Na Litwę wchodzi euro. Co warto wiedzieć?

Transkrypt

1 Na Litwę wchodzi euro Co warto wiedzieć?

2 2 W bieżącym roku obchodzimy dziesięciolecie wstąpienia Litwy do Unii Europejskiej i możemy cieszyć się z wyników takiego wyboru. 1 stycznia 2015 r. wprowadzimy wspólną walutę Unii Europejskiej euro, ponieważ pomyślne spełniliśmy ustalone wymagania odnośnie wprowadzenia euro. Zobowiązaliśmy się to zrobić przystępując do Unii Europejskiej. W klubie euro dzisiaj jest osiemnaście krajów, w których mieszka około 330 milionów osób, w tym nasi sąsiedzi Estończycy i Łotysze. Jako członkowie tego klubu będziemy mieli silniejszy międzynarodowy głos oraz większe bezpieczeństwo ekonomiczne i polityczne. Badanie przeprowadzone przez ekonomistów z Litewskiego Banku Narodowego Lietuvos bankas wykazało, że pozytywny wpływ wprowadzenia euro mieszkańcy, biznes i państwowe finanse odczułyby poprzez mniejsze obciążenie odsetkowe, zlikwidowane koszty wymiany litów i euro, szybciej rosnący eksport i inwestycje. W wyniku takich działań szybciej rozwijająca się gospodarka kraju zapewniłaby zwiększenie liczby miejsc pracy oraz wzrost zatrudnienia mieszkańców. Niniejsza publikacja ma na celu przekazanie mieszkańcom Litwy informacji o wprowadzeniu euro, o banknotach euro oraz o monetach euro z symbolem herbu Pogoń kontynuujących historię waluty narodowej. Wierzymy, że ten informator zachęci mieszkańców do zainteresowania się kwestią wprowadzenia euro oraz pomoże przygotować się do tego ważnego wydarzenia.

3 KRÓTKO O EURO WPŁYW EURO Wprowadzenie euro na Litwie EURO A CENY KURS WYMIANY LITÓW NA EURO WYMIANA GOTÓWKI LITOWEJ NA EURO WYNAGRODZENIE ZA PRACĘ. STYPENDIA. EMERYTURY. ZASIŁKI SPOŁECZNE KONTA. WKŁADY BANKOWE. POŻYCZKI OKRES BYCIA W OBIEGU DWÓCH WALUT BANKNOTY EURO PODSTAWOWE ŚRODKI ZABEZPIECZENIA BANKNOTÓW EURO MONETY EURO POGOŃ W GWIAZDOZBIORZE EURO INFORMOWANIE SPOŁECZEŃSTWA

4 Krótko o euro Co to jest euro? Euro to wspólna waluta Unii Europejskiej. Pierwsze banknoty i monety euro weszły do obiegu 1 stycznia 2002 r. w dwunastu państwach członkowskich Unii Europejskiej. Obecnie euro jest wprowadzone w osiemnastu krajach Unii Europejskiej. Pomysł oficjalnego znaku graficznego pochodzi od greckiej litery epsilon jako aluzja do kolebki kultury europejskiej oraz wskazanie pierwszej litery słowa Europa. Co to jest strefa euro? Strefa euro to terytorium, na którym została wprowadzona wspólna waluta Unii Europejskiej euro. Do strefy euro obecnie należą Austria, Belgia, Cypr, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Irlandia, Luksemburg, Łotwa, Malta, Niderlandy, Niemcy, Portugalia, Słowacja, Słowenia, Włochy. Od 2015 roku do strefy euro będzie należała także Litwa. W których krajach nie należących do strefy euro w rozliczeniach używane jest euro? Euro jest używane nie tylko w krajach strefy euro, ale także w innych państwach i na innych terytoriach na świecie, w szczególności odwiedzanych przez turystów. W Europie tych pieniędzy używają Monako, Watykan, San Marino i Andora. Euro jest w obiegu także w Czarnej Górze, Kosowie. Na Litwie dozwolone są rozliczenia w euro za porozumieniem sprzedawcy i nabywcy. Czy euro to stabilna i wiarygodna waluta? Euro jest stabilną walutą w skali światowej i obecnie jest to druga po USD najważniejsza waluta. Ze względu na wielkość strefy euro, zintegrowaną gospodarkę krajów unijnych oraz zobowiązania prowadzenia odpowiedzialnej polityki gospodarczej euro stało się atrakcyjną walutą. Euro jest wykorzystywane także jako rezerwa walutowa państw zagranicznych. 4

5 Kraje Unii Europejskiej, które nie wprowadziły euro Kraje Unii Europejskiej, które wprowadziły euro: Austria Belgia Cypr Estonia Finlandia Francja Grecja Hiszpania Irlandia Luksemburg Łotwa Malta Niderlandy Niemcy Portugalia Słowacja Słowenia Włochy Od 2015 r.

