M u z E A. POLSKIE ZBIORY ETNOGRAFICZNE W MUS BE DE L'HOlVIME W PARYZU

Transkrypt

1 462 Odnośnie przyplsow, dość krytycznie potraktowanych przez auto,"", recenzji, można dodać jeszcze dwa zarzut:;: zarzut pierwszy dot,yczy kilku wyj aśnień zawartych w przypisach, m. in. na str. 70 i 153. Redaktor naukowy książki sugeruje w nich, że "na problem poruszany przez Lipsa moż"a mieć odmier!de poglądy", nie podaje jedn.ak jakie. Wydaje mi się, że przypisy istnieją po to, aby podawać czytelnikom wyjaśnienia szczegółowe. Drugi zarzut dotyczy. konkretnie błędnego przypisu na str. 447, które; w sformułowaniu redaktora naukowego brzmi następująco: "lvialangany inaczej "malangane" drewniane maski rzeżbione i pokryte polichromią, występują w najbardziej charakterystycznej postaci na wyspie Nowa Irlandia". Malanggany nie są maskami. choć malanggan może przybrać niekiedy formę maski. Zasadniczo malanggany są rzeżbami, o konstrukcji ażurowej, pokrytymi barwną polichromią. Mogą przybierać cztery podstawcwe formy: lalek, slupów lub figur ludzkich, fryzów i masek. Malanggany n i e w y s t ę P u j ą na Nowej Irlandii, lecz jedynie i wyłącznie na małej wyspie Tombara wok o I i c a c h Nowej Irlandii. Autor recenzji zauważa słusznie, że w języku polskim z braku innego, podobnego opracc'wania, mogą korzystać z książki Lipsa również O'soby poważniej studiujące etnografię. Właśnie ta okoliczność skłoniła mnie do napisania powyższych uwag. Nie zastąpią one zapewne całkowitej erraty. skłonią może jednak niektórych, bardziej zainteresowanych czytelników do uważniejszego- i ostrożniejszego podejścia do polskiego wydania. Krystyna Czerniewska M u z E A POLSKIE ZBIORY ETNOGRAFICZNE W MUS BE DE L'HOlVIME W PARYZU Celem pracy zleconej mi przez Polskie Towarzystwo Ludoznawcze bvło stwierdzenie stanu, ilości i doboru polskich zbiorów etnegraficznych zn~jdujących się w magazynach Musee de I'Hemme w Paryżu oraz reprezentacji polskiej kultury ludowej w ekspozycji działu etnografii Europy tegoż Muzeum. Przystępując do opisu tychż.e muzealiów należy podkreślić znany zresztą fakt, że JVIusee de l'homme obejmuje kultury ludcwe całego świata i że polską kulturę ludową może reprezentować jedynie w pewnej, w stosunku do całości zagadnienia, prop.orcji. Całość polskich eksponatów etnograficznych w Musee de l'homme wyraża się liczbą 298 objektćw. Są to przeważnie zbiory stare, pochodzące z dargw. Nieco nowszych zbiorów ofiarowała Polska Ambasada w Paryżu po drugiej wojnie światowej. W r Muzeum Tatrzańskie w Zako~anem i pracownicy tegoż Muzeum ofiarowali do zbiorów Musee de l'homme kilka eksponatów z zakresu kultury ludowej Podhala. Opisywane zbiory są skatalogowane, przy czym w katalogu podane są nazwy gwarowe. WiększośćzbiorGw posiada ścisłą proweniencję z podaniem regionu i miejscowości, część jednakże określona jest tylko ogólną nazwą regionu np. Kujawy. Przy opraccwaniu i identyfikacji tychże zbioróv: pracowała zmarła niedawno dr Janina Tuwan, etnografka polska *. ZblOry reprezentują w zasadzie całą Polskę, z podziałem (w katalogu) na następujące regiony lub miejscowości: Pomorze, Olsztyn, Kurpie, Białystok - Ostrołęka, Bydgoszcz, Poznańskie - Szamotuły, Poznańskie - Gostynin - Sanniki, Pyrzyce, Kujawy, Mazowsze, Piotrkowskie, Łowickie, Kieleckie, Lubelskie, Rzeszowskie, Krakowskie, Ncwy Targ, Beskidy Zachodnie, Śląsk, Polska Wschodnia, bez proweniencji. Przechodzę do przeglądu muzealiów z poszczególnych regionów zazn2.- czając, że dobór tychże, jako pochodzących z darów jest przypadkc;"y i nie może stanowić celowej kolekcji, któraby dawała syntezę kultury ludowej poszczególnych regionów Polski. P o m o r z e - 4 okazy ceramiki pomorskiej, dzbanuszek pleciony z korzeni jałowca. O l s z t y n - czepiec. chusteczka. fartuch oraz tkanina. Pa!.rz sir. 476.

