Wpisany przez Stanisław Mazan Wtorek, 09 Grudzień :10 - Data ostatniej modyfikacji Czwartek, 29 Lipiec :56

Transkrypt

1 HISTORIA 22 grudnia 2008 r. minęło 43 lata od oddania do użytku nowego budynku sądowego. Stanął on na miejscu zniszczonego w czasie II wojny światowej gmachu Sądu Okręgowego wybudowanego w czasie rozbiorów. Jasło, które w drugiej połowie XIX wieku wchodziło w skład monarchii Austro-Węgierskiej podejmowało starania o utworzenie w mieście sądu co znacznie podniosłoby jego rangę. Starania władz miasta o utworzenie sądu zostały uwieńczone sukcesem w 1888 roku. Na mocy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 24 kwietnia 1888 roku powołany został w Jaśle Sąd Obwodowy, który rozpoczął urzędowanie z dniem 1 grudnia tego roku w olbrzymim gmachu przy obecnej ul. Armii Krajowej. Był on sądem pierwszej instancji dla miasta Jasła i ośmiu sądów powiatowych. Okręg tego sądu obejmował 330 gmin katastralnych. Trybunałem apelacyjnym dla Sądu Obwodowego w Jaśle był Cesarsko Królewski Sąd Krajowy Wyższy w Krakowie. W 1914 roku w skład okręgu Sądu Obwodowego w Jaśle wchodziły Sądy Powiatowe w Bieczu, Brzostku, Dukli, Frysztaku, Gorlicach, Krośnie i Żmigrodzie. 1 stycznia 1919 roku polskie Ministerstwo Sprawiedliwości objęło administrację w byłym zaborze austriackim. Struktura sądownictwa nie została zmieniona, zmieniono natomiast nazewnictwo. Sąd Obwodowy został przemianowany na Sąd Okręgowy, a CK Sąd Krajowy Wyższy stał się Sądem Apelacyjnym. Z dniem 1 stycznia 1929 roku weszły w życie przepisy nowego prawa o ustroju sądów powszechnych, które zunifikowały system sądownictwa na obszarze całej Rzeczpospolitej. Sądami pierwszej instancji stały się sądy grodzkie, a poważniejszymi sprawami zajmowały się sądy okręgowe od orzeczeń których można się było odwołać do sądu apelacyjnego. 1 / 6

2 1 października 1934 roku Sąd Okręgowy w Jaśle poszerzył się o okręgi sądów grodzkich w Baligrodzie, Bukowsku, Lesku, Lutowiskach, Rymanowie, Sanoku i Ustrzykach Dolnych, które weszły w skład Wydziału Zamiejscowego w Sanoku Sądu Okręgowego w Jaśle oraz o okręg Sądu Grodzkiego we Frysztaku. Kolejna zmiana granic Sądu Okręgowego w Jaśle nastąpiła 1 czerwca 1937 roku, kiedy to do okręgu Sądu Okręgowego w Jaśle włączony został Sąd Grodzki w Brzozowie. Z tym samym dniem właściwość miejscowa Wydziału Zamiejscowego w Sanoku Sądu Okręgowego w Jaśle rozciągnięta została na okręg tego sądu. W okresie okupacji niemieckiej struktura polskiego sądownictwa pozostała niezmieniona i podlegała nadzorowi władz niemieckich. We wrześniu 1944 roku decyzją władz niemieckich ludność miasta Jasła została wysiedlona, a Niemcy przystąpili do systematycznego, planowego palenia i niszczenia miasta. Przestały wtedy działać urzędy w tym sąd, który został doszczętnie zniszczony. W tej sytuacji Kierownik Resortu Sprawiedliwości Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego jako tymczasowej władzy wykonawczej wydał rozporządzenie na mocy którego od 11 grudnia 1944 roku do czasu zorganizowania Sądu Okręgowego w Jaśle, okręg tego sądu włączony został do okręgu Wydziału Zamiejscowego w Sanoku Sądu Okręgowego w Jaśle. Po wyparciu Niemców przez wojska sowieckie ludność powróciła do miasta. Z dniem 17 stycznia 1945 roku w Jaśle rozpoczęły działalność organy władzy administracyjnej. 2 / 6