6 Wpływ euro Jakie korzyści będzie miała Litwa i jej mieszkańcy po wprowadzeniu euro? Przeprowadzone przez Litewski Bank Narodowy Lietuvos bankas oszacowanie ilościowe wpływu wprowadzenia euro na gospodarkę kraju wskazuje, że wprowadzenie euro przyczyni się do rozwoju gospodarki oraz dobrobytu mieszkańców kraju w następujący sposób: - otoczenie będzie bardziej przyjazne wobec handlu międzynarodowego, a więc także dla rozwoju biznesu i tworzenia miejsc pracy. To wzmocni gospodarkę i stworzy nowe możliwości dla jej rozwoju; - po przystąpieniu do strefy euro znikną koszty wymiany euro na lity (i odwrotnie). To pomoże mieszkańcom i firmom zaoszczędzić na opłatach komisyjnych za wymianę waluty; - zniknie ryzyko kursu walutowego, dlatego powstaną mocne przesłanki do spadku stóp procentowych. Z tego wzglęgu stanieje zaciąganie pożyczek przez mieszkańców, spółki oraz Rząd; - członkostwo w strefie euro zwiększy atrakcyjność Litwy wśród inwestorów udzielających pożyczek państwu lub tworzących miejsca pracy, gdyż kraje strefy euro powinny prowadzić odpowiedzialną politykę gospodarczą; - po wprowadzeniu euro we wszystkich krajach bałtyckich region stanie się bardziej zintegrowany i atrakcyjny dla inwestorów oraz partnerów biznesowych postrzegających go jako całość; - zapewni gwarancje stabilności finansowej. Po przystąpieniu do strefy euro Litwa będzie brała udział w europejskim mechanizmie stabilności, którego przeznaczeniem jest zapewnienie stabilności finansowej w strefie euro. W razie potrzeby Litwa będzie miała możliwość korzystania z tego źródła finansowania. Przeprowadzone przez Litewski Bank Narodowy Lie- 6

7 tuvos bankas oszacowanie ilościowe wpływu wprowadzenia euro na gospodarkę kraju wskazuje, że po wprowadzeniu euro w kraju w 2015 r. korzyści w znacznym stopniu przekroczyłyby nakłady wprowadzenia wspólnej waluty oraz przewidywane dodatkowe wpłaty państwa. Wyniki badania są podane na stronie internetowej Litewskiego Banku Narodowego Lietuvos bankas 7

8 23 lipca DECYZJA Rady Unii Europejskiej 1 stycznia 2015 r. WPROWADZENIE EURO Od 22 sierpnia 2014 r. Ceny są ogłaszane zarówno w litach, jak i w euro Lt/ Do 15 stycznia Okres bycia w obiegu obu walut Lt/ CENY SĄ PODAWANE W LITACH I W EURO CENY SĄ PODAWANE W LITACH I W EURO Od grudnia 2014 r. Zaczyna się sprzedaż zestawów litewskich monet euro Lipiec Sierpień Wrzesień Październik Listopad Grudzień Do 1 marca POCZTA LITEWSKA LIETUVOS PAŠTAS NIEKTÓRE UNIE KREDYTOWE Poczta Litewska Lietuvos paštas oraz unie kredytowe kończą bezpłatną wymianę litów na euro ODDZIAŁY BANKÓW KOMERCYJNYCH LITEWSKI BANK NARODOWY LIETUVOS BANKAS Styczeń Luty Marzec

9 Wprowadzenie euro na Litwie 30 czerwca Przestaje obowiązywać wymóg wskazywania cen zarówno w litach, jak i w euro Lt/ CENY SĄ PODAWANE TYLKO W EURO Od 1 lipca Bezpłatnie tylko w niektórych oddziałach banków komercyjnych, tylko banknoty 31 grudnia Oddziały komercyjnych banków kończą bezpłatną wymianę litów na euro WYMIENIA LITY BEZPŁATNIE W TERMINIE NIEOGRANICZONYM Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Październik Listopad Grudzień 9

10 Euro a ceny W jaki sposób wprowadzenie euro wpłynie na ceny? wymiana jednej waluty na inną nie tworzy przesłanek do wzrostu cen. Ceny z litów na euro będą przeliczane na podstawie ustalonego przeliczeniowego kursu lita i euro oraz zgodnie z zasadami zaokrąglania. zostały podjęte kroki w celu uniknięcia nadużyć i bezpodstawnego podnoszenia cen. Jakie środki zostały przewidziane, aby w okresie wprowadzania euro były chronione prawa użytkowników? Kilkaset inspektorów będzie przeprowadzało specjalne kontrole, w jaki sposób są przeliczane i podawane ceny w miejscach sprzedaży i świadczenia usług. departament Statystyki będzie obserwował zmiany cen 100 najważniejszych towarów i usług, poinformuje o nich społeczeństwo. od 22 sierpnia 2014 r. sprzedawcy i świadczący usługi będą zobowiązani wskazywać ceny zarówno w litach, jak i w euro. Podawanie podwójnych cen będzie obowiązywało do końca czerwca 2015 r. jest to jeden z najefektywniejszych sposobów pomagających konsumentom lepiej zrozumieć ceny oraz powstrzymać ewentualne nieuczciwe podnoszenie cen w okresie wprowadzania euro. Pracownicy handlu oraz świadczący usługi będą zachęcani do podpisania Memorandum dobrych praktyk biznesowych w okresie wprowadzania euro. Cel Memorandum tworzenie otoczenia polegającego na dwustronnym zaufaniu oraz ochrona interesów mieszkańców Litwy podczas wprowadzania euro oraz zapew- Od sierpnia 2014 r. Ceny będą wskazywane i w litach, i w euro Lt/ CENY SĄ PODAWANE W LITACH I W EURO CENY SĄ PODAWANE W LITACH I W EURO Lipiec Sierpień Wrzesień Październik Listopad Grudzień Styczeń Luty Marzec

