Jak zawrzeć umowę. FORMALNOŚCI Umowa musi być zawarta w wymaganej dla niej formie. Brak istotnych postanowień może powodować jej nieważność.

Transkrypt

1 rp.pl/prawo E1 PORADNIK PRAWNY małego ABC przedsiębiorcy 8 stycznia 2013 Nr 6 (9430) Jak zawrzeć umowę z kontrahentem Sprawdź: Jak sporządzić umowę, by była ważna Czy można wyznaczyć stałego reprezentanta W jaki sposób zabezpieczyć prawidłowe wykonanie kontraktu Jakie pułapki zawiera umowa licencyjna >W KOLEJNYCH ODCINKACH CYKLU 15 STYCZNIA Jak mały przedsiębiorca rozwiązuje biznesowe spory PAWEŁ GAŁKA Co zawrzeć w umowach: o dzieło i zlecenia Ważne jest to, kto składa podpis na dokumencie FORMALNOŚCI Umowa musi być zawarta w wymaganej dla niej formie. Brak istotnych postanowień może powodować jej nieważność. >JUŻ PISALIŚMY 30 PAŹDZIERNIKA Pomysł na biznes 6 LISTOPADA Skąd pieniądze na założenie firmy 13 LISTOPADA Jak zarejestrować działalność 20 LISTOPADA Lokum i samochód dla przedsiębiorcy 27 LISTOPADA Jak korzystnie rozliczyć się z fiskusem 11 GRUDNIA Jak bronić się przed nieuczciwą konkurencją 18 GRUDNIA Jak firma może pozyskać zamówienia publiczne Jedną z najważniejszych zasad w obrocie gospodarczym jest zasada swobody umów zawarta w art kodeksu cywilnego. Pozwala ona kontrahentom na określenie wzajemnych praw i obowiązków według własnego uznania pod warunkiem, że nie jest to sprzeczne z naturą danego stosunku, ustawą i zasadami współżycia społecznego. Naruszenie tych reguł może powodować nieważność umowy. Warto więc zawczasu je poznać. Przede wszystkim należy ustalić, jaka forma jest wymagana dla danego kontraktu. Nie wszystkie muszą być zawarte na piśmie. Ale jeśli przepisy zastrzegają dla danej umowy pod rygorem nieważności formę aktu notarialnego albo formę pisemną należy tej formy obowiązkowo przestrzegać >patrz ramka str. 2. W przeciwnym razie taka umowa nie będzie ważna. Kolejną sprawą, o jakiej powinni pamiętać przedsiębiorcy, jest określenie w umowie istotnych postanowień. W dużej mierze zależą one od rodzaju zawieranej umowy. Dla przykładu w przypadku umowy sprzedaży trzeba w niej wskazać przedmiot sprzedaży oraz określić jego cenę. Do istotnych postanowień każdej umowy należy też określenie jej stron. Dla potwierdzenia wiarygodności kontrahenta trzeba żądać odpisu z rejestru przedsiębiorców KRS lub gdy jest osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą zaświadczenia z Centralnej Ewidencji Działalności Gospodarczej. Istotne jest również, kto składa podpis na dokumencie. Nie zawsze jest to ten sam podmiot będący stroną umowy. W przypadku przedsiębiorcy prowadzącego indywidualną działalność gospodarczą sprawa jest prosta to on jest uprawniony do reprezentacji i składnia podpisów. Inaczej jest w przypadku przedsiębiorców działających na podstawie kodeksu spółek handlowych. Wspólnicy spółek osobowych: jawnej i partnerskiej, co do zasady są uprawnieni do reprezentacji, ale mogą być też z tego wyłączeni na podstawie umowy. W przypadku spółki komandytowej wspólnikiem uprawnionym do reprezentacji jest tylko komplementariusz. Z kolei w spółkach kapitałowych (z o.o. i akcyjnej) reprezentacja jest zarezerwowana dla zarządu. Zobowiązanie w imieniu przedsiębiorcy może zaciągnąć także osoba posiadająca do tego umocowanie (pełnomocnictwo lub prokurę). Pełnomocnictwo jednak musi być zawarte w takiej formie, jaka wymagana jest dla danej czynności. Gdy jest to np. sprzedaż nieruchomości musi mieć formę aktu notarialnego. Zawierając umowę, należy też pamiętać o zabezpieczeniu jej wykonania. Można wykorzystać w tym celu: weksel, gwarancję, zastaw lub poręczenie. Teresa Siudem

2 E2 ABC 8 stycznia 2013 rp.pl/prawo Brak odpowiedzi na ofertę to także odpowiedź FORMALNOŚCI By doszło do zawarcia umowy, nie zawsze jest konieczne sporządzenie jej na piśmie i opatrzenie podpisami. Wszystko zależy od formy, w jakiej strony muszą złożyć zgodne oświadczenie woli. Istnieje kilka sposobów zawierania umów m.in. tryb ofertowy, aukcja, przetarg. Najpopularniejszy jest tryb ofertowy. Składa się z dwóch niezależnych oświadczeń woli stron. Pierwszym jest oferta, drugim oświadczenie o jej przyjęciu. Z chwilą złożenia tego drugiego oświadczenia dochodzi do zawarcia umowy. Strona, która składa ofertę, określana jest mianem oferenta, a strona będąca jej adresatem to oblat. Jednoznaczna propozycja Zgodnie z art. 66 kodeksu cywilnego oferta powinna wyrażać stanowczą wolę zawarcia umowy. Nie jest przy tym istotne, jak taka propozycja została przez oferenta nazwana. W praktyce może powstać wątpliwość, czy w konkretnej sytuacji oświadczenie o zamiarze zawarcia umowy jest ofertą, czy jedynie zaproszeniem do zawarcia umowy. W art. 71 k.c. ustawodawca wyraźnie zapisał, że w razie wątpliwości: ogłoszenia, reklamy, cenniki oraz inne informacje uważa się za zaproszenie do zawarcia umowy, a nie ofertę. Także ogólna propozycja zawarcia umowy w przyszłości, nie może być traktowana jako oferta w rozumieniu k.c. W wyroku z 17 czerwca 2010 r. (sygn. akt: III CSK 297/09) Sąd Najwyższy wskazał, że prawidłowe odróżnienie oferty od zaproszenia do zawarcia umowy wymaga przeprowadzenia oceny, czy w konkretnym wypadku do kontrahenta kierowana była informacja o możliwości zawarcia umowy i płynących z niej korzyściach (taka sytuacja odpowiada zaproszeniu do zawarcia umowy), czy też sprecyzowana została jednoznaczna propozycja zawarcia z nim określonej umowy (taką sytuację kwalifikować należy jako ofertę zawarcia umowy). Adresat oferty nie musi być w niej oznaczony oferta może bowiem zostać złożona określonej osobie, ale może ona zostać również skierowana do oznaczonego kręgu osób (wskazanego według cech podmiotowych: jak obywatelstwo, wykształcenie; czy przedmiotowych: jak prowadzenie działalności gospodarczej czy zawodowej określonego rodzaju). Wreszcie oferta może też zostać skierowana do ogółu (oferta publiczna), gdy adresatami są bliżej nieokreślone osoby. W jakiej formie Oferta może przybrać różne formy. Może zostać złożona przez oferenta wprost lub w sposób dorozumiany, w formie pisemnej, ustnej, lub jako czynność dorozumiana (np. zapłata ceny w sytuacji, gdy wiadome jest, za co kupujący płaci). Pamiętać należy, że zgodnie z art. 543 k.c. wystawienie rzeczy w miejscu sprzedaży na widok publiczny z oznaczeniem ceny należy traktować jako ofertę. Co oczywiste, oferta może również zostać złożona w postaci elektronicznej. Oferta zostaje złożona z chwilą, gdy dojdzie do adresata w taki sposób, żeby mógł zapoznać się z jej treścią. W przypadku oferty w postaci elektronicznej, zostaje ona złożona z chwilą wprowadzenia jej do środka komunikacji elektronicznej w taki sposób, żeby adresat mógł zapoznać się z jej treścią. Złożenie oferty powoduje związanie nią oferenta. Oznacza to, że od tego momentu zawarcie umowy jest zależne wyłącznie od decyzji przyjmującego ofertę. Oferta złożona w postaci elektronicznej wiąże składającego, jeżeli druga strona niezwłocznie potwierdzi jej otrzymanie. Przedsiębiorca składający ofertę w postaci elektronicznej lub zapraszający drugą stronę do rozpoczęcia negocjacji, składania ofert albo do zawarcia umowy w inny sposób, jest obowiązany przed zawarciem umowy poinformować drugą stronę w sposób jednoznaczny i zrozumiały o: czynnościach technicznych składających się na procedurę zawarcia umowy; skutkach prawnych potwierdzenia przez drugą stronę otrzymania oferty; zasadach i sposobach utrwalania, zabezpieczania i udostępniania przez przedsiębiorcę drugiej stronie treści zawieranej umowy; metodach i środkach technicznych służących wykrywaniu i korygowaniu błędów we wprowadzanych danych, które jest obowiązany udostępnić drugiej stronie; językach, w których umowa może być zawarta; kodeksach etycznych, które stosuje, oraz o ich dostępności w postaci elektronicznej. Zasady dotyczące składania ofert w postaci elektronicznej, nie mają zastosowania do zawierania umów za pomocą poczty elektronicznej albo podobnych środków indywidualnego porozumiewania się na odległość. Nie stosuje się ich także w stosunkach między przedsiębiorcami, jeżeli strony tak postanowiły. Jakie terminy Termin końcowy związania ofertą może zostać oznaczony przez oferenta poprzez wskazanie konkretnej daty, okresu, przez jaki oferent oczekiwać będzie na odpowiedź lub przez wskazanie zdarzenia przyszłego i pewnego. W praktyce popularne jest wskazywanie w treści oferty, że wiąże ona do wyczerpania zapasów towaru. Zgodnie z art k.c. w sytuacji gdy oferent nie oznaczył w ofercie terminu, w ciągu którego oczekiwać będzie odpowiedzi, oferta złożona w obecności drugiej strony albo za pomocą środka >ISTOTNE POSTANOWIENIA Zgodnie z art k.c. oferta powinna określać istotne postanowienia proponowanej umowy. Bez nich umowa nie może być zawarta. W przypadku umów tzw. nazwanych regulowanych ustawowo (np. umowa najmu, dzierżawy, sprzedaży, o roboty budowlane) będą one określone wprost w ustawie. bezpośredniego porozumiewania się na odległość (np. telefonicznie, za pośrednictwem radia lub wideofonu) przestaje wiązać oferenta, gdy nie zostanie przyjęta niezwłocznie (przez co rozumieć należy w czasie trwania bezpośredniego porozumiewania się tj. dopóki istnieje jednoczesna obecność obu stron albo ich bezpośredni kontakt na odległość). Oferta złożona w inny sposób (tj. między nieobecnymi, a więc gdy brak jest bezpośredniego kontaktu między stronami np. za pośrednictwem listu, faksu, poczty elektronicznej, esemesa) przestaje wiązać oferenta z upływem czasu, w którym składający ofertę mógł w zwykłym toku czynności otrzymać odpowiedź wysłaną bez nieuzasadnionego opóźnienia. Bezskuteczne jest wskazywanie w ofercie, że wiąże ona bezterminowo. Wówczas należy uznać, że termin końcowy związania ofertą nie został oznaczony i zastosowanie znajdą wyżej określone reguły z art k.c. Przyjęcie oświadczenia Zawarcie umowy następuje z chwilą przyjęcia oferty przez drugą stronę (oblata). Oświadczenie o przyjęciu oferty może zostać złożone w sposób dowolny. W sytuacji jednak, gdy zawarcie umowy wymaga zachowania formy szczególnej pod rygorem nieważności (czy to na podstawie ustawy czy na mocy umowy stron) przyjęcie oferty powinno zostać złożone w tej właśnie formie. Zgodnie z art. 69 k.c. jeżeli według ustalonego w danych stosunkach zwyczaju lub według treści oferty nie jest wymagane dojście do oferenta oświadczenia oblata o jej przyjęciu (w szczególności jeżeli składający ofertę żąda niezwłocznego wykonania umowy), umowa dochodzi do skutku, skoro druga strona w czasie właściwym przystąpi do jej wykonania. W przeciwnym razie oferta przestaje wiązać. Dodatkowo w stosunkach między przedsiębiorcami zgodnie z art k.c. jeżeli przedsiębiorca otrzymał od osoby, z którą pozostaje w stałych stosunkach gospodarczych, ofertę zawarcia umowy w ramach swej działalności, brak niezwłocznej odpowiedzi poczytuje się za przyjęcie oferty. Przyjęciem oferty jest takie oświadczenie woli oblata, które wyraża wolę całkowitej i bezwarunkowej akceptacji jej treści. Zgodnie z art. 68 k.c. przyjęcie oferty dokonane z zastrzeżeniem zmiany lub uzupełnienia jej treści poczytuje się za nową ofertę. Wyjątek wynika z art k.c., zgodnie z którym w stosunkach między przedsiębiorcami odpowiedź na ofertę z zastrzeżeniem zmian lub uzupełnień niezmieniających istotnie treści oferty uważa się za jej przyjęcie. W takim wypadku strony wiąże umowa o treści określonej w ofercie, z uwzględnieniem zastrzeżeń zawartych w odpowiedzi na nią. Aukcja i przetarg Zasady zawierania umów w drodze aukcji i przetargów regu- >MOŻLIWOŚĆ ODWOŁANIA Oferta złożona drugiej stronie jest nieodwołalna. Wyjątek od tej zasady został przewidziany w art. 662 k.c. Zgodnie z nim - w stosunkach między przedsiębiorcami oferta może być odwołana przed zawarciem umowy, jeżeli oświadczenie o odwołaniu zostało złożone drugiej stronie przed wysłaniem przez nią oświadczenia o przyjęciu oferty. Jednak