Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego"

Transkrypt

1 DIAGNOZA SPOŁECZNO - GOSPODARCZA GMINY STARACHOWICE Opracowanie: Świętokrzyskie Centrum Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej Kielce ul. Bodzentyńska 44a tel.: (0-41) , stel: (0-41) ,

2 SPIS TREŚCI WSTĘP... 4 I. SFERA PRZESTRZENNO EKOLOGICZNA OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY HISTORIA I TRADYCJE MIASTO STARACHOWICE DZISIAJ ŚRODOWISKO NATURALNE POŁOŻENIE I UKSZTAŁTOWANIE POWIERZCHNI SFERA PRZYRODNICZO KRAJOBRAZOWA GLEBY ZASOBY WODNE STAN POWIETRZA LASY PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA INFRASTRUKTURA WODOCIĄGI GOSPODARKA ŚCIEKOWA GOSPODARKA ODPADAMI ZAOPATRZENIE W ENERGIĘ CIEPLNĄ I ELEKTRYCZNĄ GAZOWNICTWO TELEFONIZACJA TRANSPORT I KOMUNIKACJA ŁAD PRZESTRZENNY - KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO II. SFERA SPOŁECZNA DEMOGRAFIA LICZBA I STRUKTURA LUDNOŚCI BEZROBOCIE I RYNEK PRACY WARUNKI ŻYCIA MIESZKAŃCÓW SYTUACJA MIESZKANIOWA EDUKACJA, KULTURA, SPORT I REKREACJA EDUKACJA KULTURA SPORT PROMOCJA GMINY I ATRAKCJE TURYSTYCZNE

3 4. POMOC SPOŁECZNA I BEZPIECZEŃSTWO MIESZKAŃCÓW GMINY POMOC SPOŁECZNA BEZPIECZEŃSTWO OCHRONA ZDROWIA III. SFERA GOSPODARCZA DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA SPECJALNA STREFA EKONOMICZNA STARACHOWICE INSTYTUCJE WSPIERAJĄCE DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ PODMIOTY Z III SEKTORA CHARAKTERYSTYKA DZIAŁALNOŚCI KLUCZOWYCH ZAKŁADÓW PRZEMYSŁOWYCH WŁADZE LOKALNE STRUKTURA ORGANIZACYJNA GMINY MŁODZIEŻOWA RADA MIASTA DZIAŁANIA URZĘDU MIEJSKIEGO W STARACHOWICACH W KIERUNKU USPRAWNIENIA I PODNIESIENIA JAKOŚCI OBSŁUGI INTERESANTA GMINA JAKO UCZESTNIK LOKALNEGO OBROTU GOSPODARCZEGO BUDŻET GMINY STARACHOWICE BILANS DOCHODÓW I WYDATKÓW BUDŻETOWYCH DOCHODY WYDATKI Z BUDŻETU GMINY KONDYCJA FINANSOWA GMINY IV. ANALIZA PORÓWNAWCZA (BENCHMARKING) SFERA PRZESTRZENNO EKOLOGICZNA SFERA SPOŁECZNA SFERA GOSPODARCZA V. ANALIZA SWOT VI. SPIS TABEL VII. SPIS WYKRESÓW VIII. SPIS RYSUNKÓW

4 WSTĘP Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Celem przygotowania Diagnozy społeczno gospodarczej Gminy Starachowice jest uzyskanie dokładnego wglądu w sytuację gospodarczą i społeczną Gminy. Zgromadzone są w nim bardzo szczegółowe dane o wszystkich aspektach funkcjonowania Gminy i to nie tylko według stanu na dzień opracowywania Diagnozy społeczno - gospodarczej, ale 10 lat wstecz. Dzięki temu istnieje możliwość dokonania analizy historycznej, czyli wszechstronnego porównania poziomu rozwoju Gminy na przestrzeni ostatnich kilku lat. Diagnoza społeczno - gospodarcza pokazuje także pewne trendy rozwojowe i jest podstawą do obiektywnej, opartej na faktach, oceny możliwości dalszego rozwoju Gminy. Jest on opisem stanu, do którego będzie się można odwoływać w trakcie realizacji strategii, śledząc postępy wdrażania zaplanowanych działań. Gminy: Diagnoza społeczno - gospodarcza zawiera analizę następujących obszarów funkcjonowania środowisko naturalne, demografia, warunki życia mieszkańców (w tym sytuacja mieszkaniowa, wodociągi i kanalizacja, drogi, gospodarka odpadami, usługi dla ludności), działalność gospodarcza, mienie komunalne, rynek pracy (w tym bezrobocie), oświata, kultura, sport i rekreacja, działalność organizacji pozarządowych, pomoc społeczna, ochrona zdrowia, bezpieczeństwo publiczne, jak również analizę porównawczą Miasta Starachowice wobec innych miast konkurentów z obszaru województwa świętokrzyskiego, tj. Kielc, Ostrowca Świętokrzyskiego oraz Skarżyska Kamiennej. Analizie porównawczej poddano statystyczne ujęcia elementów wpływających bezpośrednio na rozwój społeczny i gospodarczy takich sfer jak: przestrzenno ekologiczna, 4

5 społeczna oraz gospodarcza. Poszczególne dane statystyczne uwzględnione w analizie porównawczej opracowano w oparciu o dostępne materiały wydawane przez Główny Urząd Statystyczny (stan na r.), Powiatowy Urząd Pracy oraz dane Urzędu Miejskiego w Starachowicach. 5

6 I. SFERA PRZESTRZENNO EKOLOGICZNA 1. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY 1.1. Historia i tradycje Tereny dzisiejszego miasta Starachowice noszą ślady działalności gospodarczej sprzed dwóch tysiącleci. Wytapiane w licznych dymarkach żelazo było uznanym towarem wymiennym dla tutejszych osadników i wędrowało ożywionym szlakiem handlowym do ościennych krain. W XV wieku w granicach dzisiejszego miasta istniała wieś Minera Starzechowska posiadająca, między innymi, kuźnicę żelaza. Prawdopodobnie w związku z działalnością kuźnicy właściciele tych terenów, Cystersi, umożliwili lokację w XVI wieku folwarku i wsi Starachowice - osady górniczohutniczej. Bujny rozkwit przemysłu w regionie przypada na wiek XIX, głównie dzięki zasługom księdza Stanisława Staszica i ówczesnego ministra skarbu Królestwa Polskiego, Franciszka Ksawerego Druckiego-Lubeckiego. Na ten okres datuje się również powstanie Wielkiego Pieca, pracującego do 1968 roku. W 1920 roku podjęto decyzję o budowie fabryki zbrojeniowej w Starachowicach, co stworzyło szansę rozwoju miasta. W czasie tworzenia Centralnego Okręgu Przemysłowego, Starachowice były znane jako producent dział polowych i armat przeciwlotniczych. Po odbudowie z wojennych zniszczeń w Starachowicach powstała w 1949 roku Fabryka Samochodów Ciężarowych STAR. Pionierska w warunkach polskich produkcja samochodów ciężarowych szeroko rozsławiła Starachowice i przez wiele lat pozwalała odnosić sukcesy w dziedzinie motoryzacji na rynku krajowym, Europy oraz świata. Pozwoliła również na prężny rozwój wielu mniejszych i większych zakładów kooperujących z FSC. Ponadto w mieście nastąpił rozwój przemysłu metalurgicznego, drzewnego, spożywczego oraz ceramicznego. Miasto otrzymało nowoczesną infrastrukturę kanalizacyjną, wodociągową, gazową i dobrze rozwiniętą sieć drogową. W roku 1962 zamknięto ostatnią podziemną kopalnię rud żelaza Majówka, a w 1994 r. udokumentowane złoża rud żelaza zostały wykreślone z krajowego rejestru złóż kopalin. Zakończyło to ponad tysiącletnią tradycję górnictwa na terenie miasta. 6

7 1.2. Miasto Starachowice dzisiaj Powierzchnia Starachowic wynosi 32 km². Miasto położone jest w połowie drogi pomiędzy Warszawą a Krakowem (ok. 170 km). Dobrze rozwinięta sieć drogowa umożliwia stałą komunikacje z tymi ośrodkami. Linia kolejowa biegnąca wzdłuż koryta rzeki przecina miasto, a bliskość dużego węzła kolejowego w Skarżysku-Kamiennej ułatwia połączenie z całym krajem. Najbliższe otoczenie miasta stanowią trzy gminy wiejskie Brody, Mirzec i Pawłów oraz miasto i gmina Wąchock. Miasto Starachowice wraz z sąsiednimi gminami tworzy Powiat Starachowicki. Zajmuje on powierzchnię 540 km² i zamieszkuje go ok. 100 tys. mieszkańców. Powiat Starachowicki wraz z dwunastoma powiatami ziemskimi i powiatem grodzkim Kielce wchodzi w skład Województwa Świętokrzyskiego. Starachowice stanową centrum administracyjno gospodarcze oraz kulturalne powiatu skupiające ważniejsze urzędy m.in. Urząd Miejski, Starostwo Powiatowe, Urząd Skarbowy, Urząd Celny, Sąd Rejonowy, Prokuraturę Rejonową. Tarasowa dolina rzeki Kamiennej nadaje miastu niepowtarzalny charakter i klimat. W południowej części widnokręgu widać pasmo Gór Świętokrzyskich z najwyższymi szczytami Łysicą i Łysą Górą. Wokół miasta rozciąga się wielokilometrowy pas lasów, z przewagą drzewostanów sosnowych, wspaniale nadających się do rekreacji i wypoczynku. 7

8 Podstawowe dane geograficzne przedstawia poniższa tabela: Położenie: Obszar miasta Wyżyna Kielecko-Sandomierska, 51 04'N 21 04' E 31,85 km² Rozciągłość: wsch.-zach. płn.-płd. 11,7 km 13,45 km Punkt miasta: Najwyższy Najniższy 264 m n.p.m. 213 m n.p.m. Tabela I Dane geograficzne (źródło: ). W obrębie Starachowic znajdują się trzy cechujące się bogactwem flory i fauny, malowniczo położone zbiorniki wodne: Pasternik, Piachy i Lubianka. Najbliższa okolica obfituje też w atrakcje umożliwiające uprawianie sportów wodnych, wędkarstwa czy wypoczynku związanego z plażowaniem. Atrakcją, której nie sposób pominąć są również pomniki przyrody ożywionej, głównie wiekowe drzewa w liczbie kilkunastu sztuk rosnące na terenie Miasta. Współczesne Starachowice, to prężnie działający ośrodek przemysłowy przyjazny dla jego mieszkańców i odwiedzających. Jest to ważny ośrodek administracyjny, siedziba władz gminy i powiatu. Dobrze rozwinięta infrastruktura techniczna, infrastruktura okołobiznesowa oraz usługowo-handlowa, przyroda, ludzie, tradycje, historia i teraźniejszość oraz perspektywiczne myślenie tworzą i będą tworzyły to miasto. Obecnie Starachowice to znaczący w województwie świętokrzyskim ośrodek administracyjny i przemysłowy. Wieloletnie tradycje przemysłu metalowego, metalurgicznego i drzewnego coraz 8

9 wyraźniej ustępują bardziej zróżnicowanej gospodarce. Poza branżą samochodową i maszynową rozwijają się inne dziedziny wytwórczości, np. przetwórstwo mięsne, produkcja materiałów budowlanych, mebli i obuwia, a także usługi transportowe. Dzięki dywersyfikacji przemysłowej w poszczególnych sektorach nastąpił rozwój ceramiki sanitarnej, poligrafii, elektrotechniki oraz przemysłu tekstylnego. W przeciągu minionych 10 lat liczba przedsiębiorstw wzrosła o 65%. Aktualnie w obrębie Starachowic funkcjonuje około 4000 podmiotów. Ważnym czynnikiem wpływającym na atrakcyjność inwestycyjną miasta jest Specjalna Strefa Ekonomiczna Starachowice. Tereny w podstrefach, oferowane inwestorom obejmują zarówno obszary zabudowane obiektami przemysłowymi - hale produkcyjne, budynki magazynowe, biurowe - jak też obszary wyposażone w infrastrukturę techniczną, ale bez budynków. W trakcie negocjacji inwestor dokonuje wyboru konkretnego terenu pod potrzeby planowanej inwestycji. Starachowice mają szansę stać się w niedalekiej przyszłości jednym z bardziej atrakcyjnych pod względem gospodarczym obszarów w województwie świętokrzyskim. Inwestorzy mogą tu liczyć na korzystne warunki inwestowania, pełną informację i życzliwość władz samorządowych. 9

10 2. ŚRODOWISKO NATURALNE 2.1. Położenie i ukształtowanie powierzchni Położenie geograficzne: Starachowice usytuowane są na styku trzech jednostek geograficznych: Wzgórz Koneckich, Przedgórza Iłżeckiego oraz Wyżyny Opatowskiej. Rzeka Kamienna stanowi dla nich naturalną granicę. Takie nagromadzenie jednostek geograficznych powoduje różnorodność krajobrazu oraz sprawia, że występuje tu wielka rozmaitość form i formacji geologicznych. W samym mieście i okolicy uwidaczniają się na powierzchni skały wszystkich okresów geologicznych historii ziemi. Miasto położone jest w połowie drogi pomiędzy Warszawą a Krakowem (ok. 170 km). Podobna odległość dzieli Starachowice od Rzeszowa, Lublina, Łodzi i Katowic. Dobrze rozwinięta sieć drogowa umożliwia stałą komunikację zarówno z tymi ośrodkami, jak i pozostałymi w regionie świętokrzyskim. Rysunek I Przebieg dróg krajowych i wojewódzkich zlokalizowanych w regionie świętokrzyskim. (źródło: 10

11 Przez region świętokrzyski przebiegają odcinki ośmiu ciągów komunikacyjnych zaliczonych do kategorii dróg krajowych, o łącznej długości 731,876 km. Są to: - droga nr 7 Gdańsk - Warszawa - Kielce - Kraków Chyżne, - droga nr 9 Radom - Ostrowiec Świętokrzyski Opatów Łoniów - Rzeszów Barwinek, - droga nr 42 Namysłów Radomsko Końskie Skarżysko - Kamienna Rudnik, - droga nr 73 Wiśniówka Kielce Busko Zdrój Tarnów Jasło, - droga nr 74 Sulejów Kielce Kraśnik Frampol Zamość Hrubieszów, - droga nr 77 Lipnik Sandomierz Stalowa Wola Jarosław Przemyśl, - droga nr 78 Chałupki Gliwice Szczekociny Nagłowice Jędrzejów Chmielnik, - droga nr 79 Warszawa Zwoleń Sandomierz Kraków Katowice Bytom. Niezwykle istotnym elementem infrastruktury technicznej mającym wpływ na rozwój ekonomiczny i społeczny wspólnot lokalnych jest układ oraz stan sieci dróg lokalnych. Na tle powiatu starachowickiego przez Miasto Starachowice przebiegają następujące drogi powiatowe. Stanowią one centralną sieć dróg powiatowych, umożliwiającą połączenia miast ze sobą, połączenia siedzib powiatu z siedzibami gmin, połączenia siedzib gmin ze sobą i są obciążone ruchem komunikacji publicznej. Wykaz dróg przebiegających przez miasto Starachowice przedstawia poniższa tabela: Nazwa drogi Długość drogi (km) ul. Ks. Kardynała Stefana Wyszyńskiego (najazd na wiadukt od ul. Iłżeckiej) 0,340 ul. Iłżecka 2,724 ul. Marszałka Piłsudskiego 1,714 ul. Targowa 0,271 ul. 17 Stycznia 1,088 ul. Kolejowa 0,647 ul. Dworcowa 0,080 ul. Hutnicza 0,192 ul. Spółdzielcza 0,314 ul. Majówka 0,828 ul. Jana Mrozowskiego 0,399 ul. Szkolna 0,970 ul. Leśna 2,301 11

12 ul. Miodowa 0,118 ul. 6 Września 1,265 ul. Zgodna 2,750 ul. Nowowiejska 1,987 ul. Długa 1,989 Razem 20,991 Tabela I Drogi powiatowe w mieście Starachowice (źródło: Wykaz dróg gminnych publicznych prezentuje poniższa tabela. Nazwa drogi Nazwa drogi Nazwa drogi ul. Agrestowa ul. Akacjowa ul. Aleja NM Panny ul. Dr Andrzeja ul. Beskidzka ul. Bieszczadzka ul. Bławatkowa ul. Brzozowa ul. Bratkowa ul. Bugaj ul. Bukowa ul. Borówkowa ul. Botaniczna ul. Bohaterów ul. Jerzego Bajana ul. gen. Józefa Bema ul. Ks. Stanisława Brzóski ul. Bohaterów Westerplatte ul. Batalionów Chłopskich ul. Boczna ul. Fryderyka Chopina ul. Ciasna ul. Cicha ul. Świętej Barbary ul. Cisowa ul. Cmentarna ul. Czereśniowa ul. Cegielniana ul. Dionizego Czachowskiego ul. Daleka ul. Dębowa ul. Dobra ul. Józefa Chłopickiego ul. Doktorska ul. Dolna ul. Stanisława Dubois a ul. Działki ul. Działkowa ul. Głogowa ul. Bartosza ul. Górzysta ul. Górna Głowackiego ul. Grabowa ul. Graniczna ul. Gruntowa 12

13 ul. Grzybowa ul. Artura Grottgera ul. Hutnicza ul. Iglasta ul. Iłżecka ul. Jabłoniowa ul. Jagodowa ul. Jałowcowa ul. Jarzębinowa ul. Jasna ul. Jaśminowa ul. Jelenia ul. Jesienna ul. Jesionowa ul. Jeżynowa ul. Jodłowa ul. Jana Pawła II ul. por. Jurka ul. Kalinowa ul. Karpacka ul. Jana Kilińskiego ul. Klonowa ul. Kombatantów ul. Konstytucji 3-Maja ul. Kościelna ul. Tadeusza Kościuszki ul. Kopalniana ul. Krańcowa ul. Kręta ul. Krótka ul. Krucza ul. Kwiatowa ul. Tadeusza Krywki ul. Jana ul. Kornatka ul. Kanałowa Kochanowskiego ul. Kasztanowa ul. Wąsika Kowalskiego ul. Lachy ul. Fryderyka Lempe ul. Lenartowska ul. Letnia ul. Leszczynowa ul. Letniskowa ul. Lipowa ul. Lubianka ul. XX-Lecia ul. Mariana Langiewicza ul. Łazy ul. Łączna ul. Łąkowa ul. Łysogórska ul. 1 Maja ul. 9 Maja ul. Makowa ul. Malinowa ul. Juliana Marchlewskiego ul. Martenowska ul. Mała ul. Adama Mickiewicza ul. Mieszała ul. Miła ul. Młynarska ul. Modrzewiowa ul. Morelowa ul. Morenowa ul. Myśliwska ul. Stanisława Moniuszki ul. Miodowa ul. Ludwika ul. kpt Mariańskiego ul. Nad Młynówką Mierosławskiego ul. Nad Kamienną ul. Nadrzeczna ul. Na Stoku ul. Na Szlakowisku ul. Nasienna ul. Nauczycielska ul. Niecała ul. Niska ul. Nowa 13

14 ul. Marcelego Nowotki ul. mjr Nurta ul. Objazdowa ul. Olszynowa ul. Orzechowa ul. Osiedlowa ul. Owocowa ul. Parcelowa ul. Partyzantów ul. Pasternik ul. Pastwiska ul. Perłowa ul. Piaskowa ul. Piastowska ul. Piesza ul. Marszałka ul. Przechodnia ul. Pochyła Piłsudskiego ul. Podgórze ul. Podhalańska ul. Podlesie ul. Pogodna ul. Polna ul. Południowa ul. Powstania ul. Przekopowa ul. Przeskok Styczniowego ul. Poznańska ul. Poprzeczna ul. Parkowa ul. Emilii Plater ul. mjr Ponurego ul. Plac Rynek ul. Józefa Radoszewskiego ul. inż. Władysława Rogowskiego ul. Różana ul. por. Robota 14 ul. Mikołaja Reja ul. Sadowa ul. Sąsiedzka ul. Skalista ul. Skałka ul. Marii Curie- ul. Słoneczna ul. Juliusza Słowackiego Skłodowskiej ul. Smugowa ul. Sosnowa ul. Spadowa ul. Spokojna ul. Sportowa ul. Stalowa ul. Stalowników ul. Staropolska ul. Stawowa ul. Strażacka ul. Strugowa ul. Strzelnicza ul. Sudecka ul. Stroma ul. Szaszki ul. Karola Szymanowskiego ul. Szeroka ul. Spacerowa ul. Sztolnia ul. Składowa ul. Zygmunta Sierakowskiego ul. Sybiraków ul. chor. Szorta ul. Śląska ul. Świerkowa ul. Tatrzańska ul. Topolowa

15 ul. Tulipanowa ul. Turystyczna ul. Romualda Traugutta ul. Wachm. Tarzana ul. Tęczowa ul. Ustronie ul. Warszawska ul. Wanacja ul. Wąwóz ul. Wesoła ul. Wiązowa ul. Wiejska ul. Widok ul. Wierzbowa ul. Stanisława Wigury ul. Wiklinowa ul. Wiosenna ul. Wiśniowa ul. Wojska Polskiego ul. 6 Września ul. Wrzosowa ul. Wschodnia ul. Wspólna ul. Wylotowa ul. Wysoka ul. Wąchocka ul. Wielkopiecowa ul. Zacisze ul. Zaułek ul. Zielona ul. Zwierzyniecka ul. Zdrojowa ul. Ziołowa ul. Druhny Zjawy ul. Ignaca Zaczkiewicza ul. Żurawia ul. Żabia ul. Żwirki ul. Żytnia ul. Źródlana ul. Stefana Żeromskiego Tabela I Drogi gminne w mieście Starachowice (źródło: ) Ponadto w Starachowicach jest zlokalizowanych szereg dróg niepublicznych, czyli dróg nie zaliczonych do żadnej z kategorii dróg publicznych na podstawie ustawy z dnia 21 marca 1985 roku o drogach publicznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 19, poz. 115, z późn. zm.). W szczególności są to drogi osiedlowe, dojazdowe do obiektów, place przed dworcami kolejowymi i autobusowymi, pętle autobusowe Sfera przyrodniczo krajobrazowa Miasto Starachowice położone jest w północnej części województwa świętokrzyskiego na terenie obejmującym głównie dolinę rzeki Kamiennej. 15

16 Zgodnie z podziałem fizyko-geograficznym rejon Starachowic znajduje się w obrębie Wyżyny Kielecko-Sandomierskiej. Wzdłuż rzeki Kamiennej przebiega granica dwóch mezoregionów. Na północ od rzeki Kamiennej znajduje się Przedgórze Iłżeckie, zaś na południe Płaskowyż Suchedniowski. Starachowice cechuje urozmaicona rzeźba terenu. Wyżynny charakter obszaru miasta przecina dolina rzeki Kamiennej. Najwyższy punkt terenu osiąga wysokość około 264 m n.p.m., a najniższy punkt położony jest na około 213 m n.p.m. Różnice wysokości dochodzą do 50 m. Duże zróżnicowanie wykazują nachylenia terenu dochodzące w miejscach stromych krawędzi do 25%, a często nawet większe - do 45%. Od północy miasto otacza kompleks Lasów Iłżeckich, natomiast od południa i zachodu kompleks lasów Sieradowickich. Obszar leśny zajmuje 23,8 % ogólnej powierzchni gminy. Szata roślinna i zwierzęca: Miasto otoczone jest ze wszystkich stron lasami. Od północy na Przedgórzu Iłżeckim są to Lasy Starachowickie zwane i znane bardziej pod nazwą Puszczy Iłżeckiej, w której utworzono Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Kamiennej, zaś od południa Na Płaskowyżu Suchedniowskim są to Lasy Siekierzyńskie zwane Puszczą Świętokrzyską, w której utworzono Sieradowicki Park Krajobrazowy. Zajmują one powierzchnię 682,2 ha, co jest bardzo korzystne dla jego mieszkańców. Tereny leśne w południowej części miasta stanowią otulinę Sieradowickiego Parku Krajobrazowego. Park położony jest w północnej części Gór Świętokrzyskich pomiędzy doliną rzeki Kamiennej a Doliną Bodzentyńską. Wraz ze strefą ochronną zajmuje powierzchnię ha. Tereny leśne charakteryzują się znacznym zróżnicowaniem siedlisk, składu gatunkowego drzewostanów oraz struktury wiekowej. Występuje na tym obszarze 12 typów siedliskowych lasu od boru świeżego, do olsu oraz 11 zespołów roślinności leśnej, wśród których dominują lasy mieszane świeże oraz lasy mieszane z dużym udziałem jodły i modrzewia. W runie leśnym występuje 57 gatunków roślin prawnie chronionych, z których 47 objętych jest ochroną ścisłą. Wśród nich 16

17 występują paprocie, widłaki, a z roślin zielonych m.in.: goździk kosmaty, pluskwica europejska, tojad dzióbaty, powojnik prosty, sasanka wiosenna i otwarta, rosiczka długolistna, parzydło leśne, wawrzynek wilczełyko, bluszcz pospolity, naparstnica zwyczajna, gnidosz rozesłany i królewski. Lasy Sieradowickiego Parku stanowią ostoję dla zwierząt, w tym wielu gatunków chronionych. Spotkać tu można nietoperza, łasicę, gronostaja. Ptaki reprezentowane są m.in. przez bociana białego i czarnego, myszołowa zwyczajnego, jastrzębia gołębiarza, zimorodka, dudka, słonkę, bażanta, cietrzewia. Występują tu płazy żaba, rzekotka drzewna, ropucha oraz gady jaszczurka zwinka i żyworodna, padalec, zaskroniec, żmija zygzakowata. Świat owadów reprezentują biegacz, trzmiel oraz motyle - mieniak i paź królowej. Lasy w otoczeniu Starachowic są to w głównej mierze lasy Skarbu Państwa, w zarządzie Nadleśnictwa Starachowice i Nadleśnictwa Skarżysko-Kamienna. Zgodnie z ustawą z dnia 28 września 1991 r. o lasach, lasy położone w odległości 10 km od granic administracyjnych miasta są lasami ochronnymi. Lasy ochronne to lasy pełniące (wyłącznie lub dodatkowo) funkcję pozaprodukcyjne związane z ochroną gruntów, wód, infrastruktury oraz terenów zamieszkanych przez człowieka i zagrożonych skutkami zjawisk żywiołowych, np. powodzią. Na większej powierzchni terenów leśnych występują drzewostany z panującą sosną zwyczajną, a na niewielkiej z przewagą jodły pospolitej. Domieszkowo spośród gatunków iglastych występuje świerk pospolity i modrzew europejski. Drzewostany z panującymi gatunkami liściastymi zajmują niewielką powierzchnię lasów, a wśród nich największy udział mają dęby: szypułkowy i bezszypułkowy. Występują też drzewostany z przewagą brzozy i olszy czarnej. Spośród gatunków liściastych domieszkowo występują grab pospolity, lipa drobnolistna, buk zwyczajny, topola osika, jesion, jarzębina. Tereny zieleni miejskiej, która również spełnia ważną rolę w lokalnym środowisku, zajmują znaczącą część powierzchni Starachowic. W centrum miasta położony jest Park Miejski o powierzchni 10 ha. Pozostałe tereny zieleni miejskiej obejmują powierzchnię 31,1 ha. Do nich należy doliczyć tereny zieleni osiedlowej, zakładowej i nasadzenia w pasach dróg. 17

18 Pomniki przyrody Na terenie miasta znajduje się 8 pomników przyrody ożywionej (11 drzew). Są to głównie wiekowe drzewa, a większość z nich to dęby: 1. Dąb szypułkowy żyje 1000 lat i dłużej. Osiąga m wysokości przy średnicy pnia 2-3 m. Owoce drzewa żołędzie osadzone 1-3 na szypułkach. 2. Dąb bezszypułkowy żyje lat. Osiąga wysokość do 30 m. Owoce drzewa żołędzie osadzone bezpośrednio na gałązkach (bez szypułek). 2 dęby przy ul. Wschodniej Dąb bezszypułkowy i dąb szypułkowy (Michałów, ul. Wschodnia 33). Drzewa rosną na terenie nieruchomości prywatnej. Wiek drzew: około 250 lat. dąb przy ul. Fryderyka Lempe Dąb szypułkowy (Michałów, ul. Lempe). Drzewo rośnie na terenie stanowiącym własność Gminy Starachowice. Wiek drzewa: około 300 lat. dąb przy ul. Konstytucji 3 Maja Dąb szypułkowy (zieleniec koło Szkoły Podstawowej Nr 9). Drzewo rośnie na terenie stanowiącym własność Gminy Starachowice. Wiek drzewa: około 150 lat. dąb przy ul. Tadeusza Krywki koło kapliczki św. Barbary Dąb szypułkowy (koło kapliczki św. Barbary). Drzewo rośnie na terenie stanowiącym własność Gminy Starachowice. Wiek drzewa: około 200 lat. 18

19 2 dęby przy Alei Armii Krajowej Drzewa rosną na terenie stanowiącym własność Gminy Starachowice. Wiek drzew: około 150 lat. 2 dęby przy ul. Tadeusza Krywki Dęby szypułkowe - 2 sztuki (teren PTTK). Drzewa rosną na terenie stanowiącym własność Gminy Starachowice. Wiek drzew: około 200 lat. Do pomników przyrody ożywionej zaliczone zostały również dwie topole. Topola biała żyje do 300 lat. Osiąga wysokość do 40 m. topola przy ciepłowni Michałów Topola biała (nad rzeką Kamienną). Drzewo rośnie na terenie stanowiącym własność Gminy Starachowice. Wiek drzewa: około 80 lat. topola przy ul. dr Władysława Borkowskiego Topola rośnie na terenie stanowiącym własność Skarbu Państwa. Wiek drzewa: około 80 lat. 19

20 Skała rezerwat w centrum Starachowic Wyburzenie targowiska w centrum miasta pomiędzy Aleją Armii Krajowej a dzielnicą Majówka sprawiło, że odsłonięte zostały piękne wychodnie jurajskich piaskowców, zjawisko unikatowe w centrum miasta i jedna z największych atrakcji Starachowic. Stanowią one pomnik przyrody nieożywionej Skałki, czyli odsłonięcie geologiczne. Jest to ściana skalna o długości 400 m, wysokości 4-8 m powstała częściowo w wyniku eksploatacji piaskowców, częściowo zaś naturalnie. Budują ją utwory dolnojurajskie liasowe, zaliczane do serii skłobskiej. Są to piaskowce drobne i średnioziarniste, jasnoszare i żółtawe. Podlega ochronie zgodnie z decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z dnia roku. Obecnie trwają prace ziemne, mające na celu wyeksponowanie skałek przysypanych częściowo podczas budowy osiedla Majówka. Widać już pierwsze zarysy alejek. Wzdłuż nich ustawione zostaną ciągi ławeczek i kosze na śmieci. Teren został oświetlony 30 lampami. Podświetlono również skałki, dzięki czemu miejsce to stało się jeszcze atrakcyjniejsze. Warto też podkreślić, że teren ten objęty będzie systemem monitoringu miejskiego. Zakończy to pierwszy etap prac. Kolejne będą kontynuowane w późniejszym okresie Gleby Warunki glebowe miasta Starachowice charakteryzują się wysokim udziałem gleb słabych i bardzo słabych. Około 70% całości gruntów należy do klasy V, VI i VIZ. W Polsce wyróżnia się osiem klas bonitacyjnych oraz klasę VIZ. 20

21 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Klasa I obejmuje jedynie 0,5% wszystkich gleb w Polsce. Dotyczy gleb najlepszych, gł. czarnoziemów, a także niektórych mad rzecznych, rędzin, brunatnych. Gleby tej klasy przeznacza się pod uprawę pszenicy, buraków cukrowych, warzyw, a także pod drzewa owocowe. Gleby tej klasy nie wymagają praktycznie żadnych zabiegów agrotechnicznych. Klasa II stanowi 3,2% wszystkich gleb w Polsce. Do tej klasy zalicza się również czarnoziemy, mady, rędziny, brunatne oraz niektóre płowe. Gleby zaliczane do tej klasy również są żyzne i nie wymagają zabiegów agrotechnicznych, uprawiać można podobne rośliny jak na glebach klasy I, dają one jednak nieco niższe plony. Klasa III a (10,1% powierzchni gruntów ornych) mają gorsze właściwości aniżeli gleby zaliczane do dwóch powyższych klas, jednak możliwa jest na nich uprawa zarówno pszenicy, jak i buraków. Klasa III b (13,9% powierzchni gruntów ornych) określane są mianem gleb średnio dobrych, w skład tej klasy wchodzą głównie: brunatne, płowe i opadowo-glejowe, czarne ziemie, rędziny, gleby torfowo murszowe oraz torfowe. Klasa IV a (22,6% powierzchni gruntów ornych) nazywa się je glebami średniej jakości, w skład tej klasy wchodzą takie same gleby jak do klasy III b, ale o nieco gorszych właściwościach. Klasa IV b (16,7% powierzchni gruntów ornych) są to gleby średniej jakości, które często są nadmiernie wilgotne lub też odznaczające się niedostatkiem wilgoci. Klasa V (20,7% powierzchni gruntów ornych) w skład tej klasy wchodzą gleby słabe, o ograniczonych możliwościach produkcyjnych, głównie: brunatne, rdzawe, płowe, bielicowe na piaskach i żwirach, mady o słabo wykształconym profilu oraz obfitujące w kamienie rędziny. Klasa VI (11,4% powierzchni gruntów ornych) obejmuje gleby, które praktycznie nie nadają się pod uprawę (rdzawe, bielicowe, rankery, inicjalne rędziny, mady o najgorszych właściwościach wilgotnościowych. Klasa VIZ (0,9% powierzchni gruntów ornych) gleby te zupełnie nie nadają się pod uprawę, przeznacza się je przeważnie pod zalesienie. W celu obserwowania zmian jakości gleby prowadzony jest monitoring chemizmu gleb. Badania te wykonywane są w oparciu o sieć krajową, cyklicznie co 5 lat, począwszy od 1995 r. Monitoring 21

22 krajowy gleb obejmuje sieć punktów pomiarowo kontrolnych reprezentowanych przez 216 profili glebowych zlokalizowanych na gruntach ornych całego kraju, w tym 9 w województwie świętokrzyskim. Niezależnie od wyników badań pochodzących z sieci krajowej, wykonywanych przez Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Kielcach dysponuje oceną jakości gleb dokonaną na podstawie badań własnych pochodzących z rejonu Starachowic. Badania te prowadzone były po raz pierwszy w 1996 r. i powtórzone w 2001 r. Celem ich jest obserwacja zmian zachodzących w okolicznych glebach, spowodowanych zanieczyszczeniami pyłowymi i gazowymi pochodzącymi z różnych źródeł zanieczyszczeń, znajdujących się na terenie Starachowic. Z 10 miejscowości położonych w pobliżu Starachowic (w Starachowicach 3) pobrane i uśrednione próby analizuje się pod względem zawartości metali ciężkich i określa się ph. Gleby w tym rejonie w większości analizowanych prób wykazują naturalną zawartość metali ciężkich, sporadycznie mają podwyższoną zawartość niektórych metali określaną jako I stopień zanieczyszczenia, niemniej w jednym przypadku stwierdzono średnie zanieczyszczenie określane jako zanieczyszczenie III stopnia. Stopień zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi (MC) określono odnosząc stężenia badanych substancji do zawartości granicznych przyporządkowanych do sześciu stopni chemicznej jakości gleb. Wartości te obejmują: stopień 0 - gleby niezanieczyszczone, stopień I - gleby o podwyższonej zawartości MC, stopień II - gleby słabo zanieczyszczone, stopień III - gleby średnio zanieczyszczone, stopień IV - gleby silnie zanieczyszczone, stopień V - gleby bardzo silnie zanieczyszczone. Ocena jakości chemicznej gleb jest podstawą do określenia właściwego, uwzględniającego ekologiczne funkcje, rolniczego użytkowania gruntów. 22

23 2.4. Zasoby wodne Wody powierzchniowe Rzeka Kamienna o całkowitej długości 138,3 km zbiera wody z obszaru zlewni 2007,9 km i wpada do Wisły w 324,5 km jej lewego brzegu. Przepływa przez nasze miasto pomiędzy 90 a 99 km, dzieląc je na dwie części: lewobrzeżną i prawobrzeżną. Administracyjnie rzeka Kamienna należy do Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie Oddział w Ostrowcu Świętokrzyskim. W granicach Starachowic Kamienna zasilana jest dopływami rzeki Lubianki i Młynówki oraz potokiem Czałczyński Smug w północnej części miasta. W obrębie zlewni rzeki Młynówki znajduje się wschodnia część miasta, a w obrębie zlewni rzeki Lubianki znajduje się południowa część miasta. Rzeka Kamienna ma uregulowane koryto od zbiornika wodnego Pasternik do nieczynnego mostu kolejowego. Najniższe średnie miesięczne przepływy występują we wrześniu. W październiku rozpoczyna się wzrost przepływów trwający całą zimę z kulminacją w miesiącach marzec-kwiecień, kiedy mają też miejsce wezbrania roztopowe. Potem następuje spadek natężenia przepływu trwający do czerwca. W miesiącach letnich występują krótkookresowe wezbrania związane z intensywnymi opadami. Na terenie miasta zlokalizowane są trzy zbiorniki wodne: Zbiornik wodny Pasternik wybudowany został na rzece Kamiennej w 1920 r., w jej 98,4 km. Zajmuje powierzchnię 52,3 ha i podzielony jest groblą na dwie części: rekreacyjną i ujęciową. Taki podział wynika z istniejącego do 1983 r. ujęcia brzegowego wody do celów komunalnych i przemysłowych. Pobór wody do celów przemysłowych funkcjonował do roku Zbiornik wodny Lubianka powstał w latach 80-tych XX wieku na rzece Lubianka, poprzez wybudowanie zapory czołowej ziemnej z jazem przelewowym o powierzchni 48,3 ha. 23

24 Zbiornik wodny Piachy, który powstał po istniejącym w latach 60-tych wyrobisku piasku o powierzchni 14,4 ha. Rzeki i zbiorniki wodne województwa świętokrzyskiego objęte są od kilku lat siecią monitoringu, w której prowadzone są badania jakości wód powierzchniowych. Stan czystości wód powierzchniowych województwa oceniany jest corocznie w oparciu o analityczne pomiary kontrolne, realizowane w ramach monitoringu środowiska dla wód powierzchniowych płynących (sieć podstawowa i regionalna) oraz zbiorników zaporowych (sieć regionalna). Badania te wykonuje Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Kielcach. Podstawowym celem monitoringu wód powierzchniowych jest dostarczenie informacji o stanie czystości wód, niezbędnych do ich ochrony i wspomagania procesów zarządzania zasobami wodnymi. W roku 2006 w granicach powiatu starachowickiego badania wód powierzchniowych prowadzone były w 6 przekrojach pomiarowo - kontrolnych zlokalizowanych między innymi na rzece Kamiennej (punkt pomiarowo kontrolny Wąchock, Michałów i zbiornik Brody Iłżeckie - jaz). Wśród wskaźników decydujących o klasie jakości rzek dominowały wskaźniki biogenne (zw. azotu i fosforu), tlenowe (ChZT-Mn i ChZT-Cr), biologiczne - saprobowość fitoplanktonu i peryfitonu (wskaźnik saprobowości określa poziom zanieczyszczenia wód martwą materią organiczną lub produktami jej gnilnego rozkładu) oraz bakteriologiczne. 24

25 Wyniki klasyfikacji ogólnej w badanych punktach pomiarowo kontrolnych rzek powiatu starachowickiego w 2006 r. przedstawia poniższa tabela: L.p. Rzeka Punkt pomiarowy km Klasa jakości 1. Kamienna Wąchock 95,2 III 2. Kamienna Michałów 85,0 III 3. Kamienna zbiornik Brody - jaz 76,8 V 4. Pokrzywianka Wieloborowice 5,6 IV 5. Psarka Świętomarz - IV 6. Świślina Siekierno 30,6 III Tabela I Klasyfikacja ogólna rzek powiatu starachowickiego w 2006 r. (źródło: WIOŚ w Kielcach). W 2007 r. na terenie powiatu przeprowadzono badania wód rzeki Kamiennej w dwóch punktach kontrolnych poniżej zbiornika Brody i w m. Michałów. L.p. Rzeka Punkt pomiarowy km Klasa jakości 1. Kamienna Michałów 85,0 III 2. Kamienna Poniżej zbiornika Brody 76,3 IV Tabela I Wyniki badań kontrolnych rzeki Kamiennej w roku 2007 (źródło: WIOŚ w Kielcach). Znacznie lepiej przedstawia się stan czystości rzeki Lubianki i zlokalizowanego na niej zbiornika wodnego. Badania wykonywane przez Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Starachowicach wykazały, że jakość wody zbiornika Lubianka odpowiada wymogom dla II klasy wód powierzchniowych. Woda rzeki Młynówki spełnia wymogi dla III klasy czystości. Zdecydowanie najbardziej czystym zbiornikiem wodnym w Starachowicach jest zbiornik Piachy, w którym jakość wody odpowiada II klasie czystości wód powierzchniowych, ale trzeba zaznaczyć, że ponad 90 % wskaźników odpowiada I klasie czystości wód. posiada Koncepcję Zagospodarowania Terenu przy zalewie Lubianka z 2008 r. Teren objęty opracowaniem znajduje się w południowej części miasta, w obrębie osiedla domków jednorodzinnych Lubianka. Obszar ten to tereny zielone o charakterze rekreacyjnym. Planowana inwestycja polega na modernizacji wyżej wymienionych terenów, ma na celu rozbudowę oraz zwiększenie ich atrakcyjności. 25

26 Koncepcja zagospodarowania terenów przy zalewie Lubianka obejmuje: wymianę nawierzchni dwóch placów parkingowych oraz dróg wewnętrznych od ul. Południowej, dobudowę drogi wewnętrznej będącej kontynuacją drogi istniejącej, budowę chodników stanowiących kompleks alejek, rozbudowę budynku magazynowego, budowę obiektu dla ratowników pełniącego również funkcję ambulatorium, budowę 3 punktów małej gastronomii oraz elementy małej architektury tj.: plac zabaw, boisko do siatkówki plażowej, zjeżdżalnia wodna, ławeczki, kosze na śmieci, latarnie. Również dla zalewu Piachy posiada Koncepcję Zagospodarowania Terenu z 2008 r. Teren objęty opracowaniem znajduje się w południowo-wschodniej części miasta. Obszary te to tereny zielone, nieutwardzone znajdujące się w sąsiedztwie obiektów o charakterze przemysłowym. Planowana inwestycja polega na modernizacji wyżej wymienionych terenów i ma na celu przebudowę oraz zwiększenia ich atrakcyjności. Koncepcja zagospodarowania terenów przy zalewie Piachy obejmuje: wymianę nawierzchni placu parkingowego, budowę drogi wewnętrznej ze zjazdem do nabrzeża, spełniającej również funkcje drogi technicznej, 26

27 budowę chodników stanowiących kompleks alejek, schody prowadzące do plaży, rozbudowę istniejącego budynku WOPR, który pełnić ma również funkcję obiektu magazynowego, budowę molo, plac częściowo utwardzony przeznaczony pod inwestycje oraz elementy małej architektury tj.: boisko do siatki oraz badmintona, drewniane trybuny, zjeżdżalnia wodna, ławeczki, stoły piknikowe, latarnie. W ślad za planowaniem sukcesywnie i w miarę możliwości finansowych podejmuje działania, dające wymierne, mierzalne efekty dotyczące zagospodarowania zbiorników Piachy i Lubianka na cele rekreacyjne. I tak, na zbiorniku Lubiaka: w 2007 roku wykonano remont mola i plaży za sumę zł, w 2009 roku rozpoczęła starania o przyjęcie terenu rekreacyjnego zbiornika od Skarbu Państwa. Zakończyły się one niepowodzeniem. Wiosną 2009 roku wykonano: 3 komplety ławek wraz ze stołami na terenie kąpieliska, zamontowano kilka dodatkowych koszy, 27

28 wyremontowano budynek socjalny dla ratowników, nawieziono piach na teren plaży. Koszt całości przedsięwzięcia wyniósł około zł. Ponadto w celu poprawy bezpieczeństwa zakupiony został zestaw ratowniczy wraz ze skuterem wodnym za sumę zł. Wykonano również kontener sanitarny wraz z podłączeniem do sieci miejskiej wodno - kananalizacyjnej za sumę zł. Z kolei na zbiorniku Piachy: w roku 2007 przeniesiono punkty gastronomiczne na obrzeża terenu rekreacyjnego (teren rekreacyjny przy zalewie stanowi własność Gminy, a zarządzany jest decyzją prezydenta przez MCRiW), wiosną 2009 roku wykonano: komplety ławek wraz ze stołami, zamontowano dodatkowe kosze, nawieziono piach na teren plaży, wyremontowano budynek socjalny dla ratowników, poprawiono parking. Koszt całości przedsięwzięcia wyniósł około zł. Użytek ekologiczny Pod względem przyrodniczym zbiornik wodny Pasternik stanowi jedno z najciekawszych miejsc Starachowic. Zbiornik ten został wybudowany na rzece Kamiennej w 1920 roku i zajmuje powierzchnię 52,3 ha. Około 42 ha lustra wody, z bogatą szatą roślinną stanowi przede wszystkim ostoję dla licznej rodziny ptactwa wodnego. 28

29 Od wczesnej wiosny aż do późnej jesieni jest to punkt odpoczynku na trasie ptasich wędrówek, które podążając z zimowisk lub na zimowiska chętnie się na Pasterniku zatrzymują. W okresie lęgowym rocznie gnieździ się tu 25 gatunków ptaków. Występują tu też liczne ciekawe okazy flory. Z ciekawszych i objętych ochroną gatunkową ptaków rok rocznie wyprowadza tu lęgi bączek, znajdujący się na europejskiej liście ptaków chronionych i jego większy kuzyn bąk. Z rodziny chruścieli trzcinowiska zamieszkują: zielonka, wodnik, kokoszka wodna oraz bardzo pospolita i znana wszystkim łyska. Z tego też powodu w dniu 24 października 2005 roku Uchwałą Nr XII/6/05 Rada Miejska w Starachowicach ustanowiła użytek ekologiczny na terenie zbiornika wodnego Pasternik, któremu nadano Uchwałą Nr VI/6/06 z dnia 04 września 2006 roku nazwę Użytek ekologiczny im. Bolesława Kazimierza Stanisława Papi. Użytek ekologiczny zajmuje powierzchnię 12,6 ha i obejmuje część zbiornika od granicy północno - zachodniej Miasta Starachowice, graniczącej z Gminą Wąchock przebiegającej od ul. Kieleckiej a następnie granica jego biegnie wzdłuż koryta rzeki Kamiennej i załamuje się na wysokości posesji PKP przy ul. Źródlanej 21, przebiegając dalej prostopadle do posesji położonej przy ul. Kieleckiej 38. Zachodnia granica użytku nakłada się na obrzeża zbiornika. Użytek ekologiczny podlega ochronie prawnej polegającej na zakazie: niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obiektu lub obszaru, wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwpowodziowym albo budową, odbudową, utrzymaniem, remontem lub naprawą urządzeń wodnych, 29

30 uszkadzania lub niszczenia gleby, dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody albo racjonalnej gospodarce wodnej, likwidowania, zasypywania i przekształcenia, starorzecza oraz obszarów wodno-błotnych, umyślnego zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia lęgowisk zwierzęcych oraz tarlisk i złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb, zbioru, niszczenia, uszkadzania roślin na obszarach użytku ekologicznego Stan powietrza Na terenie Miasta Starachowice znajduje się osiem punktów, w których badana jest czystość powietrza. Określane są wskaźniki średnioroczne tj. opad pyłu, pył zawieszony, dwutlenek siarki, dwutlenek azotu. Wielkość wskaźnika opadu pyłu w dwóch punktach równy jest 45 % dopuszczalnej normy, w czterech mieści się w granicach 35 % dopuszczalnej normy, a w pozostałych w granicach 25 %. Wielkość wskaźnika określającego pył zawieszony stanowi 17 % normy dopuszczalnej. Stężenie dwutlenku siarki określane wskaźnikiem średniorocznym stanowi 13 % dopuszczalnej normy a stężenie dwutlenku azotu 55 %. Pomimo, że stężenie zanieczyszczeń powietrza mierzone na terenie Starachowic w porównaniu z dopuszczalnymi normami można interpretować jako dobre, został opracowany program uciepłownienia miasta pt. Koncepcja modernizacji miejskiego systemu ciepłowniczego miasta Starachowice. Uczestniczą w tym programie dwie firmy ciepłownicze: Zakład Energetyki Cieplnej i EC Starachowice (dawne Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej) oraz. Zakres opracowanego i realizowanego projektu obejmuje m.in. zagadnienia związane z: modernizacją podstawowych źródeł ciepła należących do ZEC-u, tj.: Ciepłowni Rejonowej CR-1 przy ul. Kościelnej, Ciepłowni Rejonowej CR-3 przy ul. Ostrowieckiej, likwidacją osiedlowych kotłowni lokalnych, modernizacją Ciepłowni Bugaj realizowaną przez EC Starachowice. W wyniku wykonanego zakresu rzeczowego już do 2002 r. zlikwidowano 10 kotłowni lokalnych, a odbiorcy ciepła przyłączeni zostali do miejskiej sieci ciepłowniczej. W pozostałych kotłowniach lokalnych eksploatowanych przez ZEC dokonano przebudowy i modernizacji. Wymieniono kotły opalane miałem węglowym na kotły opalane gazem lub olejem opałowym. Zgodnie z Koncepcją... zlikwidowana została najstarsza Ciepłownia C-2 opalana miałem węglowym, zlokalizowana w centrum 30

31 miasta, przy Al. Armii Krajowej. Zakończono prace związane z połączeniem sieci ciepłowniczej zaopatrującej w ciepło północną część miasta, z siecią znajdującą się w południowej części Starachowic. Dzięki realizacji tego przedsięwzięcia istnieje możliwość włączenia dodatkowych obiektów do sieci ciepłowniczej miasta. Połączenie systemów ciepłowniczych Północ-Południe pozwala na bardziej racjonalną produkcję i wykorzystanie energii cieplnej z Ciepłowni CR-1 oraz Ciepłowni CR-3. EC Starachowice w ramach Koncepcji... zakończyło budowę kotłowni gazowej o mocy 8,0 MW, co pozwoliło na likwidację ciepłowni opalanej paliwem stałym, wyposażonej w 6 kotłów WLM 2,5. Likwidacja wyeksploatowanej kotłowni i zastąpienie jej kotłownią gazową przyniosło znaczny efekt przy zmniejszeniu emisji zanieczyszczeń Lasy zaliczana jest do obszarów o wysokiej lesistości. Przeważającą większość lasów stanowią lasy państwowe. Struktura własności lasów na terenie gminy została przedstawiona w poniższej tabeli: J. m LEŚNICTWO WSZYSTKICH FORM WŁASNOŚCI Powierzchnia gruntów leśnych Ogółem hektar 744,9 733,1 732,9 732,4 728,1 728,3 726,0 726,2 731,3 734,3 lasy ogółem hektar 700,6 688,7 688,5 688,7 684,5 685,6 687,3 687,9 693,0 696,0 grunty leśne publiczne ogółem hektar 664,9 653,1 654,9 654,4 650,1 650,3 648,0 648,2 654,0 657,0 grunty leśne publiczne Skarbu Państwa hektar 656,9 639,9 639,9 640,4 640,1 640,3 640,0 640,2 640,0 640,0 grunty leśne publiczne Skarbu Państwa w zarządzie Lasów Państwowych hektar 643,9 639,9 639,9 640,4 640,1 640,3 640,0 640,2 640,0 640,0 grunty leśne prywatne hektar 80,0 80,0 78,0 78,0 78,0 78,0 78,0 78,0 77,3 77,3 Tabela I Struktura własności lasów (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS, stan na r.). Lasy odgrywają wiodącą rolę w strukturze przyrodniczej gminy, są bowiem najważniejszym ogniwem wiążącym główne komponenty środowiska. Tworzą węzły ekologiczne o wybitnych walorach przyrodniczych oraz leśne korytarze ekologiczne umożliwiające rozprzestrzenianie się gatunków. Obszary leśne spełniają różnego rodzaju funkcje, tj. zapewniają barierę ochronną pozostałym 31

32 komponentom przyrody, stanowią źródło surowców dla wielu gałęzi gospodarki oraz są cennym walorem dla turystki Program ochrony środowiska W dniu 30 sierpnia 2004 r. na sesji Rady Miejskiej w Starachowicach przyjęty został Program Ochrony Środowiska dla Gminy Starachowice, którego integralną częścią, stanowiącą oddzielne opracowanie, jest Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Starachowice. Program ten został sporządzony na podstawie Prawo Ochrony Środowiska, zgodnie z wytycznymi rządowymi i zaleceniami II Polityki ekologicznej państwa oraz wszystkimi zapisami dotyczącymi gminy Starachowice zawartymi w programach ochrony środowiska dla powiatu starachowickiego, czy województwa świętokrzyskiego. Program nie jest dokumentem prawa miejscowego, lecz opracowaniem o charakterze operacyjnym przeznaczonym do aktualizacji co 4 lata. Zawiera on diagnozę stanu środowiska oraz priorytety ekologiczne do osiągnięcia w perspektywie 4-, 8-, 12-letniej, a także narzędzia i instrumenty jego realizacji oraz szczegółowe zestawienie zadań. Opracowany program i plan określa zadania dla Prezydenta Miasta w dziedzinie ochrony środowiska, gospodarki odpadami na lata z uwzględnieniem perspektyw do roku Z wykonania programu i planu przez organ wykonawczy sporządzane są co dwa lata raporty, które przedstawiane są Radzie Miejskiej. Na postawie oceny stanu środowiska i zagospodarowaniu terenu określono zadania do realizacji, z których do najważniejszych należą: utrzymanie drożności korytarzy ekologicznych rzek, budowa sieci kanalizacji sanitarnej i modernizacja oczyszczalni ścieków, optymalizacja wykorzystania oczyszczalni poprzez podłączenie gminy Wąchock, rozbudowa systemu kanalizacji deszczowej, przebudowa i rekultywacja składowiska odpadów w Marcinkowie (gm.wąchock), budowa rejonowego zakładu gospodarki odpadami w Skarżysku-Kamiennej, kontynuacja selektywnej zbiórki odpadów, dalszy rozwój edukacji ekologicznej, dalsze ograniczanie emisji pyłów i gazów do powietrza, poprzez stosowanie paliw przyjaznych środowisku i podłączenia do miejskiej sieci ciepłowniczej, rozwijanie sieci monitoringu środowiska w rejonie potencjalnych źródeł zagrożenia. 32

33 Edukacja ekologiczna Problematyka podnoszenia świadomości ekologicznej społeczeństwa oraz edukacji ekologicznej wynikająca z przepisów Prawa ochrony środowiska obejmuje: dostęp do informacji o środowisku, udział społeczeństwa w postępowaniu w sprawach ochrony środowiska, udział w postępowaniach w sprawie ocen oddziaływania na środowisko, skutków realizacji planów i programów oraz planowanych przedsięwzięć, ochronę środowiska w zagospodarowaniu przestrzennym i przy realizacji inwestycji, edukację ekologiczną w szkołach. Przedsięwzięcia z zakresu edukacji ekologicznej organizowane na terenie gminy Starachowice: akcja Sprzątania Świata, akcja Nie wypalaj traw, akcje porządkowania terenów wokół zbiorników wodnych i wzdłuż rzek z okazji Tygodnia Czystości Wód, konkurs z okazji Dnia Ziemi i Dnia Ochrony Środowiska, konkursy wiedzy ekologicznej, konkursy plastyczne, poetycko muzyczne, fotograficzne o tematyce ekologicznej, akcje i konkursy dotyczące dokarmiania ptaków i zwierząt w okresie zimowym, publikacje, na łamach lokalnej prasy, artykułów na temat szeroko rozumianej ekologii i ochrony środowiska naturalnego, prelekcje w szkołach, przekazywanie informacji za pośrednictwem telewizji kablowej i lokalnego radia. Podsumowanie Niezaprzeczalnym atutem Starachowic jest położenie miasta w stosunkowo porównywalnych odległościach od dużych miast województw sąsiadujących z województwem świętokrzyskim. Takie położenie miasta daje dobre możliwości kooperacji np. przedsiębiorców lub organizacji pozarządowych z podmiotami w innych częściach kraju. Problemy komunikacyjne jakie się tu pojawiają, czyli brak drogi krajowej północ-południe przebiegającej przez miasto lub w jego bezpośrednim sąsiedztwie nie są zależne od władz samorządowych (zarówno w kwestiach lokalizacji takich dróg, jak 33

34 również w kwestii finansowania, z którym samorząd nie byłby w stanie sobie poradzić). Korzystniejsze w tym względzie są połączenia komunikacyjne głównych konkurentów Starachowic, czyli Ostrowca Świętokrzyskiego oraz Skarżyska-Kamiennej. Należy mieć jednak na względzie, że ogólnie układ dróg w rejonie należy uznać za zadowalający. Kolejnym atutem miasta wynikającym z jego położenia jest atrakcyjność turystyczna i rekreacyjna gminy. Niezaprzeczalne atuty jakimi są Góry Świętokrzyskiego, otoczenie lasów (obszar leśny zajmuje około 24% powierzchni gminy) oraz trzy zbiorniki wodne dają podstawę do rozbudowy i wykorzystania tego potencjału dla dobra miasta i jego mieszkańców. Lokalizacja w dolinie rzeki Kamiennej z jej tarasową budową i unikatowym w skali kraju ukształtowaniem terenu miasta sprawia, iż Starachowice posiadają olbrzymi potencjał do zagospodarowania. Na zakończenie trzeba podkreślić stosunkowo dobry stan środowiska naturalnego w samych Starachowicach oraz w jego otoczeniu. 3. INFRASTRUKTURA 3.1. Wodociągi Zaopatrzenie w wodę Miasto jest zwodociągowane w około 97%. Starachowice położone są na obszarze o niskich i bardzo niskich zasobach wód wgłębnych i w wodę pitną zaopatrywane są z ujęcia wód głębinowych w Trębowcu, odległego o 12 km na północ od miasta. Ujęcie składa się z siedmiu studni głębinowych, dwie z nich są studniami awaryjnymi. Sumaryczna wydajność eksploatacyjna ujęcia m 3 /h. Woda z ujęcia w Trębowcu jest średniotwarda, o lekko zasadowym odczynie. Jakość wód ujęcia dla pięciu studni jest oceniana, według klasyfikacji wód podziemnych jako woda wysokiej jakości. W wodzie dwóch studni stwierdzono ponadnormatywną zawartość żelaza i manganu. Woda z tych dwóch studni tłoczona jest poprzez stację uzdatniania, zaś z pozostałych studni systemem przewiązek bezpośrednio do przewodu przesyłowego. Przewodem przesyłowym z rur stalowych o śr. 600 mm woda tłoczona jest do zbiorników na terenie stacji wodociągowej Majówka. Przewód przesyłowy pracuje już 29 lat. 34

35 Opracowana i zrealizowana została koncepcja System transportu wody pitnej od ujęcia i stacji uzdatniania wody w Trębowcu do m. Starachowice. Opracowanie to zakładało szereg zadań inwestycyjnych, ale dla mieszkańców Starachowic najważniejsza była realizacja następujących zadań: modernizacja stacji uzdatniania wody z uwagi na nowe bardziej efektywne technologie uzdatniania wody pitnej, budowa nowej nitki przesyłowej Trębowiec-Starachowice. Poniżej przedstawiono urządzenia sieciowe występujące w gminie: URZĄDZENIA SIECIOWE J. m Wodociągi Długość czynnej sieci rozdzielczej kilometr 181,9 181,9 181,7 184,8 184,9 183,5 183,4 184,7 185,9 186,1 połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania sztuka woda dostarczona gospodarstwom domowym dam , , , , ,3 571,9 621,7 571,8 597,4 581,6 Ludność korzystająca z sieci wodociągowej osoba Tabela I Urządzenia sieciowe w Gminie (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS stan na r.) 3.2. Gospodarka ściekowa W obecnej chwili długość sieci kanalizacyjnej na terenie miasta wynosi 153,6 km, natomiast 85,57 % ogólnej liczby mieszkańców Starachowic ma dostęp do sieci kanalizacyjnej. Dla zabezpieczenia i ochrony, istniejących na terenie miasta zasobów wód powierzchniowych, długofalowym zadaniem w tym zakresie, jest doprowadzenie do takiego stanu, by wszystkie wytwarzane ścieki mogły być wcześniej oczyszczone i to w jak największym, możliwym do osiągnięcia stopniu. Ochrona wód powierzchniowych jest podmiotem szeregu inwestycji realizowanych przez władze samorządowe na terenie miasta. Lewobrzeżna część miasta (w stosunku do rzeki Kamiennej), gdzie zlokalizowana jest większość zakładów i osiedli mieszkaniowych, posiada dobrze rozwiniętą sieć kanalizacji sanitarnej, natomiast 35

36 prawobrzeżna część miasta pozostawia w tym zakresie wiele do życzenia. Obecnie długość kanalizacji sanitarnej na terenie Miasta Starachowice wraz z przyłączami wynosi 199,4 km. Do kanalizacji sanitarnej włączonych jest ok. 500 podmiotów gospodarczych i ok budynków mieszkalnych jednorodzinnych oraz budynki wielorodzinne. Dwa budynki mają oczyszczalnie przydomowe. Na terenie miasta pracuje jedna oczyszczalnia miejska mechaniczno-biologiczna z równoczesnym usuwaniem związków biogennych, o max. przepustowości 29 tys. m 3 /d oraz dwie oczyszczalnie przydomowe. Ilość oczyszczanych ścieków wynosi m 3 /d. Oczyszczalnia ścieków przy ul. Bocznej eksploatowana jest od 1962 r. W latach 80-tych przeprowadzono jej rozbudowę i modernizację. Natomiast przeprowadzona w latach modernizacja oczyszczalni ścieków miała na celu zwiększenie efektywności oczyszczania ścieków i usuwania związków biogennych. Po uruchomieniu zakładów mięsnych stopień oczyszczania ścieków uległ pogorszeniu. Równocześnie perspektywa wprowadzenia przez ustawodawcę od 1 stycznia 2001 r. zaostrzonych kryteriów dla odprowadzanych ścieków do wód powierzchniowych wymusiła przeprowadzenie modernizacji oczyszczalni. Opracowana koncepcja i projekt budowlany zakładał wprowadzenie nowej technologii oczyszczania ścieków przy pomocy osadu czynnego i zwiększenie przepustowości do 33 tys. m 3 /d. Z uwagi na bardzo wyraźny spadek ilości wytwarzanych ścieków przez przemysł, pod koniec lat 90-tych zdecydowano się na etapowanie rozbudowy oczyszczalni ścieków tak, aby uzyskać parametry oczyszczonych ścieków oraz przepustowość średniodobową 24 tys. m 3 /d przy ilości doprowadzanych ścieków do oczyszczalni średniodobowo 14 tys. m 3 /d. Zakres I etapu został zakończony w 2000 r. Efekt co do wielkości parametrów odprowadzanych ścieków został również osiągnięty. Miejska oczyszczalnia ścieków posiada na swoim terenie wybudowaną kompostownię wyposażoną w sprzęt mechaniczny do utylizacji przefermentowanych odwodnionych osadów ściekowych. Kompostownia została wybudowana zgodnie z wymogami i warunkami dla tego typu inwestycji. Utylizacja osadów ściekowych na pryzmach kompostowych oparta na procesach fermentacji tlenowej i tlenowo-beztlenowej, prowadzona w warunkach naturalnych przez okres minimum jednego roku, zapewnia otrzymanie produktu o cechach kompostu przydatnego do przyrodniczego 36

37 wykorzystania. Zutylizowane osady ściekowe są systematycznie odbierane i zagospodarowywane do użyźniania i rekultywacji terenów zielonych w Starachowicach. Ponadto w 2001 r. oddana została do użytku stacja zlewnicza ścieków. Służy ona do odbioru nieczystości płynnych dostarczanych samochodami asenizacyjnymi z nie skanalizowanej części miasta, z pełną ich kontrolą i rejestracją wyników. Kontrola dotyczy identyfikacji dostawcy, ilości oraz parametrów dodatkowych ścieków. W 1994 r. rozpoczęto rozbudowę kanalizacji sanitarnej w południowej części miasta. Z uwagi na wysokie nakłady finansowe inwestycję podzielono na etapy. W ramach pierwszego etapu wybudowana została przepompownia na ul. Sadowej, która umożliwia włączenie nowowybudowanych kanałów sanitarnych w południowej części miasta do oczyszczalni ścieków. W latach wybudowane zostały kanały sanitarne: na osiedlu Wierzbowa skanalizowana została ul. Wierzbowa wraz z przyległymi ulicami, ul. 6 Września, ul. Miodowa, ul. Sybiraków, ul. Żytnia, Aleja Wyzwolenia, ul. Myśliwska, ul. Smugowa, ul. Nowowiejska. W 2002 r. zakończono II etap budowy kanalizacji sanitarnej ul. Smugowej i ul. Jeleniej, z przepompownią na ul. Smugowej. W 2003 r. zakończono budowę kanału na ul. Nowowiejskiej. Ponadto, widząc potrzebę uporządkowania gospodarki wodno-ściekowej w południowej części miasta, na przełomie roku 2001/2002, opracowano dokumentację dla zadania: Kanalizacja sanitarna w południowej części Starachowic. Przygotowana dokumentacja posłużyła miastu do pozyskania środków z programu PHARE 2003 Spójność Społeczna i Gospodarcza na realizację tego zadania, wchodzącego jako jedno z zadań do opracowanego projektu Aktywizacja gospodarcza ośrodków poprzemysłowych - Starachowice i Ostrowiec Świętokrzyski Mając również na uwadze uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej, gminy Starachowice i Mirzec oraz Międzygminny Związek Wodociągów i Kanalizacji zrealizowały projekt pn. Budowa 37

38 i modernizacja wodociągów, kanalizacji oraz oczyszczalni ścieków dla MZWiK w Starachowicach w ramach środków finansowych Funduszu Spójności. W poniższej tabeli przeanalizowano dane dotyczące sieci kanalizacyjnej na przestrzeni 10 lat: J. m Kanalizacja długość czynnej sieci kanalizacyjnej kilometr 108,0 109,9 111,9 112,6 113,0 113,4 111,8 147,5 150,4 153,6 połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania sztuka ścieki odprowadzone dekametr , , , , , , , , , ,4 ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej osoba Tabela I Kanalizacja (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS stan na r.). Na podstawie powyższych danych wynika, że długość sieci kanalizacyjnej na przestrzeni ostatnich 10 lat sukcesywnie rosła do roku 2006, natomiast od 2007 r. można zauważyć znaczący wzrost długości czynnej kanalizacji sanitarnej na terenie Starachowic Gospodarka odpadami Do obowiązków Gminy należy: wyposażenie nieruchomości w urządzenia służące do zbierania odpadów komunalnych, transport odpadów komunalnych zebranych przez właścicieli nieruchomości do miejsc ich odzysku lub unieszkodliwienia, odzysk i unieszkodliwianie odpadów komunalnych. Na właścicieli nieruchomości zamieszkałych nałożony został obowiązek selektywnej zbiórki odpadów komunalnych, polegający na selektywnej zbiórce odpadów u źródła w podziale na grupy: odpady suche opakowania szklane, PET-y, folie, tworzywa sztuczne, papier, tektura, kartony, tekstylia, drewno, puszki, metal, gumy w tym zużyte opony, odpady mokre zmieszane odpady komunalne takie jak: resztki spożywcze, zmiotki, silnie zanieczyszczone odpady suche oraz inne odpady komunalne, 38

39 odpady wielkogabarytowe np. stare meble, wózki dziecięce, sprzęt gospodarstwa domowego, w tym zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, deski, materace itp., odpady niebezpieczne np. baterie, akumulatory, świetlówki, resztki farb i lakierów, rozpuszczalniki, środki do impregnacji drewna, oleje, benzyny, leki, opakowania po środkach ochrony roślin i nawozach, opakowania po aerozolach itp., odpady z remontów odpady pochodzące z rozbiórek, remontów lub budowy obiektów budowlanych, odpady roślinne odpady powstające na terenach zielonych - np. trawa, liście, gałęzie, chwasty. Wyselekcjonowane odpady gromadzone są w oznakowanych pojemnikach, które przeznaczone są do zbierania odpadów suchych i mokrych. Odpady wielogabarytowe wystawiane są tylko w dzień określony harmonogramem zbiórki tych odpadów i w miejsce, które nie będzie stwarzało zagrożenia dla osób trzecich. W Starachowicach w sposób kompleksowy uregulowano kwestię sprawnego funkcjonowania gospodarki odpadami komunalnymi. Przed wprowadzeniem systemu były cztery podmioty uprawnione do odbioru odpadów. Dwa podmioty były dominujące. Jeden obsługiwał zasoby mieszkaniowe spółdzielni mieszkaniowej, drugi zasoby komunalne. Odpady odbierane były na podstawie indywidualnych umów bądź telefonicznych zleceń od poszczególnych podmiotów i osób. z dniem r. przejęła za odpłatnością obowiązek właścicieli nieruchomości w zakresie pozbywania się odpadów komunalnych. Zgodnie z uchwałą Nr V/17/02 Rady Miejskiej w Starachowicach z dnia 24 czerwca 2002 r. w sprawie przeprowadzenia lokalnego referendum dotyczącego przejęcia za odpłatnością przez Gminę Starachowice obowiązku właścicieli nieruchomości pozbywania się odpadów komunalnych z terenu nieruchomości, w dniu r. przeprowadzone zostało referendum w przedmiotowej sprawie. Referendum poprzedziła akcja informacyjna i edukacyjna (artykuły w prasie lokalnej, plakaty, ulotki, reklamy w radio i telewizji lokalnej). Dzięki temu w referendum wzięło udział 36,05% ogółu uprawnionych. Liczba głosów za przejęciem za odpłatnością przez Gminę Starachowice obowiązku właścicieli nieruchomości w zakresie pozbywania się odpadów komunalnych z terenu nieruchomości stanowiła 83,52% wszystkich głosów ważnych. Wyłoniony w wyniku prowadzonego postępowania o zamówieniu publicznym wykonawca zgodnie z zawartą umową realizuje następujący zakres rzeczowy: 39

