Sprawozdanie z konsultacji w sprawie ustawy o zawodzie psychologa organizowanego przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w dniu 1.07.

Transkrypt

1 Sprawozdanie z konsultacji w sprawie ustawy o zawodzie psychologa organizowanego przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w dniu W godzinach od 11:00 do 13:40 odbyło się spotkanie reprezentantów środowiska psychologicznego z przedstawicielami Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej (MPiPS). reprezentowali: Tomasz Bednarowicz Bogumiła Głowacka Kulpan Na spotkaniu omówione zostały uwagi zgłoszone przez organizacje zrzeszające psychologów przesłane w zestawieniu z dnia przez MPiPS. Sprostowanie wniosło w dniu do MPiPS prośbę o sprostowanie przesłanego zestawienia w kwestii dotyczącej punktu 6-stego zestawienia z dnia Sprostowanie nie nastąpiło. W związku z powyższym informujemy, że powołanie się MPiPS na w kwestii badań psychiatrycznych jest niewłaściwe. Najbardziej interesujące punkty dotyczyły: (1-4) czyli kształcenia psychologów Przyjęto, że najlepszym rozwiązaniem jest zastosowanie wymiennie nazewnictwa "jednolite studia magisterskie" lub studia dwustopniowe (licencjat+magisterskie) pod warunkiem, że osoba posiada jednocześnie dyplom licencjata psychologii. Uzgodniono również, że Ustawa nie będzie zawierała doprecyzowanego profilu kształcenia (praktyczny czy ogólnoakademicki). (5-8) zapisu "posiadanie stanu zdrowia pozwalającego na wykonywanie zawodu psychologa" Pozostano przy zapisie w podanym brzmieniu jednak w wyjaśnieniu mowa o badaniach lekarskich, które stwierdzają np. "zdolna do wykonywania zawodu psychologa" lub "może wykonywać zawód psychologa" bez konieczności poddania się badaniom psychiatrycznym (chyba, że lekarz wystawiający orzeczenie tak zaleci). (10) prowadzenia indywidualnej praktyki psychologicznej Psycholog, który będzie prowadził indywidualną praktykę psychologiczną musi zostać wpisany na listę psychologów. Przedsiębiorca zatrudniający psychologów nie musi posiadać wpisu. (11) konieczności doprezycowania definicji narzędzi, jakimi posługuje się psycholog MPiPS chce doprecyzować definicję dotyczące narzędzi, którymi posługiwał się będzie psycholog. Wątpliwość stanowiła definicja "metod projekcyjnych", która została wyjaśniona. Do wyjaśnienia pozostał termin eksperymentu laboratoryjnego oraz narzędzia i aparatura do badań używana przez psychologów transportu. 1/7

2 (13-15) zapisu "wykazuje nienaganną postawę etyczną" W toku dyskusji uznano, że zapis ten zostanie zmieniony na "posiada nieposzlakowaną opinię", co w skutkach prawnych oznacza domniemanie, że każdy psycholog posiada nieposzlakowaną opinie na podstawie dołączonego do dokumentów oświadczenia. Brak posiadania nieposzlakowanej opinii stwierdzić może np. sąd dyscyplinarny (16) zapisu o konieczności informowania pacjenta Proponuje się, aby psycholog był także zobowiązany do poinformowania o celu i zakresie planowanych świadczeń psychologicznych oraz ich wyniku klientom, których zgoda nie jest konieczna gdyż wynika z odrębnych przepisów. (17-18) tajemnicy zawodowej Proponuje się dodanie zapisu "psycholog nie może być zwolniony z tajemnicy zawodowej przez swojego klienta". Dotyczy to także informacji o innych osobach, z którymi klient jest w relacjach. Jedynie sąd lub prokuratura może zwolnić psychologa z tajemnicy zawodowej. (21) kary finansowej MPiPS pozostało przy zapisie kary pieniężnej, którą zastosować może sąd dyscyplinarny. Zasądzona kwota przekazywana jest na cele społeczne. (23-26) doskonalenia zawodowego Uwzględniono uwagę, że różnego rodzaju formy doskonalenia zawodowego organizować będą mogły także inne podmioty nie tylko samorząd zawodowy. (28) instytucji opieki Zastąpiono staż instytucją