R A P O R T R O C Z N Y OCZNY RAPORT R ANK CENTRALNY I B

Transkrypt

1 PL EUROPEJSKI BANK CENTRALNY RAPORT ROCZNY RAPORT ROCZNY

2 W 2007 roku wszystkie publikacje EBC będą przedstawiały motyw z banknotu 20. RAPORT ROCZNY

3 Europejski Bank Centralny 2007 Adres Kaiserstrasse Frankfurt am Main, Niemcy Adres do korespondencji Postfach Frankfurt am Main, Niemcy Telefon Serwis internetowy Faks Teleks ecb d Wszystkie prawa zastrzeżone. Zezwala się na wykorzystanie niniejszych materiałów do celów edukacyjnych i niekomercyjnych pod warunkiem podania źródła. Zdjęcia: David Farrell Martin Joppen Robert Metsch Constantin Meyer Marcus Thelen Dane zawarte w niniejszym Raporcie obejmują okres do 2 marca 2007 r. ISSN (druk) ISSN (online)

4 SPIS TREŚCI PRZEDMOWA 10 ROZDZIAŁ I SYTUACJA GOSPODARCZA I POLITYKA PIENIĘŻNA I DECYZJE W ZAKRESIE POLITYKI PIENIĘŻNEJ 18 2 SYTUACJA MONETARNA, FINANSOWA I GOSPODARCZA Globalne środowisko makroekonomiczne Kierunki rozwoju sytuacji monetarnej i finansowej Zmiany cen i kosztów Produkcja, popyt i sytuacja na rynku pracy Sytuacja fiskalna Kursy walutowe i bilans płatniczy 79 3 SYTUACJA GOSPODARCZA I MONETARNA W PAŃSTWACH CZŁONKOWSKICH UE SPOZA STREFY EURO 89 ROZDZIAŁ 2 OPERACJE I DZIAŁALNOŚĆ BANKU CENTRALNEGO I POLITYKA PIENIĘŻNA, OPERACJE WALUTOWE I DZIAŁALNOŚĆ INWESTYCYJNA Polityka pieniężna Działalność dewizowa Działalność inwestycyjna SYSTEMY PŁATNICZE I SYSTEMY ROZRACHUNKU PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH System TARGET System TARGET TARGET2-Securities Procedury rozrachunku zabezpieczeń BANKNOTY I MONETY Banknoty i monety w obiegu oraz obsługa waluty Fałszerstwa i przeciwdziałanie fałszerstwom banknotów Emisja i produkcja banknotów STATYSTYKA Nowe lub rozszerzone statystyki dotyczące strefy euro Inne zmiany w statystyce Przygotowanie do rozszerzenia strefy euro BADANIA EKONOMICZNE Priorytety badań Publikacje i konferencje INNE ZADANIA I DZIAŁANIA Przestrzeganie zakazu finansowania i uprzywilejowanego dostępu Funkcje doradcze Administrowanie operacjami zaciągania i udzielania pożyczek przez Wspólnotę Europejską Usługi zarządzania rezerwami w Eurosystemie 135 ROZDZIAŁ 3 WEJŚCIE SŁOWENII DO STREFY EURO I SYTUACJA GOSPODARCZA I MONETARNA W SŁOWENII PRAWNE ASPEKTY INTEGRACJI BANKA SLOVENIJE Z EUROSYSTEMEM OPERACYJNE ASPEKTY INTEGRACJI BANKA SLOVENIJE Z EUROSYSTEMEM Operacje w zakresie polityki pieniężnej Wniesienie kapitału, przekazanie rezerw i aktywów rezerw walutowych na rzecz EBC WYMIANA WALUTY W SŁOWENII 146 ROZDZIAŁ 4 STABILNOŚĆ FINANSOWA I INTEGRACJA I STABILNOŚĆ FINANSOWA Monitorowanie stabilności finansowej Współpraca w sytuacjach kryzysu finansowego 153 EBC 3