i w tej sytuacji oferty nie można odwołać, jeżeli wynika to z jej treści lub określono w niej termin przyjęcia. Oferent nie może również zmienić treści złożonej oblatowi oferty. >ZASTRZEŻENIE OKREŚLONEJ FORMY DLA UMÓW Forma notarialna pod rygorem nieważności Umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości i umowa przenosząca własność nieruchomości (art. 158 k.c.) Umowa przenosząca prawo użytkowania wieczystego (art. 237 k.c.) Umowa spółki komandytowej (art. 106 k.s.h.) Umowa spółki komandytowo-akcyjnej (art. 131 k.s.h.) Umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (art. 157 par. 2 k.s.h.) Forma pisemna pod rygorem nieważności Umowa o przejęcie długu, zgoda wierzyciela na przejęcie długu (art. 522 k.c.) Umowa o roboty budowlane zawarta między wykonawcą a podwykonawcą, oraz między podwykonawcą a dalszym podwykonawcą (art k.c.) Umowa leasingu (art k.c.) Umowa poręczenia złożenie oświadczenie poręczyciela (art. 876 par. 1 k.c.) Umowa spółki jawnej (art. 23 k.s.h.) Umowa spółki partnerskiej (art. 92 k.s.h.) Umowa o licencję wyłączną (art. 67 ust 5 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych) Forma pisemna do celów dowodowych Umowa o roboty budowlane między inwestorem a wykonawcą (art. 648 par. 1 k.c.) Umowa najmu nieruchomości lub pomieszczenia na czas dłuższy niż rok; w razie niezachowania tej formy poczytuje się umowę za zawartą na czas nie oznaczony (art. 660 k.c.) Umowa dostawy (art. 606 k.c.) Umowa kontraktacji (art. 616 k.c.) Umowa spółki cywilnej (art. 860 k.c.) Umowa ubezpieczenia (art. 809 k.c.) lują przede wszystkim art k.c. Podmiotami uczestniczącymi w nich są: organizator (zainteresowany zawarciem umowy) oraz uczestnicy (przyszłe strony umowy). Pierwszym niezbędnym etapem w procesie zawierania umowy w tych trybach jest ogłoszenie organizatora. Winno ono określać czas, miejsce, przedmiot oraz warunki aukcji/przetargu (bądź wskazać sposób udostępnienia tych warunków), ewentualnie zastrzeżenie o możliwości zmiany ogłoszenia, warunków czy też informację o obowiązku zapłaty wadium. Aukcja jest organizowana w taki sposób, aby umożliwić zebranie w jednym miejscu oraz w jednym czasie osób zainteresowanych zawarciem umowy. Umowa zostaje zawarta z chwilą przybicia, a więc oświadczenia woli organizatora o przyjęciu oferty zgłoszonej w czasie trwania aukcji. Informacja o wynikach W przypadku przetargu jego organizator przyjmuje oferty, które napłynęły w wyniku ogłoszenia i dokonuje ich oceny biorąc pod uwagę kryteria, opisane w ogłoszeniu bądź w warunkach przetargu. O wynikach przetargu organizator zobowiązany jest pisemnie powiadomić wszystkie osoby/podmioty, które złożyły oferty. Takie zawiadomienie wskazuje więc osobę/podmiot, której/którego oferta w ocenie organizatora przetargu została uznana jako najkorzystniejsza bądź informuje o zakończeniu przetargu bez wyboru oferty np.: z uwagi na złożenie ofert niespełniających wymagań określonych w ogłoszeniu o przetargu bądź w warunkach przetargu. Kiedy unieważnienie Należy pamiętać, że podmioty uczestniczące w przetargu mają prawo żądać unieważnienia zawartej umowy w przypadku wpływu na wynik aukcji/przetargu w sposób sprzeczny z prawem bądź dobrymi obyczajami. Terminy dochodzenia takich roszczeń są stosunkowo krótkie do miesiąca od dnia powzięcia informacji o istnieniu przyczyny unieważnienia, nie później jednak niż rok od dnia zawarcia umowy. Zabezpieczeniem organizatora aukcji bądź przetargu jest wadium, a więc kwota pieniężna otrzymana bezpośrednio lub w postaci zabezpieczenia zapłaty takiej kwoty (np. w postaci gwarancji bankowej czy ubezpieczeniowej). W przypadku uchylania się podmiotu, którego oferta złożona w toku aukcji zakończonej udzieleniem mu przybicia bądź, którego oferta została wybrana w trakcie przetargu, od zawarcia umowy organizator ma prawo do zachowania otrzymanej kwoty bądź do skorzystania z zabezpieczenia np. w przypadku wadium zabezpieczonego gwarancją bankową do złożenia żądania wypłaty z takiej gwarancji. Gdy natomiast to sam organizator uchyla się od zawarcia umowy z uczestnikiem, uczestnik ma prawo do żądania zapłaty wadium w podwójnej wysokości albo naprawienia szkody, wywołanej uchylaniem się od zawarcia umowy. W każdym innym przypadku wpłacone wadium (bądź ustanowione zabezpieczenie jego zapłaty) winno zostać niezwłocznie zwrócone, a w przypadku zabezpieczenia np.: gwarancji bankowej, organizator powinien zwrócić oryginalny dokument, jeżeli został mu złożony. Redakcja: Teresa Siudem, tel , teresa.siudem@rp.pl; autorami tekstów są prawnicy z AJH Legal Kancelaria Radcy Prawnego Anna Jakimiuk Habas ; redakcja techniczna: Anna Gołaszewska-Gałązka

3 rp.pl/prawo 8 stycznia 2013 ABC E3 Można wyznaczyć stałego reprezentanta DOKUMENTY Podpis pod umową złożony przez osobę nieuprawnioną może spowodować jej nieważność. Kontrakt musi zawrzeć osoba umocowana do tego. W zależności od formy prawnej działalności może ona działać w swoim imieniu bądź w imieniu podmiotu, który ma prawo reprezentować. Jednoosobowa firma W przypadku osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą podlegających wpisowi do ewidencji zasadą jest, że uprawniony do reprezentacji jest właściciel. Warto zatem zażądać od kontrahenta, aby przedstawił nam zaświadczenie o wpisie do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEiDG). W jego imieniu może tez działać przedstawiciel. Nie zawsze bowiem tak jest, że umowę zawiera właściciel we własnej osobie. W takim wypadku osoba go reprezentująca powinna okazać swoje pełnomocnictwo do działania w imieniu i na rzecz tego przedsiębiorcy. Jeżeli zawieramy umowę z przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą na podstawie wpisu do ewidencji,możemy sprawdzić go w CEiDG cms.engine/ Spółka cywilna Pomimo że spółka cywilna pozbawiona jest osobowości prawnej, możemy mówić o jej reprezentacji. W tym wypadku reprezentacja to działanie w imieniu pozostałych wspólników, w zakresie prowadzonej wspólnie działalności. Jeśli umowa spółki lub uchwała wspólników nie stanowi inaczej, zasady reprezentacji są takie same jak przy prowadzeniu spraw spółki, a więc: każdy wspólnik jest uprawniony do reprezentowania spółki; każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników prowadzić sprawy, które nie przekraczają zakresu zwykłych czynności spółki; jeżeli jednak przed zakończeniem takiej sprawy chociażby jeden z pozostałych wspólników sprzeciwi się jej prowadzeniu, potrzebna jest uchwała wspólników; każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników wykonać czynność nagłą, której zaniechanie mogłoby narazić spółkę na straty. Umowa spółki może jednak inaczej ukształtować zasady reprezentacji. Mogą tu wystąpić następujące rozwiązania: reprezentacja łączna (np. dwóch wspólników), wyłączenie niektórych wspólników z reprezentacji spółki, W odróżnieniu od spółek handlowych zasady reprezentacji spółki cywilnej nie są umieszczone w żadnym publicznym rejestrze, stąd istnieje domniemanie, że każdy wspólnik może spółkę reprezentować. Ważne jest więc, aby przed podpisaniem umowy zapoznać się z umową spółki cywilnej swojego kontrahenta, a najlepiej zadbać, aby pod umową podpisali się wszyscy wspólnicy spółki cywilnej. jednoosobowa reprezentacja (wybrany wspólnik). Spółki prawa handlowego Jakie są konsekwencje zawarcia umowy przez osobę podającą się za pełnomocnika, która rzeczywiście nim nie była? Kodeks cywilny w takim przypadku nie pozostawia żadnych wątpliwości. Zgodnie z art k.c. jeżeli zawierający umowę jako pełnomocnik nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres, ważność umowy zależy od jej potwierdzenia przez osobę, w której imieniu umowa została zawarta. Druga strona umowy może wyznaczyć osobie, w której imieniu umowa została zawarta, odpowiedni termin do potwierdzenia umowy. Gdy takiego potwierdzenia nie otrzyma, nie jest związana umową. Możemy natomiast żądać od fałszywego pełnomocnika zwrotu tego, co otrzymała w wykonaniu umowy, a także naprawienia poniesionej w związku z całym zajściem szkody. Zawierając umowę z pełnomocnikiem warto zatem zadbać o zebranie jego danych osobowych (m.in. imię i nazwisko, adres zamieszkania, PESEL), a także o to, by jego podpis na umowie był wyraźny. Podmioty działające na podstawie przepisów kodeksu spółek handlowych (k.s.h.) to spółki prawa handlowego. Zasada reprezentacji tych podmiotów inaczej kształtuje się w przypadku spółek osobowych (spółki: jawna, partnerska, komandytowa, partnerska, komandytowo-akcyjna) i kapitałowych (spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjna). Wszystkie spółki handlowe wpisane są do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Ponieważ wpisy te są jawne, kontrahent może bez problemu sprawdzić, czy osoba podająca się za np. członka zarządu spółki rzeczywiście we wspomnianym rejestrze figuruje i kto jest uprawniony do jej reprezentacji ( wyszukiwaniepodmiotu). W przypadku spółki jawnej co do zasady każdy wspólnik ma prawo reprezentować spółkę. Jednak art. 30 k.s.h. stanowi, że umowa spółki może przewidywać, że wspólnik jest pozbawiony prawa do reprezentacji albo że jest uprawniony do reprezentacji tylko łącznie z innym wspólnikiem albo prokurentem. Pozbawienie wspólnika prawa reprezentowania spółki może nastąpić wyłącznie z ważnych powodów na mocy prawomocnego orzeczenia sądu. Zasadą jest, że spółkę partnerską ma prawo reprezentować każdy ze wspólników samodzielnie, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Pozbawienie partnera prawa reprezentowania spółki może nastąpić tylko z ważnych powodów, uchwałą powziętą większością 3/4 głosów przy kworum 2/3 wszystkich partnerów. Umowa spółki może jednak przewidywać surowsze wymogi powzięcia uchwały. Pozbawienie partnera prawa reprezentacji w opisany wyżej sposób staje się skuteczne z chwilą wpisu do rejestru. Umowa spółki partnerskiej może przewidywać również powołanie zarządu do prowadzenia spraw spółki oraz jej reprezentowania. Wówczas nie stosuje się art. 96 k.s.h. Do zarządu spółki partnerskiej stosuje się odpowiednio przepisy o zarządzie spółki z o.o. Spółkę komandytową reprezentują na podstawie art. 117 k.s.h. komplementariusze, którzy nie zostali pozbawieni prawa reprezentacji na podstawie umowy spółki bądź prawomocnego orzeczenia. Komandytariusz może reprezentować spółkę tylko jako pełnomocnik. Analogicznie, jak w spółce komandytowej prawo do reprezentacji spółki komandytowo-akcyjnej przysługuje komplementariuszom. Akcjonariusze nie mają prawa reprezentacji. Nie ponoszą również odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Reprezentowanie i prowadzenie spraw spółek z o.o. i akcyjnej jest zarezerwowane co do zasady dla zarządu. Jeśli zarząd spółki jest wieloosobowy, sposób reprezentowania spółki określa umowa. A gdy nie stanowi ona w tym temacie nic, do składania oświadczeń w imieniu spółki wymagane jest współdziałanie dwóch członków zarządu albo jednego członka zarządu łącznie z prokurentem. Jakie pełnomocnictwo Umowę w imieniu przedsiębiorcy może także zawrzeć osoba posiadająca do tego umocowanie. Kodeks cywilny przewiduje następujące rodzaje pełnomocnictw: pełnomocnictwo ogólne, obejmujące umocowanie do czynności zwykłego zarządu, musi być udzielone na piśmie pod rygorem nieważności. pełnomocnictwo rodzajowe (gatunkowe) upoważnia do dokonywania czynności określonego rodzaju, w tym przekraczających zakres zwykłego zarządu. W odróżnieniu od pełnomocnictwa ogólnego powinno ono określać rodzaj czynności prawnej objętej umocowaniem oraz jej przedmiot. pełnomocnictwo szczególne dotyczy oznaczonej czynności prawnej np. zakupu nieruchomości, samochodu. Pełnomocnictwo musi być zawarte w formie wymaganej dla danej czynności. Dla przykładu do zawarcia umowy sprzedaży nieruchomości wymagana jest forma aktu notarialnego. Dlatego w takiej formie musi być udzielone pełnomocnictwo do zawarcia