Źródło: Alcohol Alert, nr: 65, kwiecień 2005, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism.

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Źródło: Alcohol Alert, nr: 65, kwiecień 2005, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism."

Transkrypt

1 tłum. Anna Nowosielska Rok: 2005 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: Źródło: Alcohol Alert, nr: 65, kwiecień 2005, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. W opiece zdrowotnej testy przesiewowe, stosowane od lat 30. i 40. XX w., stały się podstawą współczesnej profilaktyki (1). Jako że wciąż na nowo przekonujemy się o ich skuteczności, zapotrzebowanie na nie wzrasta. Skutki tego nie są jednak oczywiste. Częstsze wykonywanie testów przesiewowych umożliwia klinicystom zapobieganie wielu problemom zdrowotnym oraz wczesne rozpoczynanie leczenia chorób, zanim staną się one zbyt poważne. Jednak czas, jaki mają oni na wykonanie tych badań, stale się zmniejsza, a zarazem stają oni przed koniecznością podejmowania trudnych decyzji: czy jakieś konkretne badanie przesiewowe jest uzasadnione, jaki test jest najlepszy dla konkretnego pacjenta oraz jak zastosować go w efektywny sposób. Rutynowe badania przesiewowe na problemy z alkoholem są stosunkowo świeżą praktyką, ale mają solidne uzasadnienie. W 1990 r. Institiute of Medicine opublikował przełomowy raport na temat wprowadzania na szerszą skalę leczenia nadużywania alkoholu i narkotyków: jego autorzy zalecali, żeby pacjenci we wszystkich ośrodkach byli badani przesiewowo pod kątem różnych problemów, które mogą towarzyszyć piciu alkoholu, i gdy będzie to potrzebne, żeby byli poddawani krótkiej interwencji lub kierowani na leczenie. Niniejszy numer Alcohol Alert dotyczy stosowania rutynowych narzędzi przesiewowych w różnych placówkach opieki medycznej. W następnym numerze zostanie przeanalizowana rola krótkiej interwencji. Czym jest badanie przesiewowe? Lekarze rutynowo wykonują coraz więcej badań przesiewowych. Termin "badanie przesiewowe" oznacza testowanie członków pewnej populacji (takiej jak np. wszyscy pacjenci w praktyce lekarza) w celu oceny prawdopodobieństwa, że występuje u nich jakieś specyficzne zaburzenie, takie jak np. nadużywanie alkoholu lub uzależnienie (3). Badanie przesiewowe nie jest tym samym co test diagnostyczny, który zakłada konkretną diagnozę zaburzenia. Używane jest ono w celu wyodrębnienia osób, które jedynie mogą, ale nie muszą, mieć badane zaburzenie, a oceny tej dokonuje się na podstawie ich odpowiedzi na pewne istotne pytania. Osobom z pozytywnym wynikiem badania przesiewowego można doradzić poddanie się bardziej szczegółowym testom diagnostycznym, aby ostatecznie 1 / 10

2 potwierdzić lub odrzucić występowanie zaburzenia. Gdy testy przesiewowe wskazują, że prawdopodobnie pacjent ma problem z alkoholem, lekarz może dokonać dokładniejszej diagnozy, może przeprowadzić krótką interwencję i/lub zająć się dalszym postępowaniem klinicznym (4). Z badań wynika, że badanie przesiewowe i krótka interwencja mogą pomóc nawet tym pacjentom, którzy nie spełniają kryterium nadużywania lub uzależnienia od alkoholu, ale którzy piją ryzykownie (5). Badania przesiewowe w różnych ośrodkach W podstawowej opiece zdrowotnej badania przesiewowe mogą mieć bardzo różny charakter: począwszy od prostego pytania, aż do rozległej oceny przy użyciu wystandaryzowanego kwestionariusza. Rodzaj badania przesiewowego użytego przez klinicystę zależy zwykle od charakterystyki pacjenta, od tego, czy ma on medyczne lub psychiatryczne zaburzenia, a także od umiejętności lekarza i jego zaangażowania oraz od dostępnego czasu. W sytuacji, gdy czas wizyty jest ściśle ograniczony, lekarz może zdążyć zadać tylko jedno pytanie na temat spożywania alkoholu. Pewne badanie (6) wykazało jednak, że pozytywna odpowiedź na pytanie "Czy w czasie jednego posiedzenia w ciągu ostatnich 3 miesięcy zdarzyło ci się wypić więcej niż 5 drinków alkoholu?" pozwala trafnie zidentyfikować pacjentów spełniających kryteria NIAAA picia ryzykownego lub nadużywania czy uzależnienia, określonych w DSM-IV (7). Pytania o picie alkoholu powinny więc być raz na rok zadawane wszystkim pacjentom oraz dodatkowo wtedy, gdy mają oni kłopoty ze zdrowiem, które mogą się wiązać właśnie ze spożywaniem alkoholu (8). Pytania te można dołączyć do wywiadu i zadawać je jako część badania pacjenta. Jeśli wydaje się, że pacjent może mieć problemy związane z piciem lub jeśli lekarz podejrzewa, że pacjent nie przyznaje się do rzeczywistego spożycia alkoholu, należy zadać więcej jakościowych pytań, tak aby lepiej określić naturę i rozmiary problemu. W podstawowej opiece zdrowotnej chętnie stosuje się do badań przesiewowych kwestionariusz CAGE (9), gdyż jest on krótki, prosty, łatwy do zapamiętania i została udowodniona jego skuteczność w wykrywaniu wielu problemów związanych z alkoholem (10). Dłuższe testy, takie jak np. MAST, składający się z 25 pytań (11), lub AUDIT, składający się z 10 pytań (12), pozwalają uzyskać więcej jakościowych informacji o spożywaniu alkoholu przez pacjenta. MAST zawiera pytania na temat zachowań dotyczących picia i problemów związanych z alkoholem; szczególnie użyteczny jest w identyfikowaniu uzależnienia od alkoholu (13). AUDIT obejmuje pytania na temat ilości i częstości picia alkoholu, picia napadowego, symptomów uzależnienia oraz problemów związanych z piciem. Jego siła leży w tym, że umożliwia identyfikowanie osób, które mają problemy z alkoholem, ale które niekoniecznie muszą być uzależnione (10). Z badań wynika, że AUDIT może być użyteczny szczególnie w przypadku kobiet i członków 2 / 10

3 różnych mniejszości (14). Nadaje się też dobrze do badania nastolatków i młodych dorosłych, a mniej dokładny jest w przypadku starszych pacjentów -- choć aby ocenić to z pewnością, potrzeba jeszcze dalszych badań na tej populacji (14, 15). Obecnie dostępne są komputerowe wersje AUDIT i innych narzędzi przesiewowych, które można używać wraz z innymi kwestionariuszami do oceny zdrowia. Badania przesiewowe na ostrym dyżurze Co roku w Stanach Zjednoczonych na ostry dyżur przyjmuje się 110 milionów pacjentów, duża ich część trafia tam z powodu problemów związanych ze spożywaniem alkoholu. Do 31% pacjentów leczonych na ostrym dyżurze i aż 50% pacjentów z poważnymi obrażeniami (wymagający przyjęcia do szpitala, zwykle na oddział intensywnej terapii) ma pozytywny wynik w teście przesiewowym na problemy z alkoholem (16). Pacjenci przyjmowani na ostry dyżur piją intensywnie 1,5-3 razy częściej niż leczeni w podstawowej opiece zdrowotnej, częściej doświadczają niekorzystnych skutków picia (np. zranień związanych z piciem, chorób oraz problemów z prawem i kłopotów społecznych) i częściej zdarza się, że byli już wcześniej leczeni w związku z problemem alkoholowym (17). Degutis wykazał (18), że badanie przesiewowe przy użyciu takich narzędzi jak pytania jakościowe/ilościowe oraz czteropozycyjny CAGE jest realne w warunkach ostrego dyżuru. Podobnie, Hogerford i in. (19) wykonali badanie przesiewowe na grupie młodych dorosłych w wieku lat, oczekujących na przyjęcie na ostrym dyżurze. Większość tych pacjentów (87%) zgodziła się na to badanie, a duża część z nich (43%) uzyskała pozytywny wynik w teście AUDIT (w badaniu tym wynik co najmniej 6 punktów był uważany za pozytywny) i 94% z nich otrzymało poradę. Duże rozpowszechnienie problemów alkoholowych i szeroka akceptacja badań przesiewowych oraz krótkiej interwencji w tej grupie pokazują, że przeprowadzanie badań przesiewowych na ostrym dyżurze jest naprawdę możliwe (20). Niemniej ograniczenia badań przesiewowych na ostrym dyżurze są oczywiste. Zwykle panuje tam chaos, a czas jest na wagę złota. Osoby pracujące na ostrych dyżurach mogą więc uważać, że interwencje takie są nieskuteczne, i może też brakować im wiary we własne umiejętności lub w umiejętności ich pracowników, które są potrzebne do przeprowadzania skutecznych badań przesiewowych (20). W pewnych przypadkach przeszkodę w badaniu stanowią kwestie etyczne lub związane z ubezpieczeniem. Powołując się na ustalenia prawne, ubezpieczyciel może np. odmówić zwrotu kosztów leczenia, jeśli w czasie wizyty na ostrym dyżurze stężenie alkoholu we krwi pacjenta przekracza pewien poziom. Może to spowodować ogromne obciążenie finansowe pacjenta lub szpitala - gdy placówka nie otrzyma zapłaty ani od pacjenta, ani z towarzystwa ubezpieczeniowego. Innym prawnym zagadnieniem związanym z badaniami przesiewowymi na ostrym dyżurze jest możliwość odmowy przez ubezpieczyciela wypłaty odszkodowania, jeśli pacjent poniósł obrażenia przy popełnianiu przestępstwa. W wielu stanach ciężkim przestępstwem jest prowadzenie samochodu w stanie nietrzeźwym, zwłaszcza gdy dochodzi do poważnego wypadku, w którym trzeba udzielić medycznej pomocy. Prawna klasyfikacja tych przestępstw 3 / 10

