Kreacja pieniądza

Transkrypt

1 Kreacja pieniądza

2 Skąd wziął się pieniądz? Czy powstał z potrzeby wyeliminowania trudności i kosztów, jakie wiążą się z wymianą barterową?

3 Jeśli tak, to skąd ci, którzy przyjmowali środki płatnicze (np. w formie kruszcu) wiedzieli, jaka jest jego wartość?

4 When the ordinary person goes into a jeweler s shop, he ( or she) has very little capacity to judge the fineness, or weight, of a gold or silver object put before him. Charles Goodhart (1998). The two concepts of money: implications for the analysis of optimal currency areas, Journal of Political Economy, no. 14,

5 Czy suweren (np. średniowieczny książę), gwarantujący wartość pieniądza bił monety, by zmniejszyć trudności i koszty wymiany barterowej?

6 Taxes created a demand for the paper issued by the government and gave it value. Since all taxpayers needed a paper, they were willing to exchange goods for it, and the notes circulated as money. Charles Goodhart (1998). The two concepts of money: implications for the analysis of optimal currency areas, Journal of Political Economy, no. 14,

7 The EMU is almost unique in maintaining a disjunction between the federal, centralized operation of monetary policy and the almost entirely national control over fiscal policy. the divorce may have some unforeseen side effects Charles Goodhart, Financial Management in the Euro Zone, Kroon & Economy no. 3, 2004 Bank of Estonia

8 A government with the capacity to print money can never be put in a position where it has to default on its domestically denominated nominal debt. Countries participating in the euro zone no longer have the sovereign ability to print their own money. They can now be forced into bankruptcy. Charles Goodhart, Financial Management in the Euro Zone, Kroon & Economy no. 3, 2004 Bank of Estonia

9 This disjunction is the main source of strain within the EU. One somewhat cynical view is that the strain had been anticipated at the outset, but that such pressures were even partly welcomed as being necessary to push otherwise unwilling nation states towards greater fiscal federalism. Charles Goodhart, Financial Management in the Euro Zone, Kroon & Economy no. 3, 2004 Bank of Estonia

10 Mając własną walutę i stosując kurs płynny, Wielka Brytania ma teoretycznie możliwość monetyzowania długu publicznego, co spowodowałoby silny spadek kursu funta. Nie mając własnej waluty, Hiszpania nie może monetyzować długu publicznego. W takiej sytuacji kryzys zaufania do wypłacalności hiszpańskiego rządu wywołał od razu silny spadek cen obligacji skarbowych Paul De Grauwe, The Governance of a fragile Eurozone, University of Leuven 2011

11 Kreacja pieniądza

12 BANK CENTRALNY BANK CENTRALNY Rezerwy walutowe Pożyczki dla banków Środki na rachunkach bieżących banków Płynne rezerwy banków

13 Dlaczego pomimo masowego drukowania pieniądza przez banki centralne nie mamy obecnie do czynienia z bardzo wysoką inflacją?

14 04m1 06m1 08m1 10m1 12m1 sty 05 sty 06 sty 07 sty 08 sty 09 sty 10 sty 11 sty 12 sty 13 Radykalne obniżenie stóp procentowych Dostarczenie bankom dużej ilości płynnych rezerw. proc. 6 Stopa podstawowa EBC 3,5 bn EUR Suma bilansowa EBC 5 3,0 Upadek Lehman Brothers 3Y LTRO 4 2,5 2,0 3 1,5 2 1,0 1 0,5 0 0,0

15 Czy Rezerwa Federalna drukuje pieniądze?

16 Richard C. Koo, The world in balance sheet recession: causes, cure, and politics, Real-World Economics Review, no. 58/2011

17 Czy ECB drukuje pieniądze?

18 Źródło: EBC. Czy ECB drukuje pieniądze?

19 Tempo wzrostu kredytowania przedsiębiorstw i gospodarstw domowych w strefie euro w latach (r/r) Źródło: EBC.

20 Jaki jest cel ilościowego łagodzenia polityki pieniężnej skoro nie przynosi oczekiwanych efektów w postaci wzrostu akcji kredytowej i podaży pieniądza?

21 Strefa euro: diaboliczne sprzężenie zwrotne pomiędzy kryzysem bankowym i fiskalnym Obawy o wypłacalność rządu; wynikające z konieczności pokrycia strat banków System bankowy Spadek cen obligacji skarbowych Straty kapitałowe Wzrost premii za ryzyko na rynku międzybankowym Spadek obrotów na rynku DEPO

22 sty 01 sty 03 sty 05 sty 07 sty 09 sty 11 sty 13 07m1 08m1 09m1 10m1 11m1 12m1 13m1 Kryzys bankowy zablokował rynek międzybankowy. i spowodował presję na spadek Kryzys fiskalny spowodował cen obligacji skarbowych presję na spadek cen obligacji 250 Spread 3M EURIBOR/OIS (pb) Y CDS spread na obligacjach skarbowych (pb) Portugalia Włochy 800 Irlandia Hiszpania

