PRZEGLĄDY TECHNICZNE CIĄGNIKÓW OBJĘTYCH GWARANCJĄ JAKO ELEMENT LOGISTYKI DYSTRYBUCJI 2

Transkrypt

1 Sławomir Juściński 1 Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie PRZEGLĄDY TECHNICZNE CIĄGNIKÓW OBJĘTYCH GWARANCJĄ JAKO ELEMENT LOGISTYKI DYSTRYBUCJI 2 Wprowadzenie Eksploatacja ciągników i maszyn w czasie objętym gwarancją stanowi okres w procesie użytkowania, w którym producent zapewnia bezpłatną pomoc w utrzymaniu sprawności wyrobów. Uprawnienia do tego typu pomocy użytkownik nabywa przestrzegając zapisów gwarancji. Obowiązki w zakresie przeglądów ciągników realizują stacje serwisowe dystrybutora i dealerów. W warunkach krajowych dostępność do firmowej obsługi serwisowej poszczególnych marek pojazdów jest zróżnicowana z uwagi na ilość firm będących dealerami w łańcuchach dystrybucji na terenie poszczególnych województw [4, 7]. Przy dużych odległościach pomiędzy gospodarstwem, a punktem dealerskim wzrasta prawdopodobieństwo utrudnień i wydłużenia czasu realizacji zgłoszeń gwarancyjnych [5, 9]. Wyzwaniem logistycznym dla obsługi technicznej jest nierównomierność zapotrzebowania na poszczególne rodzaje obsługi zarówno na poszczególnych etapach użytkowania, jak i w kolejnych miesiącach roku [6]. Współczesne ciągniki i maszyny stanowią obiekty techniczne projektowane i wytwarzane przy użyciu nowoczesnych technologii. Bardzo bogata oferta wyrobów proponowana przez wytwórców to efekt intensywnych prac badawczo-rozwojowych, zwieńczonych wprowadzeniem licznych modyfikacji i zmian konstrukcyjnych w jednostce napędowej, układzie przeniesienia napędu i podzespołach roboczych z jednoczesnym wydłużaniem okresów pomiędzy kolejnymi przeglądami [3, 11, 12, 13, 14]. Istotnym elementem właściwej eksploatacji ciągników rolniczych jest przestrzeganie zalecanych przez producenta przeglądów technicznych po przepracowaniu określonych ilości godzin przez ciągnik. Autoryzowane serwisy producentów, funkcjonujące na rynku w ramach logistycznych łańcuchów dystrybucji, zapewniają standardowo niezbędne zestawy filtrów i płyny eksploatacyjne oraz profesjonalną obsługę [8, 10]. Wielkość i struktura popytu na ten rodzaj usług zależy od grupy czynników, wśród których najbardziej istotne to: sezonowość wykorzystania ciągników do realizacji zabiegów agrotechnicznych, które w dominującym zakresie wykorzystywane są przy produkcji roślinnej, stosunkowo niskie przedziały motogodzin pracy w okresach rocznych wynikające ze struktury powierzchniowej krajowych gospodarstw, aspekt ekonomiczny wynikający z pełnej odpłatności użytkownika za przegląd przy wykorzystaniu firmowych części zamiennych i płynów eksploatacyjnych, wymogi prawne w ramach udzielanej przez producenta gwarancji, zobowiązujące użytkownika do przestrzegania harmonogramu przeglądów w autoryzowanych punktach serwisowych pod rygorem utraty ochrony gwarancyjnej. Problemem w obszarze świadczenia tego rodzaju prac jest nierównomierność zapotrzebowania w okresie gwarancyjnym na przeglądy techniczne. 1 Dr hab. inż. S. Juściński - Adiunkt, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Wydział Inżynierii Produkcji, Zakład Logistyki i Zarządzania Przedsiębiorstwem. 2 Artykuł recenzowany Logistyka 6/

