r e p o r t a ż : B u ł g a r i a

Transkrypt

1 r e p o r t a ż : B u ł g a r i a Złote Piaski kiedyś marzenie każdego Polaka, dziś klasyczny, trochę zatłoczony europejski kurort 64 l i p i e c

2 Bułgaria Wrota europy tekst i zdjęcia Karolina Domagalska i Zuzanna Kisielewska 1 bus, 14 dni, 14 butelek Targoviszte, 28 burków, 4200 km 0 granic 65

3 r e p o r t a ż : B u ł g a r i a Wioska rybacka na półwyspie Maslen Nos, najbardziej wysuniętym na wschód miejscu Bułgarii - a tym samym Unii Europejskiej 30 lat temu to ja miałam 600 osób dziennie na wyżywieniu, chwali się pani Ewelina, pracownica Polskiego Domu Wypoczynkowego w miejscowości Święty Konstantyn i Elena. Z nostalgią wspomina czasy, kiedy nad bułgarskim morzem każdego lata wypoczywało 200 tysięcy Polaków. Na ich przybycie z utęsknieniem czekali nie tylko właściciele kwater i restauracji, ale także ci, którzy urządzali sobie mieszkania w świeżo wybudowanych blokach. U nas w lecie potrafi być bardzo gorąco, dlatego na zasłony najlepiej nadawał się plusz. Świetnie izolował, ale niestety u nas go nie było. Na ratunek skwierczącym w domach Bułgarom przybywali nasi rodacy, przywożąc całe jego belki. Hitem były też perfumy Być Może, krem Nivea i lakiery do paznokci. Kiedyś wczasy w Bułgarii to był szczyt marzeń, luksus i szpan. Jechało się sleepingiem albo samochodem z przyczepą, każdego roku na tę samą kwaterę albo pod namiot. Plaży w Złotych Piaskach nie dało porównać się do niczego innego; tak samo smaku brandy Słoneczny Brzeg. A miejscowość Święty Konstantyn i Elena nosiła wtedy nazwę Drużba, czyli Przyjaźń. Sam generał Kiszczak paradował po niej z opalonym torsem. Z tamtych czasów nic już nie zostało. Trudno będzie wam znaleźć pozostałości minionej epoki, wzdycha pan Cezary, kierownik Polskiego Domu Wypoczynkowego. Ciężko nam w to uwierzyć w końcu nad bułgarskie morze przyjechałyśmy drogami, z których wiele pamięta lata świetności ład, dacii i wołg. Ale nasz bus, który przez dwa tygodnie był naszą kuchnią, sypialnią i salonem, zniósł to z godnością. Koedukacyjny burek W Warnie mieszka pół miliona ludzi. W lecie milion, rzuca Blagoj, 30-letni warneńczyk, z którym spotykamy się na głównym deptaku. Głód sprawia, że nie odrywamy wzroku od ściśniętych wzdłuż niego knajp. W małej piekarni, jedynej, przed którą nie ma ani jednego stolika, uderza nas fala gorąca. To burki. Cieniutkie ciasto nadziewane pysznym bułgarskim serem sirene. Z zawiniętymi w szary papier zdobyczami ruszamy na plażę. Przecinamy ciągnący się wzdłuż niej Park Primorski, ale wyjścia na plażę ni widu, ni słychu. W końcu postanawiamy pokonać mur ustawionych wzdłuż 66 l i p i e c

4 Karadere to jedna z ostatnich prawdziwie dzikich plaż Bułgarii. Przyciąga miłośników kempingu, ale też inwestorów. Na szczęście tym drugim kryzys póki co pokrzyżował plany brzegu restauracji i wchodzimy do pierwszej lepszej. Z drugiej strony czeka na nas rozgrzany piasek. Popijany lokalnym winem Targoviszte burek nie ma sobie równych. Do niedawna chwilą tą nie mogłybyśmy delektować się w towarzystwie Blagoja: obowiązywał podział na plażę dla mężczyzn Adam i plażę dla kobiet Ewa. Pamiętam, że jako małe dziecko podglądałem kobiecą plażę. Ogółem byłem trochę rozczarowany, ale to Polki pierwsze opalały się topless, wspomina nasz przewodnik. Eskorta do Warszawy W legendarnych Złotych Piaskach witają nas szlabany pamiątka po czasach, gdy do resortu dostęp mieli tylko wybrani. Ulice, którymi błądzimy, to nieudolnie połączone ze sobą dojazdówki do hoteli. Klucząc zapleczami kolejnych apartamentowców, cudem trafiamy do naszego hotelu. Prysznic, nareszcie! W centrum resortu pośród palm w donicach sterczy replika wieży Eiffla, kilka kasyn i karuzela. Wszystkie hotele powstały po prywatyzacji w latach 90. Według Izby Turystycznej w 2007 roku liczba miejsc hotelowych wynosiła ponad 30 tysięcy, ale dane są podobno zaniżone może ich być nawet 90 tysięcy. Oj, to bardzo daleko, same tam nigdy nie traficie. Może eskorta? Ja pojadę przodem i wam pokażę. Cena jak za normalny kurs, proponuje taksówkarz, którego pytamy o drogę do hotelu Warszawa. Kiedyś wiele hoteli nazywano na cześć miast. Był Budapeszt, Praga, Bukareszt. Teraz została tylko Warszawa i jako jedyna ma nazwę pisaną cyrylicą, opowiada recepcjonistka, która pracuje tu od 30 lat. Pokoje prosto z peerelu, szwedzki bufet to stół z Blagoj Klimov i Stojko Jankov znają bułgarskie wybrzeże jak własną kieszeń. Co roku wsiadają w camper i ruszają w jego najdziksze regiony Obozowisko Joany i Stefana, którzy wyjechali na dwa dni do Sofii na egzaminy 67

