Raport Bankier.pl Polska bankowość w liczbach 2015

Transkrypt

1 Raport Bankier.pl Polska bankowość w liczbach 2015

2 Wstęp Raporty PRNews.pl i Bankier.pl na trwałe wpisały się już w cykl publikacji o polskim sektorze bankowym. Z regularną częstotliwością publikujemy je od 2007 roku. W ramach cyklu ukazało się już ponad 100 analiz podsumowujących wybrane segmenty rynku. Publikacje stanowią uzupełnienie dla raportów udostępnianych cyklicznie przez Związek Banków Polskich, Narodowy Bank Polski i Komisję Nadzoru Finansowego. Instytucje te publikują dane na temat sektora zbiorczo, my staramy się dostarczać Czytelnikom dane opisujące wyniki działalności poszczególnych banków. W roku 2015 poszerzyliśmy cykl publikacji o nowe zestawienia. To między innymi raporty o zatrudnieniu, liczbie placówek i aktywach. Łącznie co kwartał powstaje 8 analiz na temat polskiego sektora bankowego. Doświadczenia minionych lat pokazują, że zestawienia Bankier.pl i PRNews.pl stanowią źródło informacji nie tylko dla osób zawodowo zajmujących się bankowością, ale także dla wielu autorów prac naukowych. Niniejsza publikacja jest pierwszym Autor: Wojciech Boczoń zbiorczym materiałem agregującym komplet danych za rok Zapraszamy Państwa do lektury i dzielenia się z nami uwagami. Współpraca: dr Michał Kisiel i Mateusz Gawin Wojciech Boczoń Redaktor prowadzący PRNews.pl Analityk Bankier.pl w.boczon@bankier.pl 2 3

3 Prezentowane w tabelach liczby wzrost lub spadek liczby kont w stosunku do danych prezentowanych na koniec 2014 roku. Nie jest to informacja na temat wielkości sprzedaży nowych rachunków. Banki nie podają, ile w tym czasie zamknęły ROR-ów. Nie wiemy też, ile z tych kont jest aktywnie używanych. W wielu bankach duży odsetek stanowią tzw. martwe konta, czyli rachunki porzucone przez klientów lub konta, na które nie wpływają żadne środki. Banki nie podają jednak do wiadomości, ile rachunków jest aktywnie używanych. O skali problemu może świadczyć informacja ujawniona niedawno przez Rozdział 1: Rynek kont osobistych Getin. Bank podaje, że ma otwartych 977 tys. rachunków, ale tylko 200 tys. z nich jest aktywnie używane przez klientów. Nie jest on jednak odosobnionym przypadkiem, bo podobne informacje pojawiały się już w przeszłości W roku 2015 bankom komercyjnym przybyło blisko 1,4 mln kont osobistych. Największy wzrost odnotował ING Bank Śląski, którego baza rok do roku niejednokrotnie. Szcze ówkowych mają za zadanie ułatwić spłatę zadłużenia. Po spłaceniu pożyczki klient z reguły nie zamyka konta. wzrosła o 232 tysiące rachunków, czyli o 10 proc. Dobrym wynikiem może się też pochwalić Orange Finanse, wspólny projekt mbanku i telekomu Orange. W ciągu 2015 roku przybyło mu 170 tys. rachunków. W stosunku do danych prezentowanych na koniec 2014 roku jest to wzrost aż o 285 proc. Trzecie miejsce na podium zajmuje Bank Millennium, któremu baza ROR-ów wzrosła o 167 tys. kont. W ujęciu procentowym jest to wzrost o 11 proc. W 2015 roku cztery banki odnotowały spadki liczby prowadzonych kont: Deutsche Bank, Citi Handlowy, Credit Agricole i PKO Bank Polski. Wynikają one z czyszczenia bazy z martwych kont. Przedstawiciele Credit Agricole tłumaczą, że od kilku kwartałów bank prowadzi politykę czyszczenia bazy z nieaktywnych kont. Liczba rachunków aktywnie używanych stale rośnie, a potwierdzeniem tej tezy ma być wzrost liczby aktywnych kart debetowych. Spadki Tradycyjnie bankiem z największą liczbą rachunków pozostaje PKO Bank Polski, który wspólnie z Inteligo prowadzi 6,6 mln ROR. W ciągu minionego w Citi Handlowym to pokłosie zmiany strategii, mającej na celu akwizycję osób o ponadprzeciętnych dochodach. roku ubyło mu 39 tys. kont osobistych. Nie wiadomo, ile spośród tej liczby to konta internetowej marki Inteligo. Bank nie podaje tej informacji do publicznej wiadomości. Szacuje się, że jest to około tys. rachunków. Drugie miejsce pod względem liczby ROR zajmuje Bank Pekao, który prowadzi 3,7 mln rachunków. Brązowy medal należy do mbanku, który obsługuje 3 mln ROR-ów. Po piętach depcze mu jednak Bank Zachodni WBK, którego liczba rachunków zbliżyła się na koniec 2015 roku do 3 mln. Prezentowane dane nie zawierają wszystkich banków komercyjnych. Informacji o liczbie ROR prowadzonych dla klientów indywidualnych nie podały nam Volkswagen Financial Services, Toyota Bank, Bank Smart, BIZ Bank czy Idea Bank. Dwa ostatnie banki specjalizują się w obsłudze przedsiębiorców, ale mają w ofercie konta dla klientów detalicznych. Można przyjąć szacunki, że liczba prowadzonych przez nieobecne banki ROR-ów nie jest większa niż tys. 4 5

