Zalesianie gruntów rolnych

Transkrypt

1 Zalesianie gruntów rolnych PRZEWODNIK 1

2 Wydawca: Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Departament Rozwoju Obszarów Wiejskich Organ Zarządzający Planem Rozwoju Obszarów Wiejskich ul. Wspólna Warszawa tel. (+48 22) , fax (+48 22) Projekt okładki, skład i druk: Prodruk sp. jawna Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Publikacja współfinansowana ze środków Pomocy Technicznej Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2

3 SPIS TREŚCI Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich 4 Ważne akty prawne 5 Dlaczego zalesiamy grunty rolne? 6 Kto może być beneficjentem pomocy finansowej? 6 Jak obliczamy dochody z rolnictwa? 7 Za co przysługuje pomoc finansowa? 7 Jakie grunty można zalesić, a jakich nie? 9 Jaka jest minimalna powierzchnia zalesiania? 9 Kiedy sporządza się raport oddziaływania na środowisko? 10 Jakie podstawowe wymogi będą obowiązywać przy zalesianiu? 10 Jakie uprawy nie będą wspierane? 11 Jak ustalany jest skład gatunkowy uprawy leśnej? 12 Więźba, rozmieszczenie, liczba sadzonek oraz forma ich zmieszania 12 Krok za krokiem 13 Więcej o tym, co trzeba zrobić 15 Co trzeba wiedzieć o planie zalesienia? 17 Jakie oznaczenia zawiera schemat uprawy leśnej? 17 Co można zrobić przed opracowaniem planu zalesienia? 18 Jak prowadzona jest uprawa i pielęgnacja? 18 Kiedy należy przekwalifikować grunt rolny na leśny? 19 Jakie dokumenty musi przechowywać producent rolny? 20 Siła wyższa 20 Co w przypadku niewywiązania się z zobowiązań? 20 Często zadawane pytania 21 Policzmy 22 Gdzie otrzymać dodatkowe informacje? 24 Słowniczek 26 Załącznik 28 3

4 Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Od dnia 1 maja 2004 r. Polska korzysta z instrumentów Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) Unii Europejskiej. Głównym źródłem finansowania wsparcia rolnictwa i obszarów wiejskich w krajach członkowskich UE jest Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOiGR). Fundusz jest podzielony na Sekcję Orientacji (fundusz strukturalny) oraz Sekcję Gwarancji. Środki finansowe Sekcji Gwarancji są przeznaczone m.in. na współfinansowanie przez UE działań towarzyszących WPR, służących zrównoważonemu wsparciu rozwoju obszarów wiejskich. Katalog tych działań oraz ogólne zasady ich wdrażania są ustalone w przepisach prawa UE. Kraje członkowskie, uwzględniając własne potrzeby, wybierają działania do realizacji i uzgadniają warunki ich wdrażania z Komisją Europejską. Zasady dotyczące korzystania z działań wdrażanych przez kraj członkowski wraz z przewidywanym budżetem przeznaczonym na ich realizację są opisane w dokumencie programowym w Polsce nosi on tytuł Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) na lata Pełny tekst PROW na lata jest dostępny na stronie internetowej: Zgodnie z treścią PROW na lata w Polsce będzie realizowanych 9 działań: Działanie 1. Renty strukturalne Działanie 2. Wspieranie gospodarstw niskotowarowych Działanie 3. Wspieranie działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) Działanie 4. Wspieranie przedsięwzięć rolnośrodowiskowych i poprawy dobrostanu zwierząt Działanie 5. Zalesianie gruntów rolnych Działanie 6. Dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów Unii Europejskiej Działanie 7. Grupy producentów rolnych Działanie 8. Pomoc techniczna Działanie 9. Uzupełnienie płatności obszarowych Proporcja współfinansowania działań PROW na lata wynosi: 80% udział UE (środki Sekcji Gwarancji EFOiGR) 20% udział Polski (środki budżetowe). Warunkiem uczestnictwa we wszystkich działaniach PROW jest zarejestrowanie się w Krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności, prowadzonym przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. 4

5 Ważne akty prawne 1. Rozporządzenie Rady (WE) Nr 1257/1999 z dnia 17 maja 1999 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich z Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOGR), zmieniające i uchylające niektóre rozporządzenia (Dz. U. L 160 z , str. 80) 2. Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 817/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. ustanawiające szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady (WE) Nr 1257/1999 w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich z Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOGR) (Dz. U. L 153 z , str. 30) 3. Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (Dz. U. Nr 229, poz. 2273, z późn. zm.) 4. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na zalesianie gruntów rolnych objętej planem rozwoju obszarów wiejskich (Dz. U. Nr 187, poz i Nr 236, poz. 2362) 5. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 sierpnia 2004 r. w sprawie wzoru wniosku o pomoc na zalesianie gruntów rolnych oraz zawartości planu do tego działania (Dz. U. Nr 187, poz i Nr 254, poz. 2554) 6. Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2000 r. Nr 56, poz. 679, z poźn. zm.) 7. Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o plano 5

