Wyjaśnienia ws. decyzji zobowiązujących porównanie międzynarodowe

Transkrypt

1 Wyjaśnienia ws. decyzji zobowiązujących porównanie międzynarodowe

2 UOKiK również ochrona konsumentów Możliwość żądania usunięcia skutków praktyki dotyczy w największym stopniu ZIK, a w drugiej kolejności nadużywania pozycji dominującej (wiele praktyk zbliżonych do ZIK, łatwość identyfikacji poszkodowanych) Tylko niektóre organy ochrony konkurencji zrzeszone w ECN zajmują się sprawami konsumenckimi, przeważa działalność antymonopolowa Komisja Europejska nie bada naruszeń zbiorowych interesów konsumentów, stąd utrudnione porównanie do instrumentów polskich 2

3 Żądanie usunięcia skutków uwagi ogólne Z przeprowadzonych badań wynika, że wiele organów antymonopolowych w Europie i na świecie oczekuje usunięcia skutków zakwestionowanych praktyk, w tym rekompensaty finansowej 3

4 Metoda badań Strony internetowe urzędów ochrony konkurencji i konsumentów Zagraniczne wytyczne ws. decyzji zobowiązujących Przykładowe decyzje zobowiązujące Przeglądy informacji PaRR i Mlex Zagraniczne publikacje naukowe dostępne w internecie 4

5 USA refund program, consent decree Amerykańska Federal Trade Commission jest władna (w ramach refund program) dochodzić od przedsiębiorców kwot, które uzyskali oni w związku z naruszeniami i na podstawie wyroku sądu rozdysponowywać je między poszkodowanych konsumentów (co ma pokryć całość albo część ich szkody wynikłej z naruszeń). Mechanizm dotyczy jedynie postępowań konsumenckich, nie antymonopolowych. Podobne do decyzji zobowiązujących są consent decrees ugody zawierane przed sądem między FTC a przedsiębiorstwem (nie oznacza przyznania się do naruszeń) Consent decree może przewidywać wpłatę sumy pieniężnej przez przedsiębiorcę (vide: Path Inc. z 8 lutego 2013 r.) 5

6 USA - odszkodowania przykłady Sprawy Google, Amazon i Apple (2014 i 2015) nieuczciwe praktyki rynkowe polegające na pobieraniu płatności za mobilne aplikacje, podczas gdy małoletni użytkownicy urządzeń nie byli o tym wyraźnie informowani i nie wyrażali na to zgody ich rodzice Obowiązek zapłaty pełnych odszkodowań: Google: minimum $19 mln Amazon: w toku Apple (ugoda z FTC): minimum $32,5 mln 6

7 USA refund program przykłady Sprawa Online Payday Loan Applicants (wrzesień 2015) firmy pożyczkowe wykorzystywały dane pożyczkobiorców do zaciągania bez ich zgody dodatkowych zobowiązań (zamawiania dodatkowych usług) FTC na skutek wyroku sądu wyśle konsumentom ponad 64 tys. czeków na łączną kwotę $1,5 mln Lista spraw w refund program na stronie internetowej FTC Ustanowiono refund administrator (Gilardi & Co LLC), prywatną spółkę administrująca procesem zwrotu pieniędzy 7

8 Wnioski z przykładów amerykańskich Usunięcie skutków praktyk naruszających prawa konsumentów sprawdza się w nowoczesnej gospodarce transakcje i płatności przez internet, przy użyciu kart płatniczych Łatwość identyfikacji transakcji Zwrot możliwy przez charge back Skuteczny środek walki z naruszeniami konsumenckimi Dobry wydźwięk społeczny pozytywny PR organu, który zwraca środki poszkodowanym, nie tylko nakłada kary administracyjne Możliwość zachowania twarzy przez przedsiębiorcę (brak przyznania i stwierdzenia naruszeń, zwrot pieniędzy, dobrowolna współpraca z FTC) 8

