Program nauczania języka angielskiego dla II etapu kształcenia w klasach IV VI szkoły podstawowej

Transkrypt

1 Dorota Wosińska Program nauczania języka angielskiego dla II etapu kształcenia w klasach IV VI szkoły podstawowej zgodny z podstawą programową z dnia 27 sierpnia 202 r. Przede wszystkim obserwuj dziecko, ucz się je rozumieć i kochać, dopiero wówczas nauczysz je czytać. Janusz Korczak

2 Konsultacja merytoryczna: Barbara Tittenbrun, Halina Tyliba Redakcja merytoryczna: Małgorzata Mostek Redakcja językowa: Elżbieta Gola NOWA ERA Sp z o.o. ISBN Nowa Era Sp. z o.o. Aleje Jerozolimskie 46D, Warszawa Skład i łamanie: Studio BELLE-AMI,

3 . Spis treści. Charakterystyka programu 5.. Metryczka programu 5.2. O Autorce 5.3. Uczestnicy procesu edukacyjnego Uczniowie Nauczyciele Rodzice 7 2. Warunki realizacji programu Liczebność klas/grup Miejsce pracy 8 3. Założenia programu Podejście holistyczne Kompetencja interkulturowa Podejście komunikacyjno-zadaniowe Indywidualizacja nauczania Autonomia i umiejętność dokonywania samooceny Korelacja międzyprzedmiotowa Umiejętność zdawania egzaminów 0 4. Cele edukacyjne i zadania szkoły Ogólne cele kształcenia Cele kształcenia w zakresie języków obcych Cele edukacji językowej według europejskiego systemu opisu kształcenia językowego 4.4. Cele w zakresie komunikacji interkulturowej 4.5. Cele w zakresie autonomii pracy ucznia 5. Treści nauczania Zakres tematyczny słownictwo Gramatyka Funkcje językowe Sprawności językowe 4 6. Realizacja programu procedury osiągania celów Metody nauczania Formy pracy Techniki pracy Techniki nauczania słownictwa Techniki nauczania gramatyki Sprawności receptywne Techniki rozwijające sprawność rozumienia ze słuchu Techniki rozwijające sprawność czytania ze zrozumieniem Sprawności produktywne Techniki rozwijające sprawność mówienia Techniki rozwijające sprawność pisania Korelacja międzyprzedmiotowa Realizacja treści kulturoznawczych i proeuropejskich 24

4 6.6. Wdrażanie indywidualizacji nauczania Uczeń o specjalnych potrzebach edukacyjnych Praca z uczniem dyslektycznym Uczeń z nadpobudliwością ruchową Uczeń zdolny Wdrażanie autonomii i samodoskonalenia Przewidywane osiągnięcia uczniów Kontrola i ocena osiągnięć uczniów Kontrola bieżąca Kontrola okresowa Przykładowe kryteria oceniania Wdrażanie do samooceny Karty samooceny Portfolio językowe Ocena pracy nauczyciela Motywowanie uczniów do nauki Przykładowe scenariusze lekcji 4. Sugerowane środki dydaktyczne przydatne w realizacji programu 47.. Literatura do nauki języka angielskiego Literatura z zakresu doradztwa metodycznego Bibliografia 47

5 . Charakterystyka programu.. Metryczka programu Przedmiot nauczania: język angielski Etap edukacyjny: klasy IV VI szkoły podstawowej (II etap edukacyjny) Wymiar godzinowy: Zgodnie z podstawą programową kształcenia ogólnego z 27 sierpnia 202 r. program zakłada realizację 290 godzin języka angielskiego w klasach IV-VI szkoły podstawowej, w sumie 9 godzin tygodniowo w trzyletnim cyklu kształcenia. Rozkład godzin nie jest ściśle określony dla poszczególnych lat. Dyrektor szkoły decyduje, ile godzin zostanie przeznaczonych na naukę języka obcego w klasie czwartej, piątej i szóstej w danym roku szkolnym. Rozkład godzin może zatem być następujący: po 3 godziny tygodniowo w klasie IV, V i VI. Adresaci programu: Program jest adresowany do nauczycieli języka angielskiego uczących w klasach IV VI, dyrektorów sprawujących nadzór pedagogiczny oraz rodziców, zainteresowanych