4 W 2015 roku aktywność banków na rynku kont osobistych pod względem produktowym była umiarkowana. Na początku roku Raiffeisen Polbank wprowadził do oferty Wymarzone Konto, w ramach którego zagwarantował klientom niezmienność cen. Nowy, bezpłatny rachunek pojawił się w Alior Banku (Konto Internetowe). Jednocześnie jednak Alior zlikwidował ofertę rachunków przejętych po Meritum Banku. W mbanku pojawiło się ekonto mobilne plus z podwyższonym oprocentowaniem, ale z początkiem 2016 roku bank wycofał je z bieżącej sprzedaży. Pod względem cenowym obserwowaliśmy dalsze zaostrzanie warunków, przede wszystkim dla nieaktywnych klientów. T-Mobile Usługi Bankowe zdecydowało się wprowadzić opłatę warunkową za kartę debetową, a opłatę tę podwyższył eurobank. Z rynku zniknęły też kolejne programy premiowe typu moneyback wycofały je BGŻ BNP Paribas w ikoncie, Bank BPH w Koncie Lubię to! i Raiffeisen Polbank w starych pakietach rachunków. Pod koniec roku Getin Bank zlikwidował swoją internetową markę Getin Online, a kilka tygodni później markę Open Online. Rachunki zostały przepięte do bankowości Getin Up. Liczba ROR-ów Klienci indywidualni jedynie konta złotowe, bez rachunków oszczędnościowych Bank IV kw IV kw Różnica PKO BP i Inteligo (-0,59%) Bank Pekao (2,15%) mbank (4,92%) BZ WBK (2,34%) ING Bank Śląski (10,24%) Bank Millennium (10,66%) Eurobank (1,75%) Alior Bank (9,21%) Credit Agricole Bank Polska (-3,23%) Getin Noble Bank (4,94%) Bank Pocztowy (10,67%) BGŻ BNP Paribas* (-8,85%) Raiffeisen Polbank (19,62%) T-Mobile Usługi Bankowe (24,85%) Bank BPH (11,57%) Citi Handlowy (-6,77%) Deutsche Bank (-5,63%) BOŚ (12,75%) Orange Finanse (284,86%) Plus Bank b.d (b.d.) RAZEM: (4,86%) * z czego w IV kwartale 2014 roku to konta Banku BGŻ, a sztuk to rachunki BNP Paribas Banku. 6 7

5 Zmiana liczby prowadzonych rachunków w stosunku do danych prezentowanych na koniec 2014 roku (w tys.) Bank Wzrost/spadek Liczba aktywnych kart debetowych (w tys.) Bank IV kw PKO BP 6277,3 ING Bank Śląski 232,0 BZ WBK 3076,9 Orange Finanse 170,9 Bank Pekao SA 2875,7 Bank Millennium 167,1 ING Bank Śląski 2685,0 Plus Bank 163,5 mbank 2509,7 mbank Alior Bank T-Mobile Usługi Bankowe Raiffeisen Polbank Bank Pocztowy Bank Pekao BZ WBK Bank BPH Getin Noble Bank 141,9 120,9 106,9 93,3 87,7 77,8 68,1 49,5 46,0 Bank Millennium 1394,3 Getin Noble Bank 743,0 Bank BGŻ BNP Paribas 706,9 Credit Agricole 692,3 Alior Bank 682,0 Bank BPH 380,0 T-Mobile UB 368,0 Citi Handlowy 273,5 eurobank 243,3 Bank Pocztowy 238,3 Raiffeisen Polbank 226,0 Deutsche Bank 178,7 Plus Bank 106,9 BOŚ 28,8 Eurobank -15,9-20,2 24,6 Deutsche Bank Citi Handlowy Rozdział 2: Rynek bankowości mobilnej -33,0-39,0-83,2 Credit Agricole Bank Polska PKO BP i Inteligo BGŻ BNP Paribas* * w porównaniu do połączonych danych BGŻ i BNP Paribas na koniec 2014 r. Na koniec 2015 roku liczba aktywnych użytkowników bankowości mobilnej wzrosła do 5,7 mln osób. To klienci, którzy przynajmniej raz w miesiącu logują się do swojego banku z poziomu urządzenia mobilnego. W stosunku do danych prezentowanych na koniec 2014 roku jest to wzrost o 2,3 mln klientów. Liderem pod względem liczby mobilnych klientów jest PKO Bank Polski. Ma ich 1,3 mln. Drugie miejsce zajmuje mbank (1,09 mln) z niewielką różnicą w stosunku do Pekao (1,01 mln). 8 9

6 Do mobilnych klientów PKO Bank Polski i mbank doliczają także osoby, które logują się do tradycyjnego systemu bankowości internetowej z poziomu urządzeń mobilnych smartfonów i tabletów. W PKO Banku Polskim z aplikacji mobilnej i kanałów lite korzysta 991 tys. osób. Pozostałe 337 tys. to klienci logujący się do standardowego ipko z tabletów. W podobny sposób dane w zaczął prezentować mbank. Z aplikacji w czwartym kwartale aktywnie korzystało 565 tys. klientów. W mbanku doszło do jeszcze jednej ważnej zmiany w sposobie raportowania od końca 2015 roku każdy klient identyfikowany jest zgodnie z numerem PESEL, a nie jak wcześniej według unikalnego ID przypisanego w systemie bankowym. Tym samym bank wyklucza możliwość dublowania w raportach niektórych aktywności klientów. Liczba aktywnych użytkowników bankowości mobilnej (minimum 1 logowanie miesięcznie do aplikacji lub serwisu lite) Bank IV kw IV kw Różnica PKO BP (112,54%) mbank (22,47%) Bank Pekao SA (70,26%) BZ WBK (37,81%) ING Bank Śląski (19,01%) Bank Millennium b.d b.d. (b.d.) Getin Bank b.d b.d. (b.d.) Bank BGŻ BNP Paribas (52,14%) Alior Bank (175,58%) Eurobank (80,73%) Citi Handlowy (13,57%) T-Mobile UB (17,87%) Raiffeisen Polbank (90,91%) Plus Bank b.d b.d. (b.d.) RAZEM: (71,75%) Część banków podzieliła się szczegółowymi informacjami na temat wykorzystywanych przez klientów kanałów mobilnych. Wiadomo, że w Banku Zachodnim WBK z wersji lekkiej serwisu korzysta 312 tys. klientów, a z aplikacji 407 tys. Liczby te nie sumują się z wartością podaną w tabeli, bo niektórzy klienci korzystają z obu rozwiązań. ING Bank Śląski ma zdecydowanie większe grono zwolenników aplikacji mobilnej. Korzysta z niej 492 tys. osób spośród 500 tys. mobilnych klientów ogółem. Podobnie jest w Aliorze 89 tys. osób korzysta z aplikacji mobilnej, a z serwisu lite tylko 26 tys. W eurobanku z aplikacji korzysta 55 tys. klientów, a 35 tys. woli serwis lite/rwd. Inne proporcje są natomiast w BGŻ BNP Paribas. Z serwisu lite korzysta 118 tys. osób, a z aplikacji przejętej po BNP niecałe 11 tys. klientów. Niemal na pół podzieleni są klienci Citi Handlowego, gdzie 36 tys. korzysta z aplikacji, a 35 tys. z serwisu lite. Dane udostępnione nam przez niektóre banki potwierdzają, że klienci coraz częściej wykorzystują bankowość mobilną do wykonywania transakcji finansowych. Najbardziej aktywnych klientów ma ING Bank Śląski, którego klienci wykonali w IV kwartale minionego roku aż 5,7 mln takich transakcji. Drugie miejsce zajmuje pod tym względem BZ WBK, a trzecie Bank Millennium. Danych nie chciały nam podać pozostałe trzy duże banki PKO BP, Pekao i mbank. Liczba transakcji finansowych w kanale mobilnym Bank IV kw ING Bank Śląski BZ WBK Bank Millennium T-Mobile UB Raiffeisen Polbank Alior Bank Citi Handlowy BGŻ BNP Paribas Bank