9 Niemcy Bundeskartelamt (BKA) Sprawa 30 dostawców gazu z 2008 r., w sprawie nadmiernych cen gazu zobowiązania Dostawcy gazu zobowiązali się na ustępstwa o charakterze finansowym na korzyść konsumentów w formie kredytów, obniżek cen i odłożenia na później podwyżek (mimo podwyżek cen gazu) Łączna rekompensata wynosi ok. 130 mln euro (cytat z broszury the Bundeskartelamt in Bonn. Organisation, Tasks, Activities) Klauzula no-repeated game zobowiązanie do nie kompensowania przez przedsiębiorców w przyszłości (poprzez podwyżki cen) wypłat dokonanych na rzecz konsumentów Wykonanie zobowiązania w tym aspekcie jest monitorowane przez BKA (analiza przedkładanych danych; porównanie z innymi dostawcami). 9

10 Węgry - Gazdasági Versenyhivatal (GVH) Nadużycie pozycji dominującej przez OTP Bank (2008) jednostronne i znaczące podwyższenie opłaty za wcześniejszą spłatę kredytu (np. z 5 tys. do forintów) Zobowiązanie m.in. do zwrotu różnicy zapłaconej już przez konsumentów opłaty 35 tys. do kwoty 15 tys.; umożliwienie wcześniejszej spłaty w przeciągu 30 dni tym, którzy tego jeszcze nie dokonali za opłatą 20 tys. forintów; Obowiązek wysłania listu do konsumentów, obowiązek aktywnego kontaktu po 60 dniach od akceptacji zobowiązania z zapytaniem o formę wypłaty rekompensaty albo z informacją o możliwości wcześniejszej spłaty za niższą opłatą (przez 30 dni) Wypłata dla ok. 300 tys. konsumentów (prognozy) 10

11 Włochy - AGCM Zobowiązanie itunes, Google, Amazon, Gameloft ukryte koszty darmowych aplikacji dla dzieci Sprawa podobna do amerykańskiej Skutek: usunięcie określenia darmowy Brak rekompensaty oszukanym konsumentom Wnioski: tam gdzie możliwe należy domagać się usunięcia skutków naruszeń 11

12 Hiszpania CNMC terminacion convencional CNMC zajmuje się tylko ochroną konkurencji Wydał w 2011 r. wytyczne Guidelines on Termination by Commitments of Infrigement Proceedings (terminacion convencional) Zobowiązania przyjmowane tylko gdy zaradzą należycie antykonkurencyjnym skutkom a interes publiczny jest w odpowiedni sposób chroniony: Furthermore, in line with article 9 of the EC 1/2003 Regulation, Article 52 of the Competition Act provides that it is possible to terminate the proceedings when commitments are offered (terminacion convencional), as long as these commitments remedy the anticompetitive effects generated by the investigated conducts and the public interest is sufficiently guaranteed. The parties may offer commitments at any time before the Informe Propuesta de Resolucion is reffered to the Council by the Directorate for Competition. 12

13 Komisja Europejska Nie ma wytycznych ws. zobowiązań tylko Best practices in antitrust (Najlepsze praktyki w zakresie prowadzenia postepowań w związku z art. 101 i 102 TFUE) Pkt. 115 ( ) Przyjęcie lub odrzucenie zobowiązań leży w gestii Komisji. Zgodnie z zasadą proporcjonalności Komisja zobowiązana jest zweryfikować, czy zaproponowane zobowiązania mogą zaradzić wskazanym problemom w zakresie konkurencji oraz czy nie wykraczają w oczywisty sposób poza to, co niezbędne. Przeprowadzając odnośną ocenę, Komisja weźmie pod uwagę interes osób trzecich 13

