Reuters Serwis Polski
|
|
- Roman Sowiński
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 I wtedy Bóg rzekł: Niechaj się stanie światłość. I stała się światłość Księga Rodzaju 1, 3. Our business is the business of information fragment z misji Reutera. Pierwsze spotkanie robocze Wczesną wiosną 2002 roku, kierownictwo warszawskiego biura firmy Reuters zastanawiało się nad moŝliwością podniesienia wartości standardowego produktu Reuters w Polsce Reuters Serwis Polski (RSP), poprzez dodanie modułu z danymi z rynków energetycznych. Studenci Programu CEMS 1 : Veronika Nagy z BUESPA (Węgry), Matthias Knoll z Uniwersytetu w Köln (Niemcy) oraz Dorota Mańk, Joanna Młynarczyk i Marcin Chuta z SGH (Polska) zostali wybrani do prowadzenia projektu doradczego pod nadzorem Kamili Bondar z Reuters. 18 kwietnia 2002 roku spotkali się w warszawskim biurze Reutera i zaczęli od określenia problemu i dyskusji nad sposobem podejścia do projektu. Reuters Ltd. ZałoŜyciel firmy Reuters, Paul Julius Reuter, stworzył firmę poświęconą dostarczaniu informacji przy wykorzystaniu najnowszej dostępnej technologii. W 1850 roku taką technologią była grupa 45 gołębi, które przenosiły informacje i ceny giełdowe pomiędzy Brukselą a Niemcami w ciągu 2 godzin, wyprzedzając tym samym kolej o 6 godzin. Niewiele później zaczął wykorzystywać potencjał kabli telegraficznych i w kolejnych latach Reuters utrzymywał prowadzenie w wykorzystaniu technologii informacyjnych. W 2002 roku technologie Reutera umoŝliwiały jego silnej bazie klientów dostęp do informacji i bieŝących notowań ponad instrumentów finansowych, łącznie z akcjami, obligacjami i instrumentami pochodnymi z 244 giełd i rynków. Ceny rynkowe, wiadomości i dane były uaktualniane około razy na sekundę i dostarczane bez przerwy. Firma dostarczała równieŝ informacji historycznych o ponad firm. Dodatkowo dziennie publikowano wiadomości, z których część pochodziła z innych niŝ Reuters źródeł, oraz ponad 8 milionów słów w 26 językach. Reuters dostarczał technologii, która pomagała jego klientom w przetwarzaniu informacji finansowych w ich organizacjach. Informacje te z kolei umoŝliwiły im lepszą obsługę własnych klientów, osiągnięcie wyŝszej efektywności oraz oszczędności w kosztach. Reuters był liderem w dostarczaniu wiadomości, informacji finansowych i technicznych rozwiązań dla światowych instytucji finansowych, biznesowych oraz dla mediów. Siła Reutera tkwiła w jego wyjątkowej zdolności do oferowania klientom na całym świecie kombinacji treści, technologii oraz 1 Więcej informacji o Programie CEMS (Community of European Management Schools) moŝna znaleźć w Przypadek biznesowy przygotowano do VII edycji konkursu Przedsiębiorczość i Zarządzanie, organizowanego przez Fundację Edukacyjną Przedsiębiorczości, na podstawie projektu programu CEMS przeprowadzonego w Reuters Polska przez Veronikę Nagy z BUESPA (Węgry), Mathiasa Knolla z Universität zu Köln (Niemcy), oraz Dorotę Mańk, Joannę Mlynarczyk i Marcina Chutę z SGH (Polska), we współpracy z Kamilą Bondar i Arturem Okurowskim z Reutera, pod kierunkiem Mariana Moszoro. Niektóre dane zostały zmienione. Ma słuŝyć jako materiał dydaktyczny do dyskusji; jego celem nie jest ocena efektywności prowadzonych przez firmę działań. Marian Moszoro: mmoszoro@gmail.com. śadna część niniejszego dokumentu nie moŝe być kopiowana bez zgody autora. Ostatnie wydanie:
2 dostępu do danych. Jego oferty zawierały: dane finansowe w czasie rzeczywistym; moŝliwości dokonywania transakcji; narzędzia analityczne i do zarządzania ryzykiem i zarządzania transakcjami; zbiorowe dane o inwestycjach; historyczne bazy danych; oraz teksty, wykresy, video i zdjęcia dla firm medialnych na całym świecie. Pomimo tego, Ŝe Reuters był powszechnie znany jako agencja informacyjna około 93% jego przychodów pochodziło z usług finansowych. Reuters Serwis Polski Najstarsze wzmianki o Polsce w archiwach Reutera w Londynie sięgają roku 1852 i dotyczą transakcji w handlu zboŝem. Pierwsza relacja dla gazet pochodząca z Warszawy jest datowana na marzec 1861 roku i opisuje antyrosyjskie zamieszki spowodowane obchodami 30 rocznicy jednej z waŝniejszych bitew Powstania Listopadowego bitwy pod Olszynką Grochowską. Pierwszym oficjalnym agentem Reutera w Warszawie został niejaki S. Barszczewski, który pełnił tę funkcję od roku 1905 do W 2002 roku Reuters Polska był dobrze znanym i pewnym źródłem informacji w Polsce. Oferował kompleksowe usługi informacyjne, dotyczące finansów, mediów oraz związane z rynkami towarowymi, poprzez róŝnorodne produkty i kanały dystrybucji. Produkt Reuters 3000Xtra był najnowszym i najbardziej rozwiniętym pakietem informacji finansowych, jaki oferował Reuters. Składał się z dwóch platform: Reuters Kobra i Reuters PowerPlus Pro. System ten pozwalał na pełny dostęp do zintegrowanych baz danych oraz zawierał gotowe narzędzia do analizy, wyliczeń i prezentacji danych. Informacje wysyłane były przez satelitę oraz specjalne łącze kablowe. Załącznik 1 przedstawia okno Kobry. RSP, najpopularniejszy produkt Reutera sprzedawany w Polsce, był podzielony na trzy moduły: Rynek Kapitałowy umoŝliwiał zarówno bieŝący dostęp do notowań na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych i Centralnej Tabeli Ofert, jak równieŝ do 11 najwaŝniejszych światowych i regionalnych giełd. Zawierał takŝe najwaŝniejsze indeksy giełdowe oraz analizy fundamentalne kaŝdej notowanej polskiej firmy; Rynek PienięŜny dostarczał nie tylko informacji dotyczących bieŝących kursów walut, obligacji oraz notowań metali szlachetnych, ale równieŝ kursy WIBID/WIBOR i stopy procentowe depozytów w Polsce i na świecie; Rynek Towarowy dostarczał notowania kontraktów na Warszawskiej Giełdzie Towarowej, terminowe i natychmiastowe notowania metali, ziaren, kawy i innych produktów. Moduły te mogły być subskrybowane razem lub niezaleŝnie od siebie np.: Rynek Kapitałowy + Rynek PienięŜny (Załącznik 2 zawiera miesięczne subskrypcje róŝnych modułów RSP). KaŜdy z modułów zawierał wiadomości aktualne wiadomości, komentarze, analizy rynkowe i opinie specjalistów zarówno w języku polskim jak i angielskim. KaŜdy zawierał równieŝ Biuletyn Ekonomiczny prognozy ekonomiczne przygotowane przez największe instytucje finansowe działające w Polsce dla kluczowych polskich instrumentów na rynkach kapitałowych i pienięŝnych. Dane RSP transmitowano poprzez platformę Cyfra+. System ten składał się ze zwykłej anteny lub łącza kablowego oraz specjalnego dekodera podłączonego do terminala, którym mógł być zwykły PC. Rozwiązanie to zagwarantowało Reuterowi zarówno niezawodną transmisję danych, jak równieŝ zasięg na terenie całej Polski. Reuters zapewniał równieŝ inne usługi przez Internet, takie jak Reuters Market Monitor (RMM) serwis informacyjny, który umoŝliwiał dostęp do szerokiego spektrum informacji od kapitałowych i pienięŝnych po rynki towarowe. Produkt ten był oferowany klientom na całym świecie. 2
3 Polskie sektory energetyki interesujące dla Reuters Polska Cechy, które powinien posiadać sektor energetyczny, aby stworzyć moŝliwość zaoferowania usług RSP to: wolny rynek, liczni gracze, zmienne ceny oraz moŝliwość arbitraŝu. W 2002 roku niektóre z tych cech posiadały jedynie sektory energii elektrycznej i paliwowy. Zespół szybko doszedł do wniosku, Ŝe musi skoncentrować się głównie na sektorze elektrycznym. Wydawało się, Ŝe istnieje popyt na informacje dotyczące bieŝących cen paliw na polskich stacjach benzynowych, jak równieŝ popyt na otrzymywanie codziennych informacji o ilości importowanego LPG 2 i innych produktów ropopochodnych, zwłaszcza zza wschodniej granicy. Jednak koszty zbierania informacji z całej Polski przewyŝszałyby znacznie moŝliwe do osiągnięcia przychody, poza tym inne firmy juŝ wykorzystywały tę niszę. Sektory węglowy i gazowy były regulowane przez rząd. Firmy działające w obu tych sektorach były własnością skarbu państwa, a ceny regulowane były przez Urząd Regulacji Energetyki 3. PoniewaŜ nie istniał prawdziwie wolny rynek, nie było Ŝadnych gwałtownych wahań cen oraz moŝliwości arbitraŝu, popyt na informacje o rynku węglowym był bardzo niski. To samo odnosiło się do sektora gazowego pomimo, iŝ wprowadzono liberalizację pewnych przepisów Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo (PGNiG) przez lata pozostawało jedynym uczestnikiem tego rynku. Skutkiem tego był brak popytu na RSP. Ewolucja rynku energetycznego w Polsce Dzięki zainstalowanej mocy elektrycznej ponad 30 mln kilowatów (kw) w 2000 roku oraz produkcji 144 mld kilowatogodzin (kwh) (zob. Załącznik 3, 4 i 5 z opisem produkcji i zuŝycia energii w Polsce) polski sektor wytwarzania energii był największy w środkowej i wschodniej Europie. Większość polskiej energii elektrycznej pochodziła z elektrowni spalających węgiel, które wykorzystywały przestarzałe technologie. Polski rząd spodziewał się 50% wzrostu popytu na energię elektryczną do roku Polska wytwarzała więcej energii niŝ mogła jej zuŝyć, dlatego teŝ eksportowała nadwyŝki do sąsiednich krajów. Polenergia została utworzona przez Polskie Sieci Energetyczne (PSE), niemieckiego dystrybutora PreussenElektra AG (własność eon u) i Kulczyk Holding, aby sprzedawać energię elektryczną, w tym takŝe energię pochodzącą z Rosji, na rynki Zachodnio-europejskie. Polska energia elektryczna była wytwarzana przez grupę niezaleŝnych producentów energii, którzy odsprzedawali ją państwowej sieci operacyjnej PSE SA, jak równieŝ przez samo PSE. Istniało wtedy 17 elektrowni i 19 elektrociepłowni. PSE dostarczał energii 33 dystrybutorom, z których Grupa G8 była największym. Miała równieŝ miejsce konsolidacja kilku producentów, z których najwaŝniejszym był Polski Koncern Energetyczny (PKE). Jego całkowita moc produkcyjna wynosiła MW. PKE składał się z 7 elektrowni (Blachownia, Łaziska, Halemba, Łagisza, Jaworzno III, Siersza). Spodziewano się, Ŝe po otwarciu rynków tylko skonsolidowani producenci będą w stanie konkurować z zachodnimi firmami. Pozycja Polski jako kandydata do Unii Europejskiej sprawiła, iŝ cele dotyczące efektywności i ochrony środowiska stały się jeszcze waŝniejsze. W listopadzie 1998 Polska zobowiązała się do dostosowania w ciągu 4 lat przepisów dotyczących rynków energetycznych do standardów unijnych. Odnowienie tego sektora do roku 2010 miało kosztować 15 mld USD. Dlatego teŝ, istniało duŝe zapotrzebowanie na inwestycje w polski przemysł energetyczny. Międzynarodowe instytucje finansowe, a szczególnie Bank Światowy i Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, zostały zaangaŝowane w finansowanie i udział w projektach, począwszy od budowy nowych, nie wymagających uŝycia węgla urządzeń, skończywszy na zaopatrzeniu w nowe technologie przestarzałych elektrowni. 2 Liquid Petroleum Gas. 3 Strona internetowa instytucji to: 3