przebiegiem kształcenia językowego swoich dzieci. Podstawa prawna: Rozporządzenie Ministra Edukacji z dnia 27 sierpnia 202 roku (załącznik nr 2 do Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 202 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. Nr 0 z 202 r., poz. 977) w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Poziom biegłości językowej: W kontekście europejskiego systemu opisu kształcenia językowego II etap edukacyjny nawiązuje w większości wymagań do poziomu A, z zastrzeżeniem, że ESOKJ został opracowany dla uczniów dorosłych. Podstawa programowa dopuszcza uzyskanie wyższego poziomu, wykraczającego poza A, jeśli grupa uczniów zaczęła naukę na wyższym poziomie niż zakładany i /lub jest to grupa uczniów utalentowanych, którzy dzięki podziałowi na grupy zaawansowania mieli sposobność pracy w zwiększonym tempie i o wyższym stopniu trudności..2. O Autorce Dorota Wosińska jest absolwentką filologii angielskiej Uniwersytetu Opolskiego. Obecnie pracuje jako nauczyciel akademicki i metodyk nauczania języków obcych w pracowni nauczania językowego dzieci w Wyższej Szkole Lingwistycznej w Częstochowie. Jest współtwórcą koncepcji programowej prywatnej szkoły podstawowej Akademia Soward powstałej przy Wyższej Szkole Lingwistycznej. Od 20 r. piastuje stanowisko koordynatora projektu unijnego WSL liderem w efektywnym kształceniu nauczycieli, którego celem jest wypracowanie nowego, skutecznego modelu praktyk pedagogicznych. Jest autorką wielu publikacji, w tym współautorką książki Nauczanie języka angielskiego: dobre lekcje ciekawe pomysły..3. Uczestnicy procesu edukacyjnego.3.. Uczniowie W ofercie szkół język angielski znajduje się na pierwszym miejscu wśród propozycji w zakresie nauki języków obcych. Wprowadza się go stopniowo do procesu dydaktycznego już od wieku przedszkolnego. Szkoły podstawowe często ten właśnie język uwzględniają jako obowiązkowy w programie nauczania wczesnoszkolnego. Dlatego należy wziąć pod uwagę, że uczniowie klas IV w momencie podjęcia nauki tego języka na drugim etapie swojej edukacji posiadają już pewne przygotowanie językowe. Tym samym warto pamiętać, że poziom biegłości językowej beginners przestaje być charakterystyczny dla tych uczniów, będą oni reprezentowali raczej poziom false beginners. Z tego powodu charakterystyczną cechą uczniów II etapu edukacyjnego w zakresie języka obcego, w przeciwieństwie do uczniów bloku nauczania zintegrowanego, którzy rozpoczynają prawdziwą naukę języka od początku, będzie pewne zróżnicowanie pod względem posiadanej wiedzy i nabytych umiejętności (mixed ability classes). Program opracowany jest z myślą o uczniach, których wiedza językowa na wyjściu pozwala na komunikację w stopniu podstawowym. Zatem uczeń kończący klasę III powinien * : ) wiedzieć, że ludzie posługują się różnymi językami i aby się z nimi porozumieć, trzeba nauczyć się ich języka (motywacja do nauki języka obcego); * Rozporządzenie Ministra Edukacji z dnia 27 sierpnia 202 roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół.