7 W 2015 roku trzy kolejne banki Bank Millennium, ING Bank Śląski i BOŚ - udostępniły swoim klientom bankowość internetową napisaną w technice responsywnej (Responsive Web Design). Strony napisane w RWD można wygodnie obsługiwać zarówno na komputerze, jak i na tablecie czy smartfonach. W przypadku mniejszych urządzeń, system automatycznie dopasowuje się do rozmiarów wyświetlacza. RWD pełni więc alternatywę dla aplikacji mobilnych, bo działa niezależnie od systemu operacyjnego zainstalowanego na smartfonie. Bank Millennium i BOŚ wdrożyły ponadto nową aplikację mobilną do nali płatniczych, 27 tysiącach sklepów internetowych w Polsce, i około 14,5 tysiąca bankomatów. Z danych NBP wynika jednak, że płatności w terminalach POS stanowiły wciąż niewielki ułamek ogółu transakcji. W czwartym kwartale użytkownicy Blik zrealizowali 430 tys. wypłat gotówki z bankomatów (69,9 proc. ogółu transakcji Blik), 104 tys. płatności w internecie (16,9 proc.) i 81,2 tys. transakcji w POS-ach (13,2 proc.). Tendencja ta jest jednak rosnąca kwartał wcześniej w terminalach wykonano tylko 25 tys. płatności, które stanowiły 6,6 proc. wszystkich transakcji Blikiem. obsługi konta. W przypadku BOŚ Banku aplikacja pełni jednak rolę nakładki na system RWD. Liczba lokat założonych przez aplikację mobilną Bank IV kw T-Mobile UB Bank Millennium PKO BP BZ WBK Raiffeisen Polbank Citi Handlowy Alior Bank Rok 2015 był także przełomowy dla mobilnych płatności zbliżeniowych. System HCE, czyli tzw. płatności z chmury, miał swój debiut już w roku 2014 za sprawą Banku Pekao, ale dopiero rok później kolejne banki złożyły jasną deklarację o zamiarze udostepnienia płatności HCE swoim klientom. W 2015 roku system został udostępniony w Banku Zachodnim WBK oraz Getin Banku. Na początku roku 2016 płatności HCE ruszyły w PKO Banku Polskim i eurobanku. Plany wdrożenia potwierdziły już kolejne instytucje mbank, Alior i ING. Jednocześnie kilka banków podjęło decyzję o rezygnacji z płatności zbliżeniowych w modelu simcentrycznym, czyli wykorzystującym kartę SIM instalowaną w smartfonie. Z wydawania kart SIM NFC zrezygnowały Raiffeisen Polbank, Getin Bank i mbank. Informację o zakończeniu wspierania tego rozwiązania przekazał również eurobank. Jednym z ważniejszych wydarzeń mobilnych 2015 roku był start systemu płatności Blik. Sześć banków udostępniło ten system płatności dla swoich klientów. Obok PKO BP, którego IKO stanowiło podwalinę Blika, do Polskiego Standardu Płatności dołączyły Bank Zachodni WBK, ING Bank Śląski, mbank (wraz z Orange Finanse), Bank Millennium i Alior Bank. Po pierwszym roku działalności choć dane te zawierają także pierwsze miesiące 2016 r. Blik miał ponad 1,6 miliona użytkowników, którzy zrealizowali 2,5 miliona transakcji. System dostępny był w 130 tys. termi- Kurczy się grono banków, które nie oferują klientom żadnej formy bankowości mobilnej. Na początku II kwartału 2016 roku aplikację udostępnił Idea Bank, a premierę aplikacji zapowiedział Credit Agricole. Bankowości mobilnej wciąż nie ma Bank Pocztowy, ale sytuacja ta wkrótce ulegnie zmianie. Bank pracuje nad Envelo Bankiem, którego rdzeniem ma być aplikacja instalowana na smartfonach. Wciąż bez rozwiązań mobilnych pozostają klienci Toyota Banku i Volkswagen Financial Services

