Dług publiczny jako problem globalny. Finanse

Transkrypt

1 Dług publiczny jako problem globalny

2 Plan wykładu Wzrost poziomu długów publicznych w skali globalnej Kryzys zadłużeniowy- definicja i mechanizm Kryzys zadłużeniowy w strefie euro

3 Dług publiczny do PKB na świecie Source: Wikipedia.

4 Polski zegar długu publicznego Source:

5 Źródła długu publicznego(1) Państwowy dług publiczny - obejmuje zobowiązania sektora finansów publicznych z tytułu: Wyemitowanych papierów wartościowych opiewających na wierzytelności pieniężne Zaciągniętych kredytów i pożyczek, Przyjętych depozytów, Wymagalnych zobowiązań: jednostek budżetowych, udzielonych poręczeń i gwarancji. Dług Skarbu Państwa- dług sektora państwowego (rządowego)

6 Źródła długu publicznego(2) Utrzymujący się deficyt budżetowy Wzmożone wydatki publiczne Model gospodarczy- interwencjonizm państwowy. Cele polityczne- brak dostosowań w budżecie Pułapka zadłużenia Konieczność rekapitalizacji systemowo istotnych instytucji Konieczność wypłaty odszkodowań i rekompensat Zobowiązania z tytułu publicznych poręczeń i gwarancji finansowych

7 Obsługa długu publicznego odsetki i dyskonto od skarbowych papierów wartościowych odsetki i opłaty od otrzymanych pożyczek i kredytów koszty emisji skarbowych papierów wartościowych oraz inne opłaty i prowizje odsetki i opłaty związane z obsługą środków przyjmowanych w depozyt przez Ministra Finansów wypłaty z tytułu udzielonych poręczeń i gwarancji Skarbu Państwa dochody odsetkowe

8 Obligacje skarbowe (1) Emitent obligacji- Ministerstwo Finansów Pożyczka na cele określone w Ustawie Budżetowej W zależności od kraju rezydencji nabywcy obligacji wyróżnia się krajowe i zagraniczne obligacje (sovereign bonds)

9 Obligacje skarbowe (2) Niska premia za ryzyko obligacji skarbowych: Rządy mogą podjąć szereg działań w celu pozyskania dodatkowych środków do budżetu (wzrost podatków, ograniczenie wydatków) Premia za ryzyko zależna od poziomu istniejącego długu i stopnia jego obsługi W przypadku obligacji emitowanych na zagranicznych rynkach dodatkowe ryzyko kursowe i dostępności waluty

10 Konsekwencje emisji obligacji na rynkach zagranicznych Dodatkowe ryzyko kursowe Redystrybucja dochodów z tytułu kosztów obsługi długu. Brak korzyści dla podmiotów krajowych (banków, funduszy inwestycyjnych) Różnice w oprocentowaniu pożyczek

11 Problemy związane z akumulacją długu Spadek wiarygodności emitenta obligacji wzrost premii za ryzyko Konieczność emisji dalszych obligacji w celu sfinansowania istniejących długów Inwestorzy żądają coraz większej rekompensaty za nabywanie coraz większej liczby obligacji

12 Ocena długu publicznego Subiektywne kryteria stosowane przez uczestników rynków finansowych Progi ostrożnościowe w poszczególnych ustawodawstwach UE Polska- 3 progi ostrożnościowe 50%, 55% i 60% PKB Pakt Stabilności i Wzrostu, Sześciopak Próg ostrożnościowy 60%

13 Czynniki wzrostu długu publicznego w skali globalnej Indywidualne czynniki krajowe Modele gospodarcze Systemy polityczne Kształt systemów emerytalnych Czynniki globalne Kryzys finansowy Globalna nierównowaga

14 Kryzys finansowy jako czynnik Potrzeba rekapitalizacji banków Przejęcie przez rządy znaczącej części długów instytucji finansowych Kosztowne programy stymulacyjne Sprzężenie zwrotne między kryzysem bankowym a kryzysem zadłużeniowym

15 Kryzys zadłużeniowy Jeden z typów kryzysów finansowych Nadmierne zadłużenie sektora publicznego, powodujące brak możliwości spłaty zobowiązań bez pomocy strony trzeciej Wzrost kosztów obsługi spowalnia poziom wzrostu gospodarczego i dodatkowo pogarsza warunki spłaty zobowiązań

16 Struktura terminowa zobowiązań Krótkoterminowe łagodzenie skutków kryzysu finansowego Długoterminowe- związane z cechami strukturalnymi gospodarek, zwłaszcza koszt starzenia się społeczeństw

17 Oprocentowanie obligacji skarbowych w czasie kryzysu Source: Nicholas Vause, Goetz von Peter, Euro area sovereign crisis drives global financial markets, BIS Quarterly Review, December 2011