4 wygląda jednak różnie w różnych stanach. Wiele stanów klasyfikuje je tylko jako wykroczenia, podczas gdy inne zaliczają je do ciężkich przestępstw, gdy: są recydywą, powodują śmierć lub poważne obrażenia ciała, stężenie alkoholu we krwi wynosi powyżej 0,15% lub kierowca wcześniej popełniał wykroczenia drogowe. Wiele towarzystw ubezpieczeniowych nie wypłaca odszkodowań tylko za obrażenia poniesione podczas popełniania ciężkiego przestępstwa (choć wypłaca odszkodowanie, gdy obrażenia są poniesione przy mniej poważnym łamaniu prawa). Inne towarzystwa wykluczają jednak wypłacanie odszkodowań za obrażenia poniesione podczas popełniania jakiegokolwiek czynu kryminalnego, w tych przypadkach picie w publicznym miejscu lub nielegalne spożywanie napojów alkoholowych może być uznane za wystarczający powód, żeby odmówić odszkodowania (21). W ostatnich latach na oddziałach intensywnej terapii coraz częściej przeprowadza się badania przesiewowe, ale wciąż nie jest to jeszcze postępowanie rutynowe (22). Aby ułatwić przeprowadzanie badań przesiewowych i interwencji, a tym samym umożliwić stosowanie ich na szerszą skalę, American College of Emergency Physicians (23) przygotował dla swoich członków poradnik: Alcohol Screening and Brief Interventions Resorce Kit. Wyjaśnia on, na czym polega krótka interwencja i zawiera przykłady kwestionariuszy. Poradnik ten można znaleźć w Internecie. Badania przesiewowe w opiece prenatalnej We wszystkich grupach społecznych spotkać można kobiety pijące podczas ciąży (24). W każdej z nich 14-22,5% kobiet przyznaje się do picia alkoholu w czasie ciąży (25). W Stanach Zjednoczonych minister zdrowia, po raz kolejny od 1981 r., ostrzegł ostatnio kobiety w ciąży oraz te, które dopiero mogą zajść w ciążę, aby powstrzymały się od picia nawet najmniejszych ilości alkoholu, co ma na celu wyeliminowanie możliwości urodzenia dziecka z zespołem alkoholowych zaburzeń płodowych (FASD - Fetal Alcohol Spectrum Disorder), który obejmuje szeroką gamę defektów urodzeniowych, spowodowanych przez kontakt z alkoholem w życiu płodowym. Defektom tym można zapobiegać właśnie przez abstynencję (26). Wykrycie tego, że kobieta pije w czasie ciąży, jest oczywiście ważne (27), może być jednak trudne (28). Kobiety często bowiem zmieniają swoje zwyczaje dotyczące picia, gdy dowiadują się o ciąży (29). Mogą jednak pić w sposób szkodliwy, zanim jeszcze dowiedzą się o swojej ciąży i do niektórych uszkodzeń płodu może dojść wcześniej. Standardowe pytania o aktualnie wpijane ilości alkoholu i częstość picia mogą więc nie ujawnić prawdziwego ryzyka. Dlatego trafniejszych informacji o spożyciu alkoholu w pierwszym trymestrze dostarcza pytanie o wzorzec picia przed zajściem w ciążę (28). Kobieta może także z powodu wstydu lub obawy nie przyznawać się do rzeczywistego spożycia alkoholu w czasie ciąży (30). Z tego powodu popularne narzędzia przesiewowe, takie jak CAGE, chociaż są skuteczne w innych populacjach, mogą nie pozwalać na wykrycie szkodliwego picia przez ciężarne (31). Spożywanie alkoholu przez kobiety w ciąży pozwala wykryć T-ACE, kwestionariusz składający się z 4 pytań, oparty na CAGE, który jest prostym narzędziem przesiewowym. T-ACE był testowany na wielu różnych oddziałach położniczych (32, 33) i została udowodniona jego 4 / 10

5 przydatność oraz skuteczność w określaniu poziomu picia, włączając w to aktualne spożywanie alkoholu przez ciężarną, ryzykowne picie przed ciążą (określane jako ponad 2 drinki jednego dnia). Pozwala on również dokonać diagnozy dotyczącej całego życia, opartej na DSM-III (33). Kobiety, które uzyskały pozytywne wyniki w T-ACE lub innych kwestionariuszach przesiewowych, takich jak AUDIT, powinny zostać poddane dalszej ocenie i krótkiej interwencji, aby zredukować ryzyko dla rozwijającego się płodu i zwiększyć szanse na szczęśliwe rozwiązanie. Badania przesiewowe w systemie więziennictwa Pod koniec 2003 r. ok. 1,47 miliona osób przebywało w federalnych i stanowych więzieniach w Stanach Zjednoczonych, a dodatkowe 4,85 miliona było pod nadzorem kuratora lub na zwolnieniu warunkowym (34, 35). Około 18% więźniów w więzieniach federalnych i około 25% w stanowych przyznaje się do problemów związanych z nadużywaniem alkoholu lub uzależnieniem (36). Nadużywanie alkoholu odgrywa szczególnie istotną rolę w przemocy domowej i wypadkach drogowych - 29% federalnych i 40% stanowych więźniów przyznaje się do kłótni w domu połączonej z przemocą i piciem alkoholu (36), a prawie dwie trzecie przestępstw drogowych wiąże się z alkoholem (37). Rutynowe badania przesiewowe wszystkich osób łamiących prawo pomogłyby określić osoby najbardziej narażone na wystąpienie problemów związanych z alkoholem (38). Większość stanów zaleca badania przesiewowe i diagnozę kierowców popełniających przestępstwa drogowe w celu oceny tego, jak duży mają problem z alkoholem i czy potrzebują leczenia (39). Również zgodnie z aktualnymi wytycznymi w więziennictwie należy u przestępców drogowych wykonywać badania przesiewowe pod kątem problemów z alkoholem i ryzyka recydywy (40). Istniejące programy badań przesiewowych u takich kierowców różnią się jednak tym, w jaki sposób ocenia się w nich osoby badane. Niektóre programy polegają na prostym badaniu - zwykle krótkim kwestionariuszu - w którym ocenia się, czy osoba powinna wziąć udział w programie edukacyjnym, czy w leczeniu. W innych programach łączy się badanie przesiewowe z diagnozą i podaje wskazówki co do konkretnego leczenia. Badania przesiewowe pod kątem zaburzeń związanych z alkoholem w systemie więziennictwa napotykają specyficzne trudności. Jednym z czynników, które mogą ograniczać skuteczność procedur przesiewowych, jest fakt, że większość instrumentów, takich jak często używany MAST, była przygotowana do badania innych populacji niż przestępcy drogowi czy różnego rodzaju kryminaliści i nie była zaprojektowana do przeprowadzania badań nakazanych przez sądy (39). Instrumenty te opierają się na samoocenie osób badanych pod względem spożycia alkoholu i nie biorą pod uwagę innych informacji, takich jak dowody sądowe na temat wcześniej popełnianych przestępstw pod wpływem alkoholu, zeznania rodziny i innych osób lub dane otrzymane z biochemicznych testów wykrywających spożycie alkoholu, co utrudnia określenie rzeczywistego spożywania alkoholu przez osoby badane. Problemem jest również to, że przestępcy mogą mieć poczucie, iż są zmuszani do udziału w badaniu i w leczeniu, mogą przy tym obawiać się kary, jeśli przyznają się do picia, a być może 5 / 10

6 również utraty prawa do opieki nad dzieckiem lub otrzymania niekorzystnych warunków nadzoru kuratora (36). Kwestie dotyczące poufności również mogą odgrywać tu rolę (41). Czynniki te mogą utrudniać ocenę prawdziwej natury oraz stopnia natężenia problemów związanych z piciem alkoholu (42). Wspomnianych trudności można uniknąć przez odpowiednie wyszkolenie personelu w przeprowadzaniu badań przesiewowych wśród więźniów, często jednak nie można sobie pozwolić na specjalnie wyszkolony zespół do przeprowadzania takich ocen (36). Ważną kwestią są także ograniczenia finansowe. Trzeba jednak pamiętać o tym, że istotne są również koszty społeczne tego, że nie uda się w systemie więziennictwa poprawnie zidentyfikować i podjąć leczenia osób nadużywających alkoholu. Poprawnie zaordynowane leczenie może bowiem skutecznie zmieniać zachowania i ograniczać liczbę ponownych aresztowań - co kosztuje znacznie mniej niż przetrzymywanie w więzieniu (41). Badania przesiewowe wśród studentów Picie alkoholu wśród studentów collegów jest bardzo ważnym zagadnieniem. Wielu z nich nie osiągnęło jeszcze nawet wieku, w którym można legalnie pić alkohol. Co więcej, często zdarzają im się epizody intensywnego picia lub piją napadowo. NIAAA definiuje picie napadowe jako spożycie wystarczającej ilości alkoholu, aby stężenie alkoholu we krwi wyniosło 0,8, co w przypadku większości dorosłych oznacza 5 drinków dla mężczyzn i 4 drinki dla kobiet wypite w ciągu 2 godzin (43) % studentów collegów przyznaje się, że piło co najmniej raz w ciągu dwóch tygodni przed badaniem (44, 45). Dodatkowo według jednego z badań, prawie dwie trzecie studentów collegów spełnia kryteria nadużywania alkoholu, a 6% uzależnienia (36). Pierwszym krokiem w profilaktyce alkoholowej jest wyodrębnienie studentów, którzy są najbardziej narażeni na problemy związane z piciem alkoholu. Narzędzia przesiewowe należy więc wybierać tak, aby trafnie wykrywały problem w badanej populacji i aby dało się je stosować. Część testów przesiewowych została poddana ewaluacji. CAGE był używany w populacji studentów college u, ale krytykuje się go za to, że nie pozwala wykrywać całego spektrum problemów z piciem alkoholu, jakich doświadczają osoby w tej grupie wiekowej (46). Inny test, MAST, zawiera od 9 do 25 pytań i wypełnienie najdłuższej wersji zajmuje zaledwie 10 minut. MAST jest szczególnie użyteczny w wykrywaniu bardziej zaawansowanych problemów związanych z alkoholem (takich jak uzależnienie), co może jednak ograniczać jego użyteczność w odniesieniu do populacji studentów college u (47). Young Adult Alcohol Problems Screening Test (YAAPST), składający się z 27 pytań, zajmuje mniej niż 10 minut i ma dobrą czułość. Do stosowania wśród studentów dobrze nadają się też inne narzędzia przesiewowe - College Alcohol Problems Scale -- revised (CAPS-r), Rutgers Alkohol Problem Index (RAPI) i AUDIT - gdyż mogą być używane do wykrywania problemów z alkoholem doświadczanych w ciągu minionego roku. W odniesieniu do AUDIT prowadzone były dyskusje na temat tego, jaki wynik u studentów 6 / 10

