Materia skondensowana

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Materia skondensowana"

Transkrypt

1 Matria skondnsowana Podziękowania za pomoc w przygotowaniu zajęć: Prof. dr hab. Pawł Kowalczyk Prof. dr hab. Dariusz Wasik Uniwrsytt Warszawski 011

2 Rodzaj wiązań Kowalncyjn

3 Kowalncyjn Rodzaj wiązań Półprzwodniki Enrgia wiązania na atom: C (diamnt) 7.30 V Si 4.64 V G 3.87 V

4 Kowalncyjn Rodzaj wiązań Półprzwodniki II III IV V VI B B C N O Mg Al Si P S Jonowość Jonowość Zn Ga G As S Cd In Sn Sb T Grupa IV: diamnt, Si, G Grupy III-V: GaAs, AlAs, InSb, InAs... Grupy II-VI: ZnS, CdT, ZnO, SdS...

5 Nośniki: dziury + lktrony - Rodzaj wiązań Domiszki: Akcptory (typ p) Donory (typ n) Półprzwodniki II III IV V VI B B C N O Mg Al Si P S Zn Ga G As S Cd In Sn Sb T Grupa IV: diamnt, Si, G Grupy III-V: GaAs, AlAs, InSb, InAs... Grupy II-VI: ZnS, CdT, ZnO, SdS...

6 Rodzaj wiązań Kowalncyjn

7 Kowalncyjn Rodzaj wiązań Węgil Odmiany alotropow węgla: (Wikipdia) a) diamnt, b) grafit, c) lonsdalit d) fulrn C60 ) fulrn C540 f) fulrn C70 g) węgil amorficzny, h) nanorurka

8 Rodzaj wiązań Kowalncyjn Grafn

9 Wiązani jonow Rodzaj wiązań Elktroujmność (ozn. c) - zdolność atomu w cząstczc do przyciągania (przyłączania) lktronu. W skrajnym przypadku, gdy lktroujmności obu pirwiastków bardzo się różnią (np. Li i F), dochodzi do płngo przskoku lktronów na bardzij lktroujmny atom, co prowadzi do powstania wiązania jonowgo (Dc 1,7). NaCl Tablica.4. Wartości lktroujmności (wg Paulinga) dla kilku ważnijszych pirwiastków (dla H przyjęto,1) I II III IV V VI VII Li 1,0 Na 0,9 K 0,8 Rb 0,8 B 1,5 Mg 1, Ca 1,0 B,0 Al 1,5 Ga 1,6 Jonowość C,5 Si 1,8 G 1,7 Sn 1,7 N 3,0 P,1 As,0 O 3,5 S,5 S,4 Jonowość F 4,0 Cl 3,0 Br,8 J,4

10 Wiązani jonow Rodzaj wiązań Elktroujmność (ozn. c) - zdolność atomu w cząstczc do przyciągania (przyłączania) lktronu. W skrajnym przypadku, gdy lktroujmności obu pirwiastków bardzo się różnią (np. Li i F), dochodzi do płngo przskoku lktronów na bardzij lktroujmny atom, co prowadzi do powstania wiązania jonowgo (Dc 1,7). Umowni: NaCl Wiązani kowalncyjn Dc 0,4 Wiązani polarn 0,4 Dc 1,7 Wiązani jonow Dc 1,7

11 Wiązani jonow Rodzaj wiązań Elktroujmność (ozn. c) - zdolność atomu w cząstczc do przyciągania (przyłączania) lktronu. W skrajnym przypadku, gdy lktroujmności obu pirwiastków bardzo się różnią (np. Li i F), dochodzi do płngo przskoku lktronów na bardzij lktroujmny atom, co prowadzi do powstania wiązania jonowgo (Dc 1,7). NaCl C. Kittl

12 Wiązani jonow Rodzaj wiązań W kryształach jonowych jst nimożliw, żby lktrony poruszały się prawi swobodni pomiędzy jonami, chyba ż dostarczymy dużą nrgię. Dlatgo ciała stał o wiązaniach jonowych są niprzwodząc. W wysokich tmpraturach przwodnictwo jonow. NaCl Enrgia wiązania na parę jonów: NaCl 7.95 V NaI 7.10 V KBr 6.9 V Rozkład gęstości ładunku w płaszczyźni podstawowj NaCl na podst. badań rntgnowskich. C. Kittl

13 Wiązani mtaliczn Rodzaj wiązań Wiązani chmiczn w mtalach, utworzon w wyniku lktrodynamiczngo oddziaływania między dodatnio naładowanymi rdzniami atomowymi, któr znajdują się w węzłach sici krystalicznj, a ujmni naładowaną plazmą lktronową (lktronami zdlokalizowanymi, gazm lktronowym). Podobn do wiązania kowalncyjngo, al lktrony tworząc wiązani są wspóln dla wilkij liczby atomów. Na + Na + Na + Na + Na + Na + Na + Na + Na + Na + Na + Na + Na + Na + Na + Na + Na + Na + Na + Na + Na + Na + Na + Na + Na + Na + Na + Na + Na + Gaz lktronowy

14 Wiązani mtaliczn Rodzaj wiązań Wiązani chmiczn w mtalach, utworzon w wyniku lktrodynamiczngo oddziaływania między dodatnio naładowanymi rdzniami atomowymi, któr znajdują się w węzłach sici krystalicznj, a ujmni naładowaną plazmą lktronową (lktronami zdlokalizowanymi, gazm lktronowym). Podobn do wiązania kowalncyjngo, al lktrony tworząc wiązani są wspóln dla wilkij liczby atomów.

15 Wiązani wodorow Uwspólnini wodoru Rodzaj wiązań Cluloza

16 Wiązani van dr Waalsa Rodzaj wiązań N, Ar, Kr, X oddziaływani wyindukowanych momntów dipolowych.

17 Kryształy T = n t Struktura krystaliczna nt + n3t3 V ( r ) = V ( r + T ) wktory translacji prymitywnych Sić (węzły sici) jst rgularnym i priodycznym układm punktów w przstrzni. Jst ona matmatyczna abstrakcją; z strukturą krystaliczną mamy do czyninia jdyni wtdy, gdy baza atomów jst przyporządkowana jdnoznaczni do każdgo węzła sici. Kryształ Ciało amorficzn

18 Kryształy T = n t Struktura krystaliczna nt + n3t3 wktory translacji prymitywnych

19 Kryształy T = n t Struktura krystaliczna nt + n3t3 wktory translacji prymitywnych

20 Kryształy T = n t Struktura krystaliczna nt + n3t3 wktory translacji prymitywnych Wktory translacji prymitywnych ni są wybran jdnoznaczni!

21 Kryształy T = n t Struktura krystaliczna nt + n3t3 wktory translacji prymitywnych Wktory translacji prymitywnych ni są wybran jdnoznaczni!

22 Kryształy T = n t Struktura krystaliczna nt + n3t3 wktory translacji prymitywnych Można na wil sposobów wybrać komórkę lmntarną. Zwykl chcmy, żby komórka taka: miała możliwi najwyższą symtrię, najmnijszą objętość Komórka prosta: komórka lmntarna o najmnijszj objętości Komórka prosta

23 Kryształy T = n t Struktura krystaliczna nt + n3t3 wktory translacji prymitywnych Komórka Wignra-Sitza C. Kittl

24 Kryształy T = n t Struktura krystaliczna nt + n3t3 wktory translacji prymitywnych Bazą moż być pojdynczy atom, jon, zbiór atomów, np. dla białk 10 5.

25 Struktura krystaliczna Kryształy T = n t nt + n3t3 R 0 j Baza R nj R = 0 j + T wktory translacji prymitywnych Bazą moż być pojdynczy atom, jon, zbiór atomów, np. dla białk 10 5.

26 Struktura krystaliczna Kryształy B n t 1 A B' A' = CD = t1 (1 cos ϕ ) j -j cos ϕ = (1 n) / C A t 1 B D

27 Sici Bravais T = n t Struktura krystaliczna nt + n3t3 wktory translacji prymitywnych

28 Struktura krystaliczna Sici Bravais Istnij 14 możliwych sici wypłniających przstrzń. Sici t noszą nazwę sici Bravais. Tworzą on 7 układów krystalograficznych August Bravais

29 Struktura krystaliczna Sici Bravais Rgularna Istnij 14 możliwych sici wypłniających przstrzń. Sici t noszą nazwę sici Bravais. a = b = c α = β = γ = 90 Tworzą on 7 układów krystalograficznych Ttragonalna α = β = 90 a = b c γ = 10 α = β = γ = 90 Hksagonalna Rombowa a = b c a b c α = β = γ = 90 Rombodryczna a = b = c α = β = γ < Jdnoskośna a b c α = γ = 90 β 90 a b c α β γ Trójskośna

30 Struktura krystaliczna Sici Bravais Przykład: struktura najgęstszgo upakowania

31 Struktura krystaliczna Sici Bravais Przykład: struktura najgęstszgo upakowania 1 warstwa A

32 Struktura krystaliczna Sici Bravais Przykład: struktura najgęstszgo upakowania 1 warstwa A warstwa B

33 Struktura krystaliczna Sici Bravais Przykład: struktura najgęstszgo upakowania 1 warstwa A warstwa B 3 warstwa A B A B