11 nienie uczciwego przeliczania cen towarów i usług. Pracownicy handlu oraz świadczący usługi, którzy podpiszą Memorandum i dobrowolnie zobowiążą się do niewykorzystywania faktu wprowadzania euro jako pretekstu do podnoszenia cen na towary i usługi, będą mogli sklepy i miejsca świadczenia usług oznaczyć specjalnym znakiem. Stowarzyszenia konsumentów będą prowadziły obserwację przeliczania i wskazywania cen, szczególną uwagę zwrócą na miejsca sprzedaży i świadczenia usług znajdujące się w dalszych miejscowościach Litwy. Państwowa Służba ochrony Praw Konsumentów będzie koordynowała działalność instytucji praw konsumentów odpowiedzialnych za regulację poszczególnej strefy użytkowania w celu ochrony konsumentów przed możliwymi nadużyciami wynikającymi z wprowadzenia euro, także będzie upubliczniała informacje o wykrytych naruszeniach i naruszycielach. Przedsiębiorcy nie przestrzegający wymogów aktów prawnych będą karani naganą lub grzywną. Jak długo będzie obowiązywało wskazywanie cen jednocześnie w litach i w euro? osoby sprzedające towary lub świadczące usługi powinny wskazywać ceny towarów i usług w miejscach ich ogłaszania w litach i w euro zgodnie z kursem przeliczeniowym oraz ustalonymi zasadami zaokrąglania. taki wymóg będzie obowiązywał od 22 sierpnia 2014 r. do końca czerwca 2015 r. 30 czerwca Przestaje obowiązywać wymóg wskazywania cen w litach i w euro Lt/ CENY SĄ PODAWANE TYLKO W EURO Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Październik Listopad Grudzień 11

12 Kurs wymiany litów na euro 12 Zgodnie z jakim kursem lity będą wymieniane na euro? od 1 stycznia 2015 r. lity będą przeliczane na euro na podstawie kursu: 3,45280 lita za 1 euro. taki nieodwołalny kurs przeliczeniowy lita na euro ustaliła rada Unii europejskiej. ten kurs jest taki sam, jaki obowiązywał na Litwie ponad dwanaście lat i był stabilny. W jaki sposób w momencie wprowadzenia euro kwoty w litach będą przeliczane na euro? wszystkie kwoty w litach będą przeliczane na euro poprzez podzielenie odpowiedniej kwoty na kurs przeliczeniowy lita i euro (patrz. przykłady podane poniżej w tabeli). obliczone kwoty będą zaokrąglone zgodnie z matematycznymi zasadami zaokrąglania do 2 cyfr po przecinku, to jest z dokładnością do euro centa. decydujące znaczenie ma trzecia cyfra po przecinku (w tabeli zaznaczona na czerwono): jeżeli jest ona mniejsza niż 5, zaokrągla się w mniejszą stronę, jeżeli równa 5 lub jest większa zaokrągla się w większą stronę. taryfy, opłaty komisyjne i inne wyrażone w litach wielkości będą przeliczone na euro i wyrażone z dokład- Kwota w litach Kwota zaokrą- jest dzielona na Przeliczona glona (osta- kurs przelicze- kwota w euro teczna cena do niowy zapłacenia) w euro 4,01 : 3, , ,16 4,03 : 3, , ,17 4,06 : 3, , ,18 4,10 : 3, , ,19

13 nością do tylu znaków po przecinku, ile ich było w litach. Instytucje państwowe oraz samorządowe w ustawowo przewidzianym trybie lub strony na mocy obustronnego porozumienia mogą stosować bardziej dokładne sposoby wyrażenia. Zaokrągla się do 2 znaków po przecinku po obliczeniu ostatecznej kwoty pieniężnej. 13

14 Wymiana gotówki litowej na euro Gdzie i jak długo można będzie wymieniać lity na euro i czy trzeba będzie za to płacić? Banki komercyjne będą bezpłatnie wymieniały lity na euro w ciągu 6 miesięcy od dnia wprowadzenia euro (do 30 czerwca 2015 r.). Jeszcze w ciągu półrocza (do 31 grudnia 2015 r.) lity na euro będą wymieniane bezpłatnie w niektórych oddziałach banków komercyjnych (we wszystkich centrach okręgowych oraz w niektórych innych miastach). Poczta ab Lietuvos paštas i niektóre unie kredytowe będą bezpłatnie wymieniały lity na euro w ciągu 60 kalendarzowych dni od dnia wprowadzenia euro (do 1 marca 2015 r.). Po wprowadzeniu euro Litewski Bank Narodowy Lietuvos bankas w swych kasach w wilnie i Kownie będzie wymieniał lity na euro w nieograniczonym terminie oraz ich nieograniczoną ilość. W jaki sposób łatwiej i wygodniej można wymienić pieniądze? zalecamy do dnia wprowadzenia euro swe oszczędności przechowywać na kontach w bankach komercyjnych bądź uniach kredytowych. w dniu wprowadzenia euro lity przechowywane na kontach zostaną automatycznie nieodpłatnie przeliczone na euro zgodnie z ustalonym kursem przeliczeniowym lita i euro. Jeżeli nie jest to konieczne, nie warto wymieniać lity na euro przed wprowadzeniem euro, gdyż taka wymiana kosztuje, zaś od 1 stycznia 2015 r. gotówkę w litach można będzie wymienić na euro bezpłatnie. Czy mieszkańcy będą mogli wymienić lity na euro w domu lub na ulicy? ani w domu, ani na ulicy lity na euro nie będą wymieniane. dlatego mieszkańcy powinni być czujni i Do 1 marca POCZTA LITEWSKA LIETUVOS PAŠTAS W NIEKTÓRYCH UNIACH KREDYTOWYCH Poczta Litewska Lietuvos paštas oraz unie kredytowe kończą bezpłatną wymianę litów na euro ODDZIAŁY BANKÓW KOMERCYJNYCH LITEWSKI BANK NARODOWY LIETUVOS BANKAS Lipiec Sierpień Wrzesień Październik Listopad Grudzień Styczeń Luty Marzec

