczanie organizmowi niezbędnych składników odżywczych, a tym samym energii i substratów potrzebnych do utrzymania zdrowia

Bardziej szczegółowo

10. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych

10. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych 10. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych Temat: Potrawy typu fast food a żywność przygotowywana w domu. Cele: uświadomienie różnic pomiędzy daniami typu fast food a żywnością przygotowywaną

Bardziej szczegółowo

SCENARIUSZ LEKCJI W KLASIE I BIOLOGIA. TEMAT LEKCJI: Etapowość trawienia i wchłaniania białek, węglowodanów i tłuszczowców.

SCENARIUSZ LEKCJI W KLASIE I BIOLOGIA. TEMAT LEKCJI: Etapowość trawienia i wchłaniania białek, węglowodanów i tłuszczowców. SCENARIUSZ LEKCJI W KLASIE I BIOLOGIA NAUCZYCIEL PROWADZĄCY... TEMAT LEKCJI: Etapowość trawienia i wchłaniania białek, węglowodanów i tłuszczowców. KLASA:... DATA:... GODZ.... HASŁO PROGRAMOWE: Prawidłowe

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia r. zmieniające rozporządzenie w sprawie znakowania żywności wartością odżywczą

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia r. zmieniające rozporządzenie w sprawie znakowania żywności wartością odżywczą ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia..... 2009 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie znakowania żywności wartością odżywczą Na podstawie art. 51 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie

Bardziej szczegółowo

Suplementy. Wilkasy 2014. Krzysztof Gawin

Suplementy. Wilkasy 2014. Krzysztof Gawin Suplementy Wilkasy 2014 Krzysztof Gawin Suplementy diety - definicja Suplement diety jest środkiem spożywczym, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety, będący skoncentrowanym źródłem witamin lub

Bardziej szczegółowo

Wykład 4. Fizykochemia biopolimerów- wykład 4. Anna Ptaszek. 5 listopada Katedra Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego

Wykład 4. Fizykochemia biopolimerów- wykład 4. Anna Ptaszek. 5 listopada Katedra Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego Wykład 4 - wykład 4 Katedra Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego 5 listopada 2013 1/30 Czym są biopolimery? To polimery pochodzenia naturalnego. Należą do nich polisacharydy i białka. 2/30 Polisacharydy

Bardziej szczegółowo

"Program pilotażowy - Dieta Mamy".

Program pilotażowy - Dieta Mamy. "Program pilotażowy - Dieta Mamy". Dnia 1.10.2019 r Szpital Powiatowy im.t.malińskiego w Śremie podjął współpracę z programem pilotażowym Standard szpitalnego żywienia kobiet w ciąży i w okresie poporodowym-dieta

Bardziej szczegółowo

U w a g i do polskiej wersji unijnego rozporządzenia o produktach biobójczych (w brzmieniu przyjętym przez Parlament Europejski w dn.

U w a g i do polskiej wersji unijnego rozporządzenia o produktach biobójczych (w brzmieniu przyjętym przez Parlament Europejski w dn. Warszawa, dnia 8 maca 2012 r. U w a g i do polskiej wersji unijnego rozporządzenia o produktach biobójczych (w brzmieniu przyjętym przez Parlament Europejski w dn. 2012-03-06) Uwagi ogólne 5. Często powtarzane

Bardziej szczegółowo

Żywność. zapewnia prawidłowe funkcjonowanie. poprawia samopoczucie

Żywność. zapewnia prawidłowe funkcjonowanie. poprawia samopoczucie Warsztaty żywieniowe Żywność buduje i regeneruje dostarcza energii zapewnia prawidłowe funkcjonowanie poprawia samopoczucie Żaden pojedynczy produkt nie dostarczy Ci wszystkiego, czego potrzebujesz dlatego

Bardziej szczegółowo

Lactobacillus pałeczki kwasu mlekowego Probiotyki

Lactobacillus pałeczki kwasu mlekowego Probiotyki Lactobacillus pałeczki kwasu mlekowego Probiotyki. Klasyfikacja Lactobacillus, rodzaj w obrębie rodziny Lactobacillaceae (pałeczka kwasu mlekowego). Gatunki najważniejsze: Lactobacillus plantarum, Lactobacillus

Bardziej szczegółowo

Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW w Warszawie. Zagadnienia na egzamin dyplomowy studia I stopnia

Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW w Warszawie. Zagadnienia na egzamin dyplomowy studia I stopnia Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW w Warszawie Zagadnienia na egzamin dyplomowy studia I stopnia Kierunek ŻYWIENIE CZŁOWIEKA I OCENA ŻYWNOŚCI ZAGADNIENIA KIERUNKOWE 1. Przemiany materii

Bardziej szczegółowo

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego Tytuł projektu: Realizacja Przedmiot Treści nauczania z podstawy programowej Treści wykraczające poza podstawę

Bardziej szczegółowo

MULTILAC Synbiotyk (Probiotyk + Prebiotyk) w trójpacku 3 x 10 kaps

MULTILAC Synbiotyk (Probiotyk + Prebiotyk) w trójpacku 3 x 10 kaps MULTILAC Synbiotyk (Probiotyk + Prebiotyk) w trójpacku 3 x 10 kaps Cena: 23,70 PLN Opis słownikowy Dostępność Opakowanie Postać Producent Rodzaj rejestracji Substancja czynna Dostępny w aptece w 24h 10