2 ł64 Kur p i e - 44 egzemplarze wycinanek, oraz strój kobiecy z Myszyńca zlożony z koszuli, spódnicy, gorsetu, fartucha, zapaski, wstążki, czólka, dwu naszyjników z bursztynu. B i a ł y s t o k - O s t r o łęk a - 2 naszyjniki z Ostrołęki, 2 krajki z Białegostoku, miarka z korzeni jalowca z Białegostoku, 2 naczynia z Bielska Podlaskiego i l cep o wiązaniu gązewkcwym. B y d g o s z c z - 2 pierniki przedstawiające damę i mężczyznę w stroju XVII w. P o z n a ń s k i e - S z a m o t u l y - kostium kobiecy z Szamotuł złożo:1y ze spódnicy, zapaski, kryzki, naszyjnika, kaftana, pończoch, bucików, stroika na głowę; 2 pary cwojaków, cep o wiązaniu kariccwym. p o z n a ń s k i e - G o s t y n i n - S a n n i k i - 21 wycinanek. P y r z y c e - para pończoch. Kuj a w y - strój męski złożony z rogatywki, koszuli, spodni, kamizeli, 4 sukman, kaftana, pasa, butów zdobionych; ponadto l sukmana kobieca. lvi a z o w s z e - drewniana łyżka z Wysokiego M8zowieckiego. P i o t r k o w s k i e - kostium kobiecy z Drużbic złożony ze spódnicy ze stanikiem, zapaski, zapaski-fartucha, kaftana, skarpetek, czepca z chustką, pólclrewniaków. Ł o \V i c k i e-ii wycinanek. K i e I e c k i e - 2 naczynia, szkaplerz. L u b e l s k i e - kostium kobiecy z okolicy Włodawy złeżony z koszuli, spódnicy, gorsetu, chusteczki, naszyjnika; l czapka męska, 4 egzemplarze ceramiki z Janowa Lubelskiego. R z e s z o w s k i e - 2 bal'lki, torba s'zórzana, spódnica, chamełka, niebieskie spodnie sandomierskie, sukmana z Grębowa pod Sandomierzem, bu ty z Grębcwa pod Sandomierzem, naszyjnik z Jarosiawia, kamizell;;a ruska z okolic Sanoka, ciasto obrzędo\ve - Rymanów - okolica Sano:za. Kra k o w s k i e - CZE;ści stroju męskiego: buty, kaftan, 2 pasy, biała sukmana; części stroju kobiecego: gorset; zabawka dzieci żydowskich z Krakowa. P o d h a l e ok r e ś lon e jak o N o w y T a r g - 4 spinki, t'jfba góralska skórzana, kobiece buty skórza:,e z Nowego TargI., odlew serk:, górals~jego, koszula męska góralska, spodnie góralskie, :Zapelusz, kierpcc. ci:.'paga, s:<rzypce, Iyżnik, 2 oc razy na szkle. B e s k i d y Z a c h o d n i e - 2 pary spodni góralskich. S l ą s k - 4 czepce śląskie, kostium kobiecy śląski z poa aniem prr:wenienl~!i Bielsko-Jaworze-Jasienica złożony z "kabotka", spódnicy ze sta11ii~iem, zapaski, halki, chustki na glwę, czepca, wstążld, pasa; czerpjk z Istebnej, skrzynia m81cwaroa. l czepiec ćolncśla,sl :i. P o I s k a w s c h o d n i a - 29 egzemplarzy ceramiki bez bliższej prowcniel,cji, 3 srer.rr.e kaganki. 43 obiekty pozbawione są metryk. Wymienione zbiory, których listę podaję celowo, ze względu na znaczenie reprezentacji naszej kultury ludcwej we Francji i ze względu na niewątpliwe zainteresowanie naszych etnografów-muzeologów, zwracają uwagę pokażniejszą ilością zbiorćw kostiumologicznych. Jest to okoliczność pozytywna, gdyż kostiumologiczne zbiory są na ogół w muzealnictwie etnograficznym pozycją kosztowniejszą, w szczególności dotyczy to zbiorów starszych z regionów, w których strój ludowy zaginął. Natomiast uderza zupełny brak z wyjątkiem wycinanek, obiektćw z zakresu sztuki ludowej: rzeżby w drzewie, malarstwa. Brak również mebli ludowych oraz narzędzi pracy, poza jedną skrzynią śląską, dwoma cepami i łopatką do zbierania jagód. Przechodząc do sprawozdania z ekspozycji polskiej