4 Liberalizacja rynku energetycznego Podstawowym warunkiem istnienia wolnego rynku energetycznego jest wolny handel energią pomiędzy producentami a uŝytkownikami. Oprócz samej energii towarem na rynku energetycznym jest równieŝ przesyłanie energii od jej producenta do konsumenta. Zakłada się, Ŝe sektor energetyczny będzie całkowicie zliberalizowany, gdy kaŝdy z jego uczestników będzie miał takie same i równe prawo do uŝywania sieci energetycznej. Podstawową zasadą konkurencyjności rynku jest prawo wyboru dostawcy energii. Zasada ta zwana jest dostępem stron trzecich TPA (Third Party Access). Teoretycznie TPA oznacza, iŝ kaŝdy, kto nie będzie dostatecznie zadowolony z usług jednej firmy energetycznej ma prawo wyboru innego dostawcy energii. Właściciel sieci dostarczającej energię elektryczną w danym regionie jest zobowiązany udzielić dostępu do sieci innemu dostawcy (za pewną opłatę). Oprócz tego Polskie Sieci Energetyczne mają stworzyć linie wysokiego napięcia dostępne dla innych firm energetycznych. Podstawowe zasady funkcjonowania rynku energetycznego w Polsce były zawarte w ustawie o energetyce i innych przepisach wykonawczych 4. Ustalono ramy konkurencyjności w podsektorach wytwarzania i dostawy, oraz nadzór Urzędu Regulacji Energetyki nad transmisją i dystrybucją. Przedstawiono równieŝ rozkład otwarcia rynku dla klientów, którzy mają prawo wyboru dostawcy (zob. Załącznik 6 z kalendarzem otwarcia rynku i liczbą klientów upowaŝniona do TPA oraz Załącznik 7 z poziomem liberalizacji rynku). Formy handlu energią Ustawa o energetyce nie zawierała Ŝadnych szczególnych ograniczeń dotyczących rozwoju poszczególnych form handlu energią. Oznaczało to, Ŝe energia mogła być sprzedawana w róŝnych formach chyba, Ŝe zostały naruszone regulacje. Według form handlu energią polski rynek energetyczny podzielony był na trzy typy rynków: 1) Rynek Kontraktowy, 2) Giełda Energii oraz 3) Rynek Bilansujący. Załącznik 8 pokazuje schemat struktury rynku energetycznego. Rynek kontraktowy Na rynku kontraktowym handlowano energią na podstawie kontraktów zawartych pomiędzy producentami energii, operatorami sieciowymi, handlowcami energii a konsumentami energii. W 2002 roku długoterminowe kontrakty zawarte pomiędzy PSE a elektrowniami wyniosły około 70% krajowego popytu na energie. Około 28% stanowiły obustronne kontrakty pomiędzy elektrowniami a końcowymi konsumentami. W konsekwencji tylko pewna część energii mogła być przedmiotem handlu na wolnych rynkach (zob. Załącznik 9). Lekarstwem na to, mogła być zmiana długoterminowych kontraktów na kontrakty finansowe oraz wprowadzenie Systemu Opłat Kompensacyjnych (SOK) Rynek Bilansujący Rynek Bilansujący był rynkiem, który zamykał bilans energii elektrycznej na tle całego systemu energetycznego. UmoŜliwiał firmom nabywanie dodatkowych ilości energii, która nie miała pokrycia w juŝ zawartych kontraktach (na rynku kontraktowym i giełdowym), a była niezbędna do wyrównania narodowego systemu energetycznego. Dlatego teŝ Rynek Bilansujący wyrównywał róŝnice pomiędzy kontraktami zawartymi na rynku kontraktowym i giełdowym a rzeczywistym popytem na elektryczność. Podstawową jednostką handlową na wszystkich rynkach była jedna megawattogodzina (MWh). 1 września 2001 roku godzinny rynek bilansujący wszedł w Ŝycie (zob. Załącznik 10). 4 Dz. U. z 1997 r. Nr 54, poz. 348 i Nr 158, poz. 1042, z 1998 r. Nr 94, poz. 594, Nr 106, poz. 668 i Nr 162, poz. 1126, z 1999 r. Nr 88, poz. 980, Nr 91, poz i Nr 110, poz. 1255, z 2000 r. Nr 43, poz. 489, Nr 48, poz. 555 i Nr 103, poz. 1099, z 2001 r. Nr 154, poz i 1802 oraz z 2002 Nr 74, poz. 676 dostępne na stronach URE. 4
5 Giełda Energii Na Giełdzie Energii handlowano nią na podstawie kontraktów. Uczestnictwo w rynku nie było obowiązkowe. Rozwinięty rynek powinien gwarantować jego uczestnikom następujące zalety: otwarte i zrozumiałe reguły handlu, eliminacja ryzyka, gdyŝ nabywcy muszą zapewnić gwarancje, ceny rynkowe elektryczności, które będą punktem odniesienia dla wszystkich innych typów umów zawartych na rynku hurtowym, oraz zredukowane koszty negocjacji dzięki automatyzacji procesu selekcji zamówień. Giełda Energii działała od 12 czerwca 2000 roku, a jej obroty były wciąŝ nieznaczące. W roku 2001 osiągnęły poziom około 3% wyprodukowanej energii, lecz później spadły do poziomu 0,5%. Do kwietnia 2002 roku był to tylko rynek natychmiastowy (energia była kupowana dzień wcześniej), ale planowano, Ŝe będzie to rynek głównie dla kontraktów terminowych. W 2002 roku tylko firmy energetyczne (w liczbie 40) mogły dokonywać transakcji na Giełdzie, lecz w przyszłości planowano umoŝliwienie uczestniczenia instytucjom finansowym oraz traderom handlowcom energii. Uruchomienie rynku futures przewidywane było na styczeń 2002 roku. Termin jednak został przesunięty na 15 lipca 2002, ale mógł ulec dalszym zmianom. Główną przeszkodą funkcjonowania rynku terminowego był bardzo niski stopień dokonywanych transakcji na rynku natychmiastowym. Wiarygodne ceny z rynku natychmiastowego (spot, czyli jeden dzień do przodu) były potrzebne jako odniesienie dla kontraktów terminowych futures (przykładowe notowania rynku natychmiastowego na dzień do przodu na Giełdzie Energii przedstawia Załącznik 11). Bariery rozwoju Giełdy Energii Istniało kilka problemów związanych z wdraŝaniem zasady TPA. Aby Giełda Energii i Rynek Bilansujący mogły funkcjonować poprawnie, zasada TPA powinna być całkowicie wdroŝona. Pomimo juŝ istniejących ram prawnych, w 2000 roku tylko kilka firm skorzystało z TPA podpisując 17 umów, które opiewały zaledwie na 2% całkowitych obrotów energią. W 2002 roku 2/3 nabywców energii chciało skorzystać z zasady TPA. Jako główną przyczynę złego wdroŝenia zasady TPA eksperci wskazali długoterminowe umowy, biurokrację, źle dostosowane prawo oraz taryfy cenowe. Kontrakty długoterminowe zmuszały PSE do zakupu energii po wyŝszych cenach niŝ ceny rynkowe. Te z kolei powstrzymywały wdroŝenie reguły TPA i powodowały odsunięcie na dalszy plan Giełdy Energii. Próby zmiany istniejących kontraktów w kontrakty finansowe przy uŝyciu Systemu Opłat Kompensacyjnych nie powiodły się, głównie przez silne lobby sektora produkcyjnego. Firmy zmuszone byłyby do konkurowania ze sobą, a niektóre musiałyby się przekształcić i znacznie zredukować zatrudnienie. Źle zaprojektowany Rynek Bilansujący konkurował bezpośrednio z Giełdą Energii redukując wielkość obrotów handlowych dokonywanych na nim. Eksperci zgadzali się, Ŝe zasady rządzące Rynkiem Bilansującym powinny być zmienione. Zmiany zaplanowano na trzeci kwartał 2002 roku, lecz wyników nie spodziewano się wcześniej niŝ przed rokiem Potencjalni klienci modułu energetycznego Po dokonaniu analizy rynku, członkowie zespołu prowadzili burzę mózgów o potencjalnych klientach. Ustalili, Ŝe liczba i profil klientów będą zaleŝne od projektu produktu oferowanego przez Reutera zawierającego informacje na temat rynków energetycznych. Z drugiej jednak strony, sam produkt będzie zaleŝny od segmentów klientów, do których miał być on adresowany. 5 Agnieszka Szostek, Power Exchange Press Referent. Wywiad przeprowadzony 11czerwca 2002 r. 5