15 nie dać się oszukać przez osoby, które przyjdą do nich do domu lub zadzwonią na telefon, zaproponują rejestrację banknotów litowych, wymianę oszczędności z litów na euro itp. oficjalnie i legalnie pieniądze będą wymieniane wyłącznie w bankach komercyjnych, Litewskim Banku Narodowym Lietuvos bankas oraz w oddziałach poczty ab Lietuvos paštas, jak też w niektórych uniach kredytowych. Czy będzie ograniczona kwota litów wymienianych na euro dla jednej osoby fizycznej? ta kwota nie będzie ograniczana. Banki komercyjne mogą wprowadzić wymóg, że osoby, które będą chciały wymienić na euro kwotę w wysokości ponad 15 tys. litów, będą musiały zawiadomić o tym bank pisemnie lub drogą elektroniczną z 3-dniowym (dni robocze) wyprzedzeniem, zaś w czasie wymiany trzeba będzie okazać dokument potwierdzający tożsamość. ten wymóg powinien być wyraźnie widoczny w miejscach obsługi klientów. Poczta ab Lietuvos paštas oraz unie kredytowe, które będą wymieniały lity na euro, będą mogły ustalić maksymalnie dozwoloną kwotę litów wymienianych na euro i będą zobowiązane poinformować o tym klientów w dobrze widocznych miejscach. Od 1 lipca Bezpłatnie tylko w niektórych oddziałach banków komercyjnych, tylko banknoty 31 grudnia Oddziały komercyjnych banków kończą bezpłatną wymianę litów na euro WYMIENIA LITY BEZPŁATNIE W NIEOGRANICZONYM TERMINIE Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Październik Listopad Grudzień 15

16 Wynagrodzenie za pracę. Stypendia. Emerytury. Zasiłki społeczne Czy nie ucierpią mieszkańcy podczas przeliczania wynagrodzeń, stypendiów w czasie wprowadzania euro? Nie ucierpią. w ustawie o wprowadzeniu euro w republice Litewskiej przewidziano, że wysokość wynagrodzeń określonych w umowie o pracę w litach od dnia wprowadzenia euro w umowach o pracę zostaną przeliczone na euro zaokrąglając na korzyść pracownika do euro centa. w przypadkach, gdy cyfra po ostatniej cyfrze, do której się zaokrągla, jest większa od 0, do ostatniej cyfry trzeba będzie dodać jedynkę lub może zostać ustalona nowa wielkość, nie mniejsza niż wcześniejsze wynagrodzenie w litach przeliczone na euro. Na przykład, jeżeli wynagrodzenie za pracę ustalone w litach wynosiło litów, to po przeliczeniu na euro według obecnego kursu otrzymalibyśmy: : 3,45280 = 446, = 446,02 EUR. tak samo będą przeliczane również stypendia. 16 Czy nie zmniejszy się emerytura, gdy zostanie przeliczona na euro? Nie, nie zmniejszy się. Ustawa o wprowadzeniu euro w republice Litewskiej przewiduje, że obliczone, lecz niewypłacone do dnia wprowadzenia euro emerytury oraz inne zasiłki socjalne w litach od dnia wprowadzenia euro zostaną przeliczone na euro na korzyść danej osoby i zaokrąglone do euro centa. w przypadkach, gdy cyfra po ostatniej cyfrze, do której się zaokrągla, jest większa od 0, do ostatniej cyfry trzeba będzie dodać jedynkę lub może zostać ustalona nowa wielkość, nie mniejsza niż wcześniejsza wielkość w litach przeliczona na euro. Na przykład, jeżeli obecnie wypłacana jest emerytura w wysokości 830 litów, to po przeliczeniu jej na euro zgodnie z kursem przeliczeniowym lita i euro otrzymamy: 830 : 3,45280 = 240, = 240,39 EUR. Jakiej wielkości zasiłek lub inne świadczenie społeczne będzie płacone po przeliczeniu na euro? Jakiej wielkości będzie zasiłek bądź inne świadcze-

17 nie społeczne w euro, można w przybliżeniu obliczyć dzieląc kwotę obecnie otrzymywanego świadczenia na kurs przeliczeniowy. Na przykład, średni obecnie wypłacany zasiłek macierzyński wynosi 1170 litów, po przeliczeniu go na euro zgodnie z kursem przeliczeniowym otrzymujemy: : 3,45280 = 338, = 338,86 EUR. dokładna wysokość zasiłku będzie znana, gdy rząd zatwierdzi w euro wielkość ubezpieczonych dochodów oraz inne wielkości stosowane przy obliczaniu różnych świadczeń. Wynagrodzenia, stypendia, emerytury, zasiłki socjalne w euro będą wyglądały na mniejsze niż w litach. Czy mieszkańcy będą mogli kupić tyle potrzebnych im rzeczy, ile kupowali przed wprowadzeniem euro? wynagrodzenie za pracę, stypendia, emerytury, zasiłki socjalne i ceny towarów w euro będą przeliczane zgodnie z tym samym kursem przeliczeniowym lita i euro oraz zgodnie z zasadami zaokrąglania. Po przeliczeniu dochodów mieszkańców według ustalonego kursu przeliczeniowego lita i euro dochody będą wyglądały na mniejsze, ale przecież podczas wprowadzania euro jednakowo zmniejszy się także wartość nominalna cen. Czy po wprowadzeniu euro trzeba będzie coś robić, aby emeryturę, zasiłek socjalny nadal otrzymywać nie w litach, a w euro? Nie, nic nie trzeba będzie robić. od 2015 r. emerytura czy zasiłek socjalny będą automatycznie przeliczane na podstawie ustalonego kursu przeliczeniowego lita i euro oraz w oparciu o ustalone wymagania, a już w styczniu 2015 r. będą one płacone w euro, tak, jak dotychczas były płacone w litach. W razie powstania pytań dotyczących wysokości emerytury lub zasiłku społecznego w euro prosimy o kontakt z centrum informacyjnym Sodry ( Ubezpieczenia społeczne ) pod numerami telefonów: 1883, (8 5) , na sodrainfo@sodra.lt lub z najbliższym oddziałem terytorialnym. 17