8 Rozdział 3: Rynek kart kredytowych Liczba aktywnych w systemie, wydanych kart kredytowych (wszystkich) Bank IV kw IV kw Różnica PKO BP (-0,14%) Rynek kart kredytowych kurczy się od 2009 roku. Wówczas Polacy mieli w swoich portfelach blisko 11 mln plastików. Kryzys finansowy z 2008 roku, a w konsekwencji obostrzenia w zakresie sprzedaży produktów kredytowych spowodowały spadek liczby kart i zmianę podejścia do tego typu produktów. Dziś karty wydawane są ostrożniej. Wzrosła też świadomość klientów i wiedza na temat kart kredytowych. Credit Agricole Bank Polska (-8,79%) BZ WBK (1,78%) Citi Handlowy (5,36%) Sygma Bank (-12,75%) Bank Pekao (21,16%) Santander Consumer Bank (29,24%) Bank Millennium (-5,40%) mbank (2,02%) Bank BPH (-17,56%) ING Bank Śląski (2,43%) Raiffeisen Polbank (-13,85%) Bank BGŻ BNP Paribas (-1,85%) Eurobank (0,60%) Alior Bank (16,46%) Deutsche Bank (0,58%) Getin Noble Bank (-29,45%) Bank Pocztowy (-18,38%) Plus Bank b.d b.d. (b.d.) T-Mobile UB (20,05%) RAZEM (-0,28%) *z czego w IV kwartale 2014 roku to karty Banku BGŻ, a to karty BNP Paribas Banku. Dwadzieścia banków komercyjnych, które udostępniło nam dane, na koniec 2015 roku miało łącznie blisko 6,2 mln kart kredytowych. To karty klientów indywidualnych, które są aktywne lub mogą jeszcze zostać aktywowane. Największym wydawcą kart kredytowych jest PKO Bank Polski, który wspólnie z marką Inteligo ma 824 tys. plastików. Drugie miejsce zajmuje Credit Agricole, a trzecie BZ WBK. W stosunku do danych prezentowanych w grudniu 2014 roku, liczba aktywnych kart stopniała o blisko 93 tys. Z danych Narodowego Banku Polskiego wynika, że na koniec ubiegłego roku aktywnych kart było 5,8 mln sztuk. Różnica ta wynika z metodologii, bo bank centralny podaje wyłącznie karty które są aktywne. Bez kart wysłanych do 14 15

9 klientów, które jeszcze czekają na aktywację (na przykład dołożonych do kredytów ratalnych). NBP podaje dane zbiorczo, bez rozbijania na poszczególne instytucje. Z danych udostępnionych nam przez 8 banków wydających karty firmowe wynika, że na koniec 2015 roku liczba aktywnych kart dla przedsiębiorców wynosiła 106 tys. sztuk. W przypadku kart firmowych obserwujemy niewielki ale stały trend wzrostowy. W 2015 roku zmniejszenie się portfela kart kredytowych odnotowało 10 spośród 20 ankietowanych banków. Najwięcej kart ubyło w Sygma Banku, który zmniejszył swój portfel o 95 tys. sztuk. Największy wzrost odnotował natomiast Bank Pekao, któremu przybyło blisko 97 tys. kart. Zmiana liczby prowadzonych kart w stosunku do danych prezentowanych na koniec 2014 roku (w tys.) Bank Pekao 96,9 Liczba kart kredytowych wydanych dla MSP (bez kart charge) Bank I kw II kw II kw IV kw Bank Pekao ING Bank Śląski mbank PKO BP Raiffeisen Polbank Santander Consumer Bank 89,9 Alior Bank b.d Citi Handlowy 35,4 Credit Agricole BZ WBK Alior Bank Plus Bank mbank ING Bank Śląski T-Mobile UB Eurobank Deutsche Bank -1,1-2,0 12,4 12,1 6,1 5,7 5,0 0,8 0,4 0,3 PKO BP Bank BGŻ BNP Paribas Bank BGŻ BNP Paribas RAZEM: Dane o rynku kart kredytowych znajdziemy także w raporcie KredytTrendy opracowanym przez Biuro Informacji Kredytowej. Z opracowania wynika, że Polacy mają w swoich portfelach 6,1 mln kart kredytowych, ale tylko 4,7 mln kart jest czynnych, a aktywnie używanych (zadłużenie min. 200 zł) tylko 3,7 mln. Jak na 35 milionowy kraj to niewiele. Analitycy BIK zwracają przy tym -2,3 Bank Pocztowy uwagę, że liczba posiadaczy kart kredytowych ulegała od 2012 r. niewielkim -14,4-19,1 Getin Noble Bank Bank Millennium zmianom. -49,0-26,1 Raiffeisen Polbank Bank BPH Z raportu BIK wynika ponadto, że w drugiej połowie 2015 roku dynamika wy- -73,2 Credit Agricole Bank Polska dawnictwa kart kredytowych była niższa niż rok wcześniej. W 2015 roku nie -95,0 Sygma Bank nastąpił tradycyjny, sezonowy wzrost wydawnictwa kart w sezonie waka- cyjnym. Analitycy BIK piszą, że można zaobserwować trend wydawania kart 16 17

10 Oczywiście liczby tej nie można zestawić bezpośrednio z liczbą mieszkańców Polski. Wielu klientów korzysta z usług kilku, a nawet kilkunastu banków jednocześnie. Dostęp do bankowości internetowej umożliwiają nie tylko konta osobiste, ale także lokaty, karty kredytowe czy kredyty. W niektórych bankach bankowość internetowa liczona jest jako odrębny produkt. Klient, który zamyka ROR musi oddzielnie wypowiedzieć umowę o bankowość internetoz wyższymi limitami. Na razie jednak na naszym rynku zdecydowanie przeważają karty z niskimi limitami kredytowymi. Karty z limitami do 15 tys. zł stanowią 94 proc. czynnych kart, przy czym karty z limitami do 4 tys. złotych to 63 proc. czynnych kart. Polacy wykorzystują średnio nieco mniej niż 40 proc. przyznanych limitów w kartach kredytowych. Liczba klientów indywidualnych mających podpisaną umowę umożliwiającą korzystanie z bankowości internetowej (nie tylko ROR) Bank IV kw IV kw Różnica PKO BP i Inteligo (12,98%) mbank (6,91%) ING Bank Śląski (11,63%) Bank Pekao (8,95%) BZ WBK (3,09%) Alior Bank (15,48%) Bank Millennium (10,45%) Getin Noble Bank (12,03%) Bank BGŻ BNP Paribas* (12,39%) Rozdział 4: Rynek bankowości internetowej Dane do raportu udostępniło nam 18 ban- ków o profilu komercyjnym, ale tylko 15 z nich podało, ile klientów korzysta z ban- kowości internetowej aktywnie. Ankie- towane przez nas banki obsługują łącznie ponad 30,6 mln użytkowników, z którymi podpisały umowę o korzystanie Credit Agricole Bank Polska (6,11%) Citi Handlowy (-7,04%) Raiffeisen Polbank (78,10%) T-Mobile UB (26,85%) Bank Pocztowy (49,53%) Eurobank b.d b.d. (b.d.) Deutsche Bank (0,51%) BOŚ (3,94%) Plus Bank b.d b.d. (b.d.) RAZEM: (13,00%) *z czego w IV kw roku to klienci Banku BGŻ, a to klienci BNP Paribas Banku. z bankowości internetowej. Najwięcej aktywnych użytkowników bankowości internetowej ma PKO Bank Polski. Drugie miejsce zajmuje mbank, a trzecie ING Bank Śląski. Na koniec 2015 roku ankietowane przez nas banki komercyjne miały 13 mln klientów, którzy regularnie korzystają z bankowości internetowej