6 6 Program nauczania języka angielskiego dla II etapu kształcenia w klasach IV VI szkoły podstawowej 2) umieć zareagować werbalnie i niewerbalnie na proste polecenia nauczyciela; 3) rozumieć wypowiedzi ze słuchu: a) rozróżniać znaczenie wyrazów o podobnym brzmieniu, b) rozpoznawać zwroty stosowane na co dzień i potrafić się nimi posługiwać, c) rozumieć ogólny sens krótkich opowiadań i baśni przedstawianych także za pomocą obrazów, gestów, d) rozumieć sens prostych dialogów w historyjkach obrazkowych (także w nagraniach audio i wideo); 4) czytać ze zrozumieniem wyrazy i proste zdania; 5) zadać pytania i udzielać odpowiedzi w ramach wyuczonych zwrotów, recytować wiersze, rymowanki i śpiewać piosenki, nazywać obiekty z otoczenia i opisywać je, brać udział w miniprzedstawieniach teatralnych; 6) umieć przepisać wyrazy i zdania; 7) w nauce języka obcego nowożytnego umieć korzystać ze słowników obrazkowych, książeczek, środków multimedialnych; 8) umieć współpracować z rówieśnikami w trakcie nauki. Na efektywność procesu kształcenia mają wpływ również inne czynniki, np. indywidualne i rozwojowe cechy uczniów. Ze względu na dynamiczny rozwój emocjonalny i osobowościowy uczniowie klas IV VI sytuują się na przełomie następujących stadiów rozwojowych: młodszego wieku szkolnego (klasa IV, 0 lat), wieku dorastania (klasy V VI, 2 3 lat). Wspólną cechą wszystkich uczących się jest wielozmysłowy sposób odbioru rzeczywistości. Każdy uczeń reaguje na informacje i zapamiętuje je, uaktywniając inny, preferowany przez niego zmysł, kształtując w sobie osobisty system sensoryczny, który określa wypracowywane przez niego odpowiednie strategie uczenia się. W każdej klasie/grupie znajdą się osoby o odmiennych systemach sensorycznych: wzrokowcy, słuchowcy i kinestetycy. Każda z nich wymaga innych technik przekazywania, przetwarzania i zapamiętywania informacji, zatem proces nauczania powinien obfitować w ciekawe, zróżnicowane ćwiczenia angażujące wiele zmysłów, tak aby każdemu uczniowi umożliwić skorzystanie z własnych strategii uczenia się, odpowiednich dla danego typu modalności. Inne cechy właściwe uczniom poszczególnych stadiów rozwojowych * : Grupa I uczniowie w młodszym wieku szkolnym (uczniowie klasy IV): odróżniają świat fikcyjny od świata realnego, wciąż odczuwają potrzebę zabaw, potrafią w sposób wnikliwy obserwować zjawiska i przedmioty, chętnie nawiązują współpracę z rówieśnikami, potrafią pracować w parach i w grupach, mają silne poczucie sprawiedliwości. Ponadto: z jednostki o postawie egocentrycznej wykształca się jednostka otwarta na innych, myślenie konkretne, obrazowe dziecko zaczyna uzupełniać myśleniem abstrakcyjnym, rośnie umiejętność rozumienia zależności między elementami stanowiącymi pewną całość, pojawiają się sądy i opinie dotyczące możliwości rozwiązywania problemów, nauczyciel wciąż pozostaje autorytetem. Grupa II uczniowie w wieku dorastania (uczniowie klasy V i VI): wzrastają możliwości rozumienia pojęć abstrakcyjnych, oderwanych od konkretnych przedmiotów lub ich wyobrażeń, rozwija się pamięć logiczna, następuje przełom w zakresie możliwości twórczych ucznia, wzrasta potrzeba samodzielności; uczniowie potrafią dostrzegać problemy i chcą je samodzielnie rozwiązywać. Pozwala to na kształtowanie umiejętności poznawczych i zainteresowań, wydłuża się czas koncentracji, pojawia się nadpobudliwość emocjonalna w postaci nagłych zmian nastrojów, drobne niepowodzenia czy porażki mogą doprowadzić do stanu zniechęcenia, występuje silna potrzeba akceptacji ze strony rówieśników i dzieci starszych, osłabia się wpływ nauczyciela Nauczyciele Nauczyciel jako współtwórca II etapu kształcenia, a zarazem odbiorca niniejszego programu, powinien posiadać kwalifikacje potrzebne do nauczania języka angielskiego w szkole podstawowej, określone rozporządzeniem Ministra * Scott, W.A. and Ytreberg, H. L. (99). Teaching English to Children. Longman.