18 Konta. Wkłady bankowe. Pożyczki Czy zmieni się numer konta bankowego w banku czy unii kredytowej po przeliczeniu znajdujących się na koncie litów na euro? Numery kont nie ulegną zmianie. Mieszkańcy powinni być czujni i nie dać się oszukać, jeżeli ktoś ich odwiedzi w domu, zadzwoni na telefon lub przyśle i zwróci się z prośbą o podanie danych do przyłączenia się do internetowej bankowości (hasła i kody) wyjaśniając, że są one potrzebne w celu przeliczenia litów na euro, zmiany numeru konta itp. Należy zapamiętać, że przedstawiciele banków, Sodry, urzędu skarbowego, policji oraz innych instytucji nigdy nie telefonują i nie wysyłają i z prośbą o podanie haseł internetowej bankowości bądź danych o kontach bankowych. Czy banki komercyjne i unie kredytowe będą pobierały opłatę za przeliczenie litów na euro znajdujących się na kontach klientów? Wszystkie pieniądze klientów znajdujące się w litach na kontach bankowych zostaną przeliczone na euro bezpłatnie. 18 Co się stanie z wkładami bankowymi po wprowadzeniu euro? Wkłady w litach na kontach bankowych w ustalonym trybie będą automatycznie i bezpłatnie przeliczane na euro przy zastosowaniu kursu przeliczeniowego euro i lita oraz ustalonych zasad zaokrąglania. Czy po wymianie litów na euro nie ulegną zmianie stopy procentowe lokat? Ustawa o wprowadzeniu euro w Republice Litewskiej przewiduje, że z powodu wycofania z obiegu lita nie zmienią się żadne warunki dokumentów prawnych. To oznacza, że po przeliczeniu wkładu na euro obowiązują warunki przewidziane w umowie o lokacie, za wyjątkiem przypadków, gdy wcześniej uzgodniono inaczej. Co się stanie z pożyczkami po wprowadzeniu euro? Od dnia wprowadzenia euro wszystkie pożyczki w litach zostaną bezpłatnie przeliczone na pożyczki w euro według określonego kursu przeliczeniowego euro i lita. Umów nie można będzie jednostronnie zmieniać lub odwołać wyłącznie z tego powodu, że zostało wprowadzone euro.

19 W jaki sposób zmieni się oprocentowanie pożyczek po przeliczeniu ich na euro? Najczęściej ogólne oprocentowanie pożyczek składa się z części zmiennej i stałej marży. Jeżeli pożyczka została udzielona w litach, zastosowanie ma zmienna międzybankowa stopa procentowa VILIBOR, jeżeli w euro EURIBOR. W ustawie o wprowadzeniu euro w Republice Litewskiej przewidziano, że od dnia wprowadzenia euro we wszystkich dokumentach prawnych VILIBOR zostanie zmieniona na EURIBOR. Jeżeli wartość zmiennej międzybankowej stopy procentowej EURIBOR była mniejsza od wartości VILIBOR, to po tej zmianie zmniejszy się obciążenie pożyczkowe dla posiadaczy pożyczek. Czy po wprowadzeniu euro zmieni się ustalona w umowie wielkość stałego oprocentowania, jeżeli termin obowiązywania stałego oprocentowania nie dobiegnie końca? W ustawie o wprowadzeniu euro w Republice Litewskiej zatwierdzono zasadę ciągłości umów. Ustalona w umowie wielkość stałego oprocentowania, jeżeli termin obowiązywania stałego oprocentowania nie dobiegnie końca, nie ulegnie zmianie, jeżeli strony w postanowieniach porozumienia nie uzgodnią inaczej. Czy ulegnie zmianie stosowana przez banki marża po przeliczeniu pożyczek na euro? Z powodu wprowadzenia euro nie można będzie jednostronnie zmieniać przewidzianych w umowie zobowiązań stron, za wyjątkiem przypadków, gdy w warunkach umowy ustalono inaczej. Przestrzegając zasady ciągłości umów, kredytodawca nie może z powodu wprowadzenia euro zwiększyć marży bądź w inny sposób pogorszyć sytuacji prawnej dłużnika na podstawie umowy pożyczki, jeżeli strony nie uzgodnią inaczej. 19