5 Plaża koło kempingu Lazuren Brjag, 6 km od Warny r e p o r t a ż : U S A ceratą w truskawki i wystawką ze sztucznych kwiatów. Ku naszemu zdziwieniu pani świetne włada angielskim. Obecnie mamy gości głównie z Wielkiej Brytanii. Słynna złota plaża to również pieśń przeszłości. Każdy milimetr piasku zajmują leżaki i parasole firm, które wzięły teren plaży w dzierżawę. Zgodnie z prawem dzierżawca musi zostawić do użytku publicznego tylko jedną piątą część plaży. Najczęściej jest to albo przy samej wodzie, albo od strony wejścia. Jeszcze nie tak dawno cena za parasol z dwoma leżakami równała się cenie pokoju. Co jak co, ale opalanie powinno być za darmo jedziemy do Białej. Podobno w okolicy uchowała się ostatnia dzika plaża Bułgarii. Ostatnie takie miejsce? Co za ulga. Długi pas miękkiego piasku; z jednej strony lazurowa woda, z drugiej gęsty las. Żadnego hotelu ani budki z lodami, na plaży ślady mew. Spędzam tu kilka miesięcy w roku, opowiada stary rybak Iwan. W sezonie sprzedaję ryby tutejszym plażo- Restauracja przy fermie małż Dalboka w okolicach Bałgarewa mięczaki przerabia nawet na klopsy wiczom i hipisom. Iwan nie wyobraża sobie, że mogłoby ich tu kiedyś zabraknąć. Ale dla niektórych to tylko kwestia czasu. Pięć miasteczek na wzgórzach, sztuczne jeziora, przystań dla łodzi, kompleks basenowo-wypoczynkowy. Koszmar ekologa? Bynajmniej. Plan Ogrodów Czarnomorskich sir Normana Fostera powstał naprawdę. Pierwszy w Bułgarii kurort wybudowany w oparciu o lokalne surowce naturalne i o zbilansowanej emisji związków węgla nie przekonuje jednak zielonych. Protestują w trosce o lokalną faunę i florę. Wakacje w Bułgarii spędzamy pierwszy raz od trzech lat. Bardzo dużo się zmieniło, opowiada Joana, studentka z Sofii. Przyjechała tu ze swoim chłopakiem Stefanem, oboje są pasjonatami latawców. Kiedyś skakaliśmy do wody ze skał niedaleko Sozopola. Dziś nie ma po nich śladu wysadzono je pod inwestycję. Tak samo tę plażę też prędzej czy później zniknie, twierdzi Stefan. Nie wszystko jednak stracone: za sprawą piętrzących się problemów finansowych i przedłużających się formalności prawnych losy projektu Fostera stoją obecnie pod znakiem zapytania. Dlatego póki co nad Karadere fruwają latawce. Kolacja przy grobach Szarobury z lekko pomiętą karoserią i dziarami z rdzy. Rasowy camper do podróży dalekich, ale powolnych. Złożyliśmy się na niego w piątkę, każdy po tysiąc dolarów. Maksymalnie wyciąga 70 km na godzinę, telepiemy się niemiłosiernie, opowiada Blagoj. Latem zazwyczaj ruszamy wzdłuż wybrzeża bułgarskiego albo greckiego. Jednym z ulubionych miejsc Blagoja i ekipy są klify przy rezerwacie Jajłata. To trochę demoniczne miejsce. Na bardzo wysokiej skarpie tuż przy krawędzi płonie wieczny ogień, naturalne ujście gazu. Ale najdziwniejsze jest to, że coś ciągnie tam ludzi w przepaść. Kilka osób już tak zginęło. Historia brzmi dziwacznie, ale Blagoj, który będzie naszym przewodnikiem po północnym wybrzeżu, zdecydowanie nakazuje przystanek przy oguncze (po bułgarsku mały ogień). Po drodze w okolicach Bułgarewa zajeżdżamy do fermy małż Dalboki. Zjazd jest dość stromy, na wszelki wypadek zostawiamy busa w połowie drogi. Na dole dwie restauracje. Wybieramy tę po prawej, była tu pierwsza i wygląda bardziej swojsko. Stoliki w cieniu drzew, proste białe obrusy, klimat śródziemnomorski. Menu to festiwal muszli: małże z kokosem, małże wędzone, małże w formie klopsików, a na deser małże nadziewane jabłkami. Nad oguncze docieramy wieczorem. W pobliskim Kamiennym Brzegu wszyscy znają drogę. Rzeczywiście, wśród kamieni płonie ogień, tyle że jego źródłem jest rura z gazem. Ognisko zostało przeniesione kilka metrów w głąb przez lokalne władze, które wybudowało też barierki dla bezpieczeństwa, opowiada mieszkanka pobliskiej wsi. Właśnie wypakowujemy stolik i robimy kolację, gdy w oddali rozlega się dziewczęcy śpiew. Ciarki przechodzą nam po plecach. Ale to nie głos z zaświatów, tylko jakaś nawiedzona turystka. Rano oglądamy nagrobki osób, które skoczyły lub zginęły 68 l i p i e c

