PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z BIOLOGII DLA KLASY III

Transkrypt

1 DZIAŁ I FUNKCJONOWANIE ORGANIZMU CZŁOWIEKA PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z BIOLOGII DLA KLASY III NUMER I TEMAT LEKCJI (KORELACJA ZE ŚCIEŻKĄ EDUKACYJNĄ) 1-2.Składniki pokarmowe i ich rola w organizmie. Z:Żywność i żywienie Budowa i funkcja pokarmowego. 5. Higiena i choroby pokarmowego. Z: Zachowania sprzyjające i zagrażające zdrowiu. Higiena osobista i otoczenia. PODSTAWOWE OCENA DOPUSZCZAJĄCA - wymienia rodzaje składników pokarmowych; określa rolę pokarmowego. wymienia nazwy odcinków przewodu pokarmowego i wskazuje je na planszy, wyjaśnia, dlaczego po kuracji antybiotykowej należy odnowić w przewodzie pokarmowym florę bakteryjną. - wyjaśnia, co to jest piramida zdrowego żywienia PODSTAWOWE OCENA DOSTATECZNA - zna rolę poszczególnych składników pokarmowych - rozpoznaje na schemacie narządy pokarmowego, podaje ich rolę wymienia odcinki przewodu pokarmowego i podaje ich funkcje w trawieniu pokarmów, nazywa rodzaje zębów - zna podstawowe zasady higieny odżywiania się - wymienia podstawowe choroby pokarmowego; - wyjaśnia pojęcie dieta PONADPODSTAWOWE OCENA DOBRA - omawia występowanie i budowę poszczególnych składników pokarmowych. określa rolę poszczególnych gruczołów trawiennych, omawia różne funkcje wątroby omawia przystosowanie budowy jelita cienkiego do wchłaniania pokarmu - potrafi wyznaczyć współczynnik masy ciała - BMI PONADPODSTAWOWE OCENA BARDZO DOBRA _ uzasadnia konieczność dostarczenia do organizmu wszystkich składników pokarmowych. uzasadnia, że wątroba jest głównym laboratorium chemicznym organizmu wykazuje związek budowy poszczególnych odcinków przewodu pokarmowego z pełnioną funkcją. - zna przyczyny poszczególnych chorób pokarmowego i wie, jak im zapobiegać DLA UCZNIA Z DYSFUNKCJAMI _ wymienia nazwy związków pobieranych przez człowieka z otoczenia - wymienia funkcje pokarmowego; - zna podstawowe narządy pokarmowego - zna zasady higieny podczas przygotowywania i spożywania posiłków

2 6. Budowa i rola oddechowego. określa funkcje oddechowego, wskazuje na planszy poszczególne części oddechowego. rolę poszczególnych odcinków oddechowego planuje doświadczenie wykazujące, Ŝe skład powietrza wdychanego i wydychanego jest róŝny, wykazuje związek budowy narządów oddechowego z pełnionymi funkcjami, wyjaśnia mechanizm wdechu i wydechu - zna podstawowe narządy oddechowego, - wymienia funkcje oddechowego omawia funkcje krtani. 7.Higiena i choroby oddechowego. 8. Budowa i funkcja skóry. - wymienia podstawowe choroby oddechowego podstawowe funkcje skóry, - zna przyczyny chorób oddechowego - wie, na czym polega sztuczne oddychanie określa rolę gruczołów znajdujących się w skórze - wie, co to jest kaszel i kichanie, zna ich przyczyny omawia budowę skóry. - uzasadnia konieczność ochrony środowiska celem ratowania zdrowia człowieka uzasadnia związek budowy skóry z pełnioną funkcją. - zna podstawowe choroby oddechowego * podaje podstawowe funkcje skóry 9.Higiena i choroby skóry. Z:Higiena osobista i otoczenia. Bezpieczeństwo pierwsza pomoc. Zachowania sprzyjające i zagrażające zdrowiu Budowa i działanie wydalniczego Higiena i choroby wskazuje na planszy budowę skóry - wymienia substancje wydalane i wydzielane przez skórę; - podaje podstawowe zasady pielęgnacji skóry, włosów i paznokci wskazuje drogi, którymi są wydalane - wskazuje znaczenie czystości odzieży, obuwia, bielizny i otoczenia dla utrzymania zdrowia - prezentuje zasady udzielania pierwszej pomocy przy oparzeniach i odmrożeniach rolę poszczególnych odcinków - wymienia choroby skóry i wie, jak im zapobiegać wykazuje znaczenie dializy w ratowaniu życia. - uzasadnia twierdzenie, że przestrzeganie higieny osobistej świadczy o kulturze wykazuje związek budowy narządów -wymienia podstawowe zasady pielęgnacji skóry, włosów i paznokci. - zna podstawowe narządy wydalniczego