kultury ludowej w Musee de I'Homme należy na wstępie nadmienić, że musi ono wiązać się ze sprawozdaniem z ekspozycji kultury ludowej ludów Europy, gdyż w taki sposób została ustawiona opisywana wystawa. Przedstawię więc wpierw w skrócie scenariusz wystawy kultury ludowej ludów Ecuopy, podkreślając te momenty, które odnoszą się do zagadnienia etnografii Polski. Wstęp do wystawy stanowi mapa języków Europy z następującym podziałem: I. Języki indoeuropejskie: 1. języki celtyckie, 2. języki romańskie, 3. języki germańskie, 4. języki słowiańskie, 5. języki bałtyckie, 6. język albański, 7. język grecki. II. języki fir:sko-ugryj skie. III. język baskijski. W obrębie grupy słowiańskiej wprowadzono następujący podział: a) Wielkorusini, b) Ukraillcy, c) Białorusini, d) Pola'cy, e) Kaszubi, f) ~erbowie Łużyccy, g) Czesi, h) ~łcwacy, i) Słcweńcy, j) Serbo-Kroaci, k) B',1łgarzy, 1) Macedor:czyoy. Odnośnie powyższego podziału należy nadmienić, że grupa wyróżniona nazwą Kaszubi jest nierćwnorzędnie traktowana w zestawieniu z innymi grupami językowymi. W stosunku do mowy, którą posługują się Kaszubi można użyć jedynie okreś:enia dialekt. W istocie bowiem jest to dialekt w obrębie grupy językowej polskiej, bardziej różniący się od języka literackiego niż inne gwary polskie. WprCiwadzenie do nauki dla gwary kaszubskiej stanowiska samodzielnego języka, forsowała w okresie hitleryzmll, ze względćw politycz.nych nauka niemiecka. Wychodząc z powyższego podziału, uklad scenariusza prowadzi widza poprzez wystawę poświęconą poszczególnym ludom Europy, przy czym schemat ekspozycji przedstowia się następująoo: lewa część dużej sali o oświetleniu bocznym, które dają okna wychodzące na tarasy schodzace od Palais Chailiot ku ~ekwanie podzielona jest na poszczególne kwate-ry przy pomocy przegród utworzonych z witryn pionowych zwróconych plc Lud, t. XLVI

3 466 cami do siebie i ustawionych bokiem do filarów międzyokiennych. Opi~y~ wane kwatery odgrodzone z dwu stron witrynami pionowymi, z trzeciej gablotą płaską pod oknem i częścią filaru międz~okienn~g~, zajętego przez tablicę informacyjną, z czwartej dostępne dla widza poswlęc.one są ~~S?Ozycji kultury ludowej jednego bądź kilk~ pokre:-:nych ludo,w. StroJ J:st wyłączony z powyższej ekspozycji, kostlumologu p.oszczego~nyc~ ludo\~ poświęcona jest prawa część sali, przy czym ekspoz~cja o?eru,je witrynami pionowymi, zwróconymi plecami do siebie, ustaw~:)l1y~l luzno n.~.przestrzeni sali przy zachowaniu pewnego rytmu. Częsc sab przy wejsc~u na prawo zos;ala zarezerwowana na specjalne zagadnienia n~. zdobm,ctwo w drzewie, obrzędcwość, zabawy dziecinne. Układ poszczegolnych ~Itryn pionowych stanowiących lewe skrzydło sali trzyma s.ię. nas.tęp~jąc~go schematu: na pionowej ścianie stanowiącej tło szafy znajduje Się mev.:lelkich rozmiarów mapa, na której barwą zaznaczone jest terytorium zasiedlone przez poszczególny lud lub ludy, których Wyp~sażenie kultur~\i1e reprezentowane jest w danej witrynie.. Pon~dt.o, mapie towarzyszy k1.i:~ fotografii z charakterystycznymi scenami z zycla danego ludu o:az ~ro"kl tekst *. Pod poszczególnymi muzealiami umieszczone są małe.tabllcz~1 z ~apisami. Gablota płaska pod oknem przeznaczona jest na objekty mewielkich rozmiarćw. Dla przykładu podaję opracowanie jednej z kwater, odnoszącej się do grupy Słcwian. W skład tablicy