5 2 REGULACJE FINANSOWE I NADZÓR Zagadnienia ogólne Bankowość Papiery wartościowe Rachunkowość INTEGRACJA FINANSOWA NADZÓR NAD INFRASTRUKTURĄ RYNKOWĄ Nadzór nad systemami i infrastrukturą wysokokwotowych płatności w euro Detaliczne usługi płatnicze Rozliczanie i rozrachunek papierów wartościowych 167 ROZDZIAŁ 5 STOSUNKI EUROPEJSKIE I MIĘDZYNARODOWE I ZAGADNIENIA EUROPEJSKIE Zagadnienia strategiczne Zagadnienia instytucjonalne Sytuacja w państwach przystępujących i kandydujących do członkostwa w UE oraz kontakty z nimi ZAGADNIENIA MIĘDZYNARODOWE Najważniejsze kierunki rozwoju międzynarodowego systemu monetarnego i finansowego Współpraca z krajami spoza UE 179 ROZDZIAŁ 6 ODPOWIEDZIALNOŚĆ I ODPOWIEDZIALNOŚĆ WOBEC SPOŁECZEŃSTWA I PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO WYBRANE TEMATY PORUSZANE PODCZAS SPOTKAŃ Z PARLAMENTEM EUROPEJSKIM 185 ROZDZIAŁ 7 KOMUNIKACJA ZEWNĘTRZNA I POLITYKA KOMUNIKACJI DZIAŁALNOŚĆ KOMUNIKACYJNA 191 ROZDZIAŁ 8 RAMY INSTYTUCJONALNE, ORGANIZACJA I ROCZNE SPRAWOZDANIA FINANSOWE I ORGANY DECYZYJNE I ŁAD KORPORACYJNY W EUROPEJSKIM BANKU CENTRALNYM Eurosystem i Europejski System Banków Centralnych Rada Prezesów Zarząd Rada Ogólna Komitety Eurosystemu/ESBC, Komitet Budżetowy oraz Konferencja ds. Zasobów Ludzkich Ład korporacyjny STRUKTURA ORGANIZACYJNA Zasoby ludzkie Nowa siedziba EBC DIALOG SPOŁECZNY ESBC ROCZNE SPRAWOZDANIE FINANSOWE EBC 211 Sprawozdanie z działalności 31 grudnia r. 212 Bilans na dzień 31 grudnia r. 214 Rachunek zysków i strat za rok obrotowy zakończony 31 grudnia r. 216 Przyjęte zasady rachunkowości 217 Informacja dodatkowa do bilansu 222 Informacja dodatkowa do rachunku zysków i strat 231 Informacja o sposobie podziału zysku lub pokrycia straty 235 Raport biegłego rewidenta SKONSOLIDOWANY BILANS EUROSYSTEMU NA DZIEŃ 31 GRUDNIA 238 ZAŁĄCZNIKI INSTRUMENTY PRAWNE PRZYJĘTE PRZEZ EBC 242 OPINIE WYDANE PRZEZ EBC EBC

6 DZIAŁANIA EUROSYSTEMU W ZAKRESIE POLITYKI PIENIĘŻNEJ W UJĘCIU CHRONOLOGICZNYM 253 DOKUMENTY OPUBLIKOWANE PRZEZ EUROPEJSKI BANK CENTRALNY OD R. 255 GLOSARIUSZ 261 RAMKI 1 Rola innych pośredników finansowych w dynamice podaży pieniądza 32 Wykres A: Depozyty krótkoterminowe oraz umowy z przyrzeczeniem odkupu innych niemonetarnych instytucji pośrednictwa finansowego 33 Wykres B: Depozyty o dłuższym terminie zapadalności w podziale wg sektorów 33 Wykres C: Kredyty i pożyczki MIF dla innych niemonetarnych instytucji pośrednictwa finansowego 35 2 Zróżnicowanie stóp procentowych na rynkach detalicznych usług bankowych w krajach strefy euro 48 Tabela: Zróżnicowanie oprocentowania MIF dla nowych umów w różnych krajach 49 Wykres A: Stopy procentowe MIF dla depozytów gospodarstw domowych 50 Wykres B: Stopy procentowe kredytów MIF dla gospodarstw domowych 51 Wykres C: Stopy procentowe kredytów MIF dla przedsiębiorstw 53 3 Długoterminowe oczekiwania inflacyjne w strefie euro 58 Wykres A: Wskaźniki dotyczące oczekiwań długoterminowej inflacji dla strefy euro 60 Wykres B: Rozkład częstotliwości pięcioletnich oczekiwań inflacyjnych pośród respondentów SPF (2001-) 60 Wykres C: Zależność pomiędzy zmianami krótkoterminowych i długoterminowych oczekiwań inflacyjnych w SPF (2001-) 61 Wykres D: Prawdopodobieństwo, że za pięć lat wskaźnik inflacji HICP oraz progowa stopa inflacji wyniosą lub przekroczą 2% 61 4 Różnice we wzroście produkcji pomiędzy krajami strefy euro 67 Wykres: Rozproszenie wzrostu realnego PKB w krajach strefy euro 68 5 Wzrost wydajności w strefie euro a potrzeba reform strukturalnych 70 Wykres A: Wzrost wydajności pracy na jedną przepracowaną godzinę 71 Wykres B: Wzrost wydajności pracy na jednego zatrudnionego 71 Tabela A: Tabela B: Wybrane wskaźniki strukturalne 72 Wydajność pracy w poszczególnych sektorach na jedną przepracowaną godzinę 73 6 Emisja rządowych dłużnych papierów wartościowych i rozpiętość rentowności obligacji w strefie euro 75 Tabela A: Tabela B: Wykres: Tabela C: Roczne stopy wzrostu dłużnych papierów wartościowych wyemitowanych przez rządy krajów strefy euro 76 Struktura dłużnych papierów wartościowych w obiegu wyemitowanych przez rządy krajów strefy euro 76 Łączne zmiany w różnicach rentowności wybranych obligacji rządowych w stosunku do obligacji niemieckich 77 Ratingi kredytowe krajów strefy euro emitujących obligacje 77 EBC 5