34 Struktura krystaliczna Sici Bravais Przykład: struktura najgęstszgo upakowania 1 warstwa A warstwa B 3 warstwa C A B C

35 Struktura krystaliczna Sici Bravais Przykład: struktura najgęstszgo upakowania hxagonal clos-packd (HCP) Sić hksagonalna z bazą Sić fcc

36 Struktura krystaliczna Sici Bravais Przykład: struktura najgęstszgo upakowania hxagonal clos-packd (HCP) Sić hksagonalna z bazą Sić fcc

37 Struktura krystaliczna Sici Bravais Przykład: struktura najgęstszgo upakowania hxagonal clos-packd (HCP) Sić hksagonalna z bazą

38 Struktura krystaliczna Sici Bravais Przykład: struktura najgęstszgo upakowania Sić fcc

39 Struktura krystaliczna Sici Bravais Przykład: struktura najgęstszgo upakowania Sić fcc

40 Struktura krystaliczna Sici Bravais Przykład: struktura najgęstszgo upakowania Sić fcc

41 Oznaczni węzłów Kryształy T = n t nt + n3t3 wktory translacji prymitywnych Wskaźniki węzłów: Sić fcc ½ ½ Krawędzi komórki lmntarnj [ n a, n a n a ] 1 1, 3 3 Wskaźniki węzła ½ 0½ 1½ ½ 0½ ½ ½1 ½ ½ ½0 110

42 Oznaczni węzłów Kryształy T = n t nt + n3t3 wktory translacji prymitywnych Wskaźniki węzłów: Sić fcc ½ ½ Krawędzi komórki lmntarnj [ n a, n a n a ] 1 1, 3 3 Wskaźniki węzła n 1 n n3 ½ 0½ 000 1½ ½ 0½ ½ ½1 ½ ½ ½0 110

43 Oznaczni kirunków Kryształy Wskaźniki kirunków: [ u v w] Zbiór najmnijszych liczb całkowitych względni pirwszych u,v,w, któr mają się do sibi tak, jak rzuty wktora równolgłgo do dango kirunku na osi krystaliczn. Sić fcc [001] 011 ½ ½ 1 [11] [101] [111] Krawędzi komórki lmntarnj [ n a, n a n a ] 1 1, 3 3 Wskaźniki węzła n 1 n n3 ½ 0½ 1½ ½ 000 0½ ½ ½1 ½ [010] [100] ½ ½0 [110]

44 Oznaczni kirunków Kryształy Wskaźniki kirunków: [ u v w] Zbiór najmnijszych liczb całkowitych względni pirwszych u,v,w, któr mają się do sibi tak, jak rzuty wktora równolgłgo do dango kirunku na osi krystaliczn. [ u v w] Liczbę ujmną zaznaczamy minusm nad wskaźnikim Sić fcc [001] 011 ½ ½ 1 [11] [101] [111] 0½ ½ ½ 0½ ½1 ½ 1½ ½ [ 001] [ 001] 000 [010] [100] ½ ½0 [110]

45 Oznaczni płaszczyzn Kryształy Nalży podać trzy odcinki A, B, C, któr płaszczyzna odcina na osiach sici. Odcinki t wyrażamy w jdnostkach osiowych i zapisujmy 1/A, 1/B, 1/C i sprowadzamy do najmnijszgo wspólngo mianownika D. ( h k l) D D h =, k =, l = A B Np.: A=, B=3, C=6, płaszczyzna (3,,1) D C C W domu: obliczyć odlgłości między koljnymi płaszczyznami o symbolu (h,k,l). 000 B A

46 Oznaczni płaszczyzn Kryształy Nalży podać trzy odcinki A, B, C, któr płaszczyzna odcina na osiach sici. Odcinki t wyrażamy w jdnostkach osiowych i zapisujmy 1/A, 1/B, 1/C i sprowadzamy do najmnijszgo wspólngo mianownika D. ( h k l) D D h =, k =, l = A B Np.: A=, B=3, C=6, płaszczyzna (3,,1) D C C [31] W domu: obliczyć odlgłości między koljnymi płaszczyznami o symbolu (h,k,l). 000 B A

47 Oznaczni płaszczyzn Kryształy Nalży podać trzy odcinki A, B, C, któr płaszczyzna odcina na osiach sici. Odcinki t wyrażamy w jdnostkach osiowych i zapisujmy 1/A, 1/B, 1/C i sprowadzamy do najmnijszgo wspólngo mianownika D. ( h k l) D D h =, k =, l = A B Np.: A=, B=3, C=6, płaszczyzna (3,,1) D C C W domu: obliczyć odlgłości między koljnymi płaszczyznami o symbolu (h,k,l). 000 B A

48 Kryształy Oznaczni płaszczyzn Nalży podać trzy odcinki A, B, C, któr płaszczyzna odcina na osiach sici. Odcinki t wyrażamy w jdnostkach osiowych i zapisujmy 1/A, 1/B, 1/C i sprowadzamy do najmnijszgo wspólngo mianownika D. ( h k l) D D h =, k =, l = A B D C (100) (110) (111)

49 Oznaczni płaszczyzn Kryształy (110) (10) (1) (100) (110) (111)

50 Oznaczni płaszczyzn Kryształy

51 Krystalografia Kryształy Strukturę krystaliczną badamy za pomocą dyfrakcji fotonów, nutronów, lktronów lub innych lkkich cząstczk T. Stacwicz & A. Witowski

52 Krystalografia Kryształy 191 Max von Lau zauważył, ż długości fali prominiowania X są porównywaln z odlgłościami międzyatomowymi w krysztal. Sugstia ta została szybko potwirdzona przz Waltra Fridricha i Paula Knippinga Modl kryształu. Zbiór odbijających równolgłych płaszczyzn o odlgłościach między płaszczyznowych d d sinθ = nλ Max von Lau np. λ=1,54 Å, a = 4 Å, kryształ o symtrii rgularnj, pirwszy rflks θ = 11 P. Atkins

53 Krystalografia Kryształy Widmo ciągł

54 Krystalografia Kryształy Widmo charaktrystyczn

55 Krystalografia Mtoda Laugo Kryształ oświtlony jst światłm białym. W wyniku rozprosznia fal o różnych długościach zostają rozproszon w różnych kirunkach. Otrzymujmy na kliszy różn punkty dla różnych kolorów (długości fali). Układ plamk ma symtrię taką jak kirunk w krysztal, wzdłuż którgo pada fala T. Stacwicz & A. Witowski

56 Mtoda Dbay a-schrra Krystalografia Ptr Josph Dby Paul Schrrr T. Stacwicz & A. Witowski

57 Mtoda Dbay a-schrra Krystalografia Badanym ośrodkim jst proszk z chaotyczna orintacją kryształów w przstrzni. Oświtla się go falą monochromatyczną. Rozproszni na różni zorintowanych kryształach powoduj powstani na kliszy łuków odpowiadających płaszczyznom, na których możliw było ugięci prominia T. Stacwicz & A. Witowski

58 Krystalografia Czynnik atomowy NaCl P. Atkins Obi sol mają tę samą strukturę krystaliczną, dlaczgo dyfraktogramy różnią się?

59 Krystalografia Czynnik atomowy P. Atkins Obi sol mają tę samą strukturę krystaliczną, dlaczgo dyfraktogramy różnią się?

60 Krystalografia Czynnik atomowy K + i Cl - mają taką samą liczbę lktronów. Podobni rozpraszają. Dla pwnych kirunków występuj intrfrncja dstruktywna (całkowit wygaszni) Na + i Cl - - poniważ fal są różni rozpraszan przz różn atomy, brak jst całkowitgo wygaszania. Pojawia się więc czynnik atomowy

61 Krystalografia Czynnik atomowy T. Stacwicz & A. Witowski Rozpraszani na gazi atomowym. Rozprasza chmura lktronowa. k = k ' = k ξkξ kξ 1 = ξ cosα = = kξ k k ' ξ = k ( k k ') ξ kξ = = k k π ϕ = = k = kξ λ

62 Krystalografia Czynnik atomowy gęstość ładunku Ψ Ψ 0 1 = = A xp[ i( kr r A xp[ i( kr r ωt)] ρ ( ξ = 0) ωt kξ )] ρ ( ξ ) Fala rozproszona Ψ = A r xp[ i( kr ωt)] ρ ( ξ ) xp( i kξ ) d Atomowy czynnik rozpraszania 3 ξ 1 = 3 f ρ ( ξ )xp( i kξ ) d ξ

63 Krystalografia Czynnik atomowy Np. rozkład lktronów o symtrii kulistj gęstość ładunku = ξ ξ ξ ρ 3 ) )xp( ( 1 d k i f Atomowy czynnik rozpraszania = = = ) (cos ) cos )xp( ( 1 ) )xp( ( 1 3 θ ξ θ ξ ξ ρ ξ π ξ ξ ξ ρ d d k i d k i f ξ ξ ξ ξ ρ ξ π ξ ξ ξ ξ ξ ρ ξ π d k k d k i k i k i = = ) sin( ) ( 4 ) xp( ) xp( ) ( Dla małych kątów rozproszń 0 ξ k Z f =