20 Okres bycia w obiegu dwóch walut Jak długo po wprowadzeniu euro można będzie płacić w litach? Banknoty i monety litowe, monety centów litowych będą używane w ciągu 15 dni kalendarzowych od dnia wprowadzenia euro, tj. do 15 stycznia 2015 r. Ustawa o wprowadzeniu euro w republice Litewskiej przewiduje, iż w okresie obowiązywania dwóch walut sprzedawcy, osoby świadczące usługi podczas każdego rozliczenia powinni przyjmować do 50 sztuk będących w obiegu monet, bez względu na ich wartość oraz nieograniczoną ilość banknotów litowych. W jakiej walucie będzie wydawana reszta w okresie, gdy można będzie rozliczać się gotówką zarówno w litach, jak i w euro? w okresie wspólnego obiegu litów i euro w gotówce rozliczając się gotówką w litach reszta powinna być wydana tylko w euro, za wyjątkiem miejsc automatycznej obsługi, środków transportu publicznego i taxi, gdzie reszta będzie wydawana także w litach, zaś rozliczając się w euro tylko w euro. Lt/ Do 15 stycznia Okres bycia w obiegu obu walut ziernik Listopad Grudzień Styczeń Luty Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec

21 Sierpień 21

22 Architektura w stylu klasycznym (banknoty z dwóch serii) 120 x 62 mm Architektura w stylu romańskim (banknoty z dwóch serii) 127 x 67 mm Architektura w stylu gotyckim 133 x 72 mm Architektura w stylu renesansu 140 x 77 mm 22 Architektura w stylu baroku i rokoko 147 x 82 mm Architektura z okresu stali i szkła 153 x 82 mm Architektura modernistyczna XX w. 160 x 82 mm

23 Banknoty euro Jakie banknoty euro są w obiegu? Obecnie cyrkulują banknoty euro o siedmiu nominałach (5, 10, 20, 50, 100, 200 i 500 euro), jednakowe w całej strefie euro. Są na nich przedstawione style architektoniczne z różnych okresów historii Europy. Każdy banknot jest innej wielkości i koloru. Im większy nominał, tym większy banknot. W 2013 r. w obiegu pojawiły się pierwsze banknoty nowej (drugiej) serii nazwanej Europa. Ta seria rozpoczęła się od emisji nowego banknotu o nominale 5 euro i będzie kontynuowana w toku emitowania nowych banknotów o innych nominałach. 23 września 2014 r. do obiegu będzie wprowadzony nowy banknot o nominale 10 euro. Od 2015 r. zamówione przez Litewski Bank Narodowy Lietuvos bankas do obrotu będzie wprowadzane tylko nowe drugiej serii banknoty o nominalach 5 i 10 euro. Jednak z innych krajów mogą dostarczyc banknoty o tych nominałach także z pierwszej serii. Ważne są zarówno stare, jak i nowe banknoty. Wygląd nowych banknotów został nieco zmieniony, zastosowano nowe i udoskonalone środki ich zabezpieczenia. W hologramie i znaku wodnym banknotów nowej serii został wykorzystany portret greckiej postaci mitologicznej Europy, od imienia której pochodzi nazwa naszego kontynentu. Na najnowszych banknotach nazwa waluty (euro) jest podana nie tylko literami łacińskimi (EURO) i greckimi (EYPΩ), podobnie jak na banknotach pierwszej serii, ale też cyrylicą (EBPO), gdyż w 2007 r. do Unii Europejskiej przystąpiła Bułgaria. Skrót nazwy Europejskiego Banku Centralnego na banknotach pierwszej serii jest podany w pięciu wariantach językowych: BCE, ECB, EZB, EKT i EKP, natomiast na banknotach drugiej serii w dziewięciu: BCE (po hiszpańsku, włosku, portugalsku, francusku, rumuńsku), ECB (po angielsku, czesku, duńsku, łotewsku, litewsku, holendersku, słowacku, słoweńsku, szwedzku), ЕЦБ (po bułgarsku), EZB (po niemiecku), EKP (po estońsku, fińsku), EKT (po grecku), EKB (po węgiersku), BĊE (po maltańsku), EBC (po polsku). Na banknotach euro są podpisy obecnego Prezesa Europejskiego Banku Centralnego (Mario Draghi) oraz byłych prezesów Europejskiego Banku Centralnego Willema F. Duisenberg i Jean-Claude Trichet. Wszystkie banknoty są ważne, bez względu na to, z czyim są podpisem. Ilość banknotów niezbędnych naszemu państwu do wprowadzenia euro Litewski Bank Narodowy Lietuvos bankas ma zamiar pożyczyć od któregokolwiek narodowego banku centralnego strefy euro. W przyszłości zwróci on to zadłużenie po wydrukowaniu zapożyczonej ilości euro w którejkolwiek z europejskich drukarni. Na Litwie takiej drukarni nie ma. 23

24 Podstawowe środki zabezpieczenia banknotów euro W jaki sposób sprawdzić, czy banknot euro jest prawdziwy? większość, chociaż nie wszystkie, środków zabezpieczenia na wszystkich banknotach siedmiu nominałów jest jednakowa. dzięki udoskonalonym środkom zabezpieczenia banknot 5 euro z serii europa jest jeszcze trudniej sfałszować. Jednak łatwo jest je sprawdzić, tak samo jak banknoty pierwszej serii. po prostu skorzystaj z metody sprawdź dotykiem pod światło pod kątem Banknot 20 euro pierwszej serii 24