informującej o Słowianach wchodzi ma.pa konturowa Europy, na którą naniesiona jest rzeźba terenu obszaru zajqtego przez Słowian. Druga mniejsza mapa przedstawia współczesne zasięgi siedzib słowiańskich w Europie. Tekst brzmi: ORH~INE. Au debut de I'ere chretienne, les Slaves etaient localises entre les marais du Pripet et de l'oder. Des Ie III -. esiecle, lls gagnaient les Balkans, poussant vel's l'europe Centrale et la RUSSie. Au VIII-e siecle, ils formaient un enorme bloc, qui ahait de l'elbe au Dniepr et de la Grece aux hauteurs de Valda!. L'expansion germamque l'efoula pius tard ce bloc, qui s'etendit vel's i'est, Les Slaves de l'est (Russes), incol'porel'ent alors des elements finnois. Les Slaves du Sud (Serbo-Croates) et tiu sud - P.st (Bulgares) subirent I'influence de la culture hehenique P.t furent soumis aux Turcs durant plusieurs siecies. SLAVES ORIENTEAUX. Pays-Climat. Entouree de montagnes (Carpathes, Caucase, Oural) et baignee par quatre mel's la Russie d'europe est une immense plaine de sediments secondaires, que balaient des vents violents, De ses fleuves longs et lents la Volga (Ies plus long fjeuve d'europe) tres navigable. est un lien entre les differentes parties du pays. Le climat est contm ntal, mals v~rle suivant les latitudes. Ve g e t a t i o n. G e n l' e s d e v i e. A la Toundra succede la G l' a n d e F o l' e t de cóniu'res coupee de marais tourbeux, puis cehes tle bouleaux et de chal'mes; region aussi de c h a s s e et de p e c h e. de cultures mdustriehes (lin, chanvl'e) et maralcheres. Les s t e p p e e s occupent la Russie meridionale. Au sud de la foret, les "terres noires" (tchernoziom), permettent la Grande Culture des cereales (ble, seigle) de la betterave sucriere et de la pomme de terre. La Russie compte parmi les tres grands producteurs du!1lobe. L'elevage est important: chevaux, bovins, et ovins sont les plus nombreux cl'europe. Les steppes gris et blancs de l'extreme sud sont peu fertiles. Les richesses du Sous-Sol sont considerables (houille, petrole, fer). La Russie d'europe, longtemps rurale, developpe la metallurg:e par d'extraordinaires realisations. L'economie s'est transformee: a J'agricu:ture primitive a succede une exploitation collective de terres (Sovkhozes, et Kolkhozes) ou se g~neralise J'usage tle moyens mecaniques: ces re suita ts et Ceux de I'industrialisation font des populations russes I'un des groupements les plus puissants de I'humanite. POPULATION. Pour une surface de six millions de klm'tla la moitie de l'europe, la densite de la population homogene: les Grands Russes occupent Ie cent e et la njrd de la Russie, les pays du Don et de la Basse VoJga; Ic~ Ukrainiens, (ou Petits Russes) les regions du sud-ouest; les Blancs Russes sont fixes a l'oues! de la region centrale. SLAVES OCCIDENTA UX. Repartis en trois groupes, les Slav s de l'ouest occupent Je Centre de l'europe et la zone de transition vcrs I'Europe Orientale. Les P o lon a i s peuplent la vaste plaine glaciaire, qui va en s'ejargissant de i' Allemagne aux immensites russes et que les Carpathes limitent au sud. Le pays est sous climat contllh.ntal attenue. La Vistule a deja caractere des fl uves russes. La PoJogne a ete longtemps un pays exclusivement agricole (pomme de terre, betterave sucriere, lin), mai s elle est devenue un important pays