7 collegeów wskazuje na problemy z piciem. Najnowsze badanie (48), w którym kryterium było bardzo ryzykowne picie, sugeruje, że granica 8 punktów daje podobną czułość i specyficzność jak w innych badaniach. Bardzo ryzykowne picie zostało zdefiniowane dla mężczyzn jako co najmniej 5 drinków wypijanych pod rząd w czasie 4 lub więcej okazji lub co najmniej 57 drinków w czasie 28 dni, a dla kobiet - co najmniej 4 drinki kolejno w czasie co najmniej 4 okazji lub co najmniej 29 drinków w czasie 28 dni. Badania przesiewowe można przeprowadzać na terenie uczelnianych przychodni, ośrodków doradztwa lub lokalnych szpitali prowadzących ostre dyżury (studenci mogą np. odpowiadać na te pytania w ramach procedury przyjęcia do specjalisty). Włączenie badań przesiewowych do prawnego systemu uczelni ma kilka zalet. Wiele kampusów już teraz wypracowało strategie, zgodnie z którymi studenci łamiący prawo dotyczące spożywania alkoholu, muszą zostać poddani diagnozie i wziąć udział w krótkiej interwencji (49). Kampusy te dysponują też wykwalifikowanym personelem, który może poradzić sobie z tym zadaniem. Larimer i in. (50) sugerują także, żeby kierownicy kampusów rozważyli zaangażowanie specjalistów odpowiedzialnych za badania przesiewowe, również te prowadzone w przychodniach i ośrodkach doradztwa, tak aby nie trzeba było uciekać się do pomocy spoza kampusów. Taki specjalista mógłby koordynować badania przesiewowe, również te w przychodniach i ośrodkach doradztwa, a także placówkach prawnych, co pozwoliłoby rozwiązać pewne kwestie dotyczące poufności, które powstają, gdy w badania te angażuje się personel akademicki. PODSUMOWANIE Badania przesiewowe stanowią pierwszą linię obrony w zapobieganiu chorobom. Badania przesiewowe pod kątem problemów związanych z alkoholem można prowadzić w wielu populacjach i w różnych warunkach. Z badań wynika, że dostępnych jest wiele dobrych narzędzi przesiewowych, które można przystosować do specyficznych populacji i potrzeb. Wczesne wykrywanie nadużywania alkoholu i uzależnienia umożliwia klinicystom udzielenie pomocy osobom, które tego potrzebują, albo poprzez krótką interwencję, albo przez skierowanie na leczenie. Nawet pacjenci, którzy nie mają zaburzeń związanych z alkoholem, ale którzy piją w szkodliwy sposób, mogą odnieść korzyści z badań przesiewowych i krótkiej interwencji (5). Bibliografia: (1) Berg, A.O., and Allan, J.D. Introducing the third U.S. Preventive Services Task Force. American Journal of Preventive Medicine 20:3-4, (2) Institute of Medicine. Broadening the Base of Treatment for Alcohol Problems. Report of a Study by a Committee of the Institute of Medicine, Division of Mental Health and Behavioral Medicine. Washington, DC: National Academy Press, (3) Stewart, S.H., and Connors, G.J. Screening for alcohol problems: What makes a test effective? Alcohol Research & Health 28(1):5-16, 2004/2005. (4) Babor, T.F., and Higgins-Biddle, J.C. Brief Intervention for Hazardous and Harmful Drinking: A Manual for Use in Primary Care. Geneva: World Health Organization, (5) U.S. Preventive Services Task Force (USPSTF). Screening and Behavioral Counseling 7 / 10

8 Interventions in Primary Care to Reduce Alcohol Misuse: Recommendation Statement. Rockville, MD: Agency for Healthcare Research and Quality, Available at (6) Taj, N.; Devera-Sales, A.; and Vinson, D.C. Screening for problem drinking: Does a single question work? Journal of Family Practice 46(4): , (7) American Psychiatric Association (APA). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fourth Edition. Washington, DC: APA, (8) Fleming, M. Screening and brief intervention in primary care settings. Alcohol Research & Health 28(2):57-62, 2004/2005. (9) Ewing, J.A. Detecting alcoholism: The CAGE questionnaire. JAMA: Journal of the American Medical Association 252(14): , (10) Fiellin, D.A.; Reid, M.C.; and O Connor, P.G. Screening for alcohol problems in primary care: A systematic review. Archives of Internal Medicine 160(13): , (11) Selzer, M. The Michigan Alcoholism Screening Test: The quest for a new diagnostic instrument. American Journal of Psychiatry 127: , (12) Saunders, J.B.; Aasland, O.G.; Babor, T.F.; et al. Development of the Alcohol Use Disorders Identification Test (AUDIT): WHO Collaborative Project on Early Detection of Persons with Harmful Alcohol Consumption-II. Addiction 88: , (13) Reid, M.C.; Fiellin, D.A.; and O Connor, P.G. Hazardous and harmful alcohol consumption in primary care. Archives of Internal Medicine 159(15): , (14) Reinert, D.F., and Allen, J.P. Alcohol Use Disorders Identification Test (AUDIT): A review of recent research. Alcoholism: Clinical and Experimental Research 26(2): , (15) Chung, T.; Colby, S.M.; Barnett, N.P.; et al. Screening adolescents for problem drinking: Performance of brief screens against DSM-IV alcohol diagnoses. Journal of Studies on Alcohol 61(4): , (16) D Onofrio, G., and Degutis, L.C. Preventive care in the emergency department: Screening and brief intervention for alcohol problems in the emergency department: A systematic review. Academic Emergency Medicine 9: , (17) Cherpitel, C.J. Drinking patterns and problems: A comparison of primary care with the emergency room. Substance Abuse 20:85-95, (18) Degutis, L.C. Screening for alcohol problems in emergency department patients with minor injury: Results and recommendations for practice and policy. Contemporary Drug Problems 25: , (19) Hungerford, D.; Williams, J.; Furbee, P.; et al. Feasibility of screening and intervention for alcohol problems among young adults in the ED. American Journal of Emergency Medicine 21:14-22, (20) D Onofrio, G., and Degutis, L. Screening and brief intervention in the emergency department. Alcohol Research & Health 28(2):63-72, 2004/2005. (21) Chezem, L. Legal barriers to alcohol screening in emergency departments and trauma centers. Alcohol Research & Health 28(2):73-77, 2004/2005. (22) Shermer, C.R.; Gentilello, L.; Hoyt, D.B.; et al. National survey of trauma surgeons use of alcohol screening and brief intervention. Journal of Trauma: Injury, Infection, and Critical Care 55: , (23) American College of Emergency Physicians. Alcohol Screening and Brief Intervention Resource Kit. ACEP Product No Available at (follow link to Practice Resources). Accessed (24) Centers for Disease Control and Prevention (CDC), National Center for Injury Prevention and Control. 10 Leading Causes of 8 / 10

9 Death. Available at Accessed (25) Bearer, C.F. Markers to detect drinking during pregnancy. Alcohol Research & Health 25(3): , (26) Office of the Surgeon General. Press Release: U.S. Surgeon General Releases Advisory on Alcohol Use in Pregnancy, February 21, 2005." Available at (27) Russell, M.; Martier, S.S.; Sokol, R.J.; et al. Screening for pregnancy risk-drinking. Alcoholism: Clinical and Experimental Research 18(5): , (28) Chang, G. Screening and brief intervention in prenatal care settings. Alcohol Research & Health 28(2):80-84, 2004/2005. (29) Smith, I.E.; Lancaster, J.S.; and Moss-Wells, S. Identifying high-risk pregnant drinkers: Biological and behavioral correlates of continuous heavy drinking during pregnancy. Journal of Studies on Alcohol 48(4): , (30) Jacobson, S.W.; Chiodo, L.M.; Sokol, R.J.; et al. Validity of maternal report of prenatal alcohol, cocaine, and smoking in relation to neurobehavioral outcome. Pediatrics 109: , (31) Bradley, K.A.; Boyd-Wickizer, J.; Powell, S.H.; et al. Alcohol screening questionnaires in women: A critical review. JAMA: Journal of the American Medical Association 280(2): , (32) Sokol, R.J.; Martier, S.S.; and Ager, J.W. The T-ACE questions: Practical prenatal detection of risk-drinking. American Journal of Obstetrics and Gynecology 160: , (33) Chang, G.; Wilkins-Haug, L.; Berman, S.; et al. Alcohol use in pregnancy: Improving identification. Obstetrics and Gynecology 91: , (34) Bureau of Justice Statistics. Prisoners in NJC Pub. No Washington, DC: U.S. Department of Justice, Bureau of Justice Statistics, (35) Bureau of Justice Statistics. Probation and Parole in the United States, NJC Pub. No Washington, DC: U.S. Department of Justice, Bureau of Justice Statistics, (36) Knight, K.; Simpson, D.D.; and Hiller, M.L. Screening and referral for substance-abuse treatment in the criminal justice system. In: Leukefeld, C.G.; Tims, F.; and Farabee, D.; eds. Treatment of Drug Offenders: Policies and Issues. New York: Springer, pp (37) Lapham, S.C.; Smith, E.; C de Baca, J.; et al. Prevalence of psychiatric disorders among persons convicted of driving while impaired. Archives of General Psychiatry 58: , (38) Lapham, S. Screening and brief intervention in criminal justice settings. Alcohol Research & Health 28(2):85-93, 2004/2005. (39) Chang, I.; Gregory, C.; and Lapham, S.C. Review of Screening Instruments and Procedures for Evaluating DWI (Driving While Intoxicated/Impaired) Offenders. Washington, DC: AAA Foundation for Traffic Safety, Available at (40) National Highway Traffic Safety Administration (NHTSA) and National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism (NIAAA). A Guide to Sentencing DUI Offenders. DOT HS Washington, DC: U.S. Department of Transportation, NHTSA, (41) Vigdal, G.L. Planning for Alcohol and Other Drug Abuse Treatment for Adults in the Criminal Justice System. Rockville, MD: U.S. Dept. of Health and Human Services, CSAT, SAMHSA, (42) Chang, I.; Lapham, S.C.; and Wanberg, K.W. Alcohol Use Inventory: Screening and assessment of first-time driving-while-impaired (DWI) offenders, I. Reliability and profiles. 9 / 10