6 waniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717) 8. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych kryteriów związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięć do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr 257, poz. 2573) 9. Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o leśnym materiale rozmnożeniowym (Dz. U. Nr 73, poz. 761 i z 2004 r. Nr 96, poz. 959) Dlaczego zalesiamy grunty rolne? Celem zalesiania gruntów rolnych w ramach działania 5 PROW jest: 1. Powiększenie obszarów zalesionych zgodnie z założeniami Krajowego Programu Zwiększania Lesistości; 2. Zalesianie gruntów rolnych o niskiej przydatności dla rolnictwa i podatnych na degradację (erozję, wyjałowienie, przenikanie zanieczyszczeń do wód); 3. Wzmocnienie ekologicznych funkcji obszarów zalesianych przez odtworzenie starych i tworzenie nowych połączeń między istniejącymi kompleksami leśnymi dla utrzymania ciągów migracyjnych zwierząt i korytarzy ekologicznych; 4. Zwiększenie udziału lasów w globalnym bilansie węgla przez zwiększanie możliwości pochłaniania CO 2 przez roślinność drzewiastą w naszym kraju. Zalesianie przyczynia się do łagodzenia efektu szklarniowego odpowiedzialnego za ocieplanie się klimatu na Ziemi. Kto może być beneficjentem pomocy finansowej? Program zalesiania gruntów rolnych jest skierowany do producentów rolnych i spółdzielni produkcji rolnej, którzy są właścicielami gruntów rolnych położonych w granicach Rzeczypospolitej Polskiej. Producent rolny może być współwłaścicielem gruntów przeznaczonych do zalesienia w przypadku dzielenia własności ze współmałżonkiem. Beneficjentem działania może stać się też grupa producentów rolnych (min. 3 osoby, prowadzące działalność rolniczą, które przeznaczą do zalesienia łączną powierzchnię nie mniejszą niż 3 ha). 6 Beneficjentów działania 5 PROW dzielimy w zależności od uzyskiwanych dochodów z działalności rolniczej na producentów rolnych i spółdzielnie produkcji rolnej uzyskujące co najmniej 20% dochodów z działalności rolniczej oraz na producentów rolnych i spółdzielnie produkcji rolnej uzyskujące poniżej 20% dochodów z działalności rolniczej. To rozróżnienie będzie wpływać na wysokość premii zalesieniowej. Pomoc nie będzie przyznawana producentom rolnym korzystającym ze wsparcia w postaci renty strukturalnej.

7 Jak obliczamy dochody z rolnictwa? Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów są 3 kategorie dochodów z rolnictwa na podstawie których wylicza się kwoty będące podstawą do ustalenia wysokości premii zalesieniowej: z pracy w gospodarstwie rolnym obliczone na podstawie wysokości przeciętnego dochodu z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 1 ha przeliczeniowego, ogłoszonej przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w roku poprzedzającym rok, w którym złożono wniosek o przyznanie płatności; z tytułu prowadzenia działów specjalnych produkcji rolnej w roku poprzedzającym rok, w którym złożono wniosek o przyznanie płatności; pomoc finansowa uzyskana ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej w roku poprzedzającym rok, w którym złożono wniosek o przyznanie płatności. Suma wszystkich dochodów z tych kategorii porównana z ogółem dochodów rolnika pozwoli ustalić wielkość premii zalesieniowej. Pod uwagę będą brane dochody uzyskiwane w roku poprzedzającym rok złożenia wniosku zalesieniowego. Za co przysługuje pomoc finansowa? Pomocą finansową objęte są następujące przedsięwzięcia: 1. założenie uprawy leśnej oraz zakup i instalacja ogrodzenia z siatki (wsparcie na zalesienie WZ), 2. pielęgnacja założonej uprawy leśnej przez pierwszych 5 lat po nasadzeniu (premia pielęgnacyjna PP), 3. wyłączenie gruntu z uprawy rolnej (premia zalesieniowa PZ). Wsparcie na zalesienie wiąże się z dofinansowaniem 80% kosztów założenia uprawy, wykonania poprawek w 2 roku oraz zabezpieczenia przed zwierzyną. Wsparcie to zostało wyliczone w formie zryczałtowanej. Stawki płatności przeliczono na 1 hektar zalesianych gruntów. Wsparcie będzie wypłacane jednorazowo po założeniu uprawy leśnej. Wysokość kwoty wsparcia jest zróżnicowana w zależności od: proporcji gatunków iglastych i liściastych w strukturze drzewostanu; zabezpieczenia przed zwierzyną (ogrodzenie uprawy leśnej); ukształtowania terenu, przy czym na stokach o spadku większym niż 12 koszty zalesień zwiększają się o 40% w stosunku do kosztów zalesień gruntów o korzystnej konfiguracji. Premia pielęgnacyjna jest wypłacana raz w roku przez 5 lat od założenia uprawy leśnej. Jest to płatność zryczałtowana, która została określona w stawkach na jeden hektar zalesionych gruntów. W kalkulacji płatności uwzględniono koszty prac pielęgnacyjnych (zwalczanie patogenów i chwastów zagłuszających sadzonki) oraz czyszczenia wczesne. 7