Bardziej szczegółowo

Lp. Dział 1. Zakres i znaczenie nauki o żywieniu człowieka 2. Charakterystyka, źródła i znaczenie dla organizmu człowieka Umiejętności i wiadomości na

Lp. Dział 1. Zakres i znaczenie nauki o żywieniu człowieka 2. Charakterystyka, źródła i znaczenie dla organizmu człowieka Umiejętności i wiadomości na Technikum Żywienia i Gospodarstwa Domowego Podstawy żywienia człowieka Przedmiotowy system oceniania Lp. Dział 1. Zakres i znaczenie nauki o żywieniu człowieka 2. Charakterystyka, źródła i znaczenie dla

Bardziej szczegółowo

Badanie odporności osłony kapsułek w najbardziej popularnych produktach probiotycznych w warunkach symulujących zmienne środowisko soku żołądkowego o

Badanie odporności osłony kapsułek w najbardziej popularnych produktach probiotycznych w warunkach symulujących zmienne środowisko soku żołądkowego o Badanie odporności osłony kapsułek w najbardziej popularnych produktach probiotycznych w warunkach symulujących zmienne środowisko soku żołądkowego o ph równym 2 i 4. PROBIOTYKI DEFINICJA Preparaty lub

Bardziej szczegółowo

BŁONNIKI MIKRONIZOWANE" W JAKOŚCI FARMACEUTYCZNEJ. Rynek. Potencjał. Możliwości.

BŁONNIKI MIKRONIZOWANE W JAKOŚCI FARMACEUTYCZNEJ. Rynek. Potencjał. Możliwości. " W JAKOŚCI FARMACEUTYCZNEJ Rynek. Potencjał. Możliwości. Co to jest błonnik pokarmowy? Błonnikiem pokarmowym nazywamy węglowodany nieprzyswajalne, czyli takie, które nie ulegają enzymatycznemu trawieniu

Bardziej szczegółowo

Piramida przedstawia zasady prawidłowego odżywiania. Informuje o tym, ile porcji różnych grup produktów powinno znaleźć się w posiłkach, które

Piramida przedstawia zasady prawidłowego odżywiania. Informuje o tym, ile porcji różnych grup produktów powinno znaleźć się w posiłkach, które DROGI RODZICU Piramida przedstawia zasady prawidłowego odżywiania. Informuje o tym, ile porcji różnych grup produktów powinno znaleźć się w posiłkach, które zjadamy w ciągu dnia. Przy czym obowiązuje zasada,

Bardziej szczegółowo

1. Biotechnologia i inżynieria genetyczna zagadnienia wstępne 13

1. Biotechnologia i inżynieria genetyczna zagadnienia wstępne 13 Spis treści Przedmowa 11 1. Biotechnologia i inżynieria genetyczna zagadnienia wstępne 13 1.1. Wprowadzenie 13 1.2. Biotechnologia żywności znaczenie gospodarcze i społeczne 13 1.3. Produkty modyfikowane

Bardziej szczegółowo

Choroby dietozależne wzrastające zagrożenie dla zdrowia i życia. Lek. med. Justyna Okupniak

Choroby dietozależne wzrastające zagrożenie dla zdrowia i życia. Lek. med. Justyna Okupniak Choroby dietozależne wzrastające zagrożenie dla zdrowia i życia. Lek. med. Justyna Okupniak Wpływ żywienia na zdrowie Codzienny sposób żywienia dzieci wpływa na: - rozwój fizyczny - rozwój psychiczny -

Bardziej szczegółowo

Wyższa Szkoła Hotelarstwa i Gastronomii w Poznaniu SYLABUS

Wyższa Szkoła Hotelarstwa i Gastronomii w Poznaniu SYLABUS 1 Wyższa Szkoła Hotelarstwa i Gastronomii w Poznaniu SYLABUS Profil kształcenia: Zawodowy Stopień studiów: I Kierunek studiów: Turystyka i Rekreacja Specjalność: Semestr: Forma studiów: Nazwa przedmiotu:

Bardziej szczegółowo

Zalecenia dietetyczne dla osób z cukrzycą typu 2

Zalecenia dietetyczne dla osób z cukrzycą typu 2 Zalecenia dietetyczne dla osób z cukrzycą typu 2 Zalecenia dietetyczne dla osób z cukrzycą typu 2 Odżywiaj się zdrowo Podstawowym zaleceniem zdrowotnym dla osób chorych na cukrzycę jest jedz zdrowo. Osoba

Bardziej szczegółowo

Zdrowie Sklep Utworzono : 10 lipiec 2016

Zdrowie Sklep Utworzono : 10 lipiec 2016 > Model : FL0064 Producent : CaliVita International Zdrowie w prezencie - dla całej rodziny! Potrzebujesz przyjaciela, który ochroni Cię przed intruzami? Wystarczy sięgnąć po przyjazne bakterie i utworzyć

Bardziej szczegółowo