umowy sprzedaży nieruchomości. Udzielenie pełnomocnictwa oraz przedstawienie dokumentu pełnomocnictwa w sprawach z zakresu administracji publicznej bądź w postępowaniu sądowym związane jest z obowiązkiem uiszczenia opłaty skarbowej w wysokości 17,00 zł. Obowiązek ten ciąży na mocodawcy oraz pełnomocniku. Opłatę tę uiszcza się na rachunek bankowy danego urzędu miasta czy gminy, właściwego ze względu na miejsce złożenia dokumentu pełnomocnictwa. Dla kogo prokura Jest to szczególny rodzaj pełnomocnictwa udzielany przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców (m.in. spółki prawa handlowego). Obejmuje ono umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Zakres prokury ma charakter ustawowy i może być ograniczony tylko przepisem ustawy. Ograniczenie takie znajduje się w art k.c. Wynika z niego, że prokurent nie może zbyć przedsiębiorstwa, oddać go do czasowego korzystania, zbyć ani obciążyć nieruchomości, chyba że legitymuje się szczególnym pełnomocnictwem. Dopuszczalne jest umocowanie tzw. prokurenta łącznego, który będzie mógł reprezentować spółkę np. wyłącznie z innym prokurentem. Jeżeli natomiast prokurent jest ograniczony do zakresu spraw wpisanych do rejestru oddziału przedsiębiorstwa, jest to tzw. prokura oddziałowa. Co w treści dokumentów Przedsiębiorcy powinni w oświadczeniach woli kierowanych na zewnątrz zawrzeć podstawowe informacje dotyczące formy prawnej prowadzonej działalności (np. spółka jawna, spółka komandytowa). Zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej przedsiębiorca wpisany do rejestru przedsiębiorców albo ewidencji jest obowiązany umieszczać w oświadczeniach pisemnych, skierowanych w zakresie swojej działalności do oznaczonych osób i organów numer identyfikacji podatkowej (NIP) oraz posługiwać się tym numerem w obrocie prawnym i gospodarczym. Wymogi dot. spółek kapitałowych zawierają przepisy art. 206 i w i art. 374 k.s.h. Zgodnie z nimi pisma i zamówienia handlowe składane przez spółkę w formie papierowej i elektronicznej, a także informacje na stronach internetowych spółki, powinny zawierać: 1) nazwę spółki, jej siedzibę i adres, 2) oznaczenie sądu rejestrowego, w którym przechowywana jest dokumentacja spółki oraz numer, pod którym spółka jest wpisana do rejestru, >WZÓR PEŁNOMOCNICTWO OGÓLNE Warszawa, 6 grudnia 2012 r. Pełnomocnictwo Ja, Jan Kowalski prowadzący działalność pod nazwą ABC z siedzibą w Warszawie (00-111) przy ul. Pandory 2 działający na podstawie wpisu w Centralnej Ewidencji Działalności Gospodarczej: NIP , REGON udzielam pełnomocnictwa Annie Kowalskiej prowadzącej Kancelarię Lex z siedzibą przy ulicy Klonowej 2 w Warszawie na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji Działalności Gospodarczej: NIP , REGON , legitymującą się dowodem o numerze APA , do podejmowania w moim imieniu wszelkich czynności prawnych wobec wszelkich osób prawnych i fizycznych. >WZÓR PEŁNOMOCNICTWO RODZAJOWE Jan Kowalski (czytelny podpis) Warszawa, 6 grudnia 2012 r. Pełnomocnictwo Ja, Jan Kowalski, prowadzący działalność pod nazwą ABC z siedzibą w Warszawie (00-111) przy ul. Pandory 2 działającą na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji Działalności Gospodarczej pod numerem 111, NIP , REGON udzielam pełnomocnictwa Annie Kowalskiej zamieszkałej przy ulicy Klonowej 3 w Warszawie, PESEL , legitymującej się dowodem o numerze APA do reprezentowania mnie wobec organów skarbowych oraz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz do podpisywania w moim imieniu wszelkich deklaracji, oświadczeń i wniosków składanych do ww. instytucji. >WZÓR PEŁNOMOCNICTWO SZCZEGÓLNE Jan Kowalski (czytelny podpis) Warszawa, 6 grudnia 2012 r. Pełnomocnictwo Ja, Jan Kowalski, prowadzący działalność pod nazwą ABC z siedzibą w Warszawie (00-111) przy ul. Pandory 2 działającą na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji Działalności Gospodarczej: NIP , REGON udzielam pełnomocnictwa Annie Kowalskiej zamieszkałej przy ulicy Groszkowej 3 w Warszawie, PESEL , legitymującej się dowodem osobistym o numerze APA do zawarcia w moim imieniu umowy sprzedaży samochodu osobowego marki OPEL, nr rejestracyjny WAW 1234, rok produkcji 1999, nr VIN 123 na rzecz Zbywcy Dariusza Janiaka za cenę ,00 zł (słownie: trzydzieści tysięcy złotych 00/100). Jan Kowalski (czytelny podpis) >WZÓR PROKURA Warszawa, 6 grudnia 2012 r. Działając w imieniu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ABC DATA z siedzibą w Warszawie przy ulicy Pandory 2 wpisanej do KRS po nr 43267, jako członkowie jej zarządu, na podstawie uchwały zarządu nr 1 z 1 grudnia 2012 r., udzielamy pani Annie Kowalskiej, zamieszkałej w Warszawie przy ulicy Klonowej 2, legitymującej się dowodem osobistym APA prokury samoistnej. Podpisy 3) numer identyfikacji podatkowej (NIP), 4) wysokość kapitału zakładowego, a w przypadku spółki akcyjnej informację o wysokości kapitału wpłaconego. Z kolei zgodnie z art. 34 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym podmioty wpisane do Rejestru (KRS) są obowiązane umieszczać w oświadczeniach pisemnych, skierowanych, w zakresie swojej działalności, do oznaczonych osób i organów, firmę lub nazwę, oznaczenie formy prawnej wykonywanej działalności, siedzibę i adres, numer NIP oraz oznaczenie sądu rejestrowego, w którym przechowywane są akta rejestrowe podmiotu oraz numer w rejestrze.

4 E4 ABC 8 stycznia 2013 rp.pl/prawo Trzeba zawczasu pomyśleć jak wyegz FORMALNOŚCI Przy zawieraniu umowy warto zabezpieczyć prawidłowe jej wykonanie. Przedsiębiorcy wykorzystują do tego m.in.: weksel, gwarancję, zastaw rejestrowy i cesję wierzytelności. WEKSEL Ustawa z 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe wyróżnia dwa rodzaje weksli: weksle trasowane oraz weksle własne. Praktyka gospodarcza posługuje się przede wszystkim wekslami własnymi, dlatego ten rodzaj weksla został omówiony w opracowaniu. Weksel własny musi posiadać następujące elementy: nazwę weksel w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono, przyrzeczenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej, oznaczenie terminu płatności, oznaczenie miejsca płatności, nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana, oznaczenie daty i miejsca wystawienia weksla oraz podpis wystawcy weksla. Gdy przedsiębiorcy, zawierając umowę (np. pożyczki), której wykonanie chcą zabezpieczyć wekslem, nie znają bądź nie potrafią jeszcze prawidłowo określić wszystkich powyższych elementów, jak choćby wysokości zobowiązania czy terminu płatności, mogą skorzystać z podpisania weksla własnego in blanco wraz z deklaracją wekslową przez jedną ze stron oraz wręczenia tych dokumentów drugiej stronie umowy. Weksel własny in blanco to weksel niezupełny, zawierający z reguły tylko podpis wystawcy (dłużnika wekslowego). Nie obowiązują już urzędowe wzory weksli, dlatego dokument weksla każdy sporządza samodzielnie. Kto podpisuje Weksel podpisuje wystawca. Jeżeli jest nim osoba fizyczna, to składa własnoręczny czytelny podpis (imię i nazwisko). W praktyce dopisuje się również numer PESEL, który pozwala na prawidłową identyfikację dłużnika wekslowego. W przypadku spółek prawa handlowego weksel podpisują wspólnicy upoważnieni do reprezentacji i zaciągania zobowiązań w imieniu spółki. Z reguły przystawia się pieczęć spółki, pod którą (a nie obok) powinny złożyć podpisy osoby upoważnione. Podpis obok pieczęci spółki może sugerować, że dana osoba nie zaciągnęła zobowiązania w imieniu spółki, lecz w swoim własnym, np. jako poręczyciel weksla. Tak samo w przypadku gdy np. pod pieczęcią spółki umieści swój podpis osoba nieuprawniona do jej reprezentowania należy wówczas przyjąć, że to ona osobiście, we własnym imieniu, podpisała weksel. Konieczna deklaracja Istotnym dokumentem, który powinien zostać dołączony do podpisanego weksla własnego in blanco, jest deklaracja wekslowa w formie umowy pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem wystawcą weksla. Istotne jest, by dokładnie określić w deklaracji wekslowej moment powstania uprawnienia wierzyciela wekslowego do wypełnienia weksla, a więc wpisania tak istotnych elementów jak suma wekslowa, data płatności, miejsca płatności weksla czy też obowiązku zwrotu weksla wystawcy. Podany wzór weksla własnego in blanco jest najprostszym z możliwych. W zależności od sytuacji oraz woli stron w treści weksla mogą znaleźć się inne zastrzeżenia, jak np. klauzula waluty (oznacza ona np. otrzymanie przez wystawcę towaru czy gotówki) bądź klauzula bez protestu (oznacza zwolnienie z obowiązku dokonywania urzędowego protestu przez notariusza z powodu braku zapłaty). Od weksli nie pobiera się już opłaty skarbowej. GWARANCJA Jednym ze sposobów zabezpieczenia prawidłowego wykonania umowy jest gwarancja bankowa bądź ubezpieczeniowa, udzielana przez bank bądź ubezpieczyciela. Występuje ona z reguły jako zabezpieczenie wykonania umów zawartych między przedsiębiorcami, na podstawie których jedna ze stron celem zabezpieczenia interesów drugiej strony umowy przedstawia właśnie gwarancję. Kontrahent, obok roszczeń skierowanych do swego partnera biznesowego, posiada również roszczenie o wypłatę z gwarancji, stanowiące zabezpieczenie danej umowy udzielone mu przez trzeci podmiot (bank, ubezpieczyciela). Poniższe rozważania poświęcone są problematyce gwarancji bankowej, co nie wyklucza ich zastosowania wobec gwarancji ubezpieczeniowych. Wypłaca bank Gwarancja bankowa jest pisemnym zobowiązaniem banku do zapłaty określonej w niej maksymalnej kwoty gwarancji (tzw. sumy gwarancyjnej) w przypadkach ściśle określonych w treści samej gwarancji. Gwarancja jest udzielana na zlecenie podmiotu (zleceniodawcy gwarancji) i zabezpiecza wykonanie danego zobowiązania przez zleceniodawcę bądź jeszcze innych podmiot. Wypłata z gwarancji następuje, w przypadku gdy podmiot posiadający stosowne uprawnienia (beneficjent gwarancji) zwróci się do banku z odpowiednim wnioskiem zawierającym oświadczenie np. o niewykonaniu przez zleceniodawcę gwarancji (bądź inny podmiot) swego zobowiązania w ogóle bądź w sposób nienależyty. Do wniosku zawierającego żądanie wypłaty z gwarancji mogą być dołączone dokumenty, których obowiązek przedstawienia w banku jest określony w treści gwarancji. >WZÓR WEKSLA WŁASNEGO IN BLANCO O czym powinien pamiętać beneficjent gwarancji? Beneficjent musi mieć pewność, że wystąpiły okoliczności umożliwiające złożenie wniosku z żądaniem wypłaty z gwarancji, a tym samym złożenie przez niego oświadczenia o niewypełnieniu przez kontrahenta zobowiązania, które zostało tą gwarancją zabezpieczone. Kolejnym krokiem jest przygotowanie dokumentów, zarówno wniosku z żądaniem wypłaty, jak i skompletowanie innych wymaganych dokumentów, które zgodnie z treścią danej gwarancji winny być dołączone do wniosku. Należy dopilnować, by wniosek został złożony we właściwym czasie (w okresie obowiązywania gwarancji), często w określony sposób (np. doręczony przez kuriera) oraz w miejscu wskazanym w gwarancji. Nie zawsze będzie to bank, który udzielił gwarancji, gdyż może być to bank prowadzący rachunek beneficjenta gwarancji, który po otrzymaniu wniosku i poświadczeniu podpisów pod nim złożonych dopiero prześle to żądania do banku gwaranta. Należy pamiętać, że bank, który wystawił daną gwarancję, a następnie otrzymał od uprawnionego podmiotu żądanie wypłaty wskazanej kwoty z tej gwarancji, nie jest uprawniony do zbadania, czy rzeczywiście doszło do niewykonania danej umowy czy też do nieprawidłowego jej wykonania. Zleceniodawca nie może skutecznie sprzeciwić się dokonaniu wypłaty z gwarancji przez bank, jeśli tylko zostały spełnione przesłanki umożliwiające uwzględnienie wniosku beneficjenta gwarancji. Przedmiotem badania przez bank złożonego przez beneficjenta wniosku z żądaniem wypłaty jest: czy określony podmiot jest beneficjentem gwarancji, czy wniosek zawierający żądanie wypłaty z gwarancji