40 - wyposażanie zamieszkałych nieruchomości w pojemniki i worki na odpady, - zabieranie odpadów komunalnych z podziałem na odpady suche, w tym m.in.: opakowania szklane, folie, opakowania z tworzyw, papier, tekturę, tekstylia, drewno, metale, odpady mokre, zmieszane odpady komunalne oraz odpady wielkogabarytowe, zgodnie z zatwierdzonym harmonogramem, - odzysk odpadów suchych i wielkogabarytowych, - transport odpadów mokrych na składowisko. Równocześnie z podpisaną umową Rada Miejska w Starachowicach podjęła uchwały: - Nr V/21/03 z dnia r. w sprawie przejęcia przez Gminę Starachowice obowiązku właścicieli nieruchomości w zakresie pozbywania się odpadów komunalnych powstałych w gospodarstwach domowych, w której ustalona została wysokość opłaty ponoszonej przez właścicieli nieruchomości i zasady jej wnoszenia, - Nr V/6/06 z dnia r. w sprawie uchwalenia regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie miasta Starachowice. W okresie poprzedzającym wprowadzenie uchwał prowadzona była akcja informacyjno-edukacyjna. Mieszkańcy otrzymywali pakiet informacji dotyczący wprowadzanych zasad oraz harmonogram wywozu odpadów. W prasie lokalnej ukazał się cykl artykułów na ten temat. Odpady wywożone były do 2005 r. na wysypisko odpadów komunalnych w Marcinkowie, od dnia 1 stycznia 2006 r. wywożone są na wysypisko odpadów komunalnych w Janiku. Zakładana w latach modernizacja wysypiska w Marcinkowie, w tym budowa sortowni, nie doszła do realizacji, z uwagi na sprzeciw Gminy Wąchock. Obecnie 100% mieszkańców miasta Starachowice objętych jest wywozem posegregowanych odpadów komunalnych na mokre, suche, zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne, wielkogabarytowe oraz niebezpieczne. Na zlecenie Gminy, zgodnie z umową z r., z późniejszymi aneksami, odbioru odpadów dokonuje Przedsiębiorstwo Wywozu Nieczystości Stałych ALMAX Sp. z o.o. z Radomia. Zebrane odpady wywożone są do Zakładu Segregacji i Odzysku Odpadów w Skarżysku-Kamiennej oraz do Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów Janik Sp. z o.o. w gminie Kunów. Odpady suche opakowaniowe do października 2006 r. wywożone były do sortowni ALMAX -u w Radomiu, obecnie dostarczane są do Zakładu Segregacji i Odzysku Odpadów Oddział Skarżysko-Kamienna. 40

41 Od 1 stycznia 2007 r. zgodnie z zawartą umową z dnia r. Przedsiębiorstwo Wywozu Nieczystości Stałych ALMAX Sp. z o.o. raz w miesiącu odbiera odpady niebezpieczne gromadzone w siedmiu punktach na terenie miasta. W oznakowanych kontenerach gromadzone są odpady niebezpieczne oraz elektrośmieci powstające w gospodarstwach domowych. Harmonogram wywozu odpadów z posesji oraz harmonogramy zbiórki elektrośmieci i odpadów niebezpiecznych, z podaniem miejsc gromadzenia, dnia i godzin odbioru tych odpadów został podany do publicznej wiadomości. Uchwałą Nr V/6/06 Rady Miejskiej w Starachowicach z dnia 26 czerwca 2006 r. w sprawie regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie miasta Starachowice, która zmieniła uchwałę Nr V/20/03 Rady Miejskiej w Starachowicach z dnia 23 czerwca 2003 r., dostosowano przepisy i zasady dotyczące utrzymania czystości i porządku na terenie miasta. W związku ze zmianą przepisów prawnych obecnie trwają prace nad aktualizacją regulaminu. Wprowadzając powyższe rozwiązania systemowe Starachowice jako pierwsze miasto tej wielkości w kraju podjęło realizację kompleksowego zarządzania odpadami zachowując wydolność finansową, w tym zmniejszając koszty wywozu odpadów ponoszone przez mieszkańców oraz co najistotniejsze następuje stała poprawa czystości środowiska miejskiego. Ustalona jest jednostkowa stawka zryczałtowanej miesięcznej opłaty dla jednego mieszkańca. Opłaty z gospodarstw domowych w zabudowie wielorodzinnej co miesiąc wpłacane są przez mieszkańców do zarządców nieruchomości, a zarządcy dokonują wpłat co kwartał do Gminy. Opłaty z zabudowy jednorodzinnej, właściciele uiszczają co kwartał do Gminy. Po przejęciu przez gminę obowiązków właścicieli nieruchomości, jednostkowe stawki zryczałtowanej opłaty za pozbywanie się odpadów komunalnych z gospodarstw domowych w Starachowicach, wynosiły: Okres obowiązywania Opłata brutto: od do 1 osoba/miesiąc r r. 2,60 zł r r. 3,20 zł r r. 5,00 zł 41

42 r r. 5,90 zł r. Aktualnie obowiązująca 6,02 zł Tabela I Stawka opłat za wywóz odpadów w gminie Starachowice (źródło: Urząd Miejski w Starachowicach). W oparciu o posiadane przez Gminę informacje z poszczególnych lat, w tabeli poniżej przedstawiono ilość odpadów zebranych z terenu gminy Starachowice w latach : Rok Zestawienie odpadów zebranych z terenu gminy Starachowice w latach Niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne Ilość odpadów komunalnych Odpady opakowaniowe ogółem [Mg] Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne Odpady wielkogabarytowe ,88 23, ,45 37, ,04 94,16 Tabela I Jednostkowa wielkość zbiórki odpadów komunalnych w gminie Starachowice (źródło: Urząd Miejski w Starachowicach). Realizowana od września 2003 r. na terenie Starachowic gospodarka odpadami powoduje z jednej strony zauważalne zmniejszenie o ok. 20% ilości dzikich wysypisk z obrzeży miasta, rowów, skupisk leśnych, czy innych tego typu miejsc. Z drugiej strony następuje racjonalne wykorzystywanie odpadów. Program usuwania azbestu od 2005 r., realizuje na terenie miasta akcję usuwania odpadów i wyrobów zawierających azbest. Starachowice jako pierwsza gmina w województwie świętokrzyskim zainicjowała 42

43 taką akcję. Akcja skierowana jest do osób fizycznych, właścicieli budynków z zabudowanymi elementami z zawartością azbestu. Zainteresowani mieszkańcy, którzy złożyli wnioski i spełnili warunki Regulaminu otrzymali pomoc polegającą na sfinansowaniu demontażu pokrycia dachu oraz transportu i utylizacji powstałego odpadu zawierającego azbest lub sfinansowaniu transportu i utylizacji odpadów zawierających azbest znajdujących się na terenie nieruchomości. Gmina rokrocznie przeznaczała środki na ww. działanie z Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz pozyskiwała dodatkowe fundusze z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Kielcach oraz z Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Prace związane z usuwaniem i utylizacją wykonywały firmy wyłonione przez Gminę w drodze zamówienia publicznego. Firmy te miały odpowiedni sprzęt i uprawnienia do wykonywania tego typu robót. Łącznie w latach zutylizowano 553 Mg (49 tys. m 2 ) wyrobów i odpadów zawierających azbest z 344 posesji, a całkowity koszt realizacji zadania wyniósł 340 tys. zł. Rok 2010 to kolejny etap realizacji Programu usuwania wyrobów zawierających azbest w Gminie Starachowice. Ilość wyrobów azbestowych planowanych do usunięcia obrazuje poniższy wykres: Wykres I Ilość wyrobów azbestowych planowanych do usunięcia (źródło: Urząd Miejski w Starachowicach). 43

44 W 2010 r. planowanych jest do usunięcia 56,36 Mg. Planowane inwestycje Na lata planuje się wykonanie rekultywacji zamkniętego wysypiska odpadów komunalnych w Marcinkowie, Gm. Wąchock. Przewidywany koszt, zgodnie z opracowaną w 2009 r. dokumentacją wynosi zł. Obecnie czynione są starania na pozyskanie środków finansowych z WFOŚiGW oraz NFOŚiGW Zaopatrzenie w energię cieplną i elektryczną Starachowice w energię elektryczną zasila Zakład Energetyczny Skarżysko-Kamienna (ZEORK). Sieci niskiego napięcia zasilane są z 38 stacji napowietrznych i 102 stacji wewnętrznych. Na terenie miasta jest 134 km linii napowietrznej NN (niskiego napięcia) wymagających okablowania. Łączna moc dwóch zainstalowanych w Starachowicach GPZ (Główny Punkt Zasilający stacja transformatorowa), tj. GPZ 1 Starachowice i GPZ Północ Starachowice, wynosi 107 MVA, zaś obciążenie ~ 40 MW. Daje to łącznie ponad dwukrotną rezerwę mocy czynnej, bowiem obciążenie GPZ 1 Starachowice wynosi 20% w stosunku do mocy zainstalowanej, natomiast GPZ Starachowice Północ ~55% mocy zainstalowanej. Występująca awaryjność sieci przemysłowych średniego i niskiego napięcia we wschodnich i południowych częściach miasta wynika z faktu wykonania izolacji z polietylenu termoplastycznego. Dlatego niezbędna jest modernizacja tych linii i stacji transformatorowych. Na zbiorniku wodnym Pasternik (przy jazie piętrzącym) istnieje mała elektrownia wodna o mocy 70 kw i wydajności do 2,5 m 3 /s. Liczbę indywidualnych odbiorców energii elektrycznej szacuje się na 23 tys. Daje to rocznie ok. 28 tys. KW zużytej energii elektrycznej w gospodarstwach domowych. Długość sieci cieplnej w Starachowicach wynosi 56,4 km, w tym sieć ciepłownicza rozdzielcza 34,4 km z 22,8 km odcinkiem przyłączy, przy 438 jednostkach przyłączy. Aktualnie miasto jest zaopatrywane w ciepło przez dwa źródła: Centralny system ciepłowniczy Północ-Południe ZEC. Posiada on w swoich zasobach dwie ciepłownie. Jedna znajduje się przy ulicy ul. Kościelnej (CR-01), druga zaś przy ul. Ostrowieckiej (C-02). Tworzą one sieć w skład, której wchodzą także kotłownie lokalne Łazy (K-01) i Krywki (K-02). 44

45 Centralny system ciepłowniczy PEC-Bugaj wraz z EC,,Starachowice przy ulicy Bugaj. Elektrociepłownia doinwestowana amerykańskim kapitałem mając system linii WN i stację PG-4 zakwalifikowana jest do ogólnokrajowego systemu sieci energetycznej. Niniejszy system ciepłowniczy zaopatruje około 72% zasobów mieszkaniowych. Do pozostałej części miasta ciepło dostarczane jest przez paleniska indywidualne, w których nośnikiem energetycznym jest węgiel - 17%, gaz 10,4%, a olej opalowy i drewno występuje w ilościach śladowych (ok. 1%). Z niekonwencjonalnych źródeł ciepła wykorzystywane są poprodukcyjne odpady drewna (do 6 MW) oraz biogaz wytwarzany w oczyszczalni ścieków (0,8 MW) Gazownictwo W Starachowicach sieć gazowa osiąga długość 121 km przy ilości 3390 przyłączy. Stanowi to ok. 75% zgazyfikowania miasta. Gaz do miasta doprowadzany jest z sieci ogólnokrajowej za pośrednictwem dwóch stacji redukcyjno - pomiarowych 1-go stopnia. Pierwsza jest przy ul. Radomskiej zasilając bezpośrednio odbiorców północno-wschodniej i północno-zachodniej części miasta (os. Orłowo, rejon ul. Kieleckiej ul. Iglasta, Zakładowa, Radomska, Górna do Piłsudskiego). Druga stacja redukcyjno - pomiarowa I-go stopnia jest własnością PEC i znajduje się na terenie nowoczesnej ekologicznej elektrociepłowni Bugaj. System gazowy w mieście posiada dostateczną wydajność dostosowaną do zapotrzebowania odbiorców. W najbliższym okresie planuje się rozbudowę sieci gazowniczej w południowej części miasta. Czynione są badania nad liczbą potencjalnych odbiorców zainteresowanych odbiorem gazu na osiedlach Wanacja, Lubianka i Łazy Telefonizacja Gmina jest w bardzo dobrym stopniu stelefonizowana. Bez ograniczeń dostępna jest również sieć telefonii komórkowej, a także stosunkowo łatwy na terenie gminy jest dostęp do Internetu. Od 1992 r. funkcjonuje w mieście cyfrowa centrala telefoniczna typu ALKATEL Ma ona pojemność 12 tys. numerów w pełni realizując zapotrzebowanie na połączenia automatyczne w ruchu krajowym i międzynarodowym. Zauważalny jest rozwój na przestrzeni ostatnich lat sieci telefonii komórkowej operatorów m.in. ERA, PLUS i ORANGE. Na terenie miasta występują stacje bazowe telefonii komórkowych z zainstalizowanymi antenami przekaźnikowych zlokalizowanymi na kotłowniach Michałów i Bugaj, przy ul. Martenowskiej, przy Komendzie Państwowej Straży Pożarnej 45

46 oraz przy ul. Na Szlakowisku. W planach są także: na ul. Moniuszki, na terenie Odlewni Polskich, na Osiedlu Orłowo (ul. 1 Maja). W mieście występuje także sieć światłowodowa firmy Netia oraz wielu innych operatorów systemu telefonii stacjonarnej oraz mobilnej Transport i komunikacja Odległość do najbliższych miast: Odległość do granicy: Warszawa km z Niemcami km Katowice km z Ukrainą km Kraków km z Białorusią km Kielce - 50 km ze Słowacją km Radom - 48 km Sieć dróg w regionie Najbliższe od Starachowic drogi ekspresowe posiadające po dwa pasma ruchu w jednym kierunku to: Droga nr 7: Gdańsk Warszawa Kielce Kraków - Chyżne (granica południowa kraju) - ok. 17 km, Droga nr 9: Gdańsk - Warszawa - Rzeszów - Medyka (granica wschodnia kraju) - ok. 14 km. Najbliższe od Starachowic autostrady o trzech pasach ruchu w jednym kierunku to: A-4: granica zachodnia kraju - Wrocław - Katowice - Kraków - granica wschodnia kraju (ok. 180 km), A-1: granica północna kraju - Gdańsk - Toruń - Łódź - Katowice - granica południowa kraju (ok. 150 km). 46

47 Układ istniejących i projektowanych dróg transportu kołowego obrazuje załączona mapa. Rysunek I Układ istniejących i projektowanych dróg transportu kołowego (źródło: O poprawę infrastruktury, bezpieczeństwo mieszkańców Starachowic oraz usprawnienie komunikacji zarówno dla zmotoryzowanych jak i pieszych dba zarówno Prezydent Miasta, jak również Zarząd Powiatu. W ostatnich latach skutecznie pozyskiwano fundusze zewnętrzne oraz przeznaczano na ten cel środki z budżetu gminy oraz powiatu. Prowadząc roboty budowlane, modernizacyjne i naprawcze główny nacisk położono na zwiększenie funkcjonalności oraz usprawnienie ruchu. Wykonane drogi, nowe połączenia komunikacyjne, ronda, mosty, rozjazdy, chodniki w wydatny sposób podniosły standard życia, poszerzyły przestrzeń rozwoju gospodarczego i wpłynęły na wzrost atrakcyjności inwestycyjnej Starachowic, jak również całego powiatu starachowickiego. Do bardzo ważnych inwestycji związanych z poprawą infrastruktury drogowej realizowanych przez Gminę Starachowice zaliczyć należy przede wszystkim przebudowę i modernizację skrzyżowania ulic Radomskiej, 1 Maja, Krzosa. Powstało tam nowoczesne rondo, które w dużym stopniu usprawnia ruch w tej części miasta, podobnie jak kolejna inwestycja drogowa jaką jest modernizacja ulic 1 Maja i gen. Józefa Bema. Inwestycje w infrastrukturę drogową pozwalają lepiej skomunikować przebiegającą 47

48 przez Starachowice drogę krajowa nr 42, z terenami Specjalnej Strefy Ekonomicznej, położonej w północnej części miasta. Bez dogodnego dojazdu strefa nie byłaby w stanie się rozwijać. Wartość inwestycji na skrzyżowaniu ulic Radomskiej, 1 Maja, Krzosa wyniosła ,36 PLN, z czego 60% było dofinansowane z funduszy UE. Wartość projektu pn. Poprawa komunikacji terenów przemysłowych z drogą wojewódzką rozbudowa ul. Bema i 1 Maja w Starachowicach (planowane zakończenie realizacji ) wynosi ,53 PLN, w tym 60% dofinansowane z funduszy UE. W latach w Starachowicach koszty inwestycji, przebudowy i remontów dróg powiatowych wyniosły zł (w tym: budżet powiatu: zł, środki zewnętrzne zł, środki gminne zł): 2007 Przebudowano ul. Iłżecką na odcinku od ul. Armii Krajowej do ul. Krańcowej (nowa nawierzchnia oraz chodnik na całej długości ulicy) Przebudowano skrzyżowanie ul. Szkolnej z ul. Radomską, wykonano także chodniki Kontynuowano prace przy remoncie chodnika na ul. Szkolnej. Wykonano przebudowę ul. Nowowiejskiej na odcinku od ul. Moniuszki do ul. Wesołej. Ponadto wykonano inwestycję polegającą na rozbudowie mostu na rzece Kamiennej w ciągu ul. 17 Stycznia. Rozpoczęto także inwestycję, polegającą na kompleksowej przebudowie ulic Hutniczej, Marszałka Piłsudskiego, Kolejowej, Spółdzielczej i Targowej. Prace związane z realizacją inwestycji były kontynuowane są w 2010 roku. W wyniki inwestycji poprawiła się estetyka tych ulic oraz zwiększył komfort poruszania po nich zarówno pieszych jak i zmotoryzowanych. Obecnie roboty drogowe przesunęły się na kolejny odcinek, tj. od skrzyżowania z ulicą Wojska Polskiego w kierunku ronda w Starachowicach Zachodnich. Koszt całej inwestycji, czyli wykonania przejścia przez miasto, wynosi złotych. W ramach porozumienia zawartego z Polskimi Liniami Kolejowymi trwa przebudowa przejazdu kolejowego w ciągu ul. Radomskiej. Roboty wykonywane są przez PLK S.A. Oddz. w Radomiu. Ponadto zakończono przebudowę skrzyżowania ul. Radomskiej z ul. Kanałową. Przebudowa skrzyżowania podyktowana została planowaną częściową zmianą organizacji ruchu, mającą na celu 48

49 rozdział potoków ruchu pojazdów i skierowanie ich częściowo w ul. Radomską, w kierunku drogi krajowej nr 42, a częściowo w ul. Kanałową i Rogowskiego w kierunku Alei Wyzwolenia. Takie rozwiązanie przyczyni się do usprawnienia komunikacji pomiędzy północną a południową częścią miasta. Kolejne dwie inwestycje drogowe realizowane na terenie miasta to kompleksowa przebudowa ul. 17 Stycznia na odcinku od skrzyżowania z ul. Ostrowiecką do mostu oraz przebudowa ul. Leśnej wraz ze skrzyżowaniem z ul. Kopalnianą i budową zatok autobusowych. Obydwie inwestycje mają na celu poprawę płynności ruchu drogowego, a także wyeliminowanie zagrożenia dla uczniów uczęszczających do zlokalizowanych obok szkół. Komunikacja publiczna Na terenie miasta występuje autobusowa komunikacja publiczna obsługiwana przez komunikację miejską, PKS a także system prywatnych przewoźników. Funkcję publicznej komunikacji wiążącej miasto z regionem pełni również PKP. PKS obejmuje swym zasięgiem obsługę w obszarze Kielce, Skarżysko-Kamienna, Iłża, Ostrowiec Świętokrzyski, Łagów, a także posiada bezpośrednie połączenie z Warszawą, Łodzią, Lublinem, Krakowem i Katowicami. Autobusy te odjeżdżają z przystanku dworcowego zlokalizowanego przy przystanku kolejowym Starachowice Zachodnie, stanowiącym węzeł przesiadkowy PKP, PKS i MZK. Miejski Zakład Komunikacyjny spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest głównym przewoźnikiem na terenie Gminy Starachowice. Spółka zatrudnia 158 osób, obsługuje 25 linii komunikacyjnych na terenie miasta Starachowice, wykonując przewozy osób na liniach regularnych. Dodatkowo Spółka wykonuje przewozy na 8 liniach, które swoim zasięgiem wykraczają poza granice miasta Starachowice, są to linie do: Brodów, Rudnika, Rudy, Lipia, Mirca, Osin, Wąchocka, Skarżyska. Łączna długość tras obsługiwanych przez Spółkę wynosi 132 km z czego w granicach miasta 53,7 km, natomiast długość linii wynosi łącznie 463 km w tym 371,5 km na terenie miasta. Średnio w ciągu jednego roboczego dnia autobusy MZK przejeżdżają 7334 km, w soboty 5239 i w niedzielę 3737 km. W ciągu roku autobusy MZK Sp. z o.o. przewożą ponad 8 tys. pasażerów. Od 2007 roku, następuje ciągły rozwój Spółki. Jeszcze w tym roku zostały uregulowane wszystkie zobowiązania w stosunku do wierzycieli; dostosowano stację paliw do wymogów Unii Europejskiej, (modernizacja zbiorników tzw. drugi płaszcz wraz z systemem monitoringu i z systemem przeliczania 49

50 do 15 stopni C) wprowadzając równocześnie samoobsługowy system tankowania paliw, wykonano kompleksową modernizację sieci komputerowej. W 2008 roku wykonano modernizację budynku administracyjnego, zakupiono 10 nowych niskopodłogowych autobusów (4 szt. Solbus i 6 szt. MAN Lion City) wraz z monitoringiem wewnętrznym oraz systemem liczenia potoku pasażerów. Ponadto uruchomiono punkt wymiany opon, wyremontowano budynek stacji paliw i otworzono sklep z akcesoriami samochodowymi, zakupiono kompleksowy system odciągu spalin na 6 stanowisk, doposażono warsztat w nowoczesne narzędzia pneumatyczne i elektryczne. W 2009 Spółka zakupiła nowoczesny autokar turystyczny MAN dzięki czemu rozszerzyła katalog usług o przewozy międzynarodowe. W ciągu ostatnich dwóch lat wykonano przewozy m.in. do Portugalii, Hiszpanii, Grecji, Austrii, Francji, Włoch, Turcji, Bułgarii, Danii, Niemiec, Łotwy, Ukrainy. Zakończono modernizację budynku administracyjnego dzięki czemu pozyskano najemców, np. Oddział Celny. W trosce o poprawę jakości usług, od maja 2009 zapoczątkowano wprowadzanie elektronicznego biletu miejskiego oraz uruchomienia systemu zarządzającego komunikacją miejską pozwalającego w pełni kontrolować punktualność jazdy autobusów, liczbę przewożonych pasażerów i wskaźniki eksploatacyjne. Spółka podjęła starania o pozyskanie środków zewnętrznych na zakup kolejnych autobusów, wymianę wiat przystankowych i wdrożenie pełnej elektronicznej karty miejskiej. Część z powyższych działań MZK Sp. z o.o. zrealizował w ramach projektu Poprawa jakości i bezpieczeństwa systemu komunikacyjnego Miasta Starachowice poprzez rozwój infrastruktury komunikacji publicznej. W rezultacie realizacji projektu na terenie Miasta zostało zamontowanych 40 nowoczesnych wiat przystankowych z podświetlanymi gablotami reklamowymi. Wyemitowano dotychczas blisko 12,5 tys. biletów elektronicznych, zintegrowano i zautomatyzowano przetwarzanie danych na potrzeby rozliczeń i eksploatacji oraz zakupiono 10 nowoczesnych niskopodłogowych autobusów miejskich Mercedes Conecto. Drogi rowerowe Obecnie funkcjonują dwa fragmenty zrealizowanych dróg rowerowych - na osiedlu Południe i przy ul. Stanisława Staszica. Istnieje szereg miejsc umożliwiających przeprowadzenie ścieżek z ominięciem istniejącego układu komunikacji samochodowej: wały rzeki Kamiennej i nadbrzeże 50

51 zalewu Pasternik, zespół terenów zielonych w centrum miasta, nieczynne linie kolejowe Starachowice - Iłża, Starachowice - Rudki. Istniejące ulice posiadają dość duże rezerwy terenowe umożliwiające budowę ścieżki w ich liniach rozgraniczających. Przeszkodą w realizacji ścieżek jest znaczna różnica wysokości terenów miasta oraz przejazdy kolejowe przy ul. Radomskiej i przy ul. Targowej. Sieć linii kolejowych w regionie Najważniejszą rolę w obsłudze komunikacyjnej Województwa Świętokrzyskiego spełniają linie kolejowe: Warszawa - Skarżysko-Kamienna - Kielce - Jędrzejów - Miechów - Kraków (połączenie komunikacyjne północno-południowych granic kraju), Łódź - Końskie - Stąporków - Skarżysko-Kamienna - Starachowice - Ostrowiec Świętokrzyski - Przemyśl (połączenie komunikacyjne wschodnio - zachodnich granic kraju). W granicach miasta zlokalizowana jest stacja towarowo-osobowa Starachowice Wschodnie, a poza tym zlokalizowane są dwa przystanki: Starachowice Zachodnie i Starachowice-Michałów. Oprócz ruchu towarowego linia obsługuje lokalny ruch pasażerski. Magistrala kolejowa połączona jest ze znaczącym węzłem kolejowym w Skarżysku-Kamiennej, gdzie łączy się linią magistrali w kierunkach: Kraków, Katowice lub Warszawa. W Starachowicach zlokalizowana jest stacja kolejowa osobowa i przeładunku towarów. Rysunek I Sieć linii kolejowych biegnące przez gminę Starachowice.(źródło: ) 51

52 Największą inwestycją PKP w Starachowicach jest modernizacja linii kolejowej S- 25. Pierwszy etap przebudowy drogi kolejowej S-25 na odcinku Skarżysko-Kamienna Starachowice Kunów został już zakończony. Prace na 27-kilometrowym odcinku drogi obejmowały tor nr 2. Na torze nr 1 pociągi kursowały według planu organizacji ruchu. Zmodernizowana została nawierzchnia kolejowa wraz z torami oraz przejazdy kolejowe. Najważniejszym elementem przebudowy starachowickiego odcinka był remont przejazdu kolejowego w Starachowicach Zachodnich. Prace poległy na wymianie płyt wielkogabarytowych na nawierzchnię opartą na specjalnym fundamencie. Konstrukcje zapobiegają zapadaniu się drogi przy przejeździe. Ponadto podczas modernizacji linii kolejowej S-25 przebudowane zostaną obiekty inżynieryjne, w tym urządzenia sterowania ruchem kolejowym. Prace prowadzone są przez przedsiębiorstwo napraw infrastruktury. Zadanie to jest częścią programu modernizacji połączenia Rzeszowa z Warszawą przez Skarżysko-Kamienna, którego realizacja zakończy się w 2015 roku. Inwestycja jest finansowana ze środków budżetu państwa. Najbliższe porty lotnicze Najbliższe lotniska międzynarodowe znajdują się w Warszawie i Krakowie. W Radomiu, w odległości ok. 40 km na północ od Starachowic znajduje się lotnisko obsługujące ruch cywilny. Ponadto na północny wschód od Kielc, w odległości ok. 40 km od Starachowic, znajduje się lotnisko Masłów. "Lotnisko Kielce" w Masłowie powstało w 1937 roku. W okresie międzywojennym było drugim lotniskiem w województwie świętokrzyskim (po Sandomierzu). Jest zarejestrowane jako lotnisko komunikacji cywilnej w światowej Organizacji Lotnictwa Cywilnego /ICAO/ pod międzynarodowym numerem rejestrowym EP KA. o Lotnisko oferuje możliwość lądowania i startu małych statków powietrznych do 19 miejsc. o Na lotnisku funkcjonuje oświetlenie pasa startowego i drogi kołowania o Na terenie lotniska znajduje się stałe lotnicze międzynarodowe przejście graniczne Kielce- Masłów umożliwiające przeprowadzenie odprawy celno-paszportowej (po uzgodnieniu z Aeroklubem Kieleckim i Lotnisko Kielce Sp. z o.o.). o Na lotnisku jest możliwość tankowania samolotów i śmigłowców paliwem (po uzgodnieniu z Aeroklubem Kieleckim). 52

53 Planowana jest rozbudowa lotniska tak, aby mogło przyjmować zwykłych pasażerów. Dzięki tej rozbudowie województwo świętokrzyskie zostanie połączone z wszystkimi miastami w Polsce i większymi miastami Europy oddalonymi do 1000 km. Podsumowanie Infrastruktura to podstawowe urządzenia, budynki użyteczności publicznej i instytucje usługowe, których istnienie jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania m.in. gospodarki, ale bardziej wskazanym w tym aspekcie byłoby podkreślenie społeczeństwa. Bez odpowiedniej infrastruktury nie jest możliwy rozwój i to zarówno na płaszczyźnie gospodarczej, społecznej, kulturalnej czy zdrowotnej. Rzadko kiedy ma miejsce sytuacja, w której infrastruktura jest rozwinięta na poziomie nie wymagającym nakładów. Niestety inwestycje w infrastrukturę wiążą się z wysoką kapitałochłonnością i skokowym sposobem powstawania kosztów. Również przed podobnymi wyzwaniami stają Starachowice. Przy tych uwarunkowaniach należy zwrócić uwagę na bardzo wysoki wskaźnik zwodociągowania miasta około 97% oraz skanalizowania 85,57%. Celem władz samorządowych powinno być jak najszybsze pełne skanalizowanie miasta lub doprowadzenie do stanu porównywalnego z zwodociągowaniem, tym bardziej, że na terenie miasta pracuje miejska oczyszczalnia ścieków, której przepustowość jest nie w pełni wykorzystana. Z kolei Starachowice bardzo dobrze rozwiązały kwestię gospodarki odpadami i przejęły pełny obowiązek od mieszkańców w zakresie pozbywania się odpadów komunalnych. Należy jedynie zwrócić uwagę, iż ta wysoce rentowna gałąź gospodarki opanowana jest przez firmy spoza gminy (zarówno odbiór odpadów, jak i segregacja, odzysk i unieszkodliwianie). Należy zwrócić uwagę na rezerwy mocy energii elektrycznej dostępnej w Starachowicach, choć występuje konieczność modernizacji sieci przesyłowych we wschodniej i południowej części miasta. Również na dobrym poziomie jest telefonizacja gminy (telefonia stacjonarna oraz mobilna). Niezwykle istotnym elementem infrastruktury technicznej mającym wpływ na rozwój wspólnot lokalnych jest układ i stan dróg lokalnych oraz możliwość sprawnego i szybkiego przemieszczania się, zarówno na terenie gminy, jak i poza nią. W dalszym ciągu widoczna jest konieczność modernizacji dróg gminnych, ale także dróg powiatowych na terenie miasta. Inwestycje drogowe muszą usprawniać ruch oraz podnosić bezpieczeństwo podróżnych i pieszych. Niestety komunikacja publiczna nie spełnia w sposób zadowalający zadania transportu osobowego mieszkańców regionu. W szczególności dotyczy 53

54 to PKP oraz PKS. W wyniku działań MZK w ostatnich kilku latach nastąpiła poprawa komunikacji wewnątrz miasta, jednakże wobec zaniedbań w poprzednim okresie funkcjonowania przedsiębiorstwa subiektywne oceny mieszkańców dotyczące komunikacji są bardzo zróżnicowane. 4. ŁAD PRZESTRZENNY - kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego to dokument określający w sposób ogólny planowany sposób zagospodarowania całego terytorium Gminy Starachowice, zawierający informacje o położeniu obszarów przeznaczonych pod zabudowę i inne funkcje, o przebiegu głównych szlaków komunikacyjnych, terenów chronionych. Studium uwarunkowań i zagospodarowania przestrzennego gminy jest aktem planowania przestrzennego gminy, określa politykę przestrzenną gminy, pełni trzy funkcje: kształtowanie i wykładnia polityki rozwoju przestrzennego gminy, koordynacja ustaleń planów miejscowych, promocja gminy na zewnątrz. Studium zostało przyjęte Uchwałą Nr II/7/96 Rady Miejskiej w Starachowicach z dnia 27 lutego 1996 r. ze zmianami: zmianą uchwaloną uchwałą Nr XII/1/2005 Rady Miejskiej w Starachowicach z dnia 24 października 2005 r. oraz zmianą uchwaloną uchwałą Nr IV/5/08 Rady Miejskiej w Starachowicach z dnia 25 kwietnia 2008 r. w sprawie zmiany studium. Zadaniem Studium, a w przyszłości planów miejscowych oraz działań strategicznych, programowych jest wykształcenie przestrzeni publicznych w skali osiedli oraz w skali miasta. Niezbędne jest stworzenie w mieście centralnego ośrodka usługowego o funkcji ośrodka regionalnego w skali powiatu. 54

55 Przedstawiona w poniższej tabeli waloryzacja przestrzeni miejskiej prezentuje ocenę realizacji tkanki miejskiej oraz stopień jej akceptacji w odbiorze przestrzennym: Symbol Nazwa Sposób użytkowania terenu Ocena trwałości układu w strukturze miasta Kierunki niezbędnych działań i możliwości przekształceń A 1 STREFA 1 Tereny funkcji produkcyjnej (SSE) las izolacyjny osiedle robotnicze Bugaj Elektrociepłownia Bugaj Struktura miejska trwała do uzupełnienia A 2 ORŁOWO Teren osiedla zabudowy jednorodzinnej, na fragmentach wielorodzinnej A 3 MIESZAŁA Zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna, nieuporządkowana, tereny lasów, rezerwy terenowe A 4 WIDOK Zabudowa usługowo mieszkalna do uzupełnienia B 1 RADOMSKA Teren wielofunkcyjny - zabudowa produkcyjna przemysłu drzewnego, Szpital miejski, Usługi oświaty, hotel, Stadion miejski Wprowadzenie drogi zbiorczej (obwodnicy północnej) likwidacja osiedla robotniczego oraz odlesienie w celu dopełnienia funkcji przemysłowych w oparciu o projektowaną drogę zbiorczą. Struktura miejska trwała Organizacja ulicy zbiorczej w ciągu istniejących ulic 1-go Maja, Stalowej i Bema na przedłużeniu drogi wojewódzkiej - ul. Krzosa. Struktura miejska do przekształceń i uporządkowania Struktura miejska trwała do uzupełnienia Struktura miejska trwała - ukształtowana B 2 STREFA 2 Obszar do zabudowy Rezerwa terenu pod funkcje produkcyjne (rozbudowa SSE) Uporządkowanie i uzupełnienie zabudowy mieszkaniowej, ustalenie linii zabudowy i standardów zabudowy. Uzupełnienie infrastruktury technicznej. Uporządkowanie i uzupełnienie zabudowy wg planu miejscowego z. p. terenów położonych między ul. Radomską - Sportową- Widok (1997 r.) Możliwość uzupełnień oraz zmiany funkcji przemysłowych i składowych na rzecz usługowych. Uporządkowanie terenu zaplecza składowego, rekultywacja terenu przed nowym zainwestowaniem. B 3 CENTRUM (MANHATAN) Obszar wielofunkcyjny, centrum o charakterze dzielnicowym, obszar tożsamości miasta 55 Struktura miejska do uzupełnienia i przekształceń Wymagane uporządkowanie i uzupełnienie zabudowy usługowej o charakterze centrotwórczym tarasu dolnego, wytworzenie i rewitalizacja przestrzeni publicznych tarasu górnego,

56 B 4 LAS Teren zabudowy jednorodzinnej oraz urządzeń technicznych i produkcyjno skład., tereny lasów ochronnych Struktura miejska trwała ukształtowana Na terenie lasów w części możliwość utworzenia parku leśnego z urządzeniami sportowo rekreacyjnymi rozbiórka kotłowni, istniejący pomnik przyrody nieożywionej oraz ożywionej. Zagospodarowanie zgodnie z planem miejscowym z.p. Centrum usługowo handlowego (1999 r. ze zmianami) Utrzymanie ochrony wartości kulturowych osiedla robotniczego Klarnerowo, poprawa estetyki, wzbogacenie o funkcję przestrzeni publicznej. B 5 STADION Teren osiedla wielorodzinnego i jednorodzinnego z usługami podstawowymi B 6 SKAŁKA Teren zabudowy wielorodzinnej i jednorodzinnej Struktura miejska trwała, ukształtowana Struktura miejska trwała, ukształtowana z możliwością dopełnienia funkcji bud. jednorodzinnego Poprawa estetyki osiedla, odtworzenie i utrzymanie przestrzeni publicznych w skali osiedla i miasta. Poprawa estetyki osiedla, uczytelnienie ciągów przestrzeni publicznej. Uzupełnienie zabudowy w oparciu o plan miejscowy. B 7 MŁYNÓWKA Teren chaotycznej zabudowy jednorodzinnej i produkcyjno składowej oraz technicznej B 8 PARK Park miejski, zespół historycznego osiedla robotniczego, obiekty usługowe w tym prawnie chronione 56 Nie wykształcona struktura miejska o niskim standardzie, do uporządkowania i uzupełnień Struktura miejska ukształtowana trwała Uporządkowanie i uzupełnienie zabudowy mieszkaniowej oraz usługowej. Ustalenie linii i standardów zabudowy oraz zasad wprowadzenia infrastruktury komunalnej na podstawie planu miejscowego(do wykonania) Przeprowadzenie drogi zbiorczej. Utrzymanie ochrony w formie ustanowienia strefy konserwatorskiej. Poprawa estetyki terenów ogólnodostępnych, utrzymanie parku o

57 B 9 WIERZBNIK SKARPA Obszar wielofunkcyjny, centrum miasta - obszar tożsamości miasta B 10 ŻEROMSKIEGO Zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna z usługami B 11 ODLEWNIA Obszar zabudowy produkcyjno składowej i technicznej B 12 CMENTARZ KOMUNALNY Teren cmentarza komunalnego W części zabudowy (os. Skarpa) wielorodzinnej - struktura miejska trwała. W części Wierzbnika wykształcony historyczny układ urbanistyczny wymagający rewitalizacji i uzupełnienia, obszar Muzeum Wielkiego Pieca Trwała, ukształtowana struktura miejska Struktura miejska do przekształceń w obrębie zakładu dolnego FSC- Odlewni do utrwalenia funkcjach przestrzeni publicznej bez wprowadzania inwestycji komercyjnych. Utrzymanie ochrony konserwatorskiej na obszarze Wierzbnika i Muzeum. Uporządkowanie i uzupełnienie zabudowy mieszkaniowej i usługowej. Ustalenie linii i standardów zabudowy, odtworzenie przestrzeni publicznych w skali miasta oraz zasad wprowadzania infrastruktury komunalnej na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (do wykonania) Potrzeba przeprowadzenia ulicy zbiorczej w powiązaniu z d. NMP. Wymagana poprawa estetyki osiedla, odtworzenie uczytelnienie przestrzeni o charakterze publicznym. Konieczność uporządkowania przestrzennego oraz rewitalizacji również poprzez zmianę funkcji przemysłowej w kierunku usług. Potrzeba wykonania ul. Kanałowej oraz wiaduktu w ciągu ul Radomskiej. Wymagany plan miejscowy porządkujący, pozwalający na wprowadzenie komunalnej infrastruktury o wysokim standardzie. wg planu miejscowego zp. terenu (2000 r.) 57

58 C 1 ŁAZY ZACHÓD Teren nieuporządkowanej zabudowy jednorodzinnej i wielorodzinnej. Duże rezerwy atrakcyjnego terenu pod budownictwo mieszkaniowe Struktura miejska do ukształtowania Stworzenie warunków organizacyjnych i infrastruktury pod budownictwo mieszkaniowe Obowiązuje m.p.z.p. między ul. NMP, Iłżecka, Długa, Łazy Zachód (1998 r.) w części terenu. Dla poprawy odbioru sylwety miasta konieczna rozbudowa zespołu bud. średnio wysokich. Utrzymanie ochrony konserwatorskiej fabryki forniru z przekształceniem na funkcje ogólnomiejskie i obsługi komunikacji. C 2 BRAZYLIA WSCHÓD Teren zabudowy jednorodzinnej na parcelacji rolnej. Duże rezerwy atrakcyjnego terenu pod bud. mieszkaniowej C 3 ŁAZY Teren nie zabudowy wzdłuż ul. Łazy oraz obrzeżnie zabudowa jednorodzinna na parcelacji rolniczej C4 DOLINA MŁYNÓWKI Teren lasów ochronnych w części przy ul. Iłżeckiej, zabudowa jednorodzinna C 5 CONSTAR Teren Zakładów Mięsnych ANIMEX przemysłowo składowy C 6 POLNA Teren nieuporządkowanej zabudowy jednorodzinnej w tym w strefie istn. cmentarza C 7 ŁĄKI Teren wielofunkcyjny zabudowy jednorodzinnej produkcyjno składowej i technicznej D 1 KORNATKA Tereny lasów państwowych ochronnych, enklawa zabudowy jednorodzinnej Kornatka Struktura miejska do ukształtowania Teren do ukształtowania struktury miejskiej, w części wymaga scalenia Struktura miejska wzdłuż ul. Iłżeckiej do uzupełnienia Struktura miejska ukształtowana Struktura miejska do uporządkowania i dopełnienia Struktura miejska ukształtowana do dopełnienia i uporządkowania Struktura do uzupełnienia Wymagane wprowadzenie infrastruktury komunalnej wg obowiązującego m.p.z.p. terenu między ul. Długą, Przeskok, Polną, Zgodną, Iłżecką Stworzenie warunków poprzez budowę infrastruktury do realizacji zabudowy mieszkaniowej i usługowej wg obowiązującego m.p.z.p. terenów między ul. NMP, Iłżecką, Krańcową i Długą (2000 r.) Potrzeba podjęcia opracowań planistycznych w celu uzupełnienia struktury. Poprawa standardów technologicznych, ograniczenie emisji na teren jednostki C 3. Wymagane przeprowadzenie ulicy zbiorczej w ciągu ul. NMP do ul. Składowej. Dopełnienie i uzbrojenie techniczne w oparciu o m.p.z.p. Teren dogodny do lokalizacji centrum handlowo usługowego Wymaga przeprowadzenia ulicy zbiorczej do ul. Składowej w części wymaga odlesienia 58

59 D 2 D 3 D 4 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego MICHAŁÓW GÓRNY MICHAŁÓW NAD DOLINĄ MICHAŁÓW MIEJSKI Rezerwa terenu pod zabudowę jednorodzinną ulicowa zabudowa jednorodzinna na parcelacji rolnej Dolina rzeki Kamiennej teren zalewowy, enklawa zabudowy jednorodzinnej do uzupełnienia Ekstensywna zabudowa jednorodzinna i zagrodowa, w części tereny zalewowe D 5 PIACHY Teren zabudowy przemysłowej w części zabudowy jednorodzinnej, zalew Piachy w części tereny zalewowe E 1 PASTERNIK Tereny zalewu Pasternik o funkcji retencyjno rekreacyjnej E 2 WIERZBOWA TRZECH KRZYŻY Tereny zabudowy jednorodzinnej E 3 KIELECKA Teren zabudowy jednorodzinnej, duże rezerwy terenów budowlanych E 4 NOWOWIEJSKA Teren zabudowy jednorodzinnej, duże rezerwy terenów budowlanych E 5 POŁUDNIE Teren zabudowany obrzeżnie zabudową jednorodzinną duże rezerwy terenu E 6 PASTWISKA Tereny zabudowy obrzeżnej na parcelacji rolnej 59 Struktura do ukształtowania Struktura miejska do uzupełnienia Struktura do uzupełnienia Struktura miejska ukształtowana do dopełnienia i uporządkowania Do utrzymania Struktura miejska ukształtowana Struktura miejska do uzupełnienia Struktura miejska do uzupełnienia Struktura miejska do dopełnienia i ukształtowania Struktura miejska do dopełnienia i ukształtowania Stworzenie warunków planistycznych, organizacyjnych oraz realizacja infrastruktury pod budowę osiedla zabudowy jednorodzinnej Potrzeba realizacji infrastruktury miejskiej w związku z możliwością uzupełnienia zabudowy. Utrzymanie ochrony konserwatorskiej, przełożenie drogi krajowej Nr 42, stworzenie podstaw planistycznych do uzupełnienia zabudowy Przeprowadzenie ulicy lokalnej śladem bocznicy kolejowej. poszerzenie ul. Ostrowieckiej Wymaga rozbudowy ul. Kieleckiej z równoczesnym przywróceniem zbiornikowi funkcji retencyjnorekreacyjnych oraz ochrony Wymaga zmian wewnętrznego układu komunikacyjnego w związku z rozbudową i segregacją drogi krajowej Nr 42 oraz węzła z ul. Radomską Możliwość przekształcenia funkcji produkcyjnych w kierunku usług Wymaga stworzenia podstaw planistycznych oraz rozwoju infrastruktury komunalnej przeprowadzenia ulicy zbiorczej Wymaga stworzenia podstaw planistycznych oraz rozwoju infrastruktury komunalnej przeprowadzenia ulicy zbiorczej Wymaga stworzenia podstaw planistycznych do podziałów i wprowadzenia infrastruktury komunalnej Wymaga scalenia i podziału, wprowadzenia infrastruktury komunalnej. Obowiązuje m.p.z.p. terenu między ul. Łączną, Pastwiska,

60 E 7 PKS Teren zabudowy przemysłowej i jednorodzinnej Struktura w części ukształtowana, w części do dopełnienia Kasztanową, smugową, Moniuszki z 1999 r. Wymaga rozbudowy drogi krajowej, wprowadzenia infrastruktury komunalnej na podstawie m.p.z.p. (do wykonania) E 8 PODLESIE Tereny zabudowy jednorodzinnej, zabudowa na parcelacji rolnej, duże rezerwy terenu E 9 E 10 LUBIANKA OSIEDLE LUBIANKA ZALEW Osiedle zabudowy jednorodzinnej Tereny zalewu Lubianka. Obrzeżna zabudowa jednorodzinna E 11 KOLONIJKI Tereny chaotycznej zabudowy jednorodzinnej i przemysłowej Struktura miejska do dopełnienia i ukształtowania Struktura miejska ukształtowana Wymaga stworzenia podstaw planistycznych do wprowadzenia infrastruktury komunalnej Wymagane wprowadzenie ulicy zbiorczej po śladzie rezerwy terenowej Struktura do dopełnienia Wymagane wykonanie przestrzeni publicznej w formie alei spacerowej wg obowiązującego m.p.z.p. w terenów obrzeży zbiornika wodnego Lubianka (2000 r.) Struktura do ukształtowania i dopełnienia duże rezerwy terenu pod zabudowę jednorodzinną Wymagane wykonanie m.p.z.p. w celu realizacji infrastruktury komunalnej Tabela I.4-1 Waloryzacja przestrzeni miejskiej (źródło: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego). Obowiązujące plany miejscowe Na terenie miasta Starachowice obowiązują miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego następujących terenów: 1. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego terenów położonych między ul. Sportową, Widok i Radomską na obszarze miasta Starachowice. 2. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego terenów położonych miedzy ul. Iłżecką, Najświętszej Marii Panny, Długą na obszarze miasta Starachowice. 3. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego terenów położonych miedzy ul. Długą, Przeskok, Polną, Zgodną, Iłżecką na obszarze miasta Starachowice. 4. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego terenów położonych miedzy ul. Łączną, Pastwiska, Kasztanową, Smugową, Moniuszki na obszarze miasta Starachowice. 5. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego terenów obrzeży zbiornika wodnego Lubianka. 60

61 6. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego terenów cmentarza komunalnego przy ul. Radomskiej wraz z 150m strefą sanitarną. 7. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego terenów położonych miedzy ul. Najświętszej Marii Panny, Iłżecką, Krańcową, Długą na obszarze miasta Starachowice. 8. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego B3-Centrum Manhattan w obrębie ulic: Staszica, Kopalnianej i Al. Armii Krajowej. 9. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego terenu w obrębie ulic: Moniuszki, Łącznej, Żytniej i 6 Września na obszarze miasta Starachowice, zwanego umownie jednostką E5- POŁUDNIE. 10. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego terenu C7- ŁĄKI na obszarze miasta Starachowice, w obrębie ulic Kardynała Wyszyńskiego, Bocznej i doliny Rzeki Kamiennej. 11. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego terenu w obrębie ulic: Łącznej, Wrzosowej, zachodniej granicy miasta ulic: Południowej, Smugowej, Moniuszki - na obszarze miasta Starachowice, zwanego umownie jednostką E8-PODLESIE. W świetle przepisów art. 61 ust.1 pkt 4 i ust.2 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, przywoływany jest miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta Starachowice uchwalony Uchwałą Nr VII / 30 / 77 WRN w Kielcach z dnia 20 czerwca 1977 r. ogłoszonej w Dz. Urz. WRN Nr 6 z r. oraz Uchwałą Nr II/2/91 Rady Miejskiej z dnia r. w sprawie zmiany miejscowego planu ogólnego miasta ogłoszonej w Dz. Urz. Województwa Kieleckiego Nr 7 z dnia 18 kwietnia 1991 r. oraz Uchwały II / 22 / 99 Rady Miejskiej z dnia r. w sprawie zmian w miejscowym planie ogólnym zagospodarowania przestrzennego miasta Starachowice. W 2007 r. podjęte są opracowania miejscowych planów zagospodarowania następujących jednostek: 1) MIEJSCOWY PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO terenu w obrębie ulic: Kościelnej, Leśnej do granicy lasu od strony wschodniej i północnej, po północnej stronie ulicy Iłżeckiej od ulicy Krańcowej do przecięcia z koleją wąskotorową, kolejki wąskotorowej do przedłużenia ul. Słonecznej i przedłużenie ul. Słonecznej na obszarze miasta Starachowice, zwanego umownie jednostką B7 MŁYNÓWKA. 61

62 2) MIEJSCOWY PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO terenu w obrębie ulic: Ostrowieckiej, Smugowej, Miodowej, Kasztanowej, Pustowójtówny, Al. Wyzwolenia na obszarze miasta Starachowice, zwanego umownie jednostką E7 PKS. 3) MIEJSCOWY PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZETRZENNEGO terenu w obrębie ulic: Kieleckiej do południowego brzegu zalewu Pasternik, Moniuszki, Łącznej oraz Południowej i zachodniej granicy na obszarze miasta Starachowice, zwanego umownie jednostką E3 KIELECKA i E4 NOWOWIEJSKA. 4) Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego B9-WIERZBNIK w obrębie ulic: Wojska Polskiego, Słowackiego, Kilińskiego, Al. Armii Krajowej, ul. Kardynała Stefana Wyszyńskiego. 5) Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego Strefa w obrębie jednostek A1, A3, B1 i B2 na obszarze miasta Starachowice. 6) Miejscowy planu zagospodarowania przestrzennego terenu w obrębie jednostki E 11 Kolonijki 1 na obszarze miasta Starachowice. 7) Zmiana Miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu C7-Łąki na obszarze miasta Starachowice w obrębie ulic: Kardynała Wyszyńskiego, Bocznej i doliny Rzeki Kamiennej. 62

63 Poniżej zaprezentowano mapę z wykazem planów zagospodarowania: Rysunek I Wykaz Planów zagospodarowania (źródło: ). 63

64 Opisany stan zagospodarowania przestrzeni miejskiej wskazuje na niewątpliwe atuty, jakimi są: położenie w malowniczym, urozmaiconym krajobrazie, w nagromadzonych licznie cechach tożsamości miasta, rozdrobnionej, przemieszanej strukturze, dość dobrze rozwiniętej infrastrukturze technicznej i społecznej. Braki generalnie dotyczą sfery ekonomicznej, nie pozwalają na likwidację barier w sprawnym powiązaniu komunikacyjnym miasta, na przekształcenia i rewitalizację obszarów zdegradowanych w sensie kompozycji przestrzennej i funkcjonalnej. Generalnym mankamentem analizowanego układu jest brak wykształconego systemu przestrzeni publicznej o znaczeniu ogólnomiejskim i regionalnym oraz brak czytelnego powiązania w ciągły system przestrzeni publicznej w osiedlach mieszkaniowych, gdzie często zatracono te funkcje, traktując przestrzeń publiczną jako wolne tereny budowlane. W kierunkach studium należy dokonać odtworzenia oraz powiązania miasta w spójnym, klarownym systemie przestrzeni miejskiej definiowanej jako obszar o szczególnym znaczeniu dla zaspokajania potrzeb mieszkańców, poprawy jakości ich życia i sprzyjający nawiązaniu kontaktów społecznych. Przeprowadzona waloryzacja przestrzeni miejskiej wskazuje na najważniejsze braki infrastrukturalne w poszczególnych jednostkach oraz na ewentualną potrzebę sporządzenia opracowań planistycznych. Warunkiem zrównoważonego rozwoju społeczno gospodarczego miasta jest realizacja zasad ekorozwoju, czyli rozwoju, w którym następuje integracja działań politycznych, gospodarczych i społecznych z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych. Podsumowanie Miasto Starachowice posiada Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego uchwalone w 2008 roku, czyli dokument można uznać za aktualny. W Starachowicach widoczny jest brak przestrzeni publicznych, i to zarówno w skali całego miasta, jak również w skali osiedli. Ponadto brak jest w mieście wykształconego centrum, które spełniałoby rolę ośrodka usługowego, a być może również rekreacyjnego. Niestety miasto nie posiada planów posiada natomiast 11 planów dotyczących wybranych terenów. Jednakże plany pokrywające obszar całej gminy są kluczowe z punktu widzenia inwestorów, właścicieli działek, osób rozpoczynających poszukiwania miejsca dla własnego domu, a także biur i agentów nieruchomości. 64

65 Plan powinien m.in. regulować kwestie przeznaczenia terenów oraz wyraźnie rozgraniczać tereny o różnym przeznaczeniu lub różnych zasadach zagospodarowania, parametry i wskaźniki kształtowania zabudowy oraz zagospodarowania terenu, w tym linie zabudowy, gabaryty obiektów i wskaźniki intensywności zabudowy, szczególne warunki zagospodarowania terenów oraz ograniczenia w ich użytkowaniu, w tym zakaz zabudowy. Brak planu zagospodarowania przestrzennego pokrywającego cały obszar gminy niestety determinuje opracowywanie planów dla poszczególnych obszarów miasta, które w konsekwencji mogą nie być ze sobą spójne i nie powodują uporządkowania przestrzeni miasta. 65

66 II. SFERA SPOŁECZNA 1. DEMOGRAFIA 1.1. Liczba i struktura ludności Według danych GUS na dzień 31 grudnia 2009 roku faktycznie miasto zamieszkuje osób, w tym kobiet (52,56%) i mężczyzn (47,43%). Średnio na 1 ha przypada 16,3 osoby. Dane opisujące sytuację demograficzną Gminy Starachowice zamieszczone zostały w poniższej tabeli: Stałe miejsce zameldowania - ogółem Mężczyźni Kobiety Faktyczne miejsce zamieszkania Mężczyźni Kobiety Tabela II Sytuacja demograficzna w gminie Starachowice (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS, stan na dzień r.). Z powyższego zestawienia wynika, iż liczba mieszkańców systematycznie maleje, nie tylko z powodu ujemnego przyrostu naturalnego, ale również z powodu migracji. Obserwuje się niepokojący odpływ ludzi młodych, dla których członkostwo w UE i otwarcie granic, daje możliwość podjęcia dobrze płatnej pracy poza regionem. Możliwości edukacji na terenie Starachowic na poziomie szkolnictwa wyższego są ograniczone, co również w znaczącym stopniu wpływa na odpływ młodych, pragnących dalej się kształcić i najbardziej operatywnych ludzi do ośrodków miejskich dających gwarancję bardziej atrakcyjnych i ustabilizowanych perspektyw życia. 66

67 Z kolei ruch naturalny w gminie przedstawia poniższa tabela: Urodzenia żywe ogółem mężczyźni kobiety Zgony ogółem ogółem mężczyźni kobiety Zgony niemowląt ogółem mężczyźni kobiety Przyrost naturalny ogółem mężczyźni kobiety Tabela II Ruch naturalny w Gminie w latach (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS stan na r.). Porównanie dostępnych danych statystycznych w latach wskazuje na stały spadek liczby ludności gminy Starachowice. Składa się na to ujemny przyrost naturalny. Mimo, że liczba urodzeń od 2006 r. stale wzrasta, to jednak przy rosnącej liczbie zgonów mieszkańców przyrost naturalny na przestrzeni 10 lat utrzymuje się na poziomie ujemnym. Według danych GUS na dzień 31 grudnia 2009 roku ludność z przedprodukcyjnej grupy wiekowej wynosiła osób (w tym kobiet), co stanowi 16,24% ogółu mieszkańców gminy. Grupa produkcyjna (kobiety od 18 do 59 lat i mężczyźni od 18 do 64 lat) wynosiła osoby (w tym kobiet), co stanowi 63,79% ogółu mieszkańców gminy. W wieku poprodukcyjnym było osób ( w tym kobiet), co stanowi 19,77% ogółu mieszkańców gminy. 67

68 Ludność wg grup wieku i płci Rok Ogółem Wiek przedprodukcyjny produkcyjny (do 17 roku życia) razem w tym kobiety razem w tym kobiety poprodukcyjny razem w tym kobiety Tabela II Ludność wg grup wieku i płci (źródło: Bank Danych regionalnych GUS, stan na dzień r.). Udział ludności wg ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem % 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% przedprodukcyjny produkcyjny poprodukcyjny Wykres II Udział ludności wg ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem (źródło Bank Danych Regionalnych GUS, stan na r.). 68

69 Podsumowując, pozytywnym zjawiskiem demograficznym na terenie gminy Starachowice jest: wysoki wskaźnik liczby ludności w wieku produkcyjnym, co może pozytywnie wpłynąć na rozwój gminy w przyszłości, w połączeniu z korzystnymi warunkami dla osiedlania się młodych ludzi Natomiast do niekorzystnych zjawisk demograficznych należy: wysoki ujemny wskaźnik przyrostu naturalnego w 2009 roku, niepokojącym zjawiskiem jest także wyższy wskaźnik osób w wieku poprodukcyjnym, w porównaniu do wieku przedprodukcyjnego, co może wskazywać na starzenie się społeczeństwa Bezrobocie i rynek pracy Jak już wspomniano, według danych GUS na dzień 31 grudnia 2009 roku ludność z przedprodukcyjnej grupy wiekowej wynosiła osób, grupa produkcyjna wynosiła osoby, natomiast w wieku poprodukcyjnym było zameldowanych osób. Ludność należąca do produkcyjnego przedziału wiekowego, a więc potencjalne zasoby pracy i bodziec wzrostu gospodarczego, stanowiła w 2009 roku około 63,8% wszystkich mieszkańców miasta Starachowice i wykazuje tendencję stałą w porównaniu do lat poprzednich. Na przestrzeni ostatnich siedmiu lat liczba zarejestrowanych bezrobotnych kształtowała się następująco: J. m Bezrobotni zarejestrowani wg płci Ogółem osoba mężczyźni osoba kobiety osoba Tabela II Bezrobotni zarejestrowani wg płci (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS stan na r.). 69

70 % Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Dynamikę bezrobocia w latach przedstawiono na wykresie poniżej: Bezrobotni zarejestrowani wg plci (%) Ogółem mężczyźni kobiety Lata Wykres II Dynamika bezrobocia w latach (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS stan na r.). Według Powiatowego Urzędu Pracy na terenie miasta Starachowice w miesiącu wrześniu 2010 stan bezrobocia przedstawiał się następująco: Liczba bezrobotnych zarejestrowanych wg stanu na r osoby 1. Spadek w porównaniu do poprzedniego miesiąca Spadek w porównaniu do r Wzrost w porównaniu do r Struktura bezrobocia 1) Bezrobotni z prawem do zasiłku wg stanu na r Wzrost w porównaniu do poprzedniego miesiąca Spadek w stosunku do r Udział bezrobotnych z prawem do zasiłku w ogólnej liczbie bezrobotnych - 21,2% 2) Bezrobotne kobiety - ogółem wg stanu na r Spadek w porównaniu do poprzedniego miesiąca Spadek w stosunku do r ) Bezrobotne kobiety z prawem do zasiłku r

71 1. Udział bezrobotnych kobiet z prawem do zasiłku w ogólnej liczbie kobiet bezrobotnych wg. stanu na r. - 23,0% 2. Bezrobotni inwalidzi Poszukujący pracy - 72 Wybrane kategorie osób, będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Ogółem zarejestrowani do 25 roku życia powyżej 50 roku życia długotrwale bezrobotni Osoby będące w szczególnej sytuacji na rynku pracy wyłączone z ewidencji. 473, w tym z powodu: - podjęcia pracy - osoby do 25 roku życia powyżej 50 roku życia długotrwale bezrobotni rozpoczęcia szkolenia - osoby do 25 roku życia powyżej 50 roku życia długotrwale bezrobotni rozpoczęcia stażu - osoby do 25 roku życia długotrwale bezrobotni

72 Liczbę bezrobotnych wg wieku, wykształcenia i stażu pracy na r. przedstawia poniższa tabela: Wyszczególnienie Liczba bezrobotnych ogółem 72 Udział % Liczba bezrobotnych kobiet Wiek lat , , , , , lata 73 2,1 - Wykształcenie wyższe ,8 269 policealne i średnie ,8 512 zawodowe średnie ogólnokształcące ,0 300 zasadnicze zawodowe ,3 414 gimnazjum i poniżej ,3 329 Staż pracy do 1 roku , ,4 407 Wg czasu pozostawania bez pracy w miesiącach , , , lat i więcej 110 3,0 26 bez stażu ,6 255 do , , , , ,7 334 pow Tabela II Bezrobotni zarejestrowani wg wieku, wykształcenia i stażu pracy na r. (źródło: Powiatowy Urząd Pracy). Współpraca ze Specjalną Strefą Ekonomiczną w Starachowicach Powiatowy Urząd Pracy działając na lokalnym rynku chce pozyskać do współpracy jak najwięcej partnerów, którzy są zainteresowani tworzeniem nowych miejsc pracy. Dlatego też podczas bezpośrednich wizyt u pracodawców, pośrednicy pracy wizytują również zakłady pracy działające na terenie SSE Starachowice. W minionym roku Powiatowy Urząd Pracy współpracował z pracodawcami działającymi na terenie SSE w zakresie organizacji stażów, jak również tworzenia nowych miejsc pracy w ramach refundacji kosztów wyposażenia stanowisk pracy. firmami: W zakresie organizacji stażów Powiatowy Urząd Pracy współpracował z następującymi

73 1. G-Plus Partners Sp. z o.o. 1 osoba, 2. Cerrad Sp. z o.o. 2 osoby, 3. Komunalne Przedsiębiorstwo Usługowo Remontowe KomPUR Sp. z o.o. 15 osób, 4. Man Bus Sp. z o.o. 4 osoby, 5. PPHU Goset Duo s.c. 1 osoba. W zakresie organizacji miejsc pracy w ramach refundacji kosztów wyposażenia stanowisk pracy, Powiatowy Urząd Pracy w 2009 r. realizował 5 umów z następującymi firmami: 1. Starpol II Sp. z o.o stanowisk pracy (realizacja umowy zakończona w 2009 r.), 2. Komunalne Przedsiębiorstwo Usługowo Remontowe KomPUR Sp. z o.o. 2 stanowiska pracy (w ramach podpisanej umowy 2 kolejne stanowiska pracy utworzone zostaną w roku bieżącym), 3. ZPH Prodhurt Bis 3 stanowiska pracy (realizacja umowy zakończona w 2009 r.), 4. Promet S.A. 36 stanowisk pracy (umowa w trakcie realizacji), 5. PPHU Goset Duo s.c. 4 stanowiska pracy (umowa w trakcie realizacji). Podsumowanie Niestety w Starachowicach widoczna jest z roku na rok malejąca liczba mieszkańców. Powodem takiego stanu rzeczy jest zarówno ujemny przyrost naturalny, ale również ujemne saldo migracji. Bardzo niepokojący jest zestawienie danych obrazujących ludność Starachowic w podziale na grupy wiekowe. Wyraźnie widać proces starzenia się społeczeństwa (większa liczba ludności w wieku poprodukcyjnym, niż w wieku przedprodukcyjnym). Tendencję tą widać już w roku 2006, natomiast w 2009 r. jest już ona bardzo wyraźna. Jest to bardzo istotne z punktu funkcjonowania gminy, szczególnie w obszarach oświaty (coraz mniej dzieci i młodzieży w szkołach) oraz pomocy społecznej (zwiększenie zapotrzebowania na świadczenia i usługi opiekuńcze). Z kolei pozytywnym zjawiskiem jest w miarę stała liczba mieszkańców w wieku produkcyjnym. Istotnym problemem w Starachowicach jest bezrobocie. Jest to problem dotyczący rynku pracy, ale powoduje on niekorzystne konsekwencje w wielu innych dziedzinach życia i funkcjonowania zarówno samych mieszkańców, jak i całego miasta. Bardzo niepokojąca jest liczba bezrobotnych do 25 roku życia. Ponadto liczba długotrwale bezrobotnych około 34% z ogółu bezrobotnych wskazuje de facto liczbę osób, które już są lub będą w niedalekiej przyszłości beneficjentami pomocy społecznej. Osoby te mają w bardzo niewielkim stopniu szansę na powrót na rynek pracy. 73

74 2. WARUNKI ŻYCIA MIESZKAŃCÓW 2.1. Sytuacja mieszkaniowa Rozwój przestrzenny i zabudowa Starachowic ukształtowana poprzez uwarunkowania historyczne, gospodarcze i przyrodnicze podzieliła miasto na dwie główne części. Północną uprzemysłowioną z wielorodzinną zabudową mieszkaniową i południową - z terenami głównie pod zabudowę mieszkaniową jednorodzinną. Łącznie tereny zabudowy jedno i wielo rodzinnej zajmują w gminie ok. 900 ha, czyli ok. 1/3 powierzchni miasta. W latach poprzez rozwój gałęzi przemysłu samochodowego, metalurgicznego i drzewnego rozwijało się tzw. budownictwo przyzakładowe. Do 1960 r. wybudowano z tego tytułu 38 bloków mieszkalnych z 480 mieszkaniami. Największa ilość mieszkań oddana została w ramach budownictwa rad narodowych przez Dyrekcję Budowy Osiedli Robotniczych, która oddała w omawianym okresie 65 bloków z 1715 mieszkaniami. Rozwijało się także budownictwo prywatne, gdzie powstało 397 domów rozlokowanych na terenie ówczesnych osiedli Wanacja i Starachowic Górnych. W 1958 r. rozpoczęła funkcjonowanie Starachowicka Spółdzielnia Mieszkaniowa (SSM) zapoczątkowując budownictwo spółdzielcze. Poprawa w zakresie gospodarki mieszkaniowej pozwoliła zmniejszyć wskaźnik zagęszczenia osób na jedną izbę z 1,77 w 1960 r. do 1,17 w 1978 r. Po 1989 r. nastąpiła recesja w polityce mieszkaniowej, widoczna w końcu lat 90 tych. Aby przeciwdziałać tej niekorzystnej koniunkturze Rada Miejska w listopadzie 2000 r. podjęta uchwałę w sprawie Strategii Rozwoju Starachowic. Wśród projektów operacyjnych Strategii Lokalna polityka mieszkaniowa w Starachowicach umieszczona została jako jeden z najważniejszych priorytetów. Zgodnie z art. 21 ustawy z dnia r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2001 r. Nr 71 poz. 733) nałożono na Gminę ustawowy obowiązek opracowania i uchwalenia wieloletnich programów gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy oraz zasad gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy. Kierunki i cele w zakresie mieszkalnictwa i polityki mieszkaniowej były przedmiotem analizy przez Radę Miejską, tak aby współgrały one z założeniami Strategii Rozwoju Starachowic. W tym zakresie Rada Miejska uchwaliła w dniu r. Uchwałą Nr VII/7/2009 Program gospodarowania mieszkaniowym zasobem Gminy w latach , będący aktualizacją wcześniejszego programu Rady na lata , opracowany przez Krajowe Stowarzyszenie Zarządców Nieruchomości w Radomiu, który szczegółowo omawia sposoby rozwiązywania 74