64 Krystalografia Czynnik atomowy Np. rozkład lktronów o symtrii kulistj gęstość ładunku Atomowy czynnik rozpraszania f oznacza stosunk amplitudy prominiowania rozproszongo przz rzczywisty rozkład lktronów w atomi do amplitudy prominiowania rozproszongo przz jdn lktron punktowy. = = = ) (cos ) cos )xp( ( 1 ) )xp( ( 1 3 θ ξ θ ξ ξ ρ ξ π ξ ξ ξ ρ d d k i d k i f ξ ξ ξ ξ ρ ξ π ξ ξ ξ ξ ξ ρ ξ π d k k d k i k i k i = = ) sin( ) ( 4 ) xp( ) xp( ) ( Dla małych kątów rozproszń 0 ξ k Z f =

65 Krystalografia Czynnik atomowy Dla małych kątów rozpraszania f = Q (całkowity ładunk) f Atomowy czynnik rozpraszania 1 = 3 ρ ( ξ )xp( i kξ ) d ξ

66 Krystalografia Gomtryczny czynnik strukturalny Fala rozproszona na jdnym atomi: Ψ = A i ( k ' r ωt ) f Fala rozproszona na wszystkich atomach: Ψ = A n j f j i( k ' r ωt) i kr nj j f j i k R 0 j R 0 j Baza R nj R = 0 j + T

67 Krystalografia Gomtryczny czynnik strukturalny Fala rozproszona na jdnym atomi: Ψ = A i ( k ' r ωt ) f Fala rozproszona na wszystkich atomach: Ψ = A n j f j i( k ' r ωt) i kr nj Atomy w bazi j f j i k R 0 j R 0 j Baza R nj R = 0 j + T

68 Krystalografia Gomtryczny czynnik strukturalny Fala rozproszona na jdnym atomi: Ψ = A i ( k ' r ωt ) f Fala rozproszona na wszystkich atomach: Ψ = A n j f j i( k ' r ωt) i kr nj Atomy w bazi Priod sici j f j i k R 0 j R 0 j Baza R nj R = 0 j + T

69 Krystalografia Gomtryczny czynnik strukturalny Fala rozproszona na jdnym atomi: Fala rozproszona na wszystkich atomach: ( ) f A t r k i ω Ψ = ' = = Ψ = ) ' ( ) ( ) ' ( ) ' ( n t kn i n t kn i n t kn i j kr i j t r k i n t n t n t n k i j kr i j t r k i n j kr i t r k i j f A f A f A j j nj ω ω ω

70 Gomtryczny czynnik strukturalny n 1 i kn t 1 1 n i kn t Krystalografia n 3 i kn t 3 3 Czynnik tn osiąga maksymalną wartość gdy: i kt j =1 Są to warunki Laugo, równoważn warunkowi Bragga kt1 kt kt 3 = πh = πk = πl

71 Krystalografia Gomtryczny czynnik strukturalny l kt k kt h kt π π π 3 1 = = = Wygodni jst wprowadzić 3 wktory niwspółpłaszczyznow i i ij i j a g t t t t t g t g π π πδ ) ( = = = Dowolny wktor: spłnia warunki Laugo, Zatm, rflksy występują gdy: G k = 3 1 g l kg hg G + + =

72 Gomtryczny czynnik strukturalny Wygodni jst wprowadzić 3 wktory niwspółpłaszczyznow Krystalografia i kt igt j j = G t = hg t = π n h + n k + n ( + kg + l g )( n t + n t + n ) t3 ( l) G 1 3 Gomtryczny czynnik strukturalny F ( hkl) = f xp ( iπ ( n h + n k + n l) ) j j G = hg 1 kg l g3 g g + 1 j + ti = πδij t t3 = π t ( t t 1 3 )

73 Gomtryczny czynnik strukturalny Krystalografia Przykład: Dla kryształu Li i kryształu TlBr (sici typu bcc rgularna przstrznni cntrowana) znalźć możliw wartości gomtryczngo czynnika strukturalngo. F F F r r Li 1 = = (0,0,0) 1, 1, 1 ( hkl) = f xp ( iπ ( n h + n k + n l) ) TlBr j j 1 3 Li Li = ftl xp iπ f Br xp iπ h + k + l ( hkl) = f xp( iπ ( ) ) + f xp iπ h + k + l ( hkl) ( ( ))

74 Gomtryczny czynnik strukturalny Krystalografia Przykład: Dla kryształu Li i kryształu TlBr (sici typu bcc rgularna przstrznni cntrowana) znalźć możliw wartości gomtryczngo czynnika strukturalngo. F F r r Li 1 = = (0,0,0) 1, 1, ( hkl) = f xp( iπ ( ) ) + f xp iπ h + k + l Li 1 ( hkl) = f xp ( iπ ( n h + n k + n l) ) j j 1 3 Li F ( hkl) = f ( 1+ xpiπ ( h + k l) ) Li Li + niparzyst parzyst

75 Gomtryczny czynnik strukturalny Krystalografia Przykład: Dla kryształu Li i kryształu TlBr (sici typu bcc rgularna przstrznni cntrowana) znalźć możliw wartości gomtryczngo czynnika strukturalngo. F F r r 1 = = (0,0,0) 1, 1, 1 ( hkl) = f xp ( iπ ( n h + n k + n l) ) TlBr j j ( hkl) = f xp( iπ ( ) ) + f xp iπ h + k + l Tl F ( hkl) = f + f xpiπ ( h + k l) Li Tl Br + Br

76 Nutrony Krystalografia Nutrony gnrowan w raktorz są spowalnian w wyniku zdrzń z modratorm (grafitm) do V = 4 km/s, co odpowiada nrgii E=0.08 V a nrgia ta odpowiada λ = 1 Å Nutrony oddziaływają z : jądrami (można wyznaczyć gęstość prawdopodobiństwa znalzinia jądr), wyznaczyć krzyw dysprsyjn fononów momntami magntycznymi jądr. E = Mλ M=1, g 0,8 λ( Α o ) = E(V) 1 Å dla E=0,08 V J. Gintr

77 Elktrony Krystalografia Elktrony mają ładunk lktryczny i oddziaływają silni z matrią, wnikają bardzo płytko. Zjawisko ugięcia lktronów pozwala na badania E strukturaln powirzchni oraz bardzo cinkich warstw = Mλ M=0, g 1 λ( Α o ) = E(V) 1 Å dla E=144 V T. Stacwicz & A. Witowski

78 Elktrony Krystalografia Elktrony mają ładunk lktryczny i oddziaływają silni z matrią, wnikają bardzo płytko.

79 Krystalografia Elktrony Rafał Dunin-Borkowski Magntic domains in a thin cobalt film Th colors in th imag show th diffrnt dirctions of th magntic fild in a layr of polycrystallin cobalt that has a thicknss of only 0 nm. Th fild of viw is approximatly 00 microns

80 Krystalografia Elktrony Rafał Dunin-Borkowski Magntic nanotubs.th nanotubs wr fabricatd in th Univrsity of Cambridg Enginring dpartmnt by Yasuhiko Hayashi, who grw thm using a Cobalt-Palladium catalyst. This alloy rmains prsnt in th nds of th nanotubs, and is magntic. Th nanotubs you s hr hav a nm diamtr.

81 Krystalografia Elktrony Rafał Dunin-Borkowski This imag won First Priz in th "Scinc Clos-Up" catgory in th Daily Tlgraph Visions of Scinc comptition. Th imag shows a multi-walld carbon nanotub, approximatly 190 nm in diamtr, containing a 35-nm-diamtr iron crystal ncapsulatd insid it. Elctron holography has bn usd to obtain a map of th magntic fild surrounding th iron particl, at a spatial rsolution of approximatly 5 nm.

82 Krystalografia Elktrony Rafał Dunin-Borkowski Th imag shows th magntic fild lins in a singl magntosom chains in a bactrial cll. Th fin whit lins ar th magntic fild lins in th cll, which wr masurd using offaxis lctron holography.

83 Studia Ii stopnia IN Studia II stopnia na makrokirunku Inżyniria nanostruktur odbywają się w ramach trzch ściżk kształcnia: Fotonika (Photonics), Modlowani Natostruktur i Nowych Matriałów (MONASTR) (Modling of Nanostructurs and Novl Matrials), Nanotchnologi Charaktryzacja Nowych Matriałów (NiChNM) (Nanotchnologis and th Charactrization of Novl Matrials). Studnci mają do wyboru zajęcia profilowan na zdobyci spcjalistyczngo wykształcnia związango z nanotchnologiami, zagadniniami będącymi aktualnymi problmami naukowymi i ralizacji programu studiów II stopnia w współpracy z grupami badawczymi.