industriel (textiles, metallurgie sllesienne). Au coeur de l'europe, Tcheques et Slovaques sont entoures de montagnes. L e s T c h e q u e s habitent Je plateau de Boheme et la plaine de Moravie; l~s S l o v a q u e s, Ie versant meridional des Carpath s. Le climat continental s'adoucit sur Ie plateau. Le pays tcheque, agricole et industriel, s'oppose au pays sjovaque, forestier et pastoral", Oprócz tekstu na tablicy informacyjnej zamieszczone jest sześć fotografil o następującej tematyce: 1) fotografia wi Śniaczki wielkoruskiej idącp.j do pracy. Przy fotografii napis: "Paysanne grand-rusienne membre de KOlhoze", 2) Widok Kremlu nap;s "Russie. Moscou. Le Kremlin". 3) Fotografia maszyn żniwiarskich przy pracy. - napis "Russie. Sovhoze... "Krasnoarmeietz" pres de Stalingrad". 4) Fotografia Sowchozu - napis "Russie Cite ouvrierre du Sovhoze "Karaievo" pres Kostroma". 5) Len suszący się u podnóża Tatr - napis "Tchecolovaquie. Sechage du lin aux pieds des Tatras". G) Fotografia krajobrazu z Kielecczyzny _ napis "Pologne. Kielce. Sud du massif de la Lysagora". Muzealia z zakresu kultury ludowej Polski i Słowacji zostały pomieszczone w jednej wspólnej szafie. Nadmieniam, że całość kultury ludowej ludów Europy z wyłączeniem kostiumologii obejmuje jedenaście gablot pionowych i pięć płaskich. W witrynie pomieszczona jest mapa Europy niewielkich rozmiarów z podaniem zasięgów siedzib Polaków i Słowaków oraz trzy fotografie, z których jedna odnosi się do Polski, dwie do Słowacji. Tematyka fotografii jest następująca: l) Współczesny dom góralski z werandą i piąterkiem z ZUbsuchego z napisem._.,pologne. Chalet des Tatra it Zubsuche". 2) Fotografia dużego gospodarstwa chłopskiego zaopatrzona W napis "TChecoslovaquie. Boheme. Grande ferma de la region de Litomyśl". 3) Fotografia szałasu pasterskiego w Tatrach. Napis wyjaśnia "Tchecoslovaquie. Chinet de berger dans les Hautes Tatras". Oprócz fotografii i map znajdują się dwa krótkie teksty odnoszące się do kultury ludowp.j Polski i Słowacji. Podaję tekst odnoszący się do Polski. "Bois est tres employe en Pologne pour la fabrication d'objets nombreux et varies: recipients utenslles de cuisinne, meubles outlls, objets de ph~te, baliments, moyens de transport. La plupart des especes de bois sont travalljees, Pour les objets sculptes, OU utilise les plus precieux comme I'if, I'erable, Ie platane et Ie hetre. Les objets de fabrication simple sont fai ts par les paysans pour leur usage personnel. Ceux qui comportent une technique particuliere sont I'oeuvre de paysan plus habiles et specialises, qui en font Ie commerce en marge de leur occupations agricoles '

4 468 W gablocie znajdują się następujące muzealia: dwa drewniane pudelka ruskie (zapewne z Rusi Zakarpackiej) z napisem "Boites en ecorce et en bois". - Ruthenes. dwa czerpaki z podaniem proweniencji: "Puissoir paul' Ie lalt au l'eau. SIOvaq~ie"'; forma typu obręczowego do wyrobu oszczypków z wyjaśnieniem: Maule ił fromage de brebis. Slovaquie."; dzbanuszek pleciony z korzeni jaiowca ~ napisem: "Pot ił lait en racines de piu tressees. pomeranie".; dwojaki z gliny przykryte drewnianą pokrywą. Napis wyjaśnia: "Pot double paul' porter les aliments aux champs. Posnanie"; baryłka bednarskiej roboty, przy wylewie w~'palony wzór. Objaśnienie: "Tonnelet paul' l'eau de vie. Ruthenes."; skopiec