10 Alcohol & Alcoholism 36: , (43) National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism (NIAAA). NIAAA Council approves definition of binge drinking. NIAAA Newsletter (3), Winter (44) Johnston, L.D.; O Malley, P.M.; Bachman, J.G.; and Schulenberg, J.E. Monitoring the Future, National Survey Results on Drug Use, Volume II: College Students and Adults Ages NIH Pub. No Bethesda, MD: National Institute on Drug Abuse, (45) Wechsler, H.; Lee, J.E.; Kuo, M.; et al. Trends in college binge drinking during a period of increased prevention efforts. Findings from 4 Harvard School of Public Health College Alcohol Study surveys: Journal of American College Health 50: , (46) Larimer, M.E., and Cronce, J.M. Identification, prevention, and treatment: A review of individual-focused strategies to reduce problematic alcohol consumption by college students. Journal of Studies on Alcohol (Suppl. 14): , (47) Svanum, S., and McGrew, J. Prospective screening of substance dependence: The advantages of directness. Addictive Behaviors 20: , (48) Kokotailo, P.K.; Egan, J.; Gangnon, R.; et al. Validity of the Alcohol Use Disorders Identification Test in college students. Alcoholism: Clinical and Experimental Research 28(6): , (49) Anderson, D.S., and Gadaleto, A. Results of the 2000 College Alcohol Survey: Comparison with 1997 Results and Baseline Year. Fairfax, VA: Center for the Advancement of Public Health, George Mason University, (50) Larimer, M.E.; Cronce, J.M.; Lee, C.M.; and Kilmer, J.R. Brief interventions in college settings. Alcohol Research & Health 28(2):94-104, 2004/ / 10

Źródło: Alcohol Alert, nr 56, kwiecień 2002, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism.

Źródło: Alcohol Alert, nr 56, kwiecień 2002, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. tłum. Bogusław Włodawiec Rok: 2003 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: Źródło: Alcohol Alert, nr 56, kwiecień 2002, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov Wprowadzenie

Bardziej szczegółowo

Źródło: Alcohol Alert, nr: 66, lipiec 2005, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov

Źródło: Alcohol Alert, nr: 66, lipiec 2005, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov tłum. Magdalena Prokop Rok: 2005 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: Źródło: Alcohol Alert, nr: 66, lipiec 2005, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov W odróżnieniu

Bardziej szczegółowo

IV. Termin składania ofert Oferty należy składać w Wydziale Kultury i Spraw Społecznych Urzędu Miasta Zamość w terminie do dnia 6 maja 2014 r.

IV. Termin składania ofert Oferty należy składać w Wydziale Kultury i Spraw Społecznych Urzędu Miasta Zamość w terminie do dnia 6 maja 2014 r. Załącznik do Zarządzenia nr 74/2014 Prezydenta Miasta Zamość z dnia 9 kwietnia 2014 r. Zasady finansowania realizacji zadania ujętego w Miejskim Programie Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych

Bardziej szczegółowo

tłum. Katarzyna Kurza Rok: 2002 Czasopismo: Alcohol Alert Numer:

tłum. Katarzyna Kurza Rok: 2002 Czasopismo: Alcohol Alert Numer: tłum. Katarzyna Kurza Rok: 2002 Czasopismo: Alcohol Alert Numer: Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego, jak powszechnym i destrukcyjnym zjawiskiem jest picie alkoholu w kampusach college ów. Rozmiary

Bardziej szczegółowo

Źródło: Alcohol Alert, nr: 30, Październik 1995, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov

Źródło: Alcohol Alert, nr: 30, Październik 1995, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov tłum. Magdalena Ślósarska Rok: 2000 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: 7 Źródło: Alcohol Alert, nr: 30, Październik 1995, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov Diagnozowanie

Bardziej szczegółowo

MDT MEDICAL. www.mdtmedical.eu

MDT MEDICAL. www.mdtmedical.eu MDT MEDICAL Misja Misją MDT Medical jest wdrożenie i zastosowanie systemów i rozwiązań opartych nanowoczesnych technologiach, mających zastosowani w procesach diagnozy, leczenia i opieki nad osobami chorymi

Bardziej szczegółowo

266 milionów dorosłych Europejczyków pije średnio dziennie alkohol w ilości nieprzekraczającej 20g (kobiety) lub 40g (mężczyźni), Ponad 58 milionów

266 milionów dorosłych Europejczyków pije średnio dziennie alkohol w ilości nieprzekraczającej 20g (kobiety) lub 40g (mężczyźni), Ponad 58 milionów 266 milionów dorosłych Europejczyków pije średnio dziennie alkohol w ilości nieprzekraczającej 20g (kobiety) lub 40g (mężczyźni), Ponad 58 milionów dorosłych (15 %) przekracza ten poziom; 20 milionów (6

Bardziej szczegółowo

Jednoznaczne ODPOWIEDZI na ważne pytania

Jednoznaczne ODPOWIEDZI na ważne pytania Jednoznaczne ODPOWIEDZI na ważne pytania TEST PRENATALNY HARMONY to nowy test DNA z krwi matki określający ryzyko zespołu Downa. Test Harmony jest bardziej dokładny niż tradycyjne testy i można go wykonywać

Bardziej szczegółowo

Socjokulturowe aspekty spożycia alkoholu w Polsce

Socjokulturowe aspekty spożycia alkoholu w Polsce Socjokulturowe aspekty spożycia alkoholu w Polsce Dr hab. n. med. Maciej Pilecki Klinika Psychiatrii Dzieci i Młodzieży Katedry Psychiatrii UJ CM Za panowania Augusta III kraj cały nie wytrzeźwiał jeszcze

Bardziej szczegółowo

Badanie Rozpowszechnienie picia napojów alkoholowych oraz używania narkotyków wśród mieszkańców województwa łódzkiego zostało wykonane przez: Pracowni

Badanie Rozpowszechnienie picia napojów alkoholowych oraz używania narkotyków wśród mieszkańców województwa łódzkiego zostało wykonane przez: Pracowni Rozpowszechnienie picia napojów alkoholowych oraz używania narkotyków wśród mieszkańców województwa łódzkiego Badanie Rozpowszechnienie picia napojów alkoholowych oraz używania narkotyków wśród mieszkańców

Bardziej szczegółowo

12 SQ-HDM Grupa farmakoterapeutyczna: Wyciągi alergenowe, kurz domowy; Kod ATC: V01AA03

12 SQ-HDM Grupa farmakoterapeutyczna: Wyciągi alergenowe, kurz domowy; Kod ATC: V01AA03 SUBSTANCJA CZYNNA (INN) GRUPA FARMAKOTERAPEUTYCZNA (KOD ATC) PODMIOT ODPOWIEDZIALNY NAZWA HANDLOWA PRODUKTU LECZNICZEGO, KTÓREGO DOTYCZY PLAN ZARZĄDZANIA RYZYKIEM 12 SQ-HDM Grupa farmakoterapeutyczna:

Bardziej szczegółowo

Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży Picie alkoholu

Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży Picie alkoholu Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży Picie alkoholu prof. dr hab. Marcin Wojnar mgr Marek Fudała, Krzysztof Brzózka Katedra i Klinika Psychiatryczna, Warszawski Uniwersytet Medyczny Państwowa Agencja Rozwiązywania

Bardziej szczegółowo

Przeprowadzenie minimalnej/krótkiej INTERWENCJI. dr n.med.krzysztof Liszcz

Przeprowadzenie minimalnej/krótkiej INTERWENCJI. dr n.med.krzysztof Liszcz Przeprowadzenie minimalnej/krótkiej INTERWENCJI dr n.med.krzysztof Liszcz Dlaczego INTERWENCJA? Szkody zdrowotne i społeczne w Polsce związane ze spożywaniem alkoholu (nawet zredukowane jedynie do wskaźników

Bardziej szczegółowo

Badania przesiewowe w ocenie stanu odżywienia

Badania przesiewowe w ocenie stanu odżywienia LECZENIE ŻYWIENIOWE DLA ZESPOŁÓW ŻYWIENIOWYCH Kurs pod patronatem POLSPEN. Gdynia, dnia 8.04.2015 Badania przesiewowe w ocenie stanu odżywienia Sylwia Małgorzewicz Katedra Żywienia Klinicznego GUMed Celem

Bardziej szczegółowo

Zapytaj swojego lekarza.