opieki. Opiece podlegać będa psychologowie wykonujący zawód, czyli udzielających świadczeń psychologicznych, o których mowa w założeniach do ustawy (str ). Według MPiPS psycholog reklamy nie będzie potrzebował opieki mentora. Opiekunem będzie mógł zostać psycholog z conajmniej 5 letnim doświadczeniem. Uzgodniono również, że instytucja opieki w stanie przejściowym po uchwaleniu ustawy nie będzie dotyczyła osób, które przez okres przynajmniej 3 lat wykonywały zawód psychologa. (30) określenia kogo nie dotyczyły będą przepisy ustawy W żadnym wypadku psychologiem wykonującym zawód nie będzie osoba zajmujące się szkoleniami biznesowymi, komunikacją społeczną, HRem czy coachingiem, a nieudzielająca świadczeń psychologicznych. Nie wszystkie osoby, które ukończą studia magisterskie na kierunku psychologia będą musiały wstąpić do samorządu zawodowego. Przynależność do samorządu zawodowego będzie obowiązkowa tylko w tych przypadkach, gdy zainteresowany będzie chciał udzielać świadczeń psychologicznych, zdefiniowanych w ustawie. Ustawa nie dotyczy zawodu psychoterapeuty. (32) zawieszenia prawa wykonywania zawodu psychologa Ustalono, iż dopiero wszczęcie postępowania dyscyplinarnego przez Rzecznika będzie skutkowało zawieszeniem prawa wykonywania zawodu na pierwszym posiedzeniu sądu dyscyplinarnego. Zgłaszano również uwagi dotyczące określenia ram czasowych jak długo taki psycholog może zostać zawieszony (miały by one zostać określone przez samorząd). (33) niewystarczającej kwoty dofinansowania samorządu psychologów z budżetu państwa Udało się ustalić, że najwyższa składka wynosić może max 1/4 przeciętnego wynagrodzenia rocznie, (co w przeliczeniu i zaokrągleniu stanowi obecnie około 70 zł na miesiąc). Według Stowarzyszenia Psychologów Polskich, które powołało się na przeprowadzoną ankietę 2/7

3 psycholodzy w większości deklarują składkę mniejszą niż 20 zł/msc a prawie wszyscy poniżej 40 zł/msc. Związane jest to także z wysokością ich zarobków. Średnio psycholog zatrudniony np. w szkołach i placówkach oświatowych zarabia mniej niż 50% przeciętnego wynagrodzenia. Składka w wysokości 70zł/msc może okazać się za wysoka. Zwróciliśmy również uwagę na niebezpieczeństwo "bojkotu" zbyt wysokich składek przez samych psychologów. Stwarza to ryzyko niewydolności finansowej samorządu, przez co stanowi ryzyko uchwalenia ustawy, która będzie "martwa". MPiPS podkreślało, że Państwo nie przeznaczy więcej środków na powołanie ustawy. Pozostali członkowie środowiska psychologicznego uznali, że dofinansowanie jest wystarczające. (34) obowiązkowego ubezpieczenia OC Ustalono, że każdy psycholog indywidualnie będzie zobowiązany do zawarcia ubezpieczenia OC. W wyjaśnieniach mowa była o zapewnieniu tego ubezpieczenia przez Izby a składka za ubezpieczenie zostanie doliczona do składki członkowskiej. Przedstawiciele MPiPS wyjaśnili również, że propozycja, aby każdy pracodawca był zobowiązany takie ubezpieczenie zapewnić dublowało by ubezpieczenie, gdyż każdy pracodawca byłby do tego zobowiązany (niezależnie od ilości stosunków pracy). Dlatego najlepszym rozwiązaniem jest zepewnienie ubezpieczenia OC przez samego psychologa. (35) powoływanie opiekuna i odwołanie się od decyzji Możliwe będzie odwołanie się od decyzji samorządu do Krajowej Rady. Możliwe będzie również zaproponowanie własnego opiekuna, który spełnia ustawowe wymagania. (36) obowiązek przechowywania dokumentacji Ustalono, że dokumentacja psychologiczna nie jest dokumentacją medyczną jednak MPiPS pozostało przy okresie 5 letnim. Nie odniesiono się do możliwości przechowywania dokumentacji w formie elektronicznej. (37) finansowania postępowania dyscyplinarnego zwróciło uwagę, iż niewłaściwe jest odniesienie przepisów prawa cywilnego do postępowania