3 wydalniczego. Z:j.w. z organizmu szkodliwe produkty wydalniczego wydalniczego człowieka z pełnioną - określa funkcje wydalniczego przemiany materii, funkcją, Budowa i rola szkieletu określa rolę wydalniczego wymienia funkcje szkieletu, przedstawia wymienia elementy składowe szkieletu człowieka, rozpoznaje na planszy i nazywa tkanki budujące omawia proces filtracji krwi wyjaśnia związek budowy fizycznej i chemicznej kości *zna funkcje szkieletu; * wymienia podstawowe kości w szkielecie 14.Urazy ruchu pierwsza pomoc. Z:Bezpieczeństwo i pierwsza pomoc. Aktywność ruchowa i umysłowa. Zachowania sprzyjające i zagrażające zdrowiu. 15.Budowa, podział, działanie mięśni. budowę fizyczną kości na podstawie własnego rysunku, wskazuje na modelu szkieletu człowieka rodzaje połączeń kości - wyjaśnia termin: pomoc przedmedyczna; - omawia, jak powinien zachować się świadek wypadku określa rolę mięśniowego w organizmie. omawia budowę i funkcjonowanie stawu - omawia wady postawy i sposoby zapobiegania im - zna zasady udzielania pierwszej pomocy przy złamaniach kości, zwichnięciach, skaleczeniach wymienia rodzaje tkanki mięśniowej występujące w organizmie układ kostny człowieka, podaje charakterystyczne cechy tkanek budujących układ kostny - wymienia rodzaje złamań i ich objawy wskazuje główne mięśnie organizmu człowieka, wyjaśnia, na czym polega przeciwstawne działanie mięśni. z pełnioną funkcją, dokonuje podziału kości pod względem kształtu i wielkości na podstawie modelu szkieletu człowieka lub plansz - uzasadnia konieczność znajomości zasad udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej uzasadnia, że budowa mięśni jest przystosowaniem do pełnionej funkcji. - wymienia podstawowe urazy ruchu. * wymienia rolę mięśni w organizmie

4 16. Składniki krwi i ich rola w organizmie. Grupy krwi. określa krwi, wymienia składniki krwi. funkcje poszczególnych składników krwi, uzasadnia, dlaczego czad jest nazywany rozpoznaje na preparatach mikroskopowych składniki morfotyczne krwi, * wykazuje korelację budowy poszczególnych krwinek z pełnioną przez nie funkcją * wyjaśnia co to jest konflikt serologiczny określa krwi, cichym zabójcą. omawia proces - charakteryzuje cztery krzepnięcia krwi. główne grupy krwi ze względu na występowanie antygenów i przeciwciał Budowa i rola serca oraz naczyń krwionośnych. Krążenie krwi w obiegu małym i dużym krwionośnego, wskazuje na planszy tętnice i Ŝyły oraz określa kierunek przepływu w nich porównuje budowę Ŝyły i tętnicy, określa rolę obiegu małego i duŝego omawia budowę i funkcje naczyń krwionośnych, podaje zasady krwionośnego, wymienia rodzaje krwi; krwi. krąŝenia krwi wymienia rodzaje naczyń krwionośnych występujących w organizmie - omawia budowę serca - omawia etapy pracy serca w obiegu małym i duŝym; interpretuje wyniki pomiaru tętna naczyń krwionośnych występujących w organizmie człowieka i ciśnienia krwi. - wskazuje na planszy Sece i określa jego połoŝenie

5 19. Znaczenie zdrowego stylu życia w profilaktyce chorób krążenia Z: Zachowania sprzyjające i zagrażające zdrowiu. 20. Rola krwi w warunkowaniu odporności * wymienia najczęściej występujące choro0by krążenia * wymienia czynniki zwiększające ryzyko chorób serca przedstawia elementy składowe * wie, jak postępować, aby zmniejszyć ryzyko chorób serca i krążenia wyjaśnia pojęcia z zakresu immunologii; * analizuje wyniki badań krwi na zawartość cholesterolu oraz wyniki badania ciśnienia krwi człowieka i wyciąga właściwe wnioski omawia typowy przebieg reakcji odpornościowej; * wymienia znane mu choroby serca i krążenia odpornościowego; odpornościowego; -określa zakres - omawia konflikt Rh; odpornościowego. - wyjaśnia róŝnice między szczepionką a surowicą - określa rodzaje odporności organizmu badań immunologii; - podaje przykłady wykorzystania - wyjaśnia, na czym polegają alergie i odczulanie wiedzy organizmu immunologicznej w praktyce. 21. Dlaczego człowiek może reagować na czynniki środowiska? Skutki używania środków uzależniających. omawia ogólną budowę nerwowego, zna jego funkcję wskazuje przystosowanie budowy komórki nerwowej do pełnionej funkcji; omawia wpływ narkotyków na zdrowie wyjaśnia pojęcie autonomiczny układ nerwowy, - wyjaśnia rolę neuronów i synaps w przewodzeniu impulsów nerwowych; - omawia budowę mózgowia wykazuje znaczenie obwodowego nerwowego dla komunikowania się organizmu omawia ogólną budowę i funkcję nerwowego. ze środowiskiem zewnętrznym.