Zapytaj swojego lekarza. Proste, bezpieczne badanie krwi, zapewniające wysoką czułość diagnostyczną Nieinwazyjne badanie oceniające ryzyko wystąpienia zaburzeń chromosomalnych, takich jak zespół Downa; opcjonalnie umożliwia również

Bardziej szczegółowo

Pakiet onkologiczny. w podstawowej opiece zdrowotnej

Pakiet onkologiczny. w podstawowej opiece zdrowotnej Pakiet onkologiczny w podstawowej opiece zdrowotnej Agnieszka Jankowska-Zduńczyk Specjalista medycyny rodzinnej Konsultant krajowy w dziedzinie medycyny rodzinnej Profilaktyka chorób nowotworowych Pakiet

Bardziej szczegółowo

Sprawdź, czy Twoje picie jest bezpieczne zrób test AUDIT

Sprawdź, czy Twoje picie jest bezpieczne zrób test AUDIT Sprawdź, czy Twoje picie jest bezpieczne zrób test AUDIT TEST AUDIT Test Rozpoznawania Zaburzeń Związanych z Piciem Alkoholu. Test rekomendowany przez WHO 38. Przeczytaj dokładnie kolejne pytania. Zastanów

Bardziej szczegółowo

GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH na 2015 rok

GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH na 2015 rok Załącznik do Uchwały Nr V/22/2015 Rady Miejskiej w Różanie z dnia 26 stycznia 2015 r. GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH na 2015 rok Jednym z istotnych problemów społecznych

Bardziej szczegółowo

Lista problemów świadczeniodawców: kontrakty, personel, informatyzacja

Lista problemów świadczeniodawców: kontrakty, personel, informatyzacja Lista problemów świadczeniodawców: kontrakty, personel, informatyzacja dr n. med. Krzysztof Kurek, Pracodawcy RP, LUX MED Konferencja Prawo i Finanse 2015 Warszawa, 8 grudnia 2015 r. Pięć zjawisk odmieniających

Bardziej szczegółowo

Źródło: Alcohol Alert, nr: 43, Kwiecień 1999, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism.

Źródło: Alcohol Alert, nr: 43, Kwiecień 1999, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism. tłum. Monika Lewicka i Katarzyna Kurza Rok: 1999 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: 1 Źródło: Alcohol Alert, nr: 43, Kwiecień 1999, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov

Bardziej szczegółowo

Hanna Misiołek. Katedra Anestezjologii Intensywnej Terapii i Medycyny Ratunkowej Śląski Uniwersytet Medyczny

Hanna Misiołek. Katedra Anestezjologii Intensywnej Terapii i Medycyny Ratunkowej Śląski Uniwersytet Medyczny PCEA-czy wpływa na czas pobytu chorego w szpitalu? Hanna Misiołek Katedra Anestezjologii Intensywnej Terapii i Medycyny Ratunkowej Śląski Uniwersytet Medyczny ZALECENIA DOTYCZĄCE POSTĘPOWANIA Z BÓLEM POOPERACYJYM

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR RADY MIEJSKIEJ W CEDYNI z dnia

UCHWAŁA NR RADY MIEJSKIEJ W CEDYNI z dnia UCHWAŁA NR RADY MIEJSKIEJ W CEDYNI z dnia w sprawie: przyjęcia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w gminie Cedynia na rok 2016 Na podstawie art.4 1 ust.2 ustawy z dnia

Bardziej szczegółowo

dr n. o zdr. Maria Bartczak Centrum Symulacji Medycznych Uniwersytet Medyczny w Łodzi r. Łódź Kopernik 2016

dr n. o zdr. Maria Bartczak Centrum Symulacji Medycznych Uniwersytet Medyczny w Łodzi r. Łódź Kopernik 2016 SYMULACJA MEDYCZNA W MEDYCYNIE RATUNKOWEJ dr n. o zdr. Maria Bartczak Centrum Symulacji Medycznych Uniwersytet Medyczny w Łodzi 28-29.11.2016r. Łódź Kopernik 2016 Medycyna ratunkowa Pacjenci w stanie nagłego

Bardziej szczegółowo

NOWE - PRAKTYCZNE WYKORZYSTANIE ETYKI W ZAWODZIE PIELĘGNIARKI. Etyka w praktyce pielęgniarskiej. Zasady podejmowania decyzji etycznych

NOWE - PRAKTYCZNE WYKORZYSTANIE ETYKI W ZAWODZIE PIELĘGNIARKI. Etyka w praktyce pielęgniarskiej. Zasady podejmowania decyzji etycznych NOWE - PRAKTYCZNE WYKORZYSTANIE ETYKI W ZAWODZIE PIELĘGNIARKI na podstawie podręcznika Etyka w praktyce pielęgniarskiej. Zasady podejmowania decyzji etycznych Artur Kubinowski, Wydawnictwo Makmed Sara

Bardziej szczegółowo

Narzędzie pracy socjalnej nr 15 Wywiad z osobą uzależnioną od alkoholu 1 Przeznaczenie narzędzia:

Narzędzie pracy socjalnej nr 15 Wywiad z osobą uzależnioną od alkoholu 1 Przeznaczenie narzędzia: Narzędzie pracy socjalnej nr 15 Wywiad z osobą uzależnioną od alkoholu 1 Przeznaczenie narzędzia: Etap I (1b) Ocena / Diagnoza (Pogłębienie wiedzy o sytuacji związanej z problemem osoby/ rodziny) Zastosowanie

Bardziej szczegółowo

BSFT innowacyjna metoda terapeutyczna w stacjonarnym leczeniu uzależnień alkoholowych osób dorosłych - raport z badań PANEL DYSKUSYJNY

BSFT innowacyjna metoda terapeutyczna w stacjonarnym leczeniu uzależnień alkoholowych osób dorosłych - raport z badań PANEL DYSKUSYJNY BSFT innowacyjna metoda terapeutyczna w stacjonarnym leczeniu uzależnień alkoholowych osób dorosłych - raport z badań PANEL DYSKUSYJNY 18.02.2013 rok - Hotel Mercure w Częstochowie PROBLEM BADAWCZY W jaki

Bardziej szczegółowo

Szpital Szaserów pomimo wielokrotnych pisemnych próśb pacjenta nie wysłał swojemu pacjentowi testów psychologicznych MMPI 2 i CAPS.

Szpital Szaserów pomimo wielokrotnych pisemnych próśb pacjenta nie wysłał swojemu pacjentowi testów psychologicznych MMPI 2 i CAPS. Szpital Szaserów pomimo wielokrotnych pisemnych próśb pacjenta nie wysłał swojemu pacjentowi testów psychologicznych MMPI 2 i CAPS. Testy (niekompletne) zostały wysłane dopiero do sądu karnego Legionowo

Bardziej szczegółowo

ANALIZA RACJONALIZACYJNA NALMEFEN (SELINCRO ) STOSOWANY W CELU REDUKCJI SPOŻYCIA ALKOHOLU U DOROSŁYCH UZALEŻNIONYCH PACJENTÓW

ANALIZA RACJONALIZACYJNA NALMEFEN (SELINCRO ) STOSOWANY W CELU REDUKCJI SPOŻYCIA ALKOHOLU U DOROSŁYCH UZALEŻNIONYCH PACJENTÓW ANALIZA RACJONALIZACYJNA NALMEFEN (SELINCRO ) STOSOWANY W CELU REDUKCJI SPOŻYCIA ALKOHOLU U DOROSŁYCH UZALEŻNIONYCH PACJENTÓW Wersja 1.0 HTA Consulting spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa

Bardziej szczegółowo

W Stanach Zjednoczonych, każdego dnia, dzieci poniżej 16. roku życia wypije swój pierwszy łyk alkoholu:

W Stanach Zjednoczonych, każdego dnia, dzieci poniżej 16. roku życia wypije swój pierwszy łyk alkoholu: tłum. Magdalena Wasińska Rok: 2006 Czasopismo: www.niaaa.nih.gov Numer: Rodzina Alkohol jest najczęściej wybieranym przez dzieci i dorastającą młodzież środkiem psychoaktywnym: - Przed ukończeniem 18 roku

Bardziej szczegółowo

Slick Tracy Home Team (PDD) and Amazing Alternatives (FM) programmes

Slick Tracy Home Team (PDD) and Amazing Alternatives (FM) programmes 11/30/16 SHARING THE SHARING THE RESULTS LOOKING HOW TO REDUCE ALCOHOL RESULTS RELATED RARHAHARM - FINAL CONFERENCE Slick Tracy Home Team (PDD) and Amazing Alternatives (FM) programmes Katarzyna Okulicz-Kozaryn

Bardziej szczegółowo

Dzienny Oddział Terapii Uzależnień

Dzienny Oddział Terapii Uzależnień Dzienny Oddział Terapii Uzależnień Dzienny Oddział Terapii zajmuje Uzależnień się terapią uzależnień w ciągu od dnia alkoholu, w godzinach narkotyków, (od od poniedziałku 8.00 hazardu do 15.00 do w systemie

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR. RADY MIEJSKIEJ W OBORNIKACH. z dnia.

UCHWAŁA NR. RADY MIEJSKIEJ W OBORNIKACH. z dnia. UCHWAŁA NR. RADY MIEJSKIEJ W OBORNIKACH z dnia. w sprawie uchwalenia Gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych dla Gminy Oborniki na 2014 rok. Na podstawie art. 4 1 Ustawy z

Bardziej szczegółowo

Podsumowanie danych o bezpieczeństwie stosowania produktu leczniczego Demezon

Podsumowanie danych o bezpieczeństwie stosowania produktu leczniczego Demezon VI.2 VI.2.1 Podsumowanie danych o bezpieczeństwie stosowania produktu leczniczego Demezon Omówienie rozpowszechnienia choroby Deksametazonu sodu fosforan w postaci roztworu do wstrzykiwań stosowany jest

Bardziej szczegółowo

Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa Niedoceniany problem?

Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa Niedoceniany problem? Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa Niedoceniany problem? Żylna Choroba Zakrzepowo-Zatorowa (ŻChZZ) stanowi ważny ny, interdyscyplinarny problem współczesnej medycyny Zakrzepica żył głębokich (ZŻG) (Deep

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr XIX/169/2008 Rady Miasta Marki z dnia 18 czerwca 2008 roku

Uchwała Nr XIX/169/2008 Rady Miasta Marki z dnia 18 czerwca 2008 roku Uchwała Nr XIX/169/2008 Rady Miasta Marki z dnia 18 czerwca 2008 roku w sprawie wyrażenia zgody na realizację programu zdrowotnego w zakresie szczepień ochronnych przeciwko grypie, dla mieszkańców Miasta

Bardziej szczegółowo

Pierwsze w Europie certyfikowane szkolenie z testu przesiewowego STAT

Pierwsze w Europie certyfikowane szkolenie z testu przesiewowego STAT Pierwsze w Europie certyfikowane szkolenie z testu przesiewowego STAT Screening Tool for Autism in Toddlers and Young Children 25 / 26 kwietnia 2015 r., Warszawa STAT to narzędzie przesiewowe drugiego

Bardziej szczegółowo

Lublin, dn. 6 kwietnia 2016 r.

Lublin, dn. 6 kwietnia 2016 r. Lublin, dn. 6 kwietnia 2016 r. został przyjęty Uchwałą Nr XV/240/2016 Sejmiku Województwa Lubelskiego z dnia 10 marca 2016 r. w sprawie przyjęcia Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii oraz

Bardziej szczegółowo

Fundacja RAZEM BEZPIECZNE Alkoholowy Zespół Płodowy (FAS)

Fundacja RAZEM BEZPIECZNE Alkoholowy Zespół Płodowy (FAS) Dla większości kobiet w ciąży ograniczenie spożycia alkoholu jest rzeczą naturalną, jednak nie wszystkie zdają sobie sprawę, że nie ma bezpiecznej jego dawki w tym stanie. Szkodliwy wpływ alkoholu na płód,

Bardziej szczegółowo

Przeprowadzenie Minimalnej/Krótkiej Interwencji

Przeprowadzenie Minimalnej/Krótkiej Interwencji Przeprowadzenie Minimalnej/Krótkiej Interwencji Pacjenci POZ Problemy alkoholowe są znacznie rozpowszechnione wśród pacjentów POZ. Warto pamiętać o tym, że w populacji osób pijących więcej jest osób nieuzależnionych

Bardziej szczegółowo

Informacje dla pacjentów Serwis Wybierz i zarezerwuj

Informacje dla pacjentów Serwis Wybierz i zarezerwuj Informacje dla pacjentów Serwis Wybierz i zarezerwuj Serwis Wybierz i zarezerwuj to świetny pomysł, ponieważ daje pacjentom takim jak ja, możliwość wyboru szpitala, w którym chcieliby umówić się na wizytę

Bardziej szczegółowo

Dz. U. nr 3/2000 Poz 44

Dz. U. nr 3/2000 Poz 44 Dz. U. nr 3/2000 Poz 44 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 31 grudnia 1999 r. w sprawie organizacji, kwalifikacji personelu, zasad funkcjonowania i rodzajów zakładów lecznictwa odwykowego oraz udziału

Bardziej szczegółowo

Agencja Oceny Technologii Medycznych

Agencja Oceny Technologii Medycznych Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny technologii Medycznych nr 15/2013 z dnia 21 stycznia 2013 r. o projekcie programu Uzależnienie, współuzależnienie i co dalej Miasta Rybnik

Bardziej szczegółowo

Bezpośredni komunikat do fachowych pracowników ochrony zdrowia

Bezpośredni komunikat do fachowych pracowników ochrony zdrowia Bezpośredni komunikat do fachowych pracowników ochrony zdrowia Wersja 2, data zatwierdzenia przez URPL: 07.11.2016 Strona 1/7 Acytretyna (Neotigason): poważne ryzyko działania teratogennego oraz ryzyko

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR XXX/275/13 RADY MIEJSKIEJ W BIERUTOWIE. z dnia 24 stycznia 2013 r.

UCHWAŁA NR XXX/275/13 RADY MIEJSKIEJ W BIERUTOWIE. z dnia 24 stycznia 2013 r. UCHWAŁA NR XXX/275/13 RADY MIEJSKIEJ W BIERUTOWIE w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii dla Miasta i Gminy Bierutów

Bardziej szczegółowo

Uwaga Propozycje rozwiązań Uzasadnienie

Uwaga Propozycje rozwiązań Uzasadnienie Uwagi do projektu rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień Osoba zgłaszająca uwagi: dr n. hum. Katarzyna Sitnik-Warchulska

Bardziej szczegółowo

Zjazd I sesja wyjazdowa trening interpersonalny 57 h. Zjazd II sesja wyjazdowa trening intrapsychiczny 58 h

Zjazd I sesja wyjazdowa trening interpersonalny 57 h. Zjazd II sesja wyjazdowa trening intrapsychiczny 58 h S t r o n a 1 Studiium Psychoterapiiii Uzalleżniień Harmonogram szkolleniia edycjja 2010/2011 II SEMESTR Zjazd I sesja wyjazdowa trening interpersonalny 57 h Zjazd II sesja wyjazdowa trening intrapsychiczny

Bardziej szczegółowo

Ulepszenia w Usługach Wspierających Loklną Służbę Zdrowia. poradnik skrócony

Ulepszenia w Usługach Wspierających Loklną Służbę Zdrowia. poradnik skrócony Ulepszenia w Usługach Wspierających Loklną Służbę Zdrowia poradnik skrócony Nowe prawo ulepszające usługi W październiku 2012r. weszły w życie nowe przepisy prawne, których celem jest usprawnienie działania

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR /2009 RADY GMINY MIELEC z dnia 2009 r.

UCHWAŁA NR /2009 RADY GMINY MIELEC z dnia 2009 r. PROJEKT UCHWAŁA NR /2009 RADY GMINY MIELEC z dnia 2009 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Gminie Mielec na 2010 rok. Na podstawie art. 4 1 ust.

Bardziej szczegółowo

Prawo do wolności i etyka szczepień. Zbigniew Szawarski Narodowy Instytut Zdrowia PZH Komitet Bioetyki przy Prezydium PAN z.szawarski@uw.edu.

Prawo do wolności i etyka szczepień. Zbigniew Szawarski Narodowy Instytut Zdrowia PZH Komitet Bioetyki przy Prezydium PAN z.szawarski@uw.edu. Prawo do wolności i etyka szczepień Zbigniew Szawarski Narodowy Instytut Zdrowia PZH Komitet Bioetyki przy Prezydium PAN z.szawarski@uw.edu.pl Innowacje w systemie szczepień ochronnych obraz Polski na

Bardziej szczegółowo

Miejsce profilaktyki uzależnień w ochronie zdrowia

Miejsce profilaktyki uzależnień w ochronie zdrowia Miejsce profilaktyki uzależnień w ochronie zdrowia Krzysztof Ostaszewski Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie Zagadnienia 1. Ryzyko jako punkt odniesienia 2. Poziomy i granice profilaktyki 3.

Bardziej szczegółowo

Badanie przesiewowe szyjki macicy: Objaśnienie wyników. Poradnik zaktualizowany

Badanie przesiewowe szyjki macicy: Objaśnienie wyników. Poradnik zaktualizowany Badanie przesiewowe szyjki macicy: Objaśnienie wyników Poradnik zaktualizowany Page 2 Niniejsza ulotka zawiera objaśnienie wyników badania przesiewowego szyjki macicy, które ma na celu wykrywanie zmian

Bardziej szczegółowo

Polish. Jak mogę uzyskać pomoc medyczną w Londynie?

Polish. Jak mogę uzyskać pomoc medyczną w Londynie? Jak mogę uzyskać pomoc medyczną w Londynie? Co oznacza skrót GP? Aby uzyskać pomoc medyczną w Londynie, należy zarejestrować się w lokalnej przychodni rodzinnej, w której pracuje lokalny lekarz rodzinny

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR VI/28/2011 RADY MIEJSKIEJ W PASYMIU. z dnia 29 marca 2011 r.

UCHWAŁA NR VI/28/2011 RADY MIEJSKIEJ W PASYMIU. z dnia 29 marca 2011 r. UCHWAŁA NR VI/28/2011 RADY MIEJSKIEJ W PASYMIU w sprawie: trybu i sposobu powołania i odwoływania członków Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz warunków jego funkcjonowania.