8 Premia zalesieniowa stanowi wieloletnią rekompensatę za utracony dochód rolniczy z tytułu przekształcenia gruntu rolnego na grunt leśny. Premia ta też ma postać zryczałtowaną, skalkulowaną w przeliczeniu na jeden hektar gruntu zalesionego. Premia zalesieniowa jest wypłacana raz w roku, począwszy od roku założenia uprawy leśnej, przez kolejnych 20 lat. Wysokość premii zalesieniowej została określona w dwóch stawkach w zależności od wysokości udziału dochodu z produkcji rolniczej w odniesieniu do całkowitych dochodów rolnika. Premię w pełnym wymiarze będą otrzymywać producenci rolni, których dochody z rolnictwa wynoszą co najmniej 20% dochodu całkowitego uzyskiwanego w gospodarstwie rolnym. Niższą stawkę premii zalesieniowej (jedną czwartą stawki podstawowej) będą otrzymywać producenci rolni, których dochody z rolnictwa wynoszą poniżej 20% ogółu dochodów. Wysokość dochodu i jego źródła pochodzenia ustalana będzie na podstawie dochodów z roku poprzedzającego składanie wniosku o przystąpienie do działania. Wysokość poszczególnych płatności jest przedstawiona w poniższej tabeli. Lp. Formy pomocy WZ Gatunki iglaste zł/ha na rok Gatunki liściaste Zalesianie na terenach o korzystnej konfiguracji Zalesianie na stokach o nachyleniu powyżej 12º Zabezpieczenie przed zwierzyną - grodzenie siatką o wysokości 2 metrów PP bez zastosowania repelentów 2 Na terenach o korzystnej konfiguracji 420 Na stokach o nachyleniu powyżej 12º 750 PP z zastosowaniem repelentów 3 Na terenach o korzystnej konfiguracji 700 Na stokach o nachyleniu powyżej 12º PZ producent rolny uzyskujący co najmniej 20% dochodu z rolnictwa PZ producent rolny uzyskujący mniej niż 20% dochodu z rolnictwa

9 Jakie grunty można zalesić a jakich nie? Zalesienia mogą być wykonywane na gruntach rolnych niestanowiących własności Skarbu Państwa, które na podstawie ewidencji gruntów i budynków zostały zakwalifikowane do: gruntów ornych, łąk, pastwisk lub sadów, w tym plantacji owocowych. Do zalesienia powinny być przeznaczane grunty, które są w stałym użytkowaniu rolniczym. To oznacza, że nie można zalesiać gruntów odłogowanych i ugorowanych dłużej niż 5 lat oraz nieużytków. Grunty ugorowane powinny być utrzymywane w dobrej kulturze rolnej i poddane zabiegom uprawowym. Najlepszym wyjściem jest utrzymywanie gleby w czarnym ugorze. Nie można także zalesiać działek rolnych, na które producent rolny pobiera dopłaty z tytułu gospodarowania na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) przez co najmniej 5 lat od uzyskania pierwszej płatności ONW. Działki rolne powinny być przewidziane do zalesienia w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Jeśli gmina nie posiada aktualnego planu wówczas należy uzyskać zaświadczenie, że przeznaczenie działek rolnych do zalesienia nie jest sprzeczne z ustaleniami studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Ten przepis ma charakter przejściowy i będzie obowiązywał do końca 2006 r. Jaka jest minimalna powierzchnia zalesiania? Minimalna powierzchnia zalesienia wynosi 0,3 ha, przy minimalnej szerokości zalesionej działki wynoszącej 20 m (warunek ten nie dotyczy działek graniczących z lasem). Ta minimalna powierzchnia nie musi być w jednym kawałku, jednakże działki rolne składające się na tę powierzchnię nie mogą być mniejsze od 0,1 ha. W przypadku wniosku składanego przez grupę producentów rolnych łączna powierzchnia zakwalifikowana do zalesienia musi wynosić co najmniej 3 ha. W ramach powierzchni planowanej do zalesienia należy uwzględnić zachowanie odległości pierwszego rzędu posadzonych drzew od gruntów innych właścicieli. Odległości, jakie trzeba zachować, są to 3 m od gruntów ornych i 1,5 m od granicy lasu sąsiada. Powierzchnię pozostającą w tak wydzielonym pasie wlicza się do powierzchni zalesionej. 9

10 Kiedy sporządza się raport oddziaływania na środowisko? W przypadku realizacji zalesień o powierzchni powyżej 20 ha, zgodnie z przepisami wykonawczymi do ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, producent rolny może spodziewać się zalecenia wykonania raportu oddziaływania na środowisko. Zalecenie takie będzie wydane przez gminę w trakcie ubiegania się o dokumenty poświadczające przeznaczenie gruntu do zalesienia. Wykona- nie oceny oddziaływania na środowisko jest wskazane, gdy zalesienie jest lokalizowane na obszarach np.: objętych ochroną, w tym Natura 2000, wodno-błotnych i płytkiego zalegania wód podziemnych, o znaczeniu historycznym, kulturowym bądź archeologicznym. W przypadku obszarów Natura 2000 potrzebna będzie też zgoda Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody. Jakie podstawowe wymogi będą obowiązywać przy zalesianiu? Do zalesień wykorzystywane mogą być tylko rodzime gatunki drzew i krzewów, określone w ustawie o leśnym materiale rozmnożeniowym. Gatunki dzielą się na dwie grupy w zależności od funkcji, jaką będą pełnić w przyszłym drzewostanie, tj. na gatunki główne i gatunki domieszkowe/biocenotyczne. Gatunki główne są to gatunki, które w określonym zmieszaniu będą tworzyły docelowy drzewostan. Do gatunków głównych zaliczono: Sosnę zwyczajną (So), Świerk pospolity (Św), Jodłę pospolitą ( Jd), Modrzew europejski i polski (Md), Dąb bezszypułkowy (Dbbs) i szypułkowy (Dbs), Buk zwyczajny (Bk), Lipę drobnolistną (Lp), Grab zwyczajny (Gb), Klon zwyczajny (Kl), Klon jawor (Jw), Jesion wyniosły (Js), Wiązy (Wz), Olszę czarną (Olcz), Brzozę brodawkowatą (Brz). Gatunki domieszkowe i biocenotyczne są kluczowe dla pierwszego pokolenia drzewostanu tworzonego na gruntach porolnych, ponieważ wzmacniają jego odporność na choroby. Do gatunków domieszkowych i biocenotycznych zaliczono: jarząb pospolity i brekinię, czereśnię ptasią, czeremchę pospolitą, głóg jedno- i dwuszyjkowy, gruszę pospolitą, jabłoń dziką, olszę szarą, wierzbę białą i iwę, bez czarny i koralowy, leszczynę pospolitą, jałowiec pospolity, trzmielinę zwyczajną i brodawkowatą, porzeczkę alpejską i czerwoną, kruszynę pospolitą, rokitnik zwyczajny, kalinę koralową, różę dziką, dereń świdwę. Dobierając gatunki drzew podczas planowania zalesienia należy stosować się do zasad regionalizacji przyrodniczo-leśnej, które opierają się na kryteriach środowiskowych, uwzględniających potencjalne możliwości rozwoju lasów. Wyróżniono osiem krain przyrodniczoleśnych: 10