6 22. Odruchy warunkowe i bezwarunkowe. przykłady odruchów bezwarunkowych - podkreśla rolę odruchów warunkowych w uczeniu się omawia mechanizm działania odruchu na - wyjaśnia mechanizm cofnięcia ręki po zetknięciu z gorącym przedmiotem - podaje przykłady odruchów warunkowych i bezwarunkowych i warunkowych oraz podstawie schematu ich znaczenie dla prostego łuku organizmu, odruchowego. 23. Budowa oka. Wady wzroku. określa funkcje oka jako narządu zmysłu, wskazuje na modelu lub planszy wyjaśnia powstawanie obrazu przedstawia najczęściej określa funkcje oka jako narządu zmysłu, wyjaśnia termin części oka, na siatkówce. występujące wady akomodacja oka. wzroku i moŝliwości podstawowe funkcje ich korekty za wskazanych pomocą soczewek. elementów oka. 24. Ucho jako narząd słuchu i równowagi. Czynniki wpływające na proces słyszenia. - określa funkcję ucha jako narządu słuchu i równowagi; - wymienia inne narządy zmysłów i podaje ich rolę. wskazuje na modelu lub planszy części składowe ucha, uzasadnia - wyjaśnia, dlaczego hałas jest szkodliwy dla - przedstawia ogólną budowę oraz znaczenie narządów węchu i smaku. - omawia przebieg fali akustycznej w uchu i powstawanie wrażeń słuchowy - wymienia czynniki, które mogą doprowadzić do uszkodzenia narządu słuch; - wie, że ucho jest narządem słuchu i równowagi. znaczenie ostrzegawczej roli zmysłów 25. Hormony i układ wydzielania wyjaśnia, czym jest omawia znaczenie omawia funkcje wyjaśnia skutki wyjaśnia, czym jest

7 wewnętrznego. hormon, wybranego gruczołu wskazanych niedoczynności hormon, wskazuje na dokrewnego. gruczołów i nadczynności wskazuje na planszy połoŝenie dokrewnych. wybranych gruczołów planszy połoŝenie gruczołów dokrewnych. gruczołów wydzielania wydzielania wewnętrznego. wewnętrznego Budowa rozrodczego kobiety i mężczyzny. Rozwój zarodka. - wymienia narządy rozrodcze kobiety i mężczyzny; - wskazuje miejsca powstawania gamet męskich i żeńskich. - zna funkcję narządów rozrodczych kobiety i mężczyzny; - omawia drogę, jaką przebywają plemniki do komórki jajowej, - omawia budowę gamet męskich i żeńskich. - określa, co to są pierwszo-, drugo-, i trzeciorzędowe cechy płciowe; wyjaśnia proces zapłodnienia i powstawania zygoty w drogach rodnych kobiety. wyjaśnia proces zapłodnienia i powstawania zygoty w drogach rodnych kobiety. - określa rolę rozrodczego kobiety i mężczyzny 28. Etapy życia wymienia etapy wykazuje potrzeby podaje wyjaśnia, na czym wymienia etapy rozwojowe człowieka człowieka na kaŝdym charakterystykę polega osiągnięcie rozwojowe człowieka po urodzeniu. etapie rozwoju. etapów rozwojowych przez człowieka po urodzeniu. pełnej dojrzałości (biologicznej, psychicznej i społecznej).