Bardziej szczegółowo

Depresja a uzależnienia. Maciej Plichtowski Specjalista psychiatra Specjalista psychoterapii uzależnień

Depresja a uzależnienia. Maciej Plichtowski Specjalista psychiatra Specjalista psychoterapii uzależnień Depresja a uzależnienia Maciej Plichtowski Specjalista psychiatra Specjalista psychoterapii uzależnień Alkoholizm w chorobach afektywnych Badania NIMH* (1990) (uzależnienie + nadużywanie) Badania II Kliniki

Bardziej szczegółowo

Poprawa dostępu do wysokiej jakości. usług profilaktyki zdrowotnej. na obszarze funkcjonalnym Poznania

Poprawa dostępu do wysokiej jakości. usług profilaktyki zdrowotnej. na obszarze funkcjonalnym Poznania Poprawa dostępu do wysokiej jakości usług profilaktyki zdrowotnej na obszarze funkcjonalnym Poznania Agnieszka Wojtecka Gdański Uniwersytet Medyczny 1. Poprawa dostępu do wysokiej jakości usług profilaktyki

Bardziej szczegółowo

Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid

Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid http://www.maggiedeblock.be/2005/11/18/resolutie-inzake-de-klinischebiologie/ Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Obecna Minister Zdrowia Maggy de Block wraz z Yolande Avontroodt, i Hilde Dierickx

Bardziej szczegółowo

Lennard J.Davies. Dlaczego więc nie warto brać tych leków? Powód pierwszy:

Lennard J.Davies. Dlaczego więc nie warto brać tych leków? Powód pierwszy: Lennard J.Davies Przez ostatnie kilka lat, także w książce Obssesion: a history, kwestionowałem efektywność leków z grupy SSRI. Zwracałem uwagę, że gdy leki te weszły do użycia na początku lat 90-tych

Bardziej szczegółowo

Niektóre problemy bioetyczne w zwalczaniu nowotworów złośliwych

Niektóre problemy bioetyczne w zwalczaniu nowotworów złośliwych Niektóre problemy bioetyczne w zwalczaniu nowotworów złośliwych Prof. dr hab. med. Magdalena Bielska-Lasota Wiedza i innowacyjność w zdrowiu publicznym SGH Warszawa 25 września 2017 Primum non nocere Ustawa

Bardziej szczegółowo

GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH DLA GMINY BRĄSZEWICE NA 2015 r.

GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH DLA GMINY BRĄSZEWICE NA 2015 r. Załącznik do Uchwały nr VI/23/2015 Rady Gminy w Brąszewicach z dnia 19 lutego 2015 roku GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH DLA GMINY BRĄSZEWICE NA 2015 r. ZADANIA (Na podstawie

Bardziej szczegółowo

ZATRZYMANIE AKCJI SERCA

ZATRZYMANIE AKCJI SERCA MEDICAL SCHOOL Projekt sfinansowany przez program Oceny technologii medycznych Narodowego Instytutu Badań nad Zdrowiem (National Institute for Health Research s Health Technology Assessment programme)

Bardziej szczegółowo

Źródło: Alcohol Alert, nr: 11, Styczeń 1991, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism.

Źródło: Alcohol Alert, nr: 11, Styczeń 1991, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism. tłum. Anna Tabaczyńska Rok: 2000 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: 7 Źródło: Alcohol Alert, nr: 11, Styczeń 1991, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov Nadużywanie

Bardziej szczegółowo

EPP ehealth. Niezaspokojone potrzeby w ochronie zdrowia: czy e-zdrowie może pomóc? Mateusz Lichoń

EPP ehealth. Niezaspokojone potrzeby w ochronie zdrowia: czy e-zdrowie może pomóc? Mateusz Lichoń EPP ehealth Niezaspokojone potrzeby w ochronie zdrowia: czy e-zdrowie może pomóc? Mateusz Lichoń Upodmiotowienie pacjentów Światowa Organizacja Zdrowia definiuje upodmiotowienie pacjentów jako proces,

Bardziej szczegółowo

Sprawozdanie z procesu konsultacyjnego projektu Programu Przeciwdziałania Zakażeniom HIV i Działań na Rzecz Osób Żyjących z HIV/AIDS na lata 2016 2018

Sprawozdanie z procesu konsultacyjnego projektu Programu Przeciwdziałania Zakażeniom HIV i Działań na Rzecz Osób Żyjących z HIV/AIDS na lata 2016 2018 Sprawozdanie z procesu konsultacyjnego projektu Programu Przeciwdziałania Zakażeniom HIV i Działań na Rzecz Osób Żyjących z HIV/AIDS na lata 2016 2018 Prace nad projektem uchwały Programu Przeciwdziałania

Bardziej szczegółowo

Zadanie pytania klinicznego (PICO) Wyszukanie i selekcja wiarygodnej informacji. Ocena informacji o metodzie leczenia

Zadanie pytania klinicznego (PICO) Wyszukanie i selekcja wiarygodnej informacji. Ocena informacji o metodzie leczenia Praktykowanie EBM Krok 1 Krok 2 Krok 3 Krok 4 Zadanie pytania klinicznego (PICO) Wyszukanie i selekcja wiarygodnej informacji Ocena informacji o metodzie leczenia Podjęcie decyzji klinicznej na podstawie

Bardziej szczegółowo

Platforma do wstępnego wywiadu z pacjentem i rekomendacji usług medycznych

Platforma do wstępnego wywiadu z pacjentem i rekomendacji usług medycznych Platforma do wstępnego wywiadu z pacjentem i rekomendacji usług medycznych Tomasz Domino, Dyrektor Operacyjny forum ezdrowia, Sopot O firmie Infermedica powstała w czerwcu 2012 roku w ramach realizacji

Bardziej szczegółowo

Jak wygląda procedura zobowiązania osoby nadużywającej alkohol do leczenia odwykowego?

Jak wygląda procedura zobowiązania osoby nadużywającej alkohol do leczenia odwykowego? Jak wygląda procedura zobowiązania osoby nadużywającej alkohol do leczenia odwykowego? Przepisy regulujące procedurę leczenia osób uzależnionych od alkoholu reguluje ustawa z dnia 26 października 1982

Bardziej szczegółowo

Badania przesiewowe w kierunku MRSA

Badania przesiewowe w kierunku MRSA Polish Screening for MRSA Badania przesiewowe w kierunku MRSA Wersja 1 Sierpień 2008 Czego dotyczy niniejsza ulotka? NHS Grampian bierze udział w szkockich badaniach przesiewowych (testach), których celem

Bardziej szczegółowo

Formularz pojedynczego zgłoszenia zdarzenia niepożądanego i sytuacji specjalnej (ICSR Adverse Event and Special Situation Form)

Formularz pojedynczego zgłoszenia zdarzenia niepożądanego i sytuacji specjalnej (ICSR Adverse Event and Special Situation Form) Instrukcja: Ten formularz może być użyty do zgłaszania zdarzeń niepożądanych i/lub sytuacji specjalnych z okresu po wprowadzeniu do obrotu wliczając, ale nie ograniczając się do raportów spontanicznych

Bardziej szczegółowo

Czy warto inwestować w jakość. ść? Warszawa, 7 października 2010. prof. zw. dr hab. Krzysztof Opolski. Przy współpracy dr Krzysztofa Waśniewskiego

Czy warto inwestować w jakość. ść? Warszawa, 7 października 2010. prof. zw. dr hab. Krzysztof Opolski. Przy współpracy dr Krzysztofa Waśniewskiego Czy warto inwestować w jakość ść? Warszawa, 7 października 2010 prof. zw. dr hab. Krzysztof Opolski WydziałNauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego Przy współpracy dr Krzysztofa Waśniewskiego Ryzyko

Bardziej szczegółowo

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 271 SECTIO D 2003

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 271 SECTIO D 2003 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 271 SECTIO D 2003 Oddział Położniczy i Trakt Porodowy, Samodzielny Publiczny Szpital Wojewódzki im. Jana Bożego w

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR X/75/15 RADY GMINY ADAMÓW. z dnia 17 grudnia 2015 r.

UCHWAŁA NR X/75/15 RADY GMINY ADAMÓW. z dnia 17 grudnia 2015 r. UCHWAŁA NR X/75/15 RADY GMINY ADAMÓW z dnia 17 grudnia 2015 r. w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii na 2016 rok Na

Bardziej szczegółowo

mgr Jarosława Belowska

mgr Jarosława Belowska mgr Jarosława Belowska BADANIA NAUKOWE W PRAKTYCE PIELĘGNIARSKIEJ - OCENA WPŁYWU KSZTAŁCENIA NA ODLEGŁOŚĆ NA WIEDZĘ I POSTAWY PIELĘGNIAREK WOBEC PRAKTYKI ZAWODOWEJ OPARTEJ NA DOWODACH NAUKOWYCH Streszczenie

Bardziej szczegółowo

EBM w farmakoterapii

EBM w farmakoterapii EBM w farmakoterapii Dr Przemysław Niewiński Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej AM we Wrocławiu Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej AM Wrocław EBM Evidence Based Medicine (EBM) "praktyka medyczna

Bardziej szczegółowo

Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT

Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Katarzyna Rutkowska Szpital Kliniczny Nr 1 w Zabrzu Wyniki leczenia (clinical outcome) śmiertelność (survival) sprawność funkcjonowania (functional outcome) jakość

Bardziej szczegółowo

STWARDNIENIE ROZSIANE - ZARZĄDZANIE CHOROBĄ

STWARDNIENIE ROZSIANE - ZARZĄDZANIE CHOROBĄ STWARDNIENIE ROZSIANE - ZARZĄDZANIE CHOROBĄ PROPOZYCJE ROZWIĄZAŃ PROBLEMÓW Warszawa, 26 kwietnia 2016 r. Projekt badawczy STWARDNIENIE ROZSIANE - ZARZĄDZANIE CHOROBĄ Projekt jest kontynuacją prac badawczych

Bardziej szczegółowo

your smear test results

your smear test results Wyniki badania cytologicznego your smear test results Informacje szczegółowe explained POLISH Twój ostatni wynik badania cytologicznego wykazał pewne nieprawidłowości. Niniejsza ulotka wyjaśnia, co oznacza

Bardziej szczegółowo

Czynniki ryzyka zaburzeń związanych z używaniem alkoholu u kobiet

Czynniki ryzyka zaburzeń związanych z używaniem alkoholu u kobiet Czynniki ryzyka zaburzeń związanych z używaniem alkoholu u kobiet Risk factors of alcohol use disorders in females Monika Olejniczak Wiadomości Psychiatryczne; 15(2): 76 85 Klinika Psychiatrii Dzieci i

Bardziej szczegółowo

Wydział Elektroniki Telekomunikacji i Informatyki

Wydział Elektroniki Telekomunikacji i Informatyki Projekt badawczy nr N N518 292740 pt.: Opracowanie adaptacyjnego algorytmu sterowania autorskim aparatem zapobiegającym powstawaniu epizodów bezdechu sennego realizowany jest we współpracy Katedry Systemów