84 Studia Ii stopnia IN Po pirwszym smstrz II tapu studiów, studnci mogą wybrać ściżkę kształcnia. W tym clu muszą udać się do opikuna danj ściżki, który przdstawi możliwości wykonywania prac magistrskich oraz ich opikunów. Opikun będzi ustalał z każdym studntm indywidualny program studiów w zakrsi wybiranych przdmiotów Stypnida 1000 zł/mis Wyjazdy na dowoln konfrncj w Europi Zajęcia dokształcając i warsztaty naukow Pomoc w znalziniu zatrudninia

Wstęp do Optyki i Fizyki Materii Skondensowanej. Mateusz Goryca

Wstęp do Optyki i Fizyki Materii Skondensowanej. Mateusz Goryca Wstęp do Optyki i Fizyki Materii Skondensowanej Mateusz Goryca mgoryca@fuw.edu.pl Uniwersytet Warszawski 2015 Materia skondensowana OC 6 H 13 H 13 C 6 O OC 6 H 13 H 17 C 8 O H 17 C 8 O N N Cu O O H 21

Bardziej szczegółowo

Ciała stałe. Ciała krystaliczne. Ciała amorficzne. Bardzo często mamy do czynienia z ciałami polikrystalicznymi, rzadko monokryształami.

Ciała stałe. Ciała krystaliczne. Ciała amorficzne. Bardzo często mamy do czynienia z ciałami polikrystalicznymi, rzadko monokryształami. Ciała stałe Ciała krystaliczne Ciała amorficzne Bardzo często mamy do czynienia z ciałami polikrystalicznymi, rzadko monokryształami. r T = Kryształy rosną przez regularne powtarzanie się identycznych

Bardziej szczegółowo

STRUKTURA CIAŁA STAŁEGO

STRUKTURA CIAŁA STAŁEGO STRUKTURA CIAŁA STAŁEGO Podział ciał stałych Ciała - bezpostaciowe (amorficzne) Szkła, żywice, tłuszcze, niektóre proszki. Nie wykazują żadnych regularnych płaszczyzn ograniczających, nie można w nich

Bardziej szczegółowo

Wykład 9 Wprowadzenie do krystalochemii

Wykład 9 Wprowadzenie do krystalochemii Wykład 9 Wprowadzenie do krystalochemii 1. Krystalografia a krystalochemia. 2. Prawa krystalochemii 3. Sieć krystaliczna i pozycje atomów 4. Bliskie i dalekie uporządkowanie. 5. Kryształ a cząsteczka.

Bardziej szczegółowo

Stany skupienia materii

Stany skupienia materii Stany skupienia materii Ciała stałe - ustalony kształt i objętość - uporządkowanie dalekiego zasięgu - oddziaływania harmoniczne Ciecze -słabo ściśliwe - uporządkowanie bliskiego zasięgu -tworzą powierzchnię

Bardziej szczegółowo

Chemia nieorganiczna. Copyright 2000 by Harcourt, Inc. All rights reserved.

Chemia nieorganiczna. Copyright 2000 by Harcourt, Inc. All rights reserved. Chemia nieorganiczna 1. Układ okresowy metale i niemetale 2. Oddziaływania inter- i intramolekularne 3. Ciała stałe rodzaje sieci krystalicznych 4. Przewodnictwo ciał stałych Pierwiastki 1 1 H 3 Li 11

Bardziej szczegółowo

Podstawy krystalochemii pierwiastki

Podstawy krystalochemii pierwiastki Uniwersytet Śląski Instytut Chemii Zakład Krystalografii Laboratorium z Krystalografii Podstawy krystalochemii pierwiastki Cel ćwiczenia: określenie pełnej charakterystyki wybranych struktur pierwiastków

Bardziej szczegółowo

Elementy teorii powierzchni metali

Elementy teorii powierzchni metali Prof. dr hab. Adam Kiejna Elementy teorii powierzchni metali Wykład dla studentów fizyki Rok akademicki 2017/18 (30 godz.) Wykład 1 Plan wykładu Struktura periodyczna kryształów, sieć odwrotna Struktura

Bardziej szczegółowo

Chemia nieorganiczna. Pierwiastki. niemetale Be. 27 Co. 28 Ni. 26 Fe. 29 Cu. 45 Rh. 44 Ru. 47 Ag. 46 Pd. 78 Pt. 76 Os.

Chemia nieorganiczna. Pierwiastki. niemetale Be. 27 Co. 28 Ni. 26 Fe. 29 Cu. 45 Rh. 44 Ru. 47 Ag. 46 Pd. 78 Pt. 76 Os. Chemia nieorganiczna 1. Układ okresowy metale i niemetale 2. Oddziaływania inter- i intramolekularne 3. Ciała stałe rodzaje sieci krystalicznych 4. Przewodnictwo ciał stałych Copyright 2000 by Harcourt,

Bardziej szczegółowo

Zjonizowana cząsteczka wodoru H 2+ - elektron i dwa protony

Zjonizowana cząsteczka wodoru H 2+ - elektron i dwa protony Zjonizowana cząstczka wodoru H - lktron i dwa protony Enrgia potncjalna lktronu w polu lktrycznym dwu protonów ˆ pˆ H = m pˆ 1 m p pˆ m p 1 1 1 4πε 0 r0 r1 r Hamiltonian cząstczki suma nrgii kintycznj

Bardziej szczegółowo

Wykład 5. Komórka elementarna. Sieci Bravais go

Wykład 5. Komórka elementarna. Sieci Bravais go Wykład 5 Komórka elementarna Sieci Bravais go Doskonały kryształ składa się z atomów jonów, cząsteczek) uporządkowanych w sieci krystalicznej opisanej przez trzy podstawowe wektory translacji a, b, c,

Bardziej szczegółowo

Rozwiązanie: Zadanie 2

Rozwiązanie: Zadanie 2 Podstawowe pojęcia. Definicja kryształu. Sieć przestrzenna i sieć krystaliczna. Osie krystalograficzne i jednostki osiowe. Ściana jednostkowa i stosunek osiowy. Położenie węzłów, prostych i płaszczyzn

Bardziej szczegółowo

Aby opisać strukturę krystaliczną, konieczne jest określenie jej części składowych: sieci przestrzennej oraz bazy atomowej.

Aby opisać strukturę krystaliczną, konieczne jest określenie jej części składowych: sieci przestrzennej oraz bazy atomowej. 2. Podstawy krystalografii Podczas naszych zajęć skupimy się przede wszystkim na strukturach krystalicznych. Kryształem nazywamy (def. strukturalna) substancję stałą zbudowaną z atomów, jonów lub cząsteczek

Bardziej szczegółowo

BUDOWA KRYSTALICZNA CIAŁ STAŁYCH. Stopień uporządkowania struktury wewnętrznej ciał stałych decyduje o ich podziale

BUDOWA KRYSTALICZNA CIAŁ STAŁYCH. Stopień uporządkowania struktury wewnętrznej ciał stałych decyduje o ich podziale BUDOWA KRYSTALICZNA CIAŁ STAŁYCH Stopień uporządkowania struktury wewnętrznej ciał stałych decyduje o ich podziale na: kryształy ciała o okresowym regularnym uporządkowaniu atomów, cząsteczek w całej swojej

Bardziej szczegółowo

Wiązania chemiczne. Związek klasyfikacji ciał krystalicznych z charakterem wiązań atomowych. 5 typów wiązań

Wiązania chemiczne. Związek klasyfikacji ciał krystalicznych z charakterem wiązań atomowych. 5 typów wiązań Wiązania chemiczne Związek klasyfikacji ciał krystalicznych z charakterem wiązań atomowych 5 typów wiązań wodorowe A - H - A, jonowe ( np. KCl ) molekularne (pomiędzy atomami gazów szlachetnych i małymi

Bardziej szczegółowo

S. Baran - Podstawy fizyki materii skondensowanej Struktura krystaliczna. Struktura krystaliczna

S. Baran - Podstawy fizyki materii skondensowanej Struktura krystaliczna. Struktura krystaliczna S. Baran - Podstawy fizyki materii skondensowanej Struktura krystaliczna Struktura krystaliczna Kwarc (SiO2) (źródło: Wikipedia) Piryt (FeS2) (źródło: Wikipedia) Halit/Sól kamienna (NaCl) (źródło: Wikipedia)

Bardziej szczegółowo

Model wiązania kowalencyjnego cząsteczka H 2

Model wiązania kowalencyjnego cząsteczka H 2 Model wiązania kowalencyjnego cząsteczka H 2 + Współrzędne elektronu i protonów Orbitale wiążący i antywiążący otrzymane jako kombinacje orbitali atomowych Orbital wiążący duża gęstość ładunku między jądrami

Bardziej szczegółowo

Podstawowe pojęcia opisujące sieć przestrzenną

Podstawowe pojęcia opisujące sieć przestrzenną Uniwersytet Śląski Instytut Chemii akład Krystalografii Laboratorium z Krystalografii 2 godz. Podstawowe pojęcia opisujące sieć przestrzenną Cel ćwiczenia: kształtowanie umiejętności posługiwania się modelami

Bardziej szczegółowo

4. STRUKTURA KRYSZTAŁÓW PÓŁPRZEWODNIKOWYCH. Irena Zubel Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki Politechnika Wrocławska (na prawach rękopisu)

4. STRUKTURA KRYSZTAŁÓW PÓŁPRZEWODNIKOWYCH. Irena Zubel Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki Politechnika Wrocławska (na prawach rękopisu) 4. STRUKTURA KRYSZTAŁÓW PÓŁPRZEWODNIKOWYCH Irena Zubel Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki Politechnika Wrocławska (na prawach rękopisu) Krzem, podstawowe parametry 1. Konfiguracja elektronowa:

Bardziej szczegółowo

Fizyka Ciała Stałego

Fizyka Ciała Stałego Wykład III Struktura krystaliczna Fizyka Ciała Stałego Ciała stałe można podzielić na: Krystaliczne, o uporządkowanym ułożeniu atomów lub molekuł tworzącym sieć krystaliczną. Amorficzne, brak uporządkowania,

Bardziej szczegółowo

Krystalografia. Typowe struktury pierwiastków i związków chemicznych

Krystalografia. Typowe struktury pierwiastków i związków chemicznych Krystalografia Typowe struktury pierwiastków i związków chemicznych Wiązania w kryształach jonowe silne, bezkierunkowe kowalencyjne silne, kierunkowe metaliczne słabe lub silne, bezkierunkowe van der Waalsa

Bardziej szczegółowo

Wstęp. Krystalografia geometryczna

Wstęp. Krystalografia geometryczna Wstęp Przedmiot badań krystalografii. Wprowadzenie do opisu struktury kryształów. Definicja sieci Bravais go i bazy atomowej, komórki prymitywnej i elementarnej. Podstawowe typy komórek elementarnych.