11 I - Kraina Bałtycka II Kraina Mazursko-Podlaska III Kraina Wielkopolsko-Pomorska IV Kraina Mazowiecko-Podlaska V Kraina Śląska VI Kraina Małopolska VII Kraina Sudecka VIII Kraina Karpacka Regionalizacja wiąże się z zakazem używania nasion i sadzonek drzew spoza danego regionu (krainy). Do grupy objętej regionalizacją należą następujące gatunki drzew: Jodła pospolita (Jd), Modrzew europejski i polski (Md), Sosna zwyczajna (So), Świerk pospolity (Św), Buk zwyczajny (Bk), Brzoza brodawkowata (Brz), Dąb bezszypułkowy (Dbbs), Dąb szypułkowy (Dbs) i Olsza czarna (Olcz). Jakie uprawy nie będą wspierane? Nie uzyskasz płatności na plantacje choinek świątecznych oraz na plantację drzew szybko- rosnących, których wycinkę wykonuje do 15 roku życia roślin. 11

12 Jak ustalany jest skład gatunkowy uprawy leśnej? Skład gatunkowy uprawy leśnej będzie ustalany przez leśnika i opisany w planie zalesienia. Leśnik ustalając skład gatunkowy będzie brał pod uwagę rolniczą klasyfikację gruntów rolnych oraz regionalizację przyrodniczo-leśną w celu dostosowania zalesień do lokalnych warunków siedliskowych. Skład gatunkowy musi odzwierciedlać dobór gatunków dostosowany do warunków siedliska i żyzności gleby. Podczas doboru gatunków powinno się zwracać uwagę na ich zdolności do rozwoju w danych warunkach. Należy przestrzegać zasad hodowli lasu w zakresie norm określających proporcję gatunków na różnych typach siedliskowych lasu, liczbę drzew na hektar i więźbę. Więźba, rozmieszczenie, liczba sadzonek oraz forma ich zmieszania Więźbę ustala się dla każdego z gatunków drzew i krzewów planowanych do posadzenia lub dla grupy gatunków domieszkowych/biocenotycznych. Zasady ustalania takiej więźby oraz przykładowe ilości sadzonek dla głównych gatunków lasotwórczych podano poniżej. Lp. Gatunek drzewa Liczba sadzonek w tys. sztuk na ha Forma zmieszania gatunków stosowanych w zalesieniach 1. Sosna 8 10 Wielkokępowa 2. Świerk 3 5 wielkokępowa, kępowa, smugowa 3. Jodła 6 8 kępowa, wielkokępowa 4. Modrzew 1,5 2 grupowa, drobnokępowa i kępowa* 5. Dąb 6 10 Wielkokępowa 6. Buk 6 8 wielkokępowa, kępowa 7. Inne liściaste 4 6 kępowa, drobnokępowa i grupowa *w grupach i kępach modrzewia zaleca się wprowadzać gatunki cienioznośne okrywające glebę. Formy zmieszania gatunków drzew i krzewów stosowanych w zalesieniach: 1) jednostkowe dotyczy gatunków biocenotycznych, domieszkowych i modrzewia na żyznych siedliskach; 2) grupowe po kilka lub kilkanaście sztuk dotyczy gatunków domieszkowych i biocenotycznych, w tym modrzewia na siedliskach boru mieszanego świeżego; 3) drobnokępowe o powierzchni do 5 a; 12