6 Pomimo tego, iŝ wcześniej zdecydowano się na wzięcie pod uwagę tylko sektora elektrycznego, uwaŝano, Ŝe jeŝeli w grę wchodzą potencjalni klienci, to trzeba równieŝ brać pod uwagę firmy z innych sektorów. Członkowie zespołu wyróŝnili kilka kategorii firm jako potencjalnych klientów, które nie wykluczały się nawzajem. Dlatego teŝ mogły być członkiem więcej niŝ jednej grupy. Pomimo tego, schemat ten pomógł opisać i zdefiniować potencjalne segmenty rynku. Aktualni klienci Reutera w Polsce (RSP, Energia 2000 i inne produkty) W tym czasie RSP posiadał 1300 klientów. Większość z nich były to firmy finansowe korzystające z modułów rynku kapitałowego lub pienięŝnego. Było natomiast tylko 56 klientów modułu rynku towarowego 6. Zespół załoŝył, iŝ dzięki temu, Ŝe firmy te znały Reutera i jego produkty, były zaznajomione z przydatnością tego systemu i miały dekoder, będzie im łatwiej pokonać przeszkody (zarówno mentalne, jak i techniczne czy finansowe) i zostać klientami nowego modułu. Firmy finansowe i spekulanci Większość z nich była juŝ klientami modułów rynków kapitałowego i pienięŝnego. W niedalekiej przyszłości Giełda Energii zamierzała wprowadzić na rynek handel kontraktami terminowymi (futures). JeŜeli rozmiar rynku się zwiększy w przyszłości, a liczba uczestników wzrośnie, będzie to równieŝ odpowiednie środowisko dla firm spoza bezpośredniego sektora energetycznego, np. dla spekulantów. Na zachodnich rynkach energetycznych firmy finansowe i spekulanci są odpowiedzialni za duŝy udział w obrotach na giełdach energii. Fabryki przemysłowe, które były na tyle duŝe by wybierać dostawców energii Na polskim rynku było 600 firm, które były na tyle duŝe, by móc swobodnie wybierać sobie dostawców energii dzięki zasadom TPA. Pomimo tego, tylko firmy o naprawdę wysokim popycie na energię były zainteresowane tym przywilejem, poniewaŝ tylko one miały moŝliwość zamortyzowania kosztów modułu poprzez oszczędności na energii. Mogły to być: huty, fabryki chemiczne, cementownie i duŝe fabryki przemysłowe. Firmy działające wewnątrz sektora energetycznego 1. Międzynarodowi gracze. Wszystkie międzynarodowe firmy energetyczne działające w Polsce takie jak Vattenfalls (Szwecja), eon (Niemcy), RWE (Niemcy), Electricite de France (Francja) i jej niemiecka firma zaleŝna Energie Baden-Wurttenberg EnBw były klientami Platt s lub podobnych wyszukanych platform. Z przyczyn technicznych RSP Rynek Towarowy mógł być tylko otrzymywany w Polsce, a nie w innych krajach, dlatego teŝ tylko polskie filie tych firm mogły być potencjalnymi klientami. Matthias rozmawiał z polskimi filiami dwóch firm, E.ON oraz EnRW: obie wykazały duŝe zainteresowanie bieŝącymi cenami energii w Polsce oraz informacjami dotyczącymi polskiego rynku. 2. Elektrownie. Ze względu na rodzaj działalności stanowiły grupę najbardziej prawdopodobnych klientów. W 2002 roku w Polsce działało 36 elektrowni i elektrociepłowni. Większość, jeŝeli nie wszystkie, były handlowcami na Giełdzie Energii. Bełchatów stworzył nawet własny rynek na energię w Internecie. Niektóre firmy juŝ posiadały bardziej wyszukane platformy dotyczące informacji na temat energetyki (Platt s, Kobra 3000), więc otrzymywały przez nie informacje o Polsce. Nadal jednak zespół uwaŝał, Ŝe istnieje popyt na moduł RSP na niŝszych szczeblach zarządzania, poniewaŝ cena za ten moduł byłaby znacznie niŝsza niŝ ceny bardziej zaawansowanych platform energetycznych. Fakt ten dotyczył równieŝ pozostałych grup firm. 3. Dystrybutorzy energii. W Polsce było 33 dystrybutorów energii. Jeden z nich został sprzedany szwedzkiemu inwestorowi Vattenfalls. Rząd planował dalszą prywatyzacje dystrybutorów. Jednym z planów rządu było połączenie ich w większe jednostki. Tak samo jak elektrownie 6 Według informacji Kamili Bondar, Sales Executive. 6
7 dystrybutorzy byli kolejną grupą najbardziej prawdopodobnych kandydatów do nabycia produktu. Pomimo to, Ŝe pokrywali większość popytu przez obustronne kontrakty, potrzebowali Giełdy Energii lub Rynku Bilansującego, aby zabezpieczyć ich popyt na energię w godzinach szczytu. 4. Handlowcy energią. Trudno było oszacować ich liczbę, poniewaŝ działalność ich była wciąŝ ograniczana przez rządowe przepisy. Liberalizacja spowodowałaby duŝy wzrost obrotów handlowanej energii, jak równieŝ liczbę handlowców na rynkach energetycznych. Ich istotnym zadaniem byłoby oferowanie zarządzania energią w duŝych firmach, które mogły swobodnie wybierać dostawcę energii. Do kwietnia 2002 roku było niewielu czystych handlowców (tzn. takich, którzy nie produkowali, ale tylko handlowali energią) działających na rynku. Przez to, Ŝe ich działalność oparta była na informacjach, rozpoznaniach rynku, stawali się prawdopodobnymi klientami. 5. Polskie Sieci Energetyczne była jedynym właścicielem sieci, posiadała więc monopol i kontrolowała znaczącą część rynku. PSE obsługiwały Rynek Bilansujący, który był konkurencyjny dla Giełdy Energii, i były równieŝ właścicielem kilku elektrowni. Były silnie powiązane z rządem i mogły naciskać na rząd w momencie, gdy w grę wchodziły decyzje przeciwne ich interesom. Konkurenci i substytuty modułu energetycznego RSP RSP zapewniał kompleksowe i historyczne dane, niezaleŝność dziennikarzy, 150 letnią tradycję, dobrą reputację, wiarygodne źródła i uŝycie statystycznych narzędzi. RSP wykorzystywał technologie satelitarne i kablowe. Jednak tylko duŝe korporacje mogły sobie pozwolić na zakup sprzętu potrzebnego do obsługi tego systemu oraz na płacenie comiesięcznych opłat. Mniejsze firmy znacznie częściej korzystały z tańszych źródeł danych dostępnych przez substytuty RSP takich jak Internet, gazety, magazyny i Telegazeta. Bloomberg, który uwaŝany jest za konkurenta Reuters 3000Xtra, nie oferował informacji dotyczących polskiego rynku energetycznego. Firmy, które dostarczały informacji na temat energetyki to: strona internetowa Centrum Informacyjnego Rynku Energetycznego (CIRE), strona internetowa Giełdy Energii, strona internetowa Polskiej Sieci Energetycznej (PSE), serwis Platt s, internetowa Platforma Obrotu Energią Elektryczną (POEE), Telegazeta oraz gazety takie jak Rzeczpospolita, Gazeta Wyborcza, Puls Biznesu i Parkiet. CIRE stworzone było przez NINUEL SA, Partnera na Rynku Energii Sp. z o.o. oraz Politechnikę Śląską. MoŜna było tam znaleźć podstawowe informacje dotyczące polskiej energii, gazu, rynków energii cieplnej, cen energii na Giełdzie Energii i Rynku Bilansującym jak równieŝ informacji dotyczących prywatyzacji polskich firm energetycznych,. Właścicielem CIRE była Agencja Rynku Energii SA (ARE), której z kolei właścicielami były główne polskie firmy energetyczne, gazowe i przemysłu cieplarnianego (PSE, PGNiG, elektrownie, dystrybutorzy energii, Ministerstwo Skarbu i inne). ARE przygotowywała zarówno statystyki analityczne, jak równieŝ badania programowe dotyczące polskiego sektora energetycznego. Dostęp do strony internetowej CIRE był bezpłatny. MoŜliwe było równieŝ otrzymywanie informacji przez . Giełda Energii nie mogła zarabiać na usługach informacyjnych, więc finansowo nie była zainteresowana dostarczaniem najlepszej jakości usług. Dostarczała dane do Reutera i była raczej zainteresowana porozumieniami barterowymi z Reuterem, gdzie w zamian za informacje z rynków energii zyskiwała dostęp do innych danych. Strona internetowa Giełdy Energii dostarczała dane dotyczące notowań na Giełdzie Energii oraz podstawowe dane na temat rynku energetycznego. MoŜliwy był równieŝ dostęp do danych historycznych. Nie było tam ani wiadomości ani artykułów. Strona internetowa Polskich Sieci Energetycznych udostępniała informacje o firmie, rynku energetycznym, cenach z Rynku Bilansującego, przepisach prawnych, danych historycznych oraz trochę danych statycznych. Platt s dostarczał bieŝących informacji dobrej jakości na temat paliw i produktów pochodnych. Skąpe natomiast były informacje dotyczące rynku energetycznego. Klienci mogli otrzymywać informacje przez terminal Reutera lub bezpośrednio od Platt s. JeŜeli klientów interesowały równieŝ 7
8 rynki kapitałowe i pienięŝne, taniej było skorzystać z Reutera. Natomiast jeŝeli interesowali się tylko rynkiem energetycznym, bardziej ekonomiczne było kupienie informacji od Platt s POEE była załoŝona przez elektrownie Bełchatów II sp. z o.o. w marcu 2001 roku. W platformie uczestniczyły 22 firmy dystrybutorskie, 5 producentów energii i 2 firmy handlowe. Uczestnicy platformy mogli umieszczać ogłoszenia i zawierać za jej pośrednictwem miesięczne umowy. Aby móc przesłać oferty, mieć dostęp do publikacji i informacji uczestnik musiał być zarejestrowany. POEE nie była niezaleŝnym źródłem informacji. Telegazeta dostarczała podstawowe dane dotyczące rynku energetycznego. Dostęp był darmowy poprzez TV. Źródło to nie było odpowiednie dla głównych graczy na rynku energetycznym, gdyŝ informacje były zbyt ogólne. Poza tym interface nie był zadowalający. Rzeczpospolita, Gazeta Wyborcza, Puls Biznesu, Parkiet oraz ich strony internetowe publikowały ceny z Giełdy Energii jak równieŝ wiadomości i artykuły dotyczące rynku energetycznego. Dostęp był tani i prosty. Dane historyczne były równieŝ dostępne. Źródła informacji były zróŝnicowane, tzn. pochodziły z agencji informacyjnych, Giełd Energii i PSE. Załącznik 12 pokazuje porównanie potencjalnego modułu rynku energetycznego Reutera i jego konkurentów. Oprócz krajowych konkurentów Bloomberg 7 mógł być uwaŝany za potencjalnego konkurenta Reutera. Dostarczał kompleksowych informacji dotyczących biznesu, łącznie z informacjami o rynku energetycznym na świecie. MoŜliwe było korzystanie ze statystycznych narzędzi, tabel i wykresów. Klienci musieli zapisać się, aby skorzystać z informacji. JednakŜe Bloomberg nie zamieszczał jeszcze informacji o polskim rynku energetycznym. Pomimo to, marka Bloomberg stała się coraz bardziej popularna w Polsce i moŝliwe było, Ŝe wprowadzi w przyszłości podobny produkt do RSP. Konkurenci RSP pokrywali większość zapotrzebowania na informacje dotyczące graczy na rynku energetycznym w Polsce. Największym konkurentem była strona internetowa CIRE, która była własnością głównych graczy rynku energetycznego, którzy tworzyli ją i korzystali z niej. Mimo to, nie dostarczała ona kompleksowych danych ani narzędzi