75 w/w problemów w ujęciu dynamicznym tj. na przestrzeni następnych 5 lat. Zawarto w nim prognozę dotyczącą wielkości oraz stanu technicznego zasobu mieszkaniowego, analizę potrzeb, a także plany remontów, modernizacji i zasady polityki czynszowej, w tym sprzedaż lokali. Ponadto, w ramach prowadzonej lokalnej polityki mieszkaniowej w Starachowicach, Gmina przejęła ze Starachowickiego Towarzystwa Budownictwa Społecznego Wspólny Dom Sp. z o.o zarząd nad lokalami socjalnymi i lokalami mieszkalnymi, którymi obecnie zarządza i administruje. Na lokalnym rynku istnieje obecnie 12 podmiotów zarządzających wspólnotami mieszkaniowymi, w których Gmina posiada swoje lokale. Realizacja zadań, które w imieniu Gminy prowadzi Referat Lokalowy Wydziału Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska Urzędu Miejskiego, odbywa się poprzez: comiesięczne przekazywanie środków finansowych Wspólnotom Mieszkaniowym z tytułu utrzymania mieszkań komunalnych w budynkach wspólnot, tj. opłat z tytułu eksploatacji i zaliczek na fundusz remontowy, prowadzenie spraw remontowych w zakresie zasobu komunalnego, a także nadzór nad ich realizacją, w tym prowadzenie postępowań o udzielenie zamówień publicznych w zakresie robót remontowych, usług i dostaw, dysponowanie lokalami użytkowymi i zawieranie umów z najemcami lokali użytkowych oraz zawieranie umów z najemcami lokali mieszkaniowych, utrzymanie czystości na gminnych terenach osiedlowych, w tym infrastruktury osiedlowej, zimowego utrzymania dróg i ciągów pieszych, windykację należności od najemców, reprezentowanie Gminy Starachowice jako właściciela w corocznych zebraniach sprawozdawczych we wspólnotach mieszkaniowych. Z kolei Zarządzeniem Prezydenta Miasta Nr 105/05 z dnia 6 września 2005 r. wprowadzone zostały nowe stawki bazowe czynszu najmu w lokalach mieszkalnych, tj. 1,90 zł/m 2 oraz w lokalach socjalnych 0,60 zł/m 2. W 2006 roku oddano do użytku budynek socjalny przy ul. Ostrowieckiej 21a z 37 lokalami mieszkalnymi o łącznej powierzchni użytkowej 1.114,40 m², łączny koszt inwestycji wyniósł 1 mln 200 tys. zł. 75

76 Obecnie realizuje obowiązującą uchwałę Rady Miejskiej Nr X/5/07 z dnia 10 września 2007 r. w sprawie zasad sprzedaży lokali mieszkalnych stanowiących własność Gminy Starachowice na rzecz najemców lokali, która przewiduje sprzedaż lokali mieszkalnych na rzecz najemców z bonifikatą w wysokości 97% ceny nieruchomości. W Gminie rozpoczęta została procedura w sprawie przeprowadzenia adaptacji byłego hotelu pielęgniarek przy ul. Batalionów Chłopskich na wielorodzinny budynek socjalny. Złożony wniosek do Banku Gospodarstwa Krajowego określa szacunkowy koszt inwestycji na 7 mln 281 tys. zł. Ogólną sytuację mieszkaniową w Starachowicach na przestrzeni 10 ostatnich lat przedstawia poniższa tabela: J. m ZASOBY MIESZKANIOWE Mieszkania miesz Izby izba powierzchnia użytkowa mieszkań metr Mieszkania oddane do użytkowania Mieszkania miesz Izby izba powierzchnia użytkowa metr Tabela II Sytuacja mieszkaniowa w Starachowicach (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS stan na r.). Brak danych 76

77 Poniższy wykres obrazuje dynamikę wzrostu wyposażenia mieszkań w instalacje sanitarno - techniczne: Mieszkania wyposażone w instalacje sanitarno - techniczne wodociąg łazienka centralne ogrzewanie gaz sieciowy Wykres II Dynamika wzrostu infrastruktury technicznej ilość mieszkań w poszczególnych latach (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS stan na r.). Stan techniczny i wiek budynków jest różnorodny. Najmniej lat mają budynki znajdujące się w posiadaniu STBS,,Wspólny Dom i spółdzielni mieszkaniowych. Ok. 22% budynków miasto przejęło po tzw. zasobach zakładowych. Jak wspomniano, mieszkania powstałe do 1992 r. mają szereg negatywnych czynników eksploatacyjnych. Wśród nich należy wymienić: wadliwość ścian zewnętrznych budynków (przeciekanie, przemarzanie), wadliwość konstrukcji instalacji gazowej, niezadowalającą izolację dachów, stropów itp., nieszczelność okien oraz drzwi wejściowych i balkonowych, niedostateczną automatykę w węzłach ciepłowniczych czułą na zmiany temperatur zewnętrznych, brak właściwego opomiarowania zaworów termostatycznych, podzielników kosztów rzeczywistego zużycia energii oraz wodomierzy. 77

78 Gmina prowadzi szeroką politykę mieszkaniową, na podstawie Ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych (Dz.U. nr 71 poz.734 z późn. zm.). Dodatki mieszkaniowe są dofinansowaniem do wydatków mieszkaniowych wypłacanym przez gminę jej najbiedniejszym mieszkańcom. Przyznanie tej pomocy materialnej zależy przede wszystkim od miesięcznych dochodów mieszkańca gminy oraz od powierzchni zajmowanego przez niego lokalu. Pomoc ta przyznawana jest zawsze na sześć miesięcy i wypłacana jest z budżetu gminy. Decyzję o przyznaniu dodatku mieszkaniowego wydaje prezydent miasta. Poziom wypłaconych dodatków mieszkaniowych obrazuje następujące zestawienie: J.m DODATKI MIESZKANIOWE Liczba i kwoty wypłaconych dodatków mieszkaniowych ogółem (liczba) szt kwota zł W zasobie gminnym ogółem (liczba) szt kwota zł W zasobie spółdzielczym ogółem (liczba) szt kwota zł W zasobie wspólnot mieszkaniowych ogółem (liczba) szt kwota zł W zasobie prywatnym ogółem (liczba) szt kwota zł W zasobie innym ogółem (liczba) szt kwota zł Tabela II Liczba i wartość wypłaconych dodatków (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS stan na r.). Podsumowanie Zasoby mieszkaniowe będące w posiadaniu gminy wymagają inwestycji i remontów. Należy mieć na względzie bezpieczeństwo zamieszkujących je osób oraz możliwość nieszczęśliwych zdarzeń, które w konsekwencji mogą narazić gminę na duże straty. Ponadto gmina boryka się z niedoborem lokali 78

79 socjalnych, które powinna posiadać w swoim zasobie. Mając na względzie to, iż w określonych sytuacjach gmina jest zobowiązana do zapewniania takich lokali, ponoszenie kosztów na utrzymanie takich mieszkań wydaję się być niezbędne. Starachowice konsekwentnie realizują politykę pomocy mieszkaniowej dla najuboższych poprzez wypłacanie dodatków mieszkaniowych. Na przestrzeni lat widać wyraźną tendencję do zmniejszania liczby oraz kwot wypłacanych dodatków, z liczby ponad 24 tys. w 2004 roku, do około 11,5 tys. w roku Wskazuje to ewidentnie na poprawę sytuacji bytowej mieszkańców miasta na przestrzeni ostatnich lat, jednakże odsetek ludności wciąż korzystających z tej formy pomocy samorządu jest zatrważająco duży. 3. EDUKACJA, KULTURA, SPORT i REKREACJA 3.1. Edukacja Wychowanie przedszkolne obejmuje wspomaganie rozwoju i wczesną edukację dzieci od trzeciego roku życia do rozpoczęcia nauki w klasie pierwszej sześcioletniej szkoły podstawowej. Celem wychowania przedszkolnego jest wspomaganie i ukierunkowywanie rozwoju dziecka zgodnie z jego wrodzonym potencjałem i możliwościami rozwojowymi w relacjach ze środowiskiem społecznokulturowym i przyrodniczym. W Starachowicach działa 8 przedszkoli. Szkoły podstawowe oraz gimnazja Obecnie na terenie gminy Starachowice znajduje się dziewięć szkół podstawowych. Jeżeli chodzi o naukę ponadpodstawową, w Starachowicach funkcjonuje 6 szkół gimnazjalnych. Należy podkreślić, że samorząd dokłada wszelkich starań, aby zapewnić dzieciom i młodzieży pełen dostęp do nowoczesnej nie tylko technicznej infrastruktury edukacyjnej, ale również narzędzi wspomagających proces nauczania i zwiększania szans edukacyjnych młodzieży z obszarów wiejskich. Wynikiem tego jest m.in. skomputeryzowanie szkół podstawowych i gimnazjalnych (bez specjalnych) w 100%. 79

80 Współczynniki skolaryzacji (szkolnictwo podstawowe i gimnazjalne) w Starachowicach współczynnik skolaryzacji brutto Lata szkoły podstawowe % 100,84 101,62 101,80 100,50 100,64 99,74 100,39 gimnazja % 107,31 107,77 107,50 105,91 107,31 108,69 110,56 współczynnik skolaryzacji netto szkoły podstawowe % 99,51 100,03 100,38 99,17 99,43 98,21 98,07 gimnazja % 101,31 101,14 100,76 99,70 99,07 99,54 100,85 KOMPUTERYZACJA Komputery w szkole komputery w szkole ogółem szt szkoły podstawowe dla dzieci i młodzieży bez specjalnych szt gimnazja dla dzieci i młodzieży bez specjalnych szt pracownie komputerowe ogółem izba szkoły podstawowe dla dzieci i młodzieży bez specjalnych izba gimnazja dla dzieci i młodzieży bez specjalnych izba komputery podłączone do Internetu Ogółem szt szkoły podstawowe dla dzieci i młodzieży bez specjalnych szt gimnazja dla dzieci i młodzieży bez specjalnych szt Szkoły podstawowe i gimnazjalne wg poziomu kształcenia udział szkół wyposażonych w komputery szkoły podstawowe dla dzieci i młodzieży bez specjalnych % 72,73 88,89 88,89 88,89 88,89 88,89 88,89 gimnazja dla dzieci i młodzieży bez specjalnych % 83,33 83,33 66,67 100,00 100,00 100,00 100,00 uczniowie przypadający na 1 komputer szkoły podstawowe dla dzieci i młodzieży bez specjalnych osoba 49,35 51,56 39,88 21,63 16,54 16,47 15,92 gimnazja dla dzieci i młodzieży bez specjalnych osoba 27,36 26,20 36,80 18,70 14,30 12,94 11,36 Tabela II Komputeryzacja w szkołach w Starachowicach (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS Kielce, stan na dzień roku). Szkoły ponadgimnazjalne i inne Na terenie gminy Starachowice funkcjonują 3 licea ogólnokształcące, szkoła muzyczna I stopnia, 1 ośrodek szkolno-wychowawczy oraz 1 centrum kształcenia praktycznego. Ponadto 3 zespoły szkół zawodowych oraz 1 zakład doskonalenia zawodowego. 80

81 Aktualnie w Starachowicach działają oddziały zamiejscowe: 1. Wyższa Szkoła Finansów i Informatyki w Łodzi mieszcząca się przy ul. Szkolnej 12. Szkoła na kierunku ekonomia prowadzi specjalności integracja europejska oraz ekonomia i finanse przedsiębiorstw w systemie niestacjonarnym. 2. Akademia Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi, ul. Szkolnej 10. Akademia Humanistyczno - Ekonomiczna w Łodzi (dawniej Wyższa Szkoła Humanistyczno- Ekonomiczna) to największa i jedna z najlepszych uczelni niepublicznych w kraju (ranking Rzeczpospolitej i Perspektyw). W Starachowicach od 2003 roku działa Punkt Informacyjno - Rekrutacyjny przekształcony decyzją Senatu Uczelni z 18 czerwca 2009 r. w Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny. Uczelnia prowadzi kierunki pedagogika, politologia, administracja i filologia polska (komunikacja społeczna, public relations, promocja, reklama i reprezentacja firmy). Uczelnia prowadzi zajęcia zarówno w systemie stacjonarnym, jak i niestacjonarnym. od października 2009 r. realizuje projekt pod nazwą To lubię rozwijanie umiejętności matematyczno-przyrodniczych uczniów z Gminy Starachowice, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. Na realizację projektu gmina otrzymała ,49 zł, tj. 100% kosztów jego realizacji. Długofalowym celem projektu jest zwiększenie szans młodzieży na kształcenie na uczelniach wyższych, na kierunkach technicznych. Projekt pozwoli 750 uczniom rozwijać kompetencje uznane przez Unię Europejską za kluczowe, tj. kompetencje matematyczne i informatyczne, co pozwoli im lepiej sobie radzić w nowej rzeczywistości społecznej i gospodarczej. W ramach projektu uczniowie klas V i VI szkół podstawowych i gimnazjów, dla których jest organem prowadzącym, uczestniczą w bezpłatnych zajęciach pozalekcyjnych z matematyki, fizyki, chemii, geografii, biologii i przyrody. Uczestnikami zajęć są uczniowie wykazujący zainteresowanie i uzdolnienia w kierunku przedmiotów ścisłych. Szkoła często poświęca zbyt mało czasu uczniom zdolnym i nie ma dla nich ciekawej oferty. Wielu uczniów zdolnych, pozbawionych właściwej opieki, nie rozwija się na miarę swoich możliwości. Praca z uczniem zdolnym jest trudna, ale jednocześnie pasjonująca i dająca nauczycielom wiele satysfakcji i zadowolenia. Uczeń taki potrzebuje zadań nietypowych i wymagających wysiłku. Projekt oferuje tej grupie uczniów cenne wsparcie. Uczniowie otrzymali niezbędne podręczniki 81

82 oraz materiały piśmienne. Mała liczebność grup podnosi efektywność nauki. Na potrzeby projektu zakupiono 4 tablice interaktywne wraz z projektorami multimedialnymi. Część zajęć dobywa się w pracowniach komputerowych z wykorzystaniem ciekawych programów multimedialnych, gdyż dzisiejszym uczniom trudno sobie wyobrazić świat bez komputerów i Internetu. Zajęcia prowadzą nauczyciele starachowickich szkół, którzy - poza wyższym wykształceniem kierunkowym - mają dużą wiedzę informatyczną popartą ukończeniem kursów i studiów podyplomowych w tym zakresie. W czerwcu 2010 r. zakończyła się pierwsza edycja zajęć, która trwała od października 2009 r. Ukończyło ją 378 uczniów, z których każdy otrzymał Dyplom udziału w zajęciach matematycznoprzyrodniczych. Zajęcia spotkały się z bardzo dobrym odbiorem uczniów, ich rodziców, nauczycieli i dyrektorów szkół. Od września 2010 roku rozpoczęła się druga edycja zajęć, w której udział weźmie kolejnych 375 uczniów. Realizacja projektu To lubię rozwijanie umiejętności matematyczno-przyrodniczych uczniów z Gminy Starachowice, to jedna z wielu inicjatyw podejmowanych przez władze miasta mających na celu podniesienie jakości nauczania w naszych szkołach. To także przykład wykorzystania możliwości, jakie stwarza Program Operacyjny Kapitał Ludzki na wsparcie systemu edukacji szkolnej i praktycznej realizacji hasła Człowiek najlepsza inwestycja. Pod tym hasłem Gmina realizowała także projekt pn.: Przezwyciężamy trudności zajęcia specjalistyczne i dydaktyczno-wyrównawcze dla uczniów z Gminy Starachowice. Ogółem w ramach projektu zrealizowanych zostało 3304 godz. dla 543 uczniów, tj. o 44 uczniów więcej niż zakładano. Zajęcia prowadzone były przez nauczycieli starachowickich szkół publicznych, zatrudnionych na podstawie umowy zlecenia. W ramach tego zadania zakupionych zostało 60 zestawów logopedycznych. Rezultatem realizacji projektu jest: zrealizowanie przez 8 szkół podstawowych i 4 gimnazja z terenu miasta programów rozwojowych w ramach projektu, poprawa funkcjonowania wspomaganej grupy w zespołach uczniowskich, podniesienie motywacji do nauki, wzmocnienie wiary w pokonanie trudności edukacyjnych, nabycie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach konfliktowych, zmniejszenie poczucia zagrożenia i lęku przed popełnianiem błędów, uzupełnienie wiedzy z danego zakresu, a w efekcie podwyższenie ocen, 82

83 wyposażenie uczniów w umiejętności związane z asertywnością. Baza dydaktyczna szkół wymaga sukcesywnej modernizacji pod względem stanu technicznego budynków oraz doposażenia w nowoczesny sprzęt i pomoce dydaktyczne. Placówki szkolne systematycznie zdobywają środki na modernizację obiektów i zakup pomocy dydaktycznych m.in. ze środków unijnych, pisząc samodzielnie projekty lub poprzez władze samorządowe albo za pośrednictwem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W latach Powiat Starachowicki przeprowadził szereg inwestycji w szeroko pojętej sferze edukacyjnej w następujących placówkach: I Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki, II Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Staszica, III Liceum Ogólnokształcące z Oddziałami Integracyjnymi im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Zespół Szkół Zawodowych nr 1 im. mjr. Henryka Dobrzańskiego Hubala, Zespół Szkół Zawodowych nr 2 ul. 1 Maja 4, Zespół Szkół Zawodowych nr 3 ul. Szkolna 10, Centrum Kształcenia Praktycznego ul. Rogowskiego 14, ul. 1 Maja, ul. Radomska 72, Młodzieżowy Dom Kultury ul. Leśna 40, Państwowe Ognisko Plastyczne ul. Złota 6, Międzyszkolny Ośrodek Gimnastyki Korekcyjnej i Kompensacyjnej ul. Żeromskiego 1a, Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna ul. Jana Mrozowskiego 9, Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy ul. Stanisława Staszica

84 3.2. Kultura Instytucje i obiekty Kultury Działalność kulturalną na terenie gminy Starachowice inicjuje i realizuje Starachowickie Centrum Kultury. Starachowickie Centrum Kultury utworzone zostało 28 listopada 1995 roku uchwałą Rady Miejskiej Nr XI/13/95. Przedmiotem działania Starachowickiego Centrum Kultury jest realizacja obowiązkowych zadań Gminy Starachowice w zakresie upowszechniania kultury i sztuki. SCK prowadzi działalność zgodnie z kierunkami rozwoju kultury i sztuki określonymi przez Radę Miejską. Centrum prowadzi także impresariat artystyczny oraz organizuje imprezy dochodowe i zlecone. Obecnie Starachowickie Centrum Kultury działa w oparciu o Strategię Rozwoju SCK, dopasowaną do Strategii Rozwoju Starachowic, realizując najważniejsze jej tezy i w znaczący sposób rozwijając działalność kulturalną poprzez budowanie bazy merytorycznej i technicznej na miarę możliwości finansowych i logistycznych. SCK jest inicjatorem, realizatorem i współorganizatorem najważniejszych wydarzeń artystycznych i kulturalnych oraz społeczno-kulturalnych w mieście. Poprzez wsparcie merytorycznie i organizacyjnie ciekawych inicjatyw, staje się strategicznym partnerem dla wielu z nich. Stowarzyszenia, organizacje pozarządowe, partnerzy samorządowi znajdują w Starachowickim Centrum Kultury kompetentnego partnera. Oferta kulturalna SCK jest zdywersyfikowana, niosąc treści dla szerokiej rzeszy odbiorców. W SCK prowadzone są zajęcia muzyczne, taneczne, teatralne. Na bieżąco wyświetlane projekcje kinowe w Kinie Miejskim SCK. Powstają także nowe formy i zespoły artystyczne. SCK organizuje koncerty, wystawy, prezentacje. Własne oraz współorganizowane z Urzędem Miejskim w Starachowicach i produkowane przez SCK wielkie imprezy masowe, zyskują każdorazowo wielotysięczną widownię. Koncerty o charakterze kameralnym cieszą się także rosnącym zainteresowaniem, gdyż zapotrzebowanie na taką sztukę jest olbrzymie. Widowiska historyczne, plenerowe wystawy, edukacja poprzez sztukę cieszą się ogromnym uznaniem mieszkańców Starachowic. 84

85 SCK współtworzy i produkuje wraz z Urzędem Miejskim w Starachowicach najważniejsze wydarzenia patriotyczne, inicjując nowe formy dotarcia do mieszkańców. Strategia Rozwoju Starachowickiego Centrum Kultury zakłada, że budynek stanowiący bazę zostanie wraz z otoczeniem poddany generalnej modernizacji i rewitalizacji. To niezwykle pilne i ważne zadanie, którego wartość należy szacować według obserwacji podobnych inwestycji (MCK Skarżysko - Kamienna zł) na kwotę kilkunastu milionów złotych. Palącym problemem jest sporządzenie koncepcji i planu modernizacji. Realizacja powyższej inwestycji pozwoli na udoskonalenie oferty i dotarcie z nią do starachowiczan. Miasto pełne kultury to najlepsze miejsce do życia i pracy. Koordynacja działań kulturalnych i społecznych, realizacja promocji poprzez kulturę należą do podstawowych zadań SCK. Współpracując ściśle z Referatem Sportu, Promocji i Turystyki, SCK realizuje wydarzenia będące znakomitym nośnikiem promocji miasta. Starachowickie Centrum Kultury zaznacza swoją obecność wszędzie tam, gdzie jest potrzebne. Do ważnych wydarzeń kulturalnych ubiegłego roku kalendarzowego (roku 2009) Starachowickiego Centrum Kultury należy zaliczyć: Koncert Muzyki Organowej i Kameralnej z udziałem światowej sławy artystów, XVII Finał WOŚP, 2 koncerty: taneczny i rockowy, współorganizacja wystawy historyczno dokumentalnej Solidarność (dekoracja, nagłośnienie, montaż), pomoc w organizacji wieczornicy Wyzwolenie Starachowic 1945 w Domu Nauczyciela (dekoracja, nagłośnienie), współorganizacja uroczystości wręczenia nagród zasłużonym w sporcie w 2008 roku (nagłośnienie, dekoracja, konferansjer), spektakl CHLIP CHOP w wykonaniu Magdy Umer, Andrzeja Poniedzielskiego, otwarcie wystawy jubileuszowej Państwowego Ogniska Plastycznego (nagłośnienie, pomoc w montażu, dekoracja), Dzień Pamięci Szarego : przygotowanie i otwarcie wystawy poświęconej pamięci gen. Hedy Szarego, projekcja filmu dokumentalnego - udostępnienie sali kinowej oraz przygotowanie nagłośnienia, Koncert Walentynkowy, współorganizacja z Młodzieżową Radą Miasta (scenografia, nagłośnienie), 85

86 Ferie z SCK (dwutygodniowa akcja dla dzieci i młodzieży zajęcia plastyczne, muzyczne i taneczne, kino feryjne), Tłusty Czwartek na Starówce (organizacja oraz prowadzenie imprezy), eliminacje do turnieju tańca Open Dance (produkcja imprezy), Zemsta Nietoperza w wykonaniu Opery Śląskiej (organizacja widowiska), Współorganizacja Powiatowego Przeglądu Pieśni i Poezji Patriotycznej, przygotowanie wystawy pamięci Ponurego, udział zespołu Plejada w Chorągwianych Spotkaniach Artystycznych Kielce 2009, pomoc w zorganizowaniu obchodów pamięci pomordowanych w Katyniu w 1940 (nagłośnienie uroczystości, wyświetlenie filmu Katyń ), organizacja finału Open Dance, organizacja eliminacji rejonowych XIX Ogólnopolskiego Małego Konkursu Recytatorskiego w Starachowicach, IV Ogólnopolski Festiwal Piosenki o Zdrowiu (współorganizacja), pomoc w organizacji obchodów Święta Konstytucji 3 Maja (nagłośnienie), Międzyszkolne Dni Europy (współorganizacja, udostępnienie sali, nagłośnienie, oświetlenie, jury), współorganizacja koncertu Stana Borysa w Hotelu Europa (nagłośnienie), Plejada Show koncert Plejady i solistów ze Studia Piosenki SCK, organizacja finału XIX Ogólnopolskiego Małego Konkursu Recytatorskiego, współorganizacja edycji Przeglądu Chórów Szkolnych Śpiewająca Polska, Jarmark u Strzecha (produkcja imprezy), Pasaż Wolności (współorganizacja wydarzenia), występ Plejady w szpitalu dla chorych dzieci, Miejsko Parafialny Festyn Rodzinny Jesteśmy razem (współorganizacja, scena, nagłośnienie, obsługa), Sobótki (organizacja imprezy), otwarcie wystawy IPN Wolności, chleba! Poznański czerwiec 56 (montaż, nagłośnienie, dekoracja, prowadzenie), współorganizacja Ogólnopolskich Warsztatów Fotograficznych Diastar, 86

87 Pikniki z Prezydentem Miasta(organizacja imprezy), organizacja warsztatów artystycznych w Krasnobrodzie dla Teatru Muzycznego Nad Kamienną, Festyn GALA DISCO (produkcja wydarzenia), Koncerty plenerowe - Muzyczny Parking (organizacja imprezy), pomoc w organizacji Święta Policji (nagłośnienie), obsługa Święta Wojska Polskiego (scenografia, nagłośnienie), Mega Festyn Pożegnanie Lata (produkcja wydarzenia), współpraca przy obchodach Starachowickiego Września 1939, obchody Dni Ukrainy i współorganizacja Międzynarodowych Młodzieżowych Spotkań z Muzyką Dawną, pomoc w organizacji X Finału Ligi Strzeleckiej PZŁ (nagłośnienie), pomoc w organizacji II Festynu Historycznego Od Prasłowian do Polaków (nagłośnienie), Tydzień Świętej Barbary współorganizacja i produkcja wydarzenia, Sylwester pod Gwiazdami organizacja. Urząd Miejski w Starachowicach przy współudziale Starachowickiego Centrum Kultury jest również organizatorem historycznych inscenizacji skierowanych dla uczniów starachowickich szkół t.j: Inscenizacja Starachowicki Wrzesień 1939 w ośmiu odsłonach. Celem widowiska było upamiętnienie wydarzeń września 1939 roku w Starachowicach, włączenie się w obchody 70 rocznicy wybuchu II wojny światowej i obrony miasta, edukacja historyczno-patriotyczna mieszkańców. Inscenizacja składała się z ośmiu scen: przekazanie karabinu maszynowego wojsku, scena pokazująca sytuację w Wierzbniku, dzielnicy Starachowic, tuż przed wybuchem wojny, przygotowania do obrony miasta, aresztowanie dywersanta, przemarsz uchodźców, nalot niemiecki i zestrzelenie samolotu, wjazd niemieckiej kolumny zmotoryzowanej, walka, pacyfikacja dzielnicy Wanacja w Starachowicach, kontratak obrońców miasta. Inscenizacji towarzyszył piknik, gdzie znajdował się Muzeobus z historyczną ekspozycją ilustrującą między innymi obronę przeciwlotniczą Polski we wrześniu 1939 roku oraz stoiska kolekcjonerskie z militariami. 87

88 Inscenizacja Zamach Na rynku w Wierzbniku zorganizowana została inscenizacja zamachu na Ericha Schutze, gestapowca. Patronat nad rekonstrukcją sprawował prezydent Wojciech Bernatowicz. W samym przedstawieniu wzięło udział ponad 100 osób: aktorów scenicznych, statystów oraz członków grup rekonstrukcyjnych z Częstochowy i Nowego Targu. Uczestnicy rekonstrukcji to amatorzy, lecz nad całością czuwał profesjonalny reżyser, Małgorzata Brama, specjalizująca się w tego typu wydarzeniach. Można było zobaczyć pojazdy z tamtych lat, samochód ciężarowy, motocykle oraz samochód terenowy kubelwagen. Cała inscenizacja uzupełniona była o efekty pirotechniczne oddające dramaturgię faktycznych, historycznych wydarzeń tamtego czasu. Inscenizacja trwała około godziny. Po jej zakończeniu można było zobaczyć broń, jaką dysponowały grupy rekonstrukcyjne oraz inne wyposażenie żołnierskie. Dom w Janowicach Inscenizacja odbyła się na uroczysku Wykus. Uroczystości poświęcone zgrupowaniom partyzanckim Armii Krajowej Ponury-Nurt. Starachowicki Urząd Miejski, który dołączył do grona współorganizatorów uroczystości przygotował inscenizację, którą można było obejrzeć na Wykusie. Wystawione na wykusowej polanie przedstawienie pod tytułem Dom w Janowicach jest oparte na jednym z rozdziałów znanej książki Cezarego Chlebowskiego Pozdrówcie Góry Świętokrzyskie. Przedstawienie opowiada o pierwszej po wielu latach wizycie Jana Piwnika Ponurego w rodzinnym domu w Janowicach, która miała miejsce w lipcu 1943 r., ale nawiązuje również do wcześniejszych epizodów z życia rodziny Piwników. 88

89 Rozbrajanie Austriaków - inscenizacja rozbrojenia przez Polską Organizację Wojskową żołnierzy cesarsko-królewskich Austro-Węgier. Ulica Kolejowa została zmieniona na Bahnhoffstraße, stacja kolejowa Starachowice Wschodnie na Wierzbnik Hauptbanhoff, były przekupki handlujące na straganach, patrole austriackie sprawdzające paszporty, dużo strzałów i dużo dymu podczas walk Polskiej Organizacji Wojskowej z żołnierzami Austro-Węgier. Młodych żołnierzy w inscenizacji zagrali uczniowie starachowickich szkół. Mieszkańców Wierzbnika zagrali między innymi słuchacze Uniwersytetu Trzeciego Wieku. Lekka broń została wypożyczona z Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej i Filmowej w Łodzi, ciężki karabin maszynowy i armatkę udało się pozyskać z Muzeum Orła Białego w Skarżysku-Kamiennej. Jak już wspomniano, podstawowym celem działalności SCK jest realizowanie zadań Gminy Starachowice w zakresie upowszechniania kultury i sztuki. W związku z tym SCK prowadzi: Teatr Muzyczny Nad Kamienną (2 grupy i kapela), zajmujący się tańcem narodowym i regionalnym, repertuarem biesiadnym i obrazkami scenicznymi; Studio Taneczne TAKT (3 grupy), którego uczestnicy specjalizują się w tańcu towarzyskim i układach scenicznych; Zespół Tańca i Inscenizacji PLEJADA łączy tradycyjne tańce narodowe i regionalne z inscenizacjami opartymi o taniec towarzyski, show dance i inne formy współczesne. Zespół Tańca i Inscenizacji "PLEJADA" działa w Starachowickim Centrum Kultury od roku Inicjatorki powstania zespołu - główni choreografowie, panie Alicja Andrzykowska i Maria Wąsala - opracowały nową formułę działalności artystycznej. Aktualnie w zespole tańczy ponad 130 osób, dzieci i młodzieży w wieku od 8 do 25 lat. Dorobek artystyczny Plejady to ponad 200 koncertów w wielu ośrodkach kraju, a także w Anglii, Niemczech i na Ukrainie. Laury zdobyte na dorocznych Ogólnopolskich Harcerskich Festiwalach Kultur Młodzieży Szkolnej m.in. Brązowa Jodła (Kielce 1999), Międzynarodowych Mistrzostwach 89

90 Show Dance 4 miejsce (Siedlce 2002). W roku 2003 zespół zdobył II miejsce na Konfrontacjach Zespołów Dziecięcych i Młodzieżowych w Kielcach, I miejsce na Artystycznych Spotkaniach Harcerskich oraz II miejsce w Konkursie Ogólnopolskim o Złotą Miotłę Baby Jagi Kielce Od kilku lat z Zespołem Tańca i Inscenizacji Plejada współpracują choreografowie Witold Zapała, Janusz Dąbrowski, Kazimierz Górczak i Tomasz Rowiński. Muzyczną opieką otacza zespół Wojciech Wąsala. Szkółka Rzeźbiarska (ul. Leśna 1), 2 grupy wiekowe, gdzie młodzi adepci sztuki rzeźbiarskiej stawiają pierwsze kroki oraz uczestniczą w wystawach, przeglądach i konkursach tematycznych. Studio Muzyczne 4 zespoły i zajęcia indywidualne. Orkiestra Dęta w trakcie tworzenia. Teatrzyk Lalki i Aktora SMERFY. Zespół Estradowy WIARUSY (2 grupy), w repertuarze którego znajdują się przede wszystkim pieśni patriotyczne i wojskowe współpraca z Klubem Żołnierzy Rezerwy LOK. SCK jest również organizatorem cyklicznych imprez i akcji promujących miasto a także edukujących kulturalnie dzieci i młodzież. W Starachowickim Centrum Kultury mieści się również kino miejskie. Podstawowe dane dotyczące tego obiektu zaprezentowano w poniższej tabeli: kino obiekt 1 sale liczba 1 miejsca na widowni miejsca 558 seanse ogółem ilość 286 seanse filmy produkcji polskiej ilość 142 widzowie ogółem osoba widzowie na filmach produkcji polskiej osoba obiekty przystosowane dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich obiekt 1 Tabela II Informacje dotyczące działalności miejskiego kina (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS, stan na r.). 90

91 Starachowickie Centrum Kultury - placówka kulturalna rozpoczęła modernizację obiektu. Wymienione ma zostać niemal wszystko: ekran, aparatura dźwiękowa oraz projektor, a wszystko po to, by dostosować kino miejskie do standardów XXI wieku. Cała modernizacja będzie realizowana etapowo. Po pierwszym etapie prac obejmującym wymianę aparatury, przyjdzie kolej na zamontowanie nowoczesnych profesjonalnych foteli kinowych, jak również przebudowana zostanie kabina projekcyjna, która będzie przystosowana do projektora w wersji cyfrowej, którego kupno jest także w planach. Zakup ekranu i dźwiękowej aparatury to kwota 160 tysięcy złotych. Pieniądze na sfinansowanie inwestycji pochodzą w 50 procentach z Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej zaś 40 procent dołożyła gmina. 10 procent stanowić będą fundusze własne placówki kulturalnej. W przyszłości jest także planowana modernizacja wnętrz sali kinowej, sceny oraz balkonu jak również uruchomienie Internetowego Centrum Kultury z telebimem o wielkości 25m 2, który będzie umożliwiał jednoczesny przekaz na przykład konferencji naukowych, bądź też spotkań odbywających się na terenie Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie. W planach jest również zamontowanie nadajnika, dzięki któremu na terenie placówki kulturalnej będzie można mieć dostęp bezpłatny do sieci bezprzewodowej. Pieniądze na ten cel placówka kulturalna będzie starała się pozyskać z funduszy unijnych. W sali kinowej konieczna jest też wymiana starej, pękającej podłogi i 50-letniej instalacji elektrycznej, montaż nowych podestów pod fotele, unowocześnienie sceny oraz zaplecza. Jednym z najbardziej istotnych zadań jest także adaptacja akustyczna i architektura wnętrza. W foyer powinna powstać stała galeria sztuki. Na terenie miasta zlokalizowane są także inne ośrodki prowadzące działalność kulturalną dla grup docelowych, między innymi: Klub Spółdzielczy Wanacja, Spółdzielczy Dom Kultury SSM i Młodzieżowy Dom Kultury. Młodzieżowy Dom Kultury oddaje do dyspozycji młodych ludzi wiele kół i pracowni artystycznych. Są wśród nich zespoły teatralne, wokalne, muzyczne, grupy taneczne, recytatorzy, plastycy, fotograficy. Muzyka i taniec jako wspólny język narodów ma swoje bogate tradycje w Starachowicach. Wyróżniającym się zespołem jest dziewczęcy chór kameralny Portamento oraz zespół Canzonetta - laureaci nagród i wyróżnień również na szczeblu krajowym. Spółdzielczy Klub Wanacja proponuje różnorodne formy aktywności zarówno dla dzieci, młodzieży a także dla dorosłych. Klub seniora Jarzębina jest jedną z takich propozycji. 91

92 Ambasadorami kultury rozsławiającymi imię miasta w kraju i za granica, są Miejska Szkoła Tańca MiM, Starachowice Juniors Band jedyna młodzieżowa orkiestra jazzowa w województwie świętokrzyskim, Nauczycielski Chór Concentus - skupiający entuzjastów tej formy artystycznej od 1987 r.. Starachowice są organizatorem wielu imprez kulturalnych o zasięgu lokalnym, powiatowym i ogólnokrajowym. Wśród nich na uwagę zasługują Międzynarodowe Dni Muzyki Organowej i Kameralnej im. Stefana Ratusińskiego organizowane już od 15 lat przez Starachowickie Centrum Kultury. Co roku na przełomie września i października we wnętrzach miejskich kościołów i na scenie Starachowickiego Centrum Kultury rozbrzmiewa muzyka wybitnych twórców polskich i zagranicznych. W Starachowicach gościli m.in. Wiesław Ochman, Zbigniew Macias, Stanisław Soyka, Jun Kurków (Rosja), Thomas Meyer (Niemcy),Tercet Ensemble Musica Wariata, Duet Lo Presti Spnano (Włochy), Domingo Losada (Hiszpania), Yoshiko Hara (Japonia), Wolfgang Panhofer (Australia.). Podczas Międzynarodowych Dni Muzyki Organowej i Kameralnej można usłyszeć dźwięk takich instrumentów jak organy, fortepian, flet, gitara, akordeon, skrzypce, wiolonczela, róg alpejski, dudy szkockie i słynna fletnia Pana. Co roku impreza cieszy się dużym zainteresowaniem nie tylko w środowisku lokalnym, co czyni Starachowice liczącym się w regionie i kraju ośrodkiem ruchu muzycznego. Godne uwagi jest przedsięwzięcie realizowane w porozumieniu gmin Starachowic, Skarżyska-Kamiennej oraz Ostrowca Świętokrzyskiego Trójmiasto nad Kamienną. Kulturalna Dolina Kamiennej to działanie finansowane z gminnych budżetów. Polega ono na wykreowaniu markowego produktu turystycznego Kulturalna Dolina Kamiennej realizowany na terenie Starachowic, Skarżyska-Kamiennej oraz Ostrowca Świętokrzyskiego. Projekt łączy nowatorskie sposoby spędzenia czasu z kulturą i tradycją związaną z Doliną Rzeki Kamiennej. W ramach projektu zorganizowano festiwale rockowo-bluesowe, muzyczno-literackie, międzykulturowe oraz jazzowe. W ramach projektu realizowane są następujące wydarzenia i imprezy: TRENDYCJA skupiająca w sobie warsztaty etnograficzne, festiwal mody oraz liczne konkursy. LUDZIE DoRZECZY - Piknik Gombrowiczowski, Turnieje im. Leopolda Staffa, Wielki Ogień, festiwal bluesowo-rockowy im. M. Kubasińskiej, Jazz nad Kamienną, festiwal jazzowy im. M. Zduniaka, ludzie z tej ziemi, ogólnopolski konkurs literatury regionalnej. OD PALEOLITU DO ŻELAZA - piknik archeologiczny Rydno, wędrówki Geo-Archeo, warsztaty art.-eko. 92

93 COOLTOURA cooltoura nad kamienną, noc kupały, zlot czarolotów i dziwadeł. TRATWA KULTURALNA akademia sztuki nad kamienną, Te-Art., Wielki Piec Tygiel Kultur nad Kamienną, Grajdoł. Unikatowe działanie mające na celu wyprodukowanie przedmiotu artystycznego - gadżetu reklamującego region oraz kolekcji ubiorów inspirowanych kulturą ludową Doliny Rzeki Kamiennej, łączące tradycję i współczesność; wytypowanego w konkursie kierowanym do studentów wyższej uczelni artystycznej, a w perspektywie stworzenie cyklicznego festiwalu wzornictwa z naciskiem na inspirację tradycyjną kulturą Polski i regionu. Znani artyści pochodzący ze Starachowic Krystyna Janda (ur. 18 grudnia 1952 roku aktorka filmowa i teatralna, prozaik i felietonistka, piosenkarka, dyrektor teatru. Konrad Imiela (ur. 23 kwietnia 1972 roku) aktor teatralny, telewizyjny i filmowy, także kompozytor, autor tekstów piosenek i reżyser teatralny. Janusz Radek (ur. 6 kwietnia 1968 roku) wokalista i aktor teatralnych inscenizacji muzycznych. Jan Krzysztof Szczygieł (Krzysztof Szczygieł) (ur. 27 lipca 1970 roku) aktor teatralny i filmowy, prezenter telewizyjny oraz trener sztuki pracy ze słowem i wizerunkiem osobistym. Michał Banach (ur. 29 marca 1969 roku) - aktor teatralny, telewizyjny i filmowy. Marek Bargiełowski (ur. 11 września 1942) aktor, teatralny, filmowy i telewizyjny, reżyser. Bogusz Bilewski (ur. 25 września 1930 roku, zm. 14 września 1995 roku) - aktor filmowy i teatralny. W mieście Starachowice działalność kulturalna prowadzona jest również w oparciu o działalność muzealną i biblioteczną. 93

94 Muzeum Przyrody i Techniki Ekomuzeum im. Jana Pazdura Muzeum Przyrody i Techniki zostało powołane do życia 1 stycznia 2001 roku decyzją Rady Powiatu Starachowickiego - Uchwała Rady Powiatu nr XXIII/211/2000 z dnia r. Jest zatem pierwszym muzeum powstałym w XXI wieku w Polsce. Placówka obejmuje obszar 8 hektarów, na którym zlokalizowane są obiekty dwóch chronologicznie następujących po sobie zakładów wielkopiecowych. Stanowią one doskonałą ilustrację technologicznego rozwoju dziewiętnastowiecznego hutnictwa, jako że zachowały w całości swój tarasowy układ oraz ciąg technologiczny. Poczynając od estakady kolejowej, którą dostarczano na teren zakładu materiały wsadowe przez boksy magazynowe, wieżę ciśnień aż do Wielkiego Pieca na paliwo koksowe, który jest najcenniejszym obiektem w Muzeum. Nie mniej cenna a nader intrygująca jest jedna z największych na świecie maszyna parowa, która trafiła do Starachowic z Powszechnej Wystawy Przemysłowej w Paryżu w 1889 roku. Muzeum Przyrody i Techniki to nie tylko metalurgia jedna z hal hutniczych przeznaczona została na prezentację samochodów produkowanych przez byłą Fabrykę Samochodów Cięzarowych. Są wśród nich: pierwszy z całej rodziny STAR 20 oraz terenowy STAR 266R uczestnik X Rajdu Paryż Dakar z 1988 roku. W 2006 roku Muzeum zakupiło zachowane pozostałości oryginalnego papamobile wyprodukowanego na podwoziu STARA 660M2 na potrzeby Pierwszej Pielgrzymki Jana Pawła II do Ojczyzny w roku Samochód ten jest unikatowym eksponatem w muzealnej kolekcji. Przyroda w Muzeum sąsiaduje z techniką nie tylko w nazwie. W następnej hali prezentowana jest wystawa paleontologiczna, której najważniejszym elementem jest zbiór skamieniałości tropów zwierząt żyjących w rejonie Gór Świętokrzyskich przed 200 milionami lat. Realizacja projektu Regio Ferrea renowacja i adaptacja na cele kulturalne zabytkowej huty żelaza w Starachowicach w latach , o wartości całkowitej ponad 8 mln zł finansowana przez Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego (MF EOG), Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz powiat starachowicki, pozwoliła na przystosowanie do potrzeb nowoczesnego muzeum wielu obiektów wchodzących w skład XIX-wiecznego zespołu wielkopiecowego. W wyniku podjętych prac rewitalizacyjnych udostępnione zostały tereny dotychczas niedostępne dla zwiedzających. Stworzono trzy tematycznie ścieżki zwiedzania: przyrodniczą, hutniczą i przemysłową, na których czeka odbiorcę szereg nowych i ciekawych atrakcji. Stworzona została 94

95 nowoczesna wystawa paleontologiczna. Na podstawie pozostawionych tropów naukowcy dokonali rekonstrukcji zwierząt, które żyły w regionie Gór Świętokrzyskich w okresach permu, triasu i jury. Naturalnej wielkości modele płazów i gadów zostały wykonane przez znaną artystkę Martę Szubert. Miary realizmu dopełniają fotopanoramy z wyobrażeniem środowiska naturalnego dla prezentowanych okazów oraz ścieżki dźwiękowe, pozwalające przenieść się odbiorcy o miliony lat w przeszłość. Teren dawnych składnic rudy żelaza porasta dzisiaj roślinność. Tak oto przyroda odbiera sobie to co przed laty człowiek wydarł jej na potrzeby przemysłu. Jako ciekawostkę warto przytoczyć fakt, że wraz z importowaną przed laty rudą zupełnie przypadkowo sprowadzono do Polski nieznane u nas gatunki ślimaków. Stworzenia te nie tylko nie wyginęły w zdegradowanym krajobrazie huty, ale świetnie się w nim zaklimatyzowały stanowiąc dzisiaj jeszcze jedną ciekawostkę dla zwiedzających a wyzwanie dla naukowców badaczy malakofauny. Zamysłem patrona Muzeum prof. Jana Pazdura była prezentacja dwóch tysięcy lat dziejów produkcji żelaza od dymarki do Wielkiego Pieca. Realizując tą ideę na wydzielonym terenie porośniętym roślinnością zrekonstruowano osadę dymarską z początku naszej ery (Archeopark), w której organizowane są cykliczne pokazy wytopu żelaza w piecach typu kotlinkowego. Ich uczestnicy mogą nie tylko zapoznać się z charakterem pracy starożytnych Kuźników, lecz także elementami kultury materialnej i duchowej ówcześnie żyjących ludzi. Archeopark to pierwszy etap ścieżki dydaktycznej obrazującej historię świętokrzyskiej metalurgii. Kolejnym jej elementem będzie średniowieczna kuźnica (Minera Starzechowska) jaka wkrótce zostanie zrekonstruowana. Wycieczkę kończyć będzie Zakład Wielkopiecowy jako obraz hutnictwa przełomu XIX i XX wieku. Ekomuzeum to muzeum bez murów zwiedzający współtworzą placówkę bawiąc się i ucząc jednocześnie, przyjemnie spędzają swój wolny czas. Służą temu między innymi organizowane corocznie imprezy takie jak: popularno naukowe Żelazne Korzenie, czy organizowany od 2008 roku Festyn Historyczny Od Prasłowian do Polaków. Miejska Biblioteka Publiczna im. Adolfa Dygasińskiego ul. Kochanowskiego 5, Starachowice Biblioteka jest gminną jednostką organizacyjną kultury działającą w obrębie krajowej sieci bibliotecznej. Służy zaspokajaniu i rozwijaniu potrzeb czytelniczych społeczeństwa oraz upowszechnianiu wiedzy i rozwojowi kultury. 95

96 Główne zadania Miejskiej Biblioteki Publicznej (MBP) to: gromadzenie i opracowywanie zbiorów, udostępnianie zbiorów czytelnikom, promocja książki i biblioteki, służba informacyjno - bibliograficzna. Oprócz swojej podstawowej działalności MBP podejmuje szereg dodatkowych inicjatyw edukacyjnych i kulturalnych takich jak: odczyty, spotkania z ludźmi pióra, wystawy, konkursy literackie i plastyczne, różnorodne imprezy dla dzieci. MBP w Starachowicach posiada sześć filii bibliotecznych i jeden punkt biblioteczny. Księgozbiór MBP liczy ogółem ok. 117 tys. woluminów. Biblioteka Główna składa się z: wypożyczalni dla dorosłych, czytelni głównej, działu gromadzenia i opracowania zbiorów, działu administracyjnogospodarczego, księgowości. Przy Bibliotece Głównej jest również sala wystaw MBP. Filia Nr 1 dla dzieci do lat piętnastu posiada wypożyczalnię, czytelnię oraz prowadzi punkt biblioteczny książek nagranych na kasety. Adres: ul. Stanisława Staszica 9, Filia Nr 5 Plastuś dla dzieci do 15 lat. Posiada wypożyczalnię i czytelnię. Adres: ul. Stefana Żeromskiego 8, Filia Nr 6 wypożyczalnia dla dorosłych. Adres: ul. Stanisława Staszica 9, Filia nr 7 dla wszystkich grup czytelniczych. Posiada wypożyczalnię i czytelnię. Adres: ul. Radomska 21, Filia Nr 9 dla wszystkich grup czytelniczych. Posiada wypożyczalnie i kącik czytelniczy. Adres: ul. Ostrowiecka 127, Filia Nr 10 biblioteka publiczno-szkolna dla wszystkich grup czytelników. Adres: ul. Ignacego Prądzyńskiego 2. Poniżej zaprezentowano dane dotyczące działalności bibliotecznej Placówki biblioteczne biblioteki i filie obiekt 7 pracownicy bibliotek osoba 7 1 księgozbiór wolumin czytelnicy w ciągu roku osoba zewnątrz wypożyczenia księgozbioru na wolumin punkty biblioteczne ogółem obiekt 1 Tabela II Działalność placówek bibliotecznych (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS, stan na r.). 96

97 Działalność domów, ośrodków kultury, klubów i świetlic Charakterystykę działalności obiektów kultury w 2009 roku przedstawia poniższa tabela: Imprezy organizowane przez jednostkę i uczestnicy imprezy instytucje ob. 5 imprezy szt. 372 seanse filmowe - 8 wystawy szt 35 występy zespołów amatorskich - 69 występy artystów i zespołów zawodowych - 27 dyskoteki szt 17 prelekcje, spotkania, wykłady szt 35 imprezy turystyczne i sportowo - rekreacyjne szt. 76 konkursy - 32 uczestnicy imprez imprezy osoba seanse filmowe osoba 240 wystawy osoba występy zespołów amatorskich osoba występy artystów i zespołów zawodowych osoba dyskoteki osoba prelekcje, spotkania, wykłady osoba imprezy turystyczne i sportowo - rekreacyjne osoba konkursy Koła (kluby) i członkowie imprezy ogółem szt 28 politechniczne szt 1 plastyczne szt 13 fotograficzne i filmowe szt 2 turystyczne i sportowo rekreacyjne szt 4 seniora szt 2 terapeutyczne szt 1 uczestnicy imprez ogółem osoba 613 politechniczne osoba 16 plastyczne osoba 284 fotograficzne i filmowe osoba 24 turystyczne i sportowo rekreacyjne osoba 58 seniora osoba 92 terapeutyczne osoba 33 Tabela II Działalność domów, ośrodków kultury, klubów i świetlic (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS, stan na r.). 97

98 Na terenie miasta brak jest wykształconej przestrzeni publicznej (placu) gdzie można organizować plenerowe imprezy kulturalne nie licząc terenów wraz z estradą przy ul. Na Szlakowisku. Brak generalnie urządzonej przestrzeni publicznej, która obudowana funkcją o charakterze kulturotwórczym księgarnie, galerie, kluby, czytelnie, małe kina, tworzyłaby centrum sprzyjające życiu kulturalnemu mieszkańców. Animatorami kultury w mieście i powiecie, oprócz SCK i MBP, są: Młodzieżowy Dom Kultury, Spółdzielczy Dom Kultury SSM, Klub Spółdzielczy Wanacja, Robotnicze Stowarzyszenie Twórców Kultury, 111 Artystyczna Drużyna Harcerska ZHP, Stowarzyszenie Promocji Talentów przy MDK, Stowarzyszenie Promocji Tańca i Muzyki MiM, Polskie Stowarzyszenie Edukacji Plastycznej, Fundacja Kultury Regionalnej Radostowa, Muzeum Regionalne PTTK, Państwowa Szkoła Muzyczna im. F. Rybickiego, Miejska Szkoła Tańca MiM, Państwowe Ognisko Plastyczne, Szkoła Muzyczna Yamaha, Towarzystwo Przyjaciół Starachowic, Polskie Towarzystwo Historyczne, Oddział Starachowice, Towarzystwo Przyjaciół Lasu, Koło Kotyzka w Starachowicach. Kalendarz imprez sportowo - rekreacyjnych, turystyczno - krajoznawczych i kulturalnych na 2010 rok posiada bogate w wydarzenia Kalendarium imprez. Poniższe zestawienie przedstawia imprezy sportowo-rekreacyjne, turystyczno-krajoznawcze i kulturalne, organizowane przez Referat Sportu, Promocji i Turystyki Urzędu Miejskiego we współpracy z klubami sportowymi, 98

99 stowarzyszeniami, placówkami oświatowymi i kulturalnymi oraz Miejskim Centrum Rekreacji i Wypoczynku na 2010 rok. L.p. Nazwa imprezy Termin Miejsce imprezy Współorganizator Ogólnopolski Halowy Turniej Piłki Nożnej - kategoria junior starszy rocznik Ogólnopolski Halowy Turniej Piłki Nożnej kategoria junior młodszy rocznik r r. XVIII Finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy r. Europa Cup Winter Mistrzostwa Europy Zakładów Pracy Złaz Turystyczny w rocznicę Powstania Styczniowego Polana Langiewicza Ferie zimowe dla dzieci i młodzieży: -bezpłatna nauka pływania, -pokazy ratownictwa wodnego, -gry i zabawy w wodzie, -turniej tenisa stołowego, -halowy turniej piłki nożnej, -gry i zabawy sportowe, -turnieje, gry i zabawy na powietrzu, -gry i zabawy na sztucznym lodowisku, -spektakle, warsztaty taneczne, -kino feryjne, -szkółka rzeźbiarska, -zajęcia muzyczne, Rock Forum, Ogólnopolski Turniej Piłki Nożnej Seniorów o Puchar Prezydenta Miasta III Noworoczny Turniej w Halowej Piłce Nożnej Służb Mundurowych i Ratowniczych VI Złaz Turystyczny Szlakiem Powstańców Styczniowych Podsumowanie dorobku sportowego za 2009 rok 11 Halowy Turniej Piłki Nożnej Małolat Start Turniej koszykówki dziewcząt szkół 12. gimnazjalnych o Mistrzostwo Starachowic Turniej koszykówki chłopców szkół 13. gimnazjalnych o Mistrzostwo Starachowic Miejska Hala Sportowa przy ul. Jana Pawła II Miejska Hala Sportowa przy ul. Jana Pawła II Starachowickie Centrum Kultury przy ul. Radomskiej, teren miasta r. Miejska Hala Sportowa przy ul. Jana Pawła II r. Sieradowicki Park Krajobrazowy Okres ferii r r. styczeń styczeń styczeń styczeń-luty styczeń styczeń Kryta Pływalnia przy ul. Wojska Polskiego, Miejska Hala Sportowa przy ul. Jana Pawła II, kompleks sportowy ul. Pustwójtównej, lodowisko przy ul. Na Szlakowisku, Starachowickie Centrum Kultury przy ulicy Radomskiej Miejska Hala Sportowa ul. Jana Pawła II Miejska Hala Sportowa przy ulicy Jana Pawła II Lasy Starachowickie Sala Olimpia Urzędu Miejskiego Miejska Hala Sportowa przy ul. Jana Pawła II Gimnazjum nr 3 przy ul. Leśnej, Miejska Hala Sportowa przy ul. Jana Pawła II KKS ASPN Juventa Perfopol Starachowice KKS ASPN Juventa Perfopol Starachowice Miejski Sztab WOŚP, SCK, I.L.O., Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Starachowicach Hotel Europa PTTK, oddział w Starachowicach Miejskie Centrum Rekreacji i Wypoczynku, Starachowickie Centrum Kultury, Liga Obrony Kraju, Zarząd Powiatowy Ligi Obrony Kraju, Klub Płetwonurków Kalmar KKS ASPN Juventa Perfopol Starachowice Komenda Powiatowa Policji w Starachowicach PTTK oddział międzyszkolny w Starachowicach Kluby sportowe, Starachowickie Centrum Kultury SUKS Sokół Miejski Szkolny Związek Sportowy, Gimnazjum nr 3, Miejski Szkolny Związek Sportowy, Gimnazjum nr 4 99

100 14. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego XVI Edycja Ligi Tenisa Stołowego kat. od 35 lat o Mistrzostwo Starachowic 15. III Szachowe Grand Prix Starachowic Ogólnopolski Halowy Turniej Piłki 16. Nożnej kategoria junior młodszy rocznik 1994 Ogólnopolski Halowy Turniej Piłki 17. Nożnej kategoria orlik młodszy, rocznik Ogólnopolski Halowy Turniej Piłki 18. Nożnej kategoria żak starszy, rocznik Tłusty czwartek Na Starówce 19. -gry, zabawy, konkursy Koszykówka Otwarty Turniej o 20. Puchar Prezydenta Miasta Open Dance Starachowice 2009 II 21. Starachowicki otwarty Turniej Tańca Disco-Dance Halowy Turniej Piłki Nożnej o 22. Mistrzostwo Starachowic kategoria do 35 lat i powyżej 35 lat 23 Turnieje hokeja na lodzie o Puchar Prezydenta Miasta styczeń kwiecień styczeń czerwiec r r r. luty luty luty-kwiecień luty/marzec 2009 r. luty grudzień 2009 r. Sala gimnastyczna na Krytej Pływalni przy ul. Wojska Polskiego Starachowicka Spółdzielnia Mieszkaniowa przy ul. Wojska Polskiego Miejska Hala Sportowa przy ul. Jana Pawła II Miejska Hala Sportowa przy ul. Jana Pawła II Miejska Hala Sportowa przy ul. Jana Pawła II Starówka przy ul. Rynek Miejska Hala Sportowa przy ul. Jana Pawła II SCK, Miejska Hala Sportowa przy ulicy Jana Pawła II Miejska Hala Sportowa przy ul. Jana Pawła II lodowisko przy ul. Na Szlakowisku 24 V Wiosenne Konfrontacje Muzyczne r. Spółdzielczy Dom Kultury przy ul. Wojska Polskiego II Maraton Pływacki Starachowice- Wadowice III Otwarte Mistrzostwa Starachowic w Szachach Szybkich r. Kryta Pływalnia przy ul. Wojska Polskiego r. Spółdzielczy Dom Kultury przy ul. Wojska Polskiego Mistrzostwa Polski K-1 Rules r. Miejska Hala Sportowa 27. przy ul. Jana Pawła II 28 Cykl zawodów pływackich marzecpaździernik Kryta Pływalnia przy ul. Szkolnej Miejskie Centrum Rekreacji i Wypoczynku KLIM UKS Gambit, Spółdzielczy Dom Kultury, Starachowicka Spółdzielnia Mieszkaniowa KKS ASPN Juventa Perfopol Starachowice KKS ASPN Juventa Perfopol Starachowice KKS ASPN Juventa Perfopol Starachowice SCK, MCRiW, służby porządkowe Miejskie Centrum Rekreacji i Wypoczynku Starachowickie Centrum Kultury, Miejskie Centrum Rekreacji i Wypoczynku Miejskie Centrum Rekreacji i Wypoczynku Miejskie Centrum Rekreacji i Wypoczynku Stowarzyszenie Promocji Talentów przy MDK SKP Barakuda, MCRiW Klub Gambit, SDK KS Dragon Klub Pływacki Barakuda 29 XXII Rajd Wagarowicza r. Okolice Starachowic PTTK, oddział międzyszkolny w Starachowicach 30 IV Mistrzostwa Szkół w Marszu na marzec Okolice Starachowic PTTK, oddział Międzyszkolny Orientację 31. Otwarty Turniej Tenisa Stołowego o Puchar Prezydenta Miasta marzec 2009 r. Miejska Hala Sportowa przy Miejskie Centrum Rekreacji i Wypoczynku, Gimnazjum nr 4 ul. Jana Pawła II teren SSE Starachowice lub las 32. Wyścigi quadów zasięg wojewódzki marzec czerwiec 2009 r. SSE Starachowice, Nadleśnictwo Starachowice Indywidualne biegi przełajowe szkół 33. podstawowych i gimnazjalnych marzec/kwiecień Teren miasta Miejski Szkolny Związek Sportowy, SP nr 6, SP nr 9 100

101 XI Miting Brydżowy o Puchar 34. Prezydenta Starachowic 35. IV Festiwal Szachów w Starachowicach Ogólnopolski Majowy Rajd Świętokrzyski 37. XXXVIII Ogólnopolski Młodzieżowy Turniej Turystyczno- Krajoznawczy Siatkówka Mistrzostwa Starachowic 38. o Puchar Prezydenta Miasta 39. Zawody Pływackie dla szkół podstawowych 40. Zawody Pływackie dla szkół gimnazjalnych 41. Turniej piłkarski, gry i zabawy dla dzieci i młodzieży r. Hotel Senator przy ul. Krywki r. Szkoła Podstawowa nr 6 przy ul. Moniuszki r. Rejon Gór Świętokrzyskich kwiecień kwiecień kwiecień kwiecień kwiecień październik Starachowice Miejska Hala Sportowa przy ul. Jana Pawła II Kryta Pływalnia przy ul. Wojska Polskiego lub Szkolnej Kryta Pływalnia przy ul. Wojska Polskiego lub Szkolnej kompleks sportowy ul. Pustwójtównej Hotel Senator KLIM UKS Gambit, SP nr 6 PTTK oddział Starachowice Oddział Międzyszkolny PTTK w Starachowicach Miejskie Centrum Rekreacji i Wypoczynku Miejski Szkolny Związek Sportowy, MCRiW Miejski Szkolny Związek Sportowy, MCRiW Miejskie Centrum Rekreacji i Wypoczynku 42. Wielka Majówka 2010 koncert r. Stadion Miejski lub plac Na Szlakowisku, 101 Starachowickie Centrum Kultury, Miejskie Centrum Rekreacji i Wypoczynku, 43. I Runda Samochodowych Wyścigów Ulicznych r. Teren powiatu Automobilklub Kielecki, oddział Starachowice 44. X Ogólnopolski Nocy Rajd Świętego Emeryka r. Góry Świętokrzyskie Oddział Międzyszkolny PTTK w Starachowicach 45. Mistrz Kierownicy Samorządowców r. Starachowice Automobilklub Kielecki, oddział Starachowice Indywidualne zawody Lekkiej maj Stadion Miejski SP nr 1, SP nr 11, Gimnazjum 46. Atletyki szkół podstawowych i gimnazjalnych przy ul. Szkolnej nr 1 Miejski Szkolny Związek Trójbój i Czwórbój lekko atletyczny dziewcząt i chłopców szkół podstawowych Dni Starachowic - Sportowy Turniej Miast i Gmin -turnieje, zawody, gry, zabawy maj maj/czerwiec Stadion Miejski przy ul. Szkolnej Stadion Miejski, Miejska Hala Sportowa, Kompleks Sportowy, kąpieliska, plac Na Szlakowisku Stadion Miejski przy ul. Festyn Piłkarski z udziałem byłych i maj/czerwiec 49. obecnych gwiazd piłkarskich Szkolnej 50. Piknik z okazji Dnia Dziecka r. Kąpielisko Lubianka przy ul. Południowej Sportowy SP nr 11, SP nr 12 Miejski Szkolny Związek Sportowy MCRiW, SCK, kluby sportowe, stowarzyszenia, placówki oświatowe Miejskie Centrum Rekreacji i Wypoczynku MCRiW, SCK, Klub Płetwonurków LOK Kalmar 51. Rajd z okazji Dnia Dziecka r. Teren miasta PTTK, oddział w Starachowicach 52. Finał III Grand Prix Starachowic w szachach r. Szkoła Podstawowa nr 6 przy ul. Moniuszki 53. XXVII Dziecięcy Festiwal Piosenki r. Starachowickie Centrum Kultury przy ul. Radomskiej KLIUM Gambit, SP nr 6 Młodzieżowy Dom Kultury, SCK

102 Ogólnopolski Harcerski Rajd Świętokrzyski 55. Impreza plenerowa Pasaż wolności 56. Parafialno-Miejski Festyn Rodzinny Jesteśmy Razem r. Góry Świętokrzyskie ZHP KH Starachowice r. Teren miasta ul. Staszica r. Kompleks sportoworekreacyjny przy ul. Pustowujtównej 57. Festyn Rodzinny Sobótki r. Kąpielisko Lubianka przy ul. Południowej 58. Nocny Rajd Świętojański Szlakiem Świetlików Zawody Strzelectwa Sportowego 59. Dynamicznego- 3 Gan Squad Senator Cup Wakacje na Kolorowych Szlakachimpreza piesza i rowerowa 61. Ogólnopolski Turniej Piłki Nożnej Pierwsze Kroki r. Sieradowicki Park Krajobrazowy r. Strzelnica Świt przy ul. Strzelniczej r. Teren powiatów: starachowickiego, iłżeckiego, ostrowieckiego, skarżyskiego czerwiec Boisko przy Szkole Podstawowej nr Gala Zawodowa Kick-Boxingu czerwiec Miejska Hala Sportowa przy ul. Jana Pawła II Starachowickie Centrum Kultury Parafia MBNP, SCK, MCRiW Starachowice Centrum Kultury PTTK, oddział w Starachowicach Hotel Senator PTTK, oddział w Starachowicach SUKS Sokół Starachowice KS Dragon 63. Sportowe środy 11 festynów czerwiec - sierpień Osiedla SSM SSM, SDK 64. Zawody wędkarskie o Puchar Prezydenta Miasta w kategorii juniorów i seniorów czerwiec sierpień kąpielisko Lubianka przy ul. Południowej Polskie Związek Wędkarski, koło w Starachowicach, miejskie Centrum Rekreacji i Międzynarodowy Wyścig Kolarski Solidarności i Olimpijczyków 66. Piknik z Prezydentem Miasta Koncert Maryli Rodowicz Wypoczynku r. Teren miasta Komitet Organizacyjny Wyścigu r. Kąpielisko Lubianka przy ul. Południowej SCK, MCRiW 67. Gala Disco Polo r. Plac Na Szlakowisku Starachowickie Centrum Kultury 68. Akcja letnia Wędruj z nami lipiec-sierpień Region świętokrzyski PTTK oddział międzyszkolny Starachowice 69. Wakacyjne Pikniki Rodzinne z Prezydentem Miasta z udziałem lipiec, sierpień kąpieliska Piachy przy ul. Składowej i Klub Płetwonurków Kalmar, SCK, MCRiW gwiazd estrady - koncerty Lubianka przy ul. Południowej 70. Muzyczne parkingi 4 koncerty lipiec - sierpień Teren przy SCK przy Starachowickie Centrum Kultury 71. IV Letnie Grand Prix w Siatkówce Plażowej o Puchar Prezydenta Miasta Starachowice 6 turniejów w okresie lipiec sierpień ul. Radomskiej kąpielisko Piachy przy ul. Składowej 72. Pożegnanie Wakacji koncert sierpień Plac rekreacyjny Na Szlakowisku WOPR, MCRiW Starachowickie Centrum Kultury 102

103 73. X Ogólnopolskie Młodzieżowe Spotkania z Muzyką Dawną Musica Antiqua Cantores Scholares 74. II runda Samochodowych Wyścigów r. Sala Olimpia Urzędu Miejskiego Ulicznych 75. Rajd Szlakiem Walk Obronnych r. Teren powiatów: starachowicki i iłżecki 76. XXXX Jesienny Rajd po Staropolskim Zagłębiu Przemysłowym 77. IX Spotkanie na Wykusie Nasze góry czyste góry Stowarzyszenie Promocji Talentów przy MDK r. Teren miasta Automobilklub Kielecki, oddział Starachowice PTTK, oddział w Starachowicach r. Rejon Staropolskiego Zagłębia Przemysłowego r. Sieradowicki Park Krajobrazowy Teren miasta PTTK o Starachowice Oddział Międzyszkolny PTTK w Starachowicach 78. Caruso Kierownicy-trzy eliminacje 19, i r. Automobilklub Kielecki odział Starachowice 79. IV Młodzieżowe Zawody r. Ośrodek ZHP ZHP, Komenda Hufca Ratownicze Lubianka Starachowice, HGR Starachowice 80. Stadion Miejski przy ul. Starachowickie Centrum Zawody strongman i strongwomen wrzesień Szkolnej lub Muzeum Kultury, Miejskie Centrum Wielkiego Pieca Rekreacji i Wypoczynku 81. Zawody w siłowaniu na rękę wrzesień/ Miejska Hala Sportowa Miejskie Centrum Rekreacji październik przy ul. Jana Pawła II i Wypoczynku 82. XXI Międzynarodowe Dni Muzyki wrzesień - listopad Teren miasta Organowej Starachowickie Centrum Kultury 83. Młodzieżowe Mistrzostwa Polski w r. Miejska Hala Sportowa KS Star 1926 Malcom boksie przy ul. Jana Pawła II MCRiW, SCK 84. Caruso Kierownicy-Finał Turniej r. Teren miasta Automobilklub Kielecki, oddział Miast Starachowice 85. Mini Maraton Pływacki szkół 20 i r. Kryta Pływalnia przy podstawowych i gimnazjalnych ul. Szkolnej SKP Barakuda, MCRiW 88. II Mistrzostwa Starachowic Juniorów w Szachach- turniej rankingowy 89. Turniej siatkówki o Puchar Prezydenta Miasta 86. Partyzancka Droga Krzyżowa r. Wykus ZHP Środowiskowy Szczep im. Armii Krajowej 87. II Mistrzostwa Starachowic w Szachach- turniej rankingowy październikgrudzień Szkoła Podstawowo nr 9 przy ul. KLIM UKS Gambit, SP nr 6 październikgrudzień październik/ listopad Mrozowskiego Parafia MBNP przy ul. Jana Pawła II KLIM UKS Gambit, SP nr 6 Miejska Hala Sportowa przy ul. Jana Pawła II 90. Rajd Niepodległości r. Sieradowicki Park Krajobrazowy 91. IV Otwarty Turniej Szachowy o Puchar Niepodległości r. SSM Miejskie Centrum Rekreacji i Wypoczynku PTTK, oddział w Starachowicach KS Gambit 92. Rajd Szlakiem Jędrusiów r. Las Tychowski ZHP 15 DH im. Junaka i Kokoszki 93. VI Ogólnopolski halowy Turniej Piłki Nożnej rocznik 1998 Sokół Cup 2010 listopad Miejska Hala Sportowa przy ul. Jana Pawła II SUKS Sokół Starachowice 103