11 wą. W innym wypadku zamknie konto, ale nadal będzie się mógł zalogować do systemu internetowego. Banki zostawiają taką furtkę dla osób, które nie chcą już korzystać z konta, ale wciąż rozważają skorzystanie z oferty depozytowej lub kredytowej. nica między nimi jest niewielka (niecałe 26 tys. Klientów). Do grona milionerów zaliczają się ponadto BZ WBK i Bank Pekao. Prawdopodobnie znalazłby się tu także Bank Millennium, ale instytucja ta nie chciała nam udostępnić tej informacji. Liczba klientów indywidualnych, którzy przynajmniej raz w miesiącu logują się do ROR-u za pomocą bankowości internetowej Bank IV kw IV kw PKO Bank Polski mbank Z danych Związku Banków Polskich wynika, że na koniec 2015 roku banki miały 30,3 mln klientów z podpisaną umową o korzystanie z bankowości internetowej, a aktywnych użytkowników 14,5 mln. ZBP podaje te dane zbiorczo, my rozbijamy je na poszczególne instytucje. ING Bank Śląski BZ WBK Bank Pekao Getin Noble Bank Alior Bank BGŻ BNP Paribas* Citi Handlowy Raiffeisen Polbank Deutsche Bank Bank Pocztowy Eurobank b.d Plus Bank b.d RAZEM: *z czego w IV kw roku to klienci Banku BGŻ, a to klienci BNP Paribas Banku. Rozdział 5: Zatrudnienie w sektorze bankowym Na koniec 2015 roku ankietowane przez nas banki komercyjne zatrudniały pracowników na 122 tys. Etatów. W ciągu roku liczba etatów skurczyła się o 3,1 tys. Do największych cięć doszło w BGŻ BNP Paribas i Alior Banku instytucjach, które optymalizowały strukturę zatrudnienia po fuzjach. Na koniec 2015 roku dane o zatrudnieniu podało nam 19 banków, czyli o jeden więcej niż rok wcześniej. Do zestawienia dołączył Plus Bank, w którym zatrudnienie w grudniu wynosiło 922 etaty. Ankietowane banki komercyjne Najwięcej aktywnych użytkowników bankowości internetowej ma PKO Bank Polski (3,4 mln). W ciągu roku przybyło mu 313 tys. Aktywnych użytkowników. Drugie i trzecie miejsce zajmują odpowiednio mbank i ING Bank Śląski. Róż- miały łącznie etatów. Gdybyśmy uwzględnili wyłącznie te banki co rok wcześniej (bez Plus Banku), to zatrudnienie wynosiło , czyli było o 3,1 tys. Etatów mniejsze niż w grudniu 2014 roku

12 Liczba etatów w bankach Bank IV kw IV kw Różnica PKO BP (-0,07%) Bank Pekao (-3,12%) BZ WBK (-4,18%) ING Bank Śląski (0,63%) Bank BGŻ BNP Paribas* (-9,20%) Alior Bank (-5,12%) została przeprowadzona dopiero wiosną. Na koniec I kwartału 2015 roku zatrudnienie w Alior Banku wynosiło 7098 etatów, z czego 714 stanowiły etaty przejętego Meritum. Od końca marca do końca grudnia 2015 liczba etatów w Aliorze spadła do 6361, czyli o 737. Zmiana liczby etatów w stosunku do danych prezentowanych na koniec 2014 roku Bank Różnica Idea Bank 494 Getin Noble Bank (2,00%) Bank Millennium (-7,36%) Credit Agricole Bank Polska (-2,94%) Bank BPH (-3,07%) mbank (5,25%) Raiffeisen Polbank (-6,60%) Citi Handlowy (2,31%) Eurobank (3,41%) Santander Consumer Bank (-5,40%) Idea Bank (30,57%) Deutsche Bank (0,53%) BOŚ (-6,47%) mbank Getin Noble Bank Eurobank Citi Handlowy ING Bank 5,7 Śląski Deutsche Bank PKO BP BOŚ Santander Consumer Bank Credit Agricole Bank Polska Bank BPH Bank Pocztowy (-15,13%) -247 Bank Pocztowy Plus Bank b.d. 922 b.d. (b.d.) RAZEM: (-1,76%) Raiffeisen Polbank Alior Bank *z czego w IV kw roku 5582 to etaty BGŻ, a to etaty BNP Paribas Banku Bank Millennium BZ WBK Z powyższej tabeli wynika, że największe cięcia przeprowadzone zostały w BGŻ BNP Paribas, gdzie liczba etatów w skali roku spadła o 769, a na kolejnych miejscach uplasowały się Bank Pekao (527) i BZ WBK (488). Nie widać -527 Bank Pekao -769 Bank BGŻ BNP Paribas* *w stosunku do danych prezentowanych na koniec 2014 r. przez oba banki tu jednak spadku zatrudnienia w Alior Banku, bo fuzja z Meritum Bankiem 22 23