statystycznych. Dodatkowo dane tak naprawdę nie były niezaleŝne. Oprócz RSP tylko Platt s i Bloomberg oferowali narzędzia statystyczne. RSP nie mógł konkurować cenowo, gdyŝ większość jego konkurentów dostarczała zadowalający klientów pakiet informacji bardzo tanio lub za darmo. Dlatego RSP mógł konkurować tylko przez oferowanie zróŝnicowanego produktu. Tworzenie produktu W ciągu następnych dni zespół zaczął omawiać kształt produktu. Stwierdzili, Ŝe podczas projektowania produktu muszą wziąć pod uwagę 4 aspekty: Ŝądania klientów, cenę, którą klienci skłonni byli zapłacić, dostęp do Ŝądanych danych oraz koszt dostępu do danych. Według opinii zespołu podczas wyboru danych, które moduł oferowałby, Reuters musi znaleźć pewien kompromis pomiędzy powyŝszymi wytycznymi, gdyŝ osiągnięcie tych czterech celów na raz nie byłoby moŝliwe. Oprócz tego Reuters powinien wziąć pod uwagę przyszły rozwój rynku, szczególnie uwzględniając otwarcie rynków, liberalizację i nową konkurencję w postaci zagranicznych firm działających w Polsce. Ostatecznie konkurenci Reutera odgrywali waŝną rolę: produkty Reutera musiały oferować wyraźną przewagę w porównaniu z istniejącymi produktami, z których większość była dostępna za darmo. W sektorze informacji nie ma produktu one-fits-all. Chcąc ustalić optymalny produkt zespół przeprowadził ankietę wśród kilku potencjalnych firm z róŝnych sektorów (Załącznik 13 zawiera listę firm które wzięły udział w ankiecie, a Załącznik 14 przykładowy kwestionariusz). 7 Zob. równieŝ 8
9 Opierając się na kwestionariuszu zespół doszedł do wniosku, Ŝe moduł energetyczny powinien zawierać: bieŝące ceny z Giełd Energii dla obecnych i przyszłych rynków, ceny z Rynku Bilansującego, ceny z zagranicznych rynków energii, ceny z zagranicznych Giełd Energii, informacje dotyczące podpisanych obustronnych umów, wiadomości z polskich i zagranicznych rynków, prognozę pogody, szeroką dostępność oraz komunikator internetowy. Produkt ten najbardziej odpowiadałby oczekiwaniom klientów. Nie znaczyło to jednak, Ŝe na rynku istniał duŝy popyt na tego typu produkt, gdyŝ firmy mogły juŝ do tej pory uzyskać prawie wszystkie informacje z innych źródeł za darmo. W wywiadach wiele firm zaznaczyło, iŝ są zadowoleni z obecnie dostępnych informacji w danym zakresie, szczególnie dzięki CIRE. Na stronie CIRE moŝna było znaleźć prawie wszystkie informacje, które zespół polecił załączyć w produkcie. Nic dziwnego, przecieŝ CIRE była załoŝona i finansowana przez firmy i organizacje z sektora energetycznego. To w ich rękach leŝał wybór danych, które CIRE dostarczał, dlatego teŝ mogli ukształtować CIRE według własnych potrzeb. Według opinii zespołu, informacje dotyczące rynku energetycznego powinny być włączone jako część modułu Rynek Towarowy. PoniewaŜ technicznie moŝliwe byłoby nabycie tylko jednej podsekcji kompleksowego modułu towarowego (towary lub energia), kaŝdy klient miałby dwie opcje. Nowy klient moŝe zdecydować, czy chciałby nabyć informacje dotyczące tylko energii, czy nabyć cały kompletny moduł towarowy. W 2002 roku było relatywnie mało klientów modułu towarowego (56), dlatego teŝ, chcąc przyciągnąć więcej klientów zespół postanowił rozwinąć strategię cenową. Klienci juŝ płacący za moduł towarowy i chcący otrzymać informacji o rynkach energetycznych, oprócz juŝ płaconych comiesięcznych składek w wysokości 204, miały teraz płacić dodatkowo tylko 8, przekazanych Giełdzie Energii. Tym sposobem mogli zdobywać informacje za znikomą cenę. Nowi klienci modułu automatycznie otrzymaliby uaktualniony moduł towarowy. Za wszystko razem mieli zapłacić ustaloną cenę plus 8 opłaty. Oznaczało to, Ŝe oni równieŝ mieli płacić miesięcznie 212. Klienci głównie zainteresowani rynkiem towarowym, byliby w stanie nabyć informacje o rynkach energetycznych po bardzo niskiej dodatkowej opłacie. To równieŝ miało w pewien sposób promować moduł towarowy. Aby zaoferować konkurencyjny towar klientom, którzy byli zainteresowani tylko rynkiem energetycznym, zespół postawił na strategię zróŝnicowanych cen. Polecił stworzenie szczuplejszego produktu po niŝszej cenie 132 plus 8 opłaty dla Giełdy Energii. Oczekiwany popyt na produkt Po stworzeniu produktu, zespół przystąpił do oszacowania moŝliwego popytu. Na podstawie opinii ekspertów, przeprowadzonych badań, liczby firm zaangaŝowanych w sektorze energetycznym w kaŝdym z jego podsegmentów w roku 2002, jak równieŝ na podstawie poziomu zadowolenia firm z obecnie dostępnych danych, zespół przewidział popyt na 19 jednostek w 2002 (Załącznik 15 przedstawia szczegółowe wyliczenia popytu). W oszacowaniu popytu do 2005 roku zespół przeanalizował sytuacje oparte na scenariuszu optymistycznym, pesymistycznym i realistycznym. Według scenariusza pesymistycznego nie miały nastąpić znaczące zmiany w stanie rynku. Wskutek tego taka sama ilość energii miała być przedmiotem handlu na wolnym rynku: 1 2%. 9
10 Szacując wielkość energii, jaka miałaby być przedmiotem handlu na wolnym rynku, według realistycznego i optymistycznego scenariusza, zespół skorzystał z doświadczenia zachodnioeuropejskich krajów jako punktu odniesienia. Np. w Holandii (APX) na wolnym rynku obecne było ok % popytu na energię; w Skandynawii było razem 200 firm zajmujących się energią na rynkach natychmiastowych i terminowych Giełdy Energii (Nordpool) pięć razy więcej niŝ w Polsce. Dopiero 10 lat po liberalizacji kraje te osiągnęły taki poziom rozwoju. Zespół załoŝył, zatem, Ŝe za około 10 lat 15 20% całkowitej energii moŝe być przedmiotem handlu na wolnych rynkach w Polsce, jak równieŝ liczba uczestników moŝe wzrosnąć do 200. Innymi słowy według realistycznego scenariusza oszacowano, Ŝe po 10 latach Polska miała osiągnąć stopień rozwoju krajów zachodnich w 2002 r. Trochę śmielej ocenił to optymistyczny scenariusz, który zakładał, Ŝe poziom ten miał zostać osiągnięty w ciągu 5 7 lat. WaŜąc szacunki te z prawdopodobieństwem spełnienia się tych scenariuszy (30% pesymistyczny, 50% realistyczny, 20% optymistyczny) zespół oszacował liczbę klientów modułu energii w 2005 roku na 61. Koszty Dostępność platformy RSP dostarczyła niezbędnej bazy potrzebnej do stworzenia dodatkowych informacji na temat rynku energetycznego. Reuters posiadał juŝ niezbędne do wprowadzenia nowego produktu sprzęt i oprogramowanie (tj. materiały redakcyjne, stacja robocza plus oprogramowanie Hermes, pełne wyposaŝenie stacji roboczej Coyote, informacyjne stacje robocze). Dlatego teŝ, fizyczna podstawa warta była juŝ zapewniona. Według pracowników Reutera, aby wprowadzić dane o rynku energetycznym sprzęt nie wymagał Ŝadnych nowych poprawek. Koszty marketingowe łącznie z broszurami i materiałami informacyjnymi opiewałyby na sumę rocznie. Klienci RSP musieli sprostać dwóm wyraźnie róŝnym składowym ogólnej ceny produktu, który chcieli nabyć. Z jednej strony istniał sprzęt (dekoder i instalacja satelitarna), w który musieli być zaopatrzeni, aby wykorzystać bieŝące dane w czasie rzeczywistym. Reuters musiał nabyć ten sprzęt przed sprzedaniem go swoim klientom po PLN + VAT 8, ale Reuters nie osiągał Ŝadnych zysków na tym sprzęcie, dlatego teŝ koszty instalacji nie wpływały na marŝę. Według jednej z osób odpowiedzialnych za sprzedaŝ w Reuterze 9 wprowadzenie informacji na temat energetyki i ulepszenia modułu towarowego niechybnie oznaczałyby, Ŝe musieliby być zatrudnieni nowi dziennikarze. Według oszacowań trzeba by było zatrudnić przynajmniej trzech nowych dziennikarzy, aby zaopatrzyć w informacje nowy kompleksowy moduł towarowy. Miesięczne wynagrodzenie dziennikarza, łącznie ze świadczeniami socjalnymi, wynosiło około Zespół załoŝył, Ŝe z trzech dziennikarzy jeden miał koncentrować się na rynku energetycznym, a pozostali pracować będą nad rynkiem towarowym. Zespół dodał teŝ do kosztów zatrudnienia dziennikarzy koszty administracyjne (tzn. opłaty za biuro i wyposaŝenie) w wysokości 20% wynagrodzenia z narzutami. Nie było faktycznych kosztów utrzymania RSP związanych z jego działaniem. Naprawy i zmiany były sporadyczne i nie wymagały znaczących środków. Dlatego tez, koszty te moŝna było całkowicie pominąć. Byłyby natomiast opłaty w wysokości 8 płacone miesięcznie przez kaŝdego klienta Reutera za korzystanie z bieŝących danych, pobierane przez Giełdę Energii. Nowi klienci, szczególnie na początku, potrzebowaliby porad i pomocy do przystosowywania się. Wynikające z tego koszty administracyjne średnio ok. 3 godzin miesięcznie na klienta musiały być równieŝ wliczone. 8 Pod koniec czerwca 2002 r. średni kurs euro w NBP wynosił 4,0091 PLN/EUR. 9 Tomasz Wejcman, Distribution Channel Sales Supervisor. 10
11 Przychylne nastawienie do działania 27 czerwca zespół zaprezentował swoje badania i konkluzje kierownictwu warszawskiego biura Reuters a. Veronika zaczęła od anegdoty: Ryszard Kapuściński w swojej ksiąŝce pt. Heban przedstawia sytuację, w której typowy obcokrajowiec w Afryce pyta, kiedy rozpocznie się zgromadzenie. Odpowiedź będzie To oczywiste: gdy przybędą ludzie. Z pewnością nie oczekujecie, Ŝe poradzimy wam czekać aŝ pojawi się popyt. 11
12 Załącznik 1 Reuters 3000Xtra, okno Kobry Załącznik 2 Miesięczne subskrypcje RSP Serwisy RSP Cena ( /miesiąc) Cena całkowita ( /miesiąc) Rynek kapitałowy GPW* + CeTO** 164 Rynek pienięŝny Rynek towarowy Rynek kapitałowy + Rynek pienięŝny GPW + CeTO 292 Rynek kapitałowy + Rynek towarowy GPW + CeTO 292 Rynek pienięŝny + Rynek towarowy Wszystkie trzy rynki GPW + CeTO 395 * opłata 22 płacona Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych za wykorzystanie danych w czasie rzeczywistym ** opłata 10 płacona Centralnej Tabeli Ofert za wykorzystanie danych w czasie rzeczywistym Źródło: Tomasz Wejcman, Distribution Channel Sales Supervisor. 12