7 7 Globalizacja a konkurencyjność strefy euro 82 Tabela: Ujawniona przewaga komparatywna (RCA) a wykorzystanie czynników produkcji 83 Wykres A: Zmiany ujawnionej przewagi komparatywnej (RCA) 84 1 Głównie eksport produktów wymagających dużych nakładów badawczych 84 2 Głównie eksport wymagający dużych nakładów pracy 84 Wykres B: Zmiany w imporcie strefy euro według kraju pochodzenia 85 8 Statystyczne konsekwencje rozszerzenia strefy euro o Słowenię 140 TABELE 1 Zmiany cen 58 2 Wskaźniki kosztów pracy 63 3 Składniki wzrostu realnego PKB 65 4 Sytuacja na rynku pracy 69 5 Pozycja fiskalna krajów strefy euro 74 6 Wzrost realnego PKB 89 7 Inflacja HICP 90 8 Pozycja fiskalna 92 9 Bilans płatniczy wybrane pozycje Zmiany w ERM II Oficjalne strategie polityki pieniężnej państw członkowskich UE spoza strefy euro w roku Przepływy płatności w ramach systemu TARGET Fałszywe banknoty według nominałów Przydziały produkcji banknotów euro w r Słowenia: główne wskaźniki ekonomiczne 139 WYKRESY 1 Stopy procentowe EBC i stopy rynku pieniężnego 18 2 Główne zmiany zachodzące w znaczących gospodarkach uprzemysłowionych 24 3 Ważniejsze zmiany wskaźników na rynkach surowców 27 4 M3 a kredyty i pożyczki dla sektora prywatnego 29 5 Główne składniki M Krótkoterminowe stopy procentowe dla depozytów i instrumentów zbywalnych 30 7 Depozyty wg sektorów 31 8 Czynniki kreacji M Dane szacunkowe dotyczące luki pieniężnej Krótkoterminowe stopy procentowe w strefie euro i nachylenie krzywej dochodowości na rynku pieniężnym Trzymiesięczna stopa EURIBOR dla kontraktów terminowych i implikowana zmienność obliczona na podstawie opcji na kontrakty terminowe na 3-miesięczną stopę EURIBOR Rentowność długoterminowych obligacji skarbowych Progowe stopy inflacji dla transakcji kasowych i kontraktów terminowych w strefie euro Podstawowe indeksy rynku akcji Implikowana zmienność rynku obligacji Kredyty i pożyczki dla gospodarstw domowych Oprocentowanie kredytów i pożyczek dla gospodarstw domowych oraz przedsiębiorstw Zadłużenie gospodarstw domowych i ciężar obsługi zadłużenia Realny koszt zadłużenia zewnętrznego przedsiębiorstw strefy euro 47 6 EBC

8 20 Wskaźniki zyskowności przedsiębiorstw strefy euro notowanych na giełdzie Rozkład realnej rocznej stopy wzrostu finansowania zewnętrznego przedsiębiorstw Wskaźniki zadłużenia przedsiębiorstw Rozkład wskaźnika inflacji HICP: główne składniki Udział głównych składników inflacji HICP Struktura cen producentów w przemyśle Wynagrodzenie na pracownika w poszczególnych sektorach Zmiany cen nieruchomości mieszkaniowych w strefie euro Udział we wzroście kwartalnego realnego PKB Wskaźniki zaufania Bezrobocie Wydajność pracy Nominalne i realne efektywne kursy euro Saldo rachunku obrotów bieżących i jego składniki cząstkowe Import towarów do strefy euro a ceny ropy Brent Inwestycje bezpośrednie i portfelowe w strefie euro Przepływy finansowe ze strefy euro do nowych państw członkowskich UE Międzynarodowa pozycja inwestycyjna netto Zmiany kursu euro wobec walut UE spoza ERM II Kredyty dla sektora prywatnego w r Czynniki wpływające na płynność w strefie euro w r Zbywalne aktywa kwalifikowane Zbywalne aktywa kwalifikowane wykorzystane jako zabezpieczenie Różnica między udziałem zbywalnych aktywów kwalifikowanych a udziałem aktywów wykorzystanych jako zabezpieczenie w r Ogólna liczba banknotów euro w obiegu w latach Łączna wartość banknotów euro w obiegu w latach Liczba banknotów euro w obiegu w latach 2002 według nominałów Liczba fałszywych banknotów euro wycofanych z obiegu w latach EBC 7

9 SKRÓTY Państwa BE BG CZ DK DE EE GR ES FR IE IT CY LV LT LU HU MT NL AT PL PT RO SI SK FI SE UK US Belgia Bułgaria Czechy Dania Niemcy Estonia Grecja Hiszpania Francja Irlandia Włochy Cypr Łotwa Litwa Luksemburg Węgry Malta Holandia Austria Polska Portugalia Rumunia Słowenia Słowacja Finlandia Szwecja Wielka Brytania Stany Zjednoczone INNE BIS BPM5 c.i.f. CPI EBC EER EIW ESA 95 ESBC EUR f.o.b. HICP KBC MFW MIF MOP PKB PPI OECD UE UGW ULCM [POLSKIE SKRÓTY PODANO W NAWIASACH KWADRATOWYCH] Bank Rozrachunków Międzynarodowych IMF Balance of Payments Manual (Podręcznik Bilansu Płatniczego MFW, edycja 5) koszty, ubezpieczenie i fracht na granicy importera Wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych Europejski Bank Centralny efektywny kurs walutowy Europejski Instytut Walutowy Europejski System Rachunków Narodowych i Regionalnych z 1995 r. Europejski System Banków Centralnych euro franco statek na granicy eksportera Zharmonizowany wskaźnik cen towarów i usług krajowy bank centralny Międzynarodowy Fundusz Walutowy monetarna instytucja finansowa Międzynarodowa Organizacja Pracy produkt krajowy brutto Indeks cen produkcji sprzedanej przemysłu Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju Unia Europejska Unia Gospodarcza i Walutowa jednostkowy koszt pracy w przetwórstwie przemysłowym Zgodnie z przyjętą we Wspólnocie praktyką, państwa członkowskie UE wymienione są w niniejszym raporcie w porządku alfabetycznym, na podstawie nazw w językach ojczystych poszczególnych państw. 8 EBC