został podpisany przez osoby uprawnione do reprezentacji beneficjenta gwarancji, czy taki wniosek został złożony w określony sposób (np. za pośrednictwem banku beneficjenta gwarancji, który ma potwierdzić prawdziwość i zgodność podpisów złożonych pod wnioskiem), miejscowość, data wystawienia Dnia (data płatności weksla) zapłacę za ten weksel własny na rzecz (dane dłużnika) sumę (podać kwotę słownie) złotych. Płatny w (miejsce płatności)... (podpis wystawcy) O czym powinien pamiętać zleceniodawca gwarancji? Zleceniodawca musi przede wszystkim dokładnie określić warunki, po spełnieniu których beneficjent gwarancji będzie mógł żądać od banku wypłaty z gwarancji, jak również zakres i formę dokumentów, które będą musiały być przedstawione wraz z żądaniem wypłaty. Powinien te warunki dokładnie ustalić z kontrahentem, a następnie przedstawić w banku, tak by zostały prawidłowo wpisane do treści gwarancji. Są to istotne elementy, gdyż zleceniodawca co do zasady nie może skutecznie sprzeciwić się, by bank nie dokonywał wypłaty z gwarancji. Trzeba ponadto prawidłowo ustalić okres obowiązywania danej gwarancji, oznaczony albo konkretną datą, albo poprzez wskazanie okoliczności powodujących wygaśnięcie gwarancji (np. poprzez zwolnienie zleceniodawcy gwarancji z danego zobowiązania przez beneficjenta gwarancji). W samej umowie z bankiem należy ustalić nie tylko warunki finansowe udzielenia gwarancji przez bank, ale również wymagane przez bank zabezpieczenia (np. w postaci hipoteki na nieruchomości, zastawu rejestrowego czy też kaucji). czy treść żądania wypłaty zawiera wymagane przez treść gwarancji oświadczenia (np. o niewykonaniu bądź nieprawidłowym wykonaniu danego zobowiązania przez dany podmiot), czy zostały do wniosku dołączone dokumenty wymagane przez gwarancję, czy wniosek taki został złożony w terminie ważności gwarancji. Wezwanie do zapłaty Po otrzymaniu przez bank wniosku zawierającego żądanie wypłaty z gwarancji bank informuje o tym zleceniodawcę gwarancji oraz wzywa go do zapłaty na rzecz banku określonej kwoty. Niezależnie od faktu jej otrzymania od zleceniodawcy gwarancji bank, jeżeli tylko uzna otrzymany od beneficjenta wniosek o wypłatę z gwarancji za złożony prawidłowo i spełniający wszelkie formalne wymogi, dokonuje wypłaty z gwarancji w określony sposób na rzecz jej beneficjenta. Kolejnym krokiem ze strony banku jest dochodzenie roszczeń wobec zleceniodawcy gwarancji. W treści gwarancji mogą znajdować się postanowienia przewidujące prawo właściwe do gwarancji, ustalenia dotyczące sądu właściwego dla rozpoznania sporów wynikających z gwarancji, jak też warunków związanych z cesją uprawnień wynikających z gwarancji na inny podmiot. >USTANOWIENIE ZASTAWU REJESTROWEGO Konieczne jest do tego: zawarcie umowy o ustanowienie tego zastawu (umowa zastawnicza) między osobą uprawnioną do rozporządzania przedmiotem zastawu (zastawcą) a wierzycielem (zastawnikiem) oraz wpis do rejestru zastawów. ZASTAW REJESTROWY Zastaw rejestrowy reguluje ustawa z 6 grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (dalej ustawa). Zastaw ten jest odmianą zastawu na rzeczy i na prawach, ustanawianego na podstawie przepisów kodeksu cywilnego. Ma on jednak tę przewagę nad zastawem uregulowanym w kc, że pozwala na zabezpieczenie wierzytelności przy jednoczesnym pozostawieniu rzeczy obciążonej tym prawem we władaniu zastawcy. Wydanie rzeczy zastawnikowi zostaje zastąpione wpisem do rejestru zastawów (wymagany jest on dla powstania zastawu rejestrowego). Wpis do rejestru zastawów wywołuje skutki względem osób trzecich. Od dnia jego dokonania nikt nie może zasłaniać się nieznajomością danych ujawnionych w rejestrze, chyba że mimo zachowania należytej staranności nie mógł się o nich dowiedzieć. Rejestr zastawów prowadzony przez sądy rejonowe (sądy gospodarcze) jest jawny i powszechnie dostępny. Odpisy z rejestru zastawów stanowiące dowód wpisu, a także zaświadczenia o braku wpisu zastawcy lub zastawcy i przedmiotu zastawu wydawane są na wniosek każdego, kto tego zażąda. Zastawcą jest właściciel rzeczy będącej przedmiotem zastawu (lub osoba uprawniona, gdy przedmiotem zastawu są prawa). Zastawnikiem jest natomiast podmiot będący wierzycielem. Co istotne zastawca nie musi być dłużnikiem osobistym zastawnika. W jakiej formie Umowa zastawnicza powinna być pod rygorem nieważności zawarta na piśmie. Treść umowy zastawniczej zgodnie z art. 3 ust. 2 ustawy, powinna określać co najmniej: datę jej zawarcia; imię i nazwisko (nazwę) oraz miejsce zamieszkania (siedzibę) i adres zastawnika, zastawcy oraz dłużnika, jeżeli nie jest on zastawcą; przedmiot zastawu w sposób odpowiadający jego właściwościom; wierzytelność zabezpieczoną zastawem przez oznaczenie stosunku prawnego, z którego ta wierzytelność wynika lub może wynikać, oraz najwyższej sumy zabezpieczenia. Umowa zastawnicza powinna zawierać również szczegółowe regulacje dotyczące: wejścia w życie umowy, czasu jej obowiązywania (np. umowa została zawarta na trzy lata, tj. do dnia pełnej spłaty zabezpieczonej wierzytelności wynikającej z umowy X,) dokonywania zmian umowy oraz trybu jej rozwiązania lub wygaśnięcia. Strony powinny określić także sposób rozwiązywania ewentualnych sporów wynikających z umowy lub powstałych w związku z jej wykonywaniem Co do zasady umowa zastawnicza powinna zostać sporządzona w trzech jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla zastawcy i zastawnika oraz jeden dla sądu rejestrowego. Rzeczy i prawa Przedmiotem zastawu rejestrowego mogą być rzeczy ruchome i zbywalne prawa majątkowe z wyjątkiem: praw mogących być przedmiotem hipoteki, wierzytelności, na których ustanowiono hipotekę, statków morskich oraz statków w budowie mogących być przedmiotem hipoteki morskiej. A więc przedmiotem zastawu rejestrowego nie mogą być nieruchomości, niezbywalne prawa majątkowe, prawa niemajątkowe, prawa o charakterze ściśle osobistym, jak również nie mogące stanowić przedmiotu obrotu uprawnienia o charakterze publicznoprawnym (np. koncesje). Zastawem rejestrowym można w szczególności obciążyć: rzeczy oznaczone co do tożsamości; rzeczy oznaczone co do gatunku, jeżeli w umowie zastawniczej określona zostanie ich ilość oraz sposób wyodrębnienia od innych rzeczy tego samego gatunku; zbiór rzeczy ruchomych lub praw, stanowiących całość gospodarczą, choćby jego skład był zmienny; wierzytelności; prawa na dobrach niematerialnych; prawa z papierów wartościowych; prawa z niebędących papierami wartościowymi instrumentów finansowych w rozumieniu ustawy z 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (DzU nr 183, poz. 1538, z późn. zm.). Podczas opisywania przedmiotu zastawu warto skorzystać z Katalogu Sposobu Opisu Przedmiotów Zastawu, stanowiącego załącznik nr 1 do rozporządzenia ministra sprawiedliwości z 15 października 1997 r. w sprawie szczegółowej organizacji i sposobu prowadzenia rejestru zastawów (DzU nr 134, poz. 892 ze zm.). Dzięki temu unikniemy problemów ze opisem przedmiotu zastawu. Katalog ten składa się z ośmiu działów oznaczonych literami od A do G zawierających zasady opisu przedmiotów w nich wyszczególnionych oraz działu H zawierającego zasady opisu właściwe dla innych przedmiotów niż te, dla których zasady opisu zawarte zostały w działach A-G. Każdy dział dzieli się na pozycje, które obejmują zasady opisu dotyczące poszczególnych przedmiotów. I tak przykładowo dział A dotyczy rzeczy ruchomych, dział D wierzytelności i praw przyszłych, dział E

5 rp.pl/prawo 8 stycznia 2013 ABC E5 kwować zobowiązanie praw na dobrach niematerialnych, dział G udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, dział H innych przedmiotów niż te, dla których zasady opisu zostały zawarte w działach A-G. Zastaw rejestrowy może być ustanowiony także wówczas, gdy zastawca nabędzie przedmiot zastawu w przyszłości. Wówczas obciążenie zastawem rejestrowym takiego przedmiotu zastawu staje się skuteczne z chwilą jego nabycia przez zastawcę. Suma zabezpieczenia Obowiązkowym elementem umowy zastawniczej jest też określenie zabezpieczonej wierzytelności, co ma nastąpić przez oznaczenie stosunku prawnego, z którego ta wierzytelność wynika lub może wynikać, oraz najwyższej sumy zabezpieczenia, tj. sumy wymienionej we wpisie zastawu. Określając sumę zabezpieczenia, pamiętać należy, że zastaw rejestrowy zabezpiecza te odsetki, roszczenia uboczne wskazane przez strony w umowie zastawniczej oraz koszty zaspokojenia zastawnika, które mieszczą się w sumie wymienionej we wpisie zastawu. Wierzytelność zabezpieczona zastawem nie może być przedawniona. Zastaw rejestrowy może zabezpieczać dwie lub więcej wierzytelności wynikające z umów przysługujących jednemu wierzycielowi. Wierzytelności te określa umowa zastawnicza. Wpis na wniosek Wniosek o wpis zastawu rejestrowego nieopłacony podlega zwróceniu. Dlatego umowa zastawu winna określać, która ze stron ponosić będzie wszelkie koszty związane z umową, w tym koszty wpisu zastawu rejestrowego do rejestru zastawów. Umowa powinna też wskazywać, która strona zastawca czy zastawnik oraz w jakim terminie od dnia zawarcia umowy, złoży w sądzie wniosek o ustanowienie zastawu. Sądem miejscowo właściwym dla dokonania wpisu jest sąd, w którego okręgu znajduje się miejsce zamieszkania (siedziba) zastawcy. Sąd dokonuje wpisu do rejestru zastawów na wniosek zastawnika lub zastawcy, chyba że przepis szczególny przewiduje wpis z urzędu. Do wniosku należy dołączyć umowę zastawniczą albo umowę, z której wynika nabycie przedmiotu zastawu wraz z zastawem rejestrowym, albo nabycie udziału we współwłasności przedmiotu zastawu, albo nabycie wierzytelności zabezpieczonej zastawem rejestrowym lub jej części lub inny dokument stanowiący podstawę wpisu. Wniosek o wpis do rejestru składa się na urzędowym formularzu. Mogą być one również składane drogą elektroniczną wówczas powinny być opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym, weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu. Od wniosku o wpis zastawu rejestrowego do rejestru zastawów pobiera się opłatę stałą w kwocie 200 zł. Umowa zastawnicza powinna zawierać ustalenia na wypadek niedokonania przez zastawcę spłaty całości lub części wierzytelności zabezpieczonej zastawem rejestrowym. Wierzytelność zabezpieczona zastawem rejestrowym podlega zaspokojeniu z przedmiotu tego zastawu z pierwszeństwem przed innymi wierzytelnościami. Zaspokojenie zastawnika z przedmiotu zastawu rejestrowego następuje w drodze sądowego postępowania egzekucyjnego. Umowa zastawnicza może też przewidywać zaspokojenie zastawnika przez przejęcie przez niego na własność przedmiotu zastawu rejestrowego, albo przez sprzedaż przedmiotu zastawu rejestrowego w drodze przetargu publicznego, który przeprowadzi notariusz lub komornik, w terminie 14 dni od dnia złożenia przez zastawnika wniosku o dokonanie sprzedaży. Sprzedaż ta ma takie same skutki, jak sprzedaż w postępowaniu egzekucyjnym. Bezpośrednio przed podjęciem czynności mających na celu zaspokojenie zastawnika z przedmiotu zastawu rejestrowego zastawnik powinien na piśmie zawiadomić zastawcę o podjęciu działań zmierzających do zaspokojenia jego, roszczeń wynikających z zastawu rejestrowego. Zastawca może w ciągu 7 dni od dnia takiego zawiadomienia zaspokoić zastawnika bądź wystąpić do sądu z powództwem o ustalenie, że wierzytelność nie istnieje albo nie jest wymagalna w całości lub w części. Umowa zastawnicza powinna określać, która ze stron i w jakim terminie w przypadku spłaty wierzytelności zabezpieczonej zastawem złoży do sądu wniosek o wykreślenie przedmiotu zastawu z rejestru zastawów. CESJA WIERZYTELNOŚCI Jednym ze sposobów zabezpieczenia wykonania kontraktu jest cesja, czyli przelew określonej wierzytelności (art kodeksu cywilnego). Cesja wierzytelności polega na przeniesieniu wierzytelności z majątku pierwotnego wierzyciela (cedenta) do