13 Załącznik 3 Struktura zuŝycia energii Rolnictwo 5% Oswietlenie Trakcje uliczne 4% 2% Gospodarstwa domowe 24% Przemysl 65% Załącznik 4 Moc zainstalowana (2000) Elektrownie spalające węgiel kamienny MW (59,2%) Elektrownie spalające węgiel brunatny MW (26,6%) Elektrownie przemysłowe MW (8,1%) Hydroelektrownie MW (6,1%) Razem MW Źródło: Załącznik 5 Produkcja energii (2000) Elektrownie spalające węgiel kamienny GWh (57,5%) Elektrownie spalające węgiel brunatny GWh (34,4%) Elektrownie przemysłowe GWh (5,3%) Hydroelektrownie GWh (2,8%) Razem GWh Źródło: 13
14 Załącznik 6 Kalendarz otwarcia rynku dla uŝytkowników Dla klientów kupujących od Więcej niŝ Liczba klientów ZuŜycie energii (%) 1. sierpnia GWh rocznie stycznia GWh stycznia GWh stycznia GWh stycznia GWh grudnia 2005 wszyscy klienci 15 milionów 100 Źródło: Załącznik 7 Poziom liberalizacji rynku procent klientów upowaŝniona do TPA 100% 100% 36% 43% 51% 59% 21% 0% 1. sierpnia stycznia stycznia stycznia stycznia grudnia 2005 Źródło: 14
15 Załącznik 8 Schemat struktury rynku energetycznego Popyt Rynek Bilansujący Giełda Energii Elektrownie Źródło: Kontrakty obustronne Czas Załącznik 9 Formy handlu energią w Polsce K ontra kty obus tronne 2 8 % K ontra kty dlugote rm i- now e 7 0 % Gie lda E ne rgii i R yne k B ila nsuja c y 2 % Źródło: 15
16 Załącznik 10 Ceny energii na Rynku Bilansującym Godzina Cena odchylenia PLN/MWh Ilość MWh* Godzina Cena odchylenia PLN/MWh Ilość MWh* 1 145, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , * Dodatnie wartości w kolumnie Ilość oznaczają nabycie, ujemne sprzedaŝ. Źródło: PSE SA. RAZEM: 3170 Załącznik 11 Przykładowe notowanie dzienne na Giełdzie Energii Godzina Cena PLN/MWh Nowe wyniki dostarczane o 13:00 Dzień dostawy 22/06/2002 Ilość MWh Godzina Cena PLN/MWh Ilość MWh TOTAL: 458 Źródło: Bez podatku VAT 16
17 Załącznik 12 Zestawienie potencjału modułu rynku energetycznego Reutera i jego konkurentów Źródło informacji Kompleksowe dane Narzędzia statystyczne Wiadomości i artykuły Koszty Notowania Giełdy Energii Dostępność RSP wysokie satelitarne, kablowe Dane historyczne CIRE za darmo Internet Giełda Energii za darmo Internet PSE za darmo Internet Platt s wysokie satelitarne, POEE opłata (kilkadzie -siąt zł) kablowe Internet Telegazeta za darmo Internet, TV Rzeczpospolita, Puls Biznesu, Parkiet, GW ceny gazet Internet, prasa Załącznik 13 Lista firm, które wzięły udział w ankiecie - Duo SA - Kop. Węgla Brunatnego Bełchatów SA w Rogowcu - Elektrociepłownia Będzin SA - MPEC Wrocław SA - Elektrociepłownia Kraków SA - PKN ORLEN Biuro Zakupów Ropy i Paliw - Elektrownia Rybnik SA - Polskie Sieci Energetyczne SA - Elektrownia Turów SA - Południowy Koncern Energetyczny SA Jaworzno - Energa Gdańska Kompania Energetyczna SA - Poszukiwania Nafty I Gazu Nafta Sp. z o.o. - Energie Baden-Wuerttemberg (EnBW) Energie de France (EdF) - Rafineria Gdańska SA - Tezet Gaz Movement SA - Energo - Test Sp. z o.o. - Zakład Energetyczny Płock SA - Energo Investment SA - Zespół Elektrociepłowni Wrocławskich Kogeneracja SA - E.ON Polska - Zespół Elektrociepłowni Poznańskich SA - Giełda Energii SA - Zespół Elektrowni Patnów-Adamów-Konin SA - J&S Energy SA 17
18 Załącznik 14 Przykładowy kwestionariusz dotyczący informacji o energetyce Reuters Kwestionariusz dotycząca informacji o energetyce Celem kwestionariusza jest zdobycie wiedzy na temat potrzeb informacyjnych o rynkach energii w Polsce. Wykorzystamy ją do stworzenia platformy informacyjnej odpowiadającej waszym oczekiwaniom. Dziękujemy za współpracę. 1. BieŜące ceny z Giełdy Energii 2. BieŜące ceny na futures na Giełdzie Energii 3. Ceny ze Rynku Bilansującego Stopień waŝności informacji Ceny z zagranicznych giełd energii (jeŝeli jest to istotne, to którymi rynkami są Państwo zainteresowani) 5. Ceny produktów ropopochodnych (ropa, paliwa cena hurtowa i detaliczna) 6. Ceny gazu 7. Ceny węgla 8. Ceny tych towarów na rynkach zagranicznych 9. Szybkie wiadomości/informacje o polskich rynkach energetycznych 10. Szybkie wiadomości/informacje o zagranicznych rynkach energetycznych 11 Dane na temat nowych i juŝ istniejących umów obustronnych na rynkach energetycznych 12. Prognoza pogody 13.Baza danych z informacjami o przyszłych wydarzeniach (konferencje, zmiany prawne itd.) 14. Czy oprócz wyŝej wymienionych informacji interesuje Państwa coś jeszcze? 15. Z jakich źródeł otrzymywali Państwo do tej pory informacje? Czy są Państwo z nich zadowoleni? JeŜeli maja Państwo jakieś pytania lub uwagi uprzejmie prosimy o kontakt. 18
19 Załącznik 15 Szacowany popyt na produkt Sektor Firmy finansowe / Spekulanci Liczba firm* Poziom zaspokojenia potrzeb informacyjnych ** Szacowana liczba klientów w 2002 Szacowana liczba klientów w 2005 Optymistyczny (20%) Pesymistyczny (30%) Realistyczny (50%) Spodziewany poziom popytu w 2005 b.d. b.d Firmy przemysłowe ,7 Międzynarodowi gracze b.d ,4 Elektrownie Dystrybutorzy Handlowcy energią b.d ,1 PSE ,4 Całkowita liczba klientów ,6 * W podsegmentach zostali uwzględnieni obecni oraz potencjalni klienci Reutera, którzy mieli do czynienia z rynkiem energetycznym ** Skala od -- do ++ Źródło: wywiady i wnioski zespołu. Referencje i przypisy końcowe
20 Reuters Serwis Polski Arkusz z pytaniami pomocniczymi i zadaniami 1. Na czym polega produkt, który Reuters chce wprowadzić? 2. Od czego zaleŝy powodzenie wprowadzenia modułu energii do RSP? 3. Według jakich kryteriów powinien się kierować Reuters? Jaka jest sytuacja na rynku energetycznym? Jak wpłynie rozwój rynku energetycznego na potencjalny produkt Reutera? Czy jest miejsce dla Reutera na tym rynku? Dlaczego? 4. Co przemawia za wprowadzeniem nowego modułu i co przeciw? 5. Na miejscu zespołu doradczego, jakie działania zaproponujesz Reuterowi i jak je uzasadnisz? Przygotuj syntetyczny raport dla kierownictwa Reuters Polska jednostronicowe streszczenie menedŝerskie (Executive Summary) na znaków plus ewentualne załączniki (w sumie maks. 3 strony, znaków). 20
I co dalej z KDT? Warszawa, 14 czerwca 2007 roku
I co dalej z KDT? Warszawa, 14 czerwca 2007 roku 0 Wydobycie Wytwarzanie Przesył Dystrybucja Sprzedaż Potencjał rynkowy PGE PGE po konsolidacji będzie liderem na polskim rynku elektroenergetycznym, obecnym
Bardziej szczegółowoNowe zadania i nowe wyzwania w warunkach deficytu mocy i niedoboru uprawnień do emisji CO2 Jan Noworyta Doradca Zarządu
Rola giełdy na rynku energii elektrycznej. Nowe zadania i nowe wyzwania w warunkach deficytu mocy i niedoboru uprawnień do emisji CO2 Jan Noworyta Doradca Zarządu Warszawa, 25 kwietnia 2008 Międzynarodowa
Bardziej szczegółowoRynek energii. Podmioty rynku energii elektrycznej w Polsce
4 Rynek energii Podmioty rynku energii elektrycznej w Polsce Energia elektryczna jako towar Jak każdy inny towar, energia elektryczna jest wytwarzana przez jej wytwórców, kupowana przez pośredników, a
Bardziej szczegółowoMATERIAŁ INFORMACYJNY. Strukturyzowane Certyfikaty Depozytowe powiązane z indeksem giełdowym ze 100% ochroną zainwestowanego kapitału w Dniu Wykupu
MATERIAŁ INFORMACYJNY Strukturyzowane Certyfikaty Depozytowe powiązane z indeksem giełdowym ze 1% ochroną zainwestowanego kapitału w Dniu Wykupu Emitent Bank BPH SA Numer serii Certyfikatów Depozytowych
Bardziej szczegółowoPotencjał inwestycyjny w polskim sektorze budownictwa energetycznego sięga 30 mld euro
Kwiecień 2013 Katarzyna Bednarz Potencjał inwestycyjny w polskim sektorze budownictwa energetycznego sięga 30 mld euro Jedną z najważniejszych cech polskiego sektora energetycznego jest struktura produkcji
Bardziej szczegółowoZagadnienia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej
Zagadnienia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej Stabilizacja sieci - bezpieczeństwo energetyczne metropolii - debata Redakcja Polityki, ul. Słupecka 6, Warszawa 29.09.2011r. 2 Zagadnienia bezpieczeństwa
Bardziej szczegółowoUsługi. biznesowego. dla segmentu. w Polsce 2012 Prognozy rozwoju na lata 2012-2016. 2edycja! telekomunikacyjne. Data publikacji: IV kwartał 2012
2edycja! Usługi telekomunikacyjne dla segmentu biznesowego w Polsce 2012 Prognozy rozwoju na lata 2012-2016 Data publikacji: IV kwartał 2012 Język: polski, angielski Słowo od autora Usługi telekomunikacyjne
Bardziej szczegółowoPodsumowanie roku 2012 na Towarowej Giełdzie Energii
Warszawa, 22 stycznia 2013 r. Podsumowanie roku 2012 na Towarowej Giełdzie Energii Informacja prasowa Obrót na wszystkich rynkach, dedykowanych energii elektrycznej, na Towarowej Giełdzie Energii, wyniósł
Bardziej szczegółowoMATERIAŁ INFORMACYJNY. Strukturyzowane Certyfikaty Depozytowe Złoty Certyfikat II powiązane z ceną złota
MATERIAŁ INFORMACYJNY Strukturyzowane Certyfikaty Depozytowe Złoty Certyfikat II powiązane z ceną złota ze 100% ochroną zainwestowanego kapitału w Dniu Wykupu Emitent Bank BPH SA Numer serii Certyfikatów
Bardziej szczegółowoMATERIAŁ INFORMACYJNY
MATERIAŁ INFORMACYJNY Strukturyzowane Certyfikaty Depozytowe powiązane z indeksem WIG20 ze 100% gwarancją zainwestowanego kapitału w Dniu Wykupu ( Certyfikaty Depozytowe ) Emitent ( Bank ) Bank BPH S.A.