dyscyplinarnego, któremu to zdecydowanie bliższe są przepisy prawa karnego. MPiPS wskazał, że takie rozwiązanie jest ogólnoprzyjęte i nie ma innych możliwości. Zwróciliśmy uwagę na Izby Lekarskie, gdzie postępowanie podczas umorzenia opłacane jest przez skarb Państwa a nie przez Izbę. Kwestię pozostawiono do weryfikacji przez MPiPS. (38) ograniczenia prawa biernego Kwestią bezdyskusyjną jest posiadanie odpowiednich kwalifikacji osób prowadzących postępowanie w zakresie odpowiedzialności zawodowej. Zdaniem Stowarzyszenia Psychologów Polskich ograniczanie prawa biernego nie gwarantuje jednak zapewnienie odpowiednich do pełnienia tej funkcji kwalifikacji. Wręcz przeciwnie ogranicza prawa wyboru. Każdy kandydat powinien mieć możliwość zaprezentowania swoich kwalifikacji a wybór powinien następować właśnie względem posiadanych kwalifikacji a nie stażu pacy. Pozostali członkowie środowiska psychologicznego uważają jednak inaczej. Pozostano przy ograniczeniu prawa biernego osobom poniżej 7 lat stażu pracy. Na tym spotkanie zakończono. 3/7

4 PRZEBIEG SPOTKANIA, WNIOSKI I UWAGI sporządził i komentował Tomasz Bednarowicz Na spotkaniu wniesiono o przedstawienie ramowego harmonogramu planowanych prac nad ustawą o zawodzie psychologa jednak MPiPS przedstawiło kolejność prac bez określenia dat tłumacząc się, że nie jest to możliwe ze względu na to, iż nie wiadomo jak długo potrwają np. konsultacje. Zarządzanie projektami opiera się między innymi na utworzeniu chodźby ramowego harmonogramu. Dzięki takiemu rozwiązaniu znana jest nie tylko kolejność planowanych prac ale także orientacyjny czas przeznaczony np. na konsultacje oraz termin, w którym mniej więcej mogą one wystąpić. Jasne jest to, że terminy mogą uledz zmianie. Jednak określenie harmonogramu wspomaga organizacje pracy w danym projekcie oraz pomaga konsekwentnie dążyć do osiągania wyznaczonych celów umiejscowionych w czasie. Dlatego nadal będziemy zachęcać przedstawicieli MPiPS do utworzenia ramowego harmonogramu prac nad ustawą o zawodzie psychologa. W spornej kwestii dotyczącej posiadania stanu zdrowia pozwalającego na wykonywanie zawodu psychologa zastanawialiśmy się czy jest możliwe określenie chorób, które definitywnie wykluczają możliwość pracy w zawodzie psychologa. Stwierdzone zostało, że nawet osoba chora np. na schizofrenię w fazie remisji jest zdolna do praktykowania zawodu psychologa i stworzenie katalogu chorób jest niemożliwe. Doszliśmy do porozumienia, że najlepszym rozwiązaniem w tej sytuacji jest powołanie komisji składającej się np. z lekarza psychiatry i psychologa przez daną Izbę w momencie, gdy istnieje podejrzenie, że dany psycholog ze względu na stan zdrowia nie jest w stanie wykonywać zawodu. W takiej sytuacji wnioskowaliśmy o wykreślenie konieczności przeprowadzenia badania lekarskiego. Mimo uwag pozostano przy zapisie. W przypadku braku możliwości utworzenia katalogu chorób osobiście nie widzę sensu i konieczności przeprowadzania badania lekarskiego w celu stwierdzenia zdolności do wykonywania zawodu i stawianie tego, jako warunku wpisania na listę psychologów. Należy podkreślić fakt, że takie samo zaświadczenie należy przedstawić pracodawcy w momencie podjęcia pracy, co wynika z odrębnych przepisów jednak Izba nie zatrudnia psychologa a dokonuje wpisu na listę. Tym bardziej, że powołanie komisji przez Izbę w przypadku wątpliwości wydaje się dobrym odpowiednikiem zapewniającym ochronę w tej kwestii. Tak więc proponowany zapis dubluje konieczność uzyskania zaświadczenia mimo braku celowości. Nie bez znaczenia pozostają koszta związane z uzyskaniem takiego zaświadczenia, które pokryć musi psycholog. Co do poruszanej problematyki "wykazania nienagannej postawy etycznej" wnioskowaliśmy o wykreślenie. Przedstawiciele MPiPS zaproponowali przeredagowanie na "wykazania nieposzlakowanej opinii". Ze względu na słowo "wykazania" wnioskowaliśmy o zastąpienie tego słowa słowem "posiadania". 4/7