13 Wszystko wskazuje na to, że ubiegłoroczne zwolnienia to dopiero początek większej fali redukcji zatrudnienia. Już w grudniu 2015 roku PKO Bank Polski na obecnym stanowisku płace nie uległy zmianie. Podwyżki odczuło 24 proc. respondentów, a spadek wynagrodzenia co piąty. zgłosił do urzędu pracy w Warszawie zamiar przeprowadzenia zwolnień grupowych, które obejmą do 836 osób. Na początku 2016 roku plany restrukturyzacji przedstawił Bank BPH (do 1,7 tys. osób), o zwolnieniach poinformowały Getin Bank (do 720 osób) i Raiffeisen Polbank (do 500 osób). Z naszych informacji wynika, że zwolnienia przeprowadził też Deutsche Bank, który z końcem lutego zredukował sieć placówek o 25 punktów. W tym jednak przypadku nie były to zwolnienia grupowe. Dwie trzecie badanych twierdzi, że spotkało się z nadmierną presją przełożonych na wyniki. 64 proc. wskazało na narzucanie nierealnych planów i zakresów zadań, 37 proc. miało także do czynienia z publicznym wskazywaniem pracowników, którzy osiągają niedostateczne wyniki. Do rzadkości nie należą także praktyki, które można określić mianem patologii. 42 proc. badanych było świadkami zastraszania pracowników możliwością zwolnienia, a 8 proc. zmuszaniem do zmiany formy zatrudnienia (np. przejścia na inny typ umowy). W marcu 2016 r. serwis Bankier.pl przeprowadził badanie ankietowe wśród użytkowników dotyczące warunków pracy w bankowości. W badaniu udział wzięło 1224 respondentów, z czego 970 to osoby nadal pracujące w bankowości. 67 proc. ankietowanych pracowników to osoby znajdujące się na pierwszej linii kontaktu z klientem zatrudnieni w placówkach, zajmujący się doradztwem, obsługą kasową i sprzedażą. Zdecydowana większość, 70 proc. badanych, pracuje na stanowisku związanym z bankowością detaliczną, a dwie trzecie może pochwalić się długim, przekraczającym 2 lata, stażem zatrudnienia. Badani bankowcy są naocznymi świadkami przemian zachodzących w sektorze. W ankiecie zapytaliśmy respondentów o to, czy w ciągu ostatnich 12 miesięcy w ich dziale miały miejsce redukcje zatrudnienia polegające na trwałej likwidacji stanowisk pracy. 44 proc. badanych odpowiedziało twierdząco. Wyniki badania Bankier.pl potwierdzają, że stabilność pracy w banku jest daleka od potocznego postrzegania tej branży. 43 proc. respondentów ocenia prawdopodobieństwo utraty pracy w najbliższym czasie jako wysokie lub bardzo wysokie. 29 proc. badanych czuje się bardziej pewnie, deklarując, że szansa takiego zdarzenia jest niska lub bardzo niska. Respondenci w przeważającej większości deklarują, że w okresie od zatrudnienia w banku wzrosły wymagania dotyczące pracy na ich stanowisku. 79 proc. badanych twierdzi, że w tym czasie obciążenie zadaniami się zwiększyło, a aż 82 proc. przyznaje, że wzrosły oczekiwania dotyczące wyników pracy (plany sprzedażowe, narzucane wyniki). Ze zwiększonymi wymaganiami w parze idzie czas poświęcony na realizację obowiązków. Niemal dwie trzecie respondentów twierdzi, że czas, który przeznaczają na pracę wydłużył się. Rosnącym obciążeniom nie towarzyszą jednak podobne ruchy w wynagrodzeniach. 56 proc. ankietowanych deklaruje, że w okresie ich zatrudnienia Mimo dynamicznie zmieniającej się sytuacji w sektorze większość respondentów w ciągu ostatniego roku pozostawała na tym samym stanowisku (72 proc. wskazań). 14 proc. uczestników badania zmieniło w tym czasie miejsce pracy w ramach tej samej instytucji w wyniku awansu. Inne powody zmiany sytuacji zawodowej wskazywano znacznie rzadziej 6 proc. przeszło do innego działu z powodu reorganizacji, 4 proc. samodzielnie podjęło decyzję o zmianie, 2 proc. zmuszono do przeniesienia z powodu likwidacji stanowiska. Tylko co setny badany zmienił pozycję w ramach banku z powodu degradacji