13 4) kępowe o powierzchni 5 do 10 a; 5) wielkokępowe o powierzchni powyżej 10 a; 6) pasowe (najczęściej 3 6 rzędów sadzonek) w odniesieniu do brzozy na siedliskach najuboższych, głównie w celu zabezpieczenia przeciwpożarowego oraz w stosunku do wszystkich gatunków liściastych odpowiadających danemu siedlisku w celu przedzielenia upraw powyżej 6 ha; 7) smugowe w formie nieregularnych smug, w dostosowaniu do mikrosiedlisk. Sadzonki Materiał sadzeniowy musi spełniać wymagania jakościowe określone w ustawie o leśnym materiale rozmnożeniowym. Sadzonki powinny być wyprodukowane z nasion pozyskanych z drzewostanów nasiennych i wyprodukowane w szkółkach zakładanych na gruntach leśnych. Istotną cechą sadzonek uprawianych na takich gruntach jest występowanie na nich grzybów pomagających w rozwoju drzewek. Zjawisko takie nazywa się mikoryzą i jest zjawiskiem powszechnym u drzew rosnących w lasach. Drzewka z mikoryzą są odporniejsze na warunki panujące w glebie gruntów rolnych. Gleba taka jest zasiedlana przez gatunki grzybów i innych patogenów powodujących zamieranie sadzonek. Mikoryza daje drzewkom pewną odporność niezbędną w początkowej fazie wzrostu. Sadzonki mogą być w różnym wieku, na ogół gatunki iglaste są jednoroczne lub 2-letnie, gatunki liściaste 3 lub 4-letnie. Sadzonki mogą być uprawiane bezpośrednio w glebie lub w pojemnikach. Sadzonki w pojemnikach są też często poddawane procesowi mikoryzacji, który polega na zaszczepianiu grzybnią poprawiającą warunki wzrostu i odporność sadzonek. Wszystkie te czynności podnoszą jakość sadzonek i ograniczają ryzyko związane z przyjmowaniem się posadzonych roślin. Krok za krokiem Kto Co robi? Kroki Jakie są terminy? Rok przystąpienia do programu zalesiania gruntów rolnych PRODUCENT ROLNY Gromadzi dokumenty niezbędne do sporządzenia planu zalesienia Zgłasza się do nadleśnictwa i składa wniosek o wykonanie planu zalesienia 1 Przez cały rok: od 1 września 2004 r. do wyczerpania środków 2 finansowych NADLEŚNICZY Opracowuje plan zalesienia 3 W terminie 60 dni od dnia złożenia wniosku o wykonanie planu zalesienia 13

14 PRODUCENT ROLNY Pobiera w biurze powiatowym ARiMR formularz wniosku o przyznanie płatności na zalesianie gruntów rolnych i instrukcję jego wypełniania Wypełnia wniosek 5 4 Przez cały rok Po opracowaniu planu zalesienia Składa wniosek wraz z załącznikami w biurze powiatowym ARiMR 6 W terminie od 1 czerwca do 15 lipca ARiMR Weryfikuje kompletność i poprawność formalną wniosku Wydaje postanowienie o spełnieniu warunków 7 8 W terminie 60 dni od dnia złożenia wniosku Po wydaniu postanowienia o spełnieniu warunków PRODUCENT ROLNY Wykonuje zalesienie gruntów rolnych 9 Zgodnie z ustaleniami planu zalesienia, ale nie później niż do 15 maja następnego roku po wydaniu postanowienia Powiadamia nadleśniczego o wykonaniu zalesienia 10 W terminie 7 dni po wykonaniu zalesienia NADLEŚNICZY Sprawdza poprawność wykonania zalesienia i wystawia zaświadczenie 11 W terminie 14 dni od dnia złożenia powiadomienia PRODUCENT ROLNY Składa oświadczenie o wykonaniu zalesienia do biura powiatowego ARiMR i dołącza zaświadczenie nadleśniczego 12 W terminie do 31 maja następnego roku po wydaniu postanowienia Przeprowadza kontrolę w gospodarstwie rolnym 13 W terminie od złożenia wniosku ARiMR Wydaje decyzję o przyznaniu płatności na zalesienie 14 W terminie 30 dni od złożenia oświadczenia Wypłaca wsparcie na zalesianie, premię pielęgnacyjną i premię zalesieniową 15 W terminie 30 dni od dnia, w którym decyzja staje się ostateczna W następnych latach realizacji programu Zalesianie gruntów rolnych P R O D U C E N T ROLNY Pobiera w biurze powiatowym ARiMR formularz wniosku o wypłatę płatności na zalesianie gruntów rolnych, wypełnia go i składa w biurze powiatowym ARiMR 16 W terminie od 1 czerwca do 15 lipca ARiMR Wypłaca premię pielęgnacyjną i premię zalesieniową po złożeniu wniosku o wypłatę płatności na zalesianie gruntów rolnych 17 W rocznicę pierwszej płatności 14