Bardziej szczegółowo

dystrybucji serotypów powodujących zakażenia inwazyjne w poszczególnych grupach wiekowych zapadalność na IChP w poszczególnych grupach wiekowych

dystrybucji serotypów powodujących zakażenia inwazyjne w poszczególnych grupach wiekowych zapadalność na IChP w poszczególnych grupach wiekowych Warszawa, 15.06.2015 Rekomendacje Pediatrycznego Zespołu Ekspertów ds. Programu Szczepień Ochronnych (PZEdsPSO) dotyczące realizacji szczepień obowiązkowych, skoniugowaną szczepionką przeciwko pneumokokom;

Bardziej szczegółowo

Aneks III Zmiany Charakterystyki Produktu Leczniczego i ulotki dołączonej do opakowania

Aneks III Zmiany Charakterystyki Produktu Leczniczego i ulotki dołączonej do opakowania Aneks III Zmiany Charakterystyki Produktu Leczniczego i ulotki dołączonej do opakowania Uwaga: Poniższe zmiany należy dodać do ważnej Charakterystyki Produktu Leczniczego, oznakowania i ulotki dla pacjenta,

Bardziej szczegółowo

AMULET BROSZURA DLA PERSONELU MEDYCZNEGO

AMULET BROSZURA DLA PERSONELU MEDYCZNEGO Projekt AMULET: Nowy model opieki medycznej z wykorzystaniem nowoczesnych metod nieinwazyjnej oceny klinicznej i telemedycyny u chorych z niewydolnością serca jest realizowany przez Konsorcjum Naukowe,

Bardziej szczegółowo

Spis treści VII. Przedmowa... Wykaz skrótów...

Spis treści VII. Przedmowa... Wykaz skrótów... Przedmowa Wykaz skrótów V XIII Rozdział 1 Pojęcie i podstawy prawne szczególnych świadczeń zdrowotnych 1 11 Uwagi wstępne 2 12 Pojęcie świadczenia zdrowotnego w rozumieniu art 2 ust 1 pkt 10 DziałLeczU

Bardziej szczegółowo

Źródło: Alcohol Alert, nr: 69, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism.

Źródło: Alcohol Alert, nr: 69, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. tłum. Magdalena Wasińska Rok: 2006 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: Źródło: Alcohol Alert, nr: 69, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov Badania w obrębie usług

Bardziej szczegółowo

Zjazd I sesja wyjazdowa trening interpersonalny 57 h. Zjazd II sesja wyjazdowa trening intrapsychiczny 58 h

Zjazd I sesja wyjazdowa trening interpersonalny 57 h. Zjazd II sesja wyjazdowa trening intrapsychiczny 58 h S t r o n a 1 Studiium Psychoterapiiii Uzalleżniień Harmonogram szkolleniia edycjja 2013/2014 II SEMESTR Zjazd I sesja wyjazdowa trening interpersonalny 57 h Zjazd II sesja wyjazdowa trening intrapsychiczny

Bardziej szczegółowo

"6-10-14 dla Zdrowia program prewencji i wczesnego wykrywania chorób cywilizacyjnych u dzieci i młodzieży. Założenia, efekty, sukcesy

6-10-14 dla Zdrowia program prewencji i wczesnego wykrywania chorób cywilizacyjnych u dzieci i młodzieży. Założenia, efekty, sukcesy "6-10-14 dla Zdrowia program prewencji i wczesnego wykrywania chorób cywilizacyjnych u dzieci i młodzieży Założenia, efekty, sukcesy W stosunku do rówieśnika z prawidłową masą ciała dziecko otyłe w wieku

Bardziej szczegółowo

Wytyczne ACCF/AHA 2010: Ocena ryzyka sercowo-naczyniowego u bezobjawowych dorosłych

Wytyczne ACCF/AHA 2010: Ocena ryzyka sercowo-naczyniowego u bezobjawowych dorosłych Wytyczne ACCF/AHA 2010: Ocena ryzyka sercowo-naczyniowego u bezobjawowych dorosłych Jednym z pierwszych i podstawowych zadań lekarza jest prawidłowa i rzetelna ocena ryzyka oraz rokowania pacjenta. Ma

Bardziej szczegółowo

Podejście do koordynacji opieki w LUX MED

Podejście do koordynacji opieki w LUX MED Podejście do koordynacji opieki w LUX MED Andrzej Osuch Dyrektor ds. Transformacji Biznesowej Forum Innowacyjna Ochrona Zdrowia Warszawa, 21-22 kwietnia 2016 r. Agenda (Wciąż) uciążliwa terminologia koordynacji

Bardziej szczegółowo

Aneks IV. Wnioski naukowe

Aneks IV. Wnioski naukowe Aneks IV Wnioski naukowe 1 Wnioski naukowe Od czasu dopuszczenia produktu Esmya do obrotu zgłoszono cztery przypadki poważnego uszkodzenia wątroby prowadzącego do transplantacji wątroby. Ponadto zgłoszono

Bardziej szczegółowo

Oferta szkoleń. Komisje ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. lat na rynku. 100% pytanych Klientów poleca nasze usługi

Oferta szkoleń. Komisje ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. lat na rynku. 100% pytanych Klientów poleca nasze usługi 9+ lat na rynku 100% pytanych Klientów poleca nasze usługi 6000+ godzin przeprowadzonych szkoleń oraz warsztatów Oferta szkoleń Komisje ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 150+ Instytucji skorzystało

Bardziej szczegółowo

Rozpoznawanie problemów alkoholowych u osób w wieku powyżej 65 lat

Rozpoznawanie problemów alkoholowych u osób w wieku powyżej 65 lat Gerontologia Polska PRACA POGLĄDOWA tom 14, nr 4, 172 178 ISSN 1425 4956 Małgorzata Suwała, Andrzej Gerstenkorn Katedra Medycyny Społecznej i Zapobiegawczej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Rozpoznawanie

Bardziej szczegółowo

Rola współpracy między lekarzem a pacjentem jaskrowym Anna Kamińska

Rola współpracy między lekarzem a pacjentem jaskrowym Anna Kamińska Rola współpracy między lekarzem a pacjentem jaskrowym Anna Kamińska Katedra i Klinika Okulistyki, II WL, Warszawski Uniwersytet Medyczny Kierownik Kliniki: Profesor Jacek P. Szaflik Epidemiologia jaskry

Bardziej szczegółowo

Badania obserwacyjne w ocenie bezpieczeństwa leków This gentle murmur it could be stings of remorse

Badania obserwacyjne w ocenie bezpieczeństwa leków This gentle murmur it could be stings of remorse Badania obserwacyjne w ocenie bezpieczeństwa leków This gentle murmur it could be stings of remorse Magdalena Władysiuk 1. Pharmacovigilance: Co to jest pharmacovigilance? Podstawowe założenia systemu

Bardziej szczegółowo

Źródło: Alcohol Alert, nr 59, 2004, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism.

Źródło: Alcohol Alert, nr 59, 2004, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. tłum. Anna Nowosielska Rok: 2004 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: Źródło: Alcohol Alert, nr 59, 2004, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov Prawie 50% nastolatków

Bardziej szczegółowo

GMINNYM PROGRAMEM PRZECIWDZIAŁANIA UZALEŻNIENIOM

GMINNYM PROGRAMEM PRZECIWDZIAŁANIA UZALEŻNIENIOM Załącznik do uchwały nr.../2012 Rady Miejskiej w Przemyślu z dnia... 2012r. GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI i ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH oraz PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII zwanym w dalszej części GMINNYM

Bardziej szczegółowo

Polish version: Your guide to diabetic retinopathy screening. Twój przewodnik po badaniu na obecność retinopatii cukrzycowej

Polish version: Your guide to diabetic retinopathy screening. Twój przewodnik po badaniu na obecność retinopatii cukrzycowej Polish version: Your guide to diabetic retinopathy screening Twój przewodnik po badaniu na obecność retinopatii cukrzycowej Co to jest retinopatia cukrzycowa? Jest to choroba spowodowana cukrzycowymi zmianami

Bardziej szczegółowo

RAK PIERSI JAKO WYZWANIE ZDROWIA PUBLICZNEGO

RAK PIERSI JAKO WYZWANIE ZDROWIA PUBLICZNEGO mgr Paweł Koczkodaj RAK PIERSI JAKO WYZWANIE ZDROWIA PUBLICZNEGO. EPIDEMIOLOGIA CHOROBY ORAZ PROFILAKTYKA CZYNNIKÓW RYZYKA WŚRÓD KOBIET W WIEKU OKOŁOMENOPAUZALNYM I POMENOPAUZALNYM Wstęp Zarówno na świecie,

Bardziej szczegółowo

Pierwsze w Europie certyfikowane szkolenie z testu przesiewowego STAT

Pierwsze w Europie certyfikowane szkolenie z testu przesiewowego STAT Pierwsze w Europie certyfikowane szkolenie z testu przesiewowego STAT Screening Tool for Autism in Toddlers and Young Children 25 / 26 kwietnia 2015 r., Warszawa STAT to narzędzie przesiewowe drugiego

Bardziej szczegółowo

NOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA. Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r.

NOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA. Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r. NOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r. Najczęstsza postać raka trzustki Gruczolakorak przewodowy trzustki to najczęstsza

Bardziej szczegółowo

Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży w 2009 i 2012 roku Przedstawione poniżej wyniki badań opracowano na podstawie: Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży. Ekspertyza oparta na wynikach ogólnopolskich badań

Bardziej szczegółowo

Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży w 2009 i 2012 roku

Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży w 2009 i 2012 roku Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży w 2009 i 2012 roku Przedstawione poniżej wyniki badań opracowano na podstawie: Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży. Ekspertyza oparta na wynikach ogólnopolskich badań

Bardziej szczegółowo