104 94. VI Ogólnopolski Halowy Turniej Piłki Nożnej rocznik 1999 Sokół Cup 95. Basenowe zawody w pływaniu szybkim w płetwach 96. Zaduszki Jazzowe Finał XXXIII 97. Ogólnopolskiego Turnieju Recytatorskiego Literatury Regionalnej 98. Turniej gier i zabaw szkoły podstawowe Ogólnopolski Halowy Turniej Piłki 99. Nożnej kategoria trampkarz starszy, rocznik 1995 Ogólnopolski Halowy Turniej Piłki 100. Nożnej kategoria młodzik młodszy, rocznik 1998 listopad listopad II połowa listopada II połowa listopada listopad/grudzień r r. Miejska Hala Sportowa przy ul. Jana Pawła II Kryta Pływalnia przy ul. Szkolnej Starachowickie Centrum Kultury przy ul. Radomskiej Starachowickie Centrum Kultury przy ul. Radomskiej Miejska Hala Sportowa przy ul. Jana Pawła II Miejska Hala Sportowa przy ul. Jana Pawła II Miejska Hala Sportowa przy ul. Jana Pawła II SUKS Sokół Starachowice Klub Płetwonurków LOK Kalmar Starachowickie Centrum Kultury Starachowickie Centrum Kultury, Wojewódzki Dom Kultury w Kielcach Szkoła Podstawowa nr 13, MSZS, MCRiW KKS ASPN Juventa Perfopol Starachowice KKS ASPN Juventa Perfopol Starachowice Ogólnopolski Halowy Turniej Piłki Nożnej kategoria orlik starszy, rocznik 1999 Ogólnopolski Halowy Turniej Piłki Nożnej kategoria młodzik starszy, rocznik r r. Miejska Hala Sportowa przy ul. Jana Pawła II Miejska Hala Sportowa przy ul. Jana Pawła II KKS ASPN Juventa Perfopol Starachowice KKS ASPN Juventa Perfopol Starachowice 103. Mikołajki spektakle dla dzieci, -konkursy, koncerty grudzień Starachowickie Centrum Kultury przy ul. Radomskiej Starachowickie Centrum Kultury, placówki kultury 104. Spotkanie opłatkowe dla sporowców i sponsorów grudzień Sala Olimpia Urzędu Miejskiego Starachowickie Centrum Kultury, MCRiW 105. Koncert Wigilijny Wigilia Artystyczna 106. Turniej siatkonogi o Puchar Prezydenta Miasta II połowa grudnia Starachowickie Centrum Kultury przy ul. Radomskiej Starachowickie Centrum Kultury, placówki kultury, stowarzyszenia grudzień Miejska Hala Sportowa Miejskie Centrum Rekreacji i Wypoczynku 107. Sylwester pod Gwiazdami 31 grudnia Plac Na Szlakowisku Starachowickie Centrum Kultury, służby porządkowe Tabela II Kalendarz imprez sportowo-rekreacyjnych, turystyczno-krajoznawczych i kulturalnych na 2010 rok współorganizowanych przez Urząd Miejski w Starachowicach (źródło: ). 104

105 Tradycje narodowe i lokalne Każde miasto dąży do upamiętnienia historycznych wydarzeń rozgrywających się na jego terenie pomnikami lub tablicami umieszczonymi w miejscach publicznych. Na terenie miasta Starachowice znajduje się około 20 pomników oraz ponad 30 tablic i płyt pamiątkowych. Upamiętniają one w większości osoby i wydarzenia z najnowszej historii Polski, przede wszystkim w wymiarze lokalnym. Uroczystości patriotyczno-rocznicowe, organizowane przez Gminę i Starostwo Powiatowe, odbywają się przede wszystkim przy Pomniku Niepodległości (ul. Konstytucji 3 Maja), Krzyżu Ofiar Zbrodni Katyńskiej (Skwer Ofiar Zbrodni Katyńskiej), Pomniku Żołnierzy Września Gloria victis (cmentarz rzymsko-katolicki przy ul. Radomskiej) i Pomniku Obrońców Starachowic (skrzyżowanie Alei Wyzwolenia i ul. 17 Stycznia). Na starachowickich cmentarzach (czterech rzymsko-katolickich, komunalnym i żydowskim) znajduje się około 200 mogił osób, które na trwałe wpisały się w historię miasta. Kilkanaście zbiorowych i bezimiennych mogił znajduje się w okolicznych lasach. Ochrona środowiska kulturowego W zakresie dziedzictwa kulturowego Starachowice stanowią ośrodek o randze krajowej gromadzący zabytki techniki. Zespół Wielkiego Pieca nominowany został do wpisu na światową listę dziedzictwa przemysłowego (pod nr rej. 153). Miasto jest zakwalifikowane do objęcia projektem Parku Kulturowego Doliny Rzeki Kamiennej, którego głównym celem będzie ochrona i wyeksponowanie reliktów architektury przemysłowej. Przez miasto prowadzi monastyczny szlak cystersów posiadający międzynarodowe znaczenie turystyczne. Wkrótce Rada Miejska w Starachowicach uchwali Gminny Program Opieki nad Zabytkami oraz Gminną Ewidencję Zabytków, które jako akty prawa miejscowego obejma ochroną prawną te obiekty zabytkowe, które nie są wpisane do wojewódzkiego rejestru zabytków. W obowiązującym stanie prawnym w zakresie ochrony zabytków, po utracie mocy planów miejscowych rzeczywistą ochroną prawną objęte są jedynie obiekty wpisane do rejestru zabytków Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków: cmentarz żydowski, 105

106 zespół zakładu wielkopiecowego, budynek administracyjny dozorcy hutniczego (ul. Tadeusza Krywki 1), urządzenia wodne z tamą i przepustem (Starachowice-Michałów), kościół parafialny p.w. św. Trójcy (Starachowice-Wierzbnik), Starachowicka Kolej Dojazdowa wszystkie tory, rozjazdy i przepusty. Najcenniejsze pod względem wartości kulturowych obszary zabytkowych osiedli robotniczych, układ urbanistyczny Wierzbnika oraz zespół Wielkiego Pieca wymagają ustanowienia stref ochrony konserwatorskiej poprzez ujęcie tej problematyki w planie miejscowym. Strefy te wyznaczono w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy wskazując również obszary wymagające rewitalizacji. Główne zadania związane z ochroną i rewitalizacją obszarów wartościowych w aspekcie kulturowym to: stworzenie pełnej ekspozycji Muzeum Przyrody i Techniki (Ekomuzeum im. Jana Pazdura) poprzez rozbudowę obiektu, wyposażenie w infrastrukturę i powiązanie funkcjonalne z Wierzbnikiem, rewitalizacja Wierzbnika jako centrum usługowego o charakterze ponadlokalnym z dominującymi funkcjami usług centrotwórczych z zakresu kultury, administracji, hotelarstwa, gastronomii, działanie prowadzące do wprowadzenia w obszarze starego Wierzbnika obszaru ruchu uspokojonego, budowa parkingów buforowych, opracowanie planów miejscowych dla obszarów postulowanych w Studium do objęcia ochroną konserwatorską, w celu wprowadzenia szczegółowych zasad związanych z modernizacją zespołów zabudowy mieszkaniowej osiedli robotniczych z początku XIX w., stanowiących unikatowe w skali kraju przykłady tego typu zabudowy. W 2009 roku został powołany przez Prezydenta Miasta Zespól Zadaniowy ds. ochrony dziedzictwa narodowego, odkrywania i popularyzowania historii oraz tradycji Starachowic (ODN). Rozpoczął działalność w dniu Głównymi płaszczyznami działań Zespołu są: 106

107 1. opracowanie programu ochrony dziedzictwa narodowego, historii i tradycji na lata 2009/2010 (następnie na lata kolejne wpisujące się w strategię rozwoju Starachowic) uwzględniającego min.: ochronę miejsc pamięci narodowej, obiektów, miejsc i wydarzeń funkcjonujących w tradycji mieszkańców Starachowic i okolicy, pamięci osób starszego pokolenia, które swą działalnością zasłużyły na poczesne miejsce w historii Starachowic, 2. opracowanie koncepcji nowoczesnego podręcznika historii Starachowic (Ziemi Starachowickiej) i wskazanie autora lub zespołu autorów, 3. inspirowanie środowiska nauczycieli historyków, polonistów, wychowawców m.in. poprzez opracowanie scenariuszy lekcji historii regionalnej, podejmowanie badań i studiów, 4. współpraca z instytucjami, organizacjami i osobami, których działalność zbieżna jest z celami Zespołu, 5. opracowanie atrakcyjnych koncepcji i scenariuszy organizacji uroczystości i świąt państwowych i patriotycznych z aktywnym udziałem młodzieży (zgodnie z wykazem zawartym w Zarządzeniu Nr 223/08 PMS), 6. opracowanie sposobów przekazu informacji dot. szeroko pojętej historii Starachowic w mediach oraz poprzez wydawnictwa i Internet, 7. koncepcję ścieżek dydaktycznych (opracowano ścieżkę benedyktyńsko cysterską z uwzględnieniem obiektów i miejsc historycznych na terenie Starachowic oraz poza miastem klasztory na Św. Krzyżu i w Wąchocku), 8. koncepcję elastycznego i funkcjonalnego oznakowania miejsc pamięci narodowej, zabytków, miejsc związanych z historią lokalną, 9. wskazanie poza gminami źródeł współfinansowania umożliwiających realizację ww. zadań. Zespół ODN opracował koncepcję licznych uroczystości patriotycznych i świąt państwowych, wspomagał organizacje pozarządowe realizujące zadania zbieżne z zadaniami Zespołu, opracował koncepcję kilku ścieżek dydaktycznych (w różnych etapach zaawansowania), przedstawił projekty oznakowania zabytków i miejsc pamięci, współpracował ze szkołami i instytucjami (np. IPN, Muzeum Orła Białego, Łódzkie Centrum Filmowe) przy realizacji organizowania żywych lekcji historii we współpracy i z udziałem młodzieży szkolnej, nakreślił kierunki działań badawczo popularyzatorskich dotyczących historii Starachowic. Inne osiągnięcia zespołu to m.in. zaopiniowanie wielu trudnych do rozwiązania kwestii związanych np. z piwnicą przy Hotelu Senator, ujednoliceniem 107

108 funkcjonowania środowisk kombatanckich w zakresie ich udziału w uroczystościach i świętach państwowych, zaopiniowanie utworzenia w Starachowicach szkoły wyższej. Lokalne Media Od prawie 20 lat nowemu samorządowi terytorialnemu towarzyszą media. Niezaprzeczalnym faktem jest to, że media odgrywają niebagatelną rolę. Gazety i czasopisma miejscowe, są nie tylko stosunkowo wiernym zwierciadłem rzeczywistości społecznej, politycznej, kulturowej, ekonomicznej. Często są także ważnym i jednym z podstawowych ze względu na możliwości oddziaływania na społeczeństwo, kształtowania nastrojów, postaw i zachowań ludzi środków komunikowania i porozumiewania się jednostek oraz większych i mniejszych grup społecznych. Media lokalne realizują następujące zadania: wszechstronna, bieżąca informacja lokalna, pełnienie funkcji trybuny społeczności lokalnej, integracja środowiska lokalnego, kształtowanie lokalnej opinii społecznej, kontrola władz lokalnych, integracja społeczności lokalnej w strukturach lokalnych i ponadlokalnych, wspieranie lokalnej kultury, promocja małej ojczyzny, edukacja społeczno polityczna, kulturalno historyczna i ekonomiczna społeczności lokalnej, funkcja reklamowo ogłoszeniowa w stosunku do lokalnych reklamodawców, osiągnięcie sukcesu ekonomicznego na rynku, funkcja rozrywkowa, lokalna w tematyce, formie i autorstwie. 108

109 Na terenie Gminy Starachowice działają następujące media: Gazeta Starachowicka Tygodnik Starachowicki ul. Konstytucji 3 Maja 23 ul. Lipowa 29 Echo Dnia ESKA Starachowice O/Starachowice ul. Radomska 29 III, piętro pokój 304 ul. Radomska 29 Przedstawicielstwo Telewizji Kablowej Telewizja Starachowice VECTRA SA ul. Graniczna 12/99a ul. Na Szlakowisku 8 Starachowice-Net.pl Wirtualne Starachowice ul. Boczna 14 ul. Łysogórska

110 3.3. Sport Niewątpliwie największą atrakcją rekreacyjno-sportową na terenie gminy jest kryta pływalnia w Starachowicach. Kryta pływalnia Starachowice została oddana do użytku 6 sierpnia 2010 roku. Jest obiektem nowoczesnym, przystosowanym do potrzeb osób niepełnosprawnych (m.in. winda oraz urządzenie ułatwiające wejście do niecek basenowych). Dla gości dostępne są: - basen sportowy - o wymiarach 12,5x25 m i głębokości od 1,80 m do 4,00 m, z widownią na 135 miejsc siedzących, - basen rekreacyjny - o powierzchni lustra wody 130 m 2 i głębokości od 0,75 m do 1,20 m z atrakcjami: rwąca rzeka, gejzer powietrzny, ławka rurowa z masażem powietrznym, tryskacze wodne brzegowe, - brodzik dla dzieci - o powierzchni lustra wody 19,3 m 2 i głębokości od 0,15 do 0,30 m z tryskaczem wodnym pingwin, - zjeżdżalnia wodna o długości 47 m z wanną hamowną, - 2 wanny jacuzzi, - pomieszczenia odnowy biologicznej sauna sucha, łaźnia parowa, grota solna i ścieżka Kneippa. Ponadto w obiekcie występuje: - punkt gastronomiczny (dostępny także z hali basenowej), - kręgielnia, bilard, bar. dysponuje również dobrze utrzymaną bazą sportową oraz turystyczno wypoczynkową. Realizacją zadań w zakresie kultury fizycznej, sportu i turystyki oraz wypoczynku mieszkańców zajmuje się Miejskie Centrum Rekreacji i Wypoczynku w Starachowicach, ul. Szkolna

111 Miejska baza rekreacyjna umożliwia realizację różnorodnych pomysłów na aktywny wypoczynek. Latem czynne są dwa kąpieliska: Piachy i Lubianka. Zimą można korzystać z krytej pływalni. Dostępne są też obiekty na Stadionie Miejskim, jak i też w ciągu całego roku Miejska Hala Sportowa przy ul. Jana Pawła II. Centrum realizuje i współorganizuje szereg imprez na obiektach miejskich jak m.in. finały Ogólnopolskiej Olimpiady Młodzieży w Sportach Halowych, zawody mistrzowskie szczebla miejskiego, liczne imprezy kulturalne koncerty, festyny. Współpracując z licznymi klubami sportowymi miasta współorganizuje liczne zawody i zajęcia sportowo - rekreacyjne dla sympatyków czynnego wypoczynku mieszkańców miasta. Między innymi na obiektach administrowanych przez Miejskie Centrum Rekreacji i Wypoczynku odbywa się Ogólnopolski Turniej Miast i Gmin. Na Krytej Pływalni odbywa się bezpłatna nauka pływania dla dzieci klas II i III szkół podstawowych. Wiele klubów sportowych miasta nieodpłatnie korzysta z miejskich obiektów sportowo-rekreacyjnych. Obiekty MCRiW: Dom Wycieczkowy, ul. Szkolna 14, Miejska Hala sportowa, ul. Jana Pawła II 22, Kąpielisko Piachy, ul. Składowa, Korty Tenisowe, ul. Józefa Krzosa, Stadion Miejski, ul. Szkolna 14, Kąpielisko Lubianka, ul. Południowa, Lodowisko syntetyczne, ul. Na Szlakowisku, Strzelnica sportowa, ul. Strzelnicza. W celu rozwoju bazy sportowo rekreacyjnej na terenie Miasta Starachowice, Gmina rokrocznie przeznacza na powyższy cel znaczące środki finansowe z budżetu Gminy lub stara się o ich pozyskanie 111

112 z innych zewnętrznych źródeł. Poniżej przedstawiono działania zainicjowane przez władze Gminy przez ostatnie lata: 1. Stadion Miejski W 2007 roku opracowano projekt sztucznej trawy wraz z oświetleniem oraz zapleczem sanitarnym. Jednak realizacja projektu nie doszła do skutku. W roku 2008 opracowano koncepcje przebudowy stadionu zawierającą: przebudowę płyty głównej, budowę bieżni lekkoatletycznej o sztucznej nawierzchni, budowę trybun na 5000 miejsc (2500 zadaszone), budowę zaplecza do obsługi i funkcjonowania obiektu. Inwestycja została zrealizowana. W 2009 roku poddano gruntownemu remontowi płytę główną wraz z otoczeniem na sumę zł. Pozwoliło to na rozgrywanie meczów 3 ligi. Oprócz tego, na terenie obiektu znajduje się Ośrodek Sportów Siłowych prowadzony przez Klub Sportowy Wiking. 2. Strzelnica sportowa W 2009 roku przeprowadzono gruntowny remont za sumę zł. Wykonano między innymi: wymianę stolarki okiennej na całym obiekcie, ocieplenia budynków i hali sportowej, modernizacji sanitariatów wewnątrz hotelu. 3. Plac sportowo rekreacyjny na osiedlu Południe obiekt oddany do użytku jesienią 2008 roku, cieszy się dużą popularnością, w 2010 roku na boisku sportowym została położona nawierzchnia ze sztucznej trawy wraz z oświetleniem. 4. Lodowisko syntetyczne obiekt oddany do użytku jesienią 2008 roku wraz ze sprzętem. 5. Miejska Hala Sportowa. Oddana do użytku w 2002 roku z funkcją dostępu szkół znajdujących się w sąsiedztwie. w 2009 roku zakupiono nowe dodatkowe nagłośnienie oraz zacieniono okna, pieniądze na ten cel pochodziły ze środków Urzędu Marszałkowskiego, 112

113 zakupiono nowy sprzęt do siłowni za sumę blisko zł. 6. Boisko na osiedle Michałów obiekt zmodernizowano w 2009 roku poprzez położenie nowej nawierzchni na płycie głównej oraz zakupiono nowe bramki. Całość kosztowała blisko zł. 7. Korty Tenisowe obiekt oddany w dzierżawę. Modernizowany nieustannie przez dzierżawców. Zgodnie z podpisaną umową w 2009 roku pozostały 3 korty z odwodnieniem wraz liniami stałymi. Wykonano również oświetlenie na wszystkich kortach. W 2010 roku na korcie betonowym położona zostanie sztuczna trawa. 8. W 2010 roku zakończona została budowa nowoczesnej Krytej Pływalni przy ulicy Szkolnej. Kluby, związki i stowarzyszenia sportowe: Automobilklub Kielecki O/Starachowice, Katolicki Klub Sportowy Autonomiczna Sekcja Piłki Nożnej JUVENTA, Katolicki Klub Sportowy JUVENTA - KOBEX, Klub Płetwonurków Ligi Obrony Kraju KALMAR, Klub Sportowy DRAGON, Klub Sportowy HDD DYNAMIC, Klub Sportowy Świt, Klub Sportów Siłowych i Kulturystyki WIKING, Miejski Szkolny Związek Sportowy, Starachowicki Klub Sportowy Star Starachowice, Osiedlowy Klub Sportowy Instal Michałów, Starachowicki Uczniowski Klub Sportowy Sokół, Starachowicki Klub Pływacki Barakuda, Klub Sportowy Czwórka, Klub Sportowy Klub Rugby Feniks, Środowiskowy Klub Sportowy Wektor, 113

114 Katolicki Ludowy Integracyjny Międzyszkolny Uczniowski Klub Szachowy GAMBIT, Klub Karate Kyokushin, Oddział Międzyszkolny PTTK, Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze, Oddział im. J. Głowackiego, Uczniowski Międzyszkolny Klub Sportowy GRACZ Promocja Gminy i atrakcje turystyczne W Starachowicach i jego okolicy istnieją doskonałe warunki do rozwoju turystyki i wypoczynku. Kompleksy leśne, stanowiące pozostałość Puszczy Świętokrzyskiej, akweny, zabytki architektury sakralnej, malownicze krajobrazy zapraszają do spędzenia tu wolnego czasu. Góry Świętokrzyskie ze względu na swe usytuowanie są łatwo dostępne dla turystów, a Starachowice stanowią doskonałą bazę wypadową do zwiedzania tej pięknej krainy. Czyste powietrze, atrakcyjne tereny prowadzące do ciekawych miejsc (parki krajobrazowe, rezerwat modrzewia polskiego na Chełmowej Górze, rezerwaty przyrody Rosochacz i Skały pod Adamowem ) pokryte są znakowanymi szlakami pieszymi i rowerowymi. Corocznie, od kilkudziesięciu lat, szlakami tymi wiodą trasy ogólnopolskich Rajdów Świętokrzyskich. Jak już wspomniano wcześniej, na terenie gminy znajduje się 11 pomników przyrody. Do najciekawszych należy 200 letni dąb rosnący na terenie PTTK i równie sędziwe trzy dęby rosnące po północnej stronie Al. Armii Krajowej. Atrakcję stanowi odsłonięcie geologiczne - skałki w centrum miasta, ciągnące się na długości 400 m o wysokości od 4 m do 8 m. Dla turystów odwiedzających gminę czeka następująca baza noclegowa: Dom Wycieczkowy, ul. Szkolna 14, Gospodarstwo Agroturystyczne Stajnia Pod Dębem, ul. Podlesie 78, Hotel Europa, ul. Radomska 76a, Hotel Senator, ul. Krywki 18, Hotel Sportowy KS Świt, ul. Strzelnicza 3, Internat Centrum Kształcenia Praktycznego, ul. Radomska 72, Noclegi PU EDEN, ul. Radomska 27, Schronisko Turystyczne PTTK, ul. Krywki

115 Baza noclegowa jest bardzo słabo rozwinięta, a ta która jest (Europa, Senator) nie jest na kieszeń przeciętnego turysty, którego miasto chce przyciągnąć. Organizatorami turystyki i wypoczynku na terenie miasta są między innymi Miejskie Centrum Rekreacji i Wypoczynku, kluby sportowe, stowarzyszenia oraz Oddział PTTK im. Jerzego Głowackiego, czy PTTK Oddział Międzyszkolny. Dużą atrakcję może stanowić kompleks strzelnic sportowych i myśliwskich, przystosowanych do organizowania zawodów międzynarodowych. W okolicy miasta znajdują się ośrodki jazdy konnej. W maju 2004 r. wyruszyła na szlak reaktywowana starachowicka kolejka wąskotorowa, (dawniej relacji Starachowice-Iłża), która obsługuje wyłącznie pasażerski ruch turystyczny na trasie Starachowice Wschodnie Wąskotorowe - Lipie (6 km). Starachowicka Kolej Wąskotorowa wykorzystywana do celów turystyczno-rekreacyjnych nadzorowana jest przez operatora wyznaczonego przez powiat. Początek linii oraz urządzenia techniczne zlokalizowane są w pobliżu wiaduktu drogowego Alei Kardynała Wyszyńskiego, w rejonie ulicy Targowej. Oprócz ciekawych miejsc w samym mieście występuje również wiele interesujących do zwiedzania okolic Starachowic, t.j.: Zespół klasztorny oo. Cystersów w Wąchocku to jeden z dwóch na Kielecczyźnie znakomicie zachowanych zabytków najwyższej klasy o znaczeniu światowym. Jest jednym z najważniejszych obiektów Szlaku Cystersów, nad którym objęła patronat Rada Europy. Obiekty, które przetrwały do naszych czasów, pochodzą z l połowy XIII w. Są to kościół romański i pomieszczenia klasztorne z bardzo cennym kapitularzem, skarbcem, karcerem i wczesnogotyckim refektarzem. W Wąchocku warto również zobaczyć mur w obrębie zespołu klasztornego, na którym od roku 1980 rozmieszczane są tablice upamiętniające walczących na tym terenie powstańców styczniowych, dowódców i oddziałów Armii Krajowej. Sanktuarium Matki Boskiej Bolesnej w Kałkowie jest obecnie największym na Kielecczyźnie miejscem pielgrzymek religijnych. Znajduje się tu m.in. dwupoziomowy kościół, kamienne stacje Drogi 115

116 Krzyżowej, wysoka na 33 m Golgota z kaplicami i oratoriami, ruchoma Panorama Świętokrzyska, olbrzymi obraz Polonia z 200 postaciami. Klasztor Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej na Świętym Krzyżu. Dzieje klasztoru wzniesionego w wiekach XII i XIII przez benedyktynów obfitują w wiele wydarzeń ważnych dla historii Polski. Klasztor powstał w miejscu, który przed wiekami był ośrodkiem kultu pogańskiego. Do czasu potopu szwedzkiego, z racji przechowania relikwii Świętego Krzyża, klasztor był największym sanktuarium religijnym w Polsce. Dał nazwę całej krainie. Stąd pochodzą najstarsze zabytki polskiej prozy Rocznik Świętokrzyski Dawny, Kazania Świętokrzyskie. Rezerwat Wykus był miejscem obozowania największym na Kielecczyźnie zgrupowań partyzanckich Armii Krajowej, dowodzonych przez legendarnego majora Jana Piwnika Ponurego. Jest to leśny rezerwat przyrody. Rezerwat został utworzony w 1978 roku i obejmuje powierzchnię 53,01 ha, wiek drzewostanu od 70 do 100 lat. W Chybicach znajduje się gotycki Kościół pw. Św. Małgorzaty ufundowany w 1362 r., o palmowym sklepieniu wspartym na jednej kolumnie. Ołtarz główny z XVII w., późnorenesansowy o cennych walorach zabytkowych. W Świętomarzy jest gotycki kościół z XIV w. pw. Matki Bożej Wniebowziętej, z przybudówkami z XIX wieku, w wyposażeniu m.in. romańska chrzcielnica. W Tarczku znajduje się kościół romański z XIII w. pw. Św. Idziego, renesansowy tryptyk z r. w ołtarzu głównym kościoła, drewniana dzwonnica z XIX w. oraz obraz z 1614 r. przedstawiający narodziny Dzieciątka Jezus. Ważnym elementem infrastruktury turystycznej są również szlaki turystyczne: - Żółty (30 km) Starachowice Zachodnie PTTK Szlakowisko ul. Stanisława Staszica (punkt widokowy) kopalnia Majówka (punkt widokowy) Lipie Zębiec - Piotrowe Pole Koszary Iłża, - Zielony im. J. Głowackiego (trasa o długości 36 km) Starachowice Zachodnie Tarczek Bodzentyn Psary Łączna, 116

117 - Czarny (9 km) Starachowice Zachodnie Polana Langiewicza Wykus, - Szlak czerwony - Milenijny (41 km) Wąchock Starachowice Kałków - na szlaku ośrodki kultu religijnego, zabytki sakralne i przydrożne kapliczki, - Szlak rowerowy czerwony (62 km) Starachowice Lubianka Radkowice Bronkowice Wykus Mostki Rataje Wąchock Lipie Starachowice, - Szlak rowerowy niebieski - śladami zabytków techniki doliny rzeki Kamiennej (81,5 km) Skarżysko- Kamienna Starachowice Ostrowiec Świętokrzyski, - Trasa rowerowa - Leśne dukty (ok. 40 km) Starachowice Wschodnie Lipie Kutery Rezerwat Zapadnie Doły Klepacze Tatry Młynek Brody Ruda Adamów Starachowice. Promocja Gminy Starachowice Za promocję Miasta do 2002 roku odpowiedzialny był Wydział Rozwoju Gospodarczego, w latach Referat Strategii i Promocji Miasta, od Referat Promocji Miasta, natomiast w chwili obecnej jest to Referat Sportu, Promocji i Turystyki. Jednym z narzędzie realizacji zadania jest projekt PROMOCJA MIASTA STARACHOWICE, który składa się z czterech modułów: Program gospodarczej promocji miasta, zawiera sekwencje działań, metod i środków promocyjnych, służących zidentyfikowanym celom. Promocja koncepcji SSE - celem było uzyskanie przychylności przedstawicieli Parlamentu i Rządu RP przy rozpatrywaniu wniosku o ustanowienie na terenie Starachowic Specjalnej Strefy Ekonomicznej. (Moduł 2 projektu został zrealizowany jeszcze przed formalnym uchwalenia Strategii Rozwoju Starachowic.) Starachowickie Centrum Informacyjne w sieci INTERNET - propozycje zasobów informacyjnych, jakie powinny być prezentowane przez SCI w ramach własnych stron www, a także techniczne zagadnienia organizacji Centrum. Katalog ofert dla krajowych i zagranicznych inwestorów zewnętrznych oraz ich właściwa dystrybucja. Projekt zawiera informacje teoretyczne n/t konstruowania i zawartości ofert 117

118 gospodarczych, wskazuje kanały dystrybucji ofert, a także zawiera ocenę i uwagi praktyczne do materiałów, przygotowywanych przez Urząd Miejski. Zrealizowane elementy Moduł 1 i 4 są spójne ze sobą, mają charakter otwarty i są w ciągłej realizacji. W latach realizowano następujące działania oraz inicjatywy wynikające z projektu: 1. Prezentacja promocyjna miasta w publikacjach: Magazyn Business Promotion - wersja polsko-angielska, Katalog Wystawców Targów Inwestycyjnych Polskich Miast INVESTCITY, Gospodarczy Atlas Polski, Polish Business Magazyn (j. angielski) edycja specjalna 2001 oraz 2003, Informator Samorządowy: Ziemia Świętokrzyska - j. angielski, Katalog ofert inwestycyjnych i informacje o gminie w wydawnictwie Katalog The Świętokrzyskie Province in Poland rozprowadzanego w 2004 w Stanach Zjednoczonych, Gazeta Prawna dodatek tematyczny Turystyka, Miesięcznik Panorama Polskich Miast - wersja polsko-angielska (dystrybucja podczas międzynarodowych targów inwestycyjnych i turystycznych m. in. w Berlinie, Monachium, Cannes, Barcelonie, Poznaniu), zamieszczenie publikacji o mieście pn. Starachowice miejscem dobrych inwestycji oraz wywiadu z Prezydentem Starachowic pn. Czyste Starachowice, a także w dziale: Salon Samorządowy Dojrzałe partnerstwo miast, Starachowice postawili na inwestycje, miesięcznik EUROREGIONY POLSKA Gazeta Wyborcza dodatek Przyjazne gminy, Aktualności Targowe (dystrybucja w trakcie imprez targowych organizowanych przez Międzynarodowe Targi Poznańskie oraz na wybranych imprezach targowych w kraju) w Salonie INVESTCITY 2006 nt. działań proekologicznych, w dziale Najlepsze w Polsce, Gazeta Wyborcza - Przewodnik samorządowy, Przystanek Świętokrzyskie, Małe Ojczyzny Ziemi Kieleckiej - Powiat Starachowicki, BIKE-owe Świętokrzyskie, Regionalny Informator Samorządowy, Przewodnik sportowy XVII i XVIII Międzynarodowego Wyścigu Kolarskiego Solidarności 118

119 i Olimpijczyków, Album Perły Województwa Świętokrzyskiego, Świętokrzyskie Miejsca Mocy, Świętokrzyskie Krajobrazy, Województwo Świętokrzyskie u progu trzeciego tysiąclecia, Słownik biograficzny Kto jest Kim w województwie świętokrzyskim, Miesięcznik WELCOME TO WARSAW & TO POLAND, Folder VI Mistrzostw PZŁ w Strzelectwie Myśliwskim, Echo Dnia Echo Samorządowe pn. Powiat i gminy rozkwitają, w dołączonej do wydania mapie powiatu starachowickiego oraz portalu internetowym Tygodnik Starachowicki reklama Starachowic na mapie miasta i ościennych gmin, Przewodnik 53 Ogólnopolskiego Majowego Rajdu Świętokrzyskiego, Gazeta Starachowicka w dołączonym do wydania kalendarzu na 2008 r.,2009 r., 2010 r., Wydanie specjalne VIP Poczet Marszałków Liderzy Samorządności, Wydawnictwo Samorządy 2009 najlepsze w Polsce, Magazyn EuroSTYL Nowe Spojrzenie w wydaniu specjalnym pn. Na miarę Europy dwujęzyczny materiał promocyjny pt. Zapraszamy do Starachowic turystycznej stolicy regionu, Katalog Panorama Firm Kielce 2010, Polskie Książki Telefoniczne, Miesięcznik RADOSTOWA. Udział miasta w imprezach wystawienniczych i targowych: 1. udział w organizacji prezentacji Województwa Świętokrzyskiego na Światowej Wystawie EXPO w Hanowerze (lipiec 2000), 2. organizacja stoiska międzynarodowego (Starachowice, Rochdale, okręg Heywood, Blackpool Wielka Brytania, Skövde Szwecja, Biella Włochy, Braunschweig Niemcy) na III Spotkaniach Handlowych nad Kamienną w Starachowicach (maj 2000), 3. organizacja i obsługa stoiska Starachowic na Targach Inwestycyjnych Miast Polskich INVESTCITY w Poznaniu listopad 2000, 2001 (współpraca ze SSE Starachowice - wspólne stoisko), 119

120 4. promocja Starachowic w Rochdale, okręg Heywood w ramach prezentacji miast partnerskich w formie stoisk (przesłano materiały promocyjne, które zaprezentowano na zorganizowanym stoisku Starachowic), 5. współudział ze SSE w Targach i Kongresie Inwestycji i Nieruchomości Przemysłowych Europy Środkowo-Wschodniej REALLOCATION w Lipsku w Niemczech maj 2003 r., 6. udział w imprezie targowej Prezentacje 2006 w Skarżysku-Kamiennej, 7. udział w obchodach z okazji 70 rocznicy powstania Centralnego Okręgu Przemysłowego w Sandomierzu, 8. obsługa stoiska promocyjnego w Jarmarku u Starzecha na terenie Muzeum Przyrody i Techniki w Starachowicach, 9. promocja Starachowic podczas Dni Miasta La Roche sur Foron (Francja), 10. udział w Dniach Województwa Świętokrzyskiego. Forma promocji, dotycząca uczestnictwa w targach i wystawach nie została opisana w projekcie. Dotychczasowe działania Urzędu Miejskiego w Starachowicach w tym zakresie stanowią uzupełnienie projektu. Materiały promocyjne: 1. wydanie broszury Budżet 2005, Budżet 2006, folderu promocyjnego Starachowic oraz broszury o mieście w trzech wersjach językowych (polska, angielska, niemiecka), 2. kalendarze plakatowe, plany miasta, 3. wykonanie rolety promocyjnej Starachowic, tablicy informacyjno-promocyjnej, baneru oraz tablicy informacyjnej, 4. wykonanie zdjęć lotniczych i filmu z lotu ptaka miasta dla celów promocyjnych w formie zapisu elektronicznego oraz wydruków wielkoformatowych, laminowanych dla celów lepszej projekcji wybranych zdjęć lotniczych promujących miasto, 5. wykonanie namiotu promocyjnego i estrady wykorzystywanej dla potrzeb promocji miasta, 6. gadżety reklamowe prezentujące logo oraz herb Starachowic. W projekcie podkreśla się, że materiały informacyjne i promocyjne są nieodzownym elementem prowadzenia działań promocyjnych oraz prezentacji lokalnych instytucji i przedsiębiorczości. 120

121 Promocja miasta poprzez udział w plebiscytach: - Laureat IV edycji Konkursu Gmina Fair Play 2005 w kategorii gmin miejskich, - w Rankingu Gmin Regionu Świętokrzyskiego 2006 r. (nagroda główna w kategorii rozwój wiedzy samorządowej), - wyróżnienie Regionalnego Centrum Informacji Europejskiej w dowód wyjątkowej aktywności w inwencji działań edukacyjnych, informacyjnych i promocyjnych o Unii Europejskiej, - tytuł Złota Miejscowość FM Skarby Świętokrzyskiej Ziemi w I edycji plebiscytu kieleckiego radia TAK FM za skuteczną prezentację walorów miasta, - Laureat Rankingu Samorządów Rzeczpospolitej 2008 w kategorii Najlepsza Gmina Miejska - tytuł Europejska Gmina Europejskie Miasto za I miejsce w rankingu samorządów Gazety Prawnej w województwie świętokrzyskim, - Euro-Gmina 2005/06 województwa świętokrzyskiego (zdobyty tytuł Miasto Roku ), Euro- Gmina 2006/07 (nagroda główna Prezydent Roku ), Euro-Gmina 2007/08 województwa świętokrzyskiego (zdobyty tytuł Miasto Roku ), Euro-Gmina 2008/09 (zdobyty tytuł Super Prezydent Roku ). Organizacja imprez promujących miasto: Tłusty Czwartek na Starówce r., 2009 r., 2010 r., Piknik z Prezydentem Miasta Wojciechem Bernatowiczem nad kąpieliskiem Piachy r, 2009 r., 2010 r., Piknik z Prezydentem Miasta Wojciechem Bernatowiczem nad kąpieliskiem Lubianka r., 2009 r., 2010r., Starachowicki Otwarty Amatorski Turniej Tańca Disco OPEN DANCE STARACHOWICE r., 2010 r., Wspólne kolędowanie w Starachowicach r., 2008 r., 2009 r., POŻEGNANIE LATA wraz z występem zespołu DŻEM. Na imprezach przeprowadzone zostały konkursy z wiedzy o mieście. Nagrodami w konkursach były gadżety promujące miasto oraz atrakcyjne nagrody rzeczowe. 121

122 Projekty współpracy z partnerami zagranicznymi (miasta partnerskie, szkoły, organizacje gospodarcze): Działania te służą szeroko pojętej promocji miasta za granicą, powodując wzrost zainteresowania Starachowicami w różnych kręgach, również gospodarczych innych krajów, czego wyrazem jest przeprowadzona przez Ambasadę Brytyjską w Warszawie misja gospodarcza do Wielkiej Brytanii dla miejscowych przedsiębiorców. Była to druga w historii stosunków Polsko - Brytyjskich Misja Gospodarcza organizowana przez stronę rządową Wielkiej Brytanii. Przedstawiciele firm lokalnych ze Starachowic przebywali w Wielkiej Brytanii jako uczestnicy misji gospodarczej. Przedsiębiorcy nawiązali kontakty z firmami brytyjskimi, rozmawiali o możliwościach współpracy a także odwiedzali firmy swoich potencjalnych partnerów. W lutym 2002 r. nastąpiła rewizyta przedsiębiorców brytyjskich w Starachowicach. Następna misja lokalnych przedsiębiorców odbyła się w listopadzie 2003 r.. Ze współpracy miasta Starachowice z Ambasadą Brytyjską korzysta także Urząd Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiego. Promocji miasta służył również udział partnerów ze Starachowic w międzynarodowych programach (Centrum Kształcenia Zawodowego, Stowarzyszenie Zdrowa Szkoła ) oraz współpraca z międzynarodowym stowarzyszeniem ITER, a także coroczna organizacja obchodów Dni Europy. W ramach Dni Europy - we współpracy z partnerami lokalnymi (Starostwo Powiatowe, SSE, SCK, Stowarzyszenie Demokracja i Rozwój, Art. Media s.c., lokalne szkoły, MOPS) zorganizowano: 1. konferencję pt.: Współpraca partnerska miast drogą do zjednoczonej Europy, 2. stoisko UM, na którym prezentowały się również miasta - zagraniczni partnerzy, 3. spotkania warsztatowe młodzieży pt.: Aspekty historyczne w procesie zjednoczenia Europy, 4. koncert Viva Europa, 5. europejskie zdarzenie teatralne, 6. uczestnictwo reprezentacji miasta w Paradzie Europejskiej w Warszawie, 7. seminarium pt.: Wpływ integracji europejskiej na sektor przedsiębiorstw we współpracy z Centrum Euro-Info w Kielcach, 8. uroczystą Sesję Rady Miejskiej nt.: Polska w drodze do Unii Europejskiej stan negocjacji we współpracy z Regionalnym Centrum Informacji Europejskiej w Kielcach, 9. seminarium dla młodzieży nt.: Polska w drodze do Unii Europejskiej we współpracy z Regionalnym Centrum Informacji Europejskiej w Kielcach, 122

123 10. Paradę Europejską ulicami miasta Starachowice, festyn Plac Na Szlakowisku, 11. liczne wycieczki krajowe i po regionie, spotkania robocze itp. W obchodach Dni Europy uczestniczyli przedstawiciele z: Rochdale w okręgu Heywood (Wielka Brytania), Blackpool (Wielka Brytania), Ambasada Wielkiej Brytanii w Warszawie, Skövde (Szwecja), Biella (Włochy), Braunschweig (Niemcy), Aurich (Niemcy), Winnica (Ukraina). Podpisana została również umowa partnerska między Starachowicami a Rochdale, okręg Heywood, jako owoc sformalizowanej wieloletniej współpracy oraz udziału przedstawicieli gminy i delegacji młodzieżowych w konferencjach i spotkaniach międzynarodowych. Przedstawiciele UM w Starachowicach uczestniczyli w dwóch wyjazdach studyjnych do Belgradu (Serbia) w ramach projektu Świętokrzyskie dla Serbii najlepsze praktyki samorządowe jako wyróżnienie za zwycięstwo w Rankingu gmin regionu świętokrzyskiego 2005 FRDL Kielce. Promocji miasta służyło również podpisanie umowy partnerskiej między Starachowicami a miastem Bar (Ukraina). Nawiązanie współpracy umożliwia wymianę młodzieży Starachowice Bar w zakresie sportu, kultury i turystyki. Dzięki takiej współpracy co roku odbywa się wizyta delegacji ze Starachowic w Barze (Ukraina) oraz uczestnictwo w obchodach Dni Kultury Polskiej na Ukrainie. Odbyła się również podróż władz samorządowych do miasta Biella (Włochy) oraz rewizyta burmistrzów miast w prowincji Biella w celu podpisania umowy partnerskiej dot. współpracy w dziedzinie demokracji samorządowej, edukacji, kultury i rozwoju gospodarczego. Przedstawiciele Urzędu Miejskiego uczestniczyli również w konferencji międzynarodowej Europejska Spuścizna Kulturowa w mieście Candelo (Włochy), gdzie nastąpiło podpisanie umowy partnerskiej czterech miast: Starachowice - Polska, Almonacid De La Cuba - Hiszpania, La Roche sur Foron - Francja, Candelo - Włochy. Promocji miasta służyła również wizyta delegacji z Urzędu Miejskiego w Centrum Biznesu w Oldham (Wielka Brytania) w celu przedstawienia możliwości współpracy z lokalnymi organizacjami, a także wspólnych projektów z wykorzystaniem dostępnych funduszy europejskich. 123

124 W latach: na działania promocyjne poniesiono nakłady finansowe w wysokości ok.: 2000 r ,6 tys. zł, 2006 r. - 97,2 tys. zł, 2001 r tys. zł, 2007 r. - 99,3 tys. zł, 2002 r tys. zł, 2008 r ,3 tys. zł 2003 r. - 58,6 tys. zł, 2009 r ,6 tys. zł, 2004 r. - 63,8 tys. zł, plan na 2010 r tys. zł r. - 74,2 tys. zł, Dalsza realizacja Działania promocyjne zawarte w projekcie mają charakter otwarty. W odniesieniu do treści projektu możliwe jest: wykonanie prezentacji multimedialnych o mieście, w tym filmu o Starachowicach, udział w plebiscytach i konkursach, organizacja imprez sportowo-kulturalnych i festynów rodzinnych, wykonanie elementów promocji wizualnej reklama przestrzenna. Starachowickie Centrum Informacyjne w sieci INTERNET Zrealizowane elementy W części dotyczącej utworzenia Centrum informacyjnego w sieci Internet do chwili obecnej: wykonano nową stronę www miasta (1999 r., 2005 r.), zaktualizowano oraz rozbudowano stronę www miasta, umieszczono stronę www na serwerze operatora teleinformatycznego Complex Computer S.A., zamieszcza się informacje na temat spraw załatwianych w UM (procedury, wzory druków i formularzy) funkcję tę spełniać ma też internetowy Biuletyn Informacji Publicznej gminy, utworzono nowe podstrony m.in. System ISO w Urzędzie, Skrzynka podawcza, kontakt SKYPE, E-Urząd, System informacji o środowisku, Urząd Miejski w Internecie, BOM (Biuro Obsługi Mieszkańców) w celu lepszego dostępu do informacji mieszkańców miasta, 124

125 rozbudowano stronę www o mapę wirtualną, opracowano wersję obcojęzyczną strony www (w języku angielskim), wykonano spacer wirtualny po Starachowicach oraz zamieszczono go na serwerze Urzędu Miejskiego (140 ujęć panoramicznych), wzbogacono stronę o nowe linki: Serwis Monitora Polskiego, Serwis Dziennika Ustaw. W latach: na działania związane z obsługą strony www poniesiono nakłady finansowe w wysokości: łączne nakłady poniesione na realizację centrum informacyjnego w Internecie ok.115 tys. zł (wydatki związane z opracowaniem strony www, koszty abonamentu za umieszczenie i funkcjonowanie strony na serwerze Complex Computer), 2005 r. - 12,0 tys. zł, 2006 r. - 5,5 tys. zł, 2008 r. - 7,9 tys. zł, plan na 2010 r. - 30,0 tys. zł. Dalsza realizacja Dalsza realizacja funkcji centrum informacyjnego w Internecie obejmuje poprawę funkcjonalności strony www i dalszą jej rozbudowa poprzez: budowa nowej atrakcyjnej strony www, dostosowanej do obecnie panujących standardów, doskonalenie formuły informatora samorządowego, wzbogacenie spaceru wirtualnego o nowe ujęcia panoramiczne miasta, zamieszczenie kamer on-line na nowej stronie www. Podsumowanie Edukacja, kultura, sport i rekreacja są to dziedziny życia bardzo wyraźnie kształtujące oraz budujące wizerunek samorządu. W Starachowicach podejmuje się bardzo dużo działań w tym zakresie, widoczny jest olbrzymi potencjał, jednakże potrzeba jeszcze sprawniejszego wykorzystywania możliwości, które miasto już sobie stworzyło lub może dopiero stworzyć. 125

126 Bardzo widoczny i zarazem odczuwalny w mieście jest brak żłobków (zarówno samorządowych, jak i prywatnych). Jest to naturalny hamulec dla młodych małżeństw, przed posiadaniem potomstwa oraz zachęta do znalezienie bardziej przyjaznego środowiska życia. Dla młodych, nowoczesnych ludzi praca i zawodowy rozwój obojga rodziców wydają się być rzeczą naturalną. Nie chcąc przy tym tracić możliwości posiadania rodziny, niezbędna staje się pomoc państwa, samorządu lub rodziny. Stworzenie przyjaznego środowiska dla wychowania i rozwoju dzieci będzie budowało atmosferę i wizerunek miasta. Prowadzenie takiej działalności przez miasto na pewno będzie pociągało za sobą duże koszty finansowe, jednakże nie można nie dostrzegać korzyści jakie w perspektywie długookresowej będą skutkami takiej polityki. Należy stwierdzić, że może to być jeden z elementów, który przyczynia się do systematycznego spadku liczby mieszkańców Starachowic. Brak żłobka wpisuje się w krąg zależności: czemu nie ma żłobka bo nie ma dzieci, czemu nie ma dzieci bo nie ma żłobka. Jest to uproszczenie, jednakże brak choćby jednego żłobka w mieście tej wielkości co Starachowice wydaję się być błędem. Jest to doskonały obszar do zagospodarowanie przez prywatne osoby i prywatne żłobki. Podobna sytuacja brak prywatnej inicjatywy, dotyczy prywatnych przedszkoli, które na terenie gminy nie funkcjonują. Bardzo ważnymi kwestiami, na które gmina zwraca uwagę jest możliwość wykorzystania zewnętrznych środków finansowych na edukację młodzieży. Chodzi tu głównie o wykorzystanie dostępnych środków z EFS, które pozwalają na dokształcanie młodzieży i przekazywanie im nowej wiedzy i doświadczeń. W dzisiejszych czasach, w których dominująca rolę odgrywa wiedza i informacja gmina powinna w dalszym ciągu realizować działania w celu pozyskiwania nowych możliwości kształcenia i przekazywania wiedzy miejscowej młodzieży m.in. poprzez wymiany międzynarodowe, kontynuację realizowanych projektów. Dobra baza szkolnictwa podstawowego oraz średniego zderza się niestety z brakiem możliwości studiowania w mieście na kierunkach prowadzonych przez renomowane szkoły wyższe. Specjalistyczne i rzadkie kierunki studiów (techniczne) w połączeniu z zapotrzebowaniem lokalnego rynku pracy spowodowałby zatrzymanie odpływu młodzieży ze Starachowic, a nawet mogłyby przyciągnąć zainteresowane osoby z całego województwa świętokrzyskiego. Bardzo ciekawie i obiecująco wygląda działalność kulturalna miasta. Bardzo szeroka oferta wydarzeń kulturalnych powoduje, iż każdy mieszkaniec znajdzie ofertę dla siebie. Należy mieć jednak na względzie, iż działalność kulturalna oprócz zaspokajania potrzeb mieszkańców, może i powinna spełniać także inne funkcje: promocyjną oraz wizerunkową. Wskazane byłoby podzielenie oferty 126

127 kulturalnej na wydarzenie o charakterze lokalnym i wydarzenia o charakterze regionalnym, a nawet ogólnopolskim. Bardzo ważna jest kwestia promocji miasta, która do tej pory głównie opiera się na promocji Specjalnej Strefy Ekonomicznej oraz promocji gospodarczej miasta. Wydaje się, że promocja ofert inwestycyjnych i promocja gospodarcza miasta jest niewystarczająca w dzisiejszych czasach. Brak jest wyraźnego określenie strategii marketingowej miasta, konieczne jest określenie jaki wizerunek miasto chce budować, jak ma być postrzegane w otoczeniu, jaką marką jest lub chce być. Należy mieć na względzie, iż SSE jest atutem Starachowic, ale jest to tzw. gwiazda schodząca (kończąca swój żywot). Konieczne jest stworzenie kompleksowego programu promocji i budowy wizerunku miasta jako miasta nowoczesnego, ale i spokojnego, z dala od wielkomiejskiego hałasu i chaosu, przyjaznego w codziennym życiu (tereny rekreacyjne, dobre szkoły dla dzieci, ciekawe wydarzenia kulturalne), w którym i z którego dodatkowo można prowadzić firmy/interesy. Ponadto Starachowice mogą być doskonałym miejscem do wypoczynku, turystyki i wypadów turystycznych w województwie świętokrzyskim. W powyższą koncepcję doskonale wpisuje się działanie Trójmiasto nad Kamienną olbrzymi potencjał, który należy wykorzystać i który może się stać siłą pociągową całego miasta i regionu (markowy produkt turystyczny). Niestety są także widoczne bardzo duże braki, które mogą utrudniać realizację w/w działań, choćby słabo rozwinięta baza noclegowa na niższym i średnim poziomie cenowym. Dwa hotele o wysokim standardzie zabezpieczają zapotrzebowanie na turystykę biznesową. Kolejną kwestią jest bardzo mała ilość ścieżek rowerowych i w związku z tym brak możliwości rozwoju turystyki rowerowej, która z roku na rok zyskuje coraz większe rzesze zwolenników. Ścieżki rowerowe wpływają na wzrost atrakcyjności miasta zarówno dla turystów, jak i mieszkańców. Na zakończenie należy pokreślić dobry stan bazy sportowej w Starachowicach, który także jest niewątpliwym atutem miasta. Nie należy również zapominać o zasobach znajdujących się w zarządzie Starostwa Powiatowego, a które mogą stanowić o sile oferty Starachowic, wymienić tu należałyby Muzeum Przyrody i Techniki Ekomuzeum im. Jana Pazdura. 127

128 4. POMOC SPOŁECZNA I BEZPIECZEŃSTWO MIESZKAŃCÓW GMINY 4.1. Pomoc społeczna realizuje zadania własne z zakresu pomocy społecznej poprzez udzielanie wszechstronnej pomocy osobom i rodzinom w celu umożliwienia im przezwyciężania trudnych sytuacji życiowych, których nie są w stanie pokonać wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Do tego celu powołana jest jednostka budżetowa: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Starachowicach. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej udziela pomocy w formie pieniężnej, rzeczowej i usługowej, a mianowicie: w formie pracy socjalnej, interwencji kryzysowej i poradnictwa specjalistyczno - prawnego, psychologicznego i rodzinnego, przyznawania i wypłacania: o o o o o zasiłków stałych i składek na ubezpieczenie zdrowotne, świadczeń rodzinnych i pielęgnacyjnych, zasiłków okresowych, zasiłków celowych, dodatków mieszkaniowych, udzielanie schronienia osobom bezdomnym, zapewnienie posiłku i niezbędnego ubrania osobom tego pozbawionym, dożywianie dzieci, organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania dla osób chorych, starszych, niepełnosprawnych, szczególnie samotnych, organizowanie i świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi, kierowanie do domów pomocy społecznej, wydawanie żywności pozyskanej ze środków unijnych oraz od sponsorów. Pomocy społecznej udziela się osobom i rodzinom w szczególności z powodu: ubóstwa, sieroctwa, bezdomności, bezrobocia, niepełnosprawności, choroby, przemocy w rodzinie, ochrony macierzyństwa, 128

129 wielodzietności, bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, alkoholizmu i narkomanii, zdarzenia losowego, sytuacji kryzysowej, klęski żywiołowej lub ekologicznej. Na przestrzeni lat (stan na I kwartał) z pomocy społecznej korzystała przedstawiona w poniższej tabeli liczba rodzin: Lata Liczba ludności rodzin korzystających z pomocy społecznej Liczba osób w tych rodzinach odsetek ogółu mieszkańców ,52% ,58% ,64% ,98% ,26% ,43% ,36% ,84% ,84% ,14% I kw ,36% Tabela II Ludność miasta Starachowice oraz odsetek osób korzystających z pomocy społecznej (źródło: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Starachowicach). Pomoc społeczna jest udzielana osobom i rodzinom w oparciu o art. 7 Ustawy o pomocy społecznej, w szczególności z powodu: 1. ubóstwa, 2. sieroctwa, 3. bezdomności, 4. bezrobocia, 5. niepełnosprawności, 6. długotrwałej lub ciężkiej choroby, 7. przemocy w rodzinie, 8. potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności, 129

130 9. bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych, 11. trudności w integracji osób, które otrzymały status uchodźcy, 12. trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego, 13. alkoholizmu lub narkomanii, 14. zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej, 15. klęski żywiołowej lub ekologicznej. Powody, ze względu na które udzielono pomocy osobom i rodzinom na przestrzeni lat przedstawia poniższa tabela: Powody przyznawania pomocy Liczba osób I kw ubóstwo sieroctwo bezdomność potrzeba ochron. macierzyństwa bezrobocie niepełnospraw braku umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży opuszczającej placówki opiekuńczowychowawcze, długotrwała choroba bezradność w sprawach opiekuńczowychowawczych i prowadzenia gospodarstwa przemoc w rodzinie potrzeba ochron. ofiar handlu alkoholizm narkomania trudność w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego

131 brak umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży opuszcz. Placówki opiek.-wych. trudn. w integ r. osób, które otrz. Status uchodźcy zdarzenie losowe syt. kryzysowa klęska żyw. i ekol Tabela II Powody, ze względu na które udzielono pomocy osobom i rodzinom na przestrzeni lat (źródło: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Starachowicach). Zrealizowane elementy W ramach projektu Pomoc Społeczna Strategii Rozwoju Starachowic przyjętej uchwałą Nr VIII/1/2000 Rady Miejskiej w Starachowicach z dnia 6 listopada 2000 r. w okresie 2000 I kwartał 2010 realizowano zadania własne gminy wynikające z obowiązujących przepisów ustawy o pomocy społecznej oraz przepisów wykonawczych do w/wym. ustawy, w postaci: 1. Przyznawania i wypłacania zasiłków celowych. Zadaniem realizowanym przez gminę ze środków własnych jest przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych. Adresatami tej pomocy są osoby i rodziny nie posiadające środków na zaspokojenie niezbędnej potrzeby, a za taką uważa się w szczególności zakup żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów a także pokrycie kosztów pogrzebu. i napraw w mieszkaniu, 2. Przyznawania i wypłacania zasiłków celowych specjalnych. Przyznawanie i wypłacanie specjalnych zasiłków celowych jest zadaniem własnym gminy o charakterze fakultatywnym. Świadczenie to przyznawane jest w formie pieniężnej tylko w szczególnie uzasadnionych przypadkach osobom lub rodzinom, których dochód przekracza kryterium ustalone w Ustawie o pomocy społecznej. Wysokość zasiłku nie może być wyższa od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej lub rodziny. Specjalne zasiłki celowe nie podlegają zwrotowi. 131

132 3. Przyznawania i wypłacania zasiłków celowych losowych. Przez okres Ośrodek wypłacał i realizuje to świadczenie nadal zasiłek celowy losowy. O jego przyznanie mogą ubiegać się osoby lub rodzina, które poniosły straty w wyniku zdarzenia losowego bez względu na poziom dochodu w rodzinie. 4. Przyznawania i wypłacania zasiłków celowych zwrotnych. O zasiłki celowe zwrotne, które wypłacał MOPS mogły ubiegać się, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, osoby lub rodziny bez względu na dochód. Świadczenie to podlegało zwrotowi w części lub w całości. 5. Przyznawania i wypłacania zasiłków celowych na schronienia. Udzielanie schronienia - realizowane jest poprzez przyznanie miejsca noclegowego w funkcjonującej na terenie Starachowic Noclegowni dla bezdomnych mężczyzn i kobiet bądź też kierowanie osób do schronisk znajdujących się poza terenem gminy. Noclegownia dla osób bezdomnych funkcjonuje w strukturach MOPS od listopada 1999 roku. Do roku 2002 placówka mieściła się przy ulicy Borkowskiego 1, a od sezonu jesienno-zimowego 2002/2003 do chwili obecnej przy ul. Lipowej 44. MOPS zapewnia noclegi osobom bezdomnym przez cały rok. Placówka ta oferuje miejsc noclegowych, istnieje jednak możliwość zorganizowania dodatkowych miejsc w sytuacji kryzysowej. Do roku 2002 funkcjonowała okresowo, tj. w miesiącach od października do kwietnia od godz do 8.00 rano. W latach funkcjonowała całorocznie i całodobowo. Obecnie funkcjonuje całorocznie w godz rano, z wyjątkiem przypadków choroby i minusowych temperatur - noclegownia jest wtedy czynna również w ciągu dnia. 6. Przyznawania i wypłacania zasiłków celowych na zakup posiłku lub żywności. W miesiącach listopad - grudzień 2004, a następnie od kwietnia 2005 r. MOPS realizował wypłatę zasiłków celowych w ramach Rządowego Programu Posiłek dla potrzebujących. Świadczenie to było przyznawane osobom i rodzinom, których dochód nie przekraczał 150% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, tj. kwoty 474,00 zł. Od lutego 2006 r. w ramach wieloletniego programu Pomoc państwa w zakresie dożywiania MOPS realizuje również wypłatę zasiłków celowych na zakup posiłku lub żywności. Świadczenia te przyznawane są osobom, które znalazły się w sytuacji uniemożliwiającej korzystanie z pomocy w formie dożywiania. W przypadku, gdy MOPS nie jest w stanie zapewnić posiłku, a dochód osoby czy rodziny nie przekracza 150% kryterium dochodowego osoby w rodzinie, tj. kwoty 351,00 zł przyznaje się zasiłek celowy na zakup posiłku. 132

133 7. Przyznawania i wydawania świadczeń rzeczowych. Od m-ca września 2007 r. Ośrodek wydaje produkty żywnościowe w ramach wieloletniego programu Pomoc państwa w zakresie dożywiania. Świadczenia w formie produktów przyznawane są osobom, które znalazły się w sytuacji uniemożliwiającej korzystanie z pomocy w formie dożywiania, a co do których istnieje uzasadnione przypuszczenie zmarnotrawienia przyznanej pomocy w formie pieniężnej. Kryterium uprawniające do tej pomocy jest takie jak w przypadku zasiłku celowego na zakup posiłku. Dodatkowo z tego programu w 2008 r. doposażono również stołówki szkolne. Kwota wydatkowana na ten cel wyniosła zł. 8. Zakupu wyprawki dla niemowląt. Ta forma pomocy realizowana była z zadań własnych gminy do 2002 r. W roku 2000 skorzystało z niej 44 osoby na kwotę zł, w osób na kwotę zł, natomiast w 2002 r. wyprawką dla niemowląt objęto 10 osób ponosząc koszty w wysokości zł. 9. Sprawienia pogrzebów dla osób najuboższych. Na gminie spoczywa obowiązek sprawienia pogrzebu w sytuacji, gdy osoba zmarła nie posiadała żadnej rodziny i nikogo bliskiego, kto mógłby zorganizować pogrzeb. Obowiązek ten występuje również w przypadku sprawienia pogrzebu osobie bezdomnej. 10. Pokrywania kosztów i umieszczania bezdomnych w noclegowni i schroniskach poza Starachowicami (patrz punkt 4). 11. Przyznania i zakupu obiadów w Stołówce Caritasu. Ośrodek zapewnia gorący posiłek osobom dorosłym, które własnym staraniem nie są w stanie go sobie zapewnić. Osoby takie są kierowane na obiady do Stołówki Caritasu. W okresie od stycznia do marca 2006 r. MOPS ponosił odpłatność za obiad w wysokości 1,90 zł, od 1 kwietnia 2006 r. koszt obiadu wzrósł do 2 zł, natomiast od 1 kwietnia 2009 r. wynosi on 3 zł. W okresie od listopada 2004 r. do grudnia 2005 r. MOPS realizował w tym zakresie Rządowy Program Posiłek dla potrzebujących, natomiast od stycznia 2006 r. realizuje Pomoc państwa w zakresie dożywiania. 12. Przyznania i zakupu obiadów w szkołach i szkołach ponadgimanzjalnych oraz dofinansowania do wyżywienia w przedszkolach. Zadaniem własnym gminy o charakterze obowiązkowym jest dożywianie dzieci i młodzieży w przedszkolach, szkołach i internatach. Od stycznia do października 2004 r. ta forma pomocy przysługiwała dzieciom z rodzin, których dochód na osobę nie przekraczał ustawowego kryterium 133

134 dochodowego, a od miesiąca listopada MOPS realizował program Posiłek dla potrzebujących. W ramach programu bezpłatne posiłki wydawane były dzieciom pochodzącym z rodzin, w których dochód na osobę nie przekraczał 150% ustawowego kryterium dochodowego. W przypadku przekroczenia tej kwoty udzielenie pomocy mogło odbywać się na zasadach zwrotu przez rodzinę w części lub całości poniesionych wydatków zgodnie z Uchwałą Rady Miejskiej Nr XIII/11/04 z dnia 30 grudnia 2004 roku. Od stycznia 2006 r. MOPS realizuje wieloletni program Pomoc państwa w zakresie dożywiania, adresowany do dzieci i młodzieży pochodzącej z rodzin o niskich dochodach. Przy przekraczającym dochodzie pomoc może być udzielana częściowo odpłatnie lub za pełną odpłatnością. Zasady zwrotu zostały ustalone w Uchwale Rady Miejskiej w Starachowicach Nr I/8/06 z dnia 30 stycznia 2006 roku. 13. Przyznawania i udzielania pomocy w formie usług opiekuńczych. Do zadań własnych gminy o charakterze obligatoryjnym należy organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych. Ta forma pomocy adresowana jest przede wszystkim do osób samotnych, które z powodu wieku, choroby lub innych przyczyn wymagają pomocy innych osób, jak również do osób, posiadających rodzinę, która nie może im takiej pomocy zapewnić. Zakres usług opiekuńczych obejmuje: pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych, podstawowej opieki higienicznej, pielęgnacji, a także w miarę możliwości zapewnienie kontaktów z otoczeniem. Usługi świadczone są odpłatnie. Warunki przyznawania i odpłatności za usługi oraz częściowego lub całkowitego zwolnienia od opłat określa Uchwała Nr VII/10/04 Rady Miejskiej z dnia 5 lipca 2004 r Kierowania osób do umieszczenia w domach pomocy społecznej. Zadaniem własnym gminy o charakterze obowiązkowym jest kierowanie do domu pomocy społecznej i ponoszenie odpłatności za pobyt mieszkańca w tym domu. Umieszczenie w domu pomocy społecznej przysługuje zgodnie z art. 54 ust. 1 Ustawy o pomocy społecznej osobie, która wymaga całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, nie może samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu i nie można jej zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych. Skierowanie do domu pomocy społecznej wymaga zgody osoby kierowanej lub zgody jej przedstawiciela ustawowego. Decyzję kierującą oraz decyzję ustalającą odpłatność za pobyt w DPS wydaje organ gminy właściwej dla tej osoby w dniu jej kierowania. Decyzję o umieszczeniu wydaje starosta powiatu prowadzącego placówkę. Opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej w myśl art. 61 Ustawy wnosi mieszkaniec domu w wysokości nie przekraczającej 70% swojego dochodu. W sytuacji, gdy kwota ta nie pokrywa w całości 134

135 kosztów utrzymania w Domu Pomocy Społecznej do wniesienia opłaty zobowiązani są małżonek, zstępni przed wstępnymi. Dyrektor MOPS ustala w drodze umowy zawartej z tymi osobami wysokość wnoszonej przez nich opłaty. Koszty uzupełniające ponosi gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej. Do kwietnia 2004 r. opłatę za pobyt ponosił mieszkaniec. Zadanie dotowane było z budżetu Wojewody. Ilość osób korzystających z powyższych świadczeń wraz z wartościami pomocy przedstawiają poniższe tabele i wykresy: Liczba rodzin korzystająca z zasiłku celowego w latach I kw Liczba rodzin korzystających z zasiłku Tabela II Powody Liczba rodzin korzystająca z zasiłku celowego w latach (źródło: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Starachowicach). 135

136 Kwota wydatkowanych środków na zasiłki celowe w latach I kw Kwota Wykres II Kwota (PLN) wydatkowanych środków na zasiłki celowe w latach (źródło: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Starachowicach). Liczba rodzin korzystająca z zasiłku celowego specjalnego w latach I kw Liczba rodzin korzystających z zasiłku Tabela II Liczba rodzin korzystająca z zasiłku celowego specjalnego w latach (źródło: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Starachowicach). 136

137 Kwota wydatkowanych środków na zasiłki celowe specjalne w latach I kw Wartość Wykres II Kwota (PLN) wydatkowanych środków na zasiłki celowe specjalne w latach (źródło: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Starachowicach) Zasiłek celowy specjalny Liczba rodzin Wartość pomocy zasiłki celowe zwrotne, Liczba rodzin Wartość pomocy Liczba osób umieszczonych w noclegowni i koszt pomocy Liczba osób koszt pomocy Liczba osób umieszczonych w schroniskach i koszt pomocy Liczba osób Wartość pomocy Liczna osób korzystających z zasiłku celowego na zakup posiłku (posiłek dla potrzebujących, pomoc państwa w zakresie dożywiana Liczba osób Wartość pomocy Liczba osób pobierających świadczenia rzeczowe i wartość pomocy Liczba osób Wartość pomocy Wyprawki dla niemowląt (realizowane do 2002 roku) Liczba

138 Wartość pomocy Pogrzeb Liczba osób Wartość pomocy Zapewnienie posiłku Liczba osób Wartość pomocy Dożywianie dzieci Liczba dzieci Wartość pomocy Organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych Liczba osób Wartość pomocy Kierowanie do domu pomocy społecznej i ponoszenie odpłatności za pobyt mieszkańca w tym domu. Liczba os Skierowanych odpłata gminy za osobę koszt pomocy Tabela II Wykaz świadczeń Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w ramach projektu Pomoc Społeczna społecznej w latach (źródło: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Starachowicach). W ramach zadań zleconych w okresie 2000 I kwartału 2010 r. gminie przyznano i wypłacono świadczenia w formie: 1. Zasiłków stałych do 30.IV.2004 zasiłki stałe wyrównawcze. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej przyznaje i wypłaca zasiłki stałe, które obecnie należą do zadań własnych gminy, a do 31 lipca 2009 r. należały do zadań zleconych gminie finansowanych z budżetu państwa. Biorcami tego świadczenia są osoby pełnoletnie całkowicie niezdolne do pracy z powodu wieku lub niepełnosprawności, których dochód nie przekracza ustawowego kryterium dochodowego. W przypadku osób samotnie gospodarujących zasiłek stanowi różnicę między kryterium osoby samotnej 477 zł, a dochodem tej osoby. Wartość zasiłku nie może być niższa niż 30 zł i wyższa niż 444 zł. W przypadku osoby mieszkającej z rodziną świadczenie ustala się w wysokości różnicy między kryterium dochodowym na osobę w rodzinie, obecnie 351 zł, a posiadanym dochodem na osobę w rodzinie. Kwota świadczenia w tym przypadku również nie może być niższa niż 30 zł. Przed zmianą ustawy, czyli do 30 kwietnia 2004 r. zasiłek stały w pomocy społecznej funkcjonował jako zasiłek stały 138