8 DZIAŁ II GENETYKA NUMER I TEMAT LEKCJI (KORELACJA ZE ŚCIEŻKĄ EDUKACYJNĄ) 29.Zjawisko dziedziczenia. 30. Podstawowe pojęcia genetyczne. 31. Podstawowe zasady dziedziczenia. Reguły Mendla. PODSTAWOWE OCENA DOPUSZCZAJĄCA - wyjaśnia, co to jest dziedziczenie - wie, czym zajmuje się genetyka; - potrafi zdefiniować pojęcie gen; - wie, gdzie zawarta jest informacja genetyczna; PODSTAWOWE OCENA DOSTATECZNA - określa rolę DNA w procesie dziedziczenia - ilustruje przykładami dziedziczenie cech między organizmami rodzicielskimi a ich potomstwem. - wyjaśnia, czym są: fenotyp, genotyp, allel, gen dominujący, gen recesywny, homozygota, heterozygota; - rozróżnia pokolenie rodzicielskie i pokolenia potomne w krzyżówkach genetycznych; - stosuje symbole literowe do zapisywania krzyżówek genetycznych - podaje definicje pierwszej i drugiej reguły Mendla PONADPODSTAWOWE OCENA DOBRA - identyfikuje zewnętrzne podobieństwa między organizmami tego samego gatunku. - przedstawia technikę krzyżowania odmian groszku ogrodowego przeprowadzoną przez Mendla; - ilustruje przykładami krzyżówek genetycznych obie reguły Mendla; PONADPODSTAWOWE OCENA BARDZO DOBRA - przedstawia przyczyny szybkiego rozwoju genetyki w ostatnich latach. - ocenia znaczenie prac Mendla dla stworzenia fundamentów współczesnej genetyki. - wykazuje rolę mejozy w przekazywaniu genów rodzicielskich potomstwu. DLA UCZNIA Z DYSFUNKCJAMI - wymienia przykłady dziedziczenia cech - wie, czym zajmuje się genetyka; - podaje definicje pierwszej i drugiej reguły Mendla. 32. Dziedziczenie płci u człowieka i cech sprzężonych z płcią. - wskazuje chromosomy, jako miejsce lokalizacji genów; - podaje liczbę chromosomów w komórkach człowieka; - wyjaśnia, co to jest: kariotyp, garnitur chromosomowy, haploidalny i diploidalny zestaw chromosomów; - charakteryzuje kariotyp wykazuje, że płeć dziecka zależy od gamet męskich; wykazuje różnice między komórkami o diploidalnym i - rozróżnia cechy człowieka uwarunkowane genetycznie od cech uwarunkowanych środowiskowo. - określa, jaki zestaw chromosomów determinuje płeć męską, a jaki żeńską

9 33. Podstawowe zasady wykonywania zapisu krzyżówek genetycznych. Rozwiązywanie zadań z zastosowaniem krzyżówek genetycznych. 34. Choroby dziedziczne Genetyka a moje zdrowie. - stosuje symbole literowe do zapisywania krzyżówek genetycznych; - podaje przykłady chorób dziedzicznych spowodowanych nieprawidłową liczbą chromosomów, uszkodzeniem pojedynczego genu, przenoszonych w chromosomie X; człowieka, - określa różnice między kariotypem kobiety i mężczyzny; - wyjaśnia sposób dziedziczenia płci u - rozwiązuje proste zadania genetyczne (krzyżówki jednogenowe). - analizuje przyczyny i skutki wybranych chorób człowieka uwarunkowanych genetycznie haploidalnym zestawie chromosomów; - interpretuje wyniki krzyżówek jednogenowych - podaje przyczyny zastosowania wiedzy genetycznej w medycynie; - rozwiązuje zadania genetyczne dotyczące cech sprzężonych z płcią - wykazuje rolę badań prenatalnych. - stosuje symbole literowe do zapisywania krzyżówek genetycznych. - podaje przykłady chorób dziedzicznych; - zna przyczyny i skutki zespołu Downa; - wie, na czym polega daltonizm i hemofilia 35. Zależność między DNA a białkiem. - charakteryzuje budowę RNA i DNA; - wyjaśnia, co to jest kod genetyczny; - wyjaśnia, w jaki sposób w DNA jest zapisana informacja o budowie białek; - wyjaśnia, gdzie w komórce odbywa się synteza białka - określa relacje między: kodonem i aminokwasem, genem a białkiem, genem a cechą; - przedstawia istotę replikacji DNA z uwzględnieniem roli zasad komplementarnych; - określa rolę mrna, trna i rybosomów w procesie biosyntezy białka; - uzasadnia, że replikacja DNA umożliwia przekazywanie informacji genetycznej komórkom i organizmom potomnym; - wyjaśnienie zależności między informacją genetyczną zapisaną w genie a sekwencją aminokwasów w - wie, że DNA decyduje o białkach, jakie powstaną w komórce; - wyjaśnia, gdzie w komórce odbywa się synteza białek

10 syntetyzowanym białku. Na ocenę celującą: 1. Uczeń ma opanowane wymagania ponadpodstawowe. 2. Posiada wiedzę i umiejętności wykraczające poza program nauczania biologii w klasach I-III. 3. Samodzielnie i twórczo rozwija swoje uzdolnienia. 4. Biegle posługuje się zdobytymi wiadomościami w rozwiązywaniu problemów teoretycznych i praktycznych. 5. Bierze udział i ma osiągnięcia w konkursach na szczeblu powiatowym, wojewódzkim, ogólnopolskim. Opracowanie: Bożena Woźniak -nauczyciel biologii