2 Analiza struktury popytu na przeglądy gwarancyjne w latach Przeprowadzone badania rynkowe miały na celu charakterystykę zmian zapotrzebowania na przeglądy wykonywane w okresie gwarancji udzielanej przez producenta oraz wyznaczenie korelacji pomiędzy liczbą nowych ciągników posiadających ochronę gwarancyjną, a liczną zlecanych do realizacji przeglądów w poszczególnych okresach roku. Obiektem wybranym do realizacji badań był autoryzowany dystrybutor pojazdów i maszyn rolniczych, świadczący od 25 lat usługi na terenie Polski środkowo-wschodniej. Miejscem badań był firmowy dział obsługi technicznej. Dział serwisu na przestrzeni 11 lat wykonał ogółem 2639 przeglądów w okresie ochrony gwarancyjnej pojazdów rolniczych. W analogicznym do prowadzonych badań czasie firma sprzedała łącznie 1634 sztuki ciągników rolniczych. Były to nowe wyroby, które obejmowała gwarancja producenta. Marką wiodącą w rankingu popytu był koncern John Deere, którego ciągniki stanowiły 83% z liczby sprzedanych pojazdów. Pozostałą grupę tworzyły ciągniki: Zetor, Same Deutz Fahr Group i Pronar. Rozkład ilości przeglądów w okresie gwarancyjnym ciągników, wykonanych przez autoryzowany serwis w latach , posiada zmienną strukturą ilościową, co ilustruje histogram (rys. 1). Strukturę tych przeglądów w układzie procentowym przedstawia tabela 1. Minimalny poziom popytu na przeglądy dla dziewięciu badanych lat stwierdzono w miesiącu styczniu lub lutym (tab. 1). Zapotrzebowanie w latach oraz osiągnęło wartości w granicach od 1,40% do 2,50%. Minimalny popyt odnotowano ponadto w miesiącu listopadzie w 2007 r. (1,24%) i w grudniu 2008 r. (3,07%). Maksymalną ilość przeglądów wykonano podczas dziesięciu lat w miesiącu sierpniu lub wrześniu (tab.1). W latach wykonanie zawierało się w granicach od 13,29% do 25,15%, a w 2013 r. wystąpiło w październiku i miało wartość 13,40%. Rys. 1. Histogram rozkładu przeglądów w okresie ochrony gwarancyjnej ciągników rolniczych wykonanych przez autoryzowany serwis w latach [Opracowanie własne] Stosunek liczby przeglądów do liczby ciągników objętych gwarancją w układzie miesięcznym w latach przedstawia tabela 2. Odniesienie poziomu zapotrzebowania na przeglądy do liczby ciągników, które w badanym okresie podlegały ochronie gwarancyjnej jest ilustracją wypełniania przez użytkowników jednego z podstawowych warunków uznania reklamacji. Wartości z 2003 r. wyłączono z analizy, ponieważ badania nie obejmowały liczby ciągników sprzedanych w ubiegłych latach, które nadal podlegały ochronie gwarancyjnej. 127 Logistyka 6/2014