majątku osoby trzeciej (cesjonariusza) w drodze umowy zawartej między tymi podmiotami. Co można przelać Przedmiotem cesji może być co do zasady każda wierzytelność, o ile jej przelewu nie wyłączają obowiązujące przepisy prawa, zastrzeżenie umowne albo właściwość zobowiązania. Przelać można wierzytelność istniejącą, choćby nawet przedawnioną. Przedmiotem cesji może być wierzytelność zabezpieczona hipoteką, zastawem czy zastawem rejestrowym. W orzecznictwie wyrażony jest pogląd, iż dopuszczalny jest także przelew wierzytelności przyszłej, jednak w chwili przelewu jej treść musi być określona w umowie (uchwała Sądu Najwyższego z 19 września 1997 r., OSN 1998, poz. 22). Kiedy na piśmie Umowa cesji może być sporządzona w dowolnej formie, nawet ustnej. Jednak zgodnie z art. 514 k.c., w sytuacji gdy wierzytelność została stwierdzona pismem, umowa przelewu wierzytelności również powinna być stwierdzona pismem. Minimalnym wymogiem formy pisemnej jest własnoręczny podpis składającego oświadczenie. Przelewając wierzytelność na cesjonariusza cedent ponosi odpowiedzialność za to, że wierzytelność mu przysługuje. Odrębną jednak kwestią pozostaje wypłacalność dłużnika. Jeżeli z umowy cesji nie wynika nic innego, cedent nie ponosi odpowiedzialności za wypłacalność dłużnika. Najlepszym zabezpieczeniem interesów cesjonariusza jest zatem zawarcie stosownego postanowienia w treści umowy, na podstawie którego będzie on mógł zwrócić się do cedenta w sytuacji, gdy dłużnik okaże się niewypłacalny. Odpowiedzialność zbywcy wierzytelności w sytuacji niewypłacalności dłużnika będzie istniała tylko wtedy, gdy tak postanowią strony w umowie. Podstawowym warunkiem przy umowie cesji jest również zawiadomienie dłużnika o fakcie jej zawarcia oraz wskazanie osoby nabywcy wierzytelności. Obowiązek takiego zawiadomienia spoczywa na cedencie. Zawiadomienie to ma istotne znaczenie dla nabywcy, gdyż zgodnie z art. 512 k.c., dopóki zbywca nie zawiadomił dłużnika o przelewie, spełnienie świadczenia do rąk poprzedniego wierzyciela ma skutek względem nabywcy, chyba że w chwili spełnienia świadczenia dłużnik wiedział o przelewie. Dlatego też w umowie warto wskazać termin, w którym cedent powinien dokonać zawiadomienia dłużnika o przelewie wierzytelności. PORĘCZENIE Umowę poręczenia regulują przepisy kodeksu cywilnego. Jest to umowa, na podstawie której poręczyciel zobowiązuje się wobec kontrahenta do wykonania zobowiązania, gdyby dłużnik (a więc osoba trzecia) go nie wykonał. Z reguły do zawarcia umowy, a więc do złożenia oświadczeń przez obie strony dochodzi na piśmie, ale pamiętajmy, że oświadczenie poręczyciela musi zostać zawarte na piśmie w przeciwnym wypadku nie możemy mówić o prawidłowym udzieleniu poręczenia. Możemy wyróżnić poręczenie za dług istniejący w chwili udzielenia poręczenia bądź za dług, który jeszcze nie powstał, ale w takim wypadku należy określić jego maksymalną wysokość. O ile strony inaczej nie ustalą, poręczyciel odpowiada za zapłatę długu razem z dłużnikiem jako współdłużnik solidarny. W praktyce oznacza to, że osoba uprawniona (wierzyciel) może dochodzić wykonania zobowiązania (np. spłaty umowy pożyczki) zarówno od dłużnika, jak i od poręczyciela, może im także łącznie wytoczyć proces o zapłatę. O zakresie zobowiązania poręczyciela rozstrzyga każdoczesny zakres zobowiązania dłużnika. Oznacza to m.in. to, że odpowiedzialność poręczyciela w danym czasie jest taka, ile wynosi dług dłużnika. > WZÓR UMOWA CESJI WIERZYTELNOŚCI NA ZABEZPIECZENIE > WZÓR UMOWA PORĘCZENIA zawarta w Warszawie 6 listopada 2012 r. pomiędzy: Janem Kowalskim PPHU ABC z siedzibą w Warszawie (00-111) przy ul. Pandory 2 działającym na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji Działalności Gospodarczej, NIP REGON , zwanym dalej cedentem a ABC Graphics S.A. z siedzibą w Warszawie przy ulicy Kwiatowej 3 zarejestrowaną w Sądzie Rejonowym w Warszawie X Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS , reprezentowaną przez: Annę Kwiatkowską, prezesa zarządu, zwaną dalej cesjonariuszem 1 Cedent oświadcza, że z tytułu umowy o dzieło nr 123/2012 zawartej w dniu 6 listopada w Warszawie (załącznik nr 1 do umowy) ma zapłacić na rzecz cesjonariusza kwotę ,00 zł Cedent oświadcza, że jest wierzycielem ABC DATA S.A. z siedzibą w Warszawie przy ulicy Groszkowej 3 zarejestrowaną w Sądzie Rejonowym w Warszawie X Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS z umowy sprzedaży nr 321/2012 z dnia 25 października 2012 (załącznik nr 2 do umowy). 2. Cedent oświadcza, że określona w pkt 1 wierzytelność istnieje, jest wymagalna i wolna od obciążeń oraz że uprawnienie do jej zbycia na rzecz osób trzecich nie zostało wyłączone Cedent przelewa na rzecz cesjonariusza wierzytelność z umowy wskazanej w 2 celem zabezpieczenia wierzytelności cesjonariusza wobec cedenta z umowy wskazanej w 1, a cesjonariusz wyraża zgodę na powyższe i przedmiotową wierzytelność na zabezpieczenie przyjmuje. 2. Przelew następuje jedynie do wysokości wierzytelności przysługującej cesjonariuszowi wobec cedenta z umowy określonej w 1. 4 W wypadku braku terminowej zapłaty przez cedenta całości lub części długu wynikającego z umowy wskazanej w 1 cesjonariusz uprawniony jest do zaspokojenia swoich roszczeń z wierzytelności wskazanej w 2, do wysokości istniejącego zadłużenia. 5 Umowa traci moc po całkowitym zaspokojeniu przysługującej cesjonariuszowi wierzytelności wobec cedenta wynikającej z umowy określonej w 1. 6 Cedent zobowiązuje się niezwłocznie, jednakże nie później niż w terminie 3 dni od podpisania niniejszej umowy zawiadomić ABC DATA S.A. o zawarciu przedmiotowej umowy, w szczególności o jej zakresie i warunkach. 7 Cedent ponosi odpowiedzialność za wypłacalność ABC DATA S.A. 8 Cesjonariusz bez pisemnej zgody cedenta nie może przenieść bądź obciążyć na rzecz osoby trzeciej wierzytelności stanowiącej przedmiot niniejszej umowy. 9 Wszelkie zmiany umowy mogą nastąpić jedynie za zgodą obu stron wyrażoną w formie pisemnej pod rygorem nieważności. 10 W sprawach nieunormowanych w przedmiotowej umowie mają zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego. 11 Wymienione w umowie załączniki stanowią integralną jej część. Umowę sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla cedenta i jednym dla cesjonariusza Cedent Cesjonariusz (podpis) (podpis) zawarta w dniu 6 listopada 2012 r. w Warszawie. Pomiędzy: 1) Janem Kowalskim zamieszkałym w Warszawie. przy ul. Pandory 2, legitymującego się dowodem o numerze APA zwanym w dalszej części umowy poręczycielem a 2) Marcinem Kwiatkowskim zamieszkałym w Warszawie przy ul. Groszkowej 3, legitymującej się dowodem APA zwanym w dalszej części umowy wierzycielem o następującej treści: 1 Poręczyciel oświadcza, że został poinformowany o fakcie zawarcia umowy pożyczki z dnia 4 listopada 2012 r. pomiędzy DEF Money (dłużnikiem) z siedzibą w Warszawie przy ulicy Klonowej 2 zarejestrowaną w Sądzie Rejonowym w Warszawie X Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS a wierzycielem, na podstawie której wierzyciel udzielił dłużnikowi pożyczki w wysokości zł (słownie: dziesięć tysięcy złotych) z terminem spłaty do dnia 1 marca 2013 r. wraz z należnymi odsetkami. 2 Na podstawie postanowień umowy poręczyciel poręcza w całości za opisane w 1 zobowiązania dłużnika z tytułu pożyczki. 3 Poręczenie zostaje udzielone na okres od 6 listopada 2012 r. do 20 marca 2013 r. 4 W przypadku zwłoki dłużnika w wykonaniu zobowiązań wobec wierzyciela, o których mowa w 1, wierzyciel prześle dłużnikowi i poręczycielowi wezwanie do zapłaty, a po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu może żądać od poręczyciela spełnienia świadczenia. 5 W kwestiach nieuregulowanych niniejszą umową mają zastosowanie odpowiednie przepisy kodeksu cywilnego. 6 Wszelkie zmiany do umowy wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności. 7 Umowa została sporządzona w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla każdej ze Stron.... Poręczyciel Wierzyciel

6 E6 ABC 8 stycznia 2013 rp.pl/prawo Gdy nie ma współpracy, strona może odstąpić od kontraktu FORMALNOŚCI Warunkiem wykonania umowy o dzieło jest doprowadzenie do oznaczonego rezultatu. Stronami umowy o dzieło są: przyjmujący zamówienie (a więc ten, którego praca i umiejętności mają doprowadzić do wykonania dzieła) oraz zamawiający (dla którego dzieło ma zostać wykonane). W umowie przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Dla umowy o dzieło kodeks cywilny nie wymaga żadnej szczególnej formy. Potwierdził to Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z 10 grudnia 2003 r. (I ACa 1144/03, OSA 2005, z. 3, poz.14), uznając, że do jej zawarcia może dojść także ustnie, a nawet w sposób dorozumiany. Przedmiot świadczenia Wykonanie dzieła ma doprowadzić do oznaczonego z góry rezultatu szczegółowo określonego w umowie (np. przy wykorzystaniu jednostek metrycznych, opisów, istniejących wzorów, rysunków, planów, obowiązujących norm i standardów, ewentualnie utrwalonych zwyczajów). Dzieło jest zawsze wytworem przyszłej, indywidualnej działalności człowieka a więc nieistniejącym w momencie zawierania umowy. Może być to np.: mebel, wieczorowa kreacja, obraz, fotografia, plan czy model. Przestrzeganie terminów Podstawowym obowiązkiem przyjmującego zamówienie jest terminowe i prawidłowe wykonanie oznaczonego dzieła. Jeżeli termin wykonania dzieła nie został określony w umowie ani nie wynika z właściwości dzieła zastosowanie znajdzie art. 455 k.c. Zgodnie z nim świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Zamawiający jest uprawniony do kontrolowania terminowości i prawidłowości wykonania dzieła. I tak: jeżeli przyjmujący zamówienie opóźnia się z rozpoczęciem lub wykończeniem dzieła tak dalece, że nie jest prawdopodobne, żeby zdołał je ukończyć w czasie umówionym, zamawiający może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić jeszcze przed upływem terminu do wykonania dzieła (art. 635 k.c.). Jeżeli natomiast przyjmujący zamówienie wykonuje dzieło w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową, zamawiający może wezwać go do zmiany sposobu wykonania i wyznaczyć mu w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym jego upływie zamawiający może od umowy odstąpić albo powierzyć poprawienie lub dalsze wykonanie dzieła innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego zamówienie. Dodatkowo, jeżeli zamawiający sam dostarczył materiał, może on w razie odstąpienia od umowy lub powierzenia wykonania dzieła innej osobie żądać zwrotu materiału i wydania rozpoczętego dzieła (art. 636 k.c.). Sposób wykonania Kodeks cywilny nie wymaga, aby dzieło wykonywane było osobiście przez przyjmującego zamówienie. Za działania osób, którymi przyjmujący zamówienie posługuje się przy jego wykonaniu, ponosi on odpowiedzialność (art. 474 k.c.). Wymóg osobistego wykonywania dzieła przez przyjmującego zamówienie może być jednak określony przez strony w umowie lub wynikać z okoliczności (np. wykonanie grafiki przez wskazanego artystę). Regułą jest, że materiały na wykonanie dzieła dostarcza przyjmujący zamówienie. W umowie strony mogą jednak postanowić, że za dostarczenie niezbędnych materiałów odpowiedzialny jest zamawiający. Wówczas przyjmujący zamówienie powinien użyć dostarczonych materiałów w sposób odpowiedni, przedstawić rachunek i zwrócić zamawiającemu niezużytą część. Ryzyko przypadkowej utraty lub uszkodzenia materiału na wykonanie dzieła obciąża stronę dostarczającą ten materiał. Często do prawidłowego wykonania dzieła konieczne jest współdziałanie obu stron. Jeżeli pomimo wezwania zamawiającego i wyznaczenia mu odpowiedniego terminu nie podejmuje on współpracy, przyjmujący zamówienie może od umowy odstąpić. Wówczas zachowuje on jednak prawo do odszkodowania. Jeżeli przyjmujący zamówienie był gotów dzieło wykonać, lecz doznał przeszkody z przyczyn dotyczących