7 Charakterystyka programu 7 Edukacji Narodowej i Sportu z 2 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli. Ponadto, kierując się założeniami reformy, które jasno postulują przesunięcie działań dydaktycznych na osobę ucznia (learner-centeredness), nauczyciel powinien umieć zaakceptować swoją nową rolę określoną przez tę reformę. Nowoczesny nauczyciel na II etapie edukacyjnym jest przede wszystkim dobrym organizatorem *, który poprzez trafnie dobrane treści, formy aktywności, pomoce dydaktyczne oraz właściwą, przyjazną atmosferę zmotywuje uczniów do komunikacji językowej. Jest również nauczycielem-doradcą inicjującym kształtowanie postawy odpowiedzialności i wskazuje efektywne drogi przyswajania wiedzy, wykorzystywania jej w praktyce i kształtowania umiejętności. Spełnia on więc funkcję wspierającą, pomocną w rozwoju samodzielności ucznia. Rola ta wymaga dostarczania pozytywnej informacji zwrotnej, tak aby przyczynić się do wykształcenia u ucznia pozytywnego obrazu samego siebie i poczucia własnej wartości. Ma to bardzo duże znaczenie na tym etapie rozwoju, gdyż dzieci, począwszy od klasy IV, przechodzą do klas wyższych, w których po raz pierwszy pojawiają się oceny numeryczne. Dla wielu uczniów przejście od oceniania opisowego do oceniania numerycznego jest bardzo stresujące. Tylko wspierająca, akceptująca postawa nauczyciela pomoże uczniowi wykreować swoją pozytywnie odbieraną tożsamość, a w późniejszym czasie zaowocuje motywacją wewnętrzną i lepszymi wynikami w nauce. Nauczyciel powinien również być gotowy do podejmowania i inicjowania aktywności twórczej i innowacyjnej. Na początku XXI wieku nie wystarcza już bowiem wyposażenie ucznia w odpowiedni zasób wiedzy z różnych dziedzin życia, nauczenie go w odtwórczy sposób przekazywania nabytej wiedzy czy rozwiązywania zadań za pomocą pamięciowo opanowanych reguł i wzorów. W systemie wychowania, polegającym na przyswajaniu encyklopedycznej wiedzy, na przekazywaniu i dzieleniu się gotowymi wiadomościami, traci możliwość pozyskiwania ucznia i obudzenia w nim pragnienia wiedzy. Nauczyciel powinien jednocześnie prezentować postawę refleksyjną, czyli umiejętność czerpania inspiracji dla krytycznych i twórczych przemyśleń własnego doświadczenia i własnej praktyki wychowawczej (S. Wołoszyn 995:88). Tego rodzaju aktywność i postawa jest bardzo ważna dla uczniów, zgodnie z opinią, że: twórczego ucznia będzie w stanie wychować tylko twórczy nauczyciel (V. Spousta, 2000:57). Zmieniające się realia w zjednoczonej Europie wymuszają również nową rolę społeczną nauczyciela jako instruktora interkulturowego (M. Kłębowska, 999: 37). Jego głównym zadaniem jest wychowanie międzykulturowe prowadzące do partnerskiego współżycia i pokoju, lecz bez usilnego dążenia do harmonii oraz pomoc uczniom w interpretowaniu informacji z dostępnych źródeł i kwestionowanie stereotypów (Bandura, 2002: 57). Tak więc nauczyciel w swojej pracy, przez dobór pomocy dydaktycznych, np. tekstów oraz filmów w wersji oryginalnej, powinien wskazywać na podobieństwa i różnice kulturowe i na ich podstawie pomagać uczniom kształtować obiektywne, wolne od uprzedzeń opinie. W myśl ustaleń Strategii Lizbońskiej ** nauczyciel europejski nie jest jedynie przedmiotowcem wykładającym dany przedmiot, ale osobą wykazującą się szeregiem kompetencji uniwersalnych. W pierwszym rzędzie jego rolą jest przygotowanie młodych ludzi do uczenia się przez całe życie, ciągłego zdobywania nowej wiedzy i umiejętności, samodzielnego korzystania z zasobów informacyjnych, budowania zdolności komunikacji, współpracy z innymi, rozwiązywania problemów. Podsumowując, współczesny nauczyciel powinien pomagać uczniowi zdobyć zarówno wiadomości, jak i umiejętności, które pomogą mu swobodnie pogłębiać swoją wiedzę przez całe życie Rodzice Rodzina i szkoła to dwa środowiska, które mają ogromny wpływ na rozwój dzieci. Rodzice rozpoczynają proces edukacji swoich dzieci, wpajając im wartości, rozbudzając uczucia i motywację, kształtując wyobraźnię. Szkoła kontynuuje tę edukację, rozwija i pogłębia treści i wartości wyniesione z domu. Nie są to, jak widać, środowiska antagonistyczne, wręcz przeciwnie, w szkole i w nauczycielach rodzice powinni znajdować sojuszników, a współdziałanie z nimi należy opierać na zaufaniu, życzliwości i wzajemnym szacunku. Tylko taka efektywna współpraca może przynieść wymierne korzyści nauczycielom i rodzicom, a przede wszystkim zapewnić harmonijny i dynamiczny rozwój dziecka. Program ma na celu przybliżenie rodzicom założeń programowych, metod i technik używanych w procesie nauczania języka angielskiego, zgodnych z rozwojem poznawczym i możliwościami percepcyjnymi dziecka na drugim etapie kształcenia. Program prezentuje także przewidywane osiągnięcia językowe ucznia po ukończeniu czwartej i szóstej klasy. Mają one uzmysłowić i urealnić oczekiwania rodzica względem kompetencji językowych jego dziecka. * Kłębowska, M. (999). The role of the foreign language teacher: an analysis of teacher s perceptions and their role behaviour. Network. A Journal for English Language Teacher Education 2/2 Bandura, E. (2002). Ewaluacja kompetencji interkulturowej. W: Komorowska, H. (red.) Ewaluacja w nauce języka obcego. Wydawnictwa Uniwersytetu w Białymstoku. ** Opracowano na podstawie dokumentu z sierpnia 2005 r: Strategia Rozwoju Edukacji na lata , Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu.