5 To kolejne problematyczne rozwiązanie gdzie brak jest katalogu, który stwierdziłby posiadanie lub nieposiadanie nieposzlakowanej opinii. Uważam, że zapis powinien zostać wykreślony lub powinien zostać utworzony katalog definiujący posiadanie lub nieposiadanie. Przeredagowanie jest zabiegiem w mojej ocenie niezmieniającym niczego. Jedyne, co udało się uzgodnić to zmianę zapisu "wykazuje na posiada". Jest to bardzo istotna zmiana gdyż słowo "wykazuje" wskazuje na to, że dany psycholog musi wykazać, że taką opinię posiada. Słowo "posiada" pozwala domniemywać, że każdy psycholog posiada taką opinię a jeśli jej nie posiada to osoba lub instytucja, która to stwierdza musi to udowodnić. Ciężar wykazania z psychologa przerzuca się na zgłaszającego "brak nieposzlakowanej opinii". Mimo to tak nieprecyzyjny zapis bez dokładnego zdefiniowania daje ogromną możliwość do subiektywnej oceny i może być krzywdzący. Brak także informacji o możliwości odwołania się od decyzji Izby. Pozostali członkowie środowiska psychologicznego wnosili o wykreślenie kar pieniężnych, jako jednej z kilku dostępnych możliwości ukarania skazanego psychologa w postępowaniu dyscyplinarnym. Poparliśmy wykreślenie. MPiPS pozostało przy zapisie. Zapis tego typu wydaje się standardowym zapisem obecnym w przepisach dotyczących innych samorządów. Nie wnosi żadnych korzyści dla Izby, gdyż kara pieniężna przeznaczana jest na cele społeczne. Jest to oczywiście bardzo dobre rozwiązanie np. w celu odbudowy wizerunku zwodu psychologa w przypadku, gdy dany czyn będzie miał negatywny wpływ na ten wizerunek jednak blokuje możliwość zastosowania kary pieniężnej na rzecz Izby np. w stosunku do osób, które nie opłaciły obowiązkowych składek a były do tego zobowiązane Na spotkaniu niepodjęto dyskusji o psychologach, którzy nie wykonują świadczeń psychologicznych według proponowanej ustawy. Ustawa reguluje zawód psychologa, ale tylko tego, który wykonuje świadczenia psychologiczne określone w tekście założeń. W kwestii zawieszenia prawa do wykonywania zawodu, którą słusznie poruszył przedstawiciel Polskiego Towarzystwa Psychologii Klinicznej pojawia się problem w sytuacji, gdy przeciwko psychologowi wszczęte zostanie postępowanie dyscyplinarne. W takiej sytuacji mowa jest o zawieszeniu prawa do wykonywania zawodu jednak brak jest określonych ram czasowych postępowania, co może powodować sytuację, w której niesłusznie oskarżony psycholog będzie zawieszony przez np. miesiąc, rok, dwa lata itp. Poparliśmy konieczność rozwiązania tego problemu jednak pozostała część środowiska psychologów wraz z przedstawicielami MPiPS uznali, że ten problem powinien zostać rozwiązany na poziomie powstałych Izb a nie na poziomie ustawy. Izby miały by np. określić maksymalny czas prowadzenia postępowania. W mojej opinii problem ten należy rozwiązać na poziomie ustawy a nie jak się proponuje na poziomie Izb. Ponadto obecnie brak jest możliwości alternatywnych w tym możliwości odwołania się od zawieszenia prawa do wykonywania zawodu. Liczność spraw, jaka wpłynie do Rzecznika oraz do sądów dyscyplinarnych z pewnością również wpłynie na okres oczekiwania. Jest to bardzo niekorzystne rozwiązanie dla zawieszonego psychologa, który nie ma możliwości podjęcia działań w tym zakresie, gdyż ustawa mu tego w chwili obecnej nie gwarantuje. 5/7