3 Wygospodarowano wówczas budynek dla Sądu Grodzkiego przy ul. Bednarskiej, który podjął urzędowanie. Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z 29 marca 1945 została ustanowiona od dnia 1 maja 1945 roku dla Sądu Okręgowego w Jaśle tymczasowa siedziba w Krośnie, a sąd ten wszedł w skład okręgu Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie utworzonego z dniem 1 maja 1945 r. W strukturach Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie Sąd Okręgowy w Jaśle pozostawał do 1 stycznia 1946 roku, kiedy to na powrót został włączony do okręgu Sądu Apelacyjnego w Krakowie. Władze miasta czyniły starania o powrót do Jasła Sądu Okręgowego z jego tymczasowej siedziby w Krośnie. W tym celu wyremontowano budynek przy ul. Sokoła do którego z dniem 1 kwietnia 1949 roku został przeniesiony do Jasła Sąd Okręgowy z jego tymczasowej siedziby w Krośnie. Budynek ten służył sądownictwu do 1965 roku. Wchodzące w skład okręgu Sądu Okręgowego w Jaśle sądy grodzkie w Brzostku, Dukli i Baligrodzie nie zostały uruchomione po wyzwoleniu spod okupacji niemieckiej i z dniem 1 lipca 1949 roku zostały zniesione. Z tą samą datą zostały zniesione Sądy Grodzkie we Frysztaku, Rymanowie, Żmigrodzie i włączone do okręgów sądów grodzkich odpowiednio w Krośnie, Sanoku i Jaśle. Z dniem 1 stycznia 1950 roku zniesiony został także Sąd Grodzki w Bieczu i włączony do okręgu Sądu Grodzkiego w Gorlicach. Od 1 lipca 1949 roku sądem odwoławczym dla Sądu Okręgowego w Jaśle był Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, który został zniesiony z końcem roku Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 27 listopada 1950 roku o dostosowaniu sądów powszechnych do nowych przepisów ustrojowych i o zniesieniu sądów zbędnych zreorganizowało sądownictwo dostosowując je do nowego podziału administracyjnego. Z dniem 1 stycznia 1951 roku Sąd Okręgowy w Jaśle został zniesiony, natomiast Sąd Grodzki w Jaśle stał się Sądem Powiatowym dla powiatu jasielskiego. Sąd ten rozpoznawał sprawy cywilne, karne, powierzono mu prowadzenie i zakładanie ksiąg 3 / 6

4 wieczystych i zbiorów dokumentów. Tym samym rozporządzeniem Sądowi Powiatowemu w Jaśle powierzono prowadzenie rejestrów handlowych i innych przekazanych ustawami sądom powiatowym z wyjątkiem rejestrów handlowych statków morskich dla okręgów Sądów Powiatowych w Jaśle, Gorlicach i Krośnie. Sądem odwoławczym dla Sądu Powiatowego w Jaśle stał się Sąd Wojewódzki w Rzeszowie. W 1957 roku w Sądzie Powiatowym w Jaśle utworzony został Wydział dla Nieletnich ( Sąd dla Nieletnich ) dla okręgów Sądów Powiatowych w Brzozowie, Gorlicach, Jaśle Krośnie, Lesku, Sanoku i Ustrzykach Dolnych. Sąd ten rozpoznawał sprawy karne nieletnich. Od 1 stycznia 1965 roku sąd powiatowy przestał prowadzić księgi wieczyste, a ich prowadzenie przejęło Państwowe Biuro Notarialne w Jaśle. Zmiany w podziale administracyjnym kraju dokonane ustawą z 28 maja 1975 roku o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych spowodowały zmianę struktury organizacyjnej sądownictwa powszechnego. Wymiar sprawiedliwości dostosowano do nowego podziału administracyjnego w wyniku którego zlikwidowano powiaty a liczbę województw zwiększono do 49. W miejsce Sądu Powiatowego w Jaśle utworzony został sąd rejonowy do rozpatrywania spraw z terenu miast Biecz i Jasło oraz gmin : Biecz, Dębowiec, Jasło, Kołaczyce, Krempna, Lipinki, Nowy Żmigród, Skołyszyn i Tarnowiec. Sąd ten nadal pozostał sądem pierwszej instancji i wszedł w skład nowo utworzonego okręgu Sądu Wojewódzkiego w Krośnie jako sądu drugiej instancji. Instancyjnie zaczął mu podlegać 1 stycznia 1976 roku. Sąd ten składał się z trzech wydziałów: cywilnego, karnego i nieletnich. Właściwość tych wydziałów została ograniczona obszarem właściwości miejscowej sądu rejonowego. Rejestry które prowadził dotychczas sąd powiatowy zostały przekazane do Sądu Rejonowego w Krośnie jako sądu w którym miały siedzibę organy władzy i administracji państwowej. Z dniem 8 lipca 1980 roku zmieniono nazewnictwo Wydziału dla Nieletnich na Wydział Rodzinny i Nieletnich ( Sąd Rodzinny ). W następnych latach nastąpiło poszerzenie właściwości rzeczowej spraw rozpoznawanych w tym wydziale. W 1985 roku przeprowadzono reformę prawa pracy i ubezpieczeń społecznych. Rozpatrywanie spraw pracowniczych i ubezpieczeniowych zostało przekazane sądownictwu powszechnemu. Doprowadziło to do utworzenia z dniem 1 lipca 1985 roku w jasielskim sądzie wydziału pracy do spraw z zakresu prawa pracy. Instancją odwoławczą dla spraw rozpatrywanych w tym wydziale był Wydział Pracy w Sądzie Wojewódzkim w Rzeszowie, a od 1 lipca 1995 roku Sąd Wojewódzki w Krośnie Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Przemiany ustrojowe do których doszło w 1989 roku spowodowały poszerzenie kompetencji sądów. Pozasądowy organ wymiaru sprawiedliwości jakim było kolegium do spraw wykroczeń 4 / 6