zamawiającego nie może on mu odmówić zapłaty wynagrodzenia, nawet gdy dzieło nie zostało wykonane. W takim wypadku jednak zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła. Wydanie i odbiór Zgodnie z art. 643 k.c. zamawiający obowiązany jest odebrać dzieło, które przyjmujący zamówienie wydaje mu zgodnie ze swym zobowiązaniem. Jeżeli strony nie postanowiły inaczej w umowie w chwili oddania dzieła przyjmującemu zamówienie należy się wynagrodzenie. Jeżeli natomiast dzieło ma być oddawane częściami, a wynagrodzenie zostało obliczone za każdą część z osobna wynagrodzenie należy się przyjmującemu zamówienie z chwilą spełnienia każdego ze świadczeń częściowych. Zapłata wynagrodzenia za wykonanie dzieła jest podstawowym obowiązkiem zamawiającego. Nie tylko ryczałt Wysokość wynagrodzenia za wykonanie dzieła można określić przez wskazanie podstaw do jego ustalenia a więc przykładowo przez odwołanie się w umowie o dzieło do cenników, norm, stawek itp. Jeżeli strony nie określiły wysokości wynagrodzenia ani nie wskazały podstaw do jego ustalenia, poczytuje się w razie wątpliwości, że strony miały na myśli zwykłe wynagrodzenie za dzieło tego rodzaju, a więc wynagrodzenie, jakie strony stosowały już między sobą (w umowach o dzieło tego rodzaju) lub przeciętne wynagrodzenia stosowane w praktyce obrotu cywilnoprawnego (w podobnych stosunkach). Jeżeli także w ten sposób nie da się ustalić wysokości wynagrodzenia, należy się wynagrodzenie odpowiadające uzasadnionemu nakładowi pracy oraz innym nakładom przyjmującego zamówienie. W praktyce wynagrodzenie za wykonanie dzieła ustalane jest jako wynagrodzenie ryczałtowe albo kosztorysowe. W razie ustalenia ryczałtu ryzyko określenia go na zbyt niskim poziomie obciąża przyjmującego zamówienie. W takiej sytuacji przyjmujący zamówienie nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia, chociażby w czasie zawarcia umowy nie można było przewidzieć rozmiaru lub kosztów prac. Jedynym wyjątkiem jest w tej sytuacji powołanie się przez przyjmującego zamówienie na wprowadzoną przez ustawodawcę w art k.c. klauzulę nadzwyczaj- > WZÓR UMOWA O DZIEŁO nej zmiany stosunków. Zgodnie z nią, jeżeli wskutek zmiany stosunków, której nie można było przewidzieć, wykonanie dzieła groziłoby przyjmującemu zamówienie rażącą stratą, sąd może podwyższyć ryczałt lub rozwiązać umowę. Zdecydowanie bardziej elastyczny charakter ma wynagrodzenie kosztorysowe określone na podstawie zestawienia planowanych prac i przewidywanych kosztów. W takim wypadku jeżeli w toku wykonywania dzieła zarządzenie właściwego organu państwowego zmieniło wysokość cen lub stawek obowiązujących dotychczas w obliczeniach kosztorysowych, każda ze stron może żądać odpowiedniej zmiany umówionego wynagrodzenia. Nie dotyczy to jednak należności uiszczonej za materiały lub robociznę przed zmianą cen lub stawek. Dodatkowo jeżeli w toku wykonywania dzieła zajdzie konieczność przeprowadzenia prac, które nie były przewidziane w zestawieniu prac planowanych będących podstawą Zawarta w dniu 6 listopada 2012 r. w Warszawie pomiędzy: ABC Systems z siedzibą w Warszawie przy ulicy Groszkowej 10, zarejestrowaną w Sądzie Rejonowym w Warszawie X Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS reprezentowaną przez: Joannę Kwiatkowską, zwanym w treści umowy wykonawcą a ABC DATA, z siedzibą w Warszawie przy ulicy Pandory 2, zarejestrowaną w Sądzie Rejonowym w Warszawie X Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS reprezentowaną przez: Jana Kowalskiego zwanym w treści umowy zamawiającym 1 1. Na mocy niniejszej umowy zamawiający powierza wykonanie, a wykonawca zobowiązuje się do wykonania strony WWW. 2. Szczegółowe parametry dzieła określonego w ustępie poprzedzającym określa załącznik nr 1, stanowiący integralną część umowy W celu wykonania umowy zamawiający zobowiązuje się wydać wykonawcy następujące materiały i urządzenia: a) materiały promocyjne zamawiającego, b) nośnik ze zdjęciami, które mają zostać zamieszczone na stronie. 2. Wykonawca zobowiązany jest rozliczyć się z wydanych przez zamawiającego materiałów i urządzeń w formie pisemnego zestawienia w terminie wykonania dzieła. Ewentualnie: wykonawca zobowiązuje się do wykonania dzieła za pomocą własnych materiałów i urządzeń. 3 Termin wykonania umowy strony ustalają w następujący sposób: 1) rozpoczęcie dzieła 7 listopada 2012 r., 2) zakończenie dzieła 25 listopada 2012r. 4 Odbiór przedmiotu niniejszej umowy nastąpi w siedzibie zamawiającego na podstawie protokołu zdawczo-odbiorczego, sporządzonego w obecności przedstawicieli zamawiającego i wykonawcy. 5 Wykonawca ma prawo powierzenia wykonania dzieła innej osobie, z zastrzeżeniem, że ponosi on pełną odpowiedzialność obliczenia wynagrodzenia kosztorysowego, a zestawienie sporządził zamawiający przyjmujący zamówienie może żądać odpowiedniego podwyższenia umówionego wynagrodzenia. Jeżeli natomiast zestawienie planowanych prac sporządził przyjmujący zamówienie, może on żądać podwyższenia wynagrodzenia tylko wtedy, gdy mimo zachowania należytej staranności nie mógł przewidzieć konieczności prac dodatkowych. Przedsiębiorca przyjmujący zamówienie nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia kosztorysowego, jeżeli wykonał prace dodatkowe bez uzyskania zgody zamawiającego. Jeżeli w opisanych wypadkach zaszła konieczność znacznego podwyższenia wynagrodzenia kosztorysowego, zamawiający może od umowy odstąpić. Warunkiem jest jednak, aby uczynił to niezwłocznie i aby zapłacił przyjmującemu zamówienie odpowiednią część umówionego wynagrodzenia. Rękojmia za wady Za wady dzieła (zarówno fizyczne, jak i prawne) przyjmujący zamówienie odpowiada według przepisów o rękojmi przy sprzedaży, z zastrzeżeniem regulacji szczególnej art. 637 k.c., rozróżniającej sytuacje, gdy wady dzieła dadzą się usunąć oraz gdy nie ma takiej możliwości. W sytuacji, gdy dzieło ma wady zdatne do usunięcia, zamawiający może żądać ich usunięcia, wyznaczając w tym celu przyjmującemu zamówienie odpowiedni termin z zagrożeniem, że po bezskutecznym jego upływie nie przyjmie naprawy. Niezależnie od powołanego uprawnienia zamawiającego przyjmujący zamówienie może odmówić naprawy, gdyby wymagała ona poniesienia nadmiernych kosztów (art k.c.). W sytuacji natomiast, gdy wady dzieła usunąć się nie dadzą albo gdy z okoliczności wynika, że przyjmujący zamówienie nie zdoła ich usunąć w czasie odpowiednim istotne jest stwierdzenie, czy wady te są istotne, czy też nie. I tak: jeżeli są istotne zamawiający może od umowy odstąpić. Jeśli natomiast nie są istotne - zamawiający może żądać obniżenia wynagrodzenia w odpowiednim stosunku. To samo dotyczy wypadku, gdy przyjmujący zamówienie nie usunął wad w terminie wyznaczonym przez zamawiającego. Zgodnie z art. 557 k.c. przyjmujący zamówienie, nie odpowiada za wady dzieła, jeżeli zamawiający wiedział o nich w chwili jego odebrania. Przedsiębiorca zawierający z konsumentem umowę o dzieło będące rzeczą ruchomą (np. wykonanie stołu) musi pamiętać o obowiązku odpowiedniego stosowania do takiej umowy przepisów o sprzedaży konsumenckiej. Zastosowanie znajdą tu m.in. przepisy o niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową, uregulowane w ustawie z 27 lipca 2007 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego. za działania lub zaniechania osób trzecich, za pomocą których dzieło wykonał. 6 Z tytułu wykonania niniejszej umowy zamawiający zapłaci wykonawcy wynagrodzenie ryczałtowe brutto w wysokości zł (słownie: tysiąc pięćset złotych), na podstawie rachunku przedstawionego i zaakceptowanego przez zamawiającego. 7 Strony przewidują następujące kary umowne: 1. W razie opóźnienia w wykonaniu dzieła zamawiającemu przysługuje kara umowna w wysokości 2 proc. wartości dzieła za każdy dzień opóźnienia. 2. W razie niewykonania dzieła zamawiającemu przysługuje kara umowna w wysokości 10 proc. wartości niewykonanego dzieła. 3. W razie opóźnienia zamawiającego w odbiorze dzieła wykonawcy przysługuje kara umowna w wysokości 2 proc. wartości dzieła za każdy dzień opóźnienia. 4. Stronom przysługuje prawo dochodzenia odszkodowania uzupełniającego na wypadek, gdy wartość zastrzeżonej kary umownej nie pokryje wysokości szkody. 5. W razie zwłoki w wykonaniu dzieła zamawiającemu przysługuje prawo odstąpienia od umowy. Wówczas zobowiązany jest on wyznaczyć wykonawcy dodatkowy tygodniowy termin na wykonanie dzieła. 8 Wykonawca ponosi odpowiedzialność za wady przedmiotu umowy na zasadach ogólnych, przewidzianych w kodeksie cywilnym. 9 Wszelkie zmiany umowy wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności. 10 W sprawach nieuregulowanych niniejszą umową mają zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego. 11 Ewentualne spory mogące wyniknąć na tle stosowania niniejszej umowy strony poddają pod rozstrzygnięcie sądu właściwego dla siedziby zamawiającego. 12 Umowę sporządzono w jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla każdej ze stron Zamawiający Wykonawca

7 rp.pl/prawo 8 stycznia 2013 ABC E7 Nabywca negocjuje obniżenie ceny DOKUMENTY Umowa sprzedaży jest jedną z najczęściej zawieranych umów w obrocie gospodarczym. Gdy stronami są przedsiębiorcy, można dowolnie modyfikować jej postanowienia. Inaczej jest, gdy nabywcą jest konsument. Przedmiotem umowy sprzedaży może być co do zasady wszystko, a więc rzeczy, prawa majątkowe zbywalne, energia pod różnymi postaciami, a także rzeczy przyszłe. W jakiej formie Kodeks cywilny nie przewiduje żadnej szczególnej formy dla umowy sprzedaży, chyba że dla dokonania danej czynności prawnej wymagana jest taka forma. Dla przykładu umowa sprzedaży nieruchomości musi być zawarta w formie aktu notarialnego. Z kolei umowa sprzedaży przedsiębiorstwa musi mieć formę pisemną z poświadczonymi notarialnie podpisami. Jeśli jednak w skład przedsiębiorstwa wchodzi nieruchomość umowa taka powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Ustalenia stron Treścią umowy sprzedaży jest zobowiązanie sprzedawcy do przeniesienia na kupującego własności rzeczy (trzeba opisać ją dokładnie oraz podać jej parametry) oraz wydania mu jej. Kupujący zobowiązuje się zaś rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. Dokładnie należy opisać cenę i sposób jej zapłaty. Przy czym sposób zapłaty ceny może oczywiście także być określony w różny sposób: zapłata w całości, wniesienie zaliczki lub zadatku i zapłata pozostałej kwoty przed odbiorem lub pod odbiorze rzeczy, sprzedaż ratalna. Zapłata ceny może zostać dokonana w formie gotówkowej lub bezgotówkowej. Ustalona przez strony cena powinna odpowiadać rzeczywistej wartości danego przedmiotu. W przypadku zastosowania ceny sprzedaży w wysokości zdecydowanie niższej niż ceny występujące w obrocie należałoby w umowie wskazać, że zastosowana cena jest np. wynikiem złego stanu technicznego danej rzeczy ruchomej czy też istnienia jakiś wad tej rzeczy. Prawidłowo sporządzana umowa sprzedaży powinna zawierać oświadczenie o przeniesieniu własności przedmiotu sprzedaży na kupującego oraz oświadczenie sprzedawcy o braku wad fizycznych i prawnych przedmiotu umowy. Możliwość odstąpienia W określonych przypadkach dopuszczalne jest odstąpienie od umowy sprzedaży. Jednak inne uprawnienia przysługują konsumentom, a inne przedsiębiorcom. Dla przykładu w przypadku zawarcia takiej umowy pomiędzy konsumentem a przedsiębiorcą poza lokalem przedsiębiorstwa konsument może odstąpić od takiej umowy bez podania przyczyny, w terminie 10 dni od dnia jej zawarcia. Do zachowania tego terminu wystarczy wysłanie oświadczenia przed jego upływem. Również konsument, który zawarł umowę sprzedaży na odległość (zazwyczaj przez Internet), może od niej odstąpić bez podania przyczyn, składając stosowne oświadczenie na piśmie w terminie dziesięciu dni. Do zachowania tego terminu wystarczy wysłanie oświadczenia przed jego upływem. W sytuacji gdyby