10 PRZEDMOWA

11 w sferze realizowania polityki pieniężnej w ścisłej zgodności z jej podstawowym celem, jakim jest utrzymanie stabilnych cen w średnim okresie. Trwała stabilizacja długookresowych oczekiwań inflacyjnych jest koniecznym warunkiem, by polityka pieniężna mogła przyczyniać się do wspierania trwałego wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy w strefie euro. W r. inflacja HICP wyniosła 2,2% pozostając na niezmienionym, poziomie w stosunku do roku poprzedniego. Oznacza to, że kształtowała się ona powyżej określonej przez EBC definicji stabilności cen, czyli poniżej, ale możliwie blisko 2%, chociaż odzwierciedlała gwałtowne zmiany cen ropy naftowej i surowców. Nie należy wobec tego popadać w samozadowolenie. W dniu 1 stycznia 2007 r. Słowenia została trzynastym państwem członkowskim, które przyjęło euro, a Banka Slovenije trzynastym krajowym bankiem centralnym, który przystąpił do Eurosystemu. Chciałbym bardzo serdecznie powitać obywateli Słowenii i wyrazić uznanie dla Słowenii za dobre wyniki ekonomiczne osiągnięte dzięki wdrożeniu w ostatnich latach stabilizacyjnej polityki makroekonomicznej. Przejście z tolara słoweńskiego na euro przebiegało w sposób wyjątkowo sprawny i skuteczny: do obiegu wprowadzono 94,5 mln banknotów, przy czym etap zaopatrzenia pierwotnego rozpoczął się pod koniec listopada r., a okres podwójnego obiegu euro i tolara trwał dwa tygodnie. Po tym okresie wspólna waluta całkowicie zastąpiła walutę słoweńską. Warto zauważyć, że euro zostało przyjęte przez mieszkańców Słowenii z dużym entuzjazmem. *** Polityka pieniężna EBC przyczyniała się do utrzymania średnio- i długookresowych oczekiwań inflacyjnych na poziomie zgodnym z definicją stabilności cen. Stanowiło to szczególny dowód wiarygodności działań EBC Przez cały rok wyraźnie rosły zagrożenia dla stabilności cen. Szczególne ryzyko wiązało się z możliwością silniejszego niż oczekiwano przełożenia się wzrostu cen ropy w przeszłości na sytuację teraźniejszą, nieoczekiwany wzrost cen kontrolowanych i podatków pośrednich oraz kolejne podwyżki cen ropy. Na poziomie bardziej fundamentalnym, przy bardzo korzystnym w roku otoczeniu gospodarczym i ciągłym zmniejszaniu się bezrobocia oraz dalszej poprawie wyników na rynku pracy, perspektywa większego niż oczekiwano wzrostu płac nadal stanowiła znaczne zagrożenie dla stabilności cen. W tym kontekście, a szczególnie wobec spodziewanych w 2007 r. negocjacji płacowych Rada Prezesów podkreśliła, że porozumienia płacowe powinny uwzględniać poziom bezrobocia, który w niektórych krajach nadal utrzymuje się na wyjątkowo wysokim poziomie, oraz konkurencyjność cen i zmiany w rocznej wydajności pracy. Sformułowana przez Radę Prezesów ocena, że utrzymało się ryzyko dla stabilności cen, potwierdziła się po przeprowadzeniu porównania z analizą monetarną. Wyraźna dynamika wzrostu monetarnego i wzrostu kredytów występująca w r. odzwierciedlała utrzymujący się wzrost tempa ekspansji monetarnej w strefie euro obserwowany od 10 EBC