6 basen termalny w miejscowości Święty Konstantyn i ELena 69

7 Restauracja z farmą małż w tle zepchnięte przez wiatr w przepaść i czym prędzej się pakujemy. Dosyć tej makabry. Dobra, skoro tak marudzicie, pojedźmy do Rusałki, śmieje się Blagoj. To kurort wybudowany dla Francuzów za czasów komunizmu. Spodoba się wam. Że co nadajemy się tylko do francuskiego kurortu? Najwyraźniej tak, bo Rusałka nas oczarowuje. Lata świetności ma już za sobą, i to właśnie nadaje jej charakter. Drewniane domki letniskowe z tarasami, restauracje w stylu safari, ogromne kawiarnie z widokiem na morze. Przed oczami stają nam lata 70-te - dancingi do białego rana, Jacques Brel i białe wino z wodą sodową. Idealne miejsce na kilkudniowe wesele. Wilk czarnomorski A panienki czemu nie chcą jeść? Może chociaż rakii się napiją!, nalega siedemdziesięcioletni marynarz Djado Pesze, błyskając potężną blizną, która wygląda jak dżdżownica przyczepiona do łysej głowy. Wcześniej byłem kierowcą, ale od 1984 roku mieszkam tu i żyję z morza. Kiedy na nie patrzę, nie widzę problemów; widzę je, kiedy patrzę za siebie. Z ryb, po które wypływa codziennie w morze, Pesze robi sławną w całej Bułgarii zupę. Kiedyś robiłem ją z morskiej wody, teraz już się nie da, jest zbyt brudna.. Ale trzy rodzaje ryb w garnku to podstawa. Zanim Blagoj dostanie swoją zupę, na stół wjeżdża wyborna rakija z brzoskwiń. Maslen Nos, półwysep, na którym się znajdujemy, to najbardziej wysunięty na wschód punkt Bułgarii, a tym samym Europy, zapala się Pesze i szeroko rozkłada ręce. To są wrota Europy! Wszystko zaczyna się ode mnie! o godzinie w audycji Biuro Podróży" o swojej wyprawie po Bułgarii opowiedzą autorki tekstu, Djado Pesze, niegdyś szofer, dziś kucharz serwujący najlepszą zupę rybną w całej Bułgarii Konkurs Wygraj 7 noclegów w apartamencie w Bułgarii Apartament jest trzyosobowy, dostępny w terminie od do w czterogwiazdkowym kompleksie Royal Sun w Słonecznym Brzegu (nagroda nie obejmuje dojazdu na miejsce). Wystarczy odpowiedzieć na pytanie: Cienkie ciasto nadziewane bułgarskim serem sirene to: A. Burki B. Kebaczeta C. Caprise Fundatorem nagrody jest portal Apartament można obejrzeć na Zasady konkursu. W dniach wyślij SMS-a na numer 7424 (koszt: 4 zł netto, 4,88 zł brutto) o treści PDR.ODP (np.: PDR.A). 19 sierpnia do wszystkich uczestników konkursu, którzy wysłali SMS-a z prawidłową odpowiedzią, prześlemy SMS-a z pytaniem finałowym. Wygrają osoby, które jako pierwsze przyślą prawidłową odpowiedź. Zwycięzcę o wygranej powiadomimy telefonicznie lub SMS-em. Regulamin dostępny jest w siedzibie Murator SA przy ul. Kamionkowskiej 45 w Warszawie. 70