3 Tabela 1. Struktura przeglądów gwarancyjnych ciągników rolniczych w układzie procentowym dla poszczególnych miesięcy w latach Lp. Czas realizacji I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII ,96% 3,43% 2,45% 11,27% 7,35% 9,31% 9,31% 17,16% 8,82% 12,25% 9,31% 7,35% ,83% 1,83% 5,79% 8,54% 11,59% 10,98% 10,67% 13,72% 11,89% 10,98% 4,57% 7,62% ,20% 1,40% 13,99% 13,29% 10,49% 5,59% 4,20% 9,09% 15,38% 9,09% 9,09% 4,20% ,90% 5,70% 6,33% 5,70% 12,03% 9,49% 4,43% 13,29% 10,76% 13,29% 11,39% 5,70% ,72% 2,89% 4,96% 10,33% 9,09% 6,61% 16,94% 21,90% 8,68% 10,33% 1,24% 3,31% ,75% 4,29% 6,75% 6,75% 7,98% 9,20% 7,98% 25,15% 10,43% 7,98% 3,68% 3,07% ,00% 2,50% 8,00% 13,00% 12,50% 6,50% 11,00% 17,50% 7,00% 7,00% 9,00% 3,00% ,75% 4,82% 5,70% 11,84% 4,39% 7,46% 10,53% 15,35% 15,79% 11,40% 6,58% 4,39% ,16% 1,54% 3,47% 6,56% 10,42% 10,81% 8,88% 14,67% 16,99% 11,20% 7,72% 6,56% ,45% 2,45% 5,88% 9,56% 11,27% 6,86% 10,54% 17,65% 11,52% 10,78% 6,62% 4,41% ,29% 5,23% 4,58% 10,78% 12,75% 9,48% 7,52% 13,07% 12,09% 13,40% 5,88% 2,94% 306 Źródło: Opracowanie własne Tabela 2. Stosunek liczby przeglądów gwarancyjnych do liczby ciągników rolniczych objętych gwarancją w układzie miesięcznym w latach Lp. Czas realizacji I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Ogółem [szt.] ,33% 63,64% 25,00% 88,46% 48,39% 41,30% 31,15% 50,00% 22,22% 26,88% 18,81% 11,72% ,51% 4,17% 11,38% 11,52% 15,97% 14,94% 14,89% 20,00% 17,81% 16,90% 7,35% 12,63% ,49% 1,12% 11,43% 12,26% 19,74% 9,88% 7,32% 16,05% 25,88% 14,77% 12,75% 5,61% ,75% 7,76% 8,62% 7,56% 15,97% 12,50% 5,22% 15,67% 12,32% 15,22% 13,24% 6,72% ,87% 5,07% 8,51% 17,86% 16,30% 11,94% 31,06% 44,92% 17,80% 20,66% 2,50% 6,61% ,38% 6,48% 10,68% 10,48% 12,04% 13,27% 10,83% 33,61% 13,82% 10,83% 5,41% 4,46% ,13% 4,03% 12,60% 18,98% 18,52% 9,63% 16,54% 28,46% 11,20% 10,61% 13,14% 4,38% ,17% 8,53% 9,56% 19,57% 7,19% 12,78% 17,52% 23,33% 24,00% 17,22% 10,49% 6,99% ,01% 2,74% 5,70% 10,49% 16,46% 17,07% 12,85% 20,11% 22,22% 13,49% 8,77% 6,75% ,79% 3,55% 7,84% 12,23% 14,07% 8,56% 12,95% 22,02% 14,83% 14,62% 9,41% 6,57% ,68% 6,30% 5,41% 13,69% 18,31% 15,10% 12,23% 24,10% 23,13% 25,47% 11,84% 5,77% Źródło: Opracowanie własne Najniższe zapotrzebowanie na przeglądy ciągników dla ośmiu lat było w miesiącu styczniu lub lutym (tab. 2). Popyt w latach oraz osiągnął wartości w granicach od 1,12% do 4,17%. Minimalny popyt odnotowano również w miesiącu listopadzie w 2007 r. (2,50%) i w grudniu 2008 r. (4,46%). Maksymalną ilość przeglądów serwis wykonał na przestrzeni dziewięciu lat w miesiącu sierpniu lub wrześniu (tab. 2). Dla okresu oraz wykonanie zawierało się w granicach od 20,00% do 44,92%, a w 2006 r. wystąpiło w maju i miało wartość 15,97%. Stosunek liczby przeglądów do liczby silników w ciągnikach rolniczych objętych gwarancją w układzie miesięcznym w latach prezentuje tabela 3. Minimalny popyt na przeglądy w odniesieniu do ciągników, w których gwarancja obejmowała silnik, dla ośmiu lat stwierdzono w miesiącu styczniu lub lutym. Popyt w latach oraz osiągnął wartości w granicach od 1,08% do 4,08%. Logistyka 6/