12 połowy 2004 r., co przyczyniało się do akumulacji płynności. Po wielu latach silnego wzrostu monetarnego płynność w strefie euro utrzymywała się na wysokim poziomie, co potwierdziły wszystkie wiarygodne wskaźniki. W sytuacji utrzymywania się silnego wzrostu monetarnego i wzrostu kredytów wskazywało to na rosnące zagrożenie dla stabilności cen w średnim i długim okresie. W odpowiedzi na rosnące zagrożenia dla stabilności cen, co potwierdzały wyniki analizy monetarnej prowadzonej przez EBC w ciągu całego roku, Rada Prezesów skorygowała w r. nastawienie w polityce pieniężnej i pięciokrotnie podniosła podstawowe stopy procentowe EBC, w sumie o 125 punktów bazowych. W wyniku tych posunięć minimalna stopa przetargowa podstawowych operacji refinansujących Eurosystemu wzrosła z 2,25% w styczniu r. do 3,50% w grudniu r. W r. gospodarka strefy euro rozwijała się dynamicznie. Pomimo wpływu jaki wywarły wysokie i zmieniające się ceny ropy naftowej, PKB w r. wzrósł o 2,8% w porównaniu z 1,5% odnotowanym w roku W ciągu roku ożywienie gospodarcze stopniowo się rozszerzało i stawało się w coraz większym stopniu ożywieniem samoutrzymującym się, napędzanym głównie przez popyt krajowy. W r. realny wzrost PKB kształtował się średnio znacznie powyżej potencjalnego wzrostu. Strefa euro nadal odnosiła korzyści z silnej ekspansji gospodarki światowej, zaś znaczny wzrost zysków przedsiębiorstw i oczekiwany okres bardzo korzystnych warunków finansowych wspierały wzrost inwestycji i zatrudnienia. W tej sytuacji Rada Prezesów uznała, że także po korektach stóp procentowych dokonanych w r. należy utrzymać łagodne nastawienie w polityce pieniężnej EBC i że w dalszym ciągu uzasadnione jest podejmowanie w odpowiednim momencie zdecydowanych działań w celu zapewnienia stabilności cen w średnim okresie. *** Sytuacja budżetowa w strefie euro była w r. stosunkowo korzystna. Zgodnie z uaktualnionymi programami stabilności średni deficyt budżetowy dla strefy euro wyniósł około 2,0% PKB w porównaniu z 2,4% w roku Poprawa wyniku budżetowego była jednak w dużym stopniu efektem silnego wzrostu produkcji i nieoczekiwanych przychodów i tylko w niewielkim stopniu wynikała z efektywnej konsolidacji fiskalnej. W korzystnych obecnie warunkach gospodarczych sprawą zasadniczą jest utrzymanie tempa poprawy finansów publicznych i przyspieszenie tempa konsolidowania budżetu, tak aby wszystkie kraje strefy euro jak najszybciej zrealizowały średnioterminowy cel stabilnej pozycji fiskalnej. Z tego punktu widzenia ważne jest podjęcie dodatkowych, konkretnych i wiarygodnych działań w zakresie konsolidacji fiskalnej i zagwarantowanie, że zostaną one szybko wdrożone. Działania takie mają szanse powodzenia, gdy bazują na wiarygodnej i wszechstronnej strategii średniookresowej, zorientowanej na zmniejszanie wydatków a nie na zwiększanie przychodów. Pomaga to wzmocnić zaufanie do trwałej a równocześnie wspierającej wzrost gospodarczy i zatrudnienie polityki fiskalnej. *** Jeśli chodzi o reformy strukturalne w ostatnim okresie, kraje strefy euro coraz lepiej uświadamiały sobie konieczność sprostania wyzwaniom stawianym przez coraz silniejszą konkurencję światową, starzejące się społeczeństwo i coraz szybciej postępujące zmiany technologiczne. Sprostanie tym wyzwaniom jest ważne również ze względu na stosunkowo niski wzrost wydajności pracy w strefie euro w porównaniu z wydajnością w Stanach Zjednoczonych: średni roczny wzrost wydajności pracy w okresie 1999 r. r. wyniósł dla strefy euro 1,1%, podczas gdy w Stanach Zjednoczonych kształtował się na poziomie 2,2%. Sytuacja ta wymaga przede wszystkim intensywnych kroków w celu wdrożenia reform strukturalnych w sferze badań i rozwoju, nauki i szkoleń oraz sfinalizowania EBC 11