18 Czynniki kryzysu w strefie euro Problemy strukturalne gospodarek peryferyjnych Niestabilne boomy kredytowe wzrost ryzyka w sektorze bankowym Nadmierna ekspansja koniunkturalna inflacja nierównowaga zewnętrzna

19 Środki zapobiegawcze? Stałe przekraczanie wartości referencyjnych Paktu Stabilności i Wzrostu- brak unii fiskalnej Klauzula no-bail out poszczególne państwa członkowskie nie mogą finansować długu innych państw- założenie Traktatu z Maastricht Ignorowanie standardów rachunkowości Sekurytyzacja długu publicznego Ukrycie długu publicznego

20 Source: Nicholas Vause, Goetz von Peter, Euro area sovereign crisis drives global financial markets, BIS Quarterly Review, December 2011

21 Koszty starzenia się społeczeństw W wielu krajach obowiązuje system emerytalny typu pay as you go Bieżące emerytury finansowane z bieżących składek Starzenie się społeczeństw stwarza konieczność dodatkowego zadłużania się sektora publicznego

22 Wydatki związane ze starzeniem się społeczeństw Source: Stephen G Cecchetti, M S Mohanty and Fabrizio Zampolli, The future of public debt: prospects and implications, BIS Working Paper 2010.

23 Projekcje płatności odsetkowych Source: Stephen G Cecchetti, M S Mohanty and Fabrizio Zampolli, The future of public debt: prospects and implications, BIS Working Paper 2010

24 Przebieg kryzysu zadłużeniowego w strefie euro (1) Wysoka zmienność cen na rynkach finansowych w tym obligacji skarbowych Premię za ryzyko dodatkowo podniosły obniżki ratingów gospodarek jak i instytucji nabywających obligacje skarbowe Konieczność interwencji instytucji UE i organizacji międzynarodowych

25 Przebieg kryzysu zadłużeniowego w strefie euro (2) Programy konsolidacji finansów publicznych spadek premii za ryzyko Napływ kapitału do krajów o stabilnych fundamentach presja na aprecjację walut np. CHF, DKK Problem Grecji- rekordowe zadłużenie- blisko 200% PKB

26 Przebieg kryzysu zadłużeniowego w strefie euro (3) Problem Portugalii- nadmierne wydatki publiczne + złe wykorzystanie funduszy strukturalnych Problem Irlandii- gwarancje rządowe dla irlandzkich banków + pęknięcie bańki na rynku nieruchomości rekordowy deficyt 30% PKB Problem Hiszpanii- poprawna polityka fiskalna ale niestabilny boom kredytowy na rynku nieruchomości

27 Programy pomocowe Troika- Komisja Europejska, ECB, MFW- programy pomocowe European Financial Stability Facility i European Stability Mechanism Działania EBC Nadzwyczajne środki polityki monetarnej Outright Monetary Transactions Securities Market Programme

28 European Financial Stability Facility Emisja papierów dłużnych w celu pozyskania środków na pożyczki dla zadłużonych gospodarek strefy euro, rekapitalizację banków i zakup obligacji skarbowych Emisja gwarantowana przez rządy krajów strefy euro Tworzenie nowych instrumentów (certyfikatów gwarancyjnych) w celu zwiększenia funduszu Zastąpiony później European Stability Mechanism

29 European Financial Stabilization Mechanism Fundusz Komisji Europejskiej- dla wszystkich krajów UE Oparty na budżecie UE Zastąpiony później European Stability Mechanism

30 No bail out? Programy pomocowe EBC stoja w sprzeczności z klauzulą No bail out Konieczność ponownego stworzenia ram polityki fiskalnej w UE Plany stworzenia unii bankowej w celu uniknięcia podobnych scenariuszy w przyszłości konieczność zmian traktatowych

31 Securities Markets Programme Source: Nicholas Vause, Goetz von Peter, Euro area sovereign crisis drives global financial markets, BIS Quarterly Review, December 2011

32 Rozwiązanie kryzysów zadłużeniowych w teorii Stymulacja wzrostu gospdarczego Programy konsolidacji fiskalnej Restrukturyzacja długu Niespodziewany wzrost inflacji Zmiany reulacyjn

33 Dalsze tendencje rozwojowe uzależnione od: Ostatecznego kosztu kryzysu finansowego Stopy wzrostu gospodarczego Poziomu stóp procentowych Czynników behawioralnych Kształtu indywidulanych polityk fiklanych

34 Literature Stephen G Cecchetti, M S Mohanty and Fabrizio Zampolli, The future of public debt: prospects and implications, BIS Working Paper 2010 Nicholas Vause, Goetz von Peter, Euro area sovereign crisis drives global financial markets, BIS Quarterly Review, December 2011 Carmen M. Reinhart, M. Belen Sbrancia, The Liquidation of Government Debt, BIS Working Papers 2011