Bardziej szczegółowoAKADEMIA MŁODEGO MENADŻERA KONCEPCJA NOWEGO BIZNESU
AKADEMIA MŁODEGO MENADŻERA KONCEPCJA NOWEGO BIZNESU Nazwa powstałego projektu: UCZESTNIK: 1. IMIĘ... 2. NAZWISKO. 3. NR INDEKSU. Data i miejsce opracowania: STRESZCZENIE/ZAŁOŻENIA Proszę opisać w kilku
Bardziej szczegółowoJAK POPRAWIĆ KONKURENCYJNOŚĆ RYNKU ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POLSCE
JAK POPRAWIĆ KONKURENCYJNOŚĆ RYNKU ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POLSCE Grzegorz Onichimowski Prezes Zarządu NEUF 2007 Nowa Energia- User Friendly październik 2007, Warszawa Konkurencja na REE czy da się konkurować
Bardziej szczegółowoPerspektywy rynku biomasy na TGE S.A. Dariusz Bliźniak V-ce Prezes Zarządu Towarowa Giełda Energii S.A
Perspektywy rynku biomasy na TGE S.A. Dariusz Bliźniak V-ce Prezes Zarządu Towarowa Giełda Energii S.A Dlaczego biomasa? Bo biomasa staje się głównym paliwem do pozyskania energii z OZE! W procesie spalania
Bardziej szczegółowoNie tylko wytwarzanie. O cichej rewolucji w polskiej elektroenergetyce
Nie tylko wytwarzanie. O cichej rewolucji w polskiej elektroenergetyce III edycja raportu ING Bank Śląskiego i na temat finansowania inwestycji energetycznych Maj 2013 Jeszcze niedawno ulegaliśmy magii
Bardziej szczegółowoZAWARTOŚĆ I STRUKTURA BIZNES PLANU
ZAWARTOŚĆ I STRUKTURA BIZNES PLANU I. STRESZCZENIE to krótkie, zwięzłe i rzeczowe podsumowanie całego dokumentu, które powinno zawierać odpowiedzi na następujące tezy: Cel opracowania planu (np. założenie
Bardziej szczegółowoElektroenergetyka polska Wybrane wyniki i wstępne porównania wyników podmiotów gospodarczych elektroenergetyki za 2009 rok1)
Elektroenergetyka polska 2010. Wybrane wyniki i wstępne porównania wyników podmiotów gospodarczych elektroenergetyki za 2009 rok1) Autor: Herbert Leopold Gabryś ( Energetyka kwiecień 2010) Wprawdzie pełnej
Bardziej szczegółowoPodstawowe informacje o spółce PKO BP
Podstawowe informacje o spółce PKO BP PKO BANK POLSKI S.A. jeden z najstarszych banków w Polsce. W opinii wielu pokoleń Polaków uważany jest za bezpieczną i silną instytucję finansową. Większościowym akcjonariuszem
Bardziej szczegółowodla klientów bankowości prywatnej
UZ/0081/2018 Załącznik nr 1 Tabela Prowizji i Opłat Biura Maklerskiego Banku BGŻ BNP Paribas S.A. dla klientów bankowości prywatnej Usługi usługi przyjmowania i przekazywania zleceń Opłaty i Prowizje*
Bardziej szczegółowoLiberalizacja rynku gazu w Polsce
Liberalizacja rynku gazu w Polsce stan obecny i perspektywy Warsztaty dla uczestników rynku gazu 16 października 2014 r. Warszawa, 2014 Stan obecny Rynek gazu w Polsce struktura rynku Odbiorcy końcowi:
Bardziej szczegółowoTabela 3. Daty oddania do eksploatacji i okresy pracy kotłów i turbozespołów w elektrowniach systemowych
Inwestycje w sektorze wytwórczym elektroenergetyki zapaść czy odwilŝ Autor: Szymon Godecki, Agnieszka Panek - Departament Promowania Konkurencji URE (Biuletyn Urzędu Regulacji Energetyki nr 2/2007) Artykuł
Bardziej szczegółowoJednostki Wytwórcze opalane gazem Alternatywa dla węgla
VIII Konferencja Naukowo-Techniczna Ochrona Środowiska w Energetyce Jednostki Wytwórcze opalane gazem Alternatywa dla węgla Główny Inżynier ds. Przygotowania i Efektywności Inwestycji 1 Rynek gazu Realia
Bardziej szczegółowoWarsztaty przygotowujące osoby bezrobotne do prowadzenia własnego
Warsztaty przygotowujące osoby bezrobotne do prowadzenia własnego Sklepu Internetowego sprzedawca w Internecie Oferta e-mail: biuro@garg.pl, www.garg.pl 1. Wstęp Handel Internetowy zdobywa coraz większą
Bardziej szczegółowoGiełda Energii Elektrycznej Kto pierwszy ten lepszy
Sławomir Horbaczewski Janusz Nowak Krzysztof Sobieraj Bank Energetyki SA Giełda Energii Elektrycznej Kto pierwszy ten lepszy Zgodnie z dokumentami przyjętymi w lipcu 1998 roku przez Komitet Ekonomiczny
Bardziej szczegółowoMATERIAŁ INFORMACYJNY
MATERIAŁ INFORMACYJNY Strukturyzowane Certyfikaty Depozytowe Lokata inwestycyjna powiązana z ceną ropy naftowej ze 100% ochroną zainwestowanego kapitału w Dniu Wykupu ( Certyfikaty Depozytowe ) Emitent
Bardziej szczegółowoZmiany na rynku energii elektrycznej w Polsce 2013/2014
Zmiany na rynku energii elektrycznej w Polsce 2013/2014 Coroczne spotkanie przedstawicieli Towarzystwa Rozwoju Małych Elektrowni Wodnych Marek Kulesa dyrektor biura TOE Ślesin, 29 listopada 2013 r. Zakres
Bardziej szczegółowoNAJCZĘŚCIEJ ZADAWANE PYTANIA. 1. Na czym polega program Szkołą z dobrą energią?
NAJCZĘŚCIEJ ZADAWANE PYTANIA 1. Na czym polega program Szkołą z dobrą energią? Program Szkoła z dobrą energią polega na zmianie sprzedawcy energii elektrycznej przez placówkę oświatową, a jego cel to obniŝenie
Bardziej szczegółowoKontrakt terminowy. SKN Profit 2
Kontrakty terminowe Kontrakt terminowy Zobowiązanie obustronne do przyjęcia lub dostawy określonej ilości danego instrumentu bazowego w konkretnym momencie w przyszłości po cenie ustalonej w momencie zawarcia
Bardziej szczegółowoRynek energii elektrycznej w Polsce w 2009 roku i latach następnych
Rynek energii elektrycznej w Polsce w 2009 roku i latach następnych VI Targi Energii Marek Kulesa dyrektor biura TOE Jachranka, 22.10.2009 r. 1. Wprowadzenie 2. Uwarunkowania handlu energią elektryczną
Bardziej szczegółowoTrendy i uwarunkowania rynku energii. tauron.pl
Trendy i uwarunkowania rynku energii Plan sieci elektroenergetycznej najwyższych napięć źródło: PSE Porównanie wycofań JWCD [MW] dla scenariuszy optymistycznego i pesymistycznego w przedziałach pięcioletnich
Bardziej szczegółowoForward Rate Agreement
Forward Rate Agreement Nowoczesne rynki finansowe oferują wiele instrumentów pochodnych. Należą do nich: opcje i warranty, kontrakty futures i forward, kontrakty FRA (Forward Rate Agreement) oraz swapy.
Bardziej szczegółowoProjekt Kampanii promocyjnej
Projekt Kampanii promocyjnej DR KALINA GRZESIUK Układ treści projektu Charakterystyka firmy Charakterystyka rynku Opis produktów/dystrybucji i dotychczasowej promocji Charakterystyka klientów/segmentacja
Bardziej szczegółowo- nowe wyzwania. Paweł Kominek
Informatyzacja przedsiębiorstw - nowe wyzwania Paweł Kominek Poznań, 05-01-2010 Plan prezentacji Zakres przedmiotu krótkie wprowadzenie Zakres przedmiotu krótkie wprowadzenie Systemy zarządzania Gry i
Bardziej szczegółowoZadania regulatora w obszarze utrzymania bezpieczeństwa dostaw energii
Zadania regulatora w obszarze utrzymania bezpieczeństwa dostaw energii Sławomir Siejko Konferencja Gospodarka jutra Energia Rozwój - Środowisko Wrocław 20 stycznia 2016 r. Prezes Rady Ministrów Regulator
Bardziej szczegółowoOprogramowanie dla biznesu Numer 11 (69) Listopad 2009 JAK SZYBKO I SKUTECZNIE ZAMKNĄĆ ROK?
Oprogramowanie dla biznesu Numer 11 (69) Listopad 2009 JAK SZYBKO I SKUTECZNIE ZAMKNĄĆ ROK? CZY TO MOśLIWE, ABY PRZEZ PROCES ZAMKNIĘCIA ROKU W DUśEJ FIRMIE LEASINGOWEJ PRZEJŚĆ SZYBKO I BEZBOLEŚNIE? MY
Bardziej szczegółowoSPRZEDAŻ I WYNIKI FINANSOWE ELEKTROENERGETYKI W ROKU Kazimierz Dolny, 8 maja 2008
SPRZEDAŻ I WYNIKI FINANSOWE ELEKTROENERGETYKI W ROKU 27 A. Pierzak,, H. Mikołajuk Kazimierz Dolny, 8 maja 28 Podsumowanie z roku 27 1. Stabilizacja cen hurtowych przy wzrastających łącznych cenach energii
Bardziej szczegółowoKonsumpcja paliw ciekłych po 3 kwartałach 2016 roku
Konsumpcja paliw ciekłych po 3 kwartałach 2016 roku Po 3 kwartałach 2016 roku wyniki rynkowe sektora paliwowego w Polsce były jeszcze lepsze, niż po I półroczu br. Przyczyniła się do tego znaczna poprawa
Bardziej szczegółowoCele polityki cenowej
DECYZJE CENOWE Cele polityki cenowej Kształtowanie poziomu sprzedaŝy, Kształtowanie poziomu zysku, Kreowanie wizerunku przedsiębiorstwa, Kształtowanie pozycji konkurencyjnej, Przetrwanie na rynku. 2/30
Bardziej szczegółowoBilans płatniczy strefy euro publikuje Europejski Bank Centralny, natomiast bilans płatniczy Unii Europejskiej - Eurostat.
Bilans płatniczy zestawienie (dochody wpływy kontra wydatki płatności) wszystkich transakcji dokonanych między rezydentami (gospodarką krajową) a nierezydentami (zagranicą) w danym okresie. Jest on sporządzany
Bardziej szczegółowoTop 5 Polscy Giganci
lokata ze strukturą Top 5 Polscy Giganci Pomnóż swoje oszczędności w bezpieczny sposób inwestując w lokatę ze strukturą Top 5 Polscy Giganci to możliwy zysk nawet do 45%. Lokata ze strukturą Top 5 Polscy
Bardziej szczegółowoRYNEK ENERGII. Jak optymalizować cenę energii elektrycznej?
RYNEK ENERGII. Jak optymalizować cenę energii elektrycznej? Marek Kulesa dyrektor biura TOE Bełchatów, 2.09.2009 r. Uwarunkowania handlu energią elektryczną Źródło: Platts, 2007 XI Sympozjum Naukowo -Techniczne,
Bardziej szczegółowoPotwierdzenie otwarcia rachunku lokaty
Numer Posiadacza rachunku Potwierdzenie otwarcia rachunku lokaty Bank Zachodni WBK S.A. potwierdza otwarcie w dniu rachunku lokaty na rzecz: Pani/Pana Imię/drugie imię Nazwisko na następujących warunkach:
Bardziej szczegółowoPolska energetyka scenariusze
27.12.217 Polska energetyka 25 4 scenariusze Andrzej Rubczyński Cel analizy Ekonomiczne, społeczne i środowiskowe skutki realizacji 4 różnych scenariuszy rozwoju polskiej energetyki. Wpływ na bezpieczeństwo
Bardziej szczegółowoBarometr Rynku Energii RWE Jak przyjazne dla klienta są rynki energii w Europie?