15 Więcej o tym, co trzeba zrobić 1 Warunkiem wykonania planu zalesienia jest zgromadzenie przez producenta rolnego następujących dokumentów: a) wypis z rejestru gruntów i budynków dla działek rolnych planowanych do zalesienia, wymieniający wszystkie działki przeznaczone do zalesienia b) uwierzytelnioną odbitkę części mapy ewidencyjnej obejmującą działki rolne planowane do zalesiania; na mapie tej należy zaznaczyć działki przeznaczone do zalesienia. wypis z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (mpzp), dopuszczający zalesienie wnioskowanych działek rolnych lub gdy gmina nie posiada aktualnego mpzp, zaświadczenie potwierdzające, że przeznaczenie działek rolnych do zalesiania nie jest sprzeczne z ustaleniami studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Rolnik powinien posiadać numer identyfikacyjny producenta rolnego. 2 Pisemny wniosek o wykonanie planu zalesienia należy wykonać w 2 egzemplarzach. Na kopii wniosku, która pozostaje u producenta rolnego, należy uzyskać potwierdzenie o terminie złożenia wniosku w nadleśnictwie. 3 Wykonanie planu zalesienia jest bezpłatne. Nadleśniczy ma obowiązek podpisać plan zalesienia na każdej stronie. Plan zalesienia sporządza się: w 2 egzemplarzach w przypadku pojedynczego wnioskodawcy lub w co najmniej 4 egzemplarzach w przypadku wniosku grupowego, po jednym egzemplarzu dla każdego członka grupy i kopii dla nadleśnictwa. Oryginał planu i kopia planu jest przechowywana odpowiednio przez rolnika i nadleśnictwo przez 10 lat. Nadleśnictwo wykona dla producenta rolnego dodatkową kopię mapy planu zalesienia z naniesionymi oznaczeniami działek rolnych przeznaczonych do zalesienia (kolorowe oznaczenia), w celu załączenia jej do wniosku o przyznanie płatności. Producent rolny powinien współpracować z leśnikiem podczas opracowywania planu zalesienia. 4 5 Formularz wniosku wraz z instrukcją można pobrać także w wersji elektronicznej ze strony internetowej ARiMR ( Wniosek wypełnia się na podstawie danych uzyskanych z rejestru gruntów i budynków oraz planu zalesienia. Do każdego wniosku producent rolny dołącza: 1) wypis z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dotyczący działek ewidencyjnych, na których są położone działki rolne przeznaczone do zalesienia lub, gdy gmina nie posiada aktualnego planu, zaświadczenie potwierdzające, że przeznaczenie działek rolnych do zalesienia nie jest sprzeczne z ustaleniami studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego; 2) wypis z ewidencji gruntów i budynków dotyczący działek ewidencyjnych, na których są położone działki rolne przeznaczone do zalesienia; 3) oświadczenie producenta rolnego o uzyskiwanych dochodach z pracy w gospodarstwie rolnym; 4) kopię części mapy ewidencji gruntów i budynków z oznaczeniami poszczególnych działek rolnych przewidzianych do zalesienia, naniesionymi w sposób określony dla planu zalesienia. Ponadto w uzasadnionych przypadkach producent rolny dołącza następujące dokumenty: 1) oświadczenie producenta rolnego o pomocy uzyskanej ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej w roku poprzedzającym rok, w którym złożono wniosek o przyznanie płatności; 2) zaświadczenie o uzyskiwanych dochodach z tytułu prowadzenia działów specjalnych produkcji rolnej w roku poprzedzającym rok, w którym złożono wniosek o przyznanie płatności, wydane przez właściwy miejscowo urząd skarbowy; 3) dokumenty potwierdzające uzyskiwanie dochodów innych niż określone w pkt. 1 i 2 w roku poprzedzającym rok, w którym złożono wniosek o przyznanie płatności. 15

16 6 7/ Producent rolny składa wniosek o przyznanie płatności na zalesianie gruntów rolnych i otrzymuje pisemne potwierdzenie przyjęcia wniosku przez ARiMR. Producent rolny powinien sporządzić dla siebie kopię wniosku. Biura powiatowe ARiMR prowadzą postępowanie administracyjne w celu weryfikacji złożonego wniosku. Postępowanie jest 2 etapowe. Pierwszy etap kończy się wydaniem przez kierownika biura powiatowego postanowienia zezwalającego na wykonanie zalesienia lub decyzji o braku zgody na wykonanie zalesienia. W wypadku uzyskania decyzji wnioskodawcy przysługuje odwołanie do dyrektora oddziału regionalnego ARiMR. Odwołanie należy złożyć w terminie 14 dni od dnia otrzymania decyzji. Producent rolny może rozpoczęć prace zalesieniowe dopiero po uzyskaniu postanowienia. Termin i sposób wykonania zalesienia jest określony w planie zalesienia, jednakże musi być wykonany nie później niż do maja w następnym roku od uzyskania postanowienia. Prace zalesieniowe mogą być wykonywane własnymi siłami, jednakże zalecane jest korzystanie z usług firm specjalistycznych. Producent rolny po zakończeniu prac przy zalesieniu powiadamia o tym na piśmie nadleśniczego w celu uzyskania zaświadczenia stwierdzającego zgodność wykonanego zalesienia z planem zalesienia. Pismo powinno być sporządzone w dwóch egzemplarzach. Na kopii producent rolny uzyskuje potwierdzenie złożenia powiadomienia. Nadleśniczy przeprowadza kontrolę w gospodarstwie rolnym zgodności wykonania zalesienia z planem zalesienia i wystawia zaświadczenie potwierdzające taką zgodność. W przypadku braku zgodności z planem zalesienia istnieje możliwość dokonania poprawy wykonanego zalesienia. Producent rolny koryguje zalesienie zgodnie ze wskazówkami nadleśniczego i ponownie występuje o wydanie zaświadczenia. Producent rolny pobiera formularz oświadczenia z biura powiatowego ARiMR lub ze strony internetowej ARiMR, następnie wypełnia, podpisuje i składa oświadczenie do biura powiatowego ARiMR wraz z zaświadczeniem wydanym przez nadleśniczego. Oświadczenie musi być złożone nie później niż do 31 maja następnego roku w przypadku, gdy prace zalesieniowe kończą się jesienią lub 31 maja tego samego roku, w przypadku gdy prace zalesieniowe kończą się wiosną. Kontrola jest przeprowadzona w gospodarstwie rolnym przez osoby z upoważnieniem imiennym. Na podstawie oświadczenia o wykonaniu zalesienia złożonego przez producenta rolnego i przeprowadzonej kontroli na miejscu, kierownik biura powiatowego ARiMR wydaje decyzję o przyznaniu płatności na zalesianie. Decyzję można odebrać własnoręcznie lub otrzymać pocztą za zwrotnym potwierdzeniem odbioru. Jeśli producent rolny nie złoży oświadczenia do 31 maja otrzymuje decyzję odmawiającą przyznania płatności na zalesianie. Producent rolny może się odwołać od decyzji do dyrektora oddziału regionalnego ARiMR. Odwołanie należy złożyć w terminie 14 dni od dnia otrzymania decyzji. 15 W ciągu 30 dni od dnia, w którym decyzja staje się ostateczna ARiMR wypłaca wsparcie na zalesianie, premię pielęgnacyjną i premię zalesieniową. W przypadku odwołania się producenta rolnego 30 dni będzie liczone od dnia zakończenia postępowania odwoławczego. Płatności są wypłacane na konto bankowe producenta rolnego. 16 Beneficjent składa wniosek o wypłatę płatności na zalesianie gruntów rolnych (premia pielęgnacyjna do 5 roku włącznie od założenia uprawy leśnej i premia zalesieniowa do 20 lat od założenia uprawy). 17 ARiMR w ciągu 12 miesięcy od daty poprzedniej wypłaty wypłaca kolejne raty płatności (premia pielęgnacyjna i premia zalesieniowa) na podstawie wcześniej złożonego wniosku. Każda osoba realizująca zalesienie może uzyskać pomoc doradczą świadczoną przez nadleśnictwa w zakresie zalesień i gospodarki leśnej (Podstawa prawna: art. 35 ust. 2 pkt 1 ustawy o lasach). 16