do dojenia krów z wyjaśnieniem: "Recipient paul' traire les brebis. Rutl.en~s".; czerpak drewniany z napisem: "Puissoir ił eau. Bialystok."; łopatka do zbierania jagód - napis brzmi: "Paul' les cueillettes des baies. Ruthimes. '; torba pleciona z łyka, bez proweniencji; warzecha z napisem: "cuiller de bergers paul' falre les fromages. Ruthenes". Prawe skrzydło sali jest objęte ekspozycją stroju ludowego Europy; obejmuje 29 gablot pionowych. Jedna z nich poświęcona została Polsce. W witrynie eks.ponowano ewa manekiny. Na ścianie szafy, w górnym jej rogu znajduje się mała mapa Europy z naniesieniem terytorium zajęte:;o przez Polakćw. Manekiny reprezentują: strój męski górali podhalańskich oraz kobiecy ubiór kurpiowski z Myszyńca, przy czym niektóre szczegóły tego stroju pochodzą z Białegostoku. Na strój góralski składa się: koszula haftowana, spinka, spodnie (newszego typu), kierpce, ciupaga, kapelusz. Strój jest niekompletny, mianowicie brak serdaka i cuhy. Strój kobiecy kurpiowski złożony z koszuli, gorsetu, korali i bursztynów z krzyżykiem, wstążki, spódnicy, zapaski, i czółka. Oprócz powyższej reprezentacji polskiej kultury ludowej w ekspozycji Musee de l'homme znajdujemy jeszcze kilka muzealiów w gablotach prz~znaczonych na wystc:wę zagadnień czy kolekcji specjalnych, do których należą: zdobnictwo w drzewie, zbiór wielkanocnych pisanek, kolekcja rzeżby religijnej, kolekcja fajek, zbiór ceramiki, dział instrumentów muzycznych, malarstwo religijne, obrzędowość, zabawy dziecięce. Wśród powyższej tematyki, przy czym poszczególnej tematyce odpewiadają poszczególne gabloty, zbiory z zakresu polskiej kultury ludowej znajdują się w następujących działach: wśród kolekcji pisanek złożonej ze stu kilkudziesięciu objektów znajdujemy siedem z Polski. Bliższej ich proweniencji nie podano. W kolekcji fajek i krzesiw pomieszczono małe drewniane pudełeczko z pokrywą z podaniem pochodzenia z Polski. Wyjaśnienia bnk, zapewne służyło ono do przechowywania krzesiwa i hubki. Wśród ceramiki reprezentowanej czterdziestu trzema obiektami znajdujemy jeden dzbanuszek z Polski. W zbiorze instrumentów muzycznych znajdujemy piękną cytrę ryzowaną z datą 1854 r., pochodzącą z okolicy Suwałk, z Litwy. Należy zauważyć, że okolice St.:wałk stanowią obszar etnograficzny i polityczny Polski. W tejże samej gablocie ponadto eksponowane są dudy z Polski, bez bliższego określenia pochodzenia oraz wśród dwudziestu czte- rech glinianych piszczałek znajdują się cztery piszczałki z Polski, bez bliższego podania proweniencji. W:-eszcie w gablocie poświęconej zabawom dziecięcym zostala wystawiona jedna lalka, zabawka dzieci żydowskich z Krakewa. Kolekcja polskich zbiorów etnograficznych w Paryżu zostanie w najbliższym czasie wzbogacona na skutek wymiany zbicrów pomiędzy Muzeum Kultury i Sztuki Ludcwej w Warszawie a Musee de I'Homme. Polska ma przejąć zbiory oceaniczne przede wszystkim z Nowej Kaledonii, w zamian za które odda zbiory pochodzące z terenów nizinnych Polski północnej i środkowej. Podaję listę zbiorów przygotowanych do wymiany: 1-2, Dywany wełniane dwuosnowowe, z woj. białostockiego 3. Kilim wełniany dwubarwny, pow. Mińsk Mazowiecki 4. Tkanina wełniana, pasiak, woj. lubelskie 5. Odziewajka - tkanina wielobarwna, Sanniki 6. Kiecka - Opoczno 7-8. Dwie zapaski, Opoczno 9. Chustka tytetcwa, Opoczno 