8 8 Program nauczania języka angielskiego dla II etapu kształcenia w klasach IV VI szkoły podstawowej 2. Warunki realizacji programu Zgodnie z zaleceniami nowej podstawy programowej warunkiem rozwijania umiejętności językowych jest zapewnienie uczniowi kontynuacji nauki języka obcego nowożytnego, rozpoczętej w I etapie edukacyjnym. Nauczyciele języka obcego nowożytnego w II etapie edukacyjnym powinni właściwie określić i wykorzystać zdobyte wcześniej przez uczniów umiejętności. W żadnym wypadku nie należy rozpoczynać nauki od początku. Powinni nawiązać współpracę z wychowawcą oraz skontaktować się z nauczycielem prowadzącym naukę języka w klasach niższych, aby dobrać odpowiedni program nauczania i podręcznik w klasach IV VI. 2.. Liczebność klas/grup Realizacja programu możliwa jest nawet przy dużej liczbie uczniów, zakłada się bowiem, że już od początku klasy IV istnieje możliwość podziału na grupy w zależności od stopnia zaawansowania znajomości języka. Liczba grup językowych oraz podział na poziomy zaawansowania zależy od tego, ilu jest uczniów, jakie są możliwości danej szkoły oraz od decyzji dyrektora. Tak zoptymalizowane warunki na lekcjach języka obcego mają zapewnić każdemu uczniowi dogodne warunki do skutecznego opanowania treści programowych zaplanowanych na poszczególne lata Miejsce pracy Oprócz wyposażenia standardowego (przez które rozumie się ławki, krzesła, biurko nauczyciela, tablicę) sala szkolna, w której odbywają się zajęcia języka obcego, powinna być wyposażona w słowniki dwujęzyczne, niezbędne środki audiowizualne, takie jak: odtwarzacz CD czy dodatkowo odtwarzacz DVD (magnetowid). Sala powinna być przestronna. Ułatwia to stosowanie różnorodnych technik pracy, np. pracy w parach, grupach czy jakichkolwiek aktywności wykorzystujących ruch. Dobrze jest, aby nauczyciel wygospodarował też miejsce na tzw. English Corner z książkami, czasopismami, przedmiotami przywiezionymi z krajów anglojęzycznych czy pracami uczniów. Pozwoli to na stworzenie atmosfery, w której uczniowie będą uczyli się języka angielskiego całym ciałem, włączając oprócz świadomego umysłu również ten nieświadomy. * Podczas realizacji programu istnieje także możliwość wykorzystywania technik multimedialnych, dlatego wskazany jest dostęp do sali komputerowej. Szkoła powinna również zapewnić uczniowi możliwość uzupełnienia i pogłębienia wiedzy oraz kompetencji językowych w ramach zajęć pozalekcyjnych w formie np. kółek zainteresowań i innych zajęć dodatkowych organizowanych zarówno dla uczniów mających trudności w nauce, jak i dla uczniów szczególnie uzdolnionych. 3. Założenia programu 3.. Podejście holistyczne W dobie wielu przemian dydaktyczno-wychowawczych, jakie dokonują się w edukacji XXI wieku, zrodziła się potrzeba nowej jakościowo szkoły, która w sposób podmiotowy traktuje i wspiera wszystkich uczestników procesu edukacyjnego. Dlatego program został oparty na zasadach pedagogiki Gestalt, która wytycza holistyczny kierunek postrzegania świata i człowieka. Oznacza to, że należy koncentrować się na emocjonalnej i poznawczej sferze uczenia się, dbając zarazem o integrację i interakcję. Głównymi celami wychowania według pedagogiki Gestalt jest zindywidualizowane podejście do ucznia, który jak każdy człowiek zasługuje na szacunek. To podmiotowe podejście do ucznia podyktowane jest tym, że każdy uczeń jest osobną jednostką o innym typie psychofizycznym, pochodzi z innego środowiska, posiada inne zainteresowania, zdolności i doświadczenia życiowe. Chcąc wyjść naprzeciw każdemu z uczących się, należy, według pedagogiki Gestalt, stworzyć atmosferę sprzyjającą partnerstwu i twórczej współpracy ze wszystkimi uczestnikami procesu kształcenia. Takie uczenie ma za zadanie wspierać indywidualny rozwój całego człowieka, uwzględniając zarówno jego umysł, serce, emocje, jak i ducha. Jest to również podejście, które promuje samodoskonalenie, samodzielność oraz odpowiedzialność za siebie, własne decyzje, swoje życie i zdrowie, a także życie i zdrowie innych, współdziałanie i partnerstwo. Zdobywanie wiedzy i umiejętności odbywać się powinno zatem w atmosferze radości, pogody, twórczego zaangażowania, intelektualnej oraz emocjonalnej przygody. * Por. Richards J.C., Rodgers, T.S. (200). Approaches and Methods in Language Teaching. Cambridge University Press.