5 stopnia podstawowego z dniem 3 lipca 1990 roku przeszło pod bezpośredni nadzór prezesa sądu, a sąd rejonowy stał się organem odwoławczym od rozstrzygnięć tego kolegium. Stan taki istniał do 15 października 2001 roku, kiedy to kolegium do spraw wykroczeń przy Sądzie Rejonowym w Jaśle zostało zlikwidowane a w jasielskim sądzie utworzono Sąd Grodzki (Wydział Grodzki ). Rozpatruje on niektóre sprawy z zakresu właściwości rzeczowej sądu rejonowego określone wspólnym mianownikiem mniejszej wagi, w tym sprawy o wykroczenia. Pierwowzorem tego wydziału był utworzony w Sądzie Rejonowym w Jaśle rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z 27 listopada 1999 r. Wydział Cywilno Karny działający od 1 stycznia 2000 r. do 14 października 2001 r. Wobec zmian wynikających z ustawy prawo o notariacie Minister Sprawiedliwości 28 maja 1991 roku wydał rozporządzenie na mocy którego w Sądzie Rejonowym w Jaśle utworzony został Wydział Ksiąg Wieczystych dla obszaru właściwości tego sądu. Wydział ten rozpoczął swą działalność z dniem 15 kwietnia 1992 roku, kiedy to nastąpiło zniesienie Oddziału Państwowego Biura Notarialnego w Krośnie z siedzibą w Jaśle. Obecnie Sąd Rejonowy w Jaśle jest sadem pierwszej instancji w pełnym zakresie właściwości przewidzianej przepisami ustaw procesowych. Organem sądu jest prezes sądu. Jest to jednoosobowy organ zwierzchni wobec sędziów i pracowników sadu. Kieruje on sądem i reprezentuje go na zewnątrz wobec władz i urzędów, zarządza środkami osobowymi i materialnymi, prowadzi tzw. politykę kadrową (min. sprawy awansów w zakresie nie zastrzeżonym dla innych organów, kierowanie personelem administracyjnym i pomocniczym, usprawnianie organizacji i techniki pracy sądu, szkolenia pracowników, terminowa sprawozdawczość, rozpatrywanie skarg i wniosków, itp.). Prowadzeniem sekretariatu prezesa sądu zajmuje się oddział administracyjny. Do zakresu jego działania należą min. sprawy kadrowe pracowników administracyjnych i obsługi z wyłączeniem spraw kadrowych osób zatrudnionych na stanowiskach kierowniczych, sprawy socjalne, sprawozdawczość statystyczna, administracja terenu budynku i pomieszczeń sądowych, sprawy bezpieczeństwa i higieny pracy. Na stanowiskach nieurzędniczych zatrudnionych jest 6 osób. W 2005 roku do jasielskiego sądu wpłynęło ogółem spraw. Do załatwienia w roku następnym pozostało 1176 spraw. Jasielski sąd jest drugim co do wielkości sądem rejonowym w okregu Sądu Okręgowego w Krośnie, który jest sądem drugiej instancji. Sąd Rejonowy w Jaśle rozpatruje sprawy z terenu Gminy Miasto Jasło oraz gmin: Brzyska, Dębowiec, Jasło, Kołaczyce, Krempna, Nowy żmigród, Osiek Jasielski, Skołyszyn i Tarnowiec położonych na obszarze 831 km kw. i zamieszkałych przez osób. Szereg reorganizacji i reform sądownictwa spowodował, że nowoczesny i funkcjonalny niegdyś budynek sądowy stał się za mały, by sprostać potrzebom społeczeństwa na miarę potrzeb XXI wieku. W celu poprawy warunków lokalowych przeprowadzono szereg prac remontowych i modernizacyjnych. W latach wykonano nadbudowę poddasza na części administracyjnej z przeznaczeniem na gabinety dla sędziów. Od połowy 2005 roku trwa budowa nowej części budynku sądowego od strony ulicy Sobieskiego. Poszerzenie bazy lokalowej zapewni właściwe warunki dla rozstrzygania spraw w interesie mieszkańców powiatu jasielskiego. 5 / 6

6 6 / 6