przedmiot okazał się niezgodny z umową, w tym także zawierał wady, przepisy o sprzedaży konsumenckiej uprawniają kupującego będącego konsumentem do domagania się wymiany towaru lub bezpłatnej naprawy. Dopiero jeżeli wymiana albo naprawa są niemożliwe lub wymagają nadmiernych kosztów lub jeżeli sprzedawca nie zdoła uczynić zadość żądaniu kupującego w odpowiednim czasie lub gdy naprawa albo wymiana narażałaby kupującego na znaczne niedogodności kupujący może domagać się stosownego obniżenia ceny albo odstąpić od umowy. Gdy nabywcą jest przedsiębiorca i stwierdzi on wadliwość produktu zgodnie z art. 560 k.c. może od razu od umowy odstąpić albo wynegocjować obniżenie ceny. Sprzedający może zapobiec odstąpieniu od umowy przez kupującego, natychmiast usuwając wady lub wymieniając rzecz wadliwą na rzecz wolną od wad. Oświadczenie o odstąpieniu od umowy nie wymaga formy szczególnej. Powinno być złożone w taki sposób, aby nie nasuwało żadnych wątpliwości. Jednak zgodnie z art k.c. jeżeli umowa została zawarta w formie pisemnej oświadczenie o odstąpieniu powinno być stwierdzone także pismem. Ponadto musi być złożone w taki sposób, żeby sprzedający mógł się zapoznać z jego treścią i mieć jasność, co do woli kupującego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 5 marca 2009 r., V ACa 484/08). Wydanie rzeczy Istotnym elementem, który musi zostać dokładnie sprecyzowany w umowie sprzedaży zawieranej między przedsiębiorcami, jest moment wydania rzeczy. Zgodnie z art. 548 k.c. z chwilą wydania rzeczy korzyści i ciężary związane z rzeczą oraz ryzyko związane z przypadkową utratą lub uszkodzeniem rzeczy przechodzą na kupującego. Ma to kluczowe znaczenie w przypadku, gdy przejęcie rzeczy nie następuje osobiście, na miejscu, a na przykład za pośrednictwem kuriera. W umo- wie bowiem może pojawić się zapis, że chwila wydania rzeczy następuje wraz z wydaniem rzeczy kurierowi lub przewoźnikowi i wobec tego w przypadku uszkodzenia lub utraty rzeczy w trakcie transportu sprzedający nie ponosi żadnej odpowiedzialności za rzecz. Zapis taki jest zgodny z art. 544 k.c., który stanowi, że jeżeli rzecz sprzedana ma być dostarczona nabywcy i sprzedawca wykorzysta do tego profesjonalnego przewoźnika, rzecz jest uważana za wydaną nabywcy z chwilą przekazania jej przewoźnikowi przez sprzedawcę, chyba że umowa sprzedaży stanowi inaczej. Ryzyko przy takim zapisie znajdzie się całkowicie po stronie przedsiębiorcy będącego kupującym. Dlatego warto wprowadzić odmienny zapis, że chwilą wydania rzeczy jest moment jej fizycznego otrzymania przez kupującego. Czasami warto, zwłaszcza w przypadku wartościowego zakupu, pomyśleć o wykupieniu dodatkowego ubezpieczenia towaru w trakcie transportu. Rękojmia za wady Gdy obydwie strony są przedsiębiorcami, można dowolnie modyfikować postanowienia dotyczące zasad odpowiedzialności sprzedawcy z tytułu rękojmi za wady. Zdarza się, że całkowicie wyłączono odpowiedzialność sprzedawcy z tego tytułu. Taki zapis może zostać uznany za bezskuteczny jedynie w sytuacji, kiedy udowodnimy, że sprzedający celowo i umyślnie zataił przed kupującym informacje dotyczące wad produktu. Dlatego warto kwestionować taki zapis przed podpisaniem umowy i domagać się jego zmiany. Brak podporządkowania szefowi > WZÓR UMOWA SPRZEDAŻY Umowa zawarta w dniu 6 listopada 2012 r. w Warszawie pomiędzy Janem Kowalskim PPHU Komputerowe ABC z siedzibą w Warszawie (00-111) przy ul. Pandory 2 działającą na podstawie wpisu w Centralnej Ewidencji Działalności Gospodarczej, NIP REGON Zwanym w treści umowy sprzedającym a Joanną Kwiatkowską, legitymującą się dowodem osobistym nr APA654321, zamieszkałą w Warszawie przy ul. Groszkowej 5 zwaną w treści umowy kupującym 1 Na mocy niniejszej umowy sprzedawca sprzedaje, a kupujący nabywa na własność używany zestaw komputerowy, składający się z: komputera marki typ , rok produkcji , wyposażonego w napęd CD ROM; monitora marki , typ , rok produkcji klawiatury marki oraz myszki. 2 Sprzedający oświadcza, że przedmiot umowy, szczegółowo określony w 1, stanowi jego własność i jest wolny od jakichkolwiek wad fizycznych oraz prawnych, jak również nie jest przedmiotem zabezpieczenia. 3 Kupujący oświadcza, że znany jest mu stan techniczny przedmiotu umowy i nie wnosi do niego zastrzeżeń. 4 Z tytułu umowy kupujący zapłaci sprzedającemu kwotę w wysokości 1 300,00 zł (jeden tysiąc trzysta złotych). 5 Sprzedający przenosi na rzecz kupującego własność urządzenia określonego w 1 umowy za kwotę określoną w 4, której otrzymanie sprzedający kwituje. Kupujący potwierdza odebranie przedmiotu umowy. 6 Strony ustalają, że wszelkie koszty zawarcia umowy ponosi kupujący. 7 W sprawach nieuregulowanych w niniejszej umowie zastosowanie mają obowiązujące w tym zakresie przepisy kodeksu cywilnego. 8 Wszelkie zmiany umowy wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności. 9 Umowę sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla każdej ze stron Sprzedający Kupujący DOKUMENTY Wykonywanie czynności niekoniecznie musi być zwieńczone określonym i z góry zamierzonym rezultatem. Zgodnie z art kodeksu cywilnego przez umowę-zlecenie przyjmujący je (zleceniobiorca) zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie (zleceniodawca). Staranne działanie Umowa-zlecenie jest umową starannego działania. Odróżnia to ją tym samym od umowy o dzieło, gdzie liczy się efekt wykonania umowy w postaci określonego przedmiotu bądź ściśle określonej usługi. Umowa-zlecenie jest obecnie jedną z powszechnie stosowanych umów w zakresie tzw. samozatrudnienia. Wynika to z tego, że co do zasady faktyczny efekt wykonywania pracy przez zleceniobiorcę, a wykonywania pracy przez pracownika jest taki sam. W obu bowiem wypadkach podmiot wykonujący określone czynności otrzymuje wynagrodzenie nie za efekt (rezultat) pracy, ale fakt starannego działania przy wykonywaniu pracy. W związku z powyższym taka konstrukcja umowy pozwala na zastosowanie umowy-zlecenia np. we wspomnianym samozatrudnieniu bądź przy zawieraniu tzw. kontraktów menedżerskich. Niemniej jednak, przy konstruowaniu i formułowaniu zapisów takiej umowy trzeba być ostrożnym, aby w ewentualnym sporze czy to ze zleceniobiorcą, czy to z organami państwowymi umowa taka nie została zakwalifikowana jako umowa o pracę. Prawa i obowiązki Ważną cechą umowy-zlecenia jest brak podporządkowania się zleceniodawcy oraz to, że czynności określone treścią zlecenia może wykonywać nie tylko osoba fizyczna, ale również osoba prawna. W przypadku zawierania umów-zleceń zamiast umów o pracę, zleceniodawcy nie dotyczy ustawowe minimum wynagrodzenia, które jest wypłacane z dołu (czyli po wykonaniu pracy), nie ma ograniczeń w liczbie kolejnych takich umów zawieranych między tymi samymi stronami. Zleceniodawca nie udziela urlopu, nie wypłaca odprawy, nie płaci za czas choroby. Przedmiotem umowy-zlecenia jest dokonanie czynności prawnej, np. składanie ofert sprzedaży. Strony zawierając umowę-zlecenie mogą w sposób dowolny kształtować wzajemne prawa i obowiązki. Ogólne ramy dla kształtu umowy wyznacza tutaj zasada swobody umów. Zasadą jest wykonanie osobiste zlecenia. Strony mogą umówić się odmiennie, to znaczy, że zleceniobiorca może ustanowić zastępcę. W razie faktycznego ustanowienia konkretnej osoby jako zastępcy przyjmujący zlecenie zobowiązany jest do niezwłocznego zawiadomienia o tym zleceniodawcy. Wtedy zleceniobiorca ponosi odpowiedzialność za brak staranności osoby, która ma za niego wykonać zlecenia. Podczas zawierania tego rodzaju umowy należy mieć na względzie art. 736 kc. Stanowi Czy można wypowiedzieć umowę zlecenia? Tak Dający zlecenie może je wypowiedzieć w każdym czasie. Należy się liczyć z tym, że w sytuacji gdy zleceniobiorca poczynił w celu należytego wykonania zlecenia wydatki, to należy mu je zwrócić. Ponadto w przypadku odpłatnego zlecenia zleceniodawca zobowiązany jest uiścić przyjmującemu zlecenie część wynagrodzenia odpowiadającą jego dotychczasowym czynnościom. A jeśli wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, powinien także naprawić ewentualną szkodę. on, że kto zawodowo trudni się załatwianiem czynności dla drugich, powinien, jeżeli nie chce zlecenia przyjąć, zawiadomić o tym niezwłocznie dającego zlecenie. Taki sam obowiązek ciąży na osobie, która dającemu zlecenie oświadczyła gotowość załatwiania czynności danego rodzaju (w odpowiednim czasie powinna zawiadomić o fakcie odmowy przyjęcia zlecenia). Wygaśnięcie W umowie-zleceniu można zastrzec, że w przypadku śmierci zleceniobiorcy umowa nie wygaśnie, a obowiązki dotychczasowego zleceniobiorcy przejmie podmiot wskazany w umowie. Śmierć zleceniodawcy lub utrata przez niego pełnej zdolności do czynności prawnych nie prowadzi do wygaśnięcia umowy. Jeżeli strony nie postanowiły, że zlecenie wygasa wskutek śmierci lub utraty pełnej zdolności do czynności prawnych przez zleceniodawcę, to w jego miejsce wchodzą spadkobiercy. A jeżeli utracił on zdolność do czynności prawnych, to zastępuje go przedstawiciel ustawowy. Jeśli w umowie nie będzie stosownych zapisów, umowa wygasa. W przypadku stosunku pracy opisane powyżej rozwiązanie jest niedopuszczalne. Umowa o pracę wygasa zawsze w przypadku śmierci pracownika. Kiedy wynagrodzenie Umowa-zlecenie może mieć charakter odpłatny lub nieodpłatny. W sytuacji gdy zostaje ustalone wynagrodzenie, podobnie jak w przypadku innych umów, kwestie związane z terminem i sposobem wypłaty ustalonego wynagrodzenia powinny zostać szczegółowo określone. Nieporozumienia dotyczące wypłaty wynagrodzenia mogą bowiem rodzić dalsze konsekwencje prawne. Roszczenia z umowy-zlecenia przedawniają się w ciągu 10 lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz związane z prowadzeniem działalności gospodarczej w

8 E8 ABC 8 stycznia 2013 rp.pl/prawo Trzeba określić pola eksploatacji FORMALNOŚCI Korzystając z zasobów Internetu, przedsiębiorca jednym kliknięciem myszką może przystąpić do umowy licencyjnej. Wynikają z tego konkretne obowiązki lub ograniczenia. Licencja jest to upoważnienie udzielane przez uprawnionego (licencjodawcę) na rzecz podmiotu, który jest zainteresowany korzystaniem z licencji na danym polu eksploatacji. Przedmiotem licencji może być m.in.: patent, wzór przemysłowy, wzór użytkowy, znak towarowy lub dzieło w różnych formach. Przedsiębiorca obecnie najczęściej spotyka się z licencją na użytkowanie dzieła w postaci aplikacji komputerowej. W Polsce podstawowe kwestie dotyczące umów licencyjnych regulują: ustawa z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (DzU 1994 nr 24 poz. 83) i ustawa z 30 czerwca 2000 r. prawo własności przemysłowej (DzU z 2001 r., nr 49 poz. 508) oraz kodeks cywilny. Wyłączne i niewyłączne Zgodnie z art. 67 ust. 2 ustawy o prawie autorskim wyróżnia się dwa rodzaje umów licencyjnych: wyłączne i niewyłączne. Licencja wyłączna zastrzega wyłączność korzystania z przedmiotu licencji w określony w umowie sposób. Licencjobiorca zobowiązuje się w takiej umowie do nieudzielania dalszych licencji (sublicencji) innym osobom i podmiotom w danym zakresie, a licencjodawca udziela w danym zakresie licencji wyłącznie temu jedynemu licencjobiorcy. Z kolei licencja niewyłączna pozwala licencjodawcy na udzielanie dalszych licencji w określonym zakresie. W jakiej formie Charakter licencji rodzi konkretne wymogi co do formy i postanowień umowy. Powinna ona określać przede wszystkim dzieło oraz pola eksploatacji, czyli konkretne warunki, na jakich licencjobiorca jest uprawniony do korzystania z przedmiotu licencji. Ustawa o prawie autorskim, jako podstawowe elementy określające pola eksploatacji wskazuje zakres, miejsce i czas korzystania z utworu. Przykładowy katalog pól eksploatacji został zawarty w art. 50 tej ustawy i zawiera m.in.: kwestie związane ze sposobami rozpowszechnienia utworu, utrwalania i powielania dzieła. Należy jednak pamiętać, że jest to wyliczenie przykładowe i strony kontraktu mogą dowolnie kształtować charakter licencji. Jeżeli postanowienia umowy wyraźnie nie stanowią o wyłącznym charakterze licencji, należy uznać, że zawarta została umowa licencji niewyłącznej i licencjobiorca nie będzie wyłącznym i jedynym dysponentem danego dzieła. W przypadku zawierania umowy licencji, której przedmiot objęty jest ochroną patentową, konieczne jest dokładne ustalenie obowiązków związanych z utrzymaniem tej ochrony. Jeżeli przedsiębiorca zawiera umowę licencji wyłącznej, konieczne jest sporządzenie dokumentu w formie pisemnej pod rygorem nieważności, a ponadto w umowie musi zostać zaznaczone, że mamy do czynienia z licencją wyłączną. Przy zawieraniu umowy licencyjnej niewyłącznej forma pisemna nie jest wymagana. W razie przemilczenia W przypadku gdy postanowienia umowy nie zostaną ukształtowane w sposób odmienny, uważa się umowę za zawartą na okres pięciu lat. Ponadto, jeżeli w dokumencie nie będzie postanowień dotyczących miejsca obowiązywania, to należy uznać, że obowiązuje ona na terytorium państwa, w którym znajduje się siedziba licencjobiorcy. W przypadku licencji o korzystanie z patentu umowa licencji wygasa najpóźniej z chwilą wygaśnięcia patentu (okres ochronny patentu wynosi 20 lat od dnia zgłoszenia wynalazku w Urzędzie Patentowym, jednak może on skończyć się wcześniej w przypadku nieuiszczenia opłaty). Każdorazowo powinno to zostać ustalone przed zawarciem licencji i podlegać sprawdzeniu w trakcie jej trwania. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, licencjobiorca nie może udzielać dalszych licencji (sublicencji), czyli upoważniać osób trzecich do korzystania z uzyskanej licencji. Jakie wynagrodzenie Twórcy dzieła przysługuje wynagrodzenie. Może ono przyjąć różne formy. W praktyce często spotykamy zarówno płatności jednorazowe, opłaty okresowe, jak i tantiemy. Wnoszenie tych opłat w sposób określony w umowie stanowi jeden z podstawowych obowiązków licencjobiorcy. W przypadku nieuiszczenia opłaty umowa licencyjna może automatycznie wygasnąć tak jest zazwyczaj w przypadku oprogramowania (zwłaszcza w sytuacji licencji niewyłącznej). W innych sytuacjach niewniesienie opłaty stanowi naruszenie uzasadniające wypowiedzenie umowy. W umowie licencyjnej można określić także wynagrodzenie dodatkowe, np. związane z przeprowadzaniem szkoleń w zakresie użytkowania przedmiotu licencji przy oprogramowaniu czy usług związanych z ulepszaniem lub utrzymaniem ponadstandardowym przedmiotu licencji. Wypowiedzenie W sytuacji, gdy nie ma odrębnych postanowień w umowie licencji dotyczących możliwości wypowiedzenia, przyjmuje się, że umowa wygasa po pięciu latach. Gdy umowa została zawarta na czas nieokreślony (powyżej pięciu lat), licencjodawca może wypowiedzieć umowę z rocznym wyprzedzeniem, na koniec roku kalendarzowego. Oczywiście stronom przysługuje wypowiedzenie umowy wskutek naruszenia postanowień umowy, np. niedozwolony użytek przedmiotu licencji, nieuiszczenie opłaty lub niedotrzymanie norm jakościowych, które mogą zostać określone w umowie. Praktyka rynkowa Czy osoba współpracująca na podstawie umowy cywilno-prawnej, do wykonania przedmiotu zlecenia, może wykorzystywać przy jego realizacji oprogramowania typu freewere zainstalowanego na jej prywatnym komputerze? Należy zapoznać się z treścią umowy licencji, która zapewne została zaakceptowana przy instalowaniu oprogramowania lub jest dostępna na stronie internetowej producenta. Jeżeli postanowienia umowy wskazują, że oprogramowanie może być wykorzystywane do celów zarobkowych i nie ma w tym zakresie ograniczeń, to można w takim przypadku wykorzystać takie oprogramowanie przy wykonywaniu umowy zlecenia. Czy jest różnica pomiędzy umową o know how, a umową o przeniesienie know how? Tak. Są to dwie odmienne umowy. Umowa o przeniesienie know-how zasadniczo przypomina umowę przeniesienie praw autorskich i w takim przypadku zmienia się dysponent know how. Zaś w przypadku umowy o know how mamy do czynienia z pewnym rodzajem umowy licencyjnej, w odniesieniu do której ma zastosowanie art. 79 prawa własności przemysłowej. W takim przypadku know how jest traktowany jak wynalazek, który nie został objęty ochroną patentową. Zgodnie z przepisami do umowy o korzystanie z wynalazku zgłoszonego w Urzędzie Patentowym, na który nie udzielono jeszcze patentu, jak również do umowy o korzystanie z wynalazku niezgłoszonego, a stanowiącego tajemnicę przedsiębiorcy, stosuje się odpowiednio przepisy o umowie licencyjnej, chyba, że strony postanowiły inaczej. W takim przypadku oczywiście możemy podpisać umowę na licencję wyłączną i niewyłączną. Przedsiębiorcy najczęściej spotykają się z umowami licencyjnymi niewyłącznymi, których przedmiotem jest oprogramowanie komputerowe. W większości przypadków są to umowy na udzielenie licencji niewyłącznej, poza sytuacjami, kiedy system komputerowy jest zamawiany na potrzeby konkretnego licencjobiorcy. Dynamiczny rozwój rynku IT spowodował wypracowanie nowych form umów licencyjnych na oprogramowanie >patrz ramka. Są to najczęściej wzorce umów stosowane standardowo przez licencjodawcę, do których przedsiębiorca przystępuje, nie mając praktycznych możliwości negocjowania warunków umowy (umowy adhezyjne). Przedsiębiorca powinien pamiętać, że w związku ze szczególnym trybem zawarcia umowy jej postanowienia są wiążące dla stron jedynie w przypadku dostarczenia warunków umowy w chwili jej zawarcia zgodnie z art kc. Licencjodawca powinien zatem stworzyć warunki umożliwiające nabywcy zapoznanie się z postanowieniami kontraktu. Przepis ten nie ma jednak zastosowania do oprogramowania nabywanego w Internecie, ponieważ w takim przypadku ten sposób zawierania umowy jest zwyczajowo przyjęty, a postanowienia umowy mogą zostać umieszczone przez licencjodawcę w widocznym miejscu na stronie internetowej. W przypadku zakupu oprogramowania zapisanego na elektronicznym nośniku na opakowaniu powinna się znaleźć naklejka z postanowieniami umowy licencyjnej lub wkładka z taką umową wewnątrz opakowania. Sam zakup oprogramowania nie oznacza jeszcze przystąpienia do umowy licencyjnej. Zgodnie z art. 52 ust 1 ustawy prawo autorskie fakt dokonania zakupu oprogramowania nie powoduje automatycznego przeniesienia praw autorskich ani posiadania licencji. Może mieć to kluczowe znaczenie w przypadku zakupienia nośnika z oprogramowaniem od pierwotnego licencjobiorcy, który decyduje się na zbycie oprogramowania. W takiej sytuacji przystąpienie do umowy licencyjnej następuje zazwyczaj przy instalacji oprogramowania. Zupełnie inną kwestią jest sprawdzenie przed podpisaniem umowy licencyjnej, czy odsprzedawana wersja oprogramowania umożliwia instalację na urządzeniu innym niż urządzenie pierwotnego licencjobiorcy (np. nie ma takiej możliwości przy oprogramowaniu typu OEM) oraz czy umowa licencjobiorcy sprzedającego nam oprogramowanie nie zawiera ograniczeń dotyczących sprzedaży osobom trzecim. W praktyce rynkowej zwyczajowo spotykamy się z modelami, w przypadku których umowę licencyjną na oprogramowanie zawiera się na czas określony, np. na jeden rok, po którym dalsza możliwość korzystania z licencji wygasa i należy ją odnowić, wnosząc kolejną opłatę za licencję. W przypadku niewniesienia opłaty umowa wygasa. Powszechne jest także zawieranie umowy na czas nieokreślony (lub na okres pięciu lat, po upływie którego licencja jest automatycznie przedłużana).w tym drugim przypadku z reguły wnoszona jest jedna opłata przy zawieraniu umowy. >NA CO ZWRACAĆ SZCZEGÓLNĄ UWAGĘ Podpisując umowę licencyjną, należy pamiętać o zachowaniu właściwej formy, zwłaszcza przy umowie licencji wyłącznej (wymagana forma pisemna). Kolejną sprawą jest dokładne, precyzyjne określenie pól eksploatacji niewłaściwe określenie może nam utrudnić wykorzystanie przedmiotu licencji. Ponadto okres trwania umowy licencji oraz możliwość korzystania z przedmiotu licencji przez licencjobiorcę powinny być precyzyjnie określone. W praktyce często zdarza się, że okres korzystania z licencji zostaje ustalony, jednak w umowie brakuje informacji, od którego momentu należy go liczyć. Dla przykładu zawieramy umowę z dostawcą oprogramowania na jeden rok w dniu 20 grudnia. Nośnik z oprogramowaniem zostaje nam dostarczony dwa tygodnie później zgodnie z postanowieniami umowy. Ponieważ nie został określony moment startowy w umowie, to prawdopodobnie dostawca umożliwi nam korzystanie z programu do 20 grudnia następnego roku, nie uwzględniając, że z oprogramowania mogliśmy korzystać dopiero od stycznia. Najczęściej spotykane przez przedsiębiorców umowy licencyjne na oprogramowanie są bardzo restrykcyjne. Z tego powodu powinni dokładnie zapoznać się z ich treścią (także, gdy przystępują do umowy przez Internet). Znaczna część licencji na aplikacje komputerowe ogranicza liczbę komputerów, na których można zainstalować oprogramowanie, liczbę użytkowników, którzy mogą go używać, i wprowadza inne ograniczenia, które nie są bezpośrednio związane z wymogami technologicznymi. Umowy zawierają też ograniczenia dotyczące odsprzedaży nośnika z programem osobom trzecim. Przy każdej niemal licencji niewyłącznej na oprogramowanie jest klauzula o wyłączonej odpowiedzialności producenta z tytułu używania oprogramowania przez licencjobiorcę, której znaczenie polega na braku jakiejkolwiek odpowiedzialności producentów oprogramowania za np. skutki błędów w programach. Niektóre postanowienie umów licencyjnych na oprogramowanie są niedopuszczalne w polskim prawie, a mimo to mogą się pojawiać w umowach licencyjnych na oprogramowanie w związku z przenoszeniem zapisów z krajów, z których pochodzą dystrybutorzy czy producenci oprogramowania. Przykładowo zgodnie z art. 75 ustawy o prawie autorskim nie można wyłączyć w umowie możliwości wykonywania kopii zapasowej programu, jeżeli jest to konieczne do właściwego użytkowania programu. Przy czym ust. 2 zakłada niemożność równoczesnego wykorzystywania kopii oraz oryginalnego oprogramowania, chyba że postanowienia umowy stanowią inaczej. Podobnie nie można wyłączyć w umowie licencyjnej możliwości testowania i badania aplikacji w celu poznania oprogramowania. >SŁOWNIK Shrink-wrap rodzaj umowy licencyjnej. Umożliwia ona udostępnienie licznym odbiorcom wartości niematerialnych utrwalonych na nośniku. Umowa może przybrać postać naklejki na opakowaniu, dokumentu zamieszczonego wewnątrz opakowania lub wkładki. Przyjęcie jej warunków przez licencjobiorcę następuje z chwilą otwarcia opakowania. Open source rodzaj umowy licencyjnej. Udostępnienie kodu źródłowego (rozumianego jako program) jest powiązane zazwyczaj z upoważnieniem do dalszej dystrybucji oraz wprowadzania zmian w kodzie źródłowym na bazie posiadanej licencji. Z reguły takie licencje są nieodpłatne, a więc kolejne działania rozpowszechnianie czy modyfikowanie nie rodzi konieczności wnoszenia opłat. Należy jednak zwrócić uwagę, czy licencja open source nie zawiera zastrzeżeń wprowadzających ograniczenia użytkowania np. jedynie na potrzeby osobiste czy ograniczenia dystrybucji. Click-wrap jest to licencja sieciowa. Aprobata postanowień umowy licencji odbywa się poprzez kliknięcie odpowiedniego przycisku, co oznacza złożenie w ten sposób oświadczenia woli dotyczącego przyjęcia warunków umowy. Postanowienia umowy licencyjnej są udostępniane licencjobiorcy przed możliwością użycia ikony wyrażającej aprobatę. Freeware licencja oprogramowania umożliwiająca darmowe rozprowadzanie aplikacji bez ujawnienia kodu źródłowego. Licencja freeware może zawierać dodatkowe ograniczenia (np. część freeware jest całkowicie darmowa jedynie do użytku domowego). Autorami tekstów w dodatku na str. 2 8 są: Anna Jakimiuk-Habas, radca prawny Marta Barnaszewska, aplikantka radcowska Robert Kozubek, Associate Marta Tchórzewska, MBA prawnicy z AJH Legal Kancelaria Radcy Prawnego Anna Jakimiuk Habas