6 W przypadku niewystarczającej kwoty dofinansowania samorządu psychologów z budżetu państwa wszelkie koszty związane z wdrożeniem i funkcjonowaniem ustawy będziemy musieli pokryć z własnych składek. Wysokość składek zależna będzie od zorganizowania Izby i poniesionych przez nią kosztów. Udało się nam ustalić, że składa obecnie nie będzie mogła być większa niż około 70 zł miesięcznie, co i tak wydaje się zbyt dużą kwotą. Jednorazowe wsparcie w wysokości 5 mln (w porównaniu do Izby Lekarskiej, która cyklicznie otrzymuje ok 800 mln do rozdysponowania) z budżetu państwa na realizację ustawy o zawodzie psychologa i przerzucanie finansowania na samych psychologów gdzie głównym i nadrzędnym celem wydaje się być zagwarantowanie społeczeństwu odpowiedniej jakości świadczonych usług psychologicznych w Polsce w mojej perspektywie wydaje się być po prostu niewystarczające. Oczywiście zawsze można twierdzić "dobre i to" dopłacając resztę. Ale czy nas psychologów na to stać? Myślę, że w obecnej sytuacji warto było by zastanowić się nad rezygnacją z Izb oraz z obowiązkowej przynależności do tych Izb a co za tym idzie obowiązkowych składek i przerzucić odpowiedzialność rejestracji psychologów na Państwo tak jak jest to rozwiązane w przypadku psychologów transportu. W kwestii obowiązku przechowywania dokumentów psychologicznych przez min. 5 lat wnioskowaliśmy o skrócenie obowiązku do 2 lat oraz o wprowadzenie możliwości przechowywania dokumentów w formie elektronicznej. Ma to bezpośredni związek z problemem archiwizacji oraz generowaniem w związku z tym kosztów a także negatywne skutki dla środowiska. Nasz wniosek nie został poparty przez środowisko i został odrzucony. Nie podano nam argumentów, które przemawiają za pozostawieniem tego zapisu w niezmienionej formie poza jednym tj. odwołaniem się do rozporządzenia w sprawie przechowywania dokumentów medycznych. Rozporządzenie nie jest dokumentem, które warunkuje i obliguje ustawodawcę do zastosowania zawartych w nim przepisów. Ponadto rozporządzenie jest zdecydowanie łatwiej zmienić niż ustawę. Jak również stwierdziliśmy, dokumenty psychologiczne nie są dokumentami medycznymi. Nadmienić można, że dane teleinformatyczne dotyczące chodźby obronności Państwa lub przestępstw przechowywane i archiwizowane są przez jeden rok. W naszym przypadku wyjątki mogą stanowić dokumenty, których ważność jest dłuższa niż dwa lata, np. orzeczenia wydawane kierowcą. Jaka jest więc podstawa do obowiązku przechowywania dokumentacji przez 5 lat? Zaznaczam chodzi o obowiązek a nie dobrowolność. Bardzo ważną kwestią jest finansowanie postępowania dyscyplinarnego w momencie, gdy postępowanie zostanie umorzone lub oskarżony psycholog zostanie uniewinniony. Zwracaliśmy uwagę, że zaproponowane przez MPiPS rozwiązanie generuje koszta dla Izb, czyli w przypadku bezpodstawnego oskarżenia koszta poniosą wszyscy psycholodzy. Z uwagi na różnego rodzaju sytuacje oraz różnych czasami zaburzonych pacjentów może pojawić się wiele takich skarg i opinii negatywnych dotyczących działalności jakiegoś psychologa. Zdaniem pozostałych członków środowiska psychologicznego wystarczy odpowiedni Rzecznik, który będzie rozpatrywał sprawy "z głową" zanim zdecyduje o wszczęciu postępowania. Brak odpowiedzialności w stosunku do osób, które takie zawiadomienia mogą składać oceniam jako bardzo negatywne rozwiązanie generujące patologie. Takie rozwiązanie wręcz 6/7

7 zachęca do składania zawiadomień gdyż powód nic na tym nie traci. Ponadto niewłaściwym wydaje się po raz kolejny przerzucanie odpowiedzialności finansowej na wszystkich psychologów. W takim wypadku gdzie mowa o umorzeniu, oddaleniu lub uniewinnieniu to skarb państwa (jak jest w przypadku Izby Lekarskiej) lub osoba składająca zawiadomienie powinna ponosić koszta postępowania dyscyplinarnego. Wszystkich zainteresowanych psychologów aktywną współpracą w ramach prac nad założeniami i projektem ustawy o zawodzie psychologa zapraszamy do kontaktu pod adresem ustawa@psycho-centrum.pl 7/7