139 wyrównawczy, który przysługiwał osobie całkowicie niezdolnej do pracy z powodu wieku lub inwalidztwa, jeżeli jej dochód lub dochód na osobę w rodzinie był niższy niż ustawowe kryterium dochodowe. 2. Zasiłków stałych wraz ze składkami na ubezpieczenia społeczne - od 1.V.2004 świadczenia pielęgnacyjne. Do 30 kwietnia 2004 r. zasiłek stały przysługiwał osobie zdolnej do pracy, lecz nie pozostającej w zatrudnieniu ze względu na konieczność sprawowania opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem wymagającym stałej pielęgnacji, jeśli dochód rodziny nie przekraczał dwukrotnie ustawowego kryterium dochodowego, a dziecko było uprawnione do zasiłku pielęgnacyjnego. W przypadku, gdy osoba nie podlegała ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu z innych tytułów od świadczenia opłacane były składki na ubezpieczanie emerytalne i rentowe. Od 1 maja 2004 r. zasiłek stały funkcjonuje w świadczeniach rodzinnych jako świadczenie pielęgnacyjne. 3. Rent socjalnych. Do 30 września 2003 r. renta socjalna przysługiwała osobie pełnoletniej, całkowicie niezdolnej do pracy z powodu inwalidztwa powstałego przed ukończeniem 18 roku życia, niezależnie od dochodu. Od 1 października 2003 r. renty socjalne zostały przekazane Zakładom Ubezpieczeń Społecznych. 4. Gwarantowanych zasiłków okresowych. Do 30 kwietnia 2004 r. gwarantowany zasiłek okresowy przyznawany był osobie, która utraciła prawo do zasiłku dla bezrobotnych, pobieranego na podstawie przepisów o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu, z powodu upływu okresu jego pobierania, a dochód rodziny nie przekraczał ustawowego kryterium dochodowego, jeżeli w dniu utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych oraz w okresie pobierania gwarantowanego zasiłku okresowego samotnie wychowuje co najmniej jedno dziecko do dnia ukończenia szkoły podstawowej i gimnazjum, nie dłużej jednak niż do 15 roku życia, a od dnia 1 września r. nie dłużej niż do 16 roku życia. W przypadku gdy osoba nie podlegała ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu z innych tytułów od świadczenia opłacane były składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Od 1 maja 2004 r. do 2007 r. gwarantowany zasiłek okresowy funkcjonował w świadczeniach rodzinnych jako dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania. 139

140 5. Składek na ubezpieczenie zdrowotne od tych świadczeń. Od zasiłku stałego, stałego wyrównawczego i gwarantowanego zasiłku okresowego i renty socjalnej odprowadzane były składki zdrowotne. W chwili obecnej Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej opłaca składki na ubezpieczenie zdrowotne osobom nigdzie nie ubezpieczonym, objętym pomocą w formie: - zasiłku stałego, - świadczenia pielęgnacyjnego, - dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania. Składka liczona jest od pobieranego zasiłku, jednakże wyjątek stanowił dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka, gdzie składka była naliczana od wysokości świadczenia pielęgnacyjnego. 6. Okresowych zasiłków macierzyńskich. Do 30 kwietnia 2004 r. Ośrodek przyznawał i wypłacał macierzyńskie zasiłki okresowe i macierzyńskie zasiłki jednorazowe. Świadczenia przyznawane były matce lub ojcu dziecka zajmujących się wychowaniem w okresie pierwszych czterech miesięcy dziecka, a jednorazowy zasiłek okresowy na każde dziecko urodzone podczas pobierania tego zasiłku. Świadczenia przysługiwały osobom, których dochód na osobę w rodzinie nie przekraczał ustawowego kryterium dochodowego. Od 1 maja 2004 r. macierzyński zasiłek jednorazowy funkcjonuje w świadczeniach rodzinnych jako dodatek do zasiłku rodzinnego z urodzenia dziecka, natomiast macierzyński zasiłek okresowy uległ wygaśnięciu. 7. Zasiłków okresowych. Przyznawanie i wypłacanie zasiłków okresowych jest zadaniem własnym gminy o charakterze obligatoryjnym, natomiast przed 1 maja 2004 r. było to zadanie zlecone gminie z zakresu administracji rządowej. Zasiłki okresowe przysługują osobom i rodzinom o dochodach niższych niż ustawowe kryterium, w szczególności z powodu długotrwałej choroby, niepełnosprawności, bezrobocia lub braku możliwości nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego. Zasiłek stanowi różnicę między ustawowym kryterium dochodowym, a posiadanym dochodem osoby samotnej bądź rodziny uprawniającym do udzielenia pomocy finansowej: - w przypadku osoby samotnie gospodarującej w wysokości nie niższej niż 50% różnicy między kryterium dochodowym, a posiadanym dochodem, 140

141 - w przypadku rodziny w wysokości nie niższej niż 50% różnicy między kryterium dochodowym rodziny, a jej dochodem. Wysokość zasiłku okresowego nie może być niższa niż 20 zł miesięcznie. 8. Zasiłków okresowych specjalnych. Do 2002 r. tut. Ośrodek wypłacał bezzwrotne specjalne zasiłki okresowe, przyznawane osobie lub rodzinie nie spełniającej kryterium dochodowego określonego w ustawie. Kwota świadczenia nie mogła być wyższa niż kwota kryterium dochodowego osoby samotniej gospodarującej. 9. Zasiłków rodzinnych. Do 30 kwietnia 2004 r. wg obowiązującej wówczas ustawy o zasiłkach rodzinnych, pielęgnacyjnych i wychowawczych z dn. 1 grudnia 1994 r. wypłacano w/wym. świadczenia dla osób, które ich nie pobierały w żadnych innych instytucjach. Od 1 maja 2004 r. weszła w życie nowa ustawa o świadczenia rodzinnych. 10. Zasiłków pielęgnacyjnych. 11. Wyprawek szkolnych dla uczniów klas pierwszych. Wyprawka szkolna dla uczniów klas pierwszych to program, który funkcjonuje od 2002 r. Jego celem było wyrównywanie warunków startu szkolnego uczniów klas pierwszych dzieci z najuboższych rodzin rozpoczynających naukę poprzez przyznanie bezpłatnego kompletu podręczników. W roku 2004 wytypowano 69 dzieci, natomiast w 2005 r. 73 dzieci. W roku szkolnym 2006/2007 wytypowano do tej formy pomocy 78 uczniów. 12. Prowadzenie i rozwój infrastruktury środowiskowych domów samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Prowadzenie i rozwój infrastruktury środowiskowych domów samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi to zadanie zlecone gminie. Środowiskowy Dom Samopomocy funkcjonuje na terenie miasta od 15 lutego 1996 roku i jest pierwszym ośrodkiem wsparcia w woj. świętokrzyskim. Placówka została utworzona w odpowiedzi na potrzeby osób dorosłych z zaburzeniami psychicznymi. Działalność tej placówki skierowana jest przede wszystkim na kompensowanie skutków niepełnosprawności i pomoc w przystosowaniu do samodzielnego funkcjonowania poprzez zastosowanie różnych form terapii takich jak: terapia dźwiękowa, terapia teatralna, terapia komputerowa, 141

142 terapia plastyczna, terapia krawiecka, terapia kulinarna, terapia stolarska, terapia psychoedukacyjna. Pracownicy ŚDS stale poszerzają zakres prowadzonych usług. W 2005 r. wprowadzili naukę języka angielskiego oraz ćwiczenia oddechowe wykonywane techniką Lotu orła. Od listopada 2005 r. stosowany jest kolejny rodzaj terapii terapia dźwiękiem, w której zastosowano masaż misami tybetańskimi, kąpiel w dźwięku przy użyciu gongu i dzwonków. W miesiącu wrześniu 2006 r. pensjonariusze Domu zaprezentowali swój dorobek na II Świętokrzyskich Spotkaniach Środowiskowych Domów Samopomocy, gdzie wystawiono m.in. obrazy malowane farbami olejnymi, akwarelami, wyszywane kordonkami oraz prace wykonane na zajęciach w letniej szkółce rzeźbiarskiej, w pracowni przy ulicy Leśnej. W listopadzie 2006 r. Ośrodek starachowicki został wyróżniony w plebiscycie Świętokrzyski Anioł Dobroci za intensywny rozwój placówki i za znaczące sukcesy w zastosowaniu nowatorskich form działalności i terapii. Dzięki zaangażowaniu pracowników placówki troje podopiecznych podjęło studia na wyższych uczelniach, a jeden z uczestników zdał maturę z wyróżnieniem. 13. Organizowanie i świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Kolejnym zadaniem zleconym gminie jest organizowanie i świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi. W strukturze MOPS funkcjonuje Dział Usług Specjalistycznych, którego praca ukierunkowana jest na wspieranie osób niepełnosprawnych psychicznie i fizycznie. DUS świadczy usługi w zakresie rehabilitacji ruchowej, terapii pedagogicznej, logopedycznej, opieki pielęgniarskiej oraz psychologicznej. Oprócz usług świadczonych w miejscu zamieszkania pracownicy DUS prowadzili również grupy terapeutyczne dla dorosłych i dzieci w Środowiskowym Domu Samopomocy. Jedna z nich to grupa afatyków działająca od 1998 r., prowadzona przez psychologa, pedagoga logopedę. Zajęcia, w których uczestniczyli również członkowie rodzin, miały na celu poprawę stanu psychicznego chorych, łagodzenie zaburzeń emocjonalnych, zapobieganie izolacji społecznej. Druga to grupa terapeutyczna dla dzieci prowadzona metodą ruchu rozwijającego Weroniki Sherborne. W czasie zajęć dzieci 142

143 wykonywały ćwiczenia usprawniające motorykę. Ponadto od 2004 r. działa, utworzony w strukturach DUS, Klub Integracyjno - Edukacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi i ich rodzin. W zajęciach Klubu organizowanych przez jednego terapeutę uczestnicy mieli możliwość zapoznania się z nowymi technikami terapeutycznymi, takimi jak fototerapia, muzykoterapia, aromaterapia i śmiechoterapia, poznali również nową technikę relaksacyjną, w której wykorzystano misy tybetańskie, gong i dzwonek. W miesiącu wrześniu 2006 r. Ośrodek pozyskał środki finansowe i wdrożył w życie program pod nazwą Kompensacja skutków niepełnosprawności u osób z ciężkimi zaburzeniami psychofizycznymi, w tym dzieci wymagających pomocy w procesie rehabilitacyjnym, edukacyjnym i codziennym funkcjonowaniu poprzez uruchomienie dla nich usług osobistego asystenta oraz klubu afatyków u osób z afazją poprzez rozszerzenie grupy wsparcia Orchidea. W ramach programu MOPS zatrudnił 4 asystentów osoby niepełnosprawnej. Usługami asystenckimi objęto 21 osób po udarach, wylewach i 17 dzieci w większości przypadków autystycznych, z porażeniem mózgowym, zespołem ADHD. Ponadto w 2006 r. funkcjonował Punkt Poradnictwa Specjalistycznego, który mieścił się przy ul. Prądzyńskiego 2. Najczęściej zgłaszane problemy dotyczyły uzależnienia od alkoholu, zażywania narkotyków przez młodzież, konfliktów małżeńskich i rodzinnych, wychowania dzieci w okresie dorastania, zdrowia psychicznego, porad prawnych w zakresie prawa rodzinnego, cywilnego, pracy i ubezpieczeń społecznych, zagadnień związanych z pomocą społeczną. W 2008 r. realizowany był również program Aktywizacja społeczna osób niepełnosprawnych poprzez doskonalenie usług osobistego asystenta dla osób z zaburzeniami psychofizycznymi i uczestnictwo tych osób w warsztatach Klubu Edukacyjno-Integracyjnego. W ramach programu zatrudniono 5 specjalistów, którzy pełnili rolę osobistych asystentów osób niepełnosprawnych i 1 terapeutę, który prowadził grupy wsparcia dla dorosłych i dzieci. Były to osoby dorosłe po udarach, wylewach, natomiast dzieci to dzieci autystyczne, z porażeniem mózgowym, z zespołem ADHD. Uruchomienie usług osobistego asystenta osoby niepełnosprawnej przyczyniło się w znacznej mierze do poprawy jakości życia osób niepełnosprawnych i ich rodzin. Usługi świadczone przez DUS są odpłatne, a ich zasady reguluje Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 22 września 2006 r. w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych. W strukturze DUS w latach funkcjonował Punkt Pomocy Rodzinie, którego pracownicy prowadzili szeroko rozumianą pracę socjalną głównie z osobami bezdomnymi, uzależnionym od alkoholu, rodzinami, w których występuje przemoc i bezradność związana z wychowywaniem dzieci. Pracownicy tej komórki podejmowali działania mające na celu podjęcie leczenia odwykowego przez osoby uzależnione od alkoholu, wspierali je w utrzymaniu abstynencji 143

144 poprzez kontakt z psychologiem, udzielanie porad prawnych i socjalnych, pomagali w uzyskaniu pracy. W przypadku przemocy w rodzinie prowadzili szeroko rozumianą akcję informacyjną i edukacyjną, pomagali w rozpoznaniu problemu, zapewniali pomoc psychologiczną, współpracowali z Sądem, Prokuraturą, Komendą Powiatową Policji, szkołami oraz organizacjami pozarządowymi. 14. Przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków związanych z klęską żywiołową lub ekologiczną. Do zadań zleconych gminie należy również przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków związanych z klęską żywiołową lub ekologiczną. W 2006 r. udzielono pomocy finansowej 16 osobom, którym przyznano jednorazowe zasiłki celowe na złagodzenie skutków suszy w łącznej kwocie zł. Rada Ministrów wydała w dniu 29 sierpnia 2006 roku rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków realizacji programu pomocy dla gospodarstw rolnych w celu złagodzenia skutków suszy. Zgodnie z w/wym. aktem prawnym pomoc udzielana była rodzinom rolniczym, które poniosły szkody w uprawach rolnych średnio powyżej 30% i złożyły wniosek w ośrodku pomocy społecznej gminy właściwej ze względu na miejsce zamieszkania. Świadczenia przyznawane były w wysokości: zł w przypadku gospodarstw rolnych o powierzchni do 5 ha użytków rolnych, wypłacono 9 takich świadczeń, zł dla gospodarstw rolnych o powierzchni powyżej 5 ha użytków rolnych 3 świadczenia. Pomoc zwiększana była o 392 zł w przypadku gdy szkody w użytkach zielonych gospodarstwa rolnego wynosiły powyżej 30%. Ilość osób korzystających z powyższych świadczeń wraz z wartościami pomocy przedstawia poniższa tabela: Zasiłki stałe do 30.IV.2004 zasiłki stałe wyrównawcze Liczba osób korzystających z zasiłku stałego wyrównawczego Liczba osób korzystających z zasiłku stałego

145 Wartość zasiłku stałego wyrównawczego Wartość zasiłku stałego Zasiłki stałe wraz ze składkami na ubezpieczenia społeczne - od 1.V.2004 Liczba osób Wartość pomocy Renta socjalna Liczba osób koszt pomocy Zasiłek okresowy Liczba rodzin Wartość pomocy Składki na ubezpieczenie zdrowotne Wysokość składki, tj. procent wypłaconego świadczenia 7,25% 7,50% 7,75% 8,00% 8,25% 8,50% 8,75% 9,00% 9,00% 9,00% 9,00% Macierzyńskie zasiłki okresowe i macierzyńskie zasiłki jednorazowe Liczba rodzin korzystających z zasiłków macierzyńskich okresowych Wartość pomocy Liczba rodzin korzystających z zasiłków okresowych Wartość pomocy Zasiłki okresowe Liczba

146 Wartość pomocy Zasiłki okresowe specjalne Liczba osób Wartość pomocy Zasiłki rodzinne na dzieci, zasiłki pielęgnacyjne Liczba dzieci Wartość pomocy Liczba osób Wartość pomocy Środowiskowy Dom Samopomocy Liczba osób uczestniczących w zajęciach Koszt utrzymania placówki Dział Usług Specjalistycznych Liczba osób korzystających z DUS koszt pomocy Tabela II Wykaz świadczeń Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w ramach zadań zleconych gminie w latach (źródło: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Starachowicach). Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej obok realizacji zadań stricte wynikających z ustawy o pomocy społecznej realizował i realizuje również zadania przekazane ośrodkowi do realizacji przez Gminę Starachowice, tj.: 1) wypłatę dodatków mieszkaniowych przyznawanych zgodnie z Ustawą z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych (Dz. U z 2001 Nr 71, poz. 734 z późn. zm.) - zadania własne gminy Od 1997 r. w strukturach MOPS funkcjonuje Dział Dodatków Mieszkaniowych. Ilość rodzin zgłaszających się o dodatek mieszkaniowy, wysokość poniesionych wydatków na ten cel, a także wysokość średniego miesięcznego dodatku wyglądały następująco: 146

147 Liczba dodatków Kwota pomocy Wysokość średniego dodatku mieszkaniowego I kw Tabela II Liczba i wysokość wypłaconych przez Miejski Ośrodek Pomocy dodatków mieszkaniowych w latach (źródło: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Starachowicach). 2) Świadczenia rodzinne w oparciu o Ustawę z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (tekst jedn. Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992). zadania zlecone gminie Od dnia 1 maja 2004 r. w strukturach MOPS funkcjonuje Dział Świadczeń Rodzinnych, który realizuje zadania zlecone z zakresu administracji rządowej, wynikające z ustawy o świadczeniach rodzinnych z dnia 28 listopada 2003 r. oraz ustawy o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych i zaliczce alimentacyjnej z dnia 22 kwietnia 2005 r. Do katalogu świadczeń rodzinnych wprowadzone zostały nowe zasiłki takie jak zaliczki alimentacyjne rok i jednorazowe zapomogi z tytułu urodzenia się dziecka rok, których odbiorcy powiększyli grupę beneficjentów o nowe rodziny. Liczbę osób, świadczeń i kwotę przyznanej pomocy przedstawiają poniższe tabele: 147

148 Lp. Wyszczególnienie Ilość osób od 01.V I kw Zasiłki rodzinne Dod. do zas. rodz. w tym z tytułu: x x x x Urodzenia dziecka Opieki nad dziec. w okres. korzyst. z urlopu wychow Samot. wychow. dziec. i x X x utraty prawa do zas. dla bezrobot na skut. upływu ust. okr. jego pobier. 2.4 Samotnego wychow. dziecka Kształ. i rehabilit. dziecka niepełnosprawnego Kształ. i rehab. dz. niepełnospr do 5 r.ż Kształ. i rehab. dz. niepełnospraw. pow. 5 r.ż Rozpoczęcia roku szk Podjęcie przez dziecko nauki w szk. poza miejscem zamieszk Na pokrycie wydat. zw. z zamieszk. w miejsc., w której znajduje się szk Na pokrycie wydat. związ. z dojazdem do miejsc., w której znajduje się szkoła 2.8 Z tytułu rodziny wielodzietnej x Zas. pielęgnacyjne Świad. pielęgnacyjne Zaliczki aliment. x X x 148

149 6 Jednorazowa zapomoga z tyt. urodz. się dziecka 7 Świadczenia z funduszu alimentacyjnego x x x x x x Składki emeryt.-rentowe Składki zdrowotne Tabela II Liczba osób pobierających świadczenia rodzinne w latach (źródło: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Starachowicach). Liczba świadczeń w latach : Lp. Wyszczególnienie Ilość świadczeń od 01.V I kw Zasiłki rodzinne Dod. do zas. rodz. w tym z tytułu: x Urodzenia dziecka Opieki nad dziec. w okres korzyst. z urlopu wychow. 2.3 Samot. wychow. dziec. i utraty prawa do zas. dla bezrobot na skut. upływu ust. okr. jego pobier x x x 2.4 Samotnego wychow. dziecka Kształ. i rehabilit. dziecka niepełnosprawnego Kształ. i rehab. dz. niepełnospr do 5 r.ż Kształ. i rehab. dz. niepełnospraw. pow. 5 r.ż Rozpoczęcia roku szk Podjęcie przez dziecko nauki w szk. poza miejscem zamieszk Na pokrycie wydat. zw. z zamieszk. w miejsc., w której znajduje się szk

150 2.7.2 Na pokrycie wydat. związ. z dojazdem do miejsc., w której znajduje się szkoła Z tytułu rodziny wielodzietnej x Zas. pielęgnacyjne Świad. pielęgnacyjne Zaliczki aliment. x x x 6 Jednorazowa zapomoga z tyt. urodz. się dziecka x x Świadczenia z funduszu alimentacyjnego x x x x Składki emeryt.-rentowe Składki zdrowotne Tabela II Liczba świadczeń rodzinnych w latach (źródło: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Starachowicach). Kwota wydatkowanych środków na świadczenia rodzinne w latach : Lp. Wyszczególnienie Kwota świadczeń od 01.V I kw Zasiłki rodzinne Dod. do zas. rodz. w tym z tytułu: Urodzenia dziecka Opieki nad dziec. w okres. korzyst. z urlopu wychow. 2.3 Samot. wychow. dziec. i utraty prawa do zas. dla bezrobot na skut. upływu ust. okr. jego pobier x x x 2.4 Samotnego wychow. dziecka Kształ. i rehabilit. dziecka niepełnosprawnego Kształ. i rehab. dz. niepełnospr do x r.ż Kształ. i rehab. dz. niepełnospraw. pow. 5 r.ż x Rozpoczęcia roku szk Podjęcie przez dziecko nauki w szk. poza miejscem zamieszk Na pokrycie wydat. zw. z zamieszk. w miejsc., w której znajduje się szk x

151 2.7.2 Na pokrycie wydat. związ. z dojazdem x do miejsc., w której znajduje się szkoła 2.8 Z tytułu rodziny wielodzietnej x Zas. pielęgnacyjne Świad. pielęgnacyjne Zaliczki aliment. x x x 6 Jednorazowa zapomoga z tyt. urodz. x x się dziecka 7 Świadczenia z funduszu alimentacyjnego x x x x Składki emeryt.-rentowe Składki zdrowotne Ogółem wydatki (bez skł. zdr.) Tabela II Kwota wydatkowanych środków na świadczenia rodzinne w latach (źródło: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Starachowicach). Inne formy pomocy MOPS czynił i czyni starania o pozyskanie dodatkowego wsparcia dla najuboższej społeczności lokalnej ze strony sponsorów. Dzięki temu oraz chęci niesienia pomocy innym, w ramach akcji Chleb, starachowiccy piekarze w latach przekazywali na rzecz najuboższych mieszkańców miasta pieczywo. Dziennie z tej formy pomocy korzystało ok. 50 rodzin. W 2004 r. ze Świętokrzyskiego Banku Żywności w Ostrowcu otrzymano nieodpłatnie 22,5 tony żywności. Zapasy rozdzielane przez pracowników socjalnych trafiły do wszystkich najuboższych rodzin w mieście za potwierdzeniem ich odbioru. W okresie Zakłady Mięsne Constar zaopatrywały MOPS w wyroby wędliniarskie, które za potwierdzeniem odbioru przekazywane były najuboższym - łącznie kg wędlin o wartości zł. Z zapasów Agencji Rynku Rolnego w 2004 przekazane 632 rodzinom. r. otrzymano 1849 konserw, które zostały W okresie r. realizowano Program Dostarczanie żywności dla najuboższej ludności Unii Europejskiej. W ramach Programu Stowarzyszenie Bezpieczny Powiat Starachowicki oraz Świętokrzyski Bank Żywności w Ostrowcu Świętokrzyskim przekazały do rozdysponowania przez Ośrodek żywność unijną w postaci mleka, mąki, makaronu, ryżu, sera topionego, sera żółtego, cukru i kaszy. Od 2007 do chwili obecnej w/wym. żywność wydaje Bezpieczny Powiat, natomiast zadaniem 151

152 MOPS jest typowanie i weryfikacja rodzin do objęcia tą formą pomocy. Z żywności korzystało miesięcznie od 345 do 1000 osób. Dwa razy w roku z inicjatywny Stowarzyszenia przekazywane są artykuły żywnościowe ze zbiórki żywności rodzinom i osobom najbardziej potrzebującym. W okresie od 2004 r. do chwili obecnej ok dzieci z rodzin najuboższych rokrocznie otrzymuje paczki świąteczne przekazywane przez Kościół Zielonoświątkowy. W ramach współpracy z Urzędem Miejskim Starachowice i Powiatowym Urzędem Pracy w Starachowicach w latach MOPS kierował osoby korzystające z pomocy finansowej do prac społecznie użytecznych. Programem objęto zarówno w 2006 jak i w 2007 r. 60 osób bezrobotnych, bez prawa do zasiłku, które pracowały po 8 godzin tygodniowo. W ramach akcji LATO od 2004 r. gmina Starachowice organizuje kolonie letnie dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjów z terenu miasta. Koszty związane z realizacją kolonii pokrywane są ze środków Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Na półkolonie na terenie Harcerskiego Ośrodka Wypoczynkowego Lubianka wytypowana została określona liczba dzieci z klas I-III szkół podstawowych z terenu naszego miasta. W 2005 r. MOPS brał udział w pokryciu części wyżywienia na tych półkoloniach w kwocie 3388 zł (tj. średni dzienny koszt posiłku w kwocie 2 zł). Wytypowano również (zgodnie z obowiązującymi kryteriami kwalifikacyjnymi) uczniów z klas IV-VI szkół podstawowych na kolonie w Ośrodku Caritasu w Kaczynie. Dzięki funduszom (w kwocie 330 zł) uzyskanym z koncertu charytatywnego, które przeznaczone zostały na dofinansowanie miejsc na obozie harcerskim Camp Harcerski Pathfinger s dla dzieci z rodzin najuboższych wytypowano jedną osobę z terenu miasta Starachowice. W miesiącu lutym 2006 r., a następnie w miesiącu czerwcu wytypowano osoby z lekkim stopniem niepełnosprawności do pracy w Fabryce Mebli AiB, w wyniku czego 15 osób podjęło zatrudnienie. W grudniu 2006 r. w sali czytelni Biblioteki Miejskiej w Starachowicach została zorganizowana zabawa choinkowa dla 80 dzieci, które odebrały paczki świąteczne ufundowane przez Polski Komitet Pomocy Społecznej (PKPS). W latach realizowano Program na rzecz społeczność romskiej w Polsce. Uzyskane na ten cel środki zostały przeznaczone na cele edukacyjne dla dzieci romskich. W 2004 r. MOPS pozyskał kwotę 5000 zł od Gminnej Komisji d/s Przeciwdziałania Alkoholizmowi, która została przeznaczona na realizację programu przeciwdziałania alkoholizmowi i jego skutkom wśród osób bezdomnych - pensjonariuszy noclegowni prowadzonej przez MOPS. Program został 152

153 opracowany i realizowany przez pracowników Ośrodka. Programem objęto wszystkich bezdomnych korzystających z noclegowni. W wyniku współpracy ze Stowarzyszeniem Zdrowa Szkoła 26 osób w Noclegowni zostało poddanych badaniom lekarskim, ze zwróceniem uwagi na możliwość zachorowania na gruźlicę. MOPS kontynuuje współpracę z PCPR w zakresie rozpoznawania środowisk pod kątem opiniowania o przydatności rodziny do pełnienia funkcji rodziny zastępczej oraz w zakresie umieszczania osób samotnych w domach pomocy społecznej. Współpracuje on także z instytucjami zajmującymi się pośrednio bądź bezpośrednio problemami rodzin i osób wymagających udzielenia im pomocy, takimi, jak: szkoły, przedszkola, domy pomocy społecznej, Powiatowym Urzędem Pracy, Sądem, Policją, zespołami opieki zdrowotnej, zakładami ubezpieczeń społecznych, Centrum Kształcenia Praktycznego, jak również z organizacjami społecznymi i pozarządowymi działającymi na rzecz osób potrzebujących pomocy, mianowicie: PCK, Polski Komitet Pomocy Społecznej, stowarzyszenia kombatanckie, Starachowickim Klubem Amazonki, Zdrowa Szkoła - Stowarzyszenie Nauczycieli, Koło Niepełnosprawni Plus, Stowarzyszenie Pomocy Rodzinie Dysfunkcyjnej Przystań, Warsztatami Terapii Zajęciowej i innymi. W 2003 r. zostały utworzone przez Ośrodek Pomocy Społecznej trzy zespoły interdyscyplinarne, w skład których weszli przedstawiciele instytucji podejmujący pracę z indywidualnym przypadkiem. Celem tych zespołów była współpraca w kompleksowym, wspólnym rozwiązywaniu trudnych problemów niektórych osób lub rodzin. W poszukiwaniu dalszych rozwiązań mających na celu pomagać, ale jeszcze inaczej, podjęliśmy akcje: Pomóżmy sobie nawzajem oraz Pomoc za pracę. Obydwie miały za cel uruchomić i wyzwolić aktywność charytatywną w społeczeństwie i biznesie w zamian za pracę, bądź zupełnie bezinteresownie, np. w opłacaniu posiłku dla konkretnej osoby, ucznia, bądź całej rodziny. We wrześniu 2007 r. swoją działalność rozpoczął Młodzieżowy Klub Integracji Społecznej (MKIS). W ramach realizacji programu wyremontowano i urządzono sale klubowe oraz doposażono pomieszczenia w niezbędny sprzęt. W proces rekrutacji zaangażowano pracowników socjalnych, pracowników PCPR oraz pracowników Stowarzyszenia Zdrowa Szkoła. Uczestnikami Klubu była młodzież pochodząca z rodzin dysfunkcyjnych o niskim statusie materialnym, w tym również wychowankowie placówek opiekuńczo-wychowawczych, zamieszkujących na terenie Gminy Starachowice. Program adresowany był do młodzieży sprawiającej znaczne problemy wychowawcze, zagrożonej demoralizacją i uzależnieniami. W spotkaniach MKIS uczestniczyły 52 osoby, 30 dziewcząt 153

154 i 22 chłopców, w wieku od 13 do 21 lat. Zajęcia w Klubie prowadzone były codziennie od poniedziałku do piątku w godzinach od do Realizacja programu odbywała się w ścisłej współpracy ze Stowarzyszeniem Nauczycieli Zdrowa Szkoła. W ramach działalności klubu organizowano warsztaty motywacyjne, terapeutyczne, poradnictwo psychologiczne i prawne, spotkania szkoleniowe z doradcą zawodowym, informatykiem, lektorem języka angielskiego, nauczycielami matematyki, fizyki i chemii oraz poprzez organizację wolnego czasu. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Starachowicach w okresie od czerwca do grudnia 2008 r. realizował projekt systemowy pn. Klub Integracji Społecznej jako narzędzie aktywnej integracji w wymiarze społecznym, zawodowym, zdrowotnym i edukacyjnym dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. Koszty poniesione na jego realizację wyniosły ,80 zł, z czego kwota ,00 zł to wkład gminy, natomiast z dotacji rozwojowej uzyskał kwotę ,80 zł. Projekt adresowany był do 60 osób bezrobotnych z terenu gminy Starachowice, poszukujących pracy lub nie pozostających w zatrudnieniu, korzystających ze świadczeń pomocy społecznej. W ramach realizacji projektu od lipca do grudnia 30 uczestników wykonywało prace społecznie użyteczne w następujących miejscach: 1. Miejskie Centrum Rekreacji i Wypoczynku: - Klub Sportowy Świt, stadion, basen, kąpieliska, hala sportowa, 2. Komenda Hufca, 3. Dział Usług Opiekuńczych w MOPS, 4. Środowiskowy Dom Samopomocy. Podopieczni wykonywali prace porządkowe i usługowe w wymiarze 10 godzin tygodniowo. Za wykonywanie tych prac otrzymywali świadczenie pieniężne w wysokości 6,50 zł za 1 godz. Organizacja tych prac przyniosła wymierne korzyści zarówno dla klientów pomocy społecznej, jak i dla ww. podmiotów. W okresie od sierpnia do grudnia organizowano i finansowano kursy zawodowe dla odbiorców projektu. Odbyło się 8 następujących szkoleń: 1) opiekunka środowiskowa, 2) sprzedawca z obsługą kasy fiskalnej, 154

155 3) stylizacja paznokci i wizaż, 4) magazynier + operator wózka widłowego+ kasa fiskalna, 5) kurs prawa jazdy kat. C, 6) operator wózka widłowego+ kasa fiskalna, 7) operator koparko-ładowarki, 8) zajęcia z rozpoczynania i prowadzenia działalności gospodarczej w tym spółdzielni socjalnych. Od lutego 2009 r. MOPS realizował projekt systemowy, którego celem było zwiększenie aktywności społecznej i zawodowej uczestników projektu. Wyposażenie uczestników w wiedzę i umiejętności z zakresu aktywnego poszukiwania pracy, poszerzenie kompetencji zawodowych i społecznych umożliwiających powrót na rynek pracy, zmiana postawy z biernej na aktywną, zarówno w życiu zawodowym jak i osobistym, wzmacnianie motywacji do działania i samodoskonalenia, wzrost poczucia odpowiedzialności za wykonane zadania. Koszty poniesione na realizację projektu wyniosły ,82 zł, z czego kwota ,60 zł to wkład gminy, natomiast z dotacji rozwojowej uzyskaliśmy kwotę ,22 zł. Projekt adresowany był do osób bezrobotnych poszukujących pracy, w tym osób długotrwale bezrobotnych, osób niepełnosprawnych i młodzieży w przedziale wiekowym od lat. W ramach projektu podejmowane były działania: - warsztaty aktywizacji zawodowej, - treningi kompetencji i umiejętności społecznych, - warsztaty z zakresu prawa pracy, - badania profilaktyczne w celu określenia przydatności zawodowej, - szkolenia zawodowe (podnoszenie kwalifikacji i przekwalifikowanie), - poradnictwo specjalistyczne, - praca socjalna, - prace społecznie użyteczne, - usługi wspierające i aktywizujące- praca asystentów rodziny w środowiskach. 155

156 4.2. Bezpieczeństwo STAN BEZPIECZEŃSTWA I PORZĄDKU NA TERENIE DZIAŁANIA KOMENDY POWIATOWEJ POLICJI W STARACHOWICACH W LATACH Za bezpieczeństwo w Starachowicach odpowiada Komenda Powiatowa Policji. Miasto podzielone jest na 9 rewirów dzielnicowych, które nie odpowiadają podziałowi administracyjnemu na dzielnice i osiedla miasta. Według danych z Komendy Powiatowej Policji w Starachowicach przestępczość na terenie powiatu starachowickiego na koniec 2009 r. w porównaniu z latami poprzednimi zdecydowanie zmalała, co ma odzwierciedlenie w poniższym wykresie: Wszczęte Stwierdzone Wykres II Przestępczość kryminalna na terenie powiatu starachowickiego w latach (źródło: Komenda Powiatowa Policji w Starachowicach). Do 30 czerwca 2010 roku w powiecie starachowickim stwierdzono 2252 przestępstw tj. o 1292 więcej niż w tym samym okresie 2009 roku. Wzrost liczby stwierdzonych przestępstw wynika z ujawnienia o 1110 więcej przestępstw z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, który w 2010 roku wyniósł 1152 czyny, co należy uznać za pozytywny efekt pracy Policji. 156

157 Podobna sytuacja przedstawia się dla samej gminy Starachowice: Wszczęte Stwierdzone Wykres II Przestępczość kryminalna na terenie gminy Starachowice w latach (źródło: Komenda Powiatowa Policji w Starachowicach). Do kategorii przestępstw najbardziej uciążliwych społecznie według policyjnej statystyki zaliczyć można: bójki lub pobicia, uszczerbek na zdrowiu, kradzież cudzej rzeczy, kradzież samochodu, kradzież z włamaniem, przestępstwa rozbójnicze, uszkodzenia mienia. Wszczęte postępowanie przygotowawcze jest to postępowanie przygotowawcze (dochodzenie lub śledztwo) wszczęte przez Policję w związku ze zdarzeniem, co do którego zachodzi podejrzenie, że jest przestępstwem, albo wszczęte przez prokuraturę i przekazane Policji do dalszego bezpośredniego prowadzenia. Zestawienie liczbowe postępowań wszczętych przez policję przestępstw stwierdzonych obrazują poniżej tabele: Uszczerbek na zdrowiu Udział w bójce i pobiciu Przestępstwa rozbójnicze Przestępstwa wszczęte do do do Powiat Starachowicki Gmina Starachowice Kradzież mienia Kradzież samochodu Kradzież z włamaniem Przestępstwa wszczęte do do do Powiat Starachowicki Gmina

158 Starachowice Przestępstwa wszczęte Powiat Starachowicki Gmina Starachowice Zniszczenie mienia Przestępstwa narkotykowe do do Tabela II Liczba wszczętych postępowań (źródło: Komenda Powiatowa Policji w Starachowicach). Z kolei przestępstwem stwierdzonym jest zdarzenie, co do którego w zakończonym postępowaniu przygotowawczym potwierdzono, że jest przestępstwem: Uszczerbek na zdrowiu Udział w bójce i pobiciu Przestępstwa rozbójnicze Przestępstwa stwierdzone do do do Powiat Starachowicki Gmina Starachowice Kradzież mienia Kradzież samochodu Kradzież z włamaniem Przestępstwa stwierdzone do do do Powiat Starachowicki Gmina Starachowice Zniszczenie mienia Przestępstwa narkotykowe Przestępstwa stwierdzone do do Powiat Starachowicki

159 Gmina Starachowice Tabela II Liczba przestępstw w Gminie (źródło: Komenda Powiatowa Policji w Starachowicach). Wzrost liczby stwierdzonych przestępstw z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, który do czerwca 2010 roku wyniósł 1152 czyny, należy uznać za pozytywny efekt pracy Policji. W przestępczości narkotykowej na terenie powiatu starachowickiego zauważalne są tendencje: większość ujawnionych przestępstw dotyczy posiadania środków odurzających, a nie handlu, przedział wiekowy sprawców zawiera się w granicach lat, największym zainteresowaniem cieszy się marihuana (która poprawia nastrój) oraz amfetamina (poprawia zdolność psychofizyczną ) handel w dużej mierze odbywa się w miejscach spotkań młodzieży, istnieje wspólny pogląd pedagogów, socjologów oraz środowiska medycznego, że zainteresowanie tymi środkami coraz bardziej rośnie. WYKRYWALNOŚĆ Wskaźnik wykrywalności sprawców przestępstw jest to stosunek procentowy liczby przestępstw wykrytych (łącznie z wykrytymi po podjęciu z umorzenia) do ogólnej liczby przestępstw stwierdzonych powiększonych o liczbę przestępstw stwierdzonych w podjętych postępowaniach umorzonych w roku ubiegłym lub latach poprzednich z powodu niewykrycia sprawców. Wykrywalność Uszczerbek na zdrowiu Udział w bójce i pobiciu Przestępstwa rozbójnicze przestępstw w % do do do Ogółem 23,4 26,3 20,8 86,7 57,6 59, ,5 81,8 63, Wykrywalność Kradzież mienia Kradzież samochodu Kradzież z włamaniem przestępstw w % do do do Ogółem 29,6 38,5 28,7 51,3 61,1 92,3 44,4 63,6 23,4 26,3 20,8 23,8 159

160 Wykrywalność przestępstw w % Zniszczenie mienia do Ogółem 23,7 22, ,9 Tabela II Procentowy wskaźnik wykrywalności przestępstw w Gminie (źródło: Komenda Powiatowa Policji w Starachowicach). Wykrywalność ogólna w powiecie starachowickim w latach : Wszczęte Stwierdzone Wykryte Wykrywalność ,3 % % ,3 % 2010 do ,2 % Tabela II Wykrywalność ogólna w powiecie starachowickim w latach (źródło: Komenda Powiatowa Policji w Starachowicach). Wykrywalność ogólna w gminie Starachowice w latach : Wszczęte Stwierdzone Wykryte Wykrywalność ,8 % ,3 % ,8 % 2010 do ,8 % Tabela II Wykrywalność ogólna w gminie Starachowice w latach (źródło: Komenda Powiatowa Policji w Starachowicach). 160

161 PROBLEMATYKA WYKROCZEŃ Liczba wniosków o ukaranie, mandatów karnych oraz pouczeń na terenie działania KPP Starachowice w latach : Wnioski o ukaranie Mandaty karne Pouczenia Tabela II Liczba wniosków o ukaranie, mandatów karnych oraz pouczeń (źródło: Komenda Powiatowa Policji w Starachowicach) Ilość wykroczeń w poszczególnych kategoriach, za które policjanci służby prewencyjnej nałożyli mandaty karne w latach : Lp. Wykroczenia przeciwko: Liczba MK 2007 Udział % Liczba MK 2008 Udział % Liczba MK Porządkowi i spokojowi publicznemu 73 4,1 97 4, ,4 2. Bezpieczeństwu osób i mienia 41 2,3 39 1,7 20 0,8 3. Bezpieczeństwu i porządkowi ruchu na drogach Udział , , ,0 4. Obyczajności publicznej 30 1,7 46 2,0 69 2,6 5. Mieniu (119 kw i 124 kw) , , ,0 6. Urządzeniom użytku publicznego 134 7, , ,1 7. Ochronie przyrody - 8. Ochronie zwierząt - 0, Rybactwie śródlądowym Przepisom ustawy o wychowaniu w trzeźwości , , ,6 11. Innym przepisom 42 2,3 61 2, ,5 O G Ó Ł E M Tabela II Ilość wykroczeń w poszczególnych kategoriach, za które policjanci służby prewencyjnej nałożyli mandaty karne w latach (źródło: Komenda Powiatowa Policji w Starachowicach) - % - 161

162 Dorośli Nieletni Dorośli Nieletni Dorośli Nieletni Dorośli Nieletni Dorośli Nieletni Dorośli Nieletni Dorośli Nieletni Dorośli Nieletni Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego PRZEMOC DOMOWA Ilość interwencji domowych podejmowanych przez policjantów KPP Starachowice w latach przedstawia się następująco: Interwencje domowe Liczba pokrzywdzonych Wystąpienia do instytucji w związku z Niebieską Kartą Postępowania z art. 207 Kodeksu Karnego w związku z Niebieską Kartą Tabela II Ilość interwencji domowych podejmowanych przez policjantów KPP Starachowice w latach (źródło: Komenda Powiatowa Policji w Starachowicach) a tym samym Na terenie powiatu starachowickiego odnotowano coraz mniejszą ilość interwencji domowych, dochodzeń za znęcanie się nad członkami rodziny. Przestępstwa te są istotnym wyznacznikiem złego funkcjonowania rodziny. Głównie pokrzywdzonymi w sprawach o znęcanie są kobiety, jednak jak wynika z materiałów przeprowadzonych dochodzeń, często podmiotem tym są też dzieci. Awantury domowe najczęściej spowodowane są nadużywaniem alkoholu i ogólnymi problemami finansowymi. Jednym ze sposobów przeciwdziałania przestępczości przeciwko rodzinie i opiece oraz zapobiegania demoralizacji nieletnich są podejmowane przez funkcjonariuszy Policji interwencje oraz wdrażana przez niech procedura Niebieskiej Karty. PROBLEMATYKA NIELETNICH Liczba podejrzanych w wybranych kategoriach przestępstw w latach z podziałem na powiat starachowicki i miasto Starachowice: Kradzież Kradzież z Kradzież Bójki i Uszczerbek Zniszczenie Rozboje Narkotyki mienia włamaniem samochodu pobicia na zdrowiu mienia 2007 Powiat Miasto Powiat

163 Miasto Powiat Miasto Tabela II Liczba podejrzanych w wybranych kategoriach przestępstw w latach z podziałem na powiat starachowicki i miasto Starachowice (źródło: Komenda Powiatowa Policji w Starachowicach) Przestępczość nieletnich w latach : Okres oceny Przestępstwa wykryte Czyny nieletnich % wskaźnik udziału nieletnich w przestępstwach wykrytych Osoby podejrzane ogółem Osoby nieletnie % wskaźnik osób nieletnich do ogółu podejrzanych , , , , , , (do 30.06) , ,7 Tabela II Przestępczość nieletnich w latach (źródło: Komenda Powiatowa Policji w Starachowicach) W 2010 roku na terenie powiatu 69 nieletnich popełniło 66 czynów zabronionych prawem, co stanowi 7,4 % ogółu przestępstw stwierdzonych. Do najczęściej popełnianych przez nieletnich czynów karalnych należy: bójki i pobicia (16 podejrzanych nieletnich), rozbój, kradzież i wymuszenie rozbójnicze (12 podejrzanych nieletnich), uszkodzenie rzeczy (14 podejrzanych nieletnich), kradzież cudzej rzeczy (7 podejrzanych nieletnich), kradzież z włamaniem (5 podejrzanych nieletnich), uszczerbek na zdrowiu (3 podejrzanych nieletnich). Nieletni najczęściej kradną pieniądze, telefony komórkowe, radia samochodowe oraz torebki. 163

164 BEZPIECZEŃSTWO W RUCHU DROGOWYM Bezpieczeństwo w ruchu drogowym w powiecie starachowickim przedstawia się następująco: (do 30.06) Wypadki Zabici Ranni Kolizje Tabela II Bezpieczeństwo w ruchu drogowym w powiecie starachowickim w latach (źródło: Komenda Powiatowa Policji w Starachowicach) Natomiast w samej gminie Starachowice sytuacja ta ma odzwierciedlenie w poniższej tabeli: (do 30.06) Wypadki Zabici Ranni Kolizje Tabela II Bezpieczeństwo w ruchu drogowym w gminie Starachowice w latach (źródło: Komenda Powiatowa Policji w Starachowicach) Na dużą liczbę wypadków drogowych w głównej mierze wpływ ma: powiększająca się liczba nowo rejestrowanych pojazdów na terenie powiatu jak i całego województwa, zły stan dróg, często nieprawidłowe oznakowanie, nieprawidłowy stan lub brak poboczy, brak ścieżek rowerowych i chodników, brak nowych rozwiązań technicznych na skrzyżowaniach. 164

165 Ujawnieni nietrzeźwi użytkownicy dróg: Gm. Starachowice (do 30.06) Powiat starachowicki Art. 178a Kodeksu Karnego Art. 178a 2 Kodeksu Karnego Tabela II Liczba nietrzeźwych użytkowników dróg w latach (źródło: Komenda Powiatowa Policji w Starachowicach) WSPÓŁPRACA Z SAMORZĄDAMI W 2009 roku Komenda Powiatowa Policji w Starachowicach otrzymała pomoc finansową od samorządu lokalnego. W ramach podpisanych umów i porozumień uzyskane środki finansowe najpierw trafiły do Funduszu Wsparcia Policji, a następnie na z góry określone cele. Do głównych obszarów współdziałania Komendy Powiatowej Policji w Starachowicach z samorządami lokalnymi zaliczyć można m.in. dofinansowanie służb czy wyposażenie techniczne jednostki. Łączna suma dofinansowania w 2009 roku przekroczyła 115 tysięcy złotych. Służby ponadnormatywne W 2010 roku podpisano 2 porozumienia o służbach ponadnormatywnych. W dniu 15 marca 2010 r. pomiędzy Prezydentem Miasta Starachowice a Komendą Powiatową Policji w Starachowicach, funkcjonariusze KPP Starachowice pełnili dodatkowe służby patrolowe na terenie miasta. Służby pełnione są od 19 marca 2010 roku do 14 listopada 2010 r. Miasto przeznaczyło na ten cel kwotę 50 tysięcy złotych. Wyżej wymienione służby na terenie Starachowic pełnione są głównie w patrolach pieszych dwuosobowych w rejonach najbardziej zagrożonych w godz , i Z uwagi na potrzeby i zmieniające się zagrożenia służby pełnione były także w innych niż powyżej godzinach oraz w patrolach pieszych ze Strażą Miejską. W związku z pełnieniem na terenie miasta służb ponadnormatywnych należy stwierdzić, że w rejonach, gdzie najczęściej kierowane były służby odnotowano spadek liczby wykroczeń zwłaszcza określonych w ustawie o wychowaniu w trzeźwości i wykroczeń porządkowych. W rejonach tych nie odnotowano także przestępstw takich jak rozboje 165

166 czy pobicia. Fakt pełnienia dodatkowych służb został przyjęty bardzo pozytywnie przez mieszkańców miasta. DZIAŁALNOŚĆ PROFILAKTYCZNA STARACHOWICKIEJ POLICJI Zadania z zakresu prewencji kryminalnej i profilaktyki ruchu drogowego realizowano w oparciu o Powiatowy program zapobiegania przestępczości oraz porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli na lata , program Bezpieczne Świętokrzyskie na lata , program Razem Bezpieczniej. Działania te realizowane były na czterech określonych płaszczyznach i przedstawiały się następująco: 1) W ZAKRESIE DEMORALIZACJI I PRZESTĘPCZOŚCI NIELETNICH Organizowanie spotkań z dziećmi i młodzieżą. Policjanci z Komendy Powiatowej Policji w Starachowicach przeprowadzają spotkania z dziećmi i młodzieżą w szkołach. Na spotkaniach tych, najczęściej omawiana jest problematyka szeroko pojętego bezpieczeństwa dzieci i młodzieży: zapobieganie przemocy rówieśniczej, zapoznanie z wybranymi normami prawnymi, profilaktyka uzależnień od środków psychoaktywnych, bezpieczeństwa w ruchu drogowym oraz alternatywnych sposobów spędzania czasu wolnego. Spotkania te są kontynuowane szczególnie przed wakacjami w czasie których omawiana jest problematyka bezpiecznych zachowań w czasie letniego wypoczynku oraz sposoby właściwego wykorzystania czasu wolnego zgodnie z zasadami zdrowego stylu życia. W celu urozmaicenia tych działań na spotkaniach prezentowane są ostatnio pozyskane z Komendy Wojewódzkiej Policji w Kielcach filmy Eksperyment, Zabójcy oraz, Masz jedno życie, a także Krótki film o bezpieczeństwie zrealizowany przez uczniów Zespołu Szkół Zawodowych nr 1 w ramach konkursu pod tą samą nazwą. Organizowanie spotkań z rodzicami i kadrą pedagogiczną. Policjanci Wydziału Prewencji i dzielnicowi utrzymują stały kontakt z dyrekcja i kadrą pedagogiczną placówek oświatowych na terenie miasta i powiatu. Podczas wizyt przeprowadzanych w szkołach kadrze pedagogicznej i rodzicom przekazywane są opracowane w Komendzie Powiatowej Policji w Starachowicach ulotki, w których Policja radzi, m.in. na co należy zwrócić uwagę by rozpoznać używanie narkotyków lub jakie sygnały ostrzegawcze możemy zaobserwować u osoby zażywającej 166

167 środki psychoaktywne. Systematycznie do szkół różnego stopnia na terenie miasta i powiatu przekazywane są algorytmy: postępowania w przypadku ujawnienia na terenie szkoły ucznia, którego zachowanie wskazuje na użycie środka odurzającego, postępowania w przypadku ujawnienia na terenie szkoły ucznia będącego pod wpływem alkoholu, postępowania w przypadku ujawnienia ucznia sprawcy czynu karalnego. Wzajemne informowanie Policji i szkół o zaistniałych problemach z uczniami. Efektem Stałego kontaktu z placówkami oświatowymi na terenie miasta i powiatu jest coraz lepszy przepływ informacji pomiędzy Policją i szkołami. W poprzednich latach często zdarzało się, że Policja o niektórych zdarzeniach, które miały miejsce na terenie szkół dowiadywała się z innych źródeł, pomimo dobrej współpracy z daną placówką. Aktualnie sytuacja ta uległa znacznej poprawie i o zdarzeniach, które zaistniały na terenie szkół na bieżąco informują, dyrektorzy lub pedagodzy szkolni. Działania i udział w przedsięwzięciach o charakterze profilaktycznym. Działania mające na celu przeciwdziałanie demoralizacji i przestępczości nieletnich realizowane są również w czasie wolnym od nauki. Przykładem takich działań mogą być przeprowadzone w 2010 roku działania prewencyjne pn. Bezpieczne ferie prowadzone w okresie od 14 lutego do 1 marca 2010 roku. W tym czasie przeprowadzono: 19 spotkań z dziećmi i młodzieżą w szkołach i innych miejscach wypoczynku, 16 spotkań z organizatorami zajęć dla dzieci i młodzieży, 775 kontroli punktów sprzedaży alkoholu, 88 kontroli miejsc, w których potencjalnie może dochodzić do zażywania i dystrybucji środków psychoaktywnych, 154 kontroli tzw. dzikich lodowisk, 69 kontroli miejsc wypoczynku, 481 kontroli rejonu szkół, 228 kontroli miejsc grupowania się młodzieży i nieformalnych grup subkulturowych. 167

168 Ponadto w czasie tegorocznych ferii policjanci brali czynnie udział w zorganizowanej przez Urząd Miejski w Starachowicach kampanii Kruchy Lód, nad którą patronat objął Prezydent Miasta Wojciech Bernatowicz. W ramach kampanii we wszystkich szkołach podstawowych i ponadpodstawowych i gimnazjalnych z terenu Starachowic odbyły się spotkania na temat popularyzacji bezpiecznego zachowania nad wodą, szczególnie na zamarzniętych zbiornikach. W czasie tych spotkań przeprowadzone były także pokazy sprzętu ratowniczego i nurkowego oraz instruktaż udzielania pierwszej pomocy. Prowadzący przestrzegali młodych ludzi przed lekkomyślnym wchodzeniem na zamarznięte zbiorniki wodne. Ratownicy objaśniali także, na czym polega pomoc ofierze zimowej kąpieli. Spotkania te prowadzone były przez członków klubu płetwonurków Kalmar oraz ratowników WOPR zatrudnionych w Miejskim Centrum Rekrutacji i Wypoczynku w Starachowicach. Zwieńczeniem akcji Kruchy Lód był piknik pod nazwą Bezpieczne Ferie z Prezydentem, który odbył się nad zalewem Lubianka w styczniu 2010 r. Uczestnicy spotkania mogli obejrzeć pokaz nurkowania pod lodem. Pokaz ten połączono z demonstracją udzielania pierwszej pomocy osobom tonącym, który przedstawiła Harcerska Grupa Ratownicza, przy współpracy PSP Starachowice. Nie zabrakło także konkursów dotyczących bezpieczeństwa, przeprowadzonych m.in. przez przedstawicieli Komendy Powiatowej Policji w Starachowicach. W ramach kampanii utworzono także sztuczne lodowisko. W trosce o bezpieczny wypoczynek dzieci i młodzieży, w maju odbyły się spotkania z uczniami wszystkich szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych z terenu Starachowic. Głównym celem akcji było propagowanie bezpiecznego wypoczynku nad wodą i w czasie wakacji. Przedsięwzięcie powstało z inicjatywy Klubu Płetwonurków LOK Kalmar oraz Komendy Powiatowej Policji w Starachowicach, do którego włączyła się także Straż Pożarna, Straż Miejska, Miejskie Centrum Rekreacji i Wypoczynku, Stowarzyszenie Bezpieczny Powiat Starachowicki oraz ratownicy WOPR. Akcja Lato 2010 została objęta honorowym patronatem przez Starostę Starachowickiego Andrzeja Matynię i Prezydenta Miasta Starachowice Wojciecha Bernatowicza. Członkowie klubu Kalmar wspólnie z policjantami, funkcjonariuszami straży pożarnej, strażnikami miejskimi i ratownikami WOPR w czasie spotkania omawiali niebezpieczeństwa mogące wystąpić podczas wypoczynku w wodzie i na plaży. Przypomniano o zachowaniu ostrożności przy nawiązywaniu nowych znajomości w Internecie i w tzw. realu oraz o zagrożeniach związanych z używaniem środków psychoaktywnych. O bezpieczeństwie przeciwpożarowym i koniczności zabezpieczenia swojego mienia przypomnieli 168

169 funkcjonariusze Straży Pożarnej i Straży Miejskiej. Młodzież oglądała dwa filmy: Płytka wyobraźnia i Krótki film o bezpieczeństwie. Oprócz pogadanki i filmów uczniowie mogli obejrzeć sprzęt ratowniczy i spróbować swoich sił i wiedzy przy fantomie do udzielania pierwszej pomocy. Przeprowadzone zostały także konkursy z wiedzy o bezpieczeństwie. Bezpieczeństwo Dziecka W ramach nadzoru nad właściwą realizacją obowiązku szkolnego przez młodzież w roku 2010 przeprowadzono akcje mające na celu ujawnianie uczniów przebywających na wagarach. Ujawnionych uczniów po wylegitymowaniu dowożono do szkół, gdzie przekazywano ich dyrektorom, a o tym fakcie powiadamiani byli również rodzice. Część ww. działań zgodnie z porozumieniem prowadzona była wspólnie ze Strażą Miejską w ramach tzw. patrolu szkolnego. Również dzielnicowi w czasie obchodu zwracali uwagę na rejony szkół i miejsca zagrożone. 2) W ZAKRESIE PRZECIWDZIAŁANIA ALKOHOLIZMOWI I NARKOMANII Dzielnicowi, policjanci Ogniwa Patrolowo Interwencyjnego, oraz podległych Komisariatów Policji podczas swych codziennych obchodów i patroli na bieżąco kontrolują miejsca grupowania się młodzieży, oraz potencjalne punkty, w których może dochodzić do spożywania alkoholu oraz używania i rozprowadzania środków psychoaktywnych. Na bieżąco kontrolowane są również punkty sprzedaży alkoholu. Punkty te kontrolowane są najczęściej pod kątem dostępności do niego osób małoletnich. W celu egzekwowania przepisów ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi organizowane są wzmożone działania prewencyjne mające na celu uniemożliwienie spożywania alkoholu w miejscach publicznych. W ciągu jednej takiej akcji za spożywanie alkoholu w miejscach niedozwolonych ukarano mandatami karnymi 6 osób. W celach zapobiegawczych informacje o tych działaniach przekazywano lokalnej prasie. Ponadto w zakresie przestrzegania ww. przepisów przeprowadzane są kontrole wspólnie z członkami Gminnych Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Strażą Miejską. Kontrole punktów sprzedaży alkoholu, miejsc wypoczynku oraz miejsc gromadzenia się młodzieży, a także potencjalnych miejsc dystrybucji i zażywania środków psychoaktywnych nasilane są zawsze w czasie wolnym od nauki w ramach działań prewencyjnych - Bezpieczne Ferie. Biorąc pod uwagę dużą ilość osób zatrzymywanych w celu wytrzeźwienia policjanci wydziału prewencji przekazują pracownikom innych pionów informacje dotyczące osób i miejsc rozprowadzania środków odurzających oraz nielegalnie wprowadzanego w obieg alkoholu. Funkcjonariusze zajmują się również 169

170 rodzinami z problemem alkoholowym. Od stycznia do maja 2010 roku do Gminnych Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych skierowano 25 wniosków o leczenie choroby alkoholowej. 29 razy informowano inne podmioty o niekorzystnych sytuacji w rodzinie związanych z alkoholem. W bieżącym półroczu stwierdzono 1152 przestępstw związanych z przepisami ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Nie stwierdzono tego rodzaju przestępstwa popełnionych przez osoby nieletnie. Od kilku lat na wniosek Starostwa Powiatowego w Starachowicach podczas działania Powiatowej Komisji Lekarskiej przeprowadzany jest cykl pogadanek z zakresu profilaktyki uzależnień i przepisów prawnych mających na celu przeciwdziałanie alkoholizmowi i narkomanii. W wypadku zainteresowania tą problematyką, organizowane są szkolenia w placówkach oświatowych. W związku z niepokojącym wzrostem przestępstw dotyczących ustawy o przeciwdziałaniu narkomani, a także zagrożeniem związanym z tą patologią w środowisku szkolnym starachowiccy policjanci uważają za zasadne podjęcie kroków mających na celu wyposażenie szkół różnego stopnia w narkotesty. Kolejnym zjawiskiem przybierającym postać patologii społecznej, które w znacznym stopniu występuje w związku z nadużywaniem alkoholu jest przemoc w rodzinie. W celu właściwej kompleksowej realizacji zadań mających na celu przeciwdziałanie przemocy w rodzinie oraz udzielania pomocy rodzinom, w których przemoc występuje policjanci (głównie dzielnicowi z rejonów miejskich i wiejskich) już od kilku lat biorą udział w szkoleniach mających na celu rozwiązywanie problemów przemocy w rodzinie organizowanych przez Stowarzyszenie Przystań oraz Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie. 3) W ZAKRESIE PRZECIWDZIAŁANIA PRZESTĘPCZOŚCI PRZECIWKO MIENIU I ŻYCIU Mieszkańcy powiatu są na bieżąco informowani o wydarzeniach zaistniałych na terenie działania KPP w Starachowicach, zagrożeniach związanych z przestępczością oraz metodach i sposobach działania sprawców przestępstw i wykroczeń, a także o zagrożeniach w ruchu drogowym. Oficer prasowy starachowickiej policji na bieżąco współpracuje z Telewizją Kablową Starachowice w Starachowicach, Radiem Eska w Starachowicach, Radiem Kielce, Radiem Tak, Radiem Fama oraz gazetami: Gazetą i Tygodnikiem Starachowickim, Echem Dnia i Gazetą Wyborczą oraz portalem internetowym Wirtualne Starachowice i Starachowice-Net. Jednocześnie informacje te zamieszczane są na stronie internetowej komendy. 170

171 Program Policja ostrzega- policja radzi W oparciu o hasło Razem Bezpieczniej Komenda Powiatowa Policji w Starachowicach wspólnie z Telewizją Starachowice, Starostwem Powiatowym, Stowarzyszeniem Bezpieczny Powiat Starachowicki oraz Starachowickim Centrum Kultury realizują program profilaktyczno- ostrzegawczy oparty na cyklicznym prezentowaniu zagrożeń występujących na terenie powiatu starachowickiego. Formą przekazu są krótkie filmiki opatrzone odpowiednim komentarzem policjanta. Zaaranżowane scenki przedstawiają działanie sprawców oraz zachowanie ofiar. Zrealizowany materiał wideo jest prezentowany w Telewizji Starachowice, Internecie oraz na spotkaniach z mieszkańcami gmin w powiecie. Główny celem programu jest ograniczenie liczby przestępstw i wykroczeń poprzez informowanie lokalnej społeczności o aktualnych zagrożeniach, a także wskazanie właściwych zachowań. Zrealizowano już trzy filmy Bankomat i Na wnuczka, Bójka. W tym roku realizowany będzie kolejny. Kolejna edycja kursu samoobrony dla kobiet W maju 2010 roku odbyła się już kolejna edycja kursu samoobrony dla kobiet. Przedsięwzięcie organizowane było przy współpracy Stowarzyszenia Bezpieczny Powiat Starachowicki, Komendy Powiatowej Policji w Starachowicach i Straży Miejskiej. Głównym cele akcji było zmniejszenie ilości przestępstw na szkodę kobiet. Panie biorące udział w zajęciach opanowały umiejętności samoobrony w sytuacjach zagrożenia i odblokowały swoje naturalne reakcji obronne. W czasie trwania kursu oprócz ćwiczeń policjanci przekazywali informacje dotyczące sprawców przestępstw i ich ofiar, a także porad co trzeba zrobić aby nie stać się ofiarami przestępstwa. Komunikacja miejska bez wandalizmu W 2010 roku realizowany jest program pod nazwą Wandalizmowi mówimy stop. Projekt realizowany jest przez spółkę MZK Starachowice przy współpracy z Komendą Powiatową Policji w Starachowicach, Strażą Miejską, Stowarzyszeniem Bezpieczny Powiat Starachowicki, którego głównym celem jest poprawa bezpieczeństwa w środkach komunikacji miejskiej na terenie Starachowic. Projekt zakłada montaż kamer w autobusach oraz przystankach autobusowych, a także prowadzenie przez policjantów i strażników miejskich działań o charakterze prewencyjnym wśród młodzieży w szkołach gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Policjanci umundurowani i po cywilnemu za darmo przemieszczają się autobusami miejskimi dzięki biletom elektronicznym przekazanym na ten cel. Od maja 2010 roku funkcjonariusze z Komendy Powiatowej Policji 171

172 w Starachowicach wspólnie ze Strażnikami Miejskimi prowadzą spotkania z młodzieżą w szkołach na temat wandalizmu w środkach komunikacji miejskiej. Pokazywana jest prezentacja multimedialna przedstawiająca wandalizm w Starachowicach, a także odpowiedzialność prawna za tego typu działania. Ogłoszony został także konkurs plastyczny pod nazwą Wandalizmowi mówimy STOP. Konkurs był skierowany do uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych w wieku do 18 lat. W ramach konkursu uczniowie wykonali prace plastyczne w formacie A3 w dowolnej technice, z zakresu zapobiegania aktom wandalizmu i działaniom o charakterze chuligańskim, prawidłowego zachowania się w środkach komunikacji miejskiej, reagowania na akty chuligaństwa i wandalizmu. Została wyłoniona najlepsza praca, która obecnie promuje akcję i została m.in. wykorzystana do oplakatowania autobusu miejskiego. 4) W ZAKRESIE POPRAWY BEZPIECZEŃSTWA W RUCHU DROGOWYM W ramach swoich obowiązków policjanci WRD dwa razy w roku dokonują przeglądu dróg na terenie całego powiatu. Są to tzw. Wiosenne i Jesienne przeglądy dróg. W razie ujawnienia nieprawidłowości informują oni podmioty odpowiedzialne za ich stan. Również w czasie wykonywania swych codziennych czynności służbowych policjanci monitorują stan dróg, nawierzchni i pobocza. W celu zapewnienia bezpieczeństwa dzieciom i młodzieży, a także osobom dorosłym, każdorazowo po otrzymaniu informacji o wyjeździe kontrolowane są autobusy. W tym roku skontrolowano już ponad 70 autokarów. Okresowo przez funkcjonariuszy KPP Starachowice prowadzone są również akcje: Prędkość - polegająca na wzmożonych działaniach kontrolno-pomiarowych zmierzających do zminimalizowania ilości wypadków zaistniałych z powodu niestosowania prędkości jazdy do aktualnych warunków drogowych lub niestosowania się do ograniczeń prędkości. Celem działań jest wytworzenie w świadomości kierowców przekonania o nieuchronności kary za naruszanie przepisów ruchu drogowego określających dopuszczalne prędkości. Od stycznia przeprowadzono trzy akcje. Niechronieni - skierowana do niechronionych uczestników ruchu drogowego, czyli pieszych i rowerzystów. Celem jest zapobieganie zdarzeniom drogowym z udziałem niechronionych, zapewnienie bezpieczeństwa pieszych i rowerzystów, a także wytworzenie w świadomości pieszych i kierowców przekonania o nieuchronności kary za naruszenia jakichkolwiek przepisów ruchu drogowego. Od stycznia przeprowadzono sześć akcji. 172

173 Bezpieczne weekendy - w czasie wyjazdów i powrotów. Długie weekendy połączone z obchodami świąt kościelnych i państwowych to czas wyjazdów i powrotów do rodziny i znajomych. Chęć szybkiego dotarcia do celu skłania kierowców do łamania przepisów ruchu drogowego. Spotkania rodzinne to także okazja do spożywania alkoholu, po którym wielu kierowców decyduje się wsiąść za kierownicę. Celem działań jest zminimalizowanie i zapobieganie zdarzeniom drogowym powstałym w związku z lekceważeniem podstawowych norm i zasad obowiązujących w ruchu drogowym. Od maja przeprowadzono trzy akcje. Alkohol i Narkotyki - polegająca na działaniach skierowanych na kierowców będących pod ich wpływem. Z przeprowadzonej analizy zdarzeń drogowych wynika, że nietrzeźwi użytkownicy dróg w województwie świętokrzyskim w 2009 roku spowodowali 232 wypadki drogowe, w których śmierć poniosło 22 osoby a 304 zostało ranne. Celem działań jest skuteczne eliminowanie z ruchu uczestników będących pod wpływem alkoholu lub środków działających podobnie oraz zminimalizowanie ilości zdarzeń drogowych z udziałem tej grupy osób. Od stycznia przeprowadzono dziewięć akcji. Bus i Truck - skierowana do kierowców busów i samochodów ciężarowych. Z analizy wynika, że 2009 roku na drogach województwa świętokrzyskiego zaistniało 136 wypadków, w których śmierć poniosło 14 osób, a 206 zostało rannych. Celem działań jest przeciwdziałanie wszelkim naruszeniom prawa ustawy o transporcie drogowym i prawa ruchu drogowego ze strony przewoźników wykonujących transport drogowy osób i rzeczy. Od stycznia 2010 r. przeprowadzono pięć akcji. Pas bezpieczeństwa - skierowana do kierowców nie korzystających z pasów bezpieczeństwa. Podstawową przyczyną wysokiej śmiertelności i urazowości ofiar wypadków drogowych jest naruszenie przepisów dotyczących obowiązku korzystania z pasów bezpieczeństwa i urządzeń służących do przewożenia dzieci. Celem akcji jest zmobilizowanie kierujących pojazdami do przestrzegania obowiązku jazdy z pasami i przewożenia dzieci w fotelikach oraz zminimalizowanie liczby wypadków drogowych z ich udziałem. Od stycznia 2010 r. przeprowadzono dwie takie akcje. 173