14 Tylko ochrona konkurencji Komisja Europejska Na przykładzie sprawy Microsoft (wiązanie Windows z przeglądarką Internet Explorer) wystarczające stworzenie możliwości wyboru przeglądarki na przyszłość Pod pojęciem usunięcia skutków można rozumieć nie tylko zwrot pieniędzy, ale również określone działania wyrównujące szanse (np. jeśli skutkiem praktyki Microsoft wolniejszy rozwój innych przeglądarek, to zaniechanie polega na dopuszczeniu instalacji innych, a usunięcie skutków na zapytaniu przez Windows o preferowaną przeglądarkę i umożliwieniu jej szybkiego pobrania przez the choice screen może to pomóc nadrobić straty z przeszłości) W okresie od marca do listopada 2010 było 84 milionów pobrań innych przeglądarek (przemówienie J.Almunia, Bruksela ) 14

15 European Competition Network rekomendacje procedur zobowiązaniowych ECN rekomenduje zachęcanie do składania zobowiązań jak najszybciej Sufficiently flexible discussions ale organ może zerwać rozmowy jeśli brak dobrej woli strony Rekomendowany market test Dwa rodzaje zobowiązań: strukturalne (trwalsze) behawioralne (częstsze) Konieczne mechanizmy monitoringu i compliance 15

16 Inne wnioski z przeglądu stron NCA - 1 Wiele organów publikuje wyjaśnienia ws. zobowiązań (m.in. Wlk. Brytania, Francja, Hiszpania) polskie Wyjaśnienia utrzymane są w tym samym duchu (ograniczenia w przyjmowaniu zobowiązań w sprawach porozumień oraz w sprawach poważnych, wymagających kary, m.in. Francja, rekomendowane szybkie złożenie zobowiązań przed SO Francja, ECN, szerokie uznanie organu co do akceptacji zobowiązań, wysokie wymagania co do jakości zobowiązań) Decyzje zobowiązujące są postrzegane jako korzystne dla przedsiębiorców, gdyż pomagają uniknąć stwierdzenia praktyk i bad publicity, o ile naprawiają szkodę, którą spowodowały naruszenia 16

17 Inne wnioski z przeglądu stron NCA - 2 Sectoral / behavioural commitments (CMA, KE i in.) Użycie market test, żeby uzyskać jak najlepsze dla rynku zobowiązanie Monitorowanie wykonania zobowiązań sankcje za ich niedotrzymanie (czasem zewnętrzny podmiot albo obowiązek ustanowienia audytora; sygnały z rynku) 17

18 Podsumowanie Nowelizacja art. 12 i art. 28 uokik wprowadziła możliwość zobowiązania się do usunięcia skutków Jest to możliwe nie tylko, gdy zaprzestano praktyk, ale również gdy jeszcze trwają Należy zatem korzystać z tego instrumentu prawnego zawsze, gdy będzie to możliwe, korzystne dla interesu publicznego i proporcjonalne do naruszeń Wiele gospodarek korzysta z modelu pozwalającego usuwać skutki naruszeń Wyjaśnienia powinny przedsiębiorców zachęcać do zobowiązań usuwających skutki, ażeby jak najlepiej wykorzystać uprawnienia UOKiK (skuteczność modelu amerykańskiego, niemieckiego i węgierskiego vs. mało korzystne dla konsumentów zobowiązanie włoskie ws. Google, Amazon et al.) 18

19 Podsumowanie cd. Należy pojęcie usunięcia skutków interpretować szeroko zgodnie z innymi przepisami uokik, nie tylko jako rekompensata pieniężna Przykłady: Art. 10 ust. 4 uokik środki zaradcze: nakładane w celu zaniechania stosowania praktyki lub usunięcia jej skutków Za takim rozumieniem przemawiają też rozwiązania zagraniczne w zobowiązaniach nawiązanie do środków strukturalnych i behawioralnych Art. 26 ust. 2 uokik określić środki usunięcia trwających skutków naruszenia zbiorowych interesów konsumentów w celu zapewnienia wykonania nakazu, w szczególności zobowiązać przedsiębiorcę do złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia 19

20 Piotr Adamczewski Jacek Marczak Delegatura UOKiK w Bydgoszczy bydgoszcz@uokik.gov.pl