4 Tabela 3. Stosunek liczby przeglądów gwarancyjnych do liczby silników w ciągnikach rolniczych objętych gwarancją w układzie miesięcznym w latach Lp. Czas realizacji I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII ,33% 63,64% 25,00% 88,46% 48,39% 41,30% 31,15% 50,00% 22,22% 26,88% 18,81% 11,72% ,51% 4,08% 10,92% 10,98% 14,90% 13,85% 13,41% 17,51% 15,35% 14,40% 6,02% 10,20% ,54% 0,82% 8,26% 8,37% 8,77% 4,60% 3,57% 8,02% 13,50% 7,88% 7,56% 3,39% ,85% 5,42% 6,13% 5,70% 13,77% 10,64% 4,38% 12,88% 9,83% 11,73% 9,94% 4,64% ,52% 3,33% 5,63% 11,26% 10,05% 7,14% 18,47% 24,31% 9,68% 11,36% 1,36% 3,88% ,58% 3,55% 5,61% 5,58% 6,50% 7,39% 6,13% 20,10% 8,29% 6,50% 3,11% 2,49% ,05% 2,45% 7,80% 12,38% 11,90% 5,96% 9,91% 15,56% 6,11% 5,88% 7,50% 2,52% ,66% 4,38% 4,96% 9,85% 3,65% 6,34% 8,89% 12,82% 13,09% 9,19% 5,36% 3,57% ,08% 1,47% 3,14% 5,70% 8,94% 9,24% 7,37% 11,66% 12,64% 7,95% 5,28% 4,30% ,46% 2,36% 5,45% 8,48% 9,77% 5,85% 8,81% 14,66% 9,67% 8,98% 5,54% 3,61% ,38% 3,13% 2,61% 6,31% 7,63% 5,81% 4,57% 8,42% 8,01% 9,13% 4,22% 2,17% Źródło: Opracowanie własne Minimalne zapotrzebowanie odnotowano ponadto w listopadzie w 2007 r. (1,36%) i w grudniu 2008 r. (2,29%). Maksymalną ilość zleceń na przeglądy zarejestrowano na przestrzeni ośmiu lat w miesiącu sierpniu lub wrześniu (tab. 3). Dla lat oraz realizacja była na poziomie od 12,64% do 24,31%. Natomiast w 2006 r. wystąpiła w maju (13,77%), a w 2013 w październiku (9,13%). Analiza statystyczna napraw gwarancyjnych Wartość trendu, wahań przypadkowych i sezonowych wyznaczono w oparciu o model multiplikatywny składowych szeregu czasowego Yt, który tworzą miesięczne ilości przeglądów w okresie gwarancyjnym ciągników. Współczynnik korelacji Pearsona posłużył do oceny stopnia współzależności pomiędzy zmiennymi losowymi Xt (liczba ciągników objętych gwarancją) i Yt (liczba przeglądów gwarancyjnych ciągników). Test istotności dla współczynnika korelacji liniowej Pearsona badanych zmiennych przeprowadzono w oparciu o test t-studenta. Pozwala on na ocenę, czy istniejąca zależność pomiędzy zmiennymi z dwuwymiarowego rozkładu normalnego Xt i Yt jest tylko przypadkowa, czy istnieje prawidłowość w populacji. Analizę statystyczną liczby przeglądów ciągników wykonano przy pomocy programu R wersja dla Windows [1, 2, 15]. Trend zmian popytu na przeglądy w okresie gwarancyjnym ilustruje rys. 2. W badanych latach było niestabilne zapotrzebowanie na ten rodzaj obsługi serwisowej. Wystąpił trend rosnący o dużej dynamice w 2003 r., pierwszej połowie 2004 r., 2006 r. i latach Zarejestrowano również trend malejący o dużej dynamice w drugiej połowie 2004 r., w 2005 r., w 2007 r., pierwszej połowie 2008 r., drugiej połowie 2012 r. oraz w 2013 r. Wahania przypadkowe ilości przeglądów przedstawia wykres na rys. 3. Wartość i przebieg tych wahań stanowią dowód na dużą niejednorodność popytu. Liczba przeglądów w kolejnych miesiącach skokowo ulegała zmianie, a amplituda wahań przekraczała 150%. Różnice o najwyższej wartości odnotowano w latach: 2005, 2007, Zmiany popytu były odzwierciedleniem różnic w poziomie sprzedaży nowych pojazdów przez dealera [4]. Wartość indeksów sezonowych dla przeglądów ciągników rolniczych przedstawia rys Logistyka 6/2014

5 Rys. 2. Trend ilości przeglądów gwarancyjnych ciągników w latach [Opracowanie własne przy pomocy programu R wersja 3.0.2] Rys. 3. Wahania przypadkowe ilości przeglądów gwarancyjnych ciągników w latach [Opracowanie własne przy pomocy programu R wersja 3.0.2] Rys. 4. Indeksy sezonowe dla ilości przeglądów gwarancyjnych ciągników w latach [Opracowanie własne przy pomocy programu R wersja 3.0.2] Logistyka 6/