25 Sprawdź DOTYKIEM 1 2 Papier banknotu jest sztywny i szeleszczący. Wypukły nadruk na głównym motywie, literach i cyfrze dużego nominału wyczuwa się grubszą warstwę farby. Ponadto wzdłuż lewej i prawej krawędzi banknotów serii europa (lub nowych) są wyczuwalne krótkie wypukłe kreseczki. Sprawdź POD ŚWIATŁO 3 Banknot 5 euro z nowej serii 4 Znak wodny na euro banknotach pierwszej serii, sprawdzając je pod światło, na znaku wodnym ukazuje się nominał i główny motyw. Na znaku wodnym banknotów serii europa (lub nowych) ukazuje się portret europy. Nitka zabezpieczająca sprawdzając banknot pod światło widać ciemną linię. 5 Hologram na banknotach o nominale 5, 10 i 20 euro z pierwszej serii jest widoczny nominał i symbol. Na banknotach serii europa (lub nowych) w hologramie jest portret Europy. 4 Sprawdź POD KĄTEM 6 Nominał w kolorze szmaragdowym sprawdzając pod kątem banknoty serii europa (lub nowe) błyszczy dolna lub górna część nominału. Ponadto kolor nominału zmienia się z zielonego na soczysty niebieski. 25

26 Monety euro Jakie monety euro są w obiegu? obecnie w obiegu używane są monety euro o ośmiu nominałach, są one bite we wszystkich krajach strefy euro oraz w krajach nie należących do Unii europejskiej w Monako, watykanie, San Marino i andorze, które używają euro jak własnej waluty. Jedna strona monety jest jednakowa w całej Unii europejskiej i nazywana jest wspólną stro- Osiem nominałów ną, druga strona w każdym kraju strefy euro jest inna i nazywa się narodową stroną. Należąc do strefy euro Litwa także będzie emitowała monety euro z narodową stroną. Na podstawie narodowej strony można poznać kraj, który wyemitował monetę. 26 Strona wspólna Strona narodowa, np. irlandii Na narodowej stronie monet są użyte elementy charakterystyczne dla każdego kraju, w ich otoku znajduje się 12 gwiazd Unii europejskiej. Pomimo różniącej się strony narodowej wszystkie monety euro są ważne we wszystkich krajach strefy euro. Monety euro różnią się pod względem wielkości, wagi, formy i składu metali. Monety o większym

27 1 2 Na ogólnej stronie monet 1, 2 i 5 eurocentów na globusie przedstawiona jest europa razem z afryką i azją. Na ogólnej stronie monet 10, 20, 50 eurocentów oraz 1 i 2 euro są przedstawione dwa warianty wizerunku: na pierwszym (1) jest przedstawiona Unia europejska przed jej rozszerzeniem 1 maja 2004 r., na drugim (2) geograficzna przestrzeń europy od 1 stycznia 2007 r. nominale 1 i 2 euro są dwukolorowe (srebrne i żółte). Monety o średnim nominale 10, 20 i 50 eurocentów są żółte, a monety o małym nominale 1, 2 i 5 eurocentów są koloru miedzi. Monety euro wszystkich krajów są ważne w strefie euro, dlatego płatności w nich będą przyjmowane także na Litwie, gdy nasz kraj wprowadzi euro. 27

28 Pogoń w gwiazdozbiorze euro Jak będzie wyglądała strona narodowa monet euro emitowanych przez Litwę? Na wyemitowanych litewskich monetach euro będą przedstawione stworzone przez rzeźbiarza antanasa Žukauskasa trzy wizerunki z państwowym godłem Litwy Pogonią. w otoku będzie 12 gwiazd: na monetach 1 i 2 euro na tle pionowych linii; na monetach 10, 20 i 50 eurocentów na tle poziomych linii; na monetach 1, 2 i 5 eurocentów na równym tle. Według danych badania opinii społecznej Pogoń na euro monetach chciała widzieć większość mieszkańców Litwy. Od grudnia 2014 r. Zaczyna się sprzedaż zestawów litewskich monet euro W celu zapoznania społeczeństwa z litewskimi euro centami i monetami euro zostaną wyprodukowane specjalne zestawy monet. Jeden zestaw składa się z 23 monet o wszystkich nominałach, ich ogólna wartość będzie stanowiła 11,59 euro. Zestaw będzie sprzedawany po 40 litów taka jest wartość zestawu zaokrąglona na korzyść użytkownika. Od 1 grudnia 2014 r. mieszkańcy będą mogli nabyć zestaw monet we wszystkich kasach Litewskiego Banku Narodowego Lietuvos bankas w Wilnie i Kownie, w bankach komercyjnych, zaś od 4 grudnia także w oddziałach pocztowych AB Lietuvos paštas. Jest to dobra możliwość zapoznania się z nową walutą i zadbania o drobne pieniądze, które będą potrzebne w rozliczeniach, gdy zostanie wprowadzone euro Lipiec Sierpień Wrzesień Październik Listopad Grudzień Styczeń Luty Marzec K 2015

29 Czy po wprowadzeniu na Litwie euro można będzie rozliczyć się w innych krajach litewskimi monetami euro? tak, wszystkie wyemitowane monety euro będą nadawały się do płacenia we wszystkich państwach strefy euro. to oznacza, że litewskimi monetami euro można będzie się rozliczać na przykład w Hiszpanii, a fińskimi na Litwie. Czy po wprowadzeniu euro Litwa będzie mogła emitować okazyjne i kolekcjonerskie monety euro? tak, każdy kraj członkowski, którego walutą jest euro, ma prawo wyemitować w ciągu roku dwie okazyjne monety. okazyjne monety euro są przeznaczone wyłącznie do upamiętnienia zdarzeń o dużym znaczeniu narodowym lub europejskim, ich wartość nominalna może wynosić tylko 2 euro. takie monety mogą być używane w całej strefie euro. Ponadto każdy kraj strefy euro może bić kolekcjonerskie monety euro wybierając według własnego uznania nominał, metal i inne właściwości. takie monety powinny znacząco różnić się od monet obrotowych przynajmniej dwiema z trzech cech: kolorem, średnicą i wagą. takie monety byłyby środkiem płatniczym wyłącznie na Litwie. W jaki sposób Litwa zaopatrzy się w monety euro? ilość potrzebnych naszemu krajowi monet euro wybije działająca w wilnie mennica litewskich monet UaB Lietuvos monetų kalykla. 29