13 prac w zakresie jednolitego rynku. Trzeba także zauważyć, że reforma rynku pracy podjęta przez szereg państw członkowskich zaczęła przynosić efekty w postaci pojawienia się szerszych możliwości znalezienia pracy. W wyniku powyższych reform oraz na skutek spowolnienia wzrostu płac w strefie euro nastąpił w ostatnim czasie znaczny wzrost zatrudnienia. W strefie euro zatrudnienie wzrosło o ponad 12 milionów osób w okresie ośmiu lat od wprowadzenia trzeciego etapu UGW. Korzystnie wypada tu porównanie z okresem ośmiu lat przed rokiem 1999, kiedy to wzrost zatrudnienia w tej samej grupie krajów wyniósł niewiele ponad 2 miliony. Większy wzrost zatrudnienia przyczynił się także do zmniejszenia bezrobocia w ciągu ostatnich kilku lat. Wprawdzie ujednolicona stopa bezrobocia była nadal wysoka i wynosiła 7,5%, jednak pod koniec r. osiągnęła najniższy poziom od momentu, kiedy zaczęto wyliczać ten szereg, tj. od 1993 r. W strefie euro nadal jednak istnieją strukturalne utrudnienia, co pozwala zrozumieć dlaczego stopy bezrobocia kształtują się na wyjątkowo wysokim poziomie a udział w rynku pracy jest według standardów międzynarodowych niski. Z tego względu kwestią podstawową dla każdego kraju strefy euro jest zminimalizowanie zakłóceń rynkowych spowodowanych regulacjami krajowymi, a dla strefy euro jako całości ważne jest usunięcie istniejących jeszcze barier integracji rynku pracy. Wymagać to będzie w szczególności odpowiedniego zróżnicowania płac, większej mobilności siły roboczej i bardziej elastycznych rynków produktów, rynków pracy i rynków finansowych. Kolejne reformy zwiększą zdolności dostosowawcze strefy euro, będą sprzyjały wzrostowi gospodarczemu i stworzą dodatkowe możliwości zatrudnienia. *** Sprawne funkcjonowanie UGW, które uwarunkowane jest dyscypliną fiskalną i reformami strukturalnymi zależy także od integracji finansowej w skali europejskiej. Przez wspomaganie rozwoju europejskich systemów finansowych, integracja finansowa przyczynia się do zwiększenia potencjału wzrostu gospodarczego. Wzmacnia także sprawną i skuteczną transmisję polityki pieniężnej, wspiera efektywne prowadzenie i sprawne funkcjonowanie systemów rozliczeń i płatności oraz przyczynia się do zapewnienia stabilności finansowej. Ponadto zintegrowany system finansowy odgrywa decydującą rolę absorbując wstrząsy w przypadku asymetrycznych wstrząsów w strefie euro. Opublikowany we wrześniu r. raport EBC na temat wskaźników integracji finansowej zawiera szczegółową i całościową analizę postępu, jaki dokonał się w różnych segmentach systemu finansowego. EBC i Eurosystem występują także w charakterze katalizatorów inicjatyw sektora prywatnego promując integrację finansową. Na przykład EBC wraz z dziewięcioma krajowymi bankami centralnymi weźmie udział w oznaczaniu krótkoterminowych instrumentów dłużnych w ramach inicjatywy Krótkoterminowego Europejskiego Papieru Wartościowego (Short- Term European Paper STEP), a EBC będzie regularnie przekazywał dane na temat rentowności i obrotów na rynku STEP. Poza tym Eurosystem zdecydowanie wspiera inicjatywę Jednolitego Obszaru Płatności w Euro (SEPA) i mocno zachęca wszystkie strony biorące udział w tym projekcie do wprowadzenia SEPA najpóźniej do początku 2008 r. i osiągnięcia masy krytycznej transakcji w ramach SEPA do końca 2010 r. Eurosystem udziela pomocy sektorowi bankowemu w zakresie projektowania i przygotowania nowych instrumentów i ram dla SEPA oraz nakłania rynek do działań mających na celu terminowe przygotowanie systemów płatności detalicznych, które będą zdolne do przetwarzania instrumentów SEPA. Eurosystem przyczynia się także do integracji finansowej zapewniając infrastrukturę dla płatności i rozliczeń. Projekt TARGET2 jest bardzo zaawansowany i zgodnie z planem zostanie wdrożony przed końcem 2007 r. Przygotowania techniczne rozpoczęły się w r. a EBC podał już szczegółowe 12 EBC

14 informacje na temat cennika i różnych form uczestnictwa w TARGET2. W lipcu r. Eurosystem postanowił ocenić możliwości świadczenia usług rozliczania transakcji papierami wartościowymi. Celem tego przedsięwzięcia, w przypadku którego dążyć się będzie do osiągnięcia synergii z TARGET2, jest umożliwienie zharmonizowanego rozliczania papierów wartościowych denominowanych w euro w pieniądzu banku centralnego. Eurosystem działał na rzecz stabilności systemu finansowego w strefie euro i w UE poprzez monitorowanie i ocenę głównych źródeł zagrożeń i podatności na ryzyko, wnosząc swój wkład w dyskusje, jakie odbywały się na szczeblu europejskim i międzynarodowym na temat kluczowych kwestii dotyczących regulacji i nadzoru bankowego i rozwijał własne ramy i działania w zakresie zarządzania ewentualnymi kryzysami finansowymi. *** Całkowita liczba stanowisk przewidziana w budżecie EBC na r. wynosiła pełnych etatów, w porównaniu z etatami w 2005 r. We wrześniu r. w Banku rozpoczęło pracę w oparciu o dwuletnie umowy niepodlegające zamianie na stałe umowy o pracę 6 uczestników Programu EBC dla Absolwentów, który jest przeznaczony dla niedawnych absolwentów posiadających szerokie wykształcenie. W r. ECB wprowadził ogólne zasady w zakresie mobilności, które zachęcają pracowników do zmiany stanowisk co pięć lat. Mobilność wewnętrzna stanowi dla pracowników możliwość poszerzenia wiedzy i sposób na usprawnienie współpracy w ramach różnych obszarów działalności. W r. ponad 80 pracowników zmieniło stanowiska w Banku. EBC, który zatrudnia pracowników z 27 państw członkowskich UE, wzbogacił stosowane strategie zarządzania zasobami ludzkimi o zarządzanie różnorodnością, wprowadzając w r. politykę różnorodności. Oprócz promowania mobilności personelu, strategia zarządzania zasobami ludzkimi kładzie główny nacisk na rozwój pracowników i kadry zarządzającej EBC. Nadal podnoszono poziom umiejętności kierowniczych i przywódczych poprzez szkolenia i indywidualne towarzyszenie w rozwoju zawodowym. W związku z wprowadzaniem strategii różnorodności zorganizowano dla kadry kierowniczej specjalne kursy szkoleniowe pod hasłem godność w miejscu pracy. Na poziomie Eurosystemu Konferencja ds. Zasobów Ludzkich, powołana w 2005 r. dla promowania dalszej współpracy i działań zespołowych w ramach Eurosystemu i banków centralnych należących do ESBC w dziedzinie zarządzania zasobami ludzkimi, rozszerzyła swoje prace w r., w szczególności w zakresie różnych aspektów szkolenia i rozwoju personelu. *** Nastąpił także postęp w pracach nad planowaniem nowej siedziby EBC. Architekci dokonali optymalizacji projektu koncepcyjnego, który w r. wkroczył w fazę planowania. Władze Frankfurtu we współpracy z EBC przygotowywały wiążący prawnie plan zagospodarowania terenu pod nową siedzibę. Oczekuje się, że proces składania wniosku o pozwolenie na budowę zostanie zgodnie z planem sfinalizowany do końca października 2007 r. Zgodnie z przewidywaniami budowa rozpocznie się na początku 2008 r. a prawdopodobnym terminem jej ukończenia jest koniec 2011 r. Wzniesiony zostanie także pomnik oraz centrum informacyjne upamiętniające rolę Grossmarkthalle w deportacji Żydów. *** W r. EBC wypracował nadwyżkę w wysokości 1,379 mln euro, podczas gdy nadwyżka w 2005 r. wyniosła 992 mln euro. Podobnie jak w 2005 r. odpowiadająca nadwyżce kwota została skierowana na utworzenie rezerwy z tytułu ryzyka kursowego, EBC 13