17 Co trzeba wiedzieć o planie zalesienia? Zawartość planu zalesienia jest określona w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi (patrz: Ważne akty prawne, pkt. 6 i 7). Ponadto na stronie internetowej MRiRW jest dostępna instrukcja sporządzania planu zalesienia, z którą producent rolny powinien się zapoznać, ponieważ plan powinien być wykonywany przy jego udziale. Plan sporządza się dla producenta rolnego/ spółdzielni produkcji rolnej bądź grupy producentów rolnych. Dla wniosku grupowego sporządza się jeden wspólny plan zalesienia. Zadaniem planu zalesienia jest wyposażenie producenta rolnego w fachową informację na temat wykonania zalesienia gruntów rolnych oraz zabiegów pielęgnacyjnych na założonej uprawie leśnej. Plan zalesienia przechowywany jest w gospodarstwie rolnym. Zawiera on wytyczne na czas od rozpoczęcia pierwszych prac przygotowawczych wykonywanych przed założeniem uprawy do zakończenia 5 roku po założeniu uprawy, gdy kończy się wsparcie finansowe prac pielęgnacyjnych. Plan zalesienia powinien być udostępniany przez beneficjenta inspektorom ARiMR podczas wizytacji w gospodarstwie rolnym. Plan zalesienia składa się z części ogólnej i szczegółowej oraz ze schematu zalesienia. Część ogólna zawiera: 1) Dane producenta rolnego oraz jego numer identyfikacyjny producenta rolnego. 2) Informację o powierzchni uprawy leśnej. Część szczegółowa zawiera: 1) Opis gruntów planowanych do zalesienia. 2) Opis przeprowadzenia zalesienia zwany profilem zalesienia, w tym: a) określenie siedliskowych typów lasu; b) określenie składu gatunkowego upraw dla przyjętych siedliskowych typów lasu w drzewostanie panującym i strefie ekotonowej, która stanowi zewnętrzną granicę lasu; c) określenie więźby, rozmieszczenia, charakterystyki i liczby sadzonek oraz formy ich zmieszania; d) wykonanie schematu uprawy leśnej, który jest sporządzany na kopii mapy ewidencyjnej gruntów i obrazuje rozmieszczenie gatunków na zalesianych działkach rolnych. Jakie oznaczenia zawiera schemat uprawy leśnej? 1. Linia niebieska oznacza granice działek rolnych objętych planem zalesienia. 2. Linia czarna oznacza granice między nasadzeniami głównych gatunków lasotwórczych; nasadzenia należy oznaczyć symbolem gatunku określonym w załączniku nr 2 do rozporządzenia Rady Mini strów w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na zalesianie gruntów rolnych objętej planem rozwoju obszarów wiejskich (Dz. U. z 2004 r. Nr 187, poz. 1929). 3. Linia czerwona oznacza granicę rolno leśną. 17

18 4. Linia zielona ciągła oznacza granice strefy ekotonowej. 5. Punkt zielony lub linia zielona przerywana oznacza grupę gatunków domieszkowych i biocenotycznych. 6. Linia żółta oznacza granice pasów ochrony przeciwpożarowej. 7. Linia brązowa oznacza granice pomiędzy działkami rolnymi przeznaczonymi do zalesienia, a działkami stanowiącymi własność innego podmiotu, użytkowanymi jako grunty leśne albo rolne. Co można zrobić przed opracowaniem planu zalesienia? Badanie zapędraczenia gleby Przed przygotowywaniem gleby do zalesienia na trwałych użytkach zielonych oraz gruntach ornych ugorowanych ponad 2 lata należy wykonać badania zapędraczenia gleby i przeprowadzić ew. zabiegi zwalczania pędraków. W nadleśnictwach dostępna jest broszura pt. Badanie zapędraczenia gleb, opracowana w Zespole Ochrony Lasu w Łodzi, w której jest opisana szczegółowa instrukcja postępowania w tym zakresie. Wymierzenie i oznakowanie działek W przypadku dzielenia działek ewidencyjnych na mniejsze powierzchnie, dla ułatwienia dalszych prac podczas wykonywania planu zalesienia i założenia uprawy leśnej, grunt przeznaczony do zalesienia powinien być obmierzony i oznakowany. Oznakowanie najlepiej wykonać wbijając paliki w miejscach charakterystycznych na granicach działki. Czynności te można wykonać własnoręcznie lub zlecić geodecie. Jak prowadzona jest uprawa i pielęgnacja? Zabiegi uprawowe W planie zalesienia opisany jest proponowany sposób przygotowania gleby do nasadzeń (narzędzia uprawowe, zabiegi uprawowe, powierzchnia i zakres prac uprawowych oraz termin prac agrotechnicznych). 2. Prowadzenie nasadzeń drzew i krzewów leśnych W planie zalesienia opisana jest metoda, termin i kolejność sadzenia poszczególnych gatunków drzew i krzewów na działkach rolnych. 3. Pielęgnacja i ochrona założonych upraw leśnych W planie zalesienia zamieszczona jest charakterystyka wszelkich zabiegów uprawowych i pielęgnacyjnych przewidzianych dla zakładanej uprawy w całym pięcioletnim okresie prowadzenia pielęgnacji (np. pielęgnacja gleby wokół sadzonek, odchwaszczanie, czyszczenia