14 Uczestników badania zapytaliśmy o to, czy w ciągu ostatnich 12 miesięcy poważnie rozważali zmianę miejsca pracy. Dwie trzecie badanych deklaruje, Ile czasu zajęłoby Ci/ zajęło Ci znalezienie zatrudnienia? Oczekiwania obecnie pracujących w bankach (N = 970) Wskazania osób, które w ostatnich 12 miesiącach odeszły z bankowości (N = 160) że myślało o takim kroku, ale nie zdecydowało się na opuszczenie obecnego Mniej niż miesiąc pracodawcy. 12 proc. respondentów twierdzi, że zmieniło w ostatnim roku 1-3 miesięcy miejsce pracy. 4-6 miesięcy Więcej niż 6 miesięcy Dla odchodzących najważniejszym bodźcem był poziom wynagrodzenia Na drugim miejscu znalazła się atmosfera w miejscu pracy i stres. Nieco Trudno powiedzieć inaczej wyglądają uzasadnienia w przypadku osób, które nie zdecydowały się na zwrot w karierze. Ponownie najczęściej wskazywaną przyczyną wątpliwo- Źródło: Bankier.pl ści były zarobki, ale drugim w kolejności elementem okazało się nadmierne obciążenie obowiązkami i wyznaczonymi zadaniami. Dalsze losy zawodowe odchodzących z bankowości są bardzo zróżnicowane. 21 proc. ankietowanych pracuje obecnie w sektorze doradztwa i pośrednictwa finansowego, 17 proc. w usługach, a 16% w konsultingu i doradztwie. Wśród innych wymienianych branż znalazły się niebankowe firmy świadczące Przyczyny decyzji lub rozważania decyzji o zmianie miejsca pracy Zmienili pracę (N = 121) Rozważali zmianę miejsca pracy (N = 640) Poziom wynagrodzenia usługi finansowe (pożyczkowe, leasingowe, płatnicze), ubezpieczenia i administracja publiczna. Stres, atmosfera w miejscu pracy, konflikty Nadmierne obciążenie obowiązkami, poziom oczekiwań Brak możliwości rozwoju, awansu 14 9 Perspektywa zwolnień, likwidacja miejsca pracy Inne 8 4 w proc. Źródło: Bankier.pl Rozdział 6: Liczba placówek bankowych W 2015 roku niemal wszystkie banki ograniczyły liczbę placówek własnych. Największy spadek liczby placówek obserwujemy w połączonym banku BGŻ Respondenci pracujący obecnie w bankach dość optymistycznie oceniają perspektywy znalezienia zatrudnienia. Zdaniem 43 proc. badanych poszukiwanie pracy zajęłoby im od 1 do 3 miesięcy. Nowego pracodawcę w czasie poniżej jednego miesiąca ma nadzieję znaleźć 15 proc. respondentów. BNP Paribas. Na koniec 2014 roku Bank BGŻ miał 390 placówek, a BNP Paribas 221, czyli łącznie 611 oddziałów własnych. Rok później liczba oddziałów spadła do 486 punktów. W tym samym czasie Bank Zachodni WBK ograniczył sieć o 65 oddziałów, Pekao o 59, a PKO BP o

15 Liczba placówek własnych Bank Rok 2014 Rok 2015 Różnica PKO Bank Polski (-3,18%) Bank Pekao (-5,71%) BZ WBK (-8,25%) Bank BGŻ BNP Paribas (-20,46%) Credit Agricole Bank Polska (-2,12%) Bank Millennium (-2,84%) ING Bank Śląski (-1,50%) Alior Bank (55,45%) Raiffeisen Polbank (0,00%) Eurobank (-2,71%) Bank Pocztowy (-4,10%) W pierwszym kwartale 2015 roku doszło do przejęcia Meritum Banku i wchłonięcia jego sieci dystrybucji. Na koniec marca liczba oddziałów własnych Alior Banku wynosiła 209, placówek przejętych po Meritum było 204, punktów Alior Express 211, a agencji 411 (łącznie 1035). W połowie roku zapadła decyzja o likwidacji marki Alior Express i uporządkowaniu sieci sprzedaży. Część placówek Express została podniesiona do rangi oddziału, inne zasiliły sieć franczyzową. Na koniec grudnia bank miał 328 oddziałów własnych i 523 partnerskie (razem 851), czyli łącznie o 184 oddziały mniej niż w marcu 2015 roku (uwzględniając sieć agencji). Zmiana liczby placówek w stosunku do danych prezentowanych na koniec 2014 roku Bank Różnica Getin Noble Bank (-3,15%) Alior Bank 117 Bank BPH (-3,05%) mbank (1,10%) Sygma Bank Idea Bank mbank Santander Consumer Bank (-3,47%) Deutsche Bank (0,00%) Sygma Bank (20,00%) Plus Bank (-2,04%) BOŚ (-2,11%) Idea Bank** (5,36%) Citi Handlowy (2,27%) RAZEM (-2,89%) Citi Handlowy Raiffeisen Polbank Deutsche Bank Plus Bank BOŚ ING Bank Śląski Santander Consumer Bank Eurobank Bank BPH Credit Agricole Bank Polska Getin Noble Bank *z czego w IV kwartale 2014 roku 390 oddziałów należało do Banku BGŻ, a 221 do BNP Paribas Banku **z czego w IV kwartale 2014 roku 9 to placówki Lion s Banku, a w 2015 roku 11 to placówki LB Bank Millennium Bank Pocztowy PKO Bank Polski Bank Pekao -65 BZ WBK W Alior Banku widzimy wzrost liczby placówek w ujęciu rok do roku, ale ten wzrost spowodowany jest zmianą modelu działalności niektórych oddziałów Bank BGŻ BNP Paribas* *w porównaniu do liczby placówek Banku BGŻ i BNP Paribas Banku na koniec 2014 roku

16 Największą siecią placówek zewnętrznych dysponuje Bank Pocztowy. Składa się na nią 4700 punktów Poczty Polskiej i 3 oddziały partnerskie. Drugie miejsce zajmuje Plus Bank, którego sieć składa się z placówek partnerskich, z czego to placówki partnerskie w sieci sprzedaży Plusa i Cyfrowego Polsatu. PKO Bank Polskie ma 831 agencji, przy czym sieć ta skurczyła się w ciągu 2015 roku o 120 punktów. Bank Pekao odmówił nam podania informacji na temat tego, ile posiada placówek partnerskich. Z danych Komisji Nadzoru Finansowego wynika, że w 2015 roku sieć placówek bankowych uwzględniając oddziały własne i partnerskie - skurczyła się łącznie o 548 punktów. Sieć placówek bankowych w najbliższej przyszłości ulegnie dalszym redukcjom. Trend ograniczania sieci sprzedaży widoczny jest na całym świecie. Firma McKinsey prognozuje, że w ciągu najbliższych 5 lat banki w Wielkiej Brytanii zamkną 2,4 tys. placówek. Dziś na Wyspach jest około 10 tys. oddziałów, czyli o 2 tys. mniej niż jeszcze 5 lat temu. Liczba placówek partnerskich Bank IV kw Bank Pocztowy Plus Bank PKO Bank Polski 881 Orange Finanse 612 Alior Bank 523 T-Mobile UB 482 Getin Noble Bank 199 Wpływ na taki stan rzeczy ma między innymi rosnące znaczenie elektronicznych kanałów dystrybucji usług. Coraz więcej osób na co dzień korzysta z bankowości internetowej i mobilnej. Młodzi klienci zaglądają do oddziałów bankowych tylko od czasu do czasu. Kupują wtedy bardziej zaawansowane produkty, takie jak na przykład kredyty hipoteczne. Mniej klientów realizuje natomiast bieżące transakcje typu zlecanie przelewów czy wypłaty gotówki. Zresztą same banki rozbudowują sieć maszyn pozwalających tego typu operacje wykonywać samodzielnie. Na ulicach przybywa nie tylko bankomatów, ale także wpłatomatów. Eurobank 198 Bank BPH 185 Santander Consumer Bank 130 BZ WBK 114 mbank 62 Credit Agricole Bank Polska 46 Drugi istotnym czynnikiem mającym wpływ na spadek liczby oddziałów jest postępująca konsolidacja sektora bankowego. Po każdej fuzji dokonywany jest przegląd placówek i zamykane są te oddziały, które się dublują lub znajdują się w mało perspektywicznych lokalizacjach. Raiffeisen Polbank 25 Bank BGŻ BNP Paribas 22 Bank Pekao bank nie podaje informacji Źródło: Bankier.pl 30 31