9 Założenia programu 9 Założeniem programu jest zatem stworzenie warunków do wzajemnej współpracy i wsparcia zarówno między uczniem a nauczycielem, jak i uczniami między sobą. Tylko w takich warunkach może nastąpić rozwój osobowości dziecka, a co za tym idzie stopniowe przejmowanie przez nie odpowiedzialności za proces uczenia się (sterowana autonomia). Takie podejście otworzy uczniów na dialog kultur, myśli i idei (A. E. Szołtysek), niezbędnych w zjednoczonej Europie Kompetencja interkulturowa Rozwijanie kompetencji interkulturowej (wielokulturowość) stanowi kolejny integralny element nauczania języka obcego. Pełni ona funkcję wspierającą w poznawaniu innych kultur, a w szczególności kultury krajów zjednoczonej Europy. Program, zgodnie z wytycznymi europejskiego systemu opisu kształcenia językowego, propaguje rozwój wrażliwości kulturowej przez prezentację tekstów i zadań mających na celu rozwinięcie umiejętności * : dostrzegania związku między kulturą własną a obcą, wybierania właściwych strategii komunikacyjnych i ich odpowiedniego użycia w kontakcie z osobami z innych kultur, radzenia sobie z interkulturowymi nieporozumieniami i wynikającymi z nich sytuacjami konfliktowymi, przezwyciężania stereotypów. Powyższe zadania mogą być na przykład realizowane za pomocą filozofii National Geographic (filozofia nauczania języka w połączeniu z jednoczesnym pokazywaniem i odkrywaniem przez uczniów świata (obyczajów innych kultur, ludzi innych ras). W przyszłości pozwoli to uczniom na bardziej elastyczne, swobodniejsze i pełniejsze uczestnictwo w życiu wspólnej Europy Podejście komunikacyjno-zadaniowe Aby umożliwić uczniom odpowiedni rozwój, kształcenie językowe musi opierać się również na podejściu komunikacyjno-zadaniowym. Jego istotą jest szeroko rozumiana komunikacja werbalna i pozawerbalna zastosowana w ramach zadań do wykonania (problem-solving tasks). Stworzenie i przybliżenie uczniowi realnych sytuacji komunikacyjnych, w których używany jest język obcy (angielski), uzmysłowia mu celowość i praktyczną stronę nauki języka. Proponowany kierunek ma uświadomić uczniowi, stojącemu na progu przemian rozwojowych i samodzielnie doświadczającemu zmian społecznych i geopolitycznych, że język angielski nie jest sztucznym, oderwanym od rzeczywistości tworem, ale narzędziem komunikacyjnym używanym w codziennych relacjach międzyludzkich zarówno w granicach zjednoczonej Europy, jak i poza nią. Temu podejściu powinno towarzyszyć podejście tematyczne (topic-based learning), które program także proponuje, stawiając zagadnienia gramatyczne na drugim miejscu. To przede wszystkim ciekawe treści powinny zachęcać i angażować ucznia w proces uczenia się i stanowić bodziec do podejmowania działań komunikacyjnych Indywidualizacja nauczania Według zaleceń podstawy programowej z 202 roku zajęcia językowe powinny odbywać się w grupach o zbliżonym poziomie zaawansowania umiejętności językowych. Ogólnie wiadomo jednak, że pomimo prób starannego podziału pojawią się w ich obrębie zarówno uczniowie, którzy umieją więcej, jak i tacy, których znajomość języka angielskiego jest słabsza. Każda grupa okaże się zespołem uczniów o zróżnicowanych zdolnościach, preferencjach i stylach uczenia się oraz różnych umiejętnościach językowych. Znajdą się w niej także uczniowie z różnymi dysfunkcjami rozwojowymi, jak choćby dysleksja rozwojowa czy ADHD. Aby skutecznie nauczać, nauczyciele powinni uprzedzać oczekiwania i możliwości każdego ucznia Autonomia i umiejętność dokonywania samooceny Kolejnym celem programu jest wykształcenie autonomii i umiejętności dokonywania samooceny przez uczniów, czyli umiejętności samodzielnego uczenia się oraz wykorzystywania informacji zdobytych w klasie szkolnej, poza nią, a także konstruktywnej oceny włożonego wysiłku i rezultatów własnej pracy. Takie podejście pozwala przejąć odpowiedzialność za własne uczenie się, zarządzanie czasem i prowadzi do bardziej czynnego i świadomego udziału w procesie edukacyjnym. Swoistą formą uczenia autonomii jest również wdrażanie idei europejskiego portfolio językowego, zachęcanie ucznia do gromadzenia swojego dorobku językowego w części zwanej dossier, a przez to kształtowanie jego poczu- * Europejski System Opisu Kształcenia Językowego: uczenie się, nauczanie, ocenianie. Council of Europe (200) (2003) Wydawnictwo CODN.