174 Ponadto, 23 kwietnia bieżącego roku w Starachowicach przy ul. Mrozowskiego odbyło się uroczyste otwarcie zmodernizowanego miasteczka ruchu drogowego. Jednocześnie powołano do życia Powiatowe Centrum Egzaminacyjne (PCE), dzięki któremu dzieci i młodzież z powiatu starachowickiego mogą zdawać egzaminy na kartę rowerową i motorowerową. PCE zostało powołane z myślą o dzieciach i młodzieży. Od maja 2010 r. komisja w składzie Policjant i przedstawiciel PZMot przeprowadzają egzaminy na kartę rowerową i motorowerową. Warunki do egzaminowania są identyczne z tymi, które można spotkać w codziennym ruchu miejskim. Oznakowanie poziome i pionowe, skrzyżowania, drogi jednokierunkowe, a także rondo pozwalają szkolić młodzież i przyzwyczajać ją do ruchu drogowego. Funkcjonowanie miasteczka przyczynia się do podniesienie wiedzy w zakresie wychowania komunikacyjnego. Egzaminy przeprowadzane są na dwóch nowych rowerach górskich, które szkoła otrzymała od Stowarzyszenia Bezpieczny Powiat Starachowicki. W tym roku przekazany będzie także nowy motorower. Podsumowując, należy podkreślić, iż w ramach profilaktyki i prewencji kryminalnej Komenda Powiatowa Policji w Starachowicach współpracuje z różnymi podmiotami z całego powiatu. Ścisła współpraca wielu podmiotów, a także niestandardowe działania na rzecz poprawy bezpieczeństwa zostały wysoko ocenione w województwie świętokrzyskim. Za realizację w 2009 roku programu Bezpieczne Świętokrzyskie powiat starachowicki otrzymał wyjątkową statuetkę Koziołka oraz czek na 15 tysięcy złotych za zajęcie pierwszego miejsca w województwie świętokrzyskim. To już druga taka nagroda dla powiatu. Za działania w 2008 roku powiat odebrał Koziołka za zajęcie drugiego miejsca. Ważnym elementem służącym poprawie bezpieczeństwa w mieście jest niewątpliwie współpraca policji ze Strażą Miejską i organizacjami pozarządowymi m.in. Stowarzyszeniem Bezpieczny Powiat Starachowicki. Współdziałanie ze Strażą Miejską polega na prowadzeniu wspólnych działań porządkowych mających na celu zapewnienie spokoju i porządku publicznego na terenie miasta oraz zabezpieczenia imprez i uroczystości. Straż Miejska w Starachowicach jako jednostka organizacyjna Gminy Starachowice współuczestniczy w zapewnieniu porządku publicznego na terenie miasta. Na mocy podpisanego w dniu 21 października 1999 r. Porozumienia Prezydenta Miasta Starachowice i Komendanta Powiatowego Policji w sprawie szczegółowych form i sposobów współpracy policji i Straży Miejskiej zostały określone płaszczyzny współdziałania obu formacji, w tym również realizacja programów prewencji kryminalnej oraz przeciwdziałania różnym formom patologii. 174

175 Poniżej zaprezentowano statystyczne zestawienie wyników z działalności Straży Miejskiej w Starachowicach za pierwsze półrocze 2010 roku. Lp. Rodzaj wykroczenia Pouczenia Mandaty Wnioski Przekazano Razem Ilość/Kwota do Sądu Policji I. Wykroczenia przeciwko: 1. Porządkowi i spokojowi publicznemu 24 2/ art Instytucjom art / Bezpieczeństwu osób i mienia 22 3/ art Bezpieczeństwu w komunikacji / art Poz Osobom art Zdrowiu art / Mieniu art Interesom konsumentów art Obyczajności art / Urządzeniom użyteczności publicznej / art I. Szkodnictwu leśnemu i ogrodowemu art II. Ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w 64 6/ gminach art. 10 ust. 2, 2a III. Prawo o miarach art. 26 ust. 1 pkt 2. IV. Ustawie o wychowaniu w trzeźwości / art. 43 ust. 1 i 2, art. 45 pkt 2. V. Ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych Art. 13 ust. 1 pkt 2, 3 VI. Innym aktom prawa miejscowego w zakresie zapewnienia spokoju i porządku publicznego OGÓŁEM / Tabela II Sprawozdanie z działalności Straży Miejskiej w Starachowicach za I-sze półrocze 2010r. (źródło: Straż Miejska w Starachowicach). 175

176 Ogólne informacje dotyczące służby patrolowej strażników rewirowych: Ilość zgłoszonych interwencji do Straży Miejskiej: Ilość interwencji podjętych przez strażników miejskich: Razem interwencji: Ilość patroli w służbie Ilość strażników Zmiana I Zmiana II Zmiana III RAZEM Tabela II Informacje dotyczące służby patrolowej strażników rewirowych w pierwszym półroczu 2010 r. (źródło: Straż Miejska w Starachowicach). Inne dane dotyczące działalności Straży Miejskiej w Starachowicach Wyniki działania Straży Miejskiej Liczba Odnaleziono pojazdów 0 Odholowano pojazdów 0 Zabezpieczono wypadków lub kolizji 0 Założono blokad na koła pojazdów 0 Pomiar prędkości przy użyciu fotoradaru 14 Kontrole posesji (sanitarno porządkowe) 95 Kontrole miejsc grupowania się osób: - legitymowanie osób w tym osób nieletnich 37 Ujawnienie osób nietrzeźwych: - odwiezionych do Izby Wytrzeźwień 22 - odwiezionych do miejsca zamieszkania 9 Tabela II Informacje dotyczące wyników działalności Straży Miejskiej w pierwszym półroczu 2010 r. (źródło: Straż Miejska w Starachowicach). 176

177 Straż Miejska w Starachowicach w I-szym półroczu 2010 roku zabezpieczała 27 różnych wydarzeń mających miejsce na terenie miasta. Były to wydarzenia typu: festyny, wydarzenia sportowe, wydarzenia kulturalne, uroczystości rocznicowe. Łącznie w zabezpieczaniu w/w wydarzeń wzięło udział 67 patroli oraz 143 funkcjonariuszy Straży Miejskiej. Podsumowanie Pomoc społeczna w Starachowicach jest realizowana głównie przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej. Zwraca dość duży odsetek mieszkańców miasta, którzy korzystają z pomocy społecznej około 10% mieszkańców, co jednak w porównaniu z rokiem 2000 ponad 15%, obrazuje spadek tej liczby. Na taki obraz wpływa zarówno migracja ze Starachowic na zewnątrz (otwarcie granic UE i w związku z tym łatwiejsza możliwość znalezienia pracy) oraz poprawa warunków materialnych osób zamieszkujących Starachowice. Ostatnie trzy lata jest to okres utrzymywania się tego wskaźnika na podobnym poziomie. Wskaźnik ten budują zarówno stali klienci pomocy społecznej, jak również osoby, które do systemu trafiły w wyniku niepowodzeń w realizacji planów życiowych, i które ten system stosunkowo szybko opuszczą. Za główny powód przyznawania pomocy należy uznać bezrobocie, długotrwałą chorobę, bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa oraz niepełnosprawność. Wskaźnik ubóstwa należy pominąć, gdyż jest on niejako pochodną wskaźnika bezrobocia i najprawdopodobniej określa on te same osoby (osoba może otrzymać wsparcie z kilku powodów). Instytucje pomocy społecznej powinny koncentrować się nad aktywizacją osób z grup bezrobocia oraz bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa. Są to te grupy osób, z którymi można prowadzić pracę socjalną i starać się włączyć w rynek pracy, w życie społeczne, itd. Często są to osoby wykluczone z rynku pracy, ale poprzez trafienie do systemu pomocy społecznej, paradoksalnie wykluczają się z życia społecznego, obywatelskiego, kulturalnego. Jest to problem nie tylko Starachowic, ale całego systemu pomocy społecznej. Wskazane by było zintensyfikowanie działań służb pomocy publicznej poprzez działania aktywizacyjne oraz wczesne i aktywne przeciwdziałanie biedzie dziedziczonej. Coraz większe możliwości i nadziej wiąże się z funkcjonowanie spółdzielni socjalnych, których próby tworzenia w Starachowicach SA jak najbardziej wskazane. Inną grupę stanowią osoby korzystające z wsparcia w wyniku choroby i niepełnosprawności. Tu niestety pomoc społeczna może jedynie tworzyć warunki i pomagać żyć w godnych warunkach. 177

178 Starachowice należy uznać za stosunkowo bezpieczne miasto, z coraz lepiej funkcjonującą Policją (coraz większa wykrywalność przestępstw) oraz z coraz większym bezpieczeństwem na drogach. Ponadto dobrze układa się współpraca gminy z KPP służby ponadnormatywne oraz należy podkreślić funkcjonowanie w mieście Straży Miejskiej. 5. OCHRONA ZDROWIA Na terenie gminy Starachowice funkcjonują następujące ośrodki opieki zdrowotnej: Powiatowy Zespół Opieki Zdrowotnej, ul. Radomska 70, Powiatowy Zakład Opieki Zdrowotnej, ul. Radomska 35, Oddział szpitalny, 9 niepublicznych zakładów opieki zdrowotnej. W zakresie ochrony zdrowia gmina realizowała w latach m.in.: - lata w oparciu o uchwałę Rady Miejskiej prowadzone były negocjacje pomiędzy Zarządem Miasta a Zarządem Powiatu na temat przejęcia przez miasto podstawowej opieki zdrowotnej, w tym Miejskiego Zakładu Opieki Zdrowotnej oraz Zakładu Opieki Zdrowotnej. Z uwagi na ograniczenia (ustawa o finansach publicznych oraz ustawa o zakładach opieki zdrowotnej) gmina jako organ nie będący organem założycielskim nie mogła udzielić pomocy finansowej zakładom opieki zdrowotnej w sposób bezpośredni. Dotychczas za kwotę ok. 499 tys. zł. (kompensata zadłużenia Invest Stara z tytułu podatku od nieruchomości) przejęto budynek przy ul. Radomskiej 35 i przekazano w użyczenie dla Zakładu Opieki Zdrowotnej. Z budżetu gminy dofinansowano również remont dachu przychodni przy ul. Kilińskiego (10 tys. zł), - lata gmina w ramach promocji zdrowego stylu życia i zapewnienia dostępności badań diagnostycznych i przesiewowych dla wszystkich mieszkańców miasta, umożliwiła i zorganizowała kilkakrotnie: 1. badania dysfunkcji słuchu, 2. badania przesiewowe schorzeń jelita grubego dla mężczyzn w wieku po 50 r.ż, 3. przeglądy stomatologiczne dla mieszkańców miasta. - W 2004 r. dofinansowano z budżetu miasta badania przesiewowe wad postawy u dzieci ze szkół podstawowych (klasy 0 III) i przedszkoli miejskich. 178

179 - lata w roku 2006 z budżetu gminy pokryto koszty badań przesiewowych wad postawy u dzieci ze szkół podstawowych. Międzyszkolny Ośrodek Gimnastyki Korekcyjnej i Kompensacyjnej przebadał uczniów w wieku 8 10 lat. Koszt ,00 zł. W ramach promocji zdrowia i zapewnienia dostępności badań diagnostycznych dla mieszkańców miasta Starachowice w latach gmina sfinansowała koszty przewozu ok. 200 kobiet do Świętokrzyskiego Centrum Onkologii w Kielcach, na bezpłatne badania mammograficzne finansowane przez NFZ w ramach programu profilaktycznego W tym samym roku Prezydent Miasta zwrócił się do Dyrektora PZOZ z propozycją rozważenia możliwości utworzenia w ramach struktur nowobudowanego szpitala w Starachowicach oddziału psychiatrycznego, ze szczególnym ukierunkowaniem jego pracy na leczenie odwykowe osób uzależnionych od alkoholu. W 2008 roku gmina sfinansowała szczepienia przeciwko pneumokokom dla 41 pięciolatków wytypowanych przez starachowickie przedszkola. Koszt ,50 zł. Uznając zasadność udzielenia pomocy dla podstawowej i specjalistycznej opieki zdrowotnej, borykającej się z ciągłym deficytem środków finansowych w 2008 r., w związku z pozytywnie zakończonym postępowaniem restrukturyzacyjnym PZOZ, Decyzją Prezydenta Miasta Znak: Fn.I.3110-U/11/2008 z dnia r., umorzyła zaległości podatkowe w podatku od nieruchomości objęte restrukturyzacją za lata w łącznej wysokości ,40 zł oraz odsetki od nieterminowych wpłat. Ponadto w stosunku do PZOZ stosowana jest ulga w postaci odraczania terminu płatności zaległości podatkowych jak i bieżących należności. - W 2009 roku gmina sfinansowała szczepienia przeciwko pneumokokom dla 26 pięciolatków wytypowanych przez starachowickie przedszkola, które ze względu na stan zdrowia nie mogły być zaszczepione w 2008 r. Koszt 7.761,00 zł. - Decyzją Prezydenta Miasta Znak: FN /8/KDU/ z dnia r. Gmina Starachowice umorzyła zaległości podatkowe w podatku od nieruchomości za lata w łącznej wysokości ,20 zł. W latach następnych w miarę posiadanych środków finansowych, planowane jest: - kontynuacja promocji zdrowego stylu życia, - kontynuacja badań diagnostycznych i przesiewowych, - aktywny udział w kampaniach społecznych, akcjach profilaktycznych, 179

180 - rozpowszechnianie idei badań profilaktycznych mających na celu zwiększenie wiedzy społeczności lokalnej na temat ich znaczenia, - w każdej szkole przejętej przez gminę jest gabinet profilaktyki medycznej. Niemniej jednak zgodnie z decyzjami NFZ jeden etat przypada na uczniów, co jest absurdalnym przepisem, gdyż na pełnoetatową opiekę pielęgniarską nie mają bowiem szans szkoły z mniejszą liczebnością uczniów. Z uwagi na fakt, iż gmina nie przejęła podstawowej opieki zdrowotnej, konieczna jest nowelizacja strategii w zakresie ochrony zdrowia. Podsumowanie nie ma w swoich zasobach podstawowej opieki zdrowotnej. Z jednej strony powoduje to brak kosztów generowanych na jej obsługę, remonty, itd., z drugiej pozbawia miasta bezpośredniego wpływu na kształtowanie infrastruktury ochrony zdrowia. Niestety opieka zdrowotna w odczuciach mieszkańców jest bardzo słabo postrzegana. Może to mieć negatywne konsekwencje dla samej gminy, gdyż mieszkańcy nie muszą kojarzyć kto w mieście odpowiada za opiekę zdrowotną. Z kolei sam gmina rok rocznie przeznacza z budżetu miasta środki na promocję zdrowego stylu życia, m.in. badania przesiewowe wad postawy u dzieci, szczepionki przeciwko pneumokokom. Ponadto gmina systematycznie umarza podatek od nieruchomości Powiatowemu Zespołowi Opieki Zdrowotnej. 180

181 III. SFERA GOSPODARCZA 1. DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA Rozwój gospodarczy oparty na tradycji oraz przemyśle i przetwórstwie przyjaznym środowisku to misja realizowana przez lokalny samorząd gospodarczy. Podstawą trwałego i harmonijnego rozwoju gospodarczego jest uruchomienie mechanizmów sprzyjających jego zdynamizowaniu. Kierunki wzrostu gospodarczego Starachowic przewidują działania w trzech płaszczyznach: zintensyfikowania współpracy ze Specjalną Strefą Ekonomiczną Starachowice, liberalizację przepisów prawa miejscowego oraz pozyskiwanie środków pozabudżetowych krajowych i unijnych. Starachowice to znaczący w województwie świętokrzyskim ośrodek administracyjny i przemysłowy. Wieloletnie tradycje przemysłu metalowego, metalurgicznego i drzewnego coraz wyraźniej ustępują bardziej zróżnicowanej gospodarce. Poza branżą samochodową i maszynową rozwijają się inne dziedziny wytwórczości, np. przetwórstwo mięsne, produkcja mebli, a także usługi transportowe, branża samochodowa i maszynowa. Dzięki dywersyfikacji przemysłowej (wejście na nowe rynki z nowymi produktami) w poszczególnych sektorach nastąpił rozwój ceramiki sanitarnej, poligrafii, elektrotechniki oraz przemysłu tekstylnego. Na dzień 31 grudnia 2010 w obrębie Starachowic funkcjonowało 4972 podmiotów gospodarczych. Na terenie miasta przeważają podmioty gospodarcze z sektora prywatnego. Największy udział w rynku w mają osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. Udział ten w 2009 roku wyniósł 77,80%. Ilość podmiotów gospodarczych według form prawnych charakteryzuje poniższe zestawienie: J. m Ogółem ogółem jedn. gosp Sektor publiczny podmioty gospodarki narodowej ogółem jedn. gosp państwowe i samorządowe jednostki prawa budżetowego jedn. gosp przedsiębiorstwa państwowe jedn. gosp spółki prawa handlowego jedn. gosp spółki handlowe jedn. gosp Sektor prywatny 181

182 podmioty gospodarki narodowej ogółem jedn. gosp zakłady osób fizycznych prowadzących działalność jedn. gosp gospodarczą osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą jedn. gosp spółki prawa handlowego jedn. gosp spółki handlowe jedn. gosp spółki prawa handlowego z udziałem kapitału jedn. gosp zagranicznego spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego jedn. gosp spółdzielnie jedn. gosp fundacje jedn. gosp stowarzyszenia i organizacje społeczne jedn. gosp Tabela III.1-1 Ilość podmiotów gospodarczych wg form własności w latach (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS, stan na ). Biorąc pod uwagę strukturę branż, zdecydowanie przeważa sekcja Handel hurtowy i detaliczny 35%, następnie sekcja Przemysł oraz Budownictwo łącznie ok. 24%. Charakterystykę ilości podmiotów gospodarczych oraz ich udział procentowy w podziale na poszczególne branże w latach zarejestrowane w REGON wg PKD prezentują poniższe zestawienia: Wyszczególnienie Jednostki zarejestrowane ogółem: 182 Lata ilość % ilość % ilość % ilość % ilość % ilość % rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo 31 0,6 31 0,6 30 0,6 30 0,6 28 0,6 34 0,7 rybactwo ,9 górnictwo 4 0,1 4 0,1 4 0,1 4 0,1 5 0,1 5 0,1 przetwórstwo przemysłowe , , , ,3 wytwarzanie, zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę 7 0,1 7 0,1 7 0,1 7 0,1 9 0,2 11 0,2 budownictwo 440 8, , , , ,1 handel hurtowy i detaliczny naprawa pojazdów samochodowych, motocykli oraz , , , , , ,0 artykułów użytku osobistego i domowego hotele i restauracje 146 2, , , , , ,5 transport, gospodarka magazynowa i łączność , , , , ,6 pośrednictwo finansowe 246 4, , , , , ,5

183 obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej , , , , ,1 administracja publiczna i obrona narodowa, obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i 16 0,3 16 0,3 16 0,3 16 0,3 16 0,3 15 0,3 powszechne ubezpieczenie zdrowotne edukacja 99 1, ,1 ochrona zdrowia i pomoc społeczna , , , , ,3 działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna, pozostała , , , ,2 Tabela III.1-2 Ilość podmiotów gospodarczych w podziale na poszczególne branże w latach zarejestrowane w REGON wg PKD w latach (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS, stan na ). Starachowice mają szansę stać się w niedalekiej przyszłości jednym z bardziej atrakcyjnych pod względem gospodarczym obszarów w województwie świętokrzyskim. Inwestorzy mogą tu liczyć na korzystne warunki inwestowania, pełną informację i życzliwość władz samorządowych. Już dziś kilka firm ze Starachowic i okolicy zostało laureatami na krajowym rynku. W prestiżowym rankingu Gazele Biznesu wyróżnione zostały m.in. lokalne firmy: Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o., Fabryka Mebli A i B Sp. z o.o., Cerrad Sp. z o.o., Cersanit II S.A., Tartak Starachowice Sp. z o.o., Odlewnie Polskie S.A., Matrans S.A., Ekomedia Sp. z o.o., Przedsiębiorstwo Topienia Bazaltu Sp. z o.o., Poligrafia Bis Sp. z o.o., Zębiec SA. Część z tych podmiotów została wyróżniona przez władze miasta na zorganizowanej Gali Samorządowej 2006 otrzymując nagrodę Prezydenta Miasta. Ważnym czynnikiem wpływającym na atrakcyjność inwestycyjną miasta jest Specjalna Strefa Ekonomiczna Starachowice Specjalna Strefa Ekonomiczna Starachowice Specjalna Strefa Ekonomiczna Starachowice została ustanowiona rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 9 września 1997r. Strefa będzie funkcjonować zgodnie z rozporządzeniem do 31 grudnia 2020r. Podstawowe cele powołania Strefy: zagospodarowanie istniejącego majątku przemysłowego i infrastruktury w istniejących i nowych branżach produkcyjnych poprzez aktywizację w województwie potencjału technicznego oraz poprzez transfer nowoczesnej techniki, 183

184 wsparcie funkcjonujących na terenie województwa podmiotów gospodarczych poprzez utworzenie możliwości kooperacyjnych z podmiotami działającymi w strefie, złagodzenie poziomu bezrobocia występującego w regionie. Atuty: długie tradycje przemysłowe, możliwość pozyskania wykwalifikowanej kadry pracowniczej, uzbrojone w niezbędną infrastrukturę techniczną tereny strefy, zadowalający stan dróg dojazdowych, urząd celny na terenie Starachowic, dobrze rozwinięty system bankowy. Plan rozwoju strefy zakłada preferowanie działalności produkcyjnej, szczególnie w takich dziedzinach jak: przemysł mechaniki precyzyjnej, przemysł motoryzacyjny, przemysł metalurgiczny, przemysł elektroniczny, przetwórstwo drewna, przemysł materiałów budowlanych, przemysł chemiczny, przemysł ceramiczny, przetwórstwo spożywcze, inne pochodne do ww. branż. Tereny inwestycyjne: Od 30 stycznia 2010 r. SSE Starachowice zajmuje łącznie powierzchnię 595,8087 ha i jest zagospodarowana w około 62 %. Szczegółowe zagospodarowanie SSE w podstrefach przedstawia się następująco: 184

185 Tabela III Zagospodarowanie SSE Starachowice - stan na r. (źródło: Tereny strefy są dobrze wyposażone w infrastrukturę techniczną. Dostępne są m.in. energia elektryczna, gaz, energia cieplna, woda do celów przemysłowych i socjalnych, sieć odprowadzania ścieków, sieć telekomunikacji stacjonarnej, dobrze rozwinięty system dróg wewnętrznych umożliwiający dojazd do obiektów zlokalizowanych na terenie strefy. Tereny oferowane inwestorom obejmują zarówno obszary zabudowane obiektami przemysłowymi - hale produkcyjne, budynki magazynowe, biurowe - jak też obszary wyposażone w infrastrukturę techniczną, ale bez budynków. W trakcie negocjacji inwestor dokonuje wyboru konkretnego terenu pod potrzeby planowanej inwestycji. SSE Starachowice S.A. dokonuje wydzielenia nieruchomości zgodnie z potrzebami konkretnego inwestora. Ulgi i Preferencje Przedsiębiorcom prowadzącym działalność gospodarczą na terenie SSE Starachowice na podstawie zezwolenia przysługuje zwolnienie od podatku dochodowego z tytułu: lub określonych w zezwoleniu wydatków inwestycyjnych - do 70 % łącznych wydatków inwestycyjnych, 185

186 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego określonego w zezwoleniu poziomu zatrudnienia - do 70 % poniesionych dwuletnich kosztów pracy. Wielkość dochodu podlegającego zwolnieniu od podatku oblicza się indywidualnie, dla każdego przedsiębiorcy, uwzględniając założone przez niego parametry planowanej działalności oraz maksymalną intensywność pomocy regionalnej przysługującej w Regionie, w którym ustanowiono strefę. Minimalna wysokość nakładów inwestycyjnych wynosi EURO. Prowadzenie działalności na terenie Specjalnej Strefy Ekonomicznej Starachowice wymaga zezwolenia, którego udziela Zarządzający strefą z upoważnienia ministra właściwego do spraw gospodarki. Efekty funkcjonowania Wg stanu na 30 września 2010 r. aktywnych było 69 zezwoleń, w tym 57 przedsiębiorców zatrudnia 2914 pracowników, co na poszczególne podstrefy z uwzględnieniem zrealizowanych inwestycji przekłada się następująco: Tabela III Realizacja zezwoleń - stan na r. (źródło: _funkcjonowania.) 186

187 Jednocześnie należy zauważyć, iż liczba faktycznie zatrudnionych osób łącznie w ciągu 10 ostatnich lat wyniosła 20% więcej od liczby planowanej przez podmioty gospodarcze posiadające zezwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej w SSE miejsc pracy. Wykres III Miejsca pracy lata stan na r. (źródło: Podobnie, od roku 1998 r. wartość zrealizowanych inwestycji w stosunku do deklarowanych była o 109,65 mln. EUR większa. 187

188 Wykres III Inwestycje lata stan na r. - stan na r. (źródło: strona Z kolei ilość wydanych zezwoleń na prowadzenie działalności w Specjalnej Strefie Ekonomicznej na przestrzeni 13 lat jej funkcjonowania przedstawia się następująco: Wykres III Ilość wydanych zezwoleń w poszczególnych latach - stan na r. (źródło: 188

189 1.2. Instytucje wspierające działalność gospodarczą W mieście Starachowice funkcjonuje wiele instytucji wspierających rozwój gospodarki. Do najważniejszych zaliczyć można: Fundacja Agencja Rozwoju Regionalnego w Starachowicach Cele i założenia: Miasto Starachowice, podobnie jak wiele regionów Polski, wraz z transformacją ustrojowosystemową stanęło wobec poważnego kryzysu gospodarczego. Szansą na wydobycie się z kryzysu było maksymalne wsparcie i pobudzanie mechanizmów gospodarki wolnorynkowej opartej głównie na powstawaniu małych, średnich przedsiębiorstw i wsparciu rozwoju drobnej, zróżnicowanej przedsiębiorczości. W odpowiedzi na zaistniałą sytuację w 1992 r. z inicjatywy ówczesnego Prezydenta Miasta dr inż. Grzegorza Walendzika powstała Fundacja Agencja Rozwoju Regionalnego w Starachowicach. Fundatorem było miasto Starachowice z kapitałem założycielskim w kwocie 100 mln starych złotych. W pierwszych latach działalności Fundacja stała się podmiotem odpowiedzialnym za realizację Programu Inicjatyw Lokalnych (PIL) w mieście. W ramach realizacji tego projektu Fundacja uzyskiwała środki finansowe Komisji Wspólnot Europejskich w ramach programu PHARE. W tym czasie kosztem 650 tys. EUR zrealizowano osiem projektów lokalnych, które za główny cel miały łagodzenie skutków bezrobocia i wzbudzanie lokalnej przedsiębiorczości. W strukturach organizacyjnych Fundacji od 1994 r. rozpoczął działanie Fundusz Poręczeń Kredytowych i Wspierania Finansowego FUNDSTAR o zasięgu regionalnym. Głównym celem działalności Funduszu było ułatwianie dostępu małym i średnim przedsiębiorstwom do zewnętrznych źródeł finansowania, najczęściej kredytów i pożyczek na działalność gospodarczą, oferowanych przez banki i inne instytucje finansujące. Od początku istnienia misją Fundacji, która nie uległa zmianie, jest tworzenie korzystnych warunków do gospodarczego i społecznego rozwoju w mieście i regionie świętokrzyskim. Główne działania Fundacji skupione są na zwalczaniu bezrobocia oraz wspieraniu mikro, małych i średnich przedsiębiorstw poprzez dostarczenie im wysokiej jakości kompleksowych usług, 189

190 a przez to lepsze przygotowanie ich do standardów istniejących w Unii Europejskiej. Działania te są w szczególności realizowane poprzez świadczenie usługi: szkoleniowej, informacyjnej, doradczej, proinnowacyjnej, projektowej (opracowywanie i wdrażanie projektów) oraz poręczycielskiej realizowanej przez Fundusz Poręczeń Kredytowych i Wspierania Finansowego FUNDSTAR, a od niedawna również pożyczkowej realizowanej przez Fundusz Pożyczkowy FUNDSTAR 2. Poniżej opisano najważniejsze kierunki działań Fundacji: Funduszu Poręczeń Kredytowych i Wspierania Finansowego FUNDSTAR Głównym celem działalności Funduszu jest udzielanie podmiotom gospodarczym pożyczek na rozpoczęcie lub rozwinięcie działalności gospodarczej. Projekty gospodarcze realizowane w oparciu o nie służyć mają realizacji priorytetów rozwoju lokalnego, w tym przede wszystkim powodujących tworzenie nowych miejsc pracy na terenie powiatu starachowickiego. Pożyczka może być udzielona wyłącznie małemu przedsiębiorcy, spełniającego kryteria określone w Załączniku I do Rozporządzenia Komisji (WE) Nr 800/2008 z dnia 6 sierpnia 2008 r. (Dz. Urz. UE L 214 z ), który posiada siedzibę, a w przypadku osoby fizycznej adres zamieszkania lub adres głównego miejsca wykonywania działalności, na terenie powiatu starachowickiego. Pożyczka nie może być udzielona przedsiębiorcy znajdującemu się w trudnej sytuacji finansowej w rozumieniu przepisów rozdziału 2.1 Wytycznych Wspólnoty dotyczących pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw (Dz. Urz. WE C 244 z r.) lub znajdujących się w okresie restrukturyzacji przeprowadzonej z wykorzystaniem pomocy publicznej. Pożyczka może być udzielona z przeznaczeniem na: zakup, budowę, rozbudowę lub modernizację obiektów produkcyjno-usługowo-handlowych, zakup maszyn, urządzeń, aparatów, wyposażenia oraz ręcznych narzędzi pracy, w tym również zakup środków transportu bezpośrednio związanych z celem realizowanego przedsięwzięcia, zakup materiałów i surowców do produkcji, usług oraz zakup towarów handlowych, zakup wartości niematerialnych i prawnych związanych z realizowanym przedsięwzięciem. 190

191 Usługa informacyjna Punkt Konsultacyjny Usługa informacyjna to podstawowe działanie Fundacji. Jej świadczenie w ramach Krajowego Systemu Usług (KSU) zaczęło się w latach , kiedy to Fundacja realizowała projekt pod nazwą Punkt Konsultacyjno-Doradczy. Celem tego projektu było ułatwienie małym i średnim przedsiębiorcom oraz osobom podejmującym działalność gospodarczą dostępu do podstawowych usług doradczych i informacyjnych związanych z prowadzenie działalności gospodarczej. Bezpłatne dla zainteresowanych porady współfinansowane były przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości. W latach Fundacja realizowała kolejny projekt przeznaczony dla małych i średnich przedsiębiorstw pod nazwą Punkt Konsultacyjny. W ramach tego projektu specjaliści świadczyli w Starachowicach, Skarżysku-Kamiennej i Ostrowcu Świętokrzyskim usługi informacyjne z zakresu prawa, marketingu i finansów. Od 2009 r. świadczy również usługi informacyjne na terenie województwa mazowieckiego w Szydłowcu, Lipsku i Iłży (wcześniej w Przysusze). Konsultanci świadczą bezpłatne usług informacyjne dla przedsiębiorców i osób zamierzających rozpocząć działalność gospodarczą. Usługa szkoleniowa Od roku 2000 Fundacja posiada akredytację Krajowego Systemu Usług (KSU) na świadczenie usług szkoleniowych. Obecnie opierają się one na standardach normy PN-EN ISO 9001:2001. Dbałość o zapewnienie profesjonalnej kadry szkoleniowej oraz stosowanie wysokich standardów wymiernie przekłada się na zadowolenie zdecydowanej większości klientów korzystających z oferty Fundacji. Współpraca ze specjalistami różnych dziedzin w całym kraju oraz monitorowanie potencjalnych potrzeb na rynku usług szkoleniowych warunkują dużą elastyczność tej instytucji i pozwalają na szybkie reagowanie na potrzeby szkoleniowe coraz bardziej wymagających klientów. W ofercie tej można znaleźć szeroką gamę usług, między innymi kursy językowe, szkolenia specjalistyczne, np. spawalnictwo, technologia robót wykończeniowych, grafika komputerowa, technologia IP oraz szkolenia z zakresu zarządzania jakością np. system HACCP, czy też o charakterze interdyscyplinarnym jak kurs dla kandydatów na członków rad nadzorczych spółek z udziałem Skarbu Państwa oraz wiele innych. 191

192 Fundacja jest także przygotowana do organizacji szkoleń o tematyce wyspecyfikowanej przez klienta. Jej pracownicy dokładają wszelkich starań, aby korzystający z ich usług byli na bieżąco informowani o nowych produktach Fundacji. Poza organizacją własnych szkoleń Fundacja angażuje się także w ułatwianie dostępu małym i średnim przedsiębiorcom do szkoleń organizowanych w ramach programów dotowanych ze środków Unii Europejskiej. Usługa doradcza Fundacja świadczy specjalistyczne doradztwo w następujących dziedzinach: finanse: analiza i ocena kondycji finansowej przedsiębiorstwa, ocena i ulepszanie systemów kosztów, pomoc w zarządzaniu płynnością, określanie zdolności kredytowej i inwestycyjnej, marketing: analiza i przygotowanie planów marketingowych marketing mix, planowanie i zarządzanie: zasobami ludzkimi, finansami, zarządzanie strategiczne, poprawa jakości. Złożone doradztwo specjalistyczne może być świadczone przez ekspertów zewnętrznych współpracujących z Fundacją. Usługa opracowywania i wdrażania projektów Jest to niezwykle cenna usługa wychodząca naprzeciw potrzebom przedsiębiorców. Od momentu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej otworzyły się, w większym niż dotychczas zakresie, możliwości dofinansowania doradztwa i inwestycji. Fundacja posiada doświadczenie w opracowywaniu wniosków zapoczątkowane już od programów przedakcesyjnych PHARE czy SAPARD. Wielu przedsiębiorców skorzystało także z usług Fundacji przy programach z lat , do których należały: Sektorowy Program Operacyjny Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw (SPO- WKP), Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich (SPO-RZL), Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora Żywnościowego oraz Rozwój Obszarów Wiejskich (SPO-ROL), Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego (ZPORR). Obecnie przedsiębiorcy korzystają z programów na lata , wśród których są m.in.: Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego (RPOWŚ), Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka (POIG), a także Program Operacyjny Kapitał Ludzki (POKL). 192

193 W każdym z wyżej wymienionych programów przedsiębiorcy mogą uzyskać w Fundacji: prostą pomoc doradczą z zakresu zasad kwalifikowalności, wyboru odpowiedniego programu i działania, pomoc specjalistyczną w celu opracowania wniosku o dotację, nadzór nad prawidłowym przebiegiem umowy, pomoc w rozliczaniu końcowym projektów. Usługa proinnowacyjna Fundacja wykonuje następujące usługi: 1. podstawowe diagnoza potrzeb technologicznych, 2. promocje technologiczne i rozwiązania organizacyjne, 3. specjalistyczne: o audyt technologiczny i wynikające z niego zapytanie technologiczne lub oferta technologiczna, o inne na życzenie klienta. Złożone usługi proinnowacyjne mogą być świadczone przez ekspertów zewnętrznych współpracujących z Fundacją. Należy podkreślić, iż zakres usług oferowanych przez Fundację Agencja Rozwoju Regionalnego w Starachowicach jest stale rozszerzany w zależności od zapotrzebowania firm działających na terenie powiatu starachowickiego i w regionie. Regionalna Izba Gospodarcza Regionalna Izba Gospodarcza jest organizacją typu non-profit, niezależną od władz publicznych oraz apolityczną, zrzeszającą na zasadzie dobrowolności podmioty gospodarcze. W 1994 roku z inicjatywy pięćdziesięciu podmiotów gospodarczych działających na terenie miasta i okolicznych gmin powstała Regionalna Izba Gospodarcza w Starachowicach. Osobowość prawną zyskała na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w Kielcach z dnia 3 marca 1994 r. Siedzibą Regionalnej Izby są Starachowice. Z tego powodu wśród jej członków dominują firmy z powiatu starachowickiego. Izba 193

194 zrzesza niemal wszystkie wiodące podmioty gospodarcze z branży metalowej, motoryzacyjnej, spożywczej, drzewnej, budowlanej i transportowej. Działalność Izby: reprezentowanie i ochrona interesów gospodarczych członków Izby, propagowanie i wspieranie przedsiębiorczości jako podstawy rozwoju ekonomicznego regionu, integracja lokalnego środowiska gospodarczego, przekazywanie i koordynacja przepływu informacji gospodarczej, organizowanie szkoleń i seminariów, inspirowanie i rozwijanie współpracy gospodarczej z innymi regionami kraju oraz zagranicznymi organizacjami o podobnym profilu działalności, reprezentowanie członków Izby wobec organów samorządu lokalnego i administracji państwowej, prowadzenie Starachowickiego Inkubatora Przedsiębiorstw. Akademia Przedsiębiorczości Sp. z o.o. Akademia Przedsiębiorczości Sp. z o.o. jest instytucją szkoleniową istniejącą na rynku od 1996 roku. Przedmiotem działalności jest kształcenie ustawiczne osób dorosłych, pośrednictwo pracy, doradztwo zawodowe, doradztwo personalne, poradnictwo psychologiczne oraz aktywizacja zawodowa. Głównymi odbiorcami usług są pracownicy oraz kadry kierownicze firm, instytucji i urzędów, osoby bezrobotne, niepełnosprawne oraz zagrożone wykluczeniem społecznym. Działalność Akademii realizowana jest poprzez projekty współfinansowane ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego, usługi szkoleniowe i doradcze oraz na zlecenie, na terenie całego kraju i zagranicą. 194 wykonywane w systemie otwartym Akademia posiada wpis do Rejestru Jednostek Szkoleniowych nr 2.26/00001/2004 oraz Certyfikaty Agencji Zatrudnienia w zakresie pośrednictwa pracy na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, Agencji Doradztwa Personalnego oraz Agencji Poradnictwa Zawodowego. Partnerem strategicznym Akademii jest jedna z największych instytucji szkoleniowych w Niemczech: Berufliche Fortbildungszentren der Bayerischen Wirtschaft ggmbh München (Centra Ustawicznego Kształcenia Zawodowego Gospodarki Bawarskiej Spółka z o.o. użyteczności publicznej).

195 Główne atuty to: wieloletnie doświadczenie, gwarancja jakości - poświadczona międzynarodowym certyfikatem jakości ISO 9001:2000 oraz uzyskaniem Akredytacji Świętokrzyskiego Kuratora Oświaty, sprawdzeni trenerzy, wysoka jakość usług w przystępnej cenie, otwartość i kompleksowość Podmioty z III sektora Trzeci sektor to nazwa, której używa się wobec ogółu organizacji pozarządowych. Określenie to, przeniesione z języka angielskiego, nawiązuje do podziału dzielącego aktywność społecznogospodarczą nowoczesnych państw demokratycznych na trzy sektory. Według tej typologii pierwszy sektor to administracja publiczna, określana też niekiedy jako sektor państwowy. Drugi sektor to sfera biznesu, czyli wszelkie instytucje i organizacje, których działalność jest nastawiona na zysk, nazywany też sektorem prywatnym. Trzeci sektor to ogół prywatnych organizacji, działających społecznie i nie dla zysku, czyli organizacje pozarządowe (organizacje non-profit). Określenie organizacje pozarządowe akcentuje niezależność tych organizacji od administracji (rządu). Z kolei nazwa non-profit odróżnia je od organizacji drugiego sektora i podkreśla, że ich działalność nie jest nastawiona na zysk. Organizacje te określa się też czasem jako wolontarystyczne, gdyż ich działalność jest w znacznym stopniu oparta na działaniu ochotników, czyli wolontariacie. Inna nazwa stosowana wobec tych organizacji to organizacje społeczne lub organizacje użyteczności publicznej. Te sformułowania podkreślają, że aktywność tych organizacji jest najwyraźniejsza w dziedzinie ochrony zdrowia, szeroko rozumianej pomocy społecznej, akcji charytatywnych i edukacji, czyli krótko mówiąc w działaniu dla dobra publicznego. Ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie z 2003 roku wprowadziła pojęcie organizacji pożytku publicznego w odniesieniu do organizacji, które prowadzą działalność społecznie użyteczną w sferze zadań publicznych określonych w tej ustawie. Coraz popularniejsza staje się jeszcze inna, międzynarodowa nazwa określająca organizację pozarządową: NGO, będąca skrótem angielskiego non-governmental organization (w odniesieniu do ogółu organizacji: NGOs). W Polsce podstawowymi formami prawnymi prowadzenia działalności społecznej są stowarzyszenia i fundacje. 195

196 Na terenie powiatu starachowickiego działają liczne stowarzyszenia rejestrowe i stowarzyszenia kultury fizycznej. Poniżej zaprezentowano szczegółowe dane w zestawieniach tabelarycznych: Stowarzyszenia Rejestrowe Lp. Nazwa stowarzyszenia Adres Obszary funkcjonowania organizacji Robotnicze Stowarzyszenie Twórców Kultury w Starachowicach ul. Leśna Starachowice 2. Klub Inteligencji Katolickiej w Starachowicach ul. Św. Barbary Starachowice Upowszechnianie i rozwój amatorskiej twórczości artystycznej, tworzenie warunków do rozwijania i pogłębiania warsztatu twórczego artystów - amatorów, promowanie ich dorobku twórczego wśród społeczeństwa, szczególnie w dziedzinie fotografii, grafiki, rysunku, malarstwa olejnego i rzeźby a także tkactwa artystycznego. Nauka, szkolnictwo wyższe, edukacja, oświata i wychowanie. 3. Polskie Towarzystwo Turystyczno Krajoznawcze w Starachowicach 4. Polskie Towarzystwo Turystyczno Krajoznawcze Oddział Międzyszkolny w Starachowicach ul. Tadeusza Krywki Starachowice ul. Kielecka Starachowice 196 Krzewienie turystyki i krajoznawstwa oraz aktywnych form wypoczynku dzieci i młodzieży, szczególnie w postaci wędrownictwa indywidualnego i grupowego, organizacji rajdów, złazów, zlotów, spływów, rejsów oraz kolonii i obozów. Podtrzymywanie tradycji narodowej, pielęgnowania polskości oraz rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej, w tym poprzez współdziałanie z towarzystwami i organizacjami skupiającymi i opiekującym się Polakami oraz dziedzictwem kultury polskiej za granicą. Nauka, edukacja, oświata i wychowanie dzieci i młodzieży, szczególnie poprzez kształtowanie postaw społecznych, upowszechniania wiedzy o przeszłości, współczesności i perspektywach rozwoju Polski, szerzenia kultury turystyki i zapoznania z poznawczymi, wypoczynkowymi i zdrowotnymi walorami. Krzewienie turystyki i krajoznawstwa oraz aktywnych form wypoczynku dzieci i młodzieży, szczególnie w postaci wędrownictwa indywidualnego i grupowego, organizacji rajdów, złazów, zlotów, spływów, rejsów oraz kolonii i obozów.

197 5. Starachowickie Stowarzyszenie Inicjatyw Lokalnych w Starachowicach 6. Stowarzyszenie Nauczycieli Zdrowa Szkoła w Starachowicach ul. Radomska Starachowice ul. Konstytucji 3 Maja Starachowice 7. Klub Abstynenta Nadzieja w Starachowicach ul. Janka Krasickiego Starachowice (od r. ) Podtrzymywanie tradycji narodowej, pielęgnowania polskości oraz rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej, w tym poprzez współdziałanie z towarzystwami i organizacjami skupiającymi i opiekującym się Polakami oraz dziedzictwem kultury polskiej za granicą. Nauka, edukacja, oświata i wychowanie dzieci i młodzieży, szczególnie poprzez kształtowanie postaw społecznych, upowszechniania wiedzy o przeszłości, współczesności i perspektywach rozwoju Polski, szerzenia kultury turystyki i zapoznania z poznawczymi, wypoczynkowymi i zdrowotnymi walorami. Integrowanie środowiska społecznego Starachowic. Pobudzanie lokalnych inicjatyw społecznych i gospodarczych. Promowanie Starachowic w kraju i za granicą jako atrakcyjnego miejsca inwestycji i przedsięwzięć turystycznych. Oddziaływanie na miejscowe władze i instytucje życia społecznego i gospodarczego w celu podnoszenia prestiżu miasta. Upowszechnianie i propagowanie zdrowego stylu życia wśród dzieci i młodzieży. Profilaktyka i edukacja w zakresie uzależnień i AIDS. Psychoedukacja nauczycieli i rodziców w celu doskonalenia praktycznych umiejętności psychologicznych i wychowawczych. Upowszechnianie i propagowanie wśród młodzieży i dorosłych zasad współżycia w społeczeństwie demokratycznym. Głównym celem klubu jest rehabilitacja osób po leczeniu odwykowym, utrzymanie abstynencji. Prowadzone są grupy wstępne dla osób uzależnionych. 8. Stowarzyszenie Pomoc Rodzinie Dysfunkcyjnej Przystań ul. Stefana Żeromskiego Starachowice 197 Powszechne uświadamianie istnienia problemu przemocy i maltretowania rodziny. Organizowanie sprawnej sieci interwencji dla osób znajdujących się w sytuacji kryzysowej. Prowadzenie punktu interwencji kryzysowej dla ofiar przemocy i ich rodzin. Wprowadzanie skutecznych metod postępowania, przyczyniających się do ochrony rodzin przed ich krzywdzeniem.

198 9. Towarzystwo Przyjaciół Starachowic w Starachowic 10. Stowarzyszenie Nauczycieli CNC i CAD/CAM w Starachowicach 11. Starachowickie Towarzystwo Wędkarskie Kleń w Starachowicach 12. Stowarzyszenie Demokracja i Rozwój w Starachowicach 13. Stowarzyszenie Kupców Starachowickich Targowiska Manhatan ul. Radomska Starachowic ul. Władysława Rogowskiego Starachowic ul. Marszałka Piłsudskiego Starachowice ul. Tadeusza Krywki Starachowice ul. Wojska Polskiego Starachowice 198 Utworzenie zespołów interwencyjnych do rozpoznawania zjawiska oraz działania terapeutyczne, zmierzające do minimalizacji skutków patologii rodzinnej. Organizacja i finansowanie kursów i szkoleń dla osób realizujących cele Stowarzyszenia. Popularyzacja wiedzy o mieście, szukania śladów jego przeszłości. Służą temu coroczne organizowane Turnieje Wiedzy o Starachowicach i regionie wśród młodzieży szkół podstawowych i ponadpodstawowych (gimnazjalnych i licealnych). Celem Stowarzyszenia jest podnoszenie jakości kształcenia w zakresie CNC (ang. Computerized Numerical Control - komputerowe sterowanie urządzeń numerycznych) i CAD/CAM (ang. (computer-aided design and computeraided manufacturing system programowania do obsługi m. inn. frezarek, tokarek, obrabiarek) oraz udzielanie wszechstronnej pomocy nauczycielom poprzez doskonalenie ich w stosowaniu najnowszych technik z tej dziedziny. Organizowanie indywidualnej i zbiorowej rekreacji wędkarskiej. Organizowanie zawodów i imprez wędkarskich. Propagowanie wędkarstwa i innych form wypoczynku i rekreacji. Nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów pomiędzy różnymi środowiskami społecznymi, zawodowymi i gospodarczymi w Polsce i innych krajach. Popularyzowanie kultury państw obcych. Propagowanie idei społeczeństwa obywatelskiego oraz zasad gospodarki rynkowej. Wspieranie i rozwijanie przedsiębiorczości. Organizacja pomocy społecznej. Niwelowanie różnic między wsią i miastem. Popieranie inicjatyw służących ochronie środowiska. Współpraca z instytucjami o zbliżonych celach. Obrona praw kupców. Przeciwdziałanie bezrobociu, rozwój gospodarczy. Działalność wspomagająca rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości.

199 14. Stowarzyszenie Psochoprofilaktyki Szkolnej Spójrz Inaczej w Starachowicach 15. Starachowickie Stowarzyszenie Mieszkańców Wspólnota w Starachowicach 16. Starachowicki Klub Amazonek w Starachowicach ul. Konstytucji 3 Maja Starachowice Aleja Armii Krajowej 4/ Starachowice ul. Tadeusza Krywki Starachowice 17. Zrzeszenie Kupców Polskich w Starachowicach ul. Marszałka Piłsudskiego Starachowice 18. Stowarzyszenie Dolina Kamiennej w Starachowicach ul. Konstytucji 3 Maja Starachowice 199 Propagowanie upowszechnianie i wdrażanie Programu Zajęć, Wychowawczo-Profilaktycznych "Spójrz inaczej". Edukacja społeczna w zakresie uzależnień. Psychoedukacja w zakresie rozwoju seksualnego i profilaktyki AIDS. Edukacja w zakresie zjawiska agresji i przemocy w szkole i rodzinie oraz realizacja zadań związanych z pomocą ofiarom przestępstw. Edukacja w zakresie ochrony środowiska i ekologii. Współpraca ze szkołami i instytucjami opiekuńczo-wychowawczymi na rzecz organizacji czasu wolnego dzieci i młodzieży, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci i młodzieży zagrożonych marginalizacją. Pomoc w tworzeniu, finansowaniu i prowadzeniu ognisk wychowawczych, świetlic, czy też innych form opieki nad dzieckiem. Rozwiązywanie problemów ekonomicznych, technicznych, organizacyjnych i prawnych związanych z zarządzaniem i administrowaniem nieruchomościami. Celem działania Klubu jest wszechstronna pomoc kobietom przed i po operacji nowotworu piersi, ułatwianie im powrotu do zdrowia i normlanego życia, powrotu do pracy. Grupy wsparcia dla kobiet po masketomii, rehabilitacja fizyczna dla członkiń i w siedzibie Klubu, oraz rehabilitacja psychiczna, seanse indywidualne, profilaktyczne badania piersi kobiet na terenie gmin Wąchock, Pawłów, Mirzec, Brody. Przeciwdziałanie bezrobociu, rozwój gospodarczy. Działalność wspomagająca rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości. Rozwój i promocja Regionu. Wspieranie inicjatyw pro europejskich. Działania na rzecz wzrostu bezpieczeństwa publicznego. Przeciwdziałanie przejawom patologii społecznej. Promocja aktywnego i zdrowego stylu życia. Umacnianie rodziny i życia rodzinnego. Wspieranie organizacji młodzieżowych.

200 19. Stowarzyszenie Inicjatyw Kulturalnych Ataraksja w Starachowicach 20. Stowarzyszenie Pomocy Osobom Uzależnionym od Alkoholu Szansa w Starachowicach ul. Na Szlakowisku 9/ Starachowice ul. Ostrowiecka Starachowice Ochrona dziedzictwa kulturowego. Odnowa zabytków. Podejmowanie inicjatyw w zakresie rozwoju oświaty, kultury i nauki, turystyki i kultury fizycznej. Podejmowanie działań na rzecz ochrony środowiska naturalnego. Wspieranie inicjatyw związanych z ochroną praw konsumenta. Współdziałanie z organami administracji publicznej w dziedzinie obronności terytorialnej. Podejmowanie i wspieranie aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu. Wpływanie na rozwój samorządności lokalnej. Kultura, sztuka, ochrona dóbr kultury i dziedzictwa narodowego. Przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, działalność wspierająca. Pomoc społeczna, w tym pomoc rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywanie ich szans. Ochrona i promocja zdrowia. 21. Stowarzyszenie Bezpieczny Powiat Starachowicki w Starachowicach 22. Stowarzyszenie Promocji Talentów przy Młodzieżowym Domu Kultury w Starachowicach 23. Stowarzyszenie Przyjaciół Big Bandu Juniors Band w Starachowicach 24. Stowarzyszenie Promocji Tańca i Muzyki Mi M w Starachowicach 25. Unia Kupców i Producentów Rynkowych w Starachowicach Aleja Armii Krajowej Starachowice ul. Leśna Starachowice ul. Leśna Starachowice ul. Radomska Starachowice ul. Józefa Krzosa Starachowice 200 Działania w zakresie bezpieczeństwa i porządku publicznego, poprawy bezpieczeństwa w ruchu drogowym oraz przeciwdziałania patologiom społecznym. Pomoc ofiarom wypadków i kolizji drogowych. Pomoc ofiarom przestępstw z użyciem przemocy. Edukacja obywateli w zakresie bezpieczeństwa. Działania w zakresie wychowania oraz wypoczynku dzieci i młodzieży. Promocja i organizacja wolontariatu. Wspomaganie rozwoju wspólnot społeczności lokalnych. Działania na rzecz integracji europejskiej oraz rozwijania kontaktów ze społeczeństwami. Nauka, kultura, ekologia. Nauka, szkolnictwo wyższe, edukacja, oświata i wychowanie. Kultura, sztuka, ochrona dóbr kultury i dziedzictwa narodowego. Kultura, sztuka, ochrona dóbr kultury i dziedzictwa narodowego. Kultura, sztuka, ochrona dóbr kultury i dziedzictwa narodowego. Integrowanie społeczności kupców, rozwijanie polskiego handlu, ochrona

201 26. Klub Eupropejski Młodzi Europy w Starachowicach 27. Fundacja Kultury Regionalnej Radostowa im. Stefana Żeromskiego w Starachowicach 28. Ochotnicza Straż Pożarna os. Majówka w Starachowicach 29. Stowarzyszenie Słoneczna Integracja w Starachowicach 30. Stowarzyszenie Promocji Nauczycielskiego Chóru CONCENTUS w Starachowicach 31. Związek Ochotniczych Straży Pożarnych RP w Starachowicach ul. Szkolna Starachowice ul. Tadeusza Krywki Starachowice ul. Józefa Krzosa Starachowice Aleja Armii Krajowej Starachowice ul. Partyzantów 1a Starachowice ul.józefa Krzosa Starachowice 201 miejsc pracy dla kupców, wspieranie działań mających na celu ich rozwój. Kultura, sztuka, ochrona dóbr kultury i dziedzictwa narodowego. Organizowanie okazjonalnych imprez artystycznych (wystawy, koncerty, konkursy, plenery, rajdy, spotkania literackie). Organizowanie bądź współorganizowanie cyklicznych imprez artystycznych: a) Ogólnopolskiego Konkursu Literackiego im. Leopolda Staffa (marzecpaździernik), b) Rajdu Literackiego śladami Pisarzy Ziemi Świętokrzyskiej' (lipiec, wrzesień), c) Salony Literackie (co kwartał). - Prowadzenia działalności wydawniczej: a) Wydawanie miesięcznika społeczno kulturalno literackiego Radostowa (od 1997 r.), b) Prowadzenie Oficyny Wydawniczej Radostowa (od 1998 r.). Działanie na rzecz ochrony życia, zdrowia i mienia przed pożarami, klęskami żywiołowymi i zagrożeniami ekologicznymi lub innymi miejscowymi zagrożeniami. Edukacja integracyjna, której celem jest: - wychowywanie ludzi dobrych, silnych umysłem, ciałem i duchem, - stworzenie korzystnych warunków do indywidualizacji procesu nauczania; - zapewnienie realizacji najważniejszych potrzeb człowieka, tj. potrzeby akceptacji, bezpieczeństwa, poczucia przynależności; - nauka tolerancji, wrażliwości, otwartości. Kultura, sztuka, ochrona dóbr kultury i dziedzictwa narodowego. Celem Związku jest w szczególności: - działanie na rzecz ochrony życia, zdrowia i mienia przed pożarami, klęskami żywiołowymi i zagrożeniami ekologicznymi lub innymi miejscowymi zagrożeniami, - rzecznictwo i reprezentowanie członków Związku wobec organów administracji publicznej, - wykonywanie zadań z zakresu ochrony przeciwpożarowej zleconych przez organy administracji publicznej, - współtworzenie i opiniowanie aktów normatywnych dotyczących ochrony przeciwpożarowej, - działanie na rzecz ochrony środowiska, - informowanie o występujących

202 zagrożeniach pożarowych i innych zagrożeniach miejscowych oraz sposobach im zapobiegania, - rozwijanie i upowszechnianie działalności kulturalnej, - rozwijanie i krzewienie kultury fizycznej i sportu, - organizowanie pożarniczego i obronnego wychowania dzieci i młodzieży. 32. Stowarzyszenie ESKULAP w Starachowicach 33. Stowarzyszenie Rozwoju Regionalnego Integracji Europejskiej Patria 34. Katolickie Stowarzyszenie Wychowawców Oddział w Starachowicach ul. Murarska Starachowice ul. Józefa Krzosa Starachowice ul. Św. Barbary Starachowice 202 Stowarzyszenie ESKULAP zostało zawiązane przez pracowników Miejskiego Zakładu Opieki Zdrowotnej. Zakład realizuje cele Stowarzyszenia jakim jest ochrona i promocja zdrowia poprzez przeprowadzenie kilkunastu akcji profilaktycznych we współpracy z firmami farmaceutycznymi m.in. bezpłatne konsultacje kardiologiczne, diabetologiczne, neurologiczne, urologiczne, pulmonologiczne, badania osteoporozy, poziomu cukru i cholesterolu oraz stałe podnoszenie jakości usług poprzez remonty budynków przychodni, zakup nowego sprzętu i rozszerzanie zakresu usług. Integracja europejska, wspólnoty lokalne, aktywność społeczna. Działalność na rzecz integracji europejskiej oraz rozwijania kontaktów i współpracy między społeczeństwami. Pogłębianie wśród członków Stowarzyszenia znajomości polskich tradycji patriotycznych i polskiego dziedzictwa kulturowego. Kształtowanie u wychowawców i młodzieży postaw zgodnych z nauką kościoła. Podejmowanie działań na rzecz rozwoju oświaty i wychowania, w szczególności przez współtworzenie krajowego systemu oświaty. Upowszechnianie wiedzy z zakresu kultury i sztuki, jak też podejmowanie działań na rzecz ochrony dóbr kultury i tradycji. Wspieranie działań na rzecz rozwoju kultury fizycznej i sportu, w szczególności wśród nauczycieli, wychowawców, dzieci i młodzieży. Podejmowanie działań z zakresu pomocy społecznej. Propagowanie działalności charytatywnej oraz podejmowanie działań na rzecz rozwoju wolontariatu. Zwalczanie patologii społecznych oraz podejmowanie działań na rzecz ochrony praw i wolności

203 35. Bratniak Stowarzyszenie Absolwentów i Przyjaciół II LO im. St. Staszica w Starachowicach 36. Stowarzyszenie Kulturalno Naukowe Regio Ferrea w Starachowicach 37. Stowarzyszenie Przyjaciół Zespołu Tańca i Inscenizacji Plejada w Starachowicach ul. Szkolna Starachowice ul. Wielkopiecowa Starachowice ul. Radomska Starachowice 38. Stowarzyszenie Trójmiasto Nad Kamienną ul. Radomska Starachowice 39. Stowarzyszenie NOVUM FLUMEN w Starachowicach ul. Radomska Starachowice 203 człowieka oraz swobód obywatelskich. Działanie na rzecz integracji środowiska absolwentów i przyjaciół II LO im. St. Staszica w Starachowicach. Nawiązywanie i utrzymywanie więzi między absolwentami Szkoły. Wspieranie Szkoły w działalności dydaktycznej i kulturalnej. Kultywowanie tradycji Szkoły i szerzenie jej wśród swoich członków. Kultura, sztuka, ochrona dóbr kultury i dziedzictwa narodowego. Podtrzymywanie i upowszechnianie tradycji narodowej, pielęgnowanie polskości, rozwój świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej. Wspieranie i upowszechnianie kultury fizycznej i sportu. Popularyzacja dorobku i osiągnięć w zakresie kształcenia artystycznego i edukacji tanecznej oraz rozwój bazy szkoleniowej Zespołu Tańca i Inscenizacji Plejada w Starachowicach. Niesienie pomocy materialnej i społecznej w rozwoju bazy szkoleniowej i warunków socjalno bytowych. Pozyskiwanie funduszy na rozwój Zespołu Tańca i Inscenizacji Plejada. Pomoc instruktorom w podnoszeniu kwalifikacji artystycznych i osobistego rozwoju. Propagowanie polskich tańców narodowych i ludowych, a także tańców ludowych innych narodów. Promowanie zdrowego stylu życia, przeciwdziałanie alkoholizmowi i narkomanii. Propagowanie wśród dzieci i młodzieży zdolności, umiejętności i zamiłowania do tańca i inscenizacji. Kształtowanie kultury osobistej, samodzielności, poczucia solidarności, współodpowiedzialności oraz zdyscyplinowania w grupie. Głównym celem jest współpraca trzech miast - Ostrowca Świętokrzyskiego, Starachowic i Skarżyska- Kamiennej na rzecz rozwoju północnej części województwa świętokrzyskiego. Współpraca samorządów w innych obszarach życia społecznego, a więc np. oświacie i edukacji, gospodarce komunalnej itp. Organizowanie działań i współdziałanie w sprawach ochrony i opieki nad zabytkami

204 40. Stowarzyszenie Nasze Ekologiczne Starachowice ul. Nauczycielska Starachowice 41. Uniwersytet Trzeciego Wieku w Starachowicach ul. Jana Kochanowskiego Starachowice 42. Stowarzyszenie Wolni i Solidarni ul. Radomska Starachowice 43. Społeczne Towarzystwo Oświatowe Samodzielne Koło Terenowe w Starachowicach ul. Wojska Polskiego 7a Starachowice 204 oraz odbudowy i promowania narodowego i europejskiego dziedzictwa kultury i natury. Zadania związane z rewitalizacją i adaptacją do nowych funkcji użytkowych zabytkowego zespołu pałacowego Schoenberga w Wąchocku. Do ważnych i na bieżąco realizowanych zadań należy także: - prowadzenie działalności kulturalnej, edukacyjnej i oświatowej na rzecz pogłębiania i upowszechniania wiedzy historycznej oraz popularyzacja wartości kulturotwórczych, - rozwój turystyki i organizowanie ruchu turystycznego, kreowanie i umacnianie działań na rzecz rozwoju i promocji lokalnych produktów turystyki kulturowej w Dolinie Rzeki Kamiennej, - popularyzowanie oraz umacnianie form zdrowego i aktywnego wypoczynku i krajoznawstwa. Ekologia i ochrona zwierząt oraz ochrona dziedzictwa przyrodniczego. Przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, działalność wspierająca. Działalność na rzecz osób w wieku emerytalnym. Nauka, kultura, ekologia. Upowszechnianie wiedzy na temat historycznej roli i wartości reprezentowanych w latach przez antykomunistyczny Ruch Społeczny Solidarność NSZZ Solidarność, a także struktury demokratycznej opozycji antykomunistycznej i niepodległościowej działających w okresie PRL. Gromadzenie i ochrona historycznych zasobów archiwalnych, prowadzenie prac badawczych dotyczących działalności organizacji i ruchów opozycji antykomunistycznej i niepodległościowej z lat Integracja osób, które czynnie uczestniczyły w działalności i ruchów opozycji antykomunistycznej i niepodległościowej. Nauka, edukacja, oświata i wychowanie: - organizowanie szkoleń edukacyjnych dla nauczycieli i rodziców, - działalność szkoleniowa, - działalność w zakresie edukacji i rehabilitacji dzieci, młodzieży i dorosłych osób niepełnosprawnych, - działalność szkoleniowa i informacyjna

205 na rzecz osób bezrobotnych i zagrożonych wykluczeniem społecznym, - działalność związana z organizowaniem zajęć sportowych, rekreacyjnych i kulturalnych, a także wypoczynku dla dzieci i młodzieży. Tabela III Zestawienie stowarzyszeń rejestrowych działających na terenie Miasta Starachowice (źródło: dane z Urzędu Miejskiego w Starachowicach z dnia r.). Podstawa prawna działalności: ustawa z dnia 7 kwietnia 1989r. prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. z 2001r. Nr 79 poz. 855 z późn. zm.), ustawa z dn. 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U. Nr 121, poz. 769 z późn. zm.). Organem rejestrowym dla stowarzyszeń rejestrowych jest Krajowy Rejestr Sądowy. Rejestr stowarzyszeń prowadzą sądy rejestrowe tzn. sądy rejonowe mające siedzibę w miastach wojewódzkich. Stowarzyszenie rejestrowe posiada osobowość prawną. Stowarzyszenie musi powołać co najmniej 15 pełnoletnich osób, mających pełna zdolność do czynności prawnych. Do wniosku o rejestrację w Krajowy Rejestrze Sądowym dołączyć należy: 1. Protokół z zebrania założycielskiego. 2. Uchwały w sprawach: powołania stowarzyszenia, przyjęcia statutu stowarzyszenia, wyboru Komitetu Założycielskiego (ewentualnie Zarządu i Komisji Rewizyjnej). 3. Lista Założycieli zawierająca: nazwisko i imię, data i miejsce urodzenia, adres zamieszkania, własnoręczny podpis. 205

206 Wniosek rozpatruje KRS w terminie nie dłuższym niż 3 miesiące od daty złożenia wniosku o rejestrację. W trakcie rejestracji sąd rejestrowy doręcza staroście (organ nadzorujący) odpis wniosku o rejestrację wraz z załącznikami. Starosta ma 14 dni od daty doręczenia wniosku, na wydanie stosownej opinii, w sprawie wniosku o rejestrację stowarzyszenia. Starostwo Powiatowe w Starachowicach zgodnie z ustawą Prawo o stowarzyszeniach sprawuje nadzór poprzez opiniowanie wniosków o rejestrację stowarzyszenia kierowanych do KRS o opiniowanie dokumentów zawiadamiających organ rejestrowy o zmianach statutu, nazwy, siedziby i władz stowarzyszenia. Na wniosek może żądać od władz stowarzyszenia niezbędnych wyjaśnień (taka sytuacja miała np. miejsce w przypadku Stowarzyszenia Forum Kupców Starachowickich, na wniosek sądu rejestrowego dokonano kontroli w stowarzyszeniu, wezwano do uzupełnienia dokumentacji oraz wyboru władz). Stowarzyszenia mogą korzystać z pomocy pracownika prowadzącego sprawy stowarzyszeń. Oznacza to, iż mogą korzystać na miejscu z obowiązujących przepisów, jeśli zachodzi taka potrzeba, konsultować dokumenty przed wysyłką do Krajowego Rejestru Sądowego. Zgodnie z ustawą obowiązuje następująca kolejność działań: 1. stowarzyszenie kieruje wniosek do sądu o rejestrację, 2. sąd przesyła dokumenty do organu rejestrowego, 3. starosta wypowiada się w sprawie proponowanych zmian, 4. organ przesyła informację o rejestracji bądź oddaleniu wniosku o rejestrację. Niestety nie ma dokumentów wykonawczych dotyczących sprawowania nadzoru ani prowadzenia ewidencji stowarzyszeń. W Urzędzie Miejskim w Starachowicach prowadzona jest teczka zgodnie z jednolitym rzeczowym wykazem akt oraz akta ewidencyjne ( teczki przedmiotowe stowarzyszeń, gdzie gromadzone są dokumenty dotyczące działalności stowarzyszeń). Prowadzona jest także ewidencja stowarzyszeń w zeszytach. Urząd posiada 7 zeszytów ewidencyjnych, w których wprowadzane są na bieżąco informacje dotyczące stowarzyszeń wg poniższego wzoru: 206

207 NUMER EWIDENC YJNY NAZWA I SIEDZIBA STOWARZYSZENIA OSOBY REPREZENTUJĄCE I KOMISJA REWIZYJNA CELE I SPOSOBY DZIAŁANIA UWAGI W przypadku wątpliwości opinie i decyzje konsultowane są X Wydziałem Gospodarczym KRS. Stowarzyszenia ubiegające się o wpis do KRS są zwolnione od opłat sądowych. Wpisów w ewidencji klubów sportowych działających w formie stowarzyszenie dokonuje się na wniosek upoważnionych organów, zgodnie ze statutem stowarzyszenia. STOWARZYSZENIA KULTURY FIZYCZNEJ L p. Nazwa stowarzyszenia Siedziba 1. Miejski Klub Sportowy STAR Starachowice ul. Szkolna Starachowice 2. Katolicki Ludowy Klub Sportowy Juventa - Kobex w Starachowicach ul. Prądzyńskiego Starachowice 3. Klub Sportowy Świt w Starachowicach ul. Strzelnicza Starachowice 4. Świętokrzyski Związek Strzelectwa Sportowego w Starachowicach ul. Strzelnicza Starachowice 5. Starachowicka Akademia Aiki Ju Jutsu w Starachowicach ul. Na Szlakowisku 3/ Starachowice 6. Jeździecki Klub Sportowy JOTES w Starachowicach ul. Staropolska Starachowice 7. Klub Sportowy Dragon w Starachowicach ul. Majówka 16a/ Starachowice 8. Miejski Szkolny Związek Sportowy w Starachowicach ul. Leśna Starachowice 9. Starachowicki Klub Tenisowy Panda w Starachowicach ul. Krzosa Starachowice 10. Stowarzyszenie Turystyki Rowerowej BIKESTAR ul. Mickiewicza 1a Starachowice 11. Katolicki Klub Sportowy Autonomiczna Sekcja Piłki Nożnej Juventa w Starachowicach ul. Szkolna Starachowice 12. Klub Sportowy HDD Dynamic w Starachowicach ul. Kościelna 45/ Starachowice 13. Starachowicki Uczniowski Klub Sportowy Sokół ul. Konstytucji 3 Maja Starachowice 14. Starchowicki Sportowy Klub TAEKWON- DO ul. Szkolna Starachowice 207