Bardziej szczegółowo

Uniwersytet Śląski Instytut Chemii Zakład Krystalografii. Laboratorium z Krystalografii. 2 godz. Komórki Bravais go

Uniwersytet Śląski Instytut Chemii Zakład Krystalografii. Laboratorium z Krystalografii. 2 godz. Komórki Bravais go Uniwersytet Śląski Instytut Chemii Zakład Krystalografii Laboratorium z Krystalografii 2 godz. Komórki Bravais go Cel ćwiczenia: kształtowanie umiejętności: przyporządkowywania komórek translacyjnych Bravais

Bardziej szczegółowo

Fizyka promieniowania jonizującego. Zygmunt Szefliński

Fizyka promieniowania jonizującego. Zygmunt Szefliński Fizyka prominiowania jonizującgo ygmunt Szfliński 1 Wykład 10 Rozpady Rozpady - warunki nrgtyczn Ściżka stabilności Nad ściżką znajdują się jądra prominiotwórcz, ulgając rozpadowi -, zaś pod nią - jądra

Bardziej szczegółowo

Chemia nieorganiczna. Pierwiastki. niemetale Be. 27 Co. 28 Ni. 26 Fe. 29 Cu. 45 Rh. 44 Ru. 47 Ag. 46 Pd. 78 Pt. 76 Os.

Chemia nieorganiczna. Pierwiastki. niemetale Be. 27 Co. 28 Ni. 26 Fe. 29 Cu. 45 Rh. 44 Ru. 47 Ag. 46 Pd. 78 Pt. 76 Os. Chemia nieorganiczna 1. Układ okresowy metale i niemetale 2. Oddziaływania inter- i intramolekularne 3. Ciała stałe rodzaje sieci krystalicznych 4. Przewodnictwo ciał stałych Copyright 2000 by arcourt,

Bardziej szczegółowo

STRUKTURA KRYSZTAŁÓW

STRUKTURA KRYSZTAŁÓW STRUKTURA KRYSZTAŁÓW Skala wielkości spotykanych w krystalografii: Średnica atomu wodoru: 10 Rozmiar komórki elementarnej: od kilku do kilkudziesięciu Å o D = 1*10 m = 1A 1 Struktura = sieć + baza atomowa

Bardziej szczegółowo

Elementy teorii powierzchni metali

Elementy teorii powierzchni metali prof. dr hab. Adam Kiejna Elementy teorii powierzchni metali Wykład 4 v.16 Wiązanie metaliczne Wiązanie metaliczne Zajmujemy się tylko metalami dlatego w zasadzie interesuje nas tylko wiązanie metaliczne.

Bardziej szczegółowo

Elementy teorii powierzchni metali

Elementy teorii powierzchni metali prof. dr hab. Adam Kiejna Elementy teorii powierzchni metali Wykład 2 v.16 Sieci płaskie i struktura powierzchni 1 Typy sieci dwuwymiarowych (płaskich) Przecinając monokryształ wzdłuż jednej z płaszczyzn

Bardziej szczegółowo

Położenia, kierunki, płaszczyzny

Położenia, kierunki, płaszczyzny Położenia, kierunki, płaszczyzny Dalsze pojęcia Osie krystalograficzne; Parametry komórki elementarnej; Wskaźniki punktów kierunków i płaszczyzn; Osie krystalograficzne Osie krystalograficzne: układ osi

Bardziej szczegółowo

Chemia nieorganiczna. Copyright 2000 by Harcourt, Inc. All rights reserved.

Chemia nieorganiczna. Copyright 2000 by Harcourt, Inc. All rights reserved. Chemia nieorganiczna 1. Układ okresowy metale i niemetale 2. Oddziaływania inter- i intramolekularne 3. Ciała stałe rodzaje sieci krystalicznych 4. Przewodnictwo ciał stałych Pierwiastki 1 1 H 3 Li 11

Bardziej szczegółowo

Wiązania. w świetle teorii kwantów fenomenologicznie

Wiązania. w świetle teorii kwantów fenomenologicznie Wiązania w świetle teorii kwantów fenomenologicznie Wiązania Teoria kwantowa: zwiększenie gęstości prawdopodobieństwa znalezienia elektronów w przestrzeni pomiędzy atomami c a a c b b Liniowa kombinacja

Bardziej szczegółowo

Zasady obsadzania poziomów

Zasady obsadzania poziomów Zasady obsadzania poziomów Model atomu Bohra Model kwantowy atomu Fala stojąca Liczby kwantowe -główna liczba kwantowa (n = 1,2,3...) kwantuje energię elektronu (numer orbity) -poboczna liczba kwantowa

Bardziej szczegółowo

NOWA STRONA INTERNETOWA PRZEDMIOTU: http://xrd.ceramika.agh.edu.pl/

NOWA STRONA INTERNETOWA PRZEDMIOTU: http://xrd.ceramika.agh.edu.pl/ Wskaźnikowanie rentgenogramów i wyznaczanie parametrów sieciowych Wykład 8 1. Wskaźnikowanie rentgenogramów. 2. Metoda róŝnic wskaźnikowania rentgenogramów substancji z układu regularnego. 3. Metoda ilorazów

Bardziej szczegółowo

MATERIA. = m i liczby całkowite. ciała stałe. - kryształy - ciała bezpostaciowe (amorficzne) - ciecze KRYSZTAŁY. Periodyczność

MATERIA. = m i liczby całkowite. ciała stałe. - kryształy - ciała bezpostaciowe (amorficzne) - ciecze KRYSZTAŁY. Periodyczność MATERIA ciała stałe - kryształy - ciała bezpostaciowe (amorficzne) - ciecze - gazy KRYSZTAŁY Periodyczność Kryształ (idealny) struktura zbudowana z powtarzających się w przestrzeni periodycznie identycznych

Bardziej szczegółowo

S. Baran - Podstawy fizyki materii skondensowanej Wiązania chemiczne w ciałach stałych. Wiązania chemiczne w ciałach stałych

S. Baran - Podstawy fizyki materii skondensowanej Wiązania chemiczne w ciałach stałych. Wiązania chemiczne w ciałach stałych Wiązania chemiczne w ciałach stałych Wiązania chemiczne w ciałach stałych typ kowalencyjne jonowe metaliczne Van der Waalsa wodorowe siła* silne silne silne pochodzenie uwspólnienie e- (pary e-) przez

Bardziej szczegółowo

Budowa ciał stałych. sieć krystaliczna układy krystalograficzne sieć realna defekty wiązania w ciałach stałych

Budowa ciał stałych. sieć krystaliczna układy krystalograficzne sieć realna defekty wiązania w ciałach stałych Budowa ciał stałych sieć krystaliczna układy krystalograficzne sieć realna defekty wiązania w ciałach stałych Ciała stałe to substancje o regularnej, przestrzennej budowie krystalicznej, czyli regularnym

Bardziej szczegółowo

Orbitale typu σ i typu π

Orbitale typu σ i typu π Orbitale typu σ i typu π Dwa odpowiadające sobie orbitale sąsiednich atomów tworzą kombinacje: wiążącą i antywiążącą. W rezultacie mogą powstać orbitale o rozkładzie przestrzennym dwojakiego typu: σ -

Bardziej szczegółowo

Rodzina i pas płaszczyzn sieciowych

Rodzina i pas płaszczyzn sieciowych Uniwersytet Śląski Instytut Chemii Zakład Krystalografii Laboratorium z Krystalografii 2 godz. Rodzina i pas płaszczyzn sieciowych Cel ćwiczenia: kształtowanie umiejętności posługiwania się modelami komórek

Bardziej szczegółowo

Ekscytony Wanniera Motta

Ekscytony Wanniera Motta ozpatrzmy oddziaływani lktronu o wktorz falowym bliskim minimum pasma przwodnictwa oraz dziury z obszaru blisko wirzcołka pasma walncyjngo. Zakładamy, ż oba pasma są sfryczni symtryczn, a ic kstrma znajdują

Bardziej szczegółowo

UKŁAD OKRESOWY PIERWIASTKÓW

UKŁAD OKRESOWY PIERWIASTKÓW UKŁAD OKRESOWY PIERWIASTKÓW Michał Sędziwój (1566-1636) Alchemik Sędziwój - Jan Matejko Pierwiastki chemiczne p.n.e. Sb Sn Zn Pb Hg S Ag C Au Fe Cu (11)* do XVII w. As (1250 r.) P (1669 r.) (2) XVIII

Bardziej szczegółowo

Inne koncepcje wiązań chemicznych. 1. Jak przewidywac strukturę cząsteczki? 2. Co to jest wiązanie? 3. Jakie są rodzaje wiązań?