10 0 Program nauczania języka angielskiego dla II etapu kształcenia w klasach IV VI szkoły podstawowej cia samodzielności i dumy z odnoszonych w trakcie nauki sukcesów, co na tym etapie edukacyjnym stanowi czynnik niezwykle motywujący do dalszej pracy Korelacja międzyprzedmiotowa Zgodnie ze wskazaniami współczesnej metodyki nauka języka obcego powinna obejmować treści i umiejętności z różnych dziedzin wiedzy. W programie treści interdyscyplinarne pojawiają się w rozdziałach podręcznika wraz z innymi w nim realizowanymi Umiejętność zdawania egzaminów Biorąc pod uwagę planowany na rok 205 egzamin z języka obcego po zakończeniu klasy VI, niniejszy program oprócz komunikacyjnego podejścia promującego praktyczne wykorzystanie wiedzy językowej kładzie też nacisk na rozwój umiejętności potrzebnych do pomyślnego zdania egzaminów zewnętrznych. Proponowane w podręczniku przykłady technik zarówno w zeszytach ćwiczeń, jak i w samym podręczniku wykorzystują sugerowane przez CKE różnorodne ćwiczenia egzaminacyjne, które w naturalny, świadomy i bezstresowy sposób zapoznają ucznia z wymogami egzaminacyjnymi, pomagając mu przygotować się do obiektywnej oceny swoich osiągnięć. 4. Cele edukacyjne i zadania szkoły 4.. Ogólne cele kształcenia Zgodnie z podstawą programową * kształcenie ogólne w szkole podstawowej tworzy fundament wykształcenia. Jego podstawowym zadaniem jest łagodne wprowadzenie uczniów w świat wiedzy, mające na uwadze ich harmonijny rozwój intelektualny, etyczny, emocjonalny, społeczny i fizyczny. ) przyswojenie przez uczniów podstawowego zasobu wiadomości na temat faktów, zasad, teorii i praktyki, dotyczących w pierwszej kolejności tematów i zjawisk bliskich doświadczeniom uczniów; 2) zdobycie umiejętności wykorzystywania posiadanych wiadomości podczas wykonywania zadań i rozwiązywania problemów, 3) kształtowanie postaw warunkujących sprawne i odpowiedzialne funkcjonowanie we współczesnym świecie. Do najważniejszych umiejętności zdobywanych przez ucznia w trakcie kształcenia ogólnego w szkole podstawowej należą: ) czytanie rozumiane zarówno jako prosta czynność, jak i jako umiejętność rozumienia, wykorzystywania i przetwarzania tekstów w zakresie umożliwiającym zdobywanie wiedzy, rozwój emocjonalny, intelektualny i moralny oraz uczestnictwo w życiu społeczeństwa, 2) myślenie matematyczne umiejętność korzystania z podstawowych narzędzi matematyki w życiu codziennym oraz prowadzenia elementarnych rozumowań matematycznych, 3) myślenie naukowe umiejętność formułowania wniosków opartych na obserwacjach empirycznych dotyczących przyrody i społeczeństwa, 4) umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i w języku obcym, zarówno w mowie, jak i w piśmie, 5) umiejętność posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjno-komunikacyjnymi, w tym także wyszukiwania i korzystania z informacji, 6) umiejętność uczenia się jako sposobu zaspokajania naturalnej ciekawości świata. Podsumowując, szkoła ma przygotować ucznia do życia w społeczeństwie informacyjnym i szybko zmieniającej się rzeczywistości, ucznia posiadającego umiejętności radzenia sobie w nowych sytuacjach, a także poprzez zadania typu problem-solving wyrobić w uczniu umiejętność twórczego myślenia Cele kształcenia w zakresie języków obcych Podstawowym celem kształcenia w zakresie języków obcych, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z 27 sierpnia 202 r., jest skuteczne porozumiewanie się w języku obcym w mowie i w piśmie. Priorytetem jest umiejętność osiągania przez ucznia różnych celów komunikacyjnych, a poprawność językowa, choć odgrywa istotną rolę, nie jest nadrzędnym celem dydaktycznym. Kształcenie językowe w drugim etapie kształcenia, zgodnie z założeniami nowej podstawy programowej, podzielono na kilka sprawności: * Rozporządzenie Ministra Edukacji z dnia 27 sierpnia 202 roku.