17 Rozdział 7: Liczba klientów w bankach Na koniec 2015 roku banki komercyjne obsługiwały 43 mln klientów. Najwięcej klientów ma PKO BP blisko 9 mln. Drugie miejsce zajmuje Bank Pekao, a trzecie mbank. Klientem dla banku są nie tylko osoby fizyczne, ale także firmy. Liczba klientów obsługiwanych przez banki nie może być porównywana do liczby ludności Polski. Dodatkowo klienci korzystają z oferty więcej niż jednego banku. Liczba klientów ogółem Bank IV kw PKO BP Bank Pekao SA mbank BZ WBK ING Bank Śląski Getin Noble Bank Alior Bank Credit Agricole Bank Polska Bank Millennium BGŻ BNP Paribas i BGŻOptima Bank Pocztowy Eurobank Citi Handlowy Liczba klientów indywidualnych Bank IV kw PKO BP mbank Bank Pekao SA BZ WBK ING Bank Śląski Alior Bank Santander Consumer Bank Getin Noble Bank Bank Millennium BGŻ BNP Paribas i BGŻOptima Bank Pocztowy Eurobank Credit Agricole Citi Handlowy Raiffeisen Polbank T-Mobile UB Deutsche Bank Plus Bank BOŚ RAZEM: Raiffeisen Polbank T-Mobile UB Deutsche Bank BOŚ Plus Bank RAZEM: Najwięcej klientów obsługuje PKO BP łącznie blisko 9 mln, z czego 8,5 mln to klienci detaliczni. Bank Pekao ma 5 mln klientów ogółem, w tym 4,8 mln stanową klienci indywidualni. Więcej klientów detalicznych ma mbank 4,9 mln. Bank Zachodni WBK ma łącznie 4,3 mln klientów, z czego 4 mln stanowią klienci indywidualni

18 Rozdział 8: Aktywa banków spółki Bank BGŻ i Bank BNP Paribas. Wraz z fuzją zapowiadano, że powstanie podmiot aspirujący do pierwszej piątki banków na rynku pod względem wielkości aktywów. Jak widać, nie zapowiada się na rychłą realizację tych ambicji, bo ich aktywa stoją, póki co, w miejscu. Choć przez ostatni rok w czołówce zestawienia banków pod względem wielkości aktywów dochodziło co kwartał do przetasowań, liderzy wrócili na miejsca, które zajmowali przed rokiem. Na czele niezmiennie panuje PKO Bank Polski, a tuż zanim plasuje się Bank Pekao i Bank Zachodni WBK. Aktywa banków Bank IV kw IV kw Zmiana PKO Bank Polski ,64% Zestawienie obejmuje banki notowane na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych. Pod uwagę brano jednostkowe sprawozdania finansowe sporządzane na koniec 2014 i 2015 roku. Przez ten czas największy wzrost zanotowano w przypadku Alior Banku, który w ubiegłym roku zmienił głównego akcjonariusza i udał się na spore zakupy na rynku. Bank Pekao ,88% Bank Zachodni WBK ,18% mbank ,57% ING Bank Śląski ,68% Getin Noble Bank ,80% Bank Millennium ,23% Alior Bank powiększył swoją sumę bilansową dzięki przejęciu Meritum Banku na koniec ubiegłego roku wyniosła 40 mld zł, czyli o 1/3 więcej niż na koniec 2014 roku. W tym czasie Alior Bank zasilił także grupę Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń, który nabył 20 proc. udziałów w bankowej spółce. Bank BGŻ BNP Paribas * -0,46% Citi Handlowy ,32% Alior Bank ,62% Bank BPH ,60% BOŚ Bank ,74% Wraz z Alior Bankiem, wśród banków rosnących należy wyróżnić także ING *suma aktywów Banku BGŻ i Banku BNP Paribas przed fuzją. Źródło: Bankier.pl Bank Śląski i Bank Millennium, które zwiększyły swoje aktywa o blisko 10 proc. w skali roku. Ta część bilansu, w której główną rolę odgrywa wartość udzielonych kredytów, zauważalnie zwiększył także PKO Bank Polski (7,64 proc.), BOŚ Bank (6,74 proc.) oraz Getin Noble Bank (5,80 proc.). W pozostałych bankach notowanych na warszawskiej giełdzie, aktywa nie urosły o więcej niż o 5 proc. W tym roku sytuacja może się zmienić za sprawą wprowadzenia przez rząd podatku bankowego. Stawka, jaką instytucje z licencją bankową będą musiały odprowadzić do fiskusa, jest zależna od wielkości aktywów to może ograniczyć zapędy banków do szybkiego zwiększenia akcji kredytowej. Żaden bank nie zdecydował się na drastyczne cięcia. Aktywa spadły symbolicznie tylko w Citi Handlowym (0,32 proc.) i Banku BGŻ BNP Paribas (0,46 proc.). Ten ostatni, na koniec 2014 roku funkcjonował jako dwie odrębne 34 35

19