Jak przyjazne dla klienta są rynki energii w Europie? Jak przyjazne dla klienta są rynki energii w Europie? RWE należy do pięciu największych firm energetycznych w Europie. Jest notowana na giełdach w
Bardziej szczegółowoBAROMETR RYNKU ENERGII RWE najbardziej przyjazne rynki energii w Europie
BAROMETR RYNKU ENERGII RWE najbardziej przyjazne rynki energii w Europie Janusz Moroz Członek Zarządu RWE Polska 17. listopada 2011 RWE company name 17.11.2011 PAGE 1 Barometr Rynku Energii RWE narzędzie
Bardziej szczegółowoBiuletyn IR Cyfrowego Polsatu lutego 2017
Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu 20 26 lutego 2017 Przegląd prasy Prasa o nas Data Prasa o rynku TMT w Polsce 20.02 Rzeczpospolita: Komórkowi giganci nie sięgnęli po unijne miliardy na internet Autor: Urszula
Bardziej szczegółowoElektroenergetyka w Polsce Z wyników roku 2013 i nie tylko osądy bardzo autorskie
Elektroenergetyka w Polsce 2014. Z wyników roku 2013 i nie tylko osądy bardzo autorskie Autor: Herbert Leopold Gabryś ("Energetyka" - czerwiec 2014) Na sytuację elektroenergetyki w Polsce w decydujący
Bardziej szczegółowoPodstawowe informacje o systemie PayPal
Płać wygodnie i bezpiecznie Podstawowe informacje o systemie PayPal www.paypal.pl 0 800 675 030 (połączenie bezpłatne) PayPal korzyści dla Sprzedających Sprzedawcy mają wiele powodów, by akceptować płatności
Bardziej szczegółowoAkcje. Akcje. GPW - charakterystyka. Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie. Prawa akcjonariusza
Akcje Akcje Akcja papier wartościowy oznaczający prawo jej posiadacza do współwłasności majątku emitenta, czyli spółki akcyjnej Prawa akcjonariusza Podział akcji: akcje imienne i na okaziciela akcje zwykłe
Bardziej szczegółowoInternetowe modele biznesowe. dr Mirosław Moroz
Internetowe modele biznesowe dr Mirosław Moroz Zagadnienia A. Co to jest model biznesowy B. Tradycyjne modele biznesowe C. Internetowe modele biznesowe Co to jest model biznesowy Model biznesowy określa
Bardziej szczegółowoRynek mocy a nowa Polityka energetyczna Polski do 2050 roku. Konferencja Rynek Mocy - Rozwiązanie dla Polski?, 29 października 2014 r.
Rynek mocy a nowa Polityka energetyczna Polski do 2050 roku Konferencja Rynek Mocy - Rozwiązanie dla Polski?, 29 października 2014 r. 2 Cel główny Polityki energetycznej Polski do 2050 r. Tworzenie warunków
Bardziej szczegółowoAgenda. Rynek gazu w Polsce. 2 Prognozy rynkowe. Oferta gazowa Grupy TAURON - Multipakiet
Agenda 1 Rynek gazu w Polsce 2 Prognozy rynkowe 3 Dane rynkowe Źródło: Urząd Regulacji Energetyki Dane rynkowe Udział gazu ziemnego w strukturze zużycia energii pierwotnej w krajach europejskich Źródło:
Bardziej szczegółowoTAURON EKO Biznes. produkt szyty na miarę. Małgorzata Kuczyńska Kierownik Biura Produktów Rynku Biznesowego
produkt szyty na miarę Małgorzata Kuczyńska Kierownik Biura Produktów Rynku Biznesowego Warsztaty energetyczne 2013 Idea produktu Propozycja współpracy Idea produktu Zamiarem TAURON Sprzedaż jest propagowanie
Bardziej szczegółowo3! edycja Budownictwo energetyczne w Polsce 2012 Prognozy rozwoju i planowane inwestycje III kwartał 2012 polski, angielski
3edycja! Budownictwo energetyczne w Polsce 2012 Prognozy rozwoju i planowane inwestycje Data publikacji: III kwartał 2012 Język: polski, angielski Opis raportu Raport ten, stworzony z myślą o specjalistach
Bardziej szczegółowoRynek energii. Rynek świadectw pochodzenia energii
10 Rynek energii Rynek świadectw pochodzenia energii CO TAKIEGO PAKIET ENERGETYCZNO- KLIMATYCZNY UE? 3x20 do 2020 Cele pakietu do 2020 r. Obniżenie emisji gazów cieplarnianych, w tym CO 2 o co najmniej
Bardziej szczegółowoSystem sprzedaŝy rezerwacji
System sprzedaŝy rezerwacji 2009 2 Spis treści 1. O PROGRAMIE... 2 2. ZAKRES FUNKCJONALNY... 3 2.1 Funkcje standardowe... 3 2.2 Moduły dodatkowe... 4 2.3. AuroraCMS... 5 1. O PROGRAMIE Dziś prawie kaŝdy
Bardziej szczegółowo6M FX EUR/PLN Osłabienie złotego
6M FX EUR/PLN Osłabienie złotego Produkt Strukturyzowany Seria PEURDU111031 18 22 kwietnia 2011 r. OPIS Sześciomiesięczny produkt strukturyzowany, emitowany przez Alior Bank S.A. oferujący 100% ochronę
Bardziej szczegółowoKoncepcja European Energy Trading Platform (EETP) czy to jest możliwe?
Koncepcja European Energy Trading Platform (EETP) czy to jest możliwe? Grzegorz Onichimowski Prezes Zarządu Towarowa Giełda Energii S.A. POWER RING 2007 w stronę europejskiej energetycznej platformy handlowej
Bardziej szczegółowoRola gazu w gospodarce niskoemisyjnej
Rola gazu w gospodarce niskoemisyjnej Andrzej Modzelewski RWE Polska SA 18 listopada 2010 r. RWE Polska 2010-11-17 STRONA 1 W odniesieniu do innych krajów UE w Polsce opłaca się najbardziej inwestować
Bardziej szczegółowoNaszym największym priorytetem jest powodzenie Twojej inwestycji.
Naszym największym priorytetem jest powodzenie Twojej inwestycji. Możesz być pewien, że będziemy się starać by Twoja inwestycja była zyskowna. Dlaczego? Bo zyskujemy tylko wtedy, kiedy Ty zyskujesz. Twój
Bardziej szczegółowoBilans płatniczy Polski w III kwartale 2016 r.
Warszawa, dnia 30 grudnia 2016 r. Bilans płatniczy Polski w III kwartale 2016 r. Kwartalny bilans płatniczy został sporządzony przy wykorzystaniu danych miesięcznych i kwartalnych przekazanych przez polskie
Bardziej szczegółowoOPINIA PRAWNA. Toruń, dnia 11 kwietnia 2013 r. Dr Paweł Nowicki. Katedra Prawa Europejskiego. Wydział Prawa i Administracji
Toruń, dnia 11 kwietnia 2013 r. Dr Paweł Nowicki Katedra Prawa Europejskiego Wydział Prawa i Administracji Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Grupa Ekspertów Zainteresowanych Stron ds. Zamówień Publicznych
Bardziej szczegółowoWyniki Legg Mason Akcji Skoncentrowany FIZ
Inwestowanie w fundusze inwestycyjne wiąże się z ryzykiem i nie gwarantuje realizacji założonego celu inwestycyjnego, ani uzyskania określonego wyniku inwestycyjnego. Należy liczyć się z możliwością utraty
Bardziej szczegółowoElektroenergetyka polska Stan po trzech kwartałach - wyniki i wyzwania 1)
Elektroenergetyka polska 2007. Stan po trzech kwartałach - wyniki i wyzwania 1) Autor: Herbert Leopold Gabryś ( Energetyka grudzień 2007) Znamienny dla podmiotów gospodarczych polskiej elektroenergetyki
Bardziej szczegółowoJak oszczędzić na zakupach energii elektrycznej?
Jak oszczędzić na zakupach energii elektrycznej? Wrocław 27.10.2010 r. RWE nazwa spółki 11/2/2010 STRONA 1 Grupa RWE: jedna z wiodących firm utilities na kontynencie europejskim* Główne rynki Grupy RWE
Bardziej szczegółowoPOLITYKA NAJLEPSZEJ REALIZACJI ZLECENIA ADMIRAL MARKETS UK LTD
POLITYKA NAJLEPSZEJ REALIZACJI ZLECENIA ADMIRAL MARKETS UK LTD 1. Zasady ogólne 1. 1. Niniejsze zasady Polityki Najlepszej Realizacji Zlecenia (zwane dalej Zasadami ) określą warunki i zasady, na podstawie
Bardziej szczegółowoRE Wprowadzenie. Wykład 1
RE Wprowadzenie Wykład 1 Specyfika systemu elektroenergetycznego Nie ma możliwości magazynowania energii Konieczność bilansowania produkcja-odbiór Duże ograniczenia techniczne (wytwarzanie, przesył) Zależność
Bardziej szczegółowoRynek kapitałowy. Rynek kapitałowy. Rynek kapitałowy. Rynek kapitałowy. Charakterystyka:
ogół transakcji kupna-sprzedaŝy, których przedmiotem są instrumenty finansowe o okresie wykupu dłuŝszym od roku; środki uzyskane z emisji tych instrumentów mogą być przeznaczone na działalność rozwojową
Bardziej szczegółowoOdpowiedzi na pytania
Znak sprawy ZP.272.06.2012 Kościan, dnia 05.03.2012 r. Do wszystkich wykonawców, którzy pobrali SIWZ Dot. Przetargu nieograniczonego na zakup energii elektrycznej Odpowiedzi na pytania W załączeniu Wójt
Bardziej szczegółowoTARYFA OPŁAT I PROWIZJI DOMU INWESTYCYJNEGO BRE BANKU S.A. (DI BRE) (obowiązuje od 29.06.2012.)
TARYFA OPŁAT I PROWIZJI DOMU INWESTYCYJNEGO BRE BANKU S.A. (DI BRE) (obowiązuje od 29.06.2012.) 1. Taryfa opłat 1.1.1.1 1.1.1.2 Za prowadzenie rachunku inwestycyjnego z dostępem do usług świadczonych za
Bardziej szczegółowoProdukcja bioetanolu w Polsce i na świecie stan obecny i przyszłość
Produkcja bioetanolu w Polsce i na świecie stan obecny i przyszłość Gorzelnie rolnicze w Polsce w zdecydowanej większości nastawione są na produkcję spirytusu surowego na potrzeby przemysłu paliwowego.