11 Cele edukacyjne i zadania szkoły I. Znajomość środków językowych Uczeń posługuje się podstawowym zasobem środków językowych (leksykalnych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umożliwiającym realizację pozostałych wymagań ogólnych w zakresie tematów wskazanych w wymaganiach szczegółowych. II. Rozumienie wypowiedzi Uczeń rozumie bardzo proste i krótkie wypowiedzi ustne artykułowane wyraźnie i powoli w standardowej odmianie języka, a także krótkie i proste wypowiedzi pisemne w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych. III. Tworzenie wypowiedzi Uczeń samodzielnie formułuje bardzo krótkie, proste i zrozumiałe wypowiedzi ustne i pisemne w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych. IV. Reagowanie na wypowiedzi Uczeń uczestniczy w prostej rozmowie i w typowych sytuacjach reaguje ustnie lub pisemnie w sposób zrozumiały, adekwatnie do sytuacji komunikacyjnej w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych. V. Przetwarzanie wypowiedzi Uczeń zmienia formę przekazu ustnego lub pisemnego w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych Cele edukacji językowej według europejskiego systemu opisu kształcenia językowego II etap edukacyjny w większości nawiązuje do wymagań poziomu A według poziomów biegłości językowej opisanych w europejskim systemie opisu kształcenia językowego. W praktyce oznacza to, że po ukończeniu klasy szóstej szkoły podstawowej w zakresie nauki języka angielskiego (w wymiarze dwóch godzin tygodniowo w klasie IV i trzech w klasie V i VI) uczeń będzie: Słuchanie ze zrozumieniem Czytanie ze zrozumieniem Poziom A potrafił zrozumieć znane mu słowa i bardzo podstawowe zwroty dotyczące go osobiście, jego rodziny i bezpośredniego otoczenia, gdy tempo wypowiedzi będzie wolne, a mowa wyraźna. rozumiał znane nazwy, słowa i bardzo proste zdania, np.: na tablicach informacyjnych, szyldach, plakatach. Mówienie Interakcja potrafił porozumieć się za pomocą prostych wyrażeń i słów pod warunkiem, że jego rozmówca jest gotów powtórzyć lub przeformułować swoje myśli, mówiąc wolniej oraz pomagając mu ująć w słowa to, co usiłuje powiedzieć. Będzie potrafił zadać proste pytania dotyczące znanych mu tematów i udzielić odpowiedzi na tego typu pytania. Pisanie Produkcja potrafił, używając prostych zdań i wyrażeń, opowiedzieć o sobie, miejscu, ludziach, których zna. potrafił napisać krótki, prosty tekst na widokówce, opisać miejsce, postać, wypełnić formularz z danymi osobowymi Cele w zakresie komunikacji interkulturowej Oprócz umiejętności językowych szkoła poprzez nauczanie języka obcego nowożytnego powinna kształtować w uczniu umiejętność dostosowania się do nowych sposobów myślenia, zachowań i interakcji uwzględniających różnice kulturowe, wyrobić w uczniach postawy ciekawości, tolerancji i otwartości wobec innych kultur Cele w zakresie autonomii pracy ucznia Budowanie autonomii ucznia * to proces długotrwały, który prowadzi do: uświadomienia uczniowi zasadności samodzielnego kierowania swoim procesem uczenia, samodzielnego korzystania z różnych źródeł wiedzy, zapoznania go z rozmaitymi sposobami uczenia się, * Wilczyńska, W. (999). Uczyć się czy być nauczanym? O autonomii w przyswajaniu języka obcego. Wydawnictwo Naukowe PWN.