Inne koncepcje wiązań chemicznych. 1. Jak przewidywac strukturę cząsteczki? 2. Co to jest wiązanie? 3. Jakie są rodzaje wiązań? Inne koncepcje wiązań chemicznych 1. Jak przewidywac strukturę cząsteczki? 2. Co to jest wiązanie? 3. Jakie są rodzaje wiązań? Model VSEPR wiązanie pary elektronowe dzielone między atomy tworzące wiązanie.

Bardziej szczegółowo

Układy krystalograficzne

Układy krystalograficzne Uniwersytet Śląski Instytut Chemii Zakład Krystalografii Laboratorium z Krystalografii 2 godz. Układy krystalograficzne Cel ćwiczenia: kształtowanie umiejętności wyboru komórki elementarnej i przyporządkowywania

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁOZNAWSTWO Wydział Mechaniczny, Mechatronika, sem. I. dr inż. Hanna Smoleńska

MATERIAŁOZNAWSTWO Wydział Mechaniczny, Mechatronika, sem. I. dr inż. Hanna Smoleńska MATERIAŁOZNAWSTWO Wydział Mechaniczny, Mechatronika, sem. I dr inż. Hanna Smoleńska Struktura materiałów UKŁAD ATOMÓW W PRZESTRZENI CIAŁA KRYSTALICZNE Układ atomów/cząstek (a/cz) w przestrzeni jest statystyczne

Bardziej szczegółowo

STRUKTURA MATERIAŁÓW. Opracowanie: Dr hab.inż. Joanna Hucińska

STRUKTURA MATERIAŁÓW. Opracowanie: Dr hab.inż. Joanna Hucińska STRUKTURA MATERIAŁÓW Opracowanie: Dr hab.inż. Joanna Hucińska ELEMENTY STRUKTURY MATERIAŁÓW 1. Wiązania miedzy atomami 2. Układ atomów w przestrzeni 3. Mikrostruktura 4. Makrostruktura 1. WIĄZANIA MIĘDZY

Bardziej szczegółowo

Fizyka Ciała Stałego. Struktura krystaliczna. Struktura amorficzna

Fizyka Ciała Stałego. Struktura krystaliczna. Struktura amorficzna Wykład II Struktura krystaliczna Fizyka Ciała Stałego Ciała stałe można podzielić na: Amorficzne, brak uporządkowania, np. szkła; Krystaliczne, o uporządkowanym ułożeniu atomów lub molekuł tworzącym sieć

Bardziej szczegółowo

STRUKTURA KRYSTALICZNA

STRUKTURA KRYSTALICZNA PODSTAWY KRYSTALOGRAFII Struktura krystaliczna Wektory translacji sieci Komórka elementarna Komórka elementarna Wignera-Seitza Jednostkowy element struktury Sieci Bravais go 2D Sieci przestrzenne Bravais

Bardziej szczegółowo

Fizyka Ciała Stałego. Struktura krystaliczna. Struktura amorficzna

Fizyka Ciała Stałego. Struktura krystaliczna. Struktura amorficzna Wykład II Struktura krystaliczna Fizyka Ciała Stałego Ciała stałe można podzielić na: Amorficzne, brak uporządkowania, np. szkła; Krystaliczne, o uporządkowanym ułożeniu atomów lub molekuł tworzącym sieć

Bardziej szczegółowo

Promieniowanie rentgenowskie. Podstawowe pojęcia krystalograficzne

Promieniowanie rentgenowskie. Podstawowe pojęcia krystalograficzne Promieniowanie rentgenowskie Podstawowe pojęcia krystalograficzne Krystalografia - podstawowe pojęcia Komórka elementarna (zasadnicza): najmniejszy, charakterystyczny fragment sieci przestrzennej (lub

Bardziej szczegółowo

Jak TO działa? Co to są półprzewodniki? TRENDY: Prawo Moore a. Google: Jacek Szczytko Login: student Hasło: *******

Jak TO działa?   Co to są półprzewodniki? TRENDY: Prawo Moore a. Google: Jacek Szczytko Login: student Hasło: ******* Co to są półprzewodniki? Jak TO działa? http://www.fuw.edu.pl/~szczytko/ Google: Jacek Szczytko Login: student Hasło: ******* Jacek.Szczytko@fuw.edu.pl Wydział Fizyki UW 2 TRENDY: Prawo Moore a TRENDY:

Bardziej szczegółowo

WIĄZANIA. Co sprawia, że ciała stałe istnieją i są stabilne? PRZYCIĄGANIE ODPYCHANIE

WIĄZANIA. Co sprawia, że ciała stałe istnieją i są stabilne? PRZYCIĄGANIE ODPYCHANIE WIĄZANIA Co sprawia, że ciała stałe istnieją i są stabilne? PRZYCIĄGANIE ODPYCHANIE Przyciąganie Wynika z elektrostatycznego oddziaływania między elektronami a dodatnimi jądrami atomowymi. Może to być

Bardziej szczegółowo

Dyfrakcja. Dyfrakcja to uginanie światła (albo innych fal) przez drobne obiekty (rozmiar porównywalny z długością fali) do obszaru cienia

Dyfrakcja. Dyfrakcja to uginanie światła (albo innych fal) przez drobne obiekty (rozmiar porównywalny z długością fali) do obszaru cienia Dyfrakcja 1 Dyfrakcja Dyfrakcja to uginanie światła (albo innych fal) przez drobne obiekty (rozmiar porównywalny z długością fali) do obszaru cienia uginanie na szczelinie uginanie na krawędziach przedmiotów

Bardziej szczegółowo

Wstęp do Optyki i Fizyki Materii SkondensowanejI

Wstęp do Optyki i Fizyki Materii SkondensowanejI Wstęp do Optyki i Fizyki Materii SkondensowanejI 1100-3003 Ciało stałe 2 Wydział Fizyki UW Jacek.Szczytko@fuw.edu.pl Piotr.Fita@fuw.edu.pl Struktura krystaliczna Crystals B n t 1 A B A = CD = nt 1 = t

Bardziej szczegółowo

Wiązania jonowe występują w układach złożonych z atomów skrajnie różniących się elektroujemnością.

Wiązania jonowe występują w układach złożonych z atomów skrajnie różniących się elektroujemnością. 105 Elektronowa teoria wiązania chemicznego Cząsteczki powstają w wyniku połączenia się dwóch lub więcej atomów. Już w początkowym okresie rozwoju chemii podejmowano wysiłki zmierzające do wyjaśnienia

Bardziej szczegółowo

STRUKTURA MATERIAŁÓW

STRUKTURA MATERIAŁÓW STRUKTURA MATERIAŁÓW ELEMENTY STRUKTURY MATERIAŁÓW 1. Wiązania miedzy atomami 2. Układ atomów w przestrzeni 3. Mikrostruktura 4. Makrostruktura 1. WIĄZANIA MIĘDZY ATOMAMI Siły oddziaływania między atomami

Bardziej szczegółowo

STRUKTURA IDEALNYCH KRYSZTAŁÓW

STRUKTURA IDEALNYCH KRYSZTAŁÓW BUDOWA WEWNĘTRZNA MATERIAŁÓW METALICZNYCH Zakres tematyczny y 1 STRUKTURA IDEALNYCH KRYSZTAŁÓW 2 1 Sieć przestrzenna kryształu TRANSLACJA WĘZŁA TRANSLACJA PROSTEJ SIECIOWEJ TRANSLACJA PŁASZCZYZNY SIECIOWEJ

Bardziej szczegółowo

Materia skondensowana

Materia skondensowana 00-04-9 Matia skondnsowana Kowalncyn odza wiązań Jack.Szczytko@uw.du.pl http://www.uw.du.pl/~szczytko/nt Podziękowania za pomoc w pzygotowaniu zaęć: Po. d hab. Pawł Kowalczyk Po. d hab. Daiusz Wasik H

Bardziej szczegółowo

Krystalografia i krystalochemia Wykład 15 Repetytorium

Krystalografia i krystalochemia Wykład 15 Repetytorium Krystalografia i krystalochemia Wykład 15 Repetytorium 1. Czym zajmuje się krystalografia i krystalochemia? 2. Podsumowanie wiadomości z krystalografii geometrycznej. 3. Symbolika Kreutza-Zaremby oraz

Bardziej szczegółowo

3. Struktura pasmowa

3. Struktura pasmowa 3. Strutura pasmowa Funcja Blocha Quasi-pęd, sić odwrotna Przybliżni prawi swobodngo ltronu Dziura w paśmi walncyjnym Masa ftywna Strutura pasmowa (), przyłady Półprzwodnii miszan ltron w rysztal sformułowani