10. Koszula lniana, Opoczno 11. "Chrystus frasobliwy", rzeźba z Sierpca 12. Matka Boska Zuromii!ska, rzeźba Dwa łyżniki drewniane (kopie starych), Zakopane 15. Sześć łyżek drewnianych 16. Beczka słomiana na zboźe, Kurpie 17. Łodyszka slomiana, Kurpie 18. "Szopka" ze sceną Bożego Narodzenia wykonana z gliny polewanej i wypalanej, woj. lubelskie 19. Pięć okazów ceramiki lubelskiej 20. Siedem okazów ceramiki podlaskiej Ocena stanu reprezentacji naszej kultury ludowej w Musee de rhomme w Paryżu jest bardzo trudna. Z jednej strony bowiem etnograf polski znający bcgactwo problematyki polskiej kultury ludowej musi stwierdzić, żer e p r e z e n t a c jaj e j w M u s e e d e I'H o m m e p r z e d s t a w i a s i ę s ł a b o, z crugiej,strony rćwnież musi stwierdzić obiektywny fakt, że polska ku:tura ludowa jest tylko jedną z wielu kultur ludowych świata, których problematyka jest niemniej ciekawa. Należy więc zadać sobie py_ tanie z zakresu dydaktyki muzealnej: jak winna przedstawiać się tego rodzaju reprezentacja kultury ludowej, konkretnie polskiej, w czołowych muzeach etnograficznych świata. Rozwiązanie teoretyczne musialoby pójść po linii doboru muzealiów, których skład dawałby obraz całości kultury ludowej, w ujęciu syntetycznym. '\V kolekcji opisywanego rodzaju winny być reprezentowane 469

5 470 wszystkie polskie grupy etniczne i wszystkie działy kultury ludowej, dostępne ekspozycji muzealnej. Rozwiązanie praktyczne zależne jest od przestrzeni wystawowej, którą dysponuje dane Muzeum. Sala, którą dyspon'.lje Musee de l'homme na wystawę kultury ludowej Europy mieści czterdzieści gablot pionowych i pięć płaskich, z czego na Polskę przypada półtorej gabloty. Ponadto jeszcze we wspomnianych kolekcjach znajduje się po kilkanaście eksponatów z Polski. Znacznie większej przestrzeni wystawowej Musee de I'Homme nie mogło poświęcić Polsce. Postulatem pierwszej wagi jest uzupełnienie stroju górala podhalańskiego o kożuch i cuhę. Niezależnie od ekspozycji n a l e ż y s t w i e r d z i Ć, że k o l e k c j a o koł o t r z y s t u e k s p a n a t ó w, licząc osobno każdy drobny przedmiot np. wycinankę kurpiowską j e s t b a r d z a u b o g a. Stroje znajdujące się w magazynach Musee de l'homme winny być skompletowane a zbiory wzbogacone obiektami z zakresu sztuki, meblarstwa, narzędzi pracy. Słusznym byłoby podjęcie akcji stopniowego uzupełniania zasobu zbiorów przez celowy dobór i opracowanie kolekcji obrazujących poszczególne regiony Polski. Uwolniłoby to po upływie pewnego czasu kolekcję paryską od cech przypadkowości i niepowiązania eksponatów w dydaktyczne całości. K R o N I K A WSPOMNIENIE O PROF. DR LEONIE HALB ANIE Dnia 3 maja 1960 r. zmarł w Lublinie dr nauk prawnych, profesor zwyczajny Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej - L e a n H a l b a n. W zmarłym nauka polska straciła swego wybitnego pf':edstawiciela, a młodzież akademicka znakomitego wychowawcę i wielkiego, niezastąpionego przyjaciela. Polskie Towarzystwo Ludoznawcze - długoletniego zasłużonego członka Zarządu Głównego. Wanda Jostowu Prof. Leon Halban urodził się 23 wrzesma 1893 roku w Krakowie, w zasłużonej rodzinie naukowców. W rodzinie tej tytuł profesora przechjdził niejako dziedzicznie z ojca na syna. Gimnazjum klasyczne ukończył we Lwowie w roku We Lwowie także rozpoczął studia prawne na