Bardziej szczegółowoMetody określania celów rynkowych i ustalania pozycji konkurencyjnej firmy na danym rynku
Metody określania celów rynkowych i ustalania pozycji konkurencyjnej firmy na danym rynku Metody określania celów rynkowych i ustalania pozycji konkurencyjnej Title of the presentation firmy na danym Date
Bardziej szczegółowoEkonomia menedżerska. prof. Tomasz Bernat Katedra Mikroekonomii Instytut Ekonomii
Ekonomia menedżerska prof. Tomasz Bernat Katedra Mikroekonomii Instytut Ekonomii Informacje na temat przedmiotu Materiały: www.mikroekonomia.net Literatura podstawowa: Ekonomia menedżerska, W. F. Samuelson
Bardziej szczegółowoPOTRZEBY INWESTYCYJNE SIECI ELEKTROENERGETYCZNYCH
ZYGMUNT MACIEJEWSKI Prof. Politechniki Radomskiej POTRZEBY INWESTYCYJNE SIECI ELEKTROENERGETYCZNYCH Warszawa 31 marca 2010 r. KRAJOWA SIEĆ PRZESYŁOWA DŁUGOŚCI LINII NAPOWIETRZNYCH: 750 kv 114 km; 400 kv
Bardziej szczegółowo100% zainwestowanego kapitału. Koszyk składający się z następujących kontraktów futures:
Lokata strukturyzowana Koszyk rozmaitości Inwestowanie w produkty strukturyzowane wiąże się z ryzykiem i nie gwarantuje realizacji założonego celu inwestycyjnego, ani uzyskania określonego wyniku inwestycyjnego.
Bardziej szczegółowoBiuletyn IR Cyfrowego Polsatu stycznia 2016
Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu 4 10 stycznia 2016 Przegląd prasy Prasa o nas Data Prasa o rynku TMT w Polsce 4.01 Puls Biznesu: Nadchodzi lekkie odbicie Autor: MZAT Według prognoz firmy analityczno-doradczej
Bardziej szczegółowoWyniki I kwartał 2010. Warszawa, 04.05.2010
Wyniki I kwartał 2010 Warszawa, 04.05.2010 Wyniki skonsolidowane po I kwartale 2010 Spadek przychodów do 67,4 mln zł, wobec 84,65 mln zł w I kwartale 2009 roku, spowodowany mniejszym portfelem zamówień
Bardziej szczegółowoFig. 1 Szacunkowa wielkość konsumpcji paliw ciekłych w kraju po 3 kwartałach 2018 roku w porównaniu do 3 kwartałów 2017 roku.
Konsumpcja paliw ciekłych po 3 kwartałach 2018 roku Wyniki konsumpcji paliw płynnych w Polsce w roku 2018, pomimo znacznego wzrostu cen tych paliw, są korzystne dla sektora naftowego w Polsce. Dobre wyniki
Bardziej szczegółowoPrzewrotny rynek zielonych certyfikatów
Przewrotny rynek zielonych certyfikatów Autor: Maciej Flakowicz, Agencja Rynku Energii, Warszawa ( Czysta Energia nr 4/2013) Niestabilne ceny praw majątkowych do świadectw pochodzenia OZE dowodzą, że polski
Bardziej szczegółowoE-commerce w exporcie
E-commerce w exporcie Radosław BARTOCHOWSKI International Trade Technologies Sp. z o.o. Jasionka 954, 36-002 Jasionka Podkarpacki Park Naukowo-Technologiczny www.itt-poland.com 1. Możliwości automatyzacji
Bardziej szczegółowoProjekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego BIZNESPLAN
BIZNESPLAN Dokument wypełniają osoby, które uczestniczyły w module szkoleniowym, ubiegające się o udział w doradztwie indywidualnym w ramach projektu SPINAKER WIEDZY II Regionalny program wsparcia przedsiębiorczości
Bardziej szczegółowoNowe otwarcie przedsiębiorstw sektora gazownictwa warunki funkcjonowania w jednolitym wewnętrznym rynku gazu ziemnego Unii Europejskiej
Nowe otwarcie przedsiębiorstw sektora gazownictwa warunki funkcjonowania w jednolitym wewnętrznym rynku gazu ziemnego Unii Europejskiej HES II Marek Foltynowicz Kluczowe czynniki kształtujące rynek Członkostwo
Bardziej szczegółowoBiuletyn IR Cyfrowego Polsatu sierpnia 2011 r.
Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu 8 15 sierpnia 2011 r. Prasa o Nas Data Prasa o rynku TMT w Polsce 09.08 Rzeczpospolita B: Internet poszerza rynek telewizji W Europie najszybciej będzie teraz przybywać klientów
Bardziej szczegółowoRynek chemii. budowlanej. w Polsce 2013 Prognozy rozwoju na lata Data publikacji: IV kwartał Język: polski, angielski
Rynek chemii budowlanej w Polsce 2013 Prognozy rozwoju na lata 2013-2015 Data publikacji: IV kwartał 2012 Język: polski, angielski Charakterystyka raportu Raport zawiera obszerny opis rynku chemii budowlanej
Bardziej szczegółowoENERGIA WIATRU. Dr inŝ. Barbara Juraszka
ENERGIA WIATRU. Dr inŝ. Barbara Juraszka Prognozy rozwoju energetyki wiatrowej Cele wyznacza przyjęta w 2001 r. przez Sejm RP "Strategia rozwoju energetyki odnawialnej". Określa ona cel ilościowy w postaci
Bardziej szczegółowoDlaczego warto liczyć pieniądze
Przyświeca nam idea podnoszenia znaczenia Polski i Europy Środkowo-Wschodniej we współczesnym świecie. PEP 2040 - Komentarz Dlaczego warto liczyć pieniądze w energetyce? DOBRZE JUŻ BYŁO Pakiet Zimowy Nowe
Bardziej szczegółowoRola i znaczenie produktów w i oferty spółki obrotu na konkurencyjnym rynku energii. Krzysztof Dziewirz Jachranka
1 Rola i znaczenie produktów w i oferty spółki obrotu na konkurencyjnym rynku energii Krzysztof Dziewirz 21.10.2005 Jachranka 2 Struktura właścicielskaw Z dniem 1 stycznia 2005 roku podmiotem dominującym
Bardziej szczegółowoGiełda Papierów Wartościowych w Warszawie oferuje inwestorom nową możliwość zawierania transakcji.
Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie oferuje inwestorom nową możliwość zawierania transakcji. Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie oferuje inwestorom nową możliwość zawierania transakcji. Od
Bardziej szczegółowoEuropa mechanizmy kształtowania cen na rynku gazu. Kilka slajdów z wykładu
Europa mechanizmy kształtowania cen na rynku gazu Kilka slajdów z wykładu Projekt Polityki Energetycznej Polski 2050 a rynek gazu Europa i liberalizacja rynku gazu Ceny gazu mechanizmy, formuły, umowy
Bardziej szczegółowoWPŁYW PRODUKCJI ENERGII ELEKTRYCZNEJ W ŹRÓDŁACH OPALANYCH WĘGLEM BRUNATNYM NA STABILIZACJĘ CENY ENERGII DLA ODBIORCÓW KOŃCOWYCH
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 35 Zeszyt 3 2011 Andrzej Patrycy* WPŁYW PRODUKCJI ENERGII ELEKTRYCZNEJ W ŹRÓDŁACH OPALANYCH WĘGLEM BRUNATNYM NA STABILIZACJĘ CENY ENERGII DLA ODBIORCÓW KOŃCOWYCH 1. Węgiel
Bardziej szczegółowoPrzewodnik po kontraktach CFD
Przewodnik po kontraktach CFD Inwestuj na zagranicznych spółkach w polskim domu maklerskim! PRZEWODNIK PO KONTRAKTACH CFD Czym są kontrakty CFD? CFD to skrót od angielskiego terminu Contract for difference,
Bardziej szczegółowoInwestycje w energetyce w sytuacji niepewności makroekonomicznej. Grzegorz Onichimowski TGE SA
Inwestycje w energetyce w sytuacji niepewności makroekonomicznej Grzegorz Onichimowski TGE SA Inwestycje w energetyce Power RING 2009, Dec 2009 2 Ostatnia lekcja z prywatyzacji. 1. Wejście PGE SA na Giełdę
Bardziej szczegółowoMATERIAŁ INFORMACYJNY
MATERIAŁ INFORMACYJNY Strukturyzowane Certyfikaty Depozytowe Lokata inwestycyjna powiązana z rynkiem walutowym ze 100% ochroną zainwestowanego kapitału w Dniu Wykupu Emitent Bank BPH SA Numer Serii Certyfikatów
Bardziej szczegółowoMINISTERSTWO GOSPODARKI, pl. Trzech KrzyŜy 3/5, Warszawa. Agencja Rynku Energii S.A Warszawa 1 skr. poczt. 143
MINISTERSTWO GOSPODARKI, pl. Trzech KrzyŜy 3/5, 00-507 Warszawa Nazwa i adres jednostki sprawozdawczej Numer identyfikacyjny - REGON G - 10.4k Sprawozdanie o działalności przedsiębiorstwa energetycznego
Bardziej szczegółoworozporządzenia w sprawie nadużyć na rynku
Wytyczne dotyczące rozporządzenia w sprawie nadużyć na rynku Informacje dotyczące rynków towarowych instrumentów pochodnych lub powiązanych rynków kasowych na potrzeby określenia informacji poufnych w
Bardziej szczegółowoGOSPODARKA I ENERGETYKA. Działalność komercyjna i misyjna
GOSPODARKA I ENERGETYKA Działalność komercyjna i misyjna INSTYTUT SOBIESKIEGO Instytut Sobieskiego jest niezależnym think tankiem, powstałym w 2004 r., który działa w formie fundacji. Misją Instytutu jest
Bardziej szczegółowoWyniki finansowe Grupy PGNiG za 2015 rok. 4 marca 2016 r.
Wyniki finansowe Grupy PGNiG za 2015 rok 4 marca 2016 r. Spadek cen ropy naftowej i gazu ziemnego obniżył EBITDA Grupy o 4% 6% 36 464 34 304 9% 4% 14% 24% 5,1 mld PLN - eliminacje pro forma przychodu i
Bardziej szczegółowoOGŁOSZENIE Z DNIA 05 lipca 2016 r. O ZMIANIE STATUTU UNIFUNDUSZE SPECJALISTYCZNEGO FUNDUSZU INWESTYCYJNEGO OTWARTEGO
OGŁOSZENIE Z DNIA 05 lipca 2016 r. O ZMIANIE STATUTU UNIFUNDUSZE SPECJALISTYCZNEGO FUNDUSZU INWESTYCYJNEGO OTWARTEGO Niniejszym, Union Investment Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. ogłasza o zmianie
Bardziej szczegółowoGRUPA KAPITAŁOWA NOBLE BANK S.A. PRZEGLĄD WYNIKÓW FINANSOWYCH ZA III KWARTAŁ 2009 ROKU. 5 listopada 2009 r.
GRUPA KAPITAŁOWA NOBLE BANK S.A. PRZEGLĄD WYNIKÓW FINANSOWYCH ZA III KWARTAŁ 29 ROKU 5 listopada 29 r. ZASTRZEśENIE Niniejsza prezentacja została opracowana wyłącznie w celu informacyjnym na potrzeby klientów
Bardziej szczegółowoInstrumenty notowane na GPW i zasady jej funkcjonowania
Instrumenty notowane na GPW i zasady jej funkcjonowania Prezentuje: Paweł Cymcyk Analityk Przygotował: Krzysztof Dresler Chief Financial Officer Xelion. Doradcy Finansowi UniCredit Group O giełdzie Tradycje
Bardziej szczegółowo