Bardziej szczegółowo

Krystalografia. Analiza wyników rentgenowskiej analizy strukturalnej i sposób ich prezentacji

Krystalografia. Analiza wyników rentgenowskiej analizy strukturalnej i sposób ich prezentacji Krystalografia Analiza wyników rentgenowskiej analizy strukturalnej i sposób ich prezentacji Opis geometrii Symetria: kryształu: grupa przestrzenna cząsteczki: grupa punktowa Parametry geometryczne współrzędne

Bardziej szczegółowo

Okresowość właściwości chemicznych pierwiastków. Układ okresowy pierwiastków. 1. Konfiguracje elektronowe pierwiastków

Okresowość właściwości chemicznych pierwiastków. Układ okresowy pierwiastków. 1. Konfiguracje elektronowe pierwiastków Układ okresowy pierwiastków Okresowość właściwości chemicznych pierwiastków 1. Konfiguracje elektronowe pierwiastków. Konfiguracje a układ okresowy 3. Budowa układu okresowego 4. Historyczny rozwój układu

Bardziej szczegółowo

S 2, C 2h,D 2h,D 3d,D 4h, D 6h, O h

S 2, C 2h,D 2h,D 3d,D 4h, D 6h, O h Są tylko 32 grupy punktowe, które spełniają ten warunek, Można je pogrupować w 7 typów grup (spośród omówionych 12- tu), które spełniają powyższe własności S 2, C 2h,D 2h,D 3d,D 4h, D 6h, O h nazywają

Bardziej szczegółowo

Atomy wieloelektronowe i cząsteczki

Atomy wieloelektronowe i cząsteczki Atomy wieloelektronowe i cząsteczki 1 Atomy wieloelektronowe Wodór ma liczbę atomową Z=1 i jest prostym atomem. Zawiera tylko jeden elektron i jeden proton stąd potencjał opisuje oddziaływanie kulombowskie

Bardziej szczegółowo

Rentgenografia - teorie dyfrakcji

Rentgenografia - teorie dyfrakcji Rentgenografia - teorie dyfrakcji widmo promieniowania rentgenowskiego Widmo emisyjne promieniowania rentgenowskiego: -promieniowanie charakterystyczne -promieniowanie ciągłe (białe) Efekt naświetlenia

Bardziej szczegółowo

+ + Struktura cia³a sta³ego. Kryszta³y jonowe. Kryszta³y atomowe. struktura krystaliczna. struktura amorficzna

+ + Struktura cia³a sta³ego. Kryszta³y jonowe. Kryszta³y atomowe. struktura krystaliczna. struktura amorficzna Struktura cia³a sta³ego struktura krystaliczna struktura amorficzna odleg³oœci miêdzy atomami maj¹ tê sam¹ wartoœæ; dany atom ma wszêdzie takie samo otoczenie najbli szych s¹siadów odleg³oœci miêdzy atomami

Bardziej szczegółowo

Podstawy krystalografii

Podstawy krystalografii Podstawy krystalografii Kryształy Pojęcie kryształu znane było już w starożytności. Nazywano tak ciała o regularnych kształtach i gładkich ścianach. Już wtedy podejrzewano, że te cechy związane są ze szczególną

Bardziej szczegółowo

Właściwości kryształów

Właściwości kryształów Właściwości kryształów Związek pomiędzy właściwościami, strukturą, defektami struktury i wiązaniami chemicznymi Skład i struktura Skład materiału wpływa na wszystko, ale głównie na: właściwości fizyczne

Bardziej szczegółowo

Repeta z wykładu nr 3. Detekcja światła. Struktura krystaliczna. Plan na dzisiaj

Repeta z wykładu nr 3. Detekcja światła. Struktura krystaliczna. Plan na dzisiaj Repeta z wykładu nr 3 Detekcja światła Sebastian Maćkowski Instytut Fizyki Uniwersytet Mikołaja Kopernika Adres poczty elektronicznej: mackowski@fizyka.umk.pl Biuro: 365, telefon: 611-3250 Konsultacje:

Bardziej szczegółowo

Teoria VSEPR. Jak przewidywac strukturę cząsteczki?

Teoria VSEPR. Jak przewidywac strukturę cząsteczki? Teoria VSEPR Jak przewidywac strukturę cząsteczki? Model VSEPR wiązanie pary elektronowe dzielone między atomy tworzące wiązanie. Rozkład elektronów walencyjnych w cząsteczce (struktura Lewisa) stuktura

Bardziej szczegółowo

Podział ciał stałych ze względu na strukturę atomowo-cząsteczkową

Podział ciał stałych ze względu na strukturę atomowo-cząsteczkową Podział ciał stałych ze względu na strukturę atomowo-cząsteczkową Kryształy Atomy w krysztale ułożone są w pewien powtarzający się regularny wzór zwany siecią krystaliczną. Struktura kryształu NaCl Polikryształy

Bardziej szczegółowo

Elektronowa struktura atomu

Elektronowa struktura atomu Elektronowa struktura atomu Model atomu Bohra oparty na teorii klasycznych oddziaływań elektrostatycznych Elektrony mogą przebywać tylko w określonych stanach, zwanych stacjonarnymi, o określonej energii

Bardziej szczegółowo

Krystalografia. Dyfrakcja na monokryształach. Analiza dyfraktogramów

Krystalografia. Dyfrakcja na monokryształach. Analiza dyfraktogramów Krystalografia Dyfrakcja na monokryształach. Analiza dyfraktogramów Wyznaczanie struktury Pomiar obrazów dyfrakcyjnych Stworzenie modelu niezdeformowanej sieci odwrotnej refleksów Wybór komórki elementarnej

Bardziej szczegółowo

Rozszczepienie poziomów atomowych

Rozszczepienie poziomów atomowych Rozszczepienie poziomów atomowych Poziomy energetyczne w pojedynczym atomie Gdy zbliżamy atomy chmury elektronowe nachodzą na siebie (inaczej: funkcje falowe elektronów zaczynają się przekrywać) Na skutek

Bardziej szczegółowo

Natęż. ężenie refleksu dyfrakcyjnego

Natęż. ężenie refleksu dyfrakcyjnego Natęż ężenie refleksu dyfrakcyjnego Wskaźnikowanie dyfraktogramów 1. Natężenie refleksu dyfrakcyjnego - od czego i jak zależy 1. Wskaźnikowanie dyfraktogramów -metoda różnic 3. Wygaszenia systematyczne

Bardziej szczegółowo

CZ STECZKA. Do opisu wi za chemicznych stosuje si najcz ciej jedn z dwóch metod (teorii): metoda wi za walencyjnych (VB)

CZ STECZKA. Do opisu wi za chemicznych stosuje si najcz ciej jedn z dwóch metod (teorii): metoda wi za walencyjnych (VB) CZ STECZKA Stanislao Cannizzaro (1826-1910) cz stki - elementy mikro wiata, termin obejmuj cy zarówno cz stki elementarne, jak i atomy, jony proste i zło one, cz steczki, rodniki, cz stki koloidowe; cz

Bardziej szczegółowo

Układ okresowy. Przewidywania teorii kwantowej

Układ okresowy. Przewidywania teorii kwantowej Przewidywania teorii kwantowej Chemia kwantowa - podsumowanie Cząstka w pudle Atom wodoru Równanie Schroedingera H ˆ = ˆ T e Hˆ = Tˆ e + Vˆ e j Chemia kwantowa - podsumowanie rozwiązanie Cząstka w pudle

Bardziej szczegółowo

Wyznaczanie struktury krystalicznej i molekularnej wybranego związku koordynacyjnego w oparciu o rentgenowską analizę strukturalną

Wyznaczanie struktury krystalicznej i molekularnej wybranego związku koordynacyjnego w oparciu o rentgenowską analizę strukturalną INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ Wyznaczanie struktury krystalicznej i molekularnej wybranego związku koordynacyjnego w oparciu o rentgenowską analizę strukturalną I. Cel ćwiczenia Wyznaczenie struktury krystalicznej

Bardziej szczegółowo

Sieć przestrzenna. c r. b r. a r. komórka elementarna. r r

Sieć przestrzenna. c r. b r. a r. komórka elementarna. r r Sieć przestrzenna c r b r r r u a r vb uvw = + + w c v a r komórka elementarna V = r r a ( b c) v Układy krystalograficzne (7) i Sieci Bravais (14) Triclinic (P) a b c, α β γ 90 ο Monoclinic (P) a b c,

Bardziej szczegółowo

CZĄSTECZKA. Do opisu wiązań chemicznych stosuje się najczęściej metodę (teorię): metoda wiązań walencyjnych (VB)

CZĄSTECZKA. Do opisu wiązań chemicznych stosuje się najczęściej metodę (teorię): metoda wiązań walencyjnych (VB) CZĄSTECZKA Stanislao Cannizzaro (1826-1910) cząstki - elementy mikroświata, termin obejmujący zarówno cząstki elementarne, jak i atomy, jony proste i złożone, cząsteczki, rodniki, cząstki koloidowe; cząsteczka

Bardziej szczegółowo

Laboratorium z Krystalografii. 2 godz.