208 15. Starachowicki Klub Sportowy Star 1926 ul. Szkolna Starachowice 16. Klub Sportowy Motokopytko ul. Hauke Bosaka 5/ Starachowice 17. Klub Karate Kyokushin ul. Smugowa 79 b Starachowice 18. Środowiskowy Klub Sportowy Wektor ul. Bema Starachowice 19. Starachowicki Klub Pływacki BARAKUDA ul. Miodowa Starachowice 20. Powiatowy Szkolny Związek Sportowy ul. 1 Maja Starachowice Tabela III Zestawienie stowarzyszeń kultury fizycznej działających na terenie powiatu starachowickiego wraz z informacją. (źródło: dane z Urzędu Miejskiego w Starachowicach z dnia r.). Stowarzyszenia Zwykłe Stowarzyszenie może działać jako stowarzyszenie zwykłe. Mogą je utworzyć co najmniej 3 osoby. Uchwalają one sobie nazwę, cele i określają regulamin, wskazują także siedzibę i przedstawiciela, który reprezentuje stowarzyszenie. Stowarzyszenie zwykle może rozpocząć pracę w ciągu 30 dni od dnia uzyskania informacji o założeniu stowarzyszenia zwykłego i jeżeli w starostwie powiatowym, nie zostanie wydany zakaz jego działalności. W ewidencji Starosty widnieje 21 stowarzyszeń zwykłych Charakterystyka działalności kluczowych zakładów przemysłowych MAN STAR TRUCKS & BUSSES Sp. z o.o. ul. 1 Maja 12, Starachowice Branża: pojazdy użytkowe i rozwiązania w dziedzinie transportu. Wyrób: korpusy autobusów niskopodłogowych, grupy podłogowe do autobusów, komponenty do podłóg, części silnikowe i hamulcowe. CERSANIT II S.A. ul. Gen. Józefa Bema 2, Starachowice Branża: produkcja i dystrybucja wyposażenia łazienek. 208

209 Wyrób: ceramika sanitarna, płytki ceramiczne, kabiny prysznicowe, wanny i brodziki akrylowe, meble łazienkowe. Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowo-Handlowe PERFOPOL Sp. z o.o. Zakład Pracy Chronionej, ul. Radomska 76, Starachowice Branża: hutnicza. Wyrób: blachy perforowane, siatki, obróbka metali, wyroby hutnicze, wykrawarki, krawędziarki/gięcie. Przedsiębiorstwo Topienia Bazaltu Sp. z o.o. ul. Marszałka Piłsudskiego 68, Starachowice Branża: odlewnictwo oraz doradztwo techniczne. Wyrób: płytki bazaltowe, rury bazaltowe, kolana i rury stalowe z wkładką bazaltową ZAKŁADY MIĘSNE ANIMEX S.A. ODDZIAŁ W STARACHOWICACH ul. Krańcowa 4, Starachowice Branża: produkcja i przetwórstwo mięsa/drobiu, produkcja paszy. Wyrób: wędliny i konserwy (m.in. marki: Krakus, Morliny, Berlinki, Mazury, PEK, Yano). WIĄZKI czyli PKC GROUP POLAND Sp. z o. o ul. 1 Maja 12, Starachowice Branża/wyrób: produkcja przewodów. POLIGRAFIA BIS Sp. z o.o. ul. gen. Józefa Bema 2c, Starachowice Branża: drukarska. GERDA 3 Sp. z o.o. ul. 1 Maja 12, Starachowice Branża: zabezpieczenia. Wyrób: drzwi, zamki, kłódki. 209

210 Podsumowanie Niezaprzeczalnym atutem Starachowic jest funkcjonowanie Specjalnej Strefy Ekonomicznej (SSE). Należy mieć jednak na względzie, iż SSE będzie funkcjonowała jedynie do 2020 roku. Oparcie rozwoju miasta jedynie na przedsiębiorczości ulokowanej w Strefie może spowodować zapaść miasta w latach po likwidacji strefy. Bardzo ważny jest zrównoważony rozwój miasta i oparcie się o atuty oraz zasoby, które miasto posiada niejako w naturalny sposób. SSE na pewno takim zasobem nie jest, ale w zaistniałych okoliczności daje miastu szansę na przygotowanie się do funkcjonowania w nowych, prawdopodobnie jeszcze trudniejszych warunkach. Starachowice muszą opracować koncepcję rozwoju (strategię) opartą o inne zasoby niż SSE. Okres funkcjonowania planowanej strategii, czyli lata musi być wykorzystany do budowy i przygotowania Starachowic do funkcjonowania bez SSE. Najpoważniejszym problemem jaki może spowodować rok 2020 oraz lata kolejne może być gwałtowny wzrost bezrobocia i tym samym świadczeniobiorców pomocy społecznej. Chwil obecna jest doskonałym momentem do opracowania nowych koncepcji rozwoju miasta, w tym także planów zatrzymani czy też pozyskiwania nowych inwestorów. Dobrze funkcjonujące instytucje wspierające rozwój działalności gospodarczej: Fundacja Agencja Rozwoju Regionalnego, Regionalna Izba Gospodarcza, Akademia Przedsiębiorczości Sp. z o.o. stanowią doskonałych partnerów do dyskusji o nowych rozwiązaniach i możliwych kierunkach rozwoju. Niepokojąca jest słabość lokalnych organizacji pozarządowych oraz ich stosunkowa nie duża ilość. Świadczy to zarówno o małej aktywności obywatelskiej mieszkańców Starachowic, ale również o warunkach lub ich braku do rozwoju takich postaw. Miasto jednoznacznie powinno się starać tworzyć warunki do kształtowania postaw obywatelskich, do wyłaniania i kształtowania liderów społecznych. Organizacje pozarządowe nie dość, że stanowią wizytówkę miasta, to jeszcze poprzez swoją działalność mogą rozwiązywać wiele jego problemów, w dodatku czyniąc to za pomocą środków finansowych pozyskanych na zewnątrz gminy. Każde zewnętrzne środki finansowe pozyskane przez organizacje pozarządowe z dotacji, grantów, funduszy UE to dla miasta darmowe pieniądze przeznaczane przez ngo s na cele społeczne, oświatowe, kulturalne. A trzeb mieć na względzie, że możliwości pozyskiwania środków są bardzo duże, niepewność budzi jedynie nowy okres budżetowani UE, czyli lata , i kierunek jaki przyjmą nowe wytyczne i grupy/obszary preferowane. Bardzo dobrym rozwiązaniem mogą być partnerstwa gminy z organizacjami pozarządowymi, przy wiodącej roli tych ostatnich. Nierzadko otwierałoby to perspektywy pozyskania dużych środków finansowych z zerowym wkładem własnym. 210

211 2. WŁADZE LOKALNE 2.1. Struktura organizacyjna gminy - podstawowa jednostką lokalnego samorządu terytorialnego, powołaną dla organizacji życia publicznego na swoim terytorium działa na podstawie obowiązujących ustaw oraz statutu Miasta Starachowice. Statut określa jej organizację i organy, przedmiot działalności i kompetencje, a także prawną formę działania. Gmina stanowi podmiot prawa publicznego, co oznacza prawo gminy do wykonywania określonych w ustawach zadań publicznych samodzielnie w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność oraz podmiot prawa prywatnego, co oznacza, iż gmina posiadając osobowość prawną ma prawo do samodzielnego dysponowania swym majątkiem. Gmina samodzielnie prowadzi własna gospodarkę finansową na podstawie rocznego budżetu. Organami gminy są: - Rada Miasta, - Prezydent Miasta. Rada Miasta jest organem stanowiącym i kontrolnym. Rada składa się z radnych wybranych przez mieszkańców miasta w wyborach przeprowadzonych zgodnie z obowiązującą ordynacją wyborczą. Radny reprezentuje wspólnotę samorządową gminy, utrzymuje stałą więź z mieszkańcami oraz ich organizacjami, przyjmuje zgłoszone postulaty i przedstawia je organom miasta do rozpatrzenia. Rada Miasta kontroluje działalność Prezydenta, gminnych jednostek organizacyjnych, w tym celu powołuje Komisję Rewizyjną. Do wewnętrznych organów Rady należą: 1) Przewodniczący, 2) 3 Wiceprzewodniczących, 3) Komisje stałe wymienione w statucie: a) Komisja Rewizyjna, b) Komisja Finansów i Budżetu, c) Komisja Gospodarcza, d) Komisja Edukacji, Kultury, Zdrowia i Sportu. 211

212 W czasie trwania kadencji Rada może powołać doraźne komisje do wykonywania określonych zadań, określając ich skład i zakres działania. Organem wykonawczym Gminy jest Prezydent Miasta, który powołuje i odwołuje zastępcę lub zastępców oraz określa ich liczbę. Z wyjątkiem ustalania wynagrodzenia właściwym w imieniu Rady do dokonywania czynności z zakresu prawa pracy wobec Prezydenta Miasta Starachowice jest Przewodniczący Rady Miejskiej. Prezydent wykonuje swe zadania przy pomocy Urzędu. Organizację i zasady funkcjonowania Urzędu określa Regulamin Organizacyjny Urzędu Miejskiego w Starachowicach nadany w drodze zarządzenia Prezydenta. Schemat organizacyjny Urzędu prezentuje poniższy diagram: 212

213 Gmina wykonuje swoje zadania poprzez różnego rodzaju jednostki organizacyjne tj.: 1) Miejskie Centrum Rekreacji i Wypoczynku, 2) Starachowickie Centrum Kultury, 3) Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, 4) Miejska Biblioteka Publiczna, 5) Przedszkola 8 jednostek, 6) Szkoły podstawowe 7 szkół, 7) Gimnazja 4 szkoły, 8) Spółki: a) Zakład Energetyki Cieplnej Sp. z o.o., b) Starachowickie Towarzystwo Budownictwa Społecznego Wspólny Dom Sp. z o.o., c) Miejski Zakład Komunikacyjny Sp. z o.o., d) Komunalne Przedsiębiorstwo Usługowo Remontowe KomPUR Sp. z o.o., 9) Spółki międzygminne: a) Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o Młodzieżowa Rada Miasta Młodzieżowa Rada Miasta w Starachowicach została powołana Uchwałą Nr V/3/07 Rady Miejskiej w Starachowicach z dnia 12 marca 2007 r. Do zakresu działania Rady należą wszystkie sprawy dotyczące młodzieży Starachowic. W szczególności celem działania Rady jest: 1. kształtowanie i utrwalanie postaw demokratycznych, upowszechnienie idei samorządności, zwiększenia aktywności i umiejętność podejmowania decyzji, propagowanie patriotyzmu lokalnego, 2. inicjowanie działań i wyrażanie opinii w sprawach dotyczących życia młodzieży w Starachowicach, głównie w zakresie nauki, kultury i sportu, 3. ochrona praw i godności ucznia, 213

214 4. integracja na rzecz współpracy środowisk młodzieżowych i twórczych działających w Starachowicach, 5. podejmowanie starań celem eliminowania negatywnych zjawisk społecznych oraz patologii wśród młodzieży, 6. propagowanie idei ochrony środowiska i zdrowego stylu życia. Rada realizuje swoje prawa poprzez: 1. opiniowanie projektów uchwał Rady Miejskiej dotyczących szeroko pojętej problematyki młodzieżowej, 2. inicjowanie działań, organizowanie imprez, spotkań konsultacyjnych, nawiązywanie współpracy z jednostkami mającymi wpływ na rozwój młodego pokolenia, a w szczególności nauki, kultury, sportu i ochrony środowiska, 3. wsparcie w przypadku zagrożenia praw ucznia i swobód obywatelskich, 4. prowadzenie działalności informacyjno-doradczej. Środki finansowe dla potrzeb statutowych Rady zabezpiecza budżet miasta Starachowice w części dotyczącej działalności Rady Miejskiej. Rada jest obowiązana do 30 września każdego roku kalendarzowego opracować preliminarz wydatków na rok następny i przedłożyć go przewodniczącemu Rady Miejskiej w Starachowicach Działania Urzędu Miejskiego w Starachowicach w kierunku usprawnienia i podniesienia jakości obsługi interesanta ISO 9001 W celu pełniejszego dostosowania organizacji pracy Urzędu Miejskiego w Starachowicach do potrzeb mieszkańców, w 2007 roku Prezydent Miasta Starachowice, Wojciech Bernatowicz, podjął ważne decyzje dotyczące funkcjonowania urzędu. Najważniejszą zmianą było przygotowanie i wdrożenie w Urzędzie Miejskim systemu ISO. Prezydent uważał, że administracja samorządowa, aby mogła właściwie wypełniać swoje zadania na rzecz wspólnoty mieszkańców, musi się stale zmieniać i przystosowywać do nowych wyzwań. Nieodzowne więc było wprowadzenie coraz sprawniejszego zarządzania.. Dzięki ISO, Urząd ma stać się funkcjonalnym i bardziej przyjaznym dla mieszkańców. 214

215 Rozpoczęte przygotowania do wdrożenia systemu zarządzania jakością skoncentrowały się w pierwszym okresie na działaniach służących poprawie jakości obsługi interesantów i zwiększeniu ich satysfakcji z usług świadczonych przez Urząd Miejski. Do najważniejszych przedsięwzięć należało, między innymi: utworzenie Biura Obsługi Mieszkańców jako miejsca pierwszego kontaktu interesantów z Urzędem, wprowadzenie kart informacyjnych o usługach świadczonych przez Urząd, udostępnianych w formie papierowej, oraz na stronie internetowej Urzędu, wprowadzenie elektronicznego obiegu dokumentów, dającego możliwość ciągłego monitorowania stanu załatwiania każdej sprawy wpływającej do Urzędu, wprowadzenie ciągłego monitorowania zadowolenia interesantów z poziomu świadczonych usług w Urzędzie. Ponadto, Zarządzeniem Nr 88/08 z dnia 5 maja 2008 roku, Prezydent Miasta Starachowice ustanowił Politykę Jakości Urzędu Miejskiego w Starachowicach. Polityka Jakości jest najważniejszym rangą aktem systemu zarządzania jakością zgodnym z normą PN-EN ISO 9001:2001. Zawiera misję i cele Urzędu Miejskiego w Starachowicach oraz zobowiązanie do stałego podnoszenia jakości obsługi interesantów. Mówi ona, między innymi, że misją Urzędu Miejskiego w Starachowicach jest zapewnienie profesjonalnej, rzetelnej i przyjaznej obsługi interesantów. W tym celu: terminowo i bezstronnie rozpatrujemy sprawy zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, usprawniamy obsługę interesantów, doskonaląc jakość świadczonych usług, usprawniamy pracę Urzędu, kontakt z interesantami, poprzez stosowanie nowoczesnych systemów informacji, oraz doskonalenie pracy Biura Obsługi Mieszkańców. Wszystkie zaplanowane przedsięwzięcia zostały zrealizowane, dzięki czemu Urząd w kwietniu 2009 roku otrzymał certyfikat systemu zarządzania jakością ISO 9001:2001. Certyfikat został przyznany na trzy lata. W bieżącym roku został przeprowadzony audyt nadzoru, w wyniku którego Urząd uzyskał pozytywną rekomendację. el-dok W maju 2008 roku w Urzędzie Miejskim został wdrożony system elektronicznego obiegu informacji i dokumentów el-dok. System ten pozwala zarządzać wszystkimi istotnymi informacjami 215

216 w Urzędzie. Zapewnia szybki dostęp do aktualnych i właściwych informacji niezbędnych do właściwego funkcjonowania instytucji. Biuro Obsługi Mieszkańców Jednym z pierwszych etapów przekształcania Urzędu w nowoczesną i sprawną jednostkę samorządu terytorialnego było otwarcie w maju 2008 roku Biura Obsługi Mieszkańców. Jego utworzenie ma na celu usprawnienie i podniesienie jakości obsługi interesanta, oraz tworzenie przyjaznej mieszkańcom, rzetelnie, terminowo i uprzejmie załatwiającej sprawy administracji. Z myślą o wygodzie mieszkańców, a szczególnie osób starszych i niepełnosprawnych, Biuro zlokalizowane zostało na parterze, w pobliżu głównego wejścia do Urzędu. Wnętrze biura jest funkcjonalnie i estetycznie wykończone. Jest wyposażone w odpowiedni sprzęt biurowy. Strukturę biura tworzy dwuosobowe stanowisko informacyjne, oraz cztery stanowiska, na których dyżurują pracownicy tych komórek organizacyjnych Urzędu, które są najczęściej odwiedzane przez interesantów: Referatu Podatków i Opłat, Referatu Architektury i Planowania Przestrzennego, Referatu Geodezji i Zarządzania Nieruchomościami, Referatu Rozwoju Gospodarczego. Do zadań Biura Obsługi Mieszkańców należy: 1. Udzielanie informacji o: a) miejscu i sposobie załatwiania spraw w Urzędzie, b) strukturze Urzędu, c) komórkach organizacyjnych Urzędu, d) uchwałach Rady Miejskiej, e) zarządzeniach oraz innych aktach wydawanych przez Prezydenta. 2. Przyjmowanie adresowanych do Urzędu podań, pism, skarg i wniosków. 3. Udostępniane formularzy wniosków oraz materiałów promujących Miasto i Urząd. 4. Kierowanie ruchem interesantów zgłaszających się do Urzędu. 216

217 5. Wydawanie druków będących w posiadaniu Biura Obsługi Mieszkańców i informowanie o sposobie ich wypełniania, koniecznej dokumentacji i obowiązujących procedurach załatwienia sprawy. Pracowników Urzędu Miejskiego, a szczególnie Biura Obsługi Mieszkańców, obowiązują następujące zasady postępowania przy obsłudze interesantów: szacunek dla klienta, życzliwość, odpowiedzialność, profesjonalizm, przestrzeganie wysokich standardów kultury osobistej, dostępność, zainteresowanie klientem. Interesanci licznie odwiedzają Biuro Obsługi Mieszkańców. W 2009 roku pracownicy biura przyjęli ponad 21 tysięcy pism skierowanych do różnych komórek Urzędu Miejskiego, a także udzielili ponad 23 tysiące informacji - osobiście, telefonicznie, drogą mailową, oraz za pośrednictwem komunikatora Skype. W trakcie wizyty interesanci otrzymują karty informacyjne, będące syntetycznym opisem procedury. Zawierają one miedzy innymi listę wymaganych dokumentów, opłat, terminy załatwienia, tryb odwoławczy. Do karty dołączony jest czytelnie sformułowany wniosek. Wydłużony czas pracy Aby ułatwić mieszkańcom naszego miasta załatwianie swych spraw w Urzędzie Miejskim, od lipca ubiegłego roku zostały zmienione godziny jego otwarcia. W poniedziałki, tak jak i w każdy inny dzień tygodnia, Urząd otwarty jest w godzinach Poza tym, w każdy poniedziałek wydłużone zostały godziny pracy najczęściej uczęszczanych komórek organizacyjnych: Referatu Ewidencji Ludności i Dowodów Osobistych, Referatu Rozwoju Gospodarczego, Wydziału Finansowego (w tym kas), Urzędu Stanu Cywilnego, Wydziału Nieruchomości, Architektury i Planowania Przestrzennego, oraz Biura Obsługi Mieszkańców. Pracownicy tych komórek są na swych stanowiskach w godzinach Elektroniczne Biuro Obsługi Mieszkańców W Urzędzie funkcjonuje rozwiązanie umożliwiające interesantom przesyłanie pism drogą elektroniczną, pod adresem internetowym: skrzynkapodawcza@um.starachowice.pl. Urząd przyjmuje każdą korespondencję nadesłaną tą drogą, również, a w praktyce przede wszystkim, od osób nie posiadających kwalifikowanego podpisu elektronicznego. 217

218 Komunikator Skype Od grudnia 2008 roku Urząd Miejski w Starachowicach udostępnił klientom kontakt poprzez komunikator internetowy Skype. Komunikator jest zainstalowany na stanowiskach w Biurze Obsługi Mieszkańców. Język migowy Zgodnie z zaleceniami Unii Europejskiej, w urzędach powinny być osoby, które potrafią posługiwać się językiem migowym. Od kwietnia ubiegłego roku pięcioro pracowników Urzędu z komórek obsługujących interesantów, to jest Biura Obsługi Mieszkańców, Kas, Referatu Podatków i Opłat oraz Sekretariatu Prezydenta Miasta, potrafi w kontaktach z interesantami głuchoniemymi posługiwać się językiem migowym w stopniu podstawowym. Dostęp do sieci Internet W Biurze Obsługi Mieszkańców interesanci mają do dyspozycji stanowisko komputerowe z dostępem do sieci Internet oraz drukarki. Punkty obsługi W Biurze Obsługi Mieszkańców można załatwić również sprawy, które nie leżą w kompetencji Urzędu Miejskiego. Okresowo, uwzględniając potrzeby mieszkańców Starachowic, w biurze są uruchamiane punkty ułatwiające załatwienie niektórych spraw, istotnych dla starachowiczan. Tymczasowy punkt przyjmowania zeznań podatkowych Od stycznia do kwietnia w Biurze Obsługi Mieszkańców funkcjonuje punkt służb skarbowych. Raz w tygodniu (od 8.00 do 12.00) w biurze dyżuruje pracownik Urzędu Skarbowego w Starachowicach, przyjmując zeznania podatkowe, oraz udzielając informacji. Ze względu na peryferyjne położenie starachowickiego urzędu skarbowego, oraz niewielkiej ilości połączeń komunikacji miejskiej, punkt cieszy się dużym i rosnącym zainteresowaniem mieszkańców. Świadczą o tym dane statystyczne. W 2009 roku pracownicy punktu przyjęli około 1000 zeznań oraz udzielili około 200 informacji. W 2010 roku przyjęto już blisko 2000 zeznań, oraz udzielono blisko 400 informacji. Ci z mieszkańców miasta, którzy nie mogli dotrzeć na dyżur pracownika Urzędu Skarbowego, mieli możliwość wrzucić swoje zeznanie do zaplombowanej urny, która również stała w Biurze Obsługi Mieszkańców. PIT-y, które do niej trafiły, były odbierane przez pracowników Urzędu Skarbowego. 218

219 Centrum Obsługi Mieszkańców Prezydent Wojciech Bernatowicz, dbając o jak najwyższą kulturę obsługi mieszkańców, zdecydował o modernizacji wszystkich pomieszczeń znajdujących się na parterze Urzędu Miejskiego. W ten sposób tak zwane liniowe komórki urzędu mają od przyszłego roku stać się funkcjonalnym i przyjaznym, sprawnie załatwiając klientów Centrum Obsługi Mieszkańców. Warto podkreślić, że wymienione działania ujęte zostały w Księdze Zarządzania Jakością ISO. Całość prac zmierzających do utworzenia Centrum, by nie paraliżować obsługi, jest podzielono na kilka etapów. W 2008 roku utworzono Biuro Obsługi Mieszkańców. Wtedy także wymieniono podłogę montując antypoślizgowe płytki. W 2009 roku utworzono pięć nowoczesnych stanowisk kasowych, przebudowano cztery stanowiska obsługi w Referacie Ewidencji Ludności i Dowodów Osobistych, oraz wyremontowano korytarz. Odnowione pomieszczenia są podobne do Biura Obsługi Mieszkańców, czyli eleganckie, doświetlone i przestronne. Wejścia do nich są poszerzone, a przez usunięcie drzwi uzyskany został efekt pełnego otwarcia. Stanowiska w ewidencji ludności są bez szyb stwarzających nie potrzebną barierę pomiędzy interesantem a urzędnikiem. Do tych zmian dopasowana jest nowa organizacja ruchu mieszkańców, a regulujący należności mieszkańcy nie stoją w długich kolejkach. Zmiany dostrzegalne są również na korytarzu, z którego zniknęły łatwopalne panele. W 2011 roku nowy wygląd zyskają również Urząd Stanu Cywilnego, oraz usytuowana przez wejściu do urzędu sala recepcyjna. Powstanie tam poczekalnia wraz z kącikiem dla dzieci Gmina jako uczestnik lokalnego obrotu gospodarczego W ramach szeroko rozumianego rynku pracy na terenie Starachowic gmina podjęła się realizacji projektu pod nazwą Rynek pracy, którego wykonawcą prowadzącym był Wydział Finansowy Urzędu Miejskiego w Starachowicach. Jego wdrożenie polegało na liberalnej polityce finansowej gminy, mającej na celu rozwój gospodarczy miasta i tworzenie nowych miejsc pracy. Aby osiągnąć ten cel stosowano różne formy pomocy dla przedsiębiorców. Rada Gminy podejmując uchwały w sprawie określenia wysokości stawek podatku od nieruchomości na dany rok podatkowy, przyjęła m.in. dla gruntów i budynków związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej stawki na poziomie niższym niż górne stawki kwotowe określone przez Ministra Finansów. 219

220 Potwierdzeniem tworzenia przez Gminę Starachowice konkurencyjnych warunków rozwijania działalności gospodarczej jest poniżej załączona tabela: 2000 rok 2001 rok 2002 rok 2003 rok 2004 rok 2005 rok Przedmiot opodatkow ania Budynki związane z działalnośc ią gospodarcz ą (m 2 ) Grunty związane z działalnośc ią gospodarcz ą (m 2 ) Przedmiot opodatkow ania Budynki związane z działalnośc ią gospodarcz ą (m 2 ) Max. stawk i w zł Staw ki uchw alone przez R.M. % Max. stawk i w zł Staw ki uchw alone przez R.M. % Max. stawk i w zł Staw ki uchw alone przez R.M. % Max. stawki w zł Staw ki uchw alone przez R.M. % Max. stawki w zł Staw ki uchw alone przez R.M. % Max. stawk i w zł Staw ki uchw alone przez R.M ,36 13,32 92,8% 15,86 14,52 91,6% 16,83 15,25 90,6% 17,31 15,71 90,8% 17,42 16,02 92,0% 17,98 16,53 91,9% 0,49 0,44 89,8% 0,56 0,48 85,7% 0,60 0,50 83,3% 0,62 0,52 83,9% 0,63 0,53 84,1% 0,66 0,55 83,3% Max. stawk i w zł 2006 rok 2007 rok 2008 rok 2009 rok 2010 rok Staw ki uchw alone przez R.M. % Max. stawk i w zł Staw ki uchw alone przez R.M. % Max. stawk i w zł Staw ki uchw alone przez R.M. % Max. stawki w zł Staw ki uchw alone przez R.M. % Max. stawki w zł Staw ki uchw alone przez R.M ,43 16,78 91,0% 18,60 16,93 91,0% 19,01 17,30 91,0% 19,81 17,80 89,9% 20,51 18,42 89,8% % % Grunty związane z działalnośc ią gospodarcz ą (m 2 ) 0,68 0,56 82,4% 0,69 0,57 82,6% 0,71 0,59 83,1% 0,74 0,61 82,4% 0,77 0,63 81,8% Tabela III Stawki i przedmiot opodatkowania (źródło: Urząd Miejski w Starachowicach - stan na 2010 r.). 220

221 Z kolei skutki obniżenia stawek podatkowych w podatkach lokalnych w poszczególnych latach przedstawia poniższa tabela: Podmiot Skutki obniżenia stawek podatkowych w zł (stan na 31.III) PODATEK OD NIERUCHOMOŚCI Osoby prawne Osoby fizyczne , , , , ,00 PODATEK OD ŚRODKÓW TRANSPORTU Osoby prawne 0,00 0,00 0, , , , , , ,88 Osoby fizyczne 0,00 0,00 0, , , , , , ,34 Tabela III Skutki obniżenia stawek podatkowych (źródło: Urząd Miejski w Starachowicach - stan na r.). Rada Miejska w swoich staraniach o tworzenie nowych miejsc pracy na terenie miasta Starachowice, podejmowała stosowne uchwały. W latach na mocy uchwał: 1. uchwała Rady Miejskiej Nr XI /1/99 z dnia 22 grudnia 1999 roku w sprawie wysokości stawek podatku od nieruchomości oraz zwolnień, w tym podatku w roku 2000, 2. uchwała Rady Miejskiej Nr IX/1/2000 z dnia 18 grudnia 2000 roku w sprawie wysokości stawek podatku od nieruchomości oraz zwolnień, w tym podatku w roku uchwała Rady Miejskiej Nr XI/3/2001 z dnia 19 listopada 2001 roku w sprawie zwolnień w podatku od nieruchomości w roku 2002 zwolniono z podatku od nieruchomości 20 % powierzchni użytkowej budynków lub ich części związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej w podmiotach zatrudniających do 50 osób w przypadku udokumentowania dodatkowego zatrudnienia co najmniej 3 osób w roku podatkowym. W 2002 roku zwolniono również z podatku od nieruchomości 20 % powierzchni użytkowej budynków lub ich części związanych z prowadzeniem zakładów gastronomicznych i restauracji bezalkoholowych na terenie Miasta. 221

222 W roku 2001 stosowano zwolnienie z podatku od nieruchomości dla podmiotów działających w SSE, które uzyskały zezwolenie na działalność do końca 2000 roku, z której to formy zwolnienia skorzystało 21 przedsiębiorców na łączną kwotę 1,3 mln zł (uchwała nr I/2/2001 z dnia 29 stycznia 2001 roku w sprawie zwolnienia zarządzającego strefą oraz przedsiębiorców, którzy uzyskali zezwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej na terenie strefy do dnia 31 grudnia 2000 roku). W celu poprawy sytuacji przedsiębiorstw, a w szczególności przywrócenia płynności finansowej, zdolności kredytowej, stworzenia warunków dla stabilizacji i rozwoju przedsiębiorstw, jak również przywrócenia długookresowej zdolności konkurowania na rynku i umożliwienia wzrostu zatrudnienia, Rada Miejska w dniu 9 października 2002 roku podjęła uchwałę Nr VII/2/02 w sprawie restrukturyzacji należności od przedsiębiorców z tytułu zobowiązań podatkowych stanowiących dochody budżetu miasta Starachowice. Na mocy w/w uchwały restrukturyzacją objęto 43 przedsiębiorców na kwotę 589,6 tys. zł. W wyniku analizy danych będących w posiadaniu organu restrukturyzacyjnego warunki restrukturyzacji na dzień 30 kwiecień 2004 spełniło 27 przedsiębiorców. Została tym przedsiębiorcom umorzona zaległość w podatkach lokalnych na kwotę 422,00 tys. zł. Z kolei w oparciu o uchwałę Nr X/4/02 z dnia 9 grudnia 2002 r. w sprawie stosowania zwolnień w podatku od nieruchomości związanych z działalnością gospodarczą podmioty prowadzące działalność gospodarczą na terenie miasta Starachowice mogły ubiegać się o zwolnienie z podatku od nieruchomości w przypadku dodatkowego zatrudnienia osób o statusie bezrobotnego. Na bazie tego dokumentu zostały opracowane i przyjęte do realizacji Programy przygotowane w celu wspierania przedsiębiorców tworzących nowe miejsca pracy: I tak: 1. Program pomocy horyzontalnej dla przedsiębiorców udzielonej w gminie Starachowice przyjęty uchwałą nr IX/1/03 z dnia 1 grudnia 2003 roku. Program obejmował obszar Gminy Starachowice i obowiązywał do końca 2005 roku. 2. Program Pomocy Przedsiębiorcom Na Zatrudnienie przyjęty uchwałą Nr V/7/05 z dnia roku. Program ten obowiązywał do dnia 31 grudnia 2006 roku, umożliwiając uzyskanie zwolnienia od podatku od nieruchomości podmiotom gospodarczym prowadzącym działalność gospodarczą. Analiza udzielonych przez gminę ulg w latach w oparciu o 222

223 obowiązujące w tym okresie uchwały wykazała, że zwolnienia te przyniosły wymierne korzyści w postaci liczby nowozatrudnionych osób. 3. Starachowicki Program Pomocy Przedsiębiorcom przyjęty uchwałą Nr XV/1/05 z dnia roku - przygotowany w celu wspierania przedsiębiorców dokonujących nowych inwestycji i tworzących nowe miejsca pracy związane z nową inwestycją. 4. Program Pomocy Przedsiębiorcom na zatrudnienie przyjęty uchwałą Nr IX/10/07 z dnia roku. Uchwała ta skierowana do przedsiębiorców zwiększających zatrudnienie o osoby posiadające status bezrobotnego i utrzymujących poziom zatrudnienia uzależniony od wielkości przedsiębiorstwa przez okres 2-3 lat. Uchwała ta obowiązywała do dnia 30 czerwca 2008 roku. 5. Po wygaśnięciu uchwały Nr IX/10/07 z dnia roku zaistniała konieczność stworzenia nowego mechanizmu zachęt dla potencjalnych inwestorów, przedsiębiorców podejmujących i prowadzących działalność gospodarczą na terenie Gminy. Mając powyższe na uwadze w dniu 29 maja 2009 roku podjęto uchwałę Nr VI/6/09 w sprawie programu pomocy de minimis udzielanej przedsiębiorcom realizującym nowe inwestycje oraz tworzącym miejsca pracy związane z nowymi inwestycjami lub tworzącymi nowe miejsca pracy. Przedmiotowa uchwała przewiduje możliwość uzyskania przez przedsiębiorców zwolnień w podatku od nieruchomości w zależności od realizacji na terenie Gminy nowej inwestycji o określonej powierzchni użytkowej i utworzenia odpowiedniej ilości nowych miejsc pracy na okres od 1 roku do 3 lat, jak też przewiduje możliwość uzyskania zwolnienia z tytułu utworzenia nowych miejsc pracy. Poniższa tabela przedstawia kwotowe skutki dla gminy Starachowice oraz minimalną liczbę utworzonych miejsc pracy dla osób bezrobotnych będących podstawą obliczenia wysokości zwolnienia w poszczególnych latach: Kwota Ilość podmiotów Liczba Rok zwolnienia w zł zwolnionych utworzonych miejsc pracy , , ,

224 , , , , , Ogółem Tabela III Skutki dla gminy Starachowice z tytułu zwolnienia z podatku od nieruchomości na podstawie uchwał Rady Miejskiej (źródło: Urząd Miejski w Starachowicach z roku 2010). Oprócz tego, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym w podatkach stanowiących dochody gminy stosowano ulgi indywidualne w formie umorzenia zaległości podatkowej bądź odsetek za zwłokę oraz odroczenia terminu płatności lub rozłożenia zapłaty podatku na raty. Ulgi te pozwalają na osiągnięcie równowagi ekonomicznej firmy oraz chronią przed likwidacją lub upadłością podmiotu gospodarczego. Stosowanie w/w ulg oraz ilość podmiotów, którym przyznano ulgę z tytułu podatku od nieruchomości i podatku od środków transportowych przedstawia poniższe zestawienie: Rodza j ulgi w podatk u Liczba podmi otów Kwota w zł Liczba podmi otów Kwota w zł Liczba podmiot ów Kwota w zł Liczba podmi otów Kwota w zł Liczba podmiot ów Kwota w zł Liczba podmi otów Kwota w zł Umorz enia Odroc zenia i rozłoż enia na raty w tym: , , , , , , , , , , , ,60 224

225 kwota będąca skutkie m na lata następne Rodza j ulgi w podatk u Liczba podmi otów , , , , , , Kwota w zł Liczba podmi otów Kwota w zł Liczba podmiot ów Kwota w zł Liczba podmi otów Kwota w zł 2010 (stan na 31.III.) Liczba podmiot ów Kwota w zł Umorz enia , , , , ,24 Odroc zenia i rozłoż enia na raty w tym: kwota będąca skutkie m na lata następne , , , , , , , , , ,00 Tabela III Rodzaj ulgi w podatku (źródło: Urząd Miejski w Starachowicach-stan na r.). Projekt Rynek pracy realizowano także poprzez dofinansowanie prac interwencyjnych organizowanych przez Urząd Miejski. Skutki przedstawia poniższa tabela: Rok Kwota w zł Średnioroczne zatrudnienie (osoby) , , , ,

226 , , , , , , (dn ) ,00 15 Ogółem 448 Tabela III Skutki dla gminy Starachowice z tytułu prac interwencyjnych (źródło: Urząd Miejski w Starachowicach z roku 2010). Gminne spółki prawa handlowego W celu wykonywania swoich zadań gmina może tworzyć wyodrębnione gminne podmioty prawne, w szczególności może posiadać spółki prawa handlowego działające na zasadach określonych w ustawie: Kodeks spółek handlowych i ustawie o gospodarce komunalnej. Oprócz Fundacji - Agencji Rozwoju Regionalnego (FARR) oraz Specjalnej Strefy Ekonomicznej Starachowice S.A., których profil działalności został przedstawiony w punkcie 1.1 oraz 1.2 niniejszego rozdziału gmina posiada następujące spółki prawa handlowego: Komunalne Przedsiębiorstwo Usługowo Remontowe KomPUR Spółka z o.o. w Starachowicach ul. Radomska 29, Starachowice Komunalne Przedsiębiorstwo Usługowo Remontowe KomPUR Sp. z o.o. działa w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i posiada osobowość prawną zgodnie z polskim prawem. Działając w oparciu o uchwałę nr V/15/02 Rady Miejskiej w Starachowicach z dnia r. w sprawie restrukturyzacji i przekształcenia Zakładu Robót Publicznych w Starachowicach, Zarząd Miasta Starachowice utworzył jednoosobową spółkę z ograniczoną 226

227 odpowiedzialnością pod nazwą Komunalne Przedsiębiorstwo Usługowo Remontowe KomPUR Sp. z o.o. Jedynym udziałowcem Spółki jest, która z chwilą powoływania spółki wszystkie udziały objęła wkładem niepieniężnym w postaci składników mienia zakładu budżetowego (maszyny i urządzenia, zapasy, surowce wykazane w bilansie sporządzonym na dzień zakończenia jego działalności za wyjątkiem budynków i gruntu, które wykorzystywane były nad podstawie umowy użyczenia). Spółka powstała r. z przekształcenia Zakładu Robót Publicznych w Starachowicach działającego w formie zakładu budżetowego zgodnie z treścią przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej. Nowo utworzona spółka KomPUR jest w znaczącym stopniu skierowana na organizowanie robót publicznych, prac interwencyjnych itp. Spółka działa realizując zadania z zakresu zadań własnych gminy jak również podejmuje inne działania mogące przynieść wymierne korzyści spółce w zakresie: Miejski Zakład Komunikacyjny Spółka z o.o. w Starachowicach ul. Radomska 53, Starachowice Decyzją Wojewódzkiej Rady Narodowej w Kielcach z dniem r. w Starachowicach uruchomiona została komunikacja miejska prowadzona przez Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej w Starachowicach. W początkowym okresie działalności przedsiębiorstwo obsługiwało pięcioma autobusami trzy regularne linie komunikacyjne. Stan taki utrzymywał się przez pół roku. Po tym okresie liczba autobusów ulegała podwyższeniu a liczba linii stopniowa zaczęła rosnąć. Od dnia r. w Starachowicach funkcjonowało samodzielne przedsiębiorstwo pod nazwą Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne. W szczytowym okresie działalności, tj. w 1980r. MPK obsługiwało 30 linii komunikacyjnych 73 autobusami, stan taboru na koniec roku wynosił 97 autobusów. Od roku 1991 do roku 2000 transport zbiorowy na terenie miasta prowadzony był przez Gminę Starachowice w formie zakładu budżetowego jako Miejski Zakład Komunikacyjny. W ostatnim roku działalności Miejskiego Zakładu Komunikacyjnego w formie 227

228 zakładu budżetowego, zakład obsługiwał 29 linii autobusowych 44 autobusami, stan taboru wynosił 55 autobusów. Od r. Miejski Zakład Komunikacyjny Spółka z o.o. w Starachowicach jest komunalną spółką prawa handlowego ze 100% udziałem gminy. Świadczy usługi w zakresie zbiorowych przewozów pasażerskich na terenie miasta Starachowice i niektórych przyległych gmin. Poza działalnością podstawową zakład prowadzi inne, a mianowicie: zimowe utrzymanie dróg, letnie zamiatanie ulic, wydzierżawianie pomieszczenia znajdujące się w obrębie bazy, wynajem powierzchni reklamowej na autobusach, drobne usługi naprawcze w zakresie mechaniki samochodowej, sprzedaż paliw płynnych i gazu dla odbiorców komercyjnych, wynajem autobusów na wycieczki zagraniczne i krajowe i uroczystości okolicznościowe na terenie miasta i powiatu. Na własne potrzeby Spółka: prowadzi warsztat naprawy autobusów, remontuje własne autobusy w zakresie remontów cząstkowych i głównych, prowadzi magazyn części i paliw płynnych oraz płynów eksploatacyjnych, prowadzi dowóz kierowców w godzinach wczesnoporannych i odwóz kierowców w godzinach późnonocnych. Stan taboru to 44 autobusy do komunikacji miejskiej, 1 autobus turystyczny, dwa samochody pomocy technicznej (jeden ciężki, drugi do pomocy doraźnej, lekki), trzy pługopiaskarki, zamiatarka samochodowa i osobowy samochód zaopatrzenia i działu ruchu oraz załadunkowy ciągnik rolniczy. Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Starachowicach ul. Iglasta 5, Starachowice W 1950 r. Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Starachowicach powołane zostało przejmując do obsługi urządzenia i instalacje wodociągowo- 228

229 kanalizacyjne eksploatowane wcześniej przez miejscowy przemysł metalurgiczny, w ramach Centralnego Okręgu Przemysłowego. W latach Przedsiębiorstwo było zakładem eksploatacyjnym w strukturze Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w Kielcach. Powszechna komunalizacja państwowego majątku na przełomie lat 80-tych i 90-tych ubiegłego wieku spowodowała istotne przeorientowanie organizacyjne w sferze działalności wodociągowokanalizacyjnej. W 1991 r. z inicjatywy gminy Starachowice utworzony został Międzygminny Związek Wodociągów i Kanalizacji (MZWiK), skupiający oprócz Starachowic trzy ościenne gminy: Mirzec, Brody i Wąchock. MZWiK to ponadgminna jednostka samorządowa, której celem jest wspólne wykonywanie w imieniu gmin zadań służących zaspokajaniu potrzeb mieszkańców w zakresie zaopatrzenia w wodę, oczyszczania ścieków oraz koordynowania i realizacji branżowych zamierzeń inwestycyjnych. Zgromadzenie MZWiK stanowi 14 przedstawicieli gmin, w tym 8 przedstawicieli z gminy Starachowice. W ramach restrukturyzacji działalności gospodarczej MZWiK, w 1998 r. ze struktury MZWiK wyłonione zostało Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji. Przedmiotem działalności Spółki jest pobór, oczyszczanie i rozprowadzanie wody, odprowadzanie i oczyszczanie ścieków, wywóz śmieci, usługi sanitarne i pokrewne na terenie swego działania, który obejmuje gminy: Starachowice, Wąchock, Brody, Mirzec. Jak wcześniej wspomniano w 1998r. ze struktury MZWiK wyłonione zostało Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jako operator infrastruktury wodociągowo-kanalizacyjnej wniesionej do Spółki aportem. W skład Zgromadzenia Wspólników PWiK wchodzą przedstawiciele czterech wyżej wymienionych Gmin oraz Przewodniczący Związku MZWiK. Przedsiębiorstwo zostało utworzone na podstawie umowy spółki, zawartej notarialnie w dniu r. Jej udziałowcami są Gminy: Starachowice, Mirzec, Brody oraz Wąchock: obejmuje udziałów po 600 złotych każdy, o łącznej wartości złotych (74,91% udziałów), Gmina Wąchock obejmuje udziałów po 600 złotych każdy, o łącznej wartości złotych (19,33% udziałów), Gmina Brody obejmuje udziałów po 600 złotych każdy, o łącznej wartości złotych (3,82% udziałów), 229

230 Gmina Mirzec obejmuje 1982 udziałów po 600 złotych każdy, o łącznej wartości złotych (1,94% udziałów). W Sądzie Gospodarczym spółka została zarejestrowana w dniu r. a faktycznie rozpoczęcie działalności gospodarczej nastąpiło z dniem r. Spółka przejęła w całości działalność gospodarczą, którą do tego dnia prowadził MZWiK. Starachowickie Towarzystwo Budownictwa Społecznego Wspólny Dom Sp. z o.o. w Starachowicach ul. Majówka 21a, Starachowice Przedmiotem działania STBS jest rozwój zasobu mieszkaniowego poprzez: budowanie, nabywanie, remontowanie domów i lokali mieszkalnych oraz ich eksploatacja na zasadach najmu, wynajmowanie lokali użytkowych znajdujących się w zasobach spółki, sprawowanie, na podstawie zawartych umów, zarządu budynkami, prowadzenie innej działalności, świadczenie usług budowlanych i remontowych. Zakład Energetyki Cieplnej Spółka z o.o. w Starachowicach ul. Na Szlakowisku 8, Starachowice Na mocy wydanego w dniu 28 kwietnia 1992 r. zarządzenia wojewody kieleckiego o podziale WPEC Kielce i decyzji o komunalizacji majątku ciepłowniczego w mieście, w dniu 5 maja 1992 r. powstaje jednoosobowa spółka Gminy Starachowice pod nazwą: Zakład Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Starachowicach, która od 1 maja 1992 r. kontynuuje zadania ciepłownictwa miejskiego. Podstawową działalnością firmy jest wytwarzanie, przesyłanie i dystrybucja ciepła oraz obrót ciepłem. Obszarem działania jest miasto Starachowice. Uwarunkowanie terenowe miasta spowodowały powstanie dwu odrębnych systemów ciepłowniczych a mianowicie organizacyjne utworzenie Rejonu Grzewczego Północ i Rejonu Grzewczego Południe. Odbiorcami ciepła w ilości ok. 100 są instytucje, zakłady, organizacje oraz osoby fizyczne. Do największych odbiorców należą: 230

231 Starachowicka Spółdzielnia Mieszkaniowa, Spółdzielnia Mieszkaniowa Lokatorsko-Własnościowa Wanacja, Wspólnoty Mieszkaniowe. W zdecydowanej większości z systemów ciepłowniczych ZEC ogrzewane są obiekty budownictwa mieszkaniowego: spółdzielczego, komunalnego oraz prywatnego. Spółka przejęła w 1992 roku systemy ciepłownicze miasta, a następnie w kolejnych latach dalsze obiekty ciepłownicze z majątku gminy: kotłownie lokalne i sieci osiedlowe. W początkowych latach samodzielnej działalności Spółka eksploatowała 14 kotłowni o łącznej mocy 91,71 MW i sieci ciepłownicze o długości 20,8 km. W okresie działalności Spółki wykonano około 200 zadań inwestycyjnych o charakterze proekologicznym i o różnym stopniu złożoności, koszcie, zakresie, o różnych efektach rzeczowych oraz ekonomicznych. Podsumowanie Na szczególna uwagę zasługuje funkcjonowanie w mieście Młodzieżowej Rady Miasta, która funkcjonuje od 2007 roku. Ponadto UM podejmuje szereg działań w kierunku usprawnienia i podniesienia jakości obsługi interesantów. Są to bardzo cenne i ważne działania. Należy również docenić działania gminy w sferze wspierania przedsiębiorców tworzących nowe miejsca pracy. Ponadto widoczne są efekty coraz lepszego funkcjonowania spółek prawa handlowego, w których gmina posiada udziały. 231

232 3. BUDŻET GMINY STARACHOWICE 3.1. Bilans dochodów i wydatków budżetowych Bilans dochodów i wydatków gminy w latach ilustruje poniższy wykres: , , , , ,00 0, dochody w tys. zł , , , , ,59 wydatki w tys. zł , , , , ,74 dochody w tys. zł. wydatki w tys. zł. Wykres III Porównanie dochodów i wydatków Gminy Starachowice (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS, stan na ; Urząd Miasta Starachowice, budżet Miasta na 2010 rok plan budżetowy). W roku 2007 budżet Miasta Starachowice cechował się przewagą dochodów nad wydatkami. Z kolei w latach 2006, 2008, 2009 oraz 2010 roku do 2006 r. można zauważyć tendencję wzrostową niedoboru dochodów nad wydatkami w wysokości odpowiednio: 5 132,83 tys. zł, 2 285,06 tys. zł, ,28 tys. zł oraz ,15 tys. zł, co stanowiło 4,40%, 1,98%,12,50% oraz 17,82% dochodów w tych latach. Powodem takiej sytuacji były zwiększone nakłady inwestycyjne w Gminie ze środków własnych budżetu Gminy oraz kredytów i pożyczek. Należy podkreślić, że w planie budżetowym na rok 2009 dochody wynosiły ,00 zł, co oznacza realne wykonanie planu w 103,7%, natomiast wydatki zrealizowano w 92,18%. 232

233 Udział inwestycji własnych w wydatkach gminy w latach charakteryzuje poniższa tabela: Rok Ogólne wydatki w Starachowicach w PLN Wydatki na inwestycje miasta w PLN z budżetu miasta wydatki na inwestycje własne miasta w stosunku do wydatków ogólnych miasta w % , ,91 33,85% , ,90 16,25% , ,89 13,76% , ,68 22,29% , ,00 26,12% Tabela III Udział inwestycji własnych w wydatkach gminy w latach (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS, stan na ; Urząd Miasta Starachowice, budżet Miasta na 2010 rok plan budżetowy). Dynamika dochodów i wydatków, czyli ich procentowa zmiana w stosunku do poprzedniego roku została przedstawiona na poniższych wykresach. Pierwszy z nich przedstawia zmiany dochodów i wydatków w ujęciu nominalnym, drugi natomiast w ujęciu realnym, czyli po uwzględnieniu stopy inflacji, dzięki czemu można obiektywnie stwierdzić, czy dochody i wydatki w poszczególnych latach były faktycznie (realnie) wyższe, czy też niższe niż w poprzednich latach. 125% 120% 115% 110% 105% 100% 95% 90% 85% 80% 120,72% 118,40% 113,0% 107,59% 109,4% 100% 103,5% 89,68% 95,5% dochody wydatki Wykres III Porównanie dynamiki dochodów i wydatków gminy Starachowice (rok poprzedni = 100) (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS, stan na ; Urząd Miasta Starachowice, budżet Miasta na 2010 rok plan budżetowy). 233

234 120% 115% 110% 105% 100% 95% 90% 85% 80% 117,2% 115,6% 110,2% 105,9% 103,4% 100,0% 99,3% 93,0% 87,2% dochody wydatki Wykres III Porównanie dynamiki dochodów i wydatków - realnie (rok poprzedni = 100) (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS, stan na ; Urząd Miasta Starachowice, budżet Miasta na 2010 rok plan budżetowy). Z wykresu wynika, że zdecydowanie najgorszym rokiem był rok 2007, kiedy zarówno dochody, jak i wydatki budżetowe były realnie niższe niż rok wcześniej W 2007 roku zauważalny jest spadek dochodów realnych do roku poprzedniego przy równoczesnym spadku wydatków realnych. Jednakże plan dochodów budżetowych gminy został wykonany w 103,24%, natomiast wydatki nie przekroczyły planu a były mniejsze o 2,13% od przewidywanych. Z kolei w 2008 roku zauważalny jest wzrost dochodów realnych do roku poprzedniego o 6,3% przy równoczesnym wzroście wydatków realnych o 16,2%. Wykonanie budżetu przedstawiało się bowiem następująco: dochody 100,87%, wydatki 98,24%. Skutkiem wyższego wykonania dochodów oraz oszczędną realizacją wydatków, jak również niepełnym wykonaniem wszystkich zadań głównie inwestycyjnych, wynik finansowy zamknął się deficytem w kwocie zł. W roku 2009 wydatki realnie wzrosły o 13,8% przy jednoczesnym wzroście dochodów realnych o 6,7%. W roku 2009 zarówno dochody, jak i wydatki budżetowe były realnie większe niż rok wcześniej. Z powyższej analizy wynika, iż na koniec 2010 roku dochody realne wzrosną o 4,3% w porównaniu z rokiem poprzednim, natomiast realne wydatki spadną o 1,6%. 234

235 3.2. Dochody Poziom i zmiany dochodów budżetu Gminy Starachowice na przestrzeni ostatnich czterech lat zostały przedstawione powyżej. Natomiast strukturę dochodów, czyli udziały poszczególnych składników w dochodach Gminy ilustruje poniższe zestawienie: Lata Źródło dochodów dochody własne , , , ,11 subwencje , , , ,00 dotacje celowe , , , ,06 Tabela III Źródła dochodów Gminy w latach (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS, stan na dzień r.). Procentowy udział poszczególnych składników prezentuje poniższy wykres: 70,00 60,00 50,00 40,00 % 30,00 20,00 10,00 0, Lata dochody własne subwencje dotacje celowe Wykres III Udziały głównych składników w dochodach Gminy (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS, stan na dzień r.). Największym źródłem dochodów Gminy Starachowice są dochody własne, które na przestrzeni ostatnich 4 lat stanowiły 45% - 62% łącznych dochodów budżetowych Miasta. W roku 2006 udział ten był najniższy, natomiast od roku 2007 do 2008 zauważalna była tendencja wzrostowa. 235

236 Na dochody własne składają się dochody z następujących grup: - podatki i opłaty lokalne, - odsetki podatkowe, - udziały we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych i prawnych, - dochody z majątku gminy, - pozostałe dochody. Udział wartościowy podatków w dochodach Miasta Starachowice w latach przedstawia się następująco: podatek rolny , , , ,77 podatek leśny , ,38 podatek od nieruchomości , , , ,38 podatek od środków transportowych , , , ,53 podatek od czynności cywilnoprawnych , , , ,94 Tabela III Udział podatków w dochodach Miasta Starachowice (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS, stan na dzień r.). Struktura podatków i opłat lokalnych Z powyższego zestawienia wynika, iż w grupie podatków zdecydowanie dominują dochody z tytułu podatku od nieruchomości. W ostatnich 4 latach ich udział wzrósł z 88,32% do 90,68%. Drugie miejsce zajmują dochody z podatku od czynności cywilnoprawnych. Z uwagi na przemysłowy charakter gminy wpływ z podatku rolnego jest niewielki, podobnie jak z pozostałych składowych. 236

237 3.3. Wydatki z budżetu gminy Poziom i zmiany wydatków budżetu Gminy na przestrzeni ostatnich lat zostały przedstawione w rozdziale 2.1. Strukturę wydatków z budżetu gminy w ujęciu poszczególnych działów ilustruje poniższe zestawienie: Źródło dochodów Rolnictwo i łowiectwo Transport i łączność Gospodarka mieszkaniowa Administracja publiczna Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa Lata , ,53 923,53 915, , , , , , , , , , , , ,82 Obsługa długu publicznego , , , , , ,60 Różne rozliczenia , ,00 Oświata i wychowanie , , , ,47 Ochrona zdrowia , , , ,77 Pomoc społeczna , , , ,60 Edukacyjna opieka wychowawcza Gospodarka komunalna i ochrona środowiska ,34 Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego Kultura fizyczna i sport , , , , , , , , ,56 Tabela III Struktura wydatków z budżetu gminy Starachowice w ujęciu poszczególnych działów (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS, stan na dzień r.). 237

238 Udział wydatków z budżetu gminy w poszczególnych działach w ujęciu procentowym zostały przedstawione na poniższym wykresie: Wydatki budżetowe w poszczególnych działach (w %) Rolnictwo i łowiectwo Transport i łączność Gospodarka mieszkaniowa Administracja publiczna Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa Obsługa długu publicznego Różne rozliczenia Oświata i wychowanie 2007 Ochrona zdrowia Pomoc społeczna Edukacyjna opieka wychowawcza % 20% 40% 60% 80% 100% Gospodarka komunalna i ochrona środowiska Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego Kultura fizyczna i sport Wykres III Wydatki budżetowe w poszczególnych działach (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS, stan na dzień r.). Z powyższego wykresu wynika, iż wydatki na oświatę stały się główną pozycją wydatków z budżetu gminy Starachowice (Od 1996 roku, kiedy zadania oświatowe są w całości realizowane przez gminy). W latach wysokość tych wydatków wynosiła od ,53 zł do ,47 zł, stanowiąc 25,73 29,68% wydatków z budżetu Miasta Starachowice. Kolejną pozycją, pod względem procentowego udziału w wydatkach ogółem, stanowią wydatki na pomoc społeczną, która w przeciągu ostatnich czterech lat utrzymywała się na poziomie 20,67 24,55%, Wydatki na administrację publiczną w ostatnich czterech latach stanowiły od 6,95 do 9,95% wydatków budżetowych. 238

239 Nakłady na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego, gospodarkę komunalną i ochronę środowiska oraz edukacyjną opiekę wychowawczą stanowiły od 0,7-1,79%. Obsługa długu publicznego oraz ochrona zdrowia stanowiły 0,54 9,98% udziału w wydatkach budżetowych. Z uwagi na gospodarczy charakter Miasta Starachowice nakłady na rolnictwo i łowiectwo były minimalne. Udział ten wynosił zaledwie 0,01 %. Największym wzrost wydatków odnotowano w dziale Kultura fizyczna i sport. W porównaniu z rokiem 2006 wzrósł on niemal ośmiokrotnie (z 1,58% do 18,57% ). Godny zauważenia jest wzrost wydatków na gospodarkę mieszkaniową w porównaniu z 2006 rokiem wzrósł on ponad trzykrotnie z ,78 zł w 2006 roku, do ,82 zł w 2008 r. (w 2009 odnotowano spadek do kwoty ,97 zł). Należy także zwrócić uwagę na nakłady na transport i łączność. W porównaniu z rokiem 2006 wzrosły one niemal trzykrotnie (z 4,92% na 12,14%). W ujęciu kwotowym wzrosły one z ,92 zł do ,64 zł w 2009 roku. Wynika to z realizowanych przez gminę licznych inwestycji w infrastrukturę drogową. 239

240 3.4 Kondycja finansowa gminy Ocena sytuacji finansowej gminy jest najczęściej dokonywana w oparciu o realizację dochodów i wydatków ogółem. Coraz częściej podejmowana jest jednak problematyka dotycząca konieczności oceny nadwyżki operacyjnej jednostek samorządu terytorialnego. Różnica między dochodami a wydatkami bieżącymi określona jest jako wynik operacyjny, który w przypadku osiągania wartości dodatnich stanowi nadwyżkę operacyjną (odpowiednio deficyt operacyjny w przypadku ujemnego wyniku operacyjnego). Dokonując porównań można stwierdzić, iż traktując gminę jako przedsiębiorstwo nadwyżka operacyjna odzwierciedla wynik finansowy jaki przedsiębiorstwa osiągają na swej działalności podstawowej. Dochody bieżące są to dochody ogółem pomniejszone o: - dotacje i środki na zadania inwestycyjne, - dochody ze sprzedaży składników majątkowych. Do dochodów bieżących zaliczono dochody z tytułów takich jak: - udziały w podatku dochodowym od osób fizycznych, - udziały w podatku dochodowym od osób prawnych, - podatki i opłaty lokalne, - dotacje celowe z budżetu państwa i jst na realizację zadań bieżących, - subwencja ogólna. Wydatki bieżące są to wydatki ogółem pomniejszone o: wydatki majątkowe (które stanowią element budżetu majątkowego). Wydatki bieżące są to wydatki związane z bieżącym funkcjonowaniem jednostki samorządu terytorialnego takie jak m. in.: - wydatki na wynagrodzenia i pochodne od wynagrodzeń, wydatki na obsługę długu, - zakup materiałów i usług, - dotacje na realizację zadań bieżących. Wynik budżetu bieżącego (operacyjnego) wskazuje czy jednostka samorządu terytorialnego jest w stanie pokryć bieżące wydatki z bieżących wpływów. Obliczenie wyniku operacyjnego pozwala na ocenę zdolności i możliwości jednostki samorządu terytorialnego do spłaty zobowiązań finansowych oraz do finansowania wydatków o charakterze inwestycyjnym. Nadwyżka operacyjna pozwala na zaciągnięcie zobowiązań inwestycyjnych, które jednostka będzie mogła realizować z własnych 240

241 środków i spłacać wcześniej zaciągnięte zobowiązania, przy jednoczesnym pokrywaniu bieżących płatności. Ujemny wynik operacyjny oznacza, że jednostka samorządu terytorialnego nie jest w stanie pokryć bieżących wydatków z bieżących wpływów a obsługa zadłużenia odbywa się kosztem sprzedaży majątku jednostki lub poprzez zaciąganie nowych zobowiązań. Ujemny wynik operacyjny może być spowodowany nadmiernym wzrostem zadłużenia wraz z kosztami jego obsługi przy relatywnie niższym wzroście dochodów bieżących i zbyt wysokim poziomie wydatków bieżących. W niniejszej analizie środki, które pozostają do dyspozycji gminy po pomniejszeniu nadwyżki operacyjnej o płatności wynikające ze spłaty kredytów (raty kapitałowe) nazywane będą buforem bezpieczeństwa. Bufor bezpieczeństwa, tj. część nadwyżki operacyjnej, który może być przeznaczany na wydatki inwestycyjne. Źródłem finansowania wydatków majątkowych są również dochody ze sprzedaży majątku, które w nadwyżce operacyjnej nie są ujmowane. W przypadku, gdy nadwyżka operacyjna osiąga wartości ujemne dochody ze sprzedaży majątku są źródłem finansowania w całości lub części wydatków związanych z obsługą długu (części kapitałowej). Wyszczególnienie Dochody ogółem Dotacje na zadania inwestycyjne Środki na inwestycje z UE Dochody z tytułu sprzedaży majątku, przekształcenia prawa użytkowania wła. 1 Dochody bieżące ( ) Wydatki bieżące Nadwyżka operacyjna (5-6) Spłata zobowiązań (kapitał) Bufor bezpieczeństwa (7-8) Bufor bezpieczeństwa z uwzględnieniem dochodów z majątku Tabela III Wynik budżetu bieżącego (operacyjnego) gminy Starachowice (źródło: Sprawozdanie z realizacji budżetu gminy Starachowice za 2009 rok). 241

242 Z powyższego zestawienia wynika, iż gmina Starachowice posiada nadwyżkę operacyjną, która pozwala na zaciągnięcie zobowiązań inwestycyjnych, przy jednoczesnym pokrywaniu bieżących płatności. 242

243 IV. ANALIZA PORÓWNAWCZA (benchmarking) Miasta, konkurując między sobą powinny prowadzić aktywność marketingową w oparciu o rzeczowe dane, które pozwalają określić ich położenie wobec innych miast, m.in. pod względem atrakcyjności inwestycyjnej, turystycznej, komunikacyjnej itp. Jednym ze sposobów uzyskiwania takich danych jest przeprowadzanie benchmarkingu i dokonywanie analiz porównawczych wobec innych miast - konkurentów. Celami benchmarkingu miast są między innymi: zidentyfikowanie pozycji miasta względem innych podmiotów w regionie (miast, gmin, powiatów), ułatwianie definiowania celów dla władz i wydziałów urzędów miast, prowadzenie działań marketingowych w oparciu o fakty, a tym samym obniżenie kosztów funkcjonowania. Analiza porównawcza tworzona jest dla potrzeb formułowania ostatecznych wyników diagnozy stanu, której podstawą tworzenia jest raport o stanie gminy i analiza SWOT. Analizie porównawczej poddano statystyczne ujęcia elementów wpływających bezpośrednio na rozwój społeczny i gospodarczy, takich sfer jak: przestrzenno ekologiczna, sfera społeczna oraz gospodarcza. Poszczególne dane statystyczne opracowano w oparciu o dostępne materiały wydawane przez Główny Urząd Statystyczny dane na dzień rok, Powiatowy Urząd Pracy oraz dane Urzędu Miasta w Starachowicach. Wybrane dane statystyczne dotyczące Miasta Starachowice porównano do miast najbliższego otoczenia z terenu województwa świętokrzyskiego, takich jak: Kielce, Ostrowiec Świętokrzyski, Skarżysko Kamienna. Uwzględnienie w analizie miasta wojewódzkiego Kielce stworzyło dla Starachowic podstawy do nakreślenia wzorca do naśladowania. W ten sposób dokonana analiza porównawcza pozwala określić wartości statystyczne korzystne dla miasta, jak również i te niekorzystne na tle grupy porównawczej. 243

244 1. SFERA PRZESTRZENNO EKOLOGICZNA W analizie porównawczej odnoszącej się do sfery społeczno gospodarczej wzięto pod uwagę najważniejsze wskaźniki odnoszące się do tego obszaru tematycznego takie jak: powierzchnia, ochrona przyrody, infrastruktura Powierzchnia (ha) Starachowice Kielce Ostrowiec Skarżysko - Kamienna Wykres IV.1-1 Powierzchnia (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS, stan na roku). Z powyższego wykresu oraz danych dotyczących liczby ludności na koniec 2009 roku wynika, iż Starachowice zajmują najmniejszą powierzchnię, jednakże pod względem gęstości zaludnienia przypadającej na 1 ha Starachowice (16,30 os/ha) plasują się na drugim miejscu po Kielcach (18,68 os/ha). Na ostatnim miejscu znajduje się Skarżysko Kamienna (7,44 os/ha) za Ostrowcem Świętokrzyskim (15,61). Natomiast najwięcej terenów zielonych ogółem posiadają Kielce i Ostrowiec Świętokrzyski. Starachowice znajdują się na trzecim miejscu, jednakże pod względem zagospodarowania zieleni osiedlowej, mimo najmniejszej powierzchni, znajdują się tuż za Kielcami. Strukturę terenów zielonych prezentuje poniższy wykres: 244

245 300,0 Tereny zielone 250,0 200,0 150,0 100,0 50,0 0,0 parki spacerowo - wypoczynkowe zieleńce zieleń uliczna tereny zieleni osiedlowej Starachowice Kielce Ostrowiec Skarżysko - Kamienna lasy gminne Wykres IV.1-2 Tereny zielone (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS, stan na roku). Lasy odgrywają wiodącą rolę w strukturze przyrodniczej gminy, są bowiem najważniejszym ogniwem wiążącym główne komponenty środowiska i otaczają Starachowice ze wszystkich stron. Tworzą bowiem węzły ekologiczne o wybitnych walorach przyrodniczych oraz leśne korytarze ekologiczne umożliwiające rozprzestrzenianie się gatunków. Obszary leśne spełniają różnego rodzaju funkcje, tj. zapewniają barierę ochronną pozostałym komponentom przyrody, stanowią źródło surowców dla wielu gałęzi gospodarki i są cennym walorem dla turystki i rekreacji. Mimo, iż pod względem powierzchni lasów stanowiących własność gminy, Starachowice zajmują ostatnie miejsce w odniesieniu do grupy porównawczej, to ogólna powierzchnia gruntów leśnych jest większa niż w Skarżysku Kamiennej. Na uwagę zasługuje fakt, iż miasto Starachowice charakteryzuje wysoki procent zalesienia 23,08% ogólnej powierzchni miasta. 245

246 Wykres IV.1-3 Powierzchnia gruntów leśnych (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS, stan na roku). Środowisko naturalne to również obszary chronione. W Polsce podstawą prawną dla ich wyznaczania jest Ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 roku. Obszary chronionego krajobrazu są bardzo słabą formą ochrony przyrody, o niewielkich rygorach ochronności. W Polsce istnieje 450 obszarów chronionego krajobrazu, które zajmują 23,5% powierzchni kraju. Obszary chronionego krajobrazu są przeznaczone głównie na rekreację, a działalność gospodarcza podlega tylko niewielkim ograniczeniom (zakaz wznoszenia obiektów szkodliwych dla środowiska i niszczenia środowiska naturalnego). Porównując dane z Głównego Urzędu Statystycznego według stanu na dzień r. Starachowice niemalże równorzędnie ze Skarżyskiem Kamienną zajmują drugą pozycję w grupie porównawczej. 246

247 Syntetyczną charakterystykę obszarów chronionych prezentuje poniższe zestawienie: Ochrona przyrody Starachowice Kielce Ostrowiec Skarżysko - Kamienna 1 Obszary prawnie chronione (ha) Pomniki przyrody Wykres IV.1-4 Ochrona przyrody (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS, stan na roku). Infrastruktura techniczna Woda zajmuje pierwsze miejsce w hierarchii wszystkich potrzeb życiowych. Podstawowym źródłem zanieczyszczeń wód w Polsce są ścieki pochodzące z miast i przemysłu oraz spływy powierzchniowe z terenów rolniczych i nie skanalizowanych. Wszystkie ścieki odprowadzane do wód wpływają na ich jakość, zmieniając głównie skład chemiczny i fizyczny oraz oddziałują na florę i faunę. Odbija się to niekorzystnie na organizmach wodnych i lądowych korzystających z wody. Ścieki to mieszanina zużytej wody oraz różnego rodzaju substancji płynnych, stałych, gazowych, radioaktywnych usuwanych z terenów miast i zakładów przemysłowych. Ścieki w ogólnej swej masie zawierają przede wszystkim wodę, której ilość dochodzi nawet do 99,9%. Same więc zanieczyszczenia zawierają w istocie niewielki procent ścieków. Ze względu na pochodzenie, zanieczyszczenia można podzielić na: Komunalne - są to głównie ścieki miejskie, powstające na skutek działalności człowieka i będące mieszaniną odpadów z gospodarstw wydalin fizjologicznych człowieka i zwierząt domowych, odpadów szpitalnych, łaźni, pralni oraz niektórych zakładów przemysłowych. Są to głównie związki organiczne (białka, tłuszcze i węglowodany); 247

248 Przemysłowe - mogą się dostawać do wód pośrednio jako ścieki przemysłowe lub z atmosfery w postaci kwaśnych deszczów, pyłów oraz różnych związków chemicznych. Specyficznym rodzajem zanieczyszczeń są zanieczyszczenia termiczne, związane ze spuszczaniem do zbiorników wodnych wód ciepłych i gorących (wody z procesów chłodzenia). Ilość i rodzaj tych ścieków zależy od rodzaju przedsiębiorstwa, technologii produkcji, ilości zużywanej wody Najwięcej zanieczyszczeń powoduje przemysł: górniczy, metalurgiczny, elektromaszynowy, włókienniczy, chemiczny, paliwowo-energetyczny, celulozowy, garbarski i spożywczy. Dlatego też wszystkie porównywane miasta posiadają oczyszczalnie ścieków. Oczyszczalnia ścieków - jest to zespół urządzeń do oczyszczania ścieków przemysłowych i komunalnych przed odprowadzeniem ich do rzeki, jeziora, morza, gruntu. Należy zaznaczyć, iż podstawową jednostką objętości jest 1m 3. Z kolei 1m 3 równa się 1000 l, a tysiąc litrów równa się 0,001 dam 3. Komunalne oczyszczalnie ścieków Ostrowiec Skarżysko - Starachowice Kielce Świętokrzyski Kamienna Oczyszczalnie komunalne (szt.) 1,0 2,0 1,0 1,0 Wielkość (przepustowość) oczyszczalni wg projektu m 3 /dobę Ścieki oczyszczone (dam 3 /rok) 2 524, , , ,3 Ludność korzystająca z oczyszczalni Tabela IV.1-1. Komunalne oczyszczalnie ścieków (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS stan na r.). 248