23 Europejski system banków centralnych przejął rolę pośrednika na rynku międzybankowym mld EUR Zobowiązania banków krajów strefy euro wobec Eurosystemu Belgia Niemcy Irlandia Grecja Hiszpania Francja Włochy Luksemburg Holandia -600 Austria Portugalia Finlandia sty 99 sty 02 sty 05 sty 08 sty 11

24 3,5 Struktura bilansu EBC w latach bln EUR 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 Źródło: EBC Papiery wartościowe zakupione na cele polityki pieniężnej - inne niż Securities Markets Programme Papiery wartościowe zakupione na cele polityki pieniężnej - Securities Markets Programme Inne papiery wartościowe Główne operacje zasilające Długoterminowe operacje zasilające (LTRO) Inne aktywa 24

25 Wspólny mianownik wszystkich rodzajów QE dostarczenie płynności, zwiększenie wiarygodności papierów wartościowych akceptowanych jako zabezpieczenie w operacjach z bankami centralnymi, pośredni wpływ na aktywność na rynku transakcji repo poprzez zwiększenie dostępności dla banków wysokiej jakości papierów wartościowych mogących stanowić zabezpieczenie w operacjach warunkowych.

26 Jak działa QE? Bank komercyjny ECB Portfel MBS greckich obligacji, etc.

27 Jak działa QE? Bank komercyjny ECB Płynne rezerwy (R) Portfel MBS greckich obligacji, etc. Płynne rezerwy (R)

28 sty yy kwi yy lip yy paź yy sty yy kwi yy lip yy paź yy sty yy kwi yy lip yy paź yy sty yy kwi yy lip yy paź yy sty yy kwi yy lip yy paź yy Oprocentowanie kredytów dla przedsiębiorstw Tempo wzrostu kredytów dla przedsiębiorstw (r/r, %)* 20% 15% 10% 5% 0% -5% -10% -15% Źródło: EBC. -20% EA DE FR IT ES

29 Czy tylko brak popytu na kredyt w czasie recesji hamuje akcję kredytową?

30 Jak (nie) działa QE? Bank komercyjny ECB Płynne rezerwy (R) Portfel MBS greckich obligacji, etc. Płynne rezerwy (R)

31 Jak następuje kreacja gotówki?

32 BANK CENTRALNY Rezerwy walutowe Pożyczki dla banków Płynne rezerwy banków Pieniądz gotówkowy Baza monetarna

33 Czy bank centralny wpływa na podaż pieniądza kontrolując bazę monetarną?

34 The base multiplier in reality works in reverse, determining R, not M. It is not uncommon to find textbooks incorporating standard base multiplier, wherein the central bank is supposed to control R in order to determine M C. A. E. Goodhart, A Steadfast Refusal to Face Facts, Economica, Volume 76, The Continuing Muddles of Monetary Theory: Supplement 1, October 2009, pp (10)

35 PRZEDSIĘBIORSTWA/ GOSPODARSTWA DOMOWE BANKI KOMERCYJNE Zapas środków Płatniczych Fundusze własne Fundusze pożyczone R Kredyty obrotowe Zapas środków płatniczych M S C M S Y M D

36 G. B. Gorton, Getting up to speed on the financial crisis: a one-weekend-readers guide, NBER Working Paper, January 2012

37 Changes in the monetary base are determined by changes in deposits, which are in turn determined by changes in the demand for bank credit. Changes in the monetary base do not as is commonly believed determine but instead are determined by changes in money supply. C.M. A. Boermans, B. J. Moore, Locked in and Sticky Texbooks: Mainstream Teaching and the Money Supply Process, MPRA Occasional Paper, November 2008.

38 Jak działa mnożnik kredytowy?

39 Bank 1 Kredyt dla firmy B Wpłata na rachunek firmy A Bank 2 Kredyt dla firmy D Wpłata na rachunek firmy C Bank 3 Kredyt dla firmy F Wpłata na rachunek firmy E

40 Jeśli pieniądz jest kreowany kredytem w bankach komercyjnych, to jaki warunek musiałby być spełniony, by podaż pieniądza rosła w tempie odpowiadającym tempu wzrostu popytu na pieniądz; zapewniając w ten sposób stabilność inflacji?

41 R King, Ch. Plosser, Money, Credit and Prices in Real Business Cycle American Economic Review 74, 1984

42 W rzeczywistym świecie oczekiwania mają charakter adaptacyjny (ekstrapolacyjny). Optymizm oczekiwań może wywołać niestabilne boomy kredytowe (Irlandia, Hiszpania można wyliczać bez końca). Skoro gospodarstwa i przedsiębiorstwa nie dostosowują same wielkości kredytów do średniego tempa wzrostu ich dochodów (tempa wzrostu PKB), podaż pieniądza musi kształtować bank centralny.

43 Jak bank centralny kontroluje podaż pieniądza, jeśli nie kontroluje jej poprzez kształtowanie bazy monetarnej?

44 Y NBP M D C M S R i

45 Wiarygodność banku centralnego Oczekiwania inflacyjne Długoterminowe stopy procentowe Ceny aktywów Czynniki podażowe Stopa banku centralnego Popyt krajowy INFLACJA Popyt zagranicy Ceny importu Kurs walutowy Globalny rynek walutowy Koniunktura w gospodarce światowej