Laboratorium z Krystalografii. 2 godz. Uniwersytet Śląski - Instytut Chemii Zakład Krystalografii ul. Bankowa 14, pok. 132, 40-006 Katowice tel. 0323591627, e-mail: ewa.malicka@us.edu.pl opracowanie: dr Ewa Malicka Laboratorium z Krystalografii

Bardziej szczegółowo

Absorpcja związana z defektami kryształu

Absorpcja związana z defektami kryształu W rzeczywistych materiałach sieć krystaliczna nie jest idealna występują różnego rodzaju defekty. Podział najważniejszych defektów ze względu na właściwości optyczne: - inny atom w węźle sieci: C A atom

Bardziej szczegółowo

Metoda DSH. Dyfraktometria rentgenowska. 2. Dyfraktometr rentgenowski: - budowa anie - zastosowanie

Metoda DSH. Dyfraktometria rentgenowska. 2. Dyfraktometr rentgenowski: - budowa anie - zastosowanie Metoda DSH. Dyfraktometria rentgenowska 1. Teoria Braggów-Wulfa 2. Dyfraktometr rentgenowski: - budowa - działanie anie - zastosowanie Promieniowanie elektromagnetyczne radiowe mikrofale IR UV/VIS X γ

Bardziej szczegółowo

Wstęp do Optyki i Fizyki Materii Skondensowanej. Mateusz Goryca

Wstęp do Optyki i Fizyki Materii Skondensowanej. Mateusz Goryca Wstęp do Opty Fzy Matr Sondnsowan Matusz Goryca mgoryca@fuw.du.pl Unwrsytt Warszaws 05 Krystalografa Kryształy Struturę rystalczną badamy za pomocą dyfrac fotonów, nutronów, ltronów lub nnych lch cząstcz

Bardziej szczegółowo

1 i 2. Struktura elektronowa atomów, tworzenie wiązań chemicznych

1 i 2. Struktura elektronowa atomów, tworzenie wiązań chemicznych 1 i 2. Struktura elektronowa atomów, tworzenie wiązań chemicznych 1 1.1. Struktura elektronowa atomów Rozkład elektronów na pierwszych czterech powłokach elektronowych 1. powłoka 2. powłoka 3. powłoka

Bardziej szczegółowo

Teoria pasmowa ciał stałych

Teoria pasmowa ciał stałych Teoria pasmowa ciał stałych Poziomy elektronowe atomów w cząsteczkach ulegają rozszczepieniu. W kryształach zjawisko to prowadzi do wytworzenia się pasm. Klasyfikacja ciał stałych na podstawie struktury

Bardziej szczegółowo

Międzynarodowe Tablice Krystalograficzne (International Tables for Crystallography)

Międzynarodowe Tablice Krystalograficzne (International Tables for Crystallography) Uniwersytet Śląski Instytut Chemii Zakład Krystalografii Laboratorium z Krystalografii Międzynarodowe Tablice Krystalograficzne (International Tables for Crystallography) 2 godz. Cel ćwiczenia: analiza

Bardziej szczegółowo

KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW

KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW POUFNE Pieczątka szkoły 16 styczeń 2010 r. Kod ucznia Wpisuje uczeń po otrzymaniu zadań Imię Wpisać po rozkodowaniu pracy Czas pracy 90 minut Nazwisko KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW ROK SZKOLNY

Bardziej szczegółowo

CZĄSTECZKA. Do opisu wiązań chemicznych stosuje się najczęściej jedną z dwóch metod (teorii): metoda wiązań walencyjnych (VB)

CZĄSTECZKA. Do opisu wiązań chemicznych stosuje się najczęściej jedną z dwóch metod (teorii): metoda wiązań walencyjnych (VB) CZĄSTECZKA Stanislao Cannizzaro (1826-1910) cząstki - elementy mikroświata, termin obejmujący zarówno cząstki elementarne, jak i atomy, jony proste i złożone, cząsteczki, rodniki, cząstki koloidowe; cząsteczka

Bardziej szczegółowo

III.4 Gaz Fermiego. Struktura pasmowa ciał stałych

III.4 Gaz Fermiego. Struktura pasmowa ciał stałych III.4 Gaz Fermiego. Struktura pasmowa ciał stałych Jan Królikowski Fizyka IVBC 1 Gaz Fermiego Gaz Fermiego to gaz swobodnych, nie oddziałujących, identycznych fermionów w objętości V=a 3. Poszukujemy N(E)dE

Bardziej szczegółowo

Cz. I Materiał powtórzeniowy do sprawdzianu dla klas II LO - Wiązania chemiczne + przykładowe zadania i proponowane rozwiązania

Cz. I Materiał powtórzeniowy do sprawdzianu dla klas II LO - Wiązania chemiczne + przykładowe zadania i proponowane rozwiązania Cz. I Materiał powtórzeniowy do sprawdzianu dla klas II LO - Wiązania chemiczne + przykładowe zadania i proponowane rozwiązania I. Elektroujemność pierwiastków i elektronowa teoria wiązań Lewisa-Kossela

Bardziej szczegółowo

Analiza danych jakościowych

Analiza danych jakościowych Analiza danych jakościowych Ccha ciągła a ccha dyskrtna! Ciągła kg Dyskrtna Cchy jakościow są to cchy, których jdnoznaczn i oczywist scharaktryzowani za pomocą liczb jst nimożliw lub bardzo utrudnion.

Bardziej szczegółowo

I.4 Promieniowanie rentgenowskie. Efekt Comptona. Otrzymywanie promieniowania X Pochłanianie X przez materię Efekt Comptona

I.4 Promieniowanie rentgenowskie. Efekt Comptona. Otrzymywanie promieniowania X Pochłanianie X przez materię Efekt Comptona r. akad. 004/005 I.4 Promieniowanie rentgenowskie. Efekt Comptona Otrzymywanie promieniowania X Pochłanianie X przez materię Efekt Comptona Jan Królikowski Fizyka IVBC 1 r. akad. 004/005 0.01 nm=0.1 A

Bardziej szczegółowo

Cz. I Materiał powtórzeniowy do sprawdzianu dla klas I LO - Wiązania chemiczne + przykładowe zadania i proponowane rozwiązania

Cz. I Materiał powtórzeniowy do sprawdzianu dla klas I LO - Wiązania chemiczne + przykładowe zadania i proponowane rozwiązania Cz. I Materiał powtórzeniowy do sprawdzianu dla klas I LO - Wiązania chemiczne + przykładowe zadania i proponowane rozwiązania I. Elektroujemność pierwiastków i elektronowa teoria wiązań Lewisa-Kossela

Bardziej szczegółowo

PIERWIASTKI W UKŁADZIE OKRESOWYM

PIERWIASTKI W UKŁADZIE OKRESOWYM PIERWIASTKI W UKŁADZIE OKRESOWYM 1 Układ okresowy Co można odczytać z układu okresowego? - konfigurację elektronową - podział na bloki - podział na grupy i okresy - podział na metale i niemetale - trendy

Bardziej szczegółowo

Studnia skończona. Heterostruktury półprzewodnikowe studnie kwantowe (cd) Heterostruktury mogą mieć różne masy efektywne w różnych obszarach:

Studnia skończona. Heterostruktury półprzewodnikowe studnie kwantowe (cd) Heterostruktury mogą mieć różne masy efektywne w różnych obszarach: Heterostruktury półprzewodnikowe studnie kwantowe (cd) Studnia skończona Heterostruktury mogą mieć różne masy efektywne w różnych obszarach: V z Okazuje się, że zamiana nie jest dobrym rozwiązaniem problemu

Bardziej szczegółowo

Metody badań monokryształów metoda Lauego

Metody badań monokryształów metoda Lauego Uniwersytet Śląski Instytut Chemii Zakład Krystalografii ul. Bankowa 14, pok. 132, 40 006 Katowice, Tel. 0323591627 e-mail: joanna_palion@poczta.fm opracowanie: mgr Joanna Palion Gazda Laboratorium z Krystalografii

Bardziej szczegółowo

Metody badań monokryształów metoda Lauego

Metody badań monokryształów metoda Lauego Uniwersytet Śląski Instytut Chemii Zakład Krystalografii ul. Bankowa 14, pok. 132, 40 006 Katowice, Tel. 0323591627 e-mail: joanna_palion@poczta.fm opracowanie: mgr Joanna Palion Gazda Laboratorium z Krystalografii

Bardziej szczegółowo

Transport jonów: kryształy jonowe

Transport jonów: kryształy jonowe Transport jonów: kryształy jonowe JONIKA I FOTONIKA MICHAŁ MARZANTOWICZ Jodek srebra AgI W 42 K strukturalne przejście fazowe I rodzaju do fazy α stopiona podsieć kationowa. Fluorek ołowiu PbF 2 zdefektowanie

Bardziej szczegółowo

WŁASNOŚCI CIAŁ STAŁYCH I CIECZY

WŁASNOŚCI CIAŁ STAŁYCH I CIECZY WŁASNOŚCI CIAŁ STAŁYCH I CIECZY Polimery Sieć krystaliczna Napięcie powierzchniowe Dyfuzja 2 BUDOWA CIAŁ STAŁYCH Ciała krystaliczne (kryształy): monokryształy, polikryształy Ciała amorficzne (bezpostaciowe)

Bardziej szczegółowo