249 Ilość odprowadzonych ścieków (w dam 3 ) , , , , , , , , ,0 0, Ostrowiec Świętokrzyski 4 331, , , , , , , , , ,2 Skarżysko-Kamienna 3 545, , , , , , , , , ,3 Starachowice 3 547, , , , , , , , , ,4 Kielce , , , , , , , , , ,7 Wykres IV.1-5 Ilość odprowadzonych ścieków (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS, stan na roku). Zasadniczo ilość ścieków bytowych, a więc ścieków z gospodarstw domowych można przyjąć równą zużyciu wody. Wyjątek stanowi budownictwo jednorodzinne oraz obszary wiejskie, gdzie część wody zużywana jest np.: na podlewanie ogródków lub mycie samochodów, a więc nie jest wprowadzana do kanalizacji sanitarnej. Ilość wody zużytej i nie wprowadzanej do kanalizacji można oszacować na około 5-10% ogólnego zużycia wody w gospodarstwie domowym Ilość ścieków produkowanych w gospodarstwach domowych zależy od wielu czynników, a w szczególności od: standardu wyposażenia mieszkań w przybory sanitarne, stanu technicznego przyborów sanitarnych, sposobu przygotowania ciepłej wody, sposobu rozliczania za zużytą wodę (wg wskazań urządzeń pomiarowych lub ryczałtowo), wieku, zamożności mieszkańców oraz ich przyzwyczajeń i trybu życia, pory dnia, roku, itp.. 249

250 Zużycie wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności (dam 3 /rok) Przemysł eksploatacja sieci gospodarstwa domowe wodociągowej Starachowice Kielce Ostrowiec Skarżysko - Kamienna Wykres IV.1-6 Zużycie wody (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS, stan na roku). Długość czynnej sieci kanalizacyjnej (w km.) 350,0 300,0 250,0 200,0 150,0 100,0 50,0 0, Ostrowiec Świętokrzyski 120,4 124,8 135,8 132,2 145,3 146,4 147,3 148,9 146,4 149,2 Skarżysko - Kamienna 82,1 82,4 86,7 91,9 97,2 100,4 100,5 100,9 100,9 101,0 Starachowice 108,0 109,9 111,9 112,6 113,0 113,4 111,8 147,5 150,4 153,6 Kielce 235,4 241,0 243,9 271,3 288,2 282,4 288,1 293,2 297,2 309,2 Wykres IV.1-7 Długość czynnej sieci kanalizacyjnej (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS, stan na roku). 250

251 W każdym z analizowanych miast na przestrzeni ostatnich 10 lat można zauważyć wyraźną tendencję wzrostową w rozbudowie infrastruktury kanalizacyjnej. Jednak największą dynamiką wzrostu charakteryzują się Starachowice, bowiem od 2000 r. w stosunku do roku 2009 r. można zauważyć wzrost długości czynnej sieci kanalizacyjnej o 42,22% Ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej w miastach (ilość osób) Ostrowiec Świętokrzyski Skarżysko-Kamienna Starachowice Kielce Wykres IV.1-8 Ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS, stan na roku). Z powyższych danych wynika, iż w 2009 r. 85,57 % ogólnej liczby mieszkańców Starachowic miało dostęp do sieci kanalizacyjnej. Natomiast w grupie porównawczej dostęp do sieci kanalizacyjnej przedstawia się następująco: Kielce 88,97%, Ostrowiec 87,39%, Skarżysko-Kamienna 82,45%. Na tej podstawie można stwierdzić, iż % skanalizowania nie odbiega od grupy porównawczej. Jednakże słabą stroną miasta jest brak uzbrojenia technicznego w kanalizację sanitarną południowej części Starachowic. 251

252 Wykres IV.1-9 Sieć wodociągowa długość czynnej sieci rozdzielczej (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS, stan na roku). Z powyższych danych wynika, iż w 2009 r. długość sieci wodociągowej w Starachowicach na przestrzeni 10 lat wzrosła jedynie o 4,2 km. Natomiast w grupie porównawczej postęp w dostępie do sieci wodociągowej przedstawia się następująco: Kielce wzrost o 53,7 km, Sieć wodociągowa - długość czynnej sieci rozdzielczej (w km) 350,0 300,0 250,0 200,0 150,0 100,0 50,0 Ostrowiec wzrost o 29 km, Skarżysko Kamienna wzrost 25,5 km. Na tej podstawie można stwierdzić, iż % zwodociągowania Starachowic już w 2000 r. prawie w 100% pokrywał zapotrzebowanie mieszkańców w wodę. 0, Ostrowiec Świętokrzyski 188,8 190,3 195,0 194,2 207,8 213,7 221,4 224,0 212,7 217,8 Skarżysko-Kamienna 131,6 131,3 131,5 139,8 140,8 140,9 153,7 153,8 154,3 156,1 Starachowice 181,9 181,9 181,7 184,8 184,9 183,5 183,4 184,7 185,9 186,1 Kielce 259,2 258,3 262,2 287,6 305,6 298,1 300,8 309,9 312,1 312,9 252

253 Ludność korzystająca z sieci wodociągowej w miastach (osoby) Ostrowiec Świętokrzyski Skarżysko-Kamienna Starachowice Kielce Wykres IV.1-10 Ludność korzystająca z sieci wodociągowej (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS, stan na roku). Z wykresu wynika, iż na koniec 2009 r. 96,61 % ogólnej liczby mieszkańców Starachowic ma dostęp do sieci wodociągowej. Natomiast w grupie porównawczej dostęp do sieci wodociągowej przedstawia się następująco: Kielce 95,73%, Ostrowiec 97,00%, Skarżysko - Kamienna 95,99%. Na tej podstawie można stwierdzić, iż pod względem dostępności do sieci wodociągowej Starachowice znajdują się minimalnie za Ostrowcem Świętokrzyskim. Podsumowanie sfery przestrzenno-ekologicznej: rozbudowana sieć wewnętrzna dróg, atrakcyjne położenie przyrodnicze, wysoki udział terenów zielonych w ogólnej powierzchni miasta, rozbudowana sieć wodociągowa i kanalizacyjna, wysoki stopień gazyfikacji, 253

254 mała ilość terenów objętych miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, funkcjonowanie kompleksowej gospodarki odpadami komunalnymi, korzystne walory turystyczno-krajobrazowe, mały stopień skażenia środowiska, proekologiczny charakter inwestycyjny gminy. 2. SFERA SPOŁECZNA Charakterystyka demograficzna Na dzień r. stan ludności zameldowanej w Starachowicach oraz miastach porównywanych kształtował się następująco: Ludność według miejsca zameldowania Starachowice Kielce Ostrowiec Świętokrzyski Skarżysko - Kamienna ogółem mężczyźni kobiety Tabela IV.2-1.Stan ludności według miejsca zameldowania (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS stan na r.). 254

255 Jednakże, biorąc pod uwagę faktyczne miejsce zamieszkania liczby te nieznacznie się różnią, co prezentuje poniższe zestawienie: Stan ludności według faktycznego miejsca zamieszkania Ostrowiec Świętokrzyski Skarżysko-Kamienna Starachowice Kielce Wykres IV.2-1 Stan ludności według faktycznego miejsca zamieszkania (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS stan na r.). Jak już wcześniej wspomniano, gęstość zaludnienia w gminie Starachowice wynosi 16,30 os/ha i w porównaniu do grupy odniesienia jest wysoka (jedynie Kielce charakteryzuje wyższa gęstość zaludnienia 18,68 os/ha). Na ostatnim miejscu znajduje się Skarżysko Kamienna (7,44 os/ha), za Ostrowcem Świętokrzyskim (15,61). Świadczy to niezaprzeczalnie o dużym znaczeniu społecznym miasta, które pomimo swej małej powierzchni koncentruje na swoim terenie znaczące skupisko ludności. 255

256 0 Saldo migracji (osoba) Ostrowiec Świętokrzyski Skarżysko-Kamienna Starachowice Kielce Wykres IV.2-2 Saldo migracji (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS stan na r.) Wymeldowania za granicę (osoby) Ostrowiec Świętokrzyski Skarżysko-Kamienna Starachowice Kielce Wykres IV.2-3 Wymeldowania za granicę (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS stan na r.). Spadek liczby ludności w Starachowicach zauważalny od 2000 r. z faktycznie zamieszkujących miasto osób do osób w 2009 r. jest wynikiem migracji ludności. Możliwości edukacji na terenie Starachowic na poziomie szkolnictwa wyższego są ograniczone, co również w znaczącym stopniu wpływa na odpływ młodych, pragnących dalej się kształcić i najbardziej 256

257 operatywnych ludzi do ośrodków miejskich dających gwarancję bardziej atrakcyjnych i ustabilizowanych perspektyw życia. Ponadto obserwuje się niepokojący odpływ ludzi młodych, dla których członkostwo w UE i otwarcie granic, daje możliwość podjęcia dobrze płatnej pracy poza granicami naszego kraju. Należy jednak zaznaczyć, iż liczba ta od 2006 r. systematycznie maleje również w Kielcach, Skarżysku- Kamiennej i Ostrowcu Świętokrzyskim, co może świadczyć o zwiększeniu perspektyw rozwojowych tych miast. Dodatkowo ujemny przyrost naturalny w Starachowicach (w 2009 r. wynosił: -124) ma wpływ na spadek ludności w gminie Starachowice. Malejąca liczba urodzeń wynika nie tylko z pogarszającej się sytuacji finansowej mieszkańców miasta, z braku perspektyw na znalezienie satysfakcjonującej pracy oraz kłopotów mieszkaniowych, ale również zmianą priorytetów życiowych ludzi młodych. W związku z tym liczba mieszkańców systematycznie maleje. Przyrost naturalny Ostrowiec Skarżysko - Starachowice Kielce Świętokrzyski Kamienna ogółem mężczyźni kobiety Tabela IV.2-2.Przyrost naturalny (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS stan na r.). W porównaniu z pozostałymi miastami, przyrost naturalny w gminie Starachowice prezentuje się jako najwyższy ujemny i wynosi -124, podobnie jak w Skarżysku Kamiennej. Dodatni przyrost naturalny występuje jedynie w Kielcach, należy jednak zwrócić uwagę, na fakt iż jest to miasto wojewódzkie o największej powierzchni oraz liczbie mieszkańców. W związku z powyższym, porównywanie Starachowic do Kielc pod względem sytuacji demograficznej wydaje się niezasadne. 257

258 Wykres IV.2-4 Przyrost naturalny (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS stan na r.). Należy jednak zauważyć, iż analizując przyrost naturalny na przestrzeni ostatnich 4 lat Starachowice charakteryzowały się najniższym ujemnym wskażnikiem przyrostu naturalnego. 258

259 Udział ludności według ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem 100% 80% 60% 40% 20% 0% Starachowice Kielce Ostrowiec Świętokrzyski Skarżysko - Kamienna w wieku poprodukcyjnym 20,0 18,2 17,9 19,7 w wieku produkcyjnym 63,8 66,1 65,7 64,9 w wieku przedprodukcyjnym 16,2 15,7 16,4 15,4 Wykres IV.2-5 Udział ludności według ekonomicznych grup wieku (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS stan na r.). Z powyższych danych wynika, iż Starachowice charakteryzują się najniższym wskaźnikiem liczby ludności w wieku produkcyjnym. Biorąc jednak pod uwagę również wiek przedprodukcyjny, Starachowice plasują się przed Ostrowcem Świętokrzyskim, co może pozytywnie wpłynąć na rozwój gminy w przyszłości. Podobnie jak w pozostałych omawianych regionach województwa świętokrzyskiego odsetek osób w wieku poprodukcyjnym, przewyższa odsetek osób w wieku przedprodukcyjnym. W najbliższych latach będzie to rodziło wiele problemów natury ekonomicznej i społecznej. Należy zatem, większą wagę przyłożyć do zapewnienia odpowiedniej infrastruktury przystosowanej do zaspokajania potrzeb ludzi starszych i niepełnosprawnych m.in. w domach dziennego pobytu, czy w ramach rozwijania ochrony zdrowia. Reasumując, w Starachowicach należy podejmować takie działania na rzecz rozwoju miasta, które przyczynią się do zatrzymania niekorzystnego trendu migracyjnego. Brak wykształconej kadry odpływającej do większych ośrodków miejskich ujemnie wpłynie na aktywność gospodarczą miasta w procesie urbanizacji ekonomicznej. 259

260 Liczba pracujących w głównym miejscu pracy Starachowice Kielce Ostrowiec Świętokrzyski Skarżysko Kamiena Ogółem Mężczyźni Kobiety Wykres IV.2-6 Liczba pracujących w głównym miejscu pracy (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS stan na r.). Bezrobocie Bezrobocie jest zjawiskiem towarzyszącym gospodarce rynkowej, polegającym na braku pracy zarobkowej dla osób, które są zdolne i gotowe do jej podjęcia. W gminie Starachowice to podstawowy i największy problem społeczny. Problem bezrobocia leży u podłoża większości innych problemów społecznych, a przede wszystkim ubóstwa. Bezrobotni zarejestrowani według płci Starachowice Kielce Ostrowiec Świętokrzyski Skarżysko - Kamienna Ogółem Mężczyźni Kobiety Tabela IV.2-3.Bezrobotni zarejestrowani wg płci (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS stan na r.). Z powyższej tabeli wynika, że w 2009 r. liczba zarejestrowanych bezrobotnych w Starachowicach wyniosła osoby i jest porównywalna z liczbą bezrobotnych w Skarżysku-Kamiennej. Jednakże 260

261 biorąc pod uwagę ogólną liczbę mieszkańców zamieszkujących poszczególne miasta, udział bezrobotnych stanowi: w Starachowicach - 7,56%, w Skarżysku Kamiennej 8,24%, w Ostrowcu Świętokrzyskim 8,18%, w Kielcach 5,51%. Z powyższego wynika, iż gmina Starachowice podejmuje szereg działań mających na celu wyeliminowanie bezrobocia w regionie. Do nich należą m.in. rozwijanie i podnoszenie poziomu wszechstronnej pomocy i wsparcia osób i rodzin podejmujących współpracę i wysiłki w celu ekonomicznego usamodzielnienia, utworzenie sprawnego systemu kształcenia treningu interpersonalnego i zarządzanie zasobami ludzkimi gminy Starachowice przy udziale pracodawców i wolontariatu, nasilenie starań o zwiększenie ilości miejsc pracy w gminie Starachowice (prace interwencyjne). Powyższe dane mają również odzwierciedlenie w wykresie poniżej, bowiem % udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym plasuje Starachowice za Kielcami: % udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0, Ostrowiec Świętokrzyski 18,8 17,9 15,8 13,6 11,0 9,5 12,5 Skarżysko-Kamienna 18,9 19,1 17,5 15,6 13,6 11,4 12,7 Starachowice 16,7 16,2 14,9 11,4 8,5 8,9 11,9 Kielce 11,8 11,9 11,0 9,1 7,8 7,7 8,3 Wykres IV.2-7 Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS stan na r.). 261

262 % Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Współczynnik skolaryzacji Współczynnik skolaryzacji (szkolnictwo podstawowe i gimnazjalne) 112,00 110,00 108,00 106,00 104,00 102,00 100,00 98,00 96,00 94,00 szkoły podstawowe gimnazja Starachowice 100,39 110,56 Kielce 101,62 109,72 Ostrowiec Świętokrzyski 99,87 107,59 Skarżysko Kamiena 99,68 110,68 Wykres IV.2-8 Współczynnik skolaryzacji (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS stan na r.). 20 Biblioteki, muzea, kina Placówki biblioteczne Kina Muzea Starachowice Kielce Ostrowiec Świętokrzyski Skarżysko Kamiena Wykres IV.2-8 Liczba obiektów kultury (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS stan na r.). 262

263 Domy i ośrodki kultury, kluby i świetlice Starachowice Kielce Ostrowiec Świętokrzyski instytucje ob imprezy szt Skarżysko - Kamienna uczestnicy imprez osoba zespoły artystyczne szt członkowie zespołów artystycznych osoba koła (kluby) szt członkowie kół (klubów) osoba Tabela IV.2-4. Domy i ośrodki kultury, kluby i świetlice (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS stan na r.). Podsumowanie sfery społecznej: wysoki wskaźnik liczby ludności w wieku produkcyjnym i przedprodukcyjnym, niski wskaźnik bezrobocia, wysoki współczynnik solaryzacji, brak szkół wyższych, wysoki ujemny wskaźnik przyrostu naturalnego w 2009 roku, starzenie się społeczeństwa, duża aktywność gminy w przeciwdziałaniu bezrobociu. 263

264 3. SFERA GOSPODARCZA J.m. Starachowice Kielce Ostrowiec Świętokrzyski ogółem jed.gosp Sektor publiczny podmioty gospodarki narodowej ogółem jed.gosp państwowe i samorządowe jednostki prawa budżetowego ogółem jed.gosp spółki handlowe jed.gosp państwowe i samorządowe jednostki prawa budżetowego, gospodarstwa pomocnicze jed.gosp Sektor prywatny podmioty gospodarki narodowej ogółem jed.gosp osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą jed.gosp spółki handlowe jed.gosp spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego jed.gosp spółdzielnie jed.gosp fundacje jed.gosp stowarzyszenia i organizacje społeczne jed.gosp Skarżysko - Kamienna Tabela IV.3-1.Podmioty gospodarki narodowej (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS stan na r.). Handel (sklepy, targowiska) J.m. Starachowice Kielce Ostrowiec Świętokrzyski Skarżysko- Kamienna Sklepy wg form organizacyjnych hipermarkety ob supermarkety ob domy handlowe ob TARGOWISKA 264

265 Targowiska stałe targowiska ogółem ob targowiska z przewagą sprzedaży drobnodetalicznej ob powierzchnia ogółem m powierzchnia sprzedażowa targowisk m stałe punkty sprzedaży drobnodetalicznej ogółem ob stałe punkty sprzedaży drobnodetalicznej na targowiskach czynnych codziennie ob Targowiska sezonowe roczne wpływy z opłaty targowej na tys. targowiskach stałych i sezonowych ogółem zł 675,4 565, ,10 204,0 Tabela IV.3-2.Handel (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS stan na r.). Podmioty według klas wielkości (stanu zatrudnienia) Starachowice Kielce Ostrowiec Świętokrzyski i więcej Skarżysko - Kamienna Tabela IV.3-3.Stan ludności według miejsca zameldowania (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS stan na r.). 265

266 Wykres IV.3-1 Podmioty gospodarcze według sektorów (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS stan na r.). Wykres IV.3-2 Podmioty gospodarki narodowej (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS stan na r.). 266

267 Wykres IV.3-3 Podmioty gospodarcze według sekcji PKD (źródło: Bank Danych Regionalnych GUS stan na r.). 267

S TAR ACH OWICE, WR Z E S I E Ń 20 05

S TAR ACH OWICE, WR Z E S I E Ń 20 05 S TAR ACH OWICE, WR Z E S I E Ń 20 05 WSTĘP Miasto Starachowice usytuowane jest na styku trzech jednostek geograficznych: Wzgórza Koneckie, Przedgórze Iłżeckie oraz Wyżyna Opatowska. Rzeka Kamienna stanowi

Bardziej szczegółowo

Stałe obwody głosowania na terenie Gminy Starachowice

Stałe obwody głosowania na terenie Gminy Starachowice Załącznik do uchwały Nr XII/7/2012 Rady Miejskiej z dnia 21 grudnia 2012 r. Stałe obwody na terenie Gminy Starachowice Nr Granice 1 1 Maja, Adama Mickiewicza, Botaniczna, Daleka, Dobra, Doktorska, Dolna,

Bardziej szczegółowo

Obwody wyborcze. Nr obwodu głosowa nia. Siedziba Obwodowej Komisji Wyborczej. Granice obwodu głosowania

Obwody wyborcze. Nr obwodu głosowa nia. Siedziba Obwodowej Komisji Wyborczej. Granice obwodu głosowania Obwody wyborcze Nr obwodu głosowa nia 1 2 Granice obwodu głosowania 1 Maja, Adama Mickiewicza, Botaniczna, Daleka, Dobra, Doktorska, Dolna, Działkowa, gen. Józefa Bema (bez nru 26), Klonowa, Łąkowa, Malinowa,

Bardziej szczegółowo

PREZYDENTA MIASTA STARACHOWICE. z dnia 20.08.2015 r.

PREZYDENTA MIASTA STARACHOWICE. z dnia 20.08.2015 r. ZARZĄDZENIE NR 374/2015 PREZYDENTA MIASTA STARACHOWICE z dnia 20.08.2015 r. w sprawie: podziału Gminy Starachowice na stałe obwody głosowania, ustalenia ich numerów, granic oraz siedzib obwodowych komisji

Bardziej szczegółowo

ZARZĄDZENIE NR 383/2017 PREZYDENTA MIASTA STARACHOWICE z dnia: r.

ZARZĄDZENIE NR 383/2017 PREZYDENTA MIASTA STARACHOWICE z dnia: r. ZARZĄDZENIE NR 383/2017 PREZYDENTA MIASTA STARACHOWICE z dnia: 25.08.2017 r. w sprawie: podziału Gminy Starachowice na stałe obwody głosowania, ustalenia ich numerów, granic oraz siedzib obwodowych komisji

Bardziej szczegółowo

Kielce, dnia 28 marca 2018 r. Poz UCHWAŁA NR IV/5/2018 RADY MIEJSKIEJ W STARACHOWICACH. z dnia 23 marca 2018 r.

Kielce, dnia 28 marca 2018 r. Poz UCHWAŁA NR IV/5/2018 RADY MIEJSKIEJ W STARACHOWICACH. z dnia 23 marca 2018 r. DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO Kielce, dnia 28 marca 2018 r. Poz. 1203 UCHWAŁA NR IV//2018 RADY MIEJSKIEJ W STARACHOWICACH z dnia 23 marca 2018 r. w sprawie podziału Gminy Starachowice

Bardziej szczegółowo

Obwieszczenie Prezydenta Miasta Starachowice z dnia 19 września 2018 r.

Obwieszczenie Prezydenta Miasta Starachowice z dnia 19 września 2018 r. Obwieszczenie Prezydenta Miasta Starachowice z dnia 19 września 2018 r. Na podstawie art. 16 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. - Kodeks wyborczy (Dz. U. z 2018 r. poz. 754, 1000 i 1349) - Prezydent Miasta

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR... RADY MIEJSKIEJ W STARACHOWICACH. z dnia r.

UCHWAŁA NR... RADY MIEJSKIEJ W STARACHOWICACH. z dnia r. Projekt z dnia 16 marca 2018 r. Zatwierdzony przez... UCHWAŁA NR... RADY MIEJSKIEJ W STARACHOWICACH z dnia... 2018 r. w sprawie podziału Gminy Starachowice na okręgi wyborcze, ustalenia ich granic i numerów

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR... RADY MIEJSKIEJ W STARACHOWICACH. z dnia r.

UCHWAŁA NR... RADY MIEJSKIEJ W STARACHOWICACH. z dnia r. Projekt z dnia 20 stycznia 2017 r. Zatwierdzony przez... UCHWAŁA NR... RADY MIEJSKIEJ W STARACHOWICACH z dnia... 2017 r. w sprawie projektu dostosowania sieci szkół podstawowych i gimnazjów do nowego ustroju

Bardziej szczegółowo

Wykaz tabelaryczny planów

Wykaz tabelaryczny planów Bilans terenu Gminy Starachowice: 1. Powierzchnia Starachowic - 3 185,0 ha, 2. Lasy zajmują 21,5% ogólnej powierzchni miasta 684,78 ha, 3. Powierzchnia objęta obowiązującymi planami przestrzennego 1 085

Bardziej szczegółowo

GMINA ŁASK ROZBUDOWA SIECI KANALIZACYJNEJ GMINY ŁASK

GMINA ŁASK ROZBUDOWA SIECI KANALIZACYJNEJ GMINY ŁASK Projekt Rozbudowa sieci kanalizacyjnej Gminy Łask jest współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego

Bardziej szczegółowo

ZARZĄDZENIE Nr 438/2015. Prezydenta Miasta Starachowice. z dnia roku

ZARZĄDZENIE Nr 438/2015. Prezydenta Miasta Starachowice. z dnia roku ZARZĄDZENIE Nr 438/2015 Prezydenta Miasta Starachowice z dnia 06.10.2015 roku w sprawie: ustalenia wysokości stawek czynszu za dzierżawę i najem nieruchomości, stanowiących własność Gminy Starachowice.

Bardziej szczegółowo

Załącznik do uchwały nr 72/2014, Rady Nadzorczej WFOŚiGW w Lublinie z dnia 27 czerwca 2014 r.

Załącznik do uchwały nr 72/2014, Rady Nadzorczej WFOŚiGW w Lublinie z dnia 27 czerwca 2014 r. Załącznik do uchwały nr 72/2014, Rady Nadzorczej WFOŚiGW w Lublinie z dnia 27 czerwca 2014 r. Lista przedsięwzięć priorytetowych Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Lublinie

Bardziej szczegółowo

Załącznik do uchwały nr 56/2017, Rady Nadzorczej WFOŚiGW w Lublinie z dnia 10 lipca 2017 r.

Załącznik do uchwały nr 56/2017, Rady Nadzorczej WFOŚiGW w Lublinie z dnia 10 lipca 2017 r. Załącznik do uchwały nr 56/2017, Rady Nadzorczej WFOŚiGW w Lublinie z dnia 10 lipca 2017 r. Lista przedsięwzięć priorytetowych Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Lublinie przewidzianych

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE Nr 64 WOJEWODY MAZOWIECKIEGO. z dnia 24 października 2008 r. w sprawie pomników przyrody położonych na terenie powiatu białobrzeskiego.

ROZPORZĄDZENIE Nr 64 WOJEWODY MAZOWIECKIEGO. z dnia 24 października 2008 r. w sprawie pomników przyrody położonych na terenie powiatu białobrzeskiego. Mazow.08.194.7025 ROZPORZĄDZENIE Nr 64 WOJEWODY MAZOWIECKIEGO z dnia 24 października 2008 r. w sprawie pomników przyrody położonych na terenie powiatu białobrzeskiego. (Warszawa, dnia 14 listopada 2008

Bardziej szczegółowo

NAKŁADY NA ŚRODKI TRWAŁE W WOJEWÓDZTWIE ŚWIĘTOKRZYSKIM W 2010 R.

NAKŁADY NA ŚRODKI TRWAŁE W WOJEWÓDZTWIE ŚWIĘTOKRZYSKIM W 2010 R. NAKŁADY NA ŚRODKI TRWAŁE W WOJEWÓDZTWIE ŚWIĘTOKRZYSKIM W 2010 R. Nakłady inwestycyjne a) są to nakłady finansowe lub rzeczowe, których celem jest stworzenie nowych środków trwałych lub ulepszenie (przebudowa,

Bardziej szczegółowo

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY PŁUśNICA

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY PŁUśNICA SPIS TREŚCI Wstęp.. 8 I UWARUNKOWANIA PONADLOKALNE 9 1 UWARUNKOWANIA LOKALIZACYJNE GMINY. 9 1.1 Cechy położenia gminy 9 1.2 Regionalne uwarunkowania przyrodnicze 10 1.3 Historyczne przekształcenia na terenie

Bardziej szczegółowo

Raport z wykonania zadań wynikających z Programu ochrony środowiska powiatu ełckiego obejmujących okres dwóch lat

Raport z wykonania zadań wynikających z Programu ochrony środowiska powiatu ełckiego obejmujących okres dwóch lat Raport z wykonania zadań wynikających z Programu ochrony środowiska powiatu ełckiego obejmujących okres dwóch lat 2008-2009 Cele Wskaźniki Stan w 2007 r. Lata 2008-2009 1 2 3 5 I. OCHRONA I RACJONALNE

Bardziej szczegółowo

Bydgoszcz, dnia 25 sierpnia 2015 r. Poz UCHWAŁA NR X/233/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO. z dnia 24 sierpnia 2015 r.

Bydgoszcz, dnia 25 sierpnia 2015 r. Poz UCHWAŁA NR X/233/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO. z dnia 24 sierpnia 2015 r. DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO Bydgoszcz, dnia 25 sierpnia 2015 r. Poz. 2554 UCHWAŁA NR X/233/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO z dnia 24 sierpnia 2015 r. w sprawie Obszaru

Bardziej szczegółowo

ROZDZIAŁ 2: Charakterystyka i ocena aktualnego stanu środowiska Powiatu

ROZDZIAŁ 2: Charakterystyka i ocena aktualnego stanu środowiska Powiatu Program ochrony środowiska Powiat Strzelce Opolskie Spis treści str. 1 SPIS TREŚCI ROZDZIAŁ 1: Wstęp. Informacje ogólne. 1.1. Cel opracowania programu.... 3 1.2. Metodyka opracowania... 4 1.3. Informacje

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE Nr 70 WOJEWODY MAZOWIECKIEGO. z dnia 24 października 2008 r. w sprawie pomników przyrody położonych na terenie powiatu przysuskiego.

ROZPORZĄDZENIE Nr 70 WOJEWODY MAZOWIECKIEGO. z dnia 24 października 2008 r. w sprawie pomników przyrody położonych na terenie powiatu przysuskiego. Mazow.08.194.7031 ROZPORZĄDZENIE Nr 70 WOJEWODY MAZOWIECKIEGO z dnia 24 października 2008 r. w sprawie pomników przyrody położonych na terenie powiatu przysuskiego. (Warszawa, dnia 14 listopada 2008 r.)

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR XXXIV.235.2014 RADY GMINY ZABÓR. z dnia 25 czerwca 2014 r. w sprawie ustanowienia użytków ekologicznych na terenie Gminy Zabór.

UCHWAŁA NR XXXIV.235.2014 RADY GMINY ZABÓR. z dnia 25 czerwca 2014 r. w sprawie ustanowienia użytków ekologicznych na terenie Gminy Zabór. UCHWAŁA NR XXXIV.235.2014 RADY GMINY ZABÓR z dnia 25 czerwca 2014 r. w sprawie ustanowienia użytków ekologicznych na terenie Gminy Zabór. Na podstawie art. 44 ust. 1, 2 i 3a oraz art. 45 ust. 1 ustawy

Bardziej szczegółowo

Zadania inwestycyjne planowane do realizacji przez Referat Inwestycji Miejskich i Rozwoju Gospodarczego w roku 2017:

Zadania inwestycyjne planowane do realizacji przez Referat Inwestycji Miejskich i Rozwoju Gospodarczego w roku 2017: Zadania inwestycyjne planowane do realizacji przez Referat Inwestycji Miejskich i Rozwoju Gospodarczego w roku 2017: 1. Przebudowa i budowa ulic w południowej części miasta z kompleksowym rozwiązaniem

Bardziej szczegółowo

Kielce, dnia 2 grudnia 2016 r. Poz UCHWAŁA NR XII/2/2016 RADY MIEJSKIEJ W STARACHOWICACH. z dnia 25 listopada 2016 r.

Kielce, dnia 2 grudnia 2016 r. Poz UCHWAŁA NR XII/2/2016 RADY MIEJSKIEJ W STARACHOWICACH. z dnia 25 listopada 2016 r. DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO Kielce, dnia 2 grudnia r. Poz. 3574 UCHWAŁA NR XII/2/ RADY MIEJSKIEJ W STARACHOWICACH z dnia 25 listopada r. w sprawie zmian budżetu Miasta Starachowice na

Bardziej szczegółowo

Rada Miejska u c h w a l a. 1 Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego w zakresie usług turystycznych i pensjonatowych, w następujący sposób:

Rada Miejska u c h w a l a. 1 Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego w zakresie usług turystycznych i pensjonatowych, w następujący sposób: UCHWAŁA NR LIX/1886/2006 RADY MIEJSKIEJ W BIELSKU-BIAŁEJ Z DNIA 13 CZERWCA 2006 ROKU w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w zakresie usług turystycznych i pensjonatowych, obejmującego

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr 631/XLVI/2018 Rady Miasta Ciechanów z dnia 30 sierpnia 2018 r.

Uchwała Nr 631/XLVI/2018 Rady Miasta Ciechanów z dnia 30 sierpnia 2018 r. Uchwała Nr 631/XLVI/2018 Rady Miasta Ciechanów z dnia 30 sierpnia 2018 r. w sprawie użytku ekologicznego Bagry w Ciechanowie. Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15, art. 40 ust. 1 i art. 41 ust. 1 ustawy

Bardziej szczegółowo

Rozdział 03. Ogólny opis gminy

Rozdział 03. Ogólny opis gminy ZZAAŁŁO ŻŻEENNIIAA DDO PPLLAANNUU ZZAAO PPAATTRRZZEENNIIAA W CCIIEEPPŁŁO,,, EENNEERRGIIĘĘ EELLEEKTTRRYYCCZZNNĄĄ II PPAALLIIWAA GAAZZOWEE MIIAASSTTAA DDĘĘBBIICCAA Rozdział 03 Ogólny opis gminy X-2796.03

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR XXX/375/2017 RADY GMINY LUBICZ z dnia 27 stycznia 2017 r.

UCHWAŁA NR XXX/375/2017 RADY GMINY LUBICZ z dnia 27 stycznia 2017 r. UCHWAŁA NR XXX/375/2017 RADY GMINY LUBICZ z dnia 27 stycznia 2017 r. o zmianie uchwały w sprawie wieloletniego planu rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych będących w

Bardziej szczegółowo

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO Katowice, dnia 12 marca 2013 r. Poz. 2292 UCHWAŁA NR XXIX/424/2013 RADY MIEJSKIEJ W JAWORZNIE w sprawie ustanowienia użytku ekologicznego Zakola Białej Przemszy

Bardziej szczegółowo

Pomniki Przyrody W Gdyni

Pomniki Przyrody W Gdyni Pomniki Przyrody W Gdyni Pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupienia o szczególnej wartości naukowej, kulturowej, historyczno - pamiątkowej i krajobrazowej odznaczające

Bardziej szczegółowo

STRATEGIA ROZWOJU MIASTA PUŁAWY DO 2020 ROKU Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2030

STRATEGIA ROZWOJU MIASTA PUŁAWY DO 2020 ROKU Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2030 Spotkanie organizacyjne STRATEGIA ROZWOJU MIASTA PUŁAWY DO 2020 ROKU Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2030 Puławy, 19 marca 2014 Agenda spotkania Zespołu ds. opracowania Strategii 2 Rozwoju Miasta Puławy do roku

Bardziej szczegółowo

Kielce, dnia 8 stycznia 2015 r. Poz. 18 UCHWAŁA NR XLIX/873/14 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO. z dnia 13 listopada 2014 r.

Kielce, dnia 8 stycznia 2015 r. Poz. 18 UCHWAŁA NR XLIX/873/14 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO. z dnia 13 listopada 2014 r. DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO Kielce, dnia 8 stycznia 2015 r. Poz. 18 UCHWAŁA NR XLIX/873/14 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO w sprawie utworzenia Sieradowickiego Parku Krajobrazowego

Bardziej szczegółowo

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO Katowice, dnia 6 kwietnia 2017 r. Poz. 2362 UCHWAŁA NR XXII/255/2017 RADY GMINY ŁODYGOWICE z dnia 28 marca 2017 r. w sprawie dostosowania sieci szkół podstawowych

Bardziej szczegółowo

Zakład Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. ul. Targowa Solec Kujawski tel mail:

Zakład Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. ul. Targowa Solec Kujawski tel mail: SEKTOR 1 Teren nieruchomości, na której zamieszkują mieszkańcy w zabudowie wielorodzinnej DZIEŃ 2,5,9 3,6,10 3,6,10 3,7,10 2,5,8 2,5,9 3,7,10 4,7,11 1,4,8 2,6,9 3,6,10 1,4,8 13,16,20 13,17,20 13,17,20

Bardziej szczegółowo

W MIEJSCOWYM PLANIE ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO OBSZARU DOLINA RUDAWY MAŁE BŁONIA

W MIEJSCOWYM PLANIE ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO OBSZARU DOLINA RUDAWY MAŁE BŁONIA Załącznik Nr 4 do Uchwały Nr... Rady Miasta Krakowa z dnia... ROZSTRZYGNIĘCIE O SPOSOBIE REALIZACJI INWESTYCJI Z ZAKRESU INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ NALEŻĄCYCH DO ZADAŃ WŁASNYCH GMINY ORAZ ZASADACH ICH

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr... Sejmiku Województwa Warmińsko-Mazurskiego z dnia r. w sprawie Parku Krajobrazowego Wzgórz Dylewskich

Uchwała Nr... Sejmiku Województwa Warmińsko-Mazurskiego z dnia r. w sprawie Parku Krajobrazowego Wzgórz Dylewskich Projekt z dnia 20 czerwca 2018 r. Zatwierdzony przez... Uchwała Nr... Sejmiku Województwa Warmińsko-Mazurskiego z dnia... 2018 r. w sprawie Parku Krajobrazowego Wzgórz Dylewskich Na podstawie art. 18 pkt

Bardziej szczegółowo

PROJEKT. UCHWAŁA NR RADY MIASTA ZIELONA GÓRA z dnia r. w sprawie ustanowienia zespołu przyrodniczo - krajobrazowego Liliowy Las

PROJEKT. UCHWAŁA NR RADY MIASTA ZIELONA GÓRA z dnia r. w sprawie ustanowienia zespołu przyrodniczo - krajobrazowego Liliowy Las PROJEKT UCHWAŁA NR. 2014 RADY MIASTA ZIELONA GÓRA z dnia.. 2014 r. DRUK NR 710A Biuro Rady Miasta Zielona Góra Wpłynęło dnia: 2014-10-28 w sprawie ustanowienia zespołu przyrodniczo - krajobrazowego Liliowy

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA GOSPODARKI WODNO-ŚCIEKOWEJ

CHARAKTERYSTYKA GOSPODARKI WODNO-ŚCIEKOWEJ CHARAKTERYSTYKA GOSPODARKI WODNO-ŚCIEKOWEJ Miasto Ruda Śląska jest położone w centralnej części Górnego Śląska. Teren miasta leży na wododziale Wisły i Odry. Do zlewni rzeki Wisły należy rzeka Rawa, natomiast

Bardziej szczegółowo

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rybno

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rybno Bibliografia Akty prawne 1. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska Dz. U. Nr 62, poz. 627; 2. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody Dz. U. Nr 92, poz. 880; 3. Ustawa

Bardziej szczegółowo

Nakłady na środki trwałe służące ochronie środowiska i gospodarce wodnej w Polsce w 2012 r.

Nakłady na środki trwałe służące ochronie środowiska i gospodarce wodnej w Polsce w 2012 r. mld zł GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Badań Regionalnych i Środowiska Notatka informacyjna WYNIKI BADAŃ GUS Nakłady na środki trwałe służące ochronie środowiska i gospodarce wodnej w Polsce w 2012

Bardziej szczegółowo

Bydgoszcz, dnia 25 sierpnia 2015 r. Poz UCHWAŁA NR X/259/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO. z dnia 24 sierpnia 2015 r.

Bydgoszcz, dnia 25 sierpnia 2015 r. Poz UCHWAŁA NR X/259/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO. z dnia 24 sierpnia 2015 r. DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO Bydgoszcz, dnia 25 sierpnia 2015 r. Poz. 2580 UCHWAŁA NR X/259/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO z dnia 24 sierpnia 2015 r. w sprawie Śliwickiego

Bardziej szczegółowo

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO Katowice, dnia 4 marca 2013 r. Poz. 2029 UCHWAŁA NR XXVII/297/13 RADY MIEJSKIEJ W ŁAZISKACH GÓRNYCH z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie ustalenia planu sieci publicznych

Bardziej szczegółowo

Plan Zamówień Publicznych na 2018 rok

Plan Zamówień Publicznych na 2018 rok 1. Remont w skrzydle Olimpia r. b. Przetarg nieograniczony 200.000,00 zł II kwartał ADK 2. Modernizacja Sali gimnastycznej (SP6, SP 10) r.b. Przetarg nieograniczony 145.583,75 zł II kwartał - PF 3. Zakup

Bardziej szczegółowo

Zadania inwestycyjne roczne w 2018 r.

Zadania inwestycyjne roczne w 2018 r. Załącznik nr 3 do Uchwały nr... Rady Miejskiej w Starachowicach z dnia... Zadania inwestycyjne roczne w r. w złotych Modernizacja drogi 1 600 60016 dojazdowej do ciagów garaży usytuowanych przy ul. Konstytucji

Bardziej szczegółowo

2. Wykonanie zarządzenia powierza się Sekretarzowi Miasta. 3. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem podpisania. projekt Prezydenta Miasta Krakowa

2. Wykonanie zarządzenia powierza się Sekretarzowi Miasta. 3. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem podpisania. projekt Prezydenta Miasta Krakowa ZARZĄDZENIE Nr 1074/2018 PREZYDENTA MIASTA KRAKOWA z dnia 27.04.2018 r. w sprawie przyjęcia i przekazania pod obrady Rady Miasta Krakowa projektu uchwały Rady Miasta Krakowa w sprawie ustanowienia użytku

Bardziej szczegółowo

Protokół z przeprowadzonego opiniowania projektu Gminnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Starachowice na lata

Protokół z przeprowadzonego opiniowania projektu Gminnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Starachowice na lata Protokół z przeprowadzonego opiniowania projektu Gminnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Starachowice na lata 2016-2025 Starachowice, dnia 06.03.2017 r. Prezydent Miasta Starachowice zgodnie z Art. 17

Bardziej szczegółowo

ZARZĄDZENIE Nr 142/2018 PREZYDENTA MIASTA KRAKOWA z dnia r. w sprawie przyjęcia i przekazania pod obrady Rady Miasta Krakowa projektu

ZARZĄDZENIE Nr 142/2018 PREZYDENTA MIASTA KRAKOWA z dnia r. w sprawie przyjęcia i przekazania pod obrady Rady Miasta Krakowa projektu ZARZĄDZENIE Nr 142/2018 PREZYDENTA MIASTA KRAKOWA z dnia 23.01.2018 r. w sprawie przyjęcia i przekazania pod obrady Rady Miasta Krakowa projektu uchwały Rady Miasta Krakowa w sprawie ustanowienia użytku

Bardziej szczegółowo

Zadania inwestycyjne zrealizowane oraz planowane do realizacji przez Referat Inwestycji Miejskich i Rozwoju Gospodarczego w 2016 r.

Zadania inwestycyjne zrealizowane oraz planowane do realizacji przez Referat Inwestycji Miejskich i Rozwoju Gospodarczego w 2016 r. Zadania inwestycyjne zrealizowane oraz planowane do realizacji przez Referat Inwestycji Miejskich i Rozwoju Gospodarczego w 2016 r. Inwestycje zrealizowane w 2016 r. oddane do użytkowania 1. W miesiącu

Bardziej szczegółowo

Pietrzykowice. Lp Rejon ulicy Ulice Czas trwania. 1. Podlesie. Jana Pawła II. 3 Kościuszki

Pietrzykowice. Lp Rejon ulicy Ulice Czas trwania. 1. Podlesie. Jana Pawła II. 3 Kościuszki Pietrzykowice Lp Rejon ulicy Ulice Czas trwania 1. Podlesie grudzień 2008 2. Jana Pawła II Boczna, Bystra, Cisowa, Dębowa Jaworowa, Dobijówka, Działkowa, Dziewiarska, Gajowa, Garażowa, Głęboka, Gościnna,

Bardziej szczegółowo

LISTA PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH NA 2019 ROK Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Olsztynie

LISTA PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH NA 2019 ROK Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Olsztynie Załącznik do uchwały Rady Nadzorczej nr 39/2018 z dnia 20.06.2018 r. LISTA PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH NA 2019 ROK Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Olsztynie 1. Celem strategicznym

Bardziej szczegółowo

BYDGOSKI OBSZAR FUNKCJONALNY Inwestycje kluczowe do realizacji do roku 2020

BYDGOSKI OBSZAR FUNKCJONALNY Inwestycje kluczowe do realizacji do roku 2020 BYDGOSKI OBSZAR FUNKCJONALNY Inwestycje kluczowe do realizacji do roku 2020 Zespół nr III Gospodarka Komunalna i Ochrona Środowiska Grzegorz Boroń -Z-ca Dyrektora Wydziału Gospodarki Komunalnej i Ochrony

Bardziej szczegółowo

1. Sieć publicznych szkół podstawowych prowadzonych przez Gminę Miejską Giżycko. Lp. Nazwa szkoły Adres siedziby

1. Sieć publicznych szkół podstawowych prowadzonych przez Gminę Miejską Giżycko. Lp. Nazwa szkoły Adres siedziby 1. Sieć publicznych szkół podstawowych prowadzonych przez Gminę Miejską Giżycko Nazwa Adres siedziby 1 Szkoła Podstawowa nr 1 w Giżycku 11-500 Giżycko ul. Gimnazjalna 1 2 Szkoła Podstawowa nr 2 w Giżycku

Bardziej szczegółowo

Zadania inwestycyjne roczne w 2016 r.

Zadania inwestycyjne roczne w 2016 r. Lp. Dział Rozdz. Zadania inwestycyjne roczne w r. i Załącznik nr 2 do Uchwały nr IV/2/ Rady Miejskiej w z dnia 18 marca r. w złotych Modernizacja pasażu Staffa 1 600 60016 etap I (projekt budowlany, realizacja

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI. ROZDZIAŁ 2: Charakterystyka i ocena aktualnego stanu środowiska gminy.

SPIS TREŚCI. ROZDZIAŁ 2: Charakterystyka i ocena aktualnego stanu środowiska gminy. Program ochrony środowiska Gmina Izbicko str. 1 SPIS TREŚCI ROZDZIAŁ 1: Wstęp. Informacje ogólne. Strategia i wizja rozwoju Gminy a ochrona środowiska. 1.1. Cel opracowania programu.... 3 1.2. Metodyka

Bardziej szczegółowo

Wrocław, dnia 11 kwietnia 2014 r. Poz ROZPORZĄDZENIE NR 6/2014 DYREKTORA REGIONALNEGO ZARZĄDU GOSPODARKI WODNEJ WE WROCŁAWIU

Wrocław, dnia 11 kwietnia 2014 r. Poz ROZPORZĄDZENIE NR 6/2014 DYREKTORA REGIONALNEGO ZARZĄDU GOSPODARKI WODNEJ WE WROCŁAWIU DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO Wrocław, dnia 11 kwietnia 2014 r. Poz. 1893 ROZPORZĄDZENIE NR 6/2014 DYREKTORA REGIONALNEGO ZARZĄDU GOSPODARKI WODNEJ WE WROCŁAWIU z dnia 8 kwietnia 2014 r.

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA GOSPODARKI WODNO-ŚCIEKOWEJ

CHARAKTERYSTYKA GOSPODARKI WODNO-ŚCIEKOWEJ CHARAKTERYSTYKA GOSPODARKI WODNO-ŚCIEKOWEJ położony jest w dolinie rzeki Jamny w otoczeniu wzgórz Garbu Mikołowskiego. Przez wschodnią i południową część miasta przebiega główny dział wodny Polski I rzędu

Bardziej szczegółowo

Lp. Nazwa szkoły Adres siedziby

Lp. Nazwa szkoły Adres siedziby Załącznik Nr 2 do Uchwały nr XXXV/35/2017 Rady Miejskiej w Giżycku z dnia 29 marca 2017 r. Plan sieci prowadzonych przez Gminę Miejską Giżycko, a także przez inne organy, publicznych gimnazjów i klas dotychczasowych

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE Nr 68 WOJEWODY MAZOWIECKIEGO. z dnia 24 października 2008 r. w sprawie pomników przyrody położonych na terenie powiatu zwoleńskiego.

ROZPORZĄDZENIE Nr 68 WOJEWODY MAZOWIECKIEGO. z dnia 24 października 2008 r. w sprawie pomników przyrody położonych na terenie powiatu zwoleńskiego. Mazow.08.194.7029 ROZPORZĄDZENIE Nr 68 WOJEWODY MAZOWIECKIEGO z dnia 24 października 2008 r. w sprawie pomników przyrody położonych na terenie powiatu zwoleńskiego. (Warszawa, dnia 14 listopada 2008 r.)

Bardziej szczegółowo

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY DRAWSKO POMORSKIE

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY DRAWSKO POMORSKIE BURMISTRZ MIASTA I GMINY W DRAWSKU POMORSKIM STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY DRAWSKO POMORSKIE -CZĘŚĆ OPISOWA- ZAŁĄCZNIK NR 2 DO UCHWAŁY NR VIII/59/2003 RADY MIEJSKIEJ

Bardziej szczegółowo

Wrocław, dnia 18 września 2018 r. Poz UCHWAŁA NR 0007.XL RADY MIEJSKIEJ W ZŁOTORYI. z dnia 6 września 2018 r.

Wrocław, dnia 18 września 2018 r. Poz UCHWAŁA NR 0007.XL RADY MIEJSKIEJ W ZŁOTORYI. z dnia 6 września 2018 r. DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO Wrocław, dnia 18 września 2018 r. Poz. 4481 UCHWAŁA NR 0007.XL.338.2018 RADY MIEJSKIEJ W ZŁOTORYI z dnia 6 września 2018 r. w sprawie uchwalenia miejscowego

Bardziej szczegółowo

Zakład Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. ul. Targowa Solec Kujawski tel mail:

Zakład Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. ul. Targowa Solec Kujawski tel mail: SEKTOR 1 Teren nieruchomości, na której zamieszkują mieszkaocy, w zabudowie wielorodzinnej DZIEO 4,8,11 1,5,8 4,7,11 1,4,8 2,6,9 3,6,10 1,4,8 1,5,8 2,5,9 3,7,10 4,7,10 2,5,9 15,18,22 12,15,19 14,18,21

Bardziej szczegółowo

Adres siedziby szkoły, adresy ewentualnych innych lokalizacji prowadzenia zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych.

Adres siedziby szkoły, adresy ewentualnych innych lokalizacji prowadzenia zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych. Załącznik nr 1 do uchwały nr XXXIII/19/2017 Rady Miejskiej z dnia 7 lutego 2017 r. Plan sieci publicznych szkół podstawowych prowadzonych przez Gminę Miejską Giżycko, a także przez inne organy wraz z granicami

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA Nr XCI/1603/10 RADY MIEJSKIEJ w ŁODZI z dnia 7 lipca 2010 r. w sprawie ustanowienia zespołu przyrodniczo-krajobrazowego Źródła Neru.

UCHWAŁA Nr XCI/1603/10 RADY MIEJSKIEJ w ŁODZI z dnia 7 lipca 2010 r. w sprawie ustanowienia zespołu przyrodniczo-krajobrazowego Źródła Neru. UCHWAŁA Nr XCI/1603/10 RADY MIEJSKIEJ w ŁODZI z dnia 7 lipca 2010 r. w sprawie ustanowienia zespołu przyrodniczo-krajobrazowego Źródła Neru. Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 1, art. 18 ust. 2 pkt 15 oraz

Bardziej szczegółowo

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA WRAZ Z PLANEM GOSPODARKI ODPADAMI GMINY MICHAŁOWICE

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA WRAZ Z PLANEM GOSPODARKI ODPADAMI GMINY MICHAŁOWICE Załącznik do Uchwały Rady Gminy nr XXII/170/2004, z dnia 24.06.2004 r. Gmina Michałowice PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA WRAZ Z PLANEM GOSPODARKI ODPADAMI GMINY MICHAŁOWICE PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR... RADY MIASTA SKARŻYSKA-KAMIENNEJ. z dnia... 2013 r.

UCHWAŁA NR... RADY MIASTA SKARŻYSKA-KAMIENNEJ. z dnia... 2013 r. Projekt z dnia 23 września 2013 r. Zatwierdzony przez... UCHWAŁA NR... RADY MIASTA SKARŻYSKA-KAMIENNEJ z dnia... 2013 r. w sprawie: zatwierdzenia wieloletniego planu rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych

Bardziej szczegółowo

Planu rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych na lata 2014-2016.

Planu rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych na lata 2014-2016. Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Spółka z o.o. w Tomaszowie Lubelskim Załącznik nr 1 do uchwały nr XLII/456/2014 Rady Miasta Tomaszów Lubelski z dnia 31 stycznia 2014 roku Planu rozwoju

Bardziej szczegółowo

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 7 kwietnia 2017 r. Poz. 1843 UCHWAŁA NR XL/230/17 RADY MIEJSKIEJ W OZORKOWIE w sprawie dostosowania sieci szkół podstawowych i gimnazjów, dla których

Bardziej szczegółowo

KONCEPCJA BUDOWY SIECI CIEPLNEJ ORAZ PRZYŁĄCZY CIEPLNYCH DLA ZABUDOWY NA TERENIE WYSTĘPOWANIA PIECÓW OPALANYCH PALIWEM STAŁYM DLA OBSZARÓW KRAKOWA:

KONCEPCJA BUDOWY SIECI CIEPLNEJ ORAZ PRZYŁĄCZY CIEPLNYCH DLA ZABUDOWY NA TERENIE WYSTĘPOWANIA PIECÓW OPALANYCH PALIWEM STAŁYM DLA OBSZARÓW KRAKOWA: KONCEPCJA BUDOWY SIECI CIEPLNEJ ORAZ PRZYŁĄCZY CIEPLNYCH DLA ZABUDOWY NA TERENIE WYSTĘPOWANIA PIECÓW OPALANYCH PALIWEM STAŁYM DLA OBSZARÓW KRAKOWA: DZIELNICA I STARE MIASTO CZĘŚĆ ZACHODNIA DZIELNICY II

Bardziej szczegółowo

I. OFERTA INWESTYCYJNA DLA OBSZARU FAŁKOWICE

I. OFERTA INWESTYCYJNA DLA OBSZARU FAŁKOWICE I. OFERTA INWESTYCYJNA DLA OBSZARU FAŁKOWICE Załącznik 1 Oferta inwestycyjna jest przestawiona na podstawie istniejącego i obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miejscowości

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR.LXVI/1049/2002 RADY MIEJSKIEJ BIELSKA BIAŁEJ z dnia 1 października 2002r.

UCHWAŁA NR.LXVI/1049/2002 RADY MIEJSKIEJ BIELSKA BIAŁEJ z dnia 1 października 2002r. UCHWAŁA NR.LXVI/1049/2002 RADY MIEJSKIEJ BIELSKA BIAŁEJ z dnia 1 października 2002r. w sprawie MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO W ZAKRESIE USŁUG ZDROWIA I USŁUG NIE KOLIDUJĄCYCH Z FUNKCJĄ

Bardziej szczegółowo

Konkurs ŚWIĘTOKRZYSKI LIDER OCHRONY ŚRODOWISKA

Konkurs ŚWIĘTOKRZYSKI LIDER OCHRONY ŚRODOWISKA Konkurs ŚWIĘTOKRZYSKI LIDER OCHRONY ŚRODOWISKA Organizator Konkursu Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Kielcach KARTA ZGŁOSZENIA Ankietę wypełnić należy rzetelnie i dokładnie uwzględniając

Bardziej szczegółowo

Nieruchomości: Kraśnik al. Niepodległości oraz ul. Komunalna

Nieruchomości: Kraśnik al. Niepodległości oraz ul. Komunalna L U T Y 2015 Nieruchomości: Kraśnik al. Niepodległości oraz ul. Komunalna Broszura Inwestycyjna Podsumowanie Atrakcyjna nieruchomość, zlokalizowana przy głównym trakcie komunikacyjnym miasta Kraśnik Podsumowanie:

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR XXVII/298/13 Rady Miejskiej w Łaziskach Górnych z dnia 29 stycznia 2013 r.

UCHWAŁA NR XXVII/298/13 Rady Miejskiej w Łaziskach Górnych z dnia 29 stycznia 2013 r. UCHWAŁA NR XXVII/298/13 Rady Miejskiej w Łaziskach Górnych z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie ustalenia planu sieci publicznych gimnazjów prowadzonych przez Gminę Miejską Łaziska Górne oraz określenia

Bardziej szczegółowo

Rzeszów, dnia 1 kwietnia 2015 r. Poz ROZPORZĄDZENIE NR 6/2015 DYREKTORA REGIONALNEGO ZARZĄDU GOSPODARKI WODNEJ W KRAKOWIE

Rzeszów, dnia 1 kwietnia 2015 r. Poz ROZPORZĄDZENIE NR 6/2015 DYREKTORA REGIONALNEGO ZARZĄDU GOSPODARKI WODNEJ W KRAKOWIE DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO Rzeszów, dnia 1 kwietnia 2015 r. Poz. 1065 ROZPORZĄDZENIE NR 6/2015 DYREKTORA REGIONALNEGO ZARZĄDU GOSPODARKI WODNEJ W KRAKOWIE zmieniające rozporządzenie w

Bardziej szczegółowo

Lp. Nazwa szkoły Adres siedziby. 1 Szkoła Podstawowa nr 2 w Giżycku Giżycko, ul. Warszawska 39 2

Lp. Nazwa szkoły Adres siedziby. 1 Szkoła Podstawowa nr 2 w Giżycku Giżycko, ul. Warszawska 39 2 Załącznik Nr 1 do Uchwały nr XXXV/35/2017 Rady Miejskiej w Giżycku z dnia 29 marca 2017 r. Plan sieci prowadzonych przez Gminę Miejską Giżycko, a także przez inne organy, publicznych szkół podstawowych

Bardziej szczegółowo

Wykaz dróg objętych zimowym utrzymaniem

Wykaz dróg objętych zimowym utrzymaniem Wykaz dróg objętych zimowym utrzymaniem załącznik nr 1 j.m. m Drogi I kolejności zimowego utrzymania: Koziegłowy - ul. Taczaka, ul. Piaskowa 1250 Koziegłowy - ul. Piaskowa, ul. Piłsudskiego 1450 Koziegłowy

Bardziej szczegółowo

GOSPODARKA WODNO- OLSZTYN MIASTO TŁO PRZEDSIĘWZIĘCIA ŚCIEKOWA. województwo warmińsko-mazurskie

GOSPODARKA WODNO- OLSZTYN MIASTO TŁO PRZEDSIĘWZIĘCIA ŚCIEKOWA. województwo warmińsko-mazurskie GOSPODARKA WODNO- ŚCIEKOWA OLSZTYN województwo warmińsko-mazurskie Inwestycje dotyczące modernizacji oczyszczalni ścieków są bardzo ważne dla ekonomicznego rozwoju przyczyniając się do zmniejszenia różnic

Bardziej szczegółowo

Zasoby leśne Polski funkcje lasów / zadrzewień

Zasoby leśne Polski funkcje lasów / zadrzewień Zasoby leśne Polski funkcje lasów / zadrzewień czym jest las? Las (biocenoza leśna) kompleks roślinności swoistej dla danego regionu geograficznego, charakteryzujący się dużym udziałem drzew rosnących

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE Nr 67 WOJEWODY MAZOWIECKIEGO. z dnia 24 października 2008 r. w sprawie pomników przyrody położonych na terenie powiatu szydłowieckiego.

ROZPORZĄDZENIE Nr 67 WOJEWODY MAZOWIECKIEGO. z dnia 24 października 2008 r. w sprawie pomników przyrody położonych na terenie powiatu szydłowieckiego. Mazow.08.194.7028 ROZPORZĄDZENIE Nr 67 WOJEWODY MAZOWIECKIEGO z dnia 24 października 2008 r. w sprawie pomników przyrody położonych na terenie powiatu szydłowieckiego. (Warszawa, dnia 14 listopada 2008

Bardziej szczegółowo

ZAŁĄCZNIK NR 7A PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP REZERWAT ŻURAWINIEC W POZNANIU DOKUMENTACJA FOTOGRAFICZNA Fot. 1. Lasy komunalne wejście od strony ul. Umultowskiej Fot. 2.

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr IX/79/07 Rady Miejskiej w Gniewie z dnia 29 czerwca 2007 r.

Uchwała Nr IX/79/07 Rady Miejskiej w Gniewie z dnia 29 czerwca 2007 r. Uchwała Nr IX/79/07 Druk Nr B/94/07 w sprawie: utworzenia użytku ekologicznego Borawa. Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt. 15 ustawy ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz. U. z 2001

Bardziej szczegółowo

ZMIANA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSIEK

ZMIANA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSIEK WÓJT GMINY OSIEK ZMIANA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSIEK - UZASADNIENIE ZAWIERAJĄCE OBJAŚNIENIA PRZYJĘTYCH ROZWIĄZAŃ ORAZ SYNTEZĘ USTALEŃ PROJEKTU ZMIANY STUDIUM

Bardziej szczegółowo

Strategia rozwoju Gminy i Miasta Pyzdry na lata Pyzdry, 2015 r.

Strategia rozwoju Gminy i Miasta Pyzdry na lata Pyzdry, 2015 r. Strategia rozwoju Gminy i Miasta Pyzdry na lata 2015-2020 Pyzdry, 2015 r. Konsultacje społeczne z mieszkańcami gminy i miasta Pyzdry Ankieta dla mieszkańców wyniki Obszary wymagające najpilniejszej interwencji

Bardziej szczegółowo

Podsumowanie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach konsultacji społecznych

Podsumowanie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach konsultacji społecznych Załącznik nr 1 do Strategii Rozwoju Gminy Lipowa do 2020 roku Podsumowanie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach konsultacji społecznych 1 Istotnym czynnikiem wpływającym na zdefiniowanie celów i

Bardziej szczegółowo

AKTUALIZACJA PROJEKTU ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA MIASTA KATOWICE. Charakterystyka miasta

AKTUALIZACJA PROJEKTU ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA MIASTA KATOWICE. Charakterystyka miasta AKTUALIZACJA PROJEKTU ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA MIASTA KATOWICE Część 03 Charakterystyka miasta Katowice W-880.03 2/9 SPIS TREŚCI 3.1 Źródła informacji

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR X/193/2003 RADY MIEJSKIEJ BIELSKA-BIAŁEJ z dnia 29 kwietnia 2003 roku. w sprawie

UCHWAŁA NR X/193/2003 RADY MIEJSKIEJ BIELSKA-BIAŁEJ z dnia 29 kwietnia 2003 roku. w sprawie UCHWAŁA NR X/193/2003 RADY MIEJSKIEJ BIELSKA-BIAŁEJ z dnia 29 kwietnia 2003 roku w sprawie MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO W ZAKRESIE USŁUG I MIESZKALNICTWA OBEJMUJĄCEGO TERENY POŁOŻONE

Bardziej szczegółowo

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO Katowice, dnia 31 marca 2017 r. Poz. 2029 UCHWAŁA NR XXV/249/17 RADY MIEJSKIEJ W ŁAZISKACH GÓRNYCH z dnia 28 marca 2017 r. w sprawie dostosowania sieci szkół podstawowych

Bardziej szczegółowo

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO Katowice, dnia 30 marca 2017 r. Poz. 1962 UCHWAŁA NR XXIV/237/2017 RADY MIEJSKIEJ W SIEWIERZU z dnia 23 marca 2017 r. w sprawie dostosowania sieci szkół podstawowych

Bardziej szczegółowo

PIOTRKÓW TRYBUNALSKI. Fot. Michał Szelest

PIOTRKÓW TRYBUNALSKI. Fot. Michał Szelest PIOTRKÓW TRYBUNALSKI Piotrków Trybunalski jest drugim w województwie łódzkim centrum przemysłowym, usługowym, edukacyjnym i kulturalnym. Miasto liczy 76 tysięcy mieszkańców. Największym atutem Piotrkowa

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR... RADY MIEJSKIEJ DZIERŻONIOWA. z dnia 29 sierpnia 2016 r.

UCHWAŁA NR... RADY MIEJSKIEJ DZIERŻONIOWA. z dnia 29 sierpnia 2016 r. Projekt z dnia Zatwierdzony przez... UCHWAŁA NR... RADY MIEJSKIEJ DZIERŻONIOWA z dnia 29 sierpnia 2016 r. w sprawie aktualizacji wieloletniego planu rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR XLIX/881 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO. z dnia 13 listopada 2014 r. w sprawie Sieradowickiego Obszaru Chronionego Krajobrazu

UCHWAŁA NR XLIX/881 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO. z dnia 13 listopada 2014 r. w sprawie Sieradowickiego Obszaru Chronionego Krajobrazu UCHWAŁA NR XLIX/881 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO z dnia 13 listopada 2014 r. w sprawie Sieradowickiego Obszaru Chronionego Krajobrazu Na podstawie podstawie art. 18 pkt 20, art. 89 ust. 1 ustawy

Bardziej szczegółowo

Bibliografia. Akty prawne

Bibliografia. Akty prawne Bibliografia Akty prawne 1. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska Dz. U. Nr 62, poz. 627; 2. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. O ochronie przyrody Dz. U. Nr 92, poz. 880; 3. Ustawa

Bardziej szczegółowo

PREZYDENT MIASTA RADOMIA VIII ETAP ZMIANY STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RADOM

PREZYDENT MIASTA RADOMIA VIII ETAP ZMIANY STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RADOM PREZYDENT MIASTA RADOMIA VIII ETAP ZMIANY STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RADOM OBEJMUJĄCY TEREN W REJONIE ULIC RYBNEJ, WARSZAWSKIEJ, GRÓJECKIEJ I RZEKI MLECZNEJ W

Bardziej szczegółowo

Zarządzenie Nr 52 / 2018 Wójta Gminy Michałowice z dnia 27 lutego 2018 r.

Zarządzenie Nr 52 / 2018 Wójta Gminy Michałowice z dnia 27 lutego 2018 r. Zarządzenie Nr 52 / 2018 Wójta Gminy Michałowice z dnia 27 lutego 2018 r. w sprawie sporządzenia i podania do publicznej wiadomości wykazu dróg wewnętrznych przeznaczonych przez Gminę Michałowice do oddania

Bardziej szczegółowo

Plan Zamówień Publicznych na 2018 rok

Plan Zamówień Publicznych na 2018 rok 1. Remont pomieszczeń w budynku Urzędu Miejskiego w Starachowicach ul. Radomska 45 r. b. Przetarg nieograniczony 59.797,30 zł II kwartał ADK 2. Modernizacja Sali gimnastycznej (SP6, SP 10) r.b. Przetarg

Bardziej szczegółowo

Wrocław, dnia 4 kwietnia 2017 r. Poz UCHWAŁA NR XXXII/218/17 RADY MIEJSKIEJ DZIERŻONIOWA. z dnia 27 marca 2017 r.

Wrocław, dnia 4 kwietnia 2017 r. Poz UCHWAŁA NR XXXII/218/17 RADY MIEJSKIEJ DZIERŻONIOWA. z dnia 27 marca 2017 r. DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO Wrocław, dnia 4 kwietnia 2017 r. Poz. 1634 UCHWAŁA NR XXXII/218/17 RADY MIEJSKIEJ DZIERŻONIOWA z dnia 27 marca 2017 r. w sprawie dostosowania sieci szkół podstawowych

Bardziej szczegółowo

L I S T A PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH DO DOFINANSOWANIA PRZEZ WOJEWÓDZKI FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ W KIELCACH w 2016 ROKU

L I S T A PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH DO DOFINANSOWANIA PRZEZ WOJEWÓDZKI FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ W KIELCACH w 2016 ROKU Załącznik do uchwały Nr 14/15 Rady Nadzorczej WFOŚiGW w Kielcach z dnia 29 czerwca 2015 r. L I S T A PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH DO DOFINANSOWANIA PRZEZ WOJEWÓDZKI FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI

Bardziej szczegółowo

Kielce, dnia 8 stycznia 2015 r. Poz. 17 UCHWAŁA NR XLIX/871/14 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO. z dnia 13 listopada 2014 r.

Kielce, dnia 8 stycznia 2015 r. Poz. 17 UCHWAŁA NR XLIX/871/14 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO. z dnia 13 listopada 2014 r. DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO Kielce, dnia 8 stycznia 2015 r. Poz. 17 UCHWAŁA NR XLIX/871/14 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO w sprawie utworzenia Jeleniowskiego Parku Krajobrazowego

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR... RADY MIEJSKIEJ DZIERŻONIOWA. z dnia 26 lutego 2018 r.

UCHWAŁA NR... RADY MIEJSKIEJ DZIERŻONIOWA. z dnia 26 lutego 2018 r. Projekt z dnia Zatwierdzony przez... UCHWAŁA NR... RADY MIEJSKIEJ DZIERŻONIOWA z dnia 26 lutego 2018 r. w sprawie wieloletniego planu rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych dla

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 18 stycznia 2016 r. Poz. 490 UCHWAŁA NR 181/XV/2015 RADY MIASTA CIECHANÓW. z dnia 23 grudnia 2015 r.

Warszawa, dnia 18 stycznia 2016 r. Poz. 490 UCHWAŁA NR 181/XV/2015 RADY MIASTA CIECHANÓW. z dnia 23 grudnia 2015 r. DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO Warszawa, dnia 18 stycznia 2016 r. Poz. 490 UCHWAŁA NR 181/XV/2015 RADY MIASTA CIECHANÓW z dnia 23 grudnia 2015 r. w sprawie ustanowienia zespołu przyrodniczo

Bardziej szczegółowo