15 ryzyka stopy procentowej oraz ryzyka cen złota, co sprawiło, że nie wykazano żadnego zysku netto. Rezerwa zostanie wykorzystana na pokrycie strat powstałych w wyniku ekspozycji na wspomniane rodzaje ryzyka, a zwłaszcza strat z tytułu wyceny nie pokrytych saldem rachunku różnic z aktualizacji wyceny. Wielkość rezerwy będzie corocznie weryfikowana. Frankfurt nad Menem, marzec r. Jean-Claude Trichet 14 EBC

16

17

18 ROZDZIAŁ I SYTUACJA GOSPODARCZA I POLITYKA PIENIĘŻNA

19 I DECYZJE W ZAKRESIE POLITYKI PIENIĘŻNEJ DALSZY WZROST PODSTAWOWYCH STÓP PROCENTOWYCH W R. W r. Rada Prezesów podniosła podstawowe stopy procentowe EBC ze względu na rosnące zagrożenie stabilności cen, które zostało zidentyfikowane na podstawie wyników zarówno analizy ekonomicznej, jak i monetarnej. To wycofanie się z akomodacyjnej polityki pieniężnej odbyło się w warunkach wysokiego wzrostu gospodarczego, silnej ekspansji monetarnej i kredytowej oraz wysokiej płynności w obrębie strefy euro. Rada Prezesów podniosła, poprzez serię podwyżek o 25 punktów bazowych, minimalną oferowaną stopę procentową dla podstawowych operacji refinansujących Eurosystemu o łączną liczbę 125 punktów bazowych, z 2,25% w styczniu r. do 3,50% na koniec roku (zob. wykres 1). Jeżeli chodzi o tendencje cenowe, średnia roczna inflacja mierzona zharmonizowanym indeksem cen konsumpcyjnych (HICP) utrzymała się w r. na poziomie 2,2%, bez zmian w porównaniu z 2005 r. Stopa inflacji zasadniczej ulegała na przestrzeni roku wahaniom i była silnie uwarunkowana zmianami cen ropy naftowej. Do sierpnia występowała tendencja wzrostowa, utrzymując się znacznie powyżej zdefiniowanego przez EBC poziomu stabilności cen poniżej, ale blisko, 2%. Spowodowane to było głównie znacznym wzrostem cen nośników energii, a częściowo również podwyżkami cen kontrolowanych i podatków pośrednich. Natomiast w pozostałych miesiącach r. roczna stopa inflacji spadła poniżej 2%, przede wszystkim w związku ze znacznym spadkiem cen ropy naftowej oraz w wyniku efektu bazy. Pomimo korzystnego przyspieszenia wzrostu realnego PKB oraz pozytywnych sygnałów ze strony rynków pracy, zmiany kosztów pracy w strefie euro były w r. nadal umiarkowane, co było po części odzwierciedleniem silnej konkurencji światowej obecnej zwłaszcza w sektorze przetwórstwa przemysłowego. Pomogło to ograniczyć presję inflacyjną. Długoterminowe oczekiwania inflacyjne pozostały na stabilnym poziomie w dużej mierze zgodnym z definicją stabilności Wykres I Stopy procentowe EBC i stopy rynku pieniężnego (oprocentowanie roczne, dane dzienne) Krańcowa stopa procentowa Stopa oprocentowania depozytów Minimalna oferowana stopa dla podstawowych operacji refinansujących Trzymiesięczna stopa EURIBOR 6,0 6,0 5,0 5,0 4,0 4,0 3,0 3,0 2,0 2,0 1,0 1,0 0, Źródło: EBC. Uwaga: Dla operacji rozliczonych przed 28 czerwca 2000 r., stopa dla podstawowych operacji refinansujących oznacza oprocentowanie stosowane w przetargach o stałej stopie procentowej. W przypadku operacji rozliczanych po tym terminie stopa ta oznacza minimalną oferowaną stopę stosowaną w przetargach o zmiennej stopie procentowej. 0,0 18 EBC