19 wczesne, itp. z podaniem częstotliwości wykonywania zabiegów). Wskazane jest, ze względu na kontrolę, prowadzenie ewidencji czynności wykonywanych w ramach pielęgnacji na założonej uprawie leśnej. 4. Grodzenie uprawy i używanie repelentów Uprawę grodzimy w celu jej ochrony przed szkodami powodowanymi przez zwierzynę (głównie sarny i jelenie). Leśnik sporządzający plan zalesienia decyduje o potrzebie wprowadzenia ogrodzeń i zastosowania repelentów na podstawie oceny zagrożenia uprawy leśnej (przyleganie działek rolnych do kompleksu leśnego, występowanie zwierzyny żerującej na sadzonkach drzew). W planie zalesienia znajdzie się opis każdej części uprawy wymagającej grodzenia z podaniem łącznej powierzchni ogrodzonych upraw. Ponadto w planie zalesienia jest podana łączna powierzchnia upraw wymagająca ochrony przed zgryzaniem przez zastosowanie repelentów, a także jest określony sposób i częstotliwość stosowania repelentów. 5. Ochrona przeciwpożarowa W planie zalesienia są określane prace przeciwpożarowe, które wykonuje się w sytuacjach uzasadnionych na etapie zakładania upraw leśnych, takie jak: założenie pasów przeciwpożarowych utworzonych z określonych gatunków drzew (np. brzozy), wyznaczenie dróg pożarowych, ułatwiających dostęp do wnętrza lasu; wyznaczenie dróg z dostępem do zbiorników wodnych itp. Kiedy należy przekwalifikować grunt rolny na leśny? Najpóźniej w 5 roku od założenia uprawy leśnej producent rolny składa do starosty wniosek o przeprowadzenie oceny udatności uprawy i przekwalifikowanie gruntu rolnego na grunt leśny. Starosta dokonuje oceny udatności uprawy na podstawie zasad określonych w załączniku nr 4 do rozporządzenia Rady Ministrów. Uprawę uznaje się za udaną, gdy powierzchnia pokryta drzewkami wynosi ponad 70% powierzchni zalesionej działki rolnej. Po uznaniu uprawy za udaną, starosta z urzędu ma obowiązek przekwalifikować zalesiony grunt rolny na grunt leśny. Uprawy przekwalifikowane są traktowane jak las w rozumieniu przepisów ustawy o lasach. Decyzja starosty o przekwalifikowaniu gruntu jest podstawą do wypłaty ostatniej płatności premii pielęgnacyjnej oraz premii zalesieniowej w pozostałych latach. W tym celu producent rolny jest zobowiązany dołączyć kopię decyzji do wniosku o wypłatę. 19

20 Jakie dokumenty musi przechowywać producent rolny? Producent rolny musi przechowywać: plan zalesienia przez 10 lat; dowody zakupu sadzonek użytych do zale- sienia przez 25 lat; dowody zakupu repelentów przez 25 lat. Siła wyższa Siła wyższa jest to wystąpienie nadzwyczajnych okoliczności powodujących zniszczenie uprawy leśnej. Nadzwyczajne okoliczności mogą zostać uznane przez właściwe władze w przypadkach takich jak: poważna katastrofa naturalna dotykająca grunty rolne należące do gospodarstwa, gradacja szkodliwych owadów lub wystąpienie chorób wirusowych bakteryjnych, bądź grzybowych o charakterze klęskowym. Ich działanie powoduje w efekcie nieodwracalne uszkodzenia drzew na części lub całości uprawy leśnej należącej do producenta rolnego. Udokumentowanie ww. okoliczności powoduje anulowanie nałożonych sankcji. Co w przypadku niewywiązania się z zobowiązań? Jeśli w wyniku kontroli na miejscu stwierdzone zostaną przypadki uchybień w zakresie wywiązywania się z zobowiązań płatność przyznana producentowi rolnemu może zostać zmniejszona lub wstrzymana z koniecznością zwrotu uzyskanych środków z odsetkami podatkowymi. Zmniejszenie płatności następuje, jeżeli w wyniku kontroli zostanie stwierdzone, że producent rolny nie realizuje planu zalesienia lub nie posiada dowodów zakupu: sadzonek i repelentów. Wysokości zmniejszania płatności zostały określone w poniższej tabeli. 20