30 Informowanie społeczeństwa Gdzie można uzyskać więcej informacji o wprowadzeniu euro? Cała kampania informacyjna o euro jest organizowana w trzech kierunkach. Za ogólny kierunek kampanii informacyjnej jest odpowiedzialne Ministerstwo Finansów Republiki Litewskiej, które udostępnia informacje o przeliczaniu wynagrodzeń, emerytur, świadczeń socjalnych, także argumenty polityczne i ekonomiczne wprowadzenia euro. W samorządach organizowane są seminaria dla mieszkańców. Drugi kierunek kampanii informacyjnej obejmie przeliczanie cen. Zadba o to Ministerstwo Gospodarki Republiki Litewskiej razem z Państwową Służbą Ochrony Praw Konsumentów. Dążymy do tego, aby latem 2014 r. sprzedawcy i świadczący usługi podpisali Memorandum dobrych praktyk biznesowych w okresie wprowadzania euro. Po podpisaniu tego dokumentu przedstawiciele biznesu dobrowolnie zobowiążą się nie wykorzystywać wprowadzenia euro jako pretekstu do podnoszenia cen i zapewnić uczciwe przeliczenie cen towarów i usług. Otrzymają oni specjalnie stworzony w tym celu znak i będą mogli oznaczać nim miejsca sprzedaży towarów, świadczenia usług. Litewski Bank Narodowy Lietuvos bankas zadba o trzeci kierunek komunikacji zapoznanie mieszkańców, zarządców gotówką, z nową walutą, środkami jej zabezpieczenia, także trybem wymiany. Już są prowadzone organizowane przez Litewski Bank Narodowy Lietuvos bankas szkolenia dla pracowników handlu, 30

31 poczty, innych osób, których codzienna praca jest związana z gotówką. oprócz reklamy społecznej w mediach przewiduje się do każdego domu wysłać pakiet z informacją o banknotach i monetach euro. Strona internetowa tu można znaleźć pożyteczną informację o procesie wprowadzania euro na Litwie: to nowości, kalendarz wprowa- dzania euro, przedsięwzięcia, banknoty i monety euro itp. Bezpłatna eurolinia telefonując pod ten numer uzyskają Państwo odpowiedzi na interesujące Państwa pytania o euro, o procesie wprowadzania euro na Litwie, o banknotach i monetach euro, uzyskają Państwo ważną informację o przyszłej walucie. informacja o banknotach euro, oraz ich zabezpieczeniu. Informacja dostępna pod innymi numerami telefonów: w sprawie praktycznych zagadnień wprowadzenia euro tel. (8 5) lub (8 5) (Minis- terstwo Finansów republiki Litewskiej); w sprawie trybu wymiany gotówki, punktów wymiany i środków zabezpieczenia euro tel. (8 5) (Litewski Bank Narodowy Lietu- vos bankas ); dla przedsiębiorców o kampanii uczciwego przeliczania cen, ogłaszaniu podwójnych cen i innych aktualiach tel. (8 706) , (8 706) (Mi- nisterstwo Gospodarki republiki Litewskiej); dla użytkowników o wskazywaniu cen w miejscach sprzedaży i świadczenia usług oraz konsultacje na inne aktualne tematy związane z wprowadzeniem euro tel. (8 5) (Państwowa Służba ochro- ny Praw Konsumenta); w sprawie emerytur, zasiłków i innych świadczeń socjalnych w euro tel lub (8 5) , sodrainfo@sodra.lt lub należy zwracać się do najbliższego wydziału terytorialnego Sodra ( Ubezpieczenia społeczne ); w sprawie podatków tel lub (8 5) (Państwowy Urząd Skarbowy). 31

32 isbn do tego wydania zostały wybrane najczęściej zadawane przez mieszkańców pytania dotyczące wspólnej waluty Unii europejskiej euro oraz zamiaru Litwy wprowadzenia euro, zadawane instytucjom przygotowującym wprowadzenie euro. odpowiedzi zostały opracowane zgodnie z Narodowym Planem wprowadzenia euro zatwierdzonym przez rząd republiki Litewskiej, Ustawą o wprowadzeniu euro w republice Litewskiej, materiałami i publikacjami umieszczonymi na stronach internetowych Komisji europejskiej i europejskiego Banku Centralnego, z innymi źródłami. Lietuvos bankas, 2014 Designer Vaidotas Skolevičius W publikacji zostały wykorzystane wizerunki oraz materiały informacyjne Komisji Europejskiej oraz Europejskiego Banku Centralnego, ilustracje z Litewskiego Banku Narodowego Lietuvos bankas, z foto archiwum eu.fotolia.com, zdjęcia fotografów A. Baltėnasa, R. Ginaitisa i D. Labutisa (ELTA). Wydał Litewski Bank Narodowy Lietuvos bankas, Gedimino pr. 6, LT Vilnius. Nakład egz. Wydrukowała UAB Lodvila,