6 Ilość zleceń zgłoszonych przez użytkowników w miesiącach styczeń-marzec, gdy nie są użytkowane pojazdy przy produkcji roślinnej, była niższa od poziomu odniesienia odpowiednio o 66,5%, 60,0% i 23,7%. W miesiącach sierpień-październik odnotowano najwyższy popyt na przeglądy o wartości: 98,7%, 39,9% oraz 23,6% ponad poziom przeciętny. Miesiące listopad i grudzień to kolejna redukcja o 19,5% i 42,5% poniżej poziomu odniesienia. Diagram korelacyjny pomiędzy liczbą przeglądów, a liczbą ciągników objętych gwarancją w latach przedstawia rys. 5. Współczynnik korelacji z próby r xy = 0, dla zbioru Yt przeglądów i zbioru Xt ciągników na gwarancji, a to stanowi dowód na występowanie dodatniej współzależności pomiędzy badanymi zmiennymi. Dla warunków: poziom ufności α=5% dla współczynnika korelacji, liczby stopni swobody n=130, wartość krytyczna t0,975,130=1,97838 obliczono wartość statystyki testowej t=6,6176. Warunek t > t1 α / 2, n 2 jest spełniony, a to stanowi dowód na istotną statystycznie zależność. Hipotezę zerową o niezależności zmiennych należy odrzucić na korzyść hipotezy alternatywnej informującej, że liczba przeglądów i liczba ciągników objętych gwarancją zależą od siebie w sposób liniowy. Liczba przeglądów gwarancyjnych [szt.] Liczba ciągników rolniczych objętych gwarancją [szt.] Rys. 5. Diagram korelacyjny pomiędzy liczbą przeglądów gwarancyjnych, a liczbą ciągników rolniczych objętych gwarancją w latach [Opracowanie własne przy pomocy programu R wersja 3.0.2] Diagram korelacyjny pomiędzy liczbą przeglądów, a liczbą silników w ciągnikach posiadających gwarancję w latach przedstawia rys. 6. Współczynnik korelacji z próby r xy = 0, dla zbioru Yt przeglądów i zbioru Xt silników w ciągnikach objętych gwarancją, a to świadczy o występowaniu dodatniej współzależności pomiędzy badanymi zmiennymi. Dla warunków: poziom ufności α=5% dla współczynnika korelacji, liczba stopni swobody n=130, wartość krytyczna t0,975,130=1,97838 wyznaczono wartość statystyki testowej t=5,5008. Warunek t > t1 α / 2, n 2 jest spełniony, co wskazuje na istotną statystycznie zależność. Liczba przeglądów i liczba silników w ciągnikach objętych gwarancją zależą od siebie w sposób liniowy. 131 Logistyka 6/2014

7 Rys. 6. Diagram korelacyjny pomiędzy liczbą przeglądów gwarancyjnych, a liczbą silników w ciągnikach rolniczych objętych gwarancją w latach [Opracowanie własne przy pomocy programu R wersja 3.0.2] Podsumowanie Przeglądy techniczne ciągników wymagane przez producentów, są niezbędnym elementem w procesie użytkowania, a prowadzone cyklicznie w istotny sposób redukują niekorzystny wpływ procesu eksploatacji i podnoszą ich niezawodność użytkową. Analiza wyników badań popytu na przeglądy wykazała duże różnice pomiędzy poszczególnymi okresami roku. Wystąpiła prawidłowość polegająca na bardzo niskim zapotrzebowaniu w miesiącach zimowych i maksymalnym popycie w miesiącach letnich. W poszczególnych latach poziom najniższy i najwyższy różniły się od kilku do ponad dziesięciu razy. Trend wyznaczony dla przeglądów w okresie ochrony gwarancyjnej był zmienny na przestrzeni badanych lat. Wystąpiły zarówno okresy z trendem rosnącym, jak i malejącym o dużej dynamice, a tym samym duże wzrosty i spadki popytu. Przeglądy podlegały w badanym okresie wysokim wahaniom przypadkowym. Nierównomierny poziom sprzedaży nowych ciągników prowadzony przez firmę powodował różnice w późniejszym poziomie popytu na ich przeglądy. Wartość indeksów sezonowych potwierdza cykliczne zmiany popytu na naprawy gwarancyjne. Na skutek wahań sezonowych, gdy następuje intensywna eksploatacja ciągników w czasie wiosennych prac polowych i zbioru plonów, zarejestrowano istotny wzrost ilości przeglądów. Wzrost popytu wynikał także z niekorzystnych przyzwyczajeń użytkowników do obsługi technicznej sprzętu bezpośrednio przed pracami sezonowymi. Badanie korelacji pomiędzy liczbą przeglądów, a liczbą ciągników i silników w ciągnikach objętych ochroną gwarancyjną producenta wykazało dodatnią zależność liniową. Streszczenie: Scharakteryzowano czynniki wpływające na poziom i strukturę popytu na przeglądy techniczne ciągników rolniczych w okresie gwarancyjnym. Badania przeglądów prowadzono w latach Omówiono strukturę 2639 przeglądów wykonanych przez autoryzowany serwis w odniesieniu do 1634 sztuk ciągników, które obejmowała gwarancja na podzespoły i silnik. Wyniki badań zestawione w szeregi czasowe, opracowano statystycznie wyznaczając trend, wahania przypadkowe i wartość indeksów sezonowych. Logistyka 6/