20 cen. Pomimo tego nadal występowało wyraźne rosnące zagrożenie dla stabilności cen, w szczególności zagrożenie związane z wyższym niż się spodziewano, wcześniejszym wzrostem cen ropy naftowej, dodatkowymi, oprócz wcześniej ogłoszonych, podwyżkami cen kontrolowanych i podatków pośrednich, oraz możliwością ponownego wzrostu cen ropy naftowej. Co więcej, perspektywy silniejszego niż oczekiwano wzrostu płac oraz wystąpienia potencjalnych efektów drugiej rundy w obszarze płac i wcześniejszego wzrostu cen ropy naftowej w następstwie wzrostów cen ropy w przeszłości, nadal stanowią rosnące zagrożenie dla stabilności cen, zwłaszcza biorąc pod uwagę bardzo korzystne otoczenie gospodarcze i coraz lepszą sytuację na rynku pracy. Jeżeli chodzi o aktywność gospodarczą, w r. gospodarka strefy euro dynamicznie się rozwijała. Po okresie stopniowego i umiarkowanego ożywienia gospodarczego, jakie miało miejsce w drugiej połowie 2005 r., w pierwszej połowie r. wzrost gospodarczy w strefie euro uległ przyspieszeniu. Stopniowo stawał się on bardziej równomierny i w coraz większym stopniu samoutrzymujący się. Głównym kształtującym go czynnikiem był popyt krajowy, w szczególności nakłady na środki trwałe. W r. średni wzrost realnego PKB utrzymywał się powyżej potencjalnych wartości. Przez cały rok stały wzrost gospodarczy wspomagany był przez czynniki zewnętrzne. Eksporterzy strefy euro skorzystali na utrzymującym się szybkim rozwoju gospodarki światowej, zwłaszcza gospodarki państw będących głównymi partnerami handlowymi strefy euro. Na przestrzeni roku wzrost inwestycji stawał się coraz bardziej dynamiczny, czemu sprzyjały utrzymujące się przez długi okres bardzo korzystne warunki finansowania, zmiany w strukturze bilansu przedsiębiorstw oraz znaczący przyrost zysków. Na przestrzeni r. wzmocnił się również wzrost konsumpcji, co było odzwierciedleniem zmian realnego dochodu do dyspozycji w efekcie ponownego wzrostu zatrudnienia i obniżenia się stopy bezrobocia. Ogólnie rzecz biorąc, pomimo utrzymujących się na wysokim poziomie i niestabilnych cen ropy naftowej, w r. realny PKB wzrósł o 2,8% w porównaniu z 1,5% w 2005 r. i 1,8% w 2004 r. Krótkoterminowe ryzyko dla perspektyw wzrostu gospodarczego pozostało przez większą część roku zrównoważone, natomiast ryzyko średnioi długoterminowe wykazywało w r. tendencję spadkową i dotyczyło głównie ewentualnego wzrostu cen ropy naftowej, globalnej nierównowagi i potencjalnej presji protekcjonistycznej. W ciągu całego roku utrzymywał się bardzo silny wzrost podaży pieniądza i wzrost kredytów, co było przede wszystkim odzwierciedleniem stymulującego wpływu niskiego poziomu stóp procentowych w strefie euro oraz aktywnej działalności gospodarczej. W perspektywie średniookresowej, wyraźny wzrost podaży pieniądza i kredytów w r. odzwierciedlał ciągle utrzymującą się, obserwowaną od połowy 2004 r., tendencję zwyżkową rzeczywistego tempa wzrostu tej podaży i przyczynił się on do zwiększenia płynności. Po kilkuletnim okresie znacznego wzrostu podaży pieniądza, płynność strefy euro była nadal wysoka, co w warunkach utrzymującego się silnego wzrostu podaży pieniądza i wzrostu kredytów wskazywało na obecność rosnących zagrożeń dla stabilności cen w średnim i długim okresie. Aby ograniczyć rosnące zagrożenia dla stabilności cen, których występowanie systematycznie potwierdzały analizy ekonomiczne i monetarne prowadzone przez EBC, Rada Prezesów dokonała w r. korekty nastawienia polityki pieniężnej, podnosząc pięciokrotnie w ciągu roku podstawowe stopy procentowe EBC. Podkreślała, że pomimo tych podwyżek, nastawienie EBC w polityce pieniężnej pozostało łagodne, stopy procentowe utrzymały się na niskim poziomie, wzrost podaży pieniądza i wzrost kredytów był nadal silny, a poziom płynności według wszelkich wiarygodnych miar wysoki. Zdaniem Rady Prezesów, zdecydowane działanie EBC 19