8 Wyznaczono współczynnik korelacji Pearsona oraz test istotności dla współczynnika korelacji liniowej badanych zmiennych: liczby przeglądów oraz liczby ciągników i silników w ciągnikach w oparciu o test t-studenta. VEHICLE TECHNICAL INSPECTIONS OF TRACTORS UNDER WARRANTY AS AN ELEMENT OF DISTRIBUTION LOGISTICS Abstract: The author has characterized the factors impacting the level and structure of demand for vehicle technical inspections of agricultural tractors under warranty. The analyses of inspections were carried out in the years This work describes the structure of 2639 inspections carried out by an authorized service in relation to 1634 tractors under warranty that covered components and engines. The results of the analyses have been positioned in time series and prepared statistically by defining the trend, random fluctuations and a seasonal indexes value. The author has defined the Pearson product-moment correlation coefficient and the significance test for the linear correlation coefficient of the analyzed variables: the number of inspections and the number of tractors and engines in tractors, on the basis of on t-student test. Literatura: [1] Aczel A D, Sounderpandian J. Complete Business Statistics. Boston: R.D. Irwin/McGraw-Hill, [2] Crawley M J. The R book. Chichester: J. Wiley & Sons Ltd., [3] Durczak K. Badania porównawcze jakości maszyn rolniczych. Inżynieria Rolnicza, 4(102), , [4] Juściński S., Analiza logistyki dystrybucji nowych maszyn rolniczych w aspekcie zmian struktury popytu, Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering, 57(2), 85-91, [5] Juściński S. A survey on the structure of servicing activities carried out within the technical maintenance services of farm vehicles and machines. Electronic Journal of Research Agricultural Universities, Agricultural Engineering, 15(4), [6] Juściński S. Innowacyjne ujęcie zarządzania logistycznego obsługą techniczną pojazdów i maszyn rolniczych. Zarządzanie Przedsiębiorstwem, 4(XV), 12-24, [7] Juściński S, Piekarski W. Logistic systems in the management of agricultural tractors and machines distribution. Acta Agrophisica, 12(1), , [8] Juściński S, Piekarski W. Systemy zarządzania logistycznego w przedsiębiorstwie prowadzącym autoryzowaną dystrybucję pojazdów i maszyn rolniczych. Zarządzanie Przedsiębiorstwem, 2, 42-48, [9] Juściński S, Piekarski W. The farm vehicles operation in the aspect of the structure of demand for maintenance inspections. Eksploatacja i Niezawodnosc - Maintenance and Reliability, 1(45), 59-68, [10] Rybacki P. Durczak K. Ocena jakości serwisu technicznego maszyn rolniczych. Inżynieria Rolnicza, 9(134), , [11] Rzeźnik C. Podstawy obsługi technicznej maszyn rolniczych. Poznań: Wyd. Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, Logistyka 6/2014

9 [12] Skrobacki A, Ekielski A. Pojazdy i ciągniki rolnicze. Warszawa: Wyd. Wieś Jutra, [13] Tomczyk W. Obsługi techniczne maszyn i urządzeń rolniczych w praktyce. Inżynieria Rolnicza, 6(115), , [14] Tomczyk W. Obsługi techniczne w procesie odnowy i utrzymania maszyn i urządzeń rolniczych. Inżynieria Rolnicza, 6(115), , [15] Walesiak M, Gatnar E. Statystyczna analiza danych z wykorzystaniem programu R. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, Logistyka 6/

10 135 Logistyka 6/2014