Urząd Miejski w Białymstoku Galeria im. Sleńdzińskich. 31 marca 2011 r.

Transkrypt

1 Urząd Miejski w Białymstoku Galeria im. Sleńdzińskich 31 marca 2011 r.

2 CZĘŚĆ I Rola zabytków w w dziejach państw bliskowschodnich oraz w kręgu kultury staroŝytnego Egiptu

3 W Piśmie Świętym w Księdze Jozuego zapisano:...gdy juŝ cały lud zakończył przeprawę przez Jordan, rzekł Jahwe do Jozuego [...] weźcie ze środka Jordanu, z tego miejsca gdzie stały stopy kapłanów, dwanaście kamieni, zabierzcie ze sobą i złóŝcie w miejscu waszego postoju [...] a gdy was w przyszłości zapytają synowie wasi, co oznaczają dla was te kamienie, odpowiecie im wtedy Ŝe rozstąpiły się wody Jordanu przed Arką Przymierza [...] i oto te kamienie są wieczystą pamiątką dla synów Izraela. Scena zbierania kamieni z dna rzeki Jordan

4 Iran, Skała zw. Bisutum z reliefem sławiącym dokonania perskiego władcy Dariusza I, ok. 522 r. p.n.e.

5 Egipt, Giza, Wielki Sfinks na tle piramidy Chefrena, XXV w. p.n.e.

6 CZĘŚĆ II Zabytki w epoce grecko rzymskiego antyku

7 Z listu Pliniusza do ówczesnego legata cesarskiego w Grecji... miasta Greków są dziś bezsilne i skarlałe nawet taka Sparta czy Ateny. Są one dzisiaj jedynie cieniem swojej przeszłości, będąc zgrzybiałymi jak starcy. Tym bardziej winien jesteś im wiele szacunku. Miej szacunek dla świątyń, dla historii... Gaius Plinius Secundus zw. Starszym (Maior) (23 79 r. n.e.) historyk i pisarz rzymski Marcus Tullius Cicero ( p.n.e.) mówca rzymski, popularyzator filozofii greckiej, polityk

8 Efez, fragment fasady tzw. Biblioteki Celsusa, II w n.e.

9 Rzym, d. świątynia pogańska Panteon zamieniona w pierwszych wiekach chrześcijaństwa na kościół p.w. NMP

10 Trewir, d. brama w murach obronnych tzw. Porta Nigra

11 Teodozjusz I Wielki ( ), ostatni cesarz władający zarówno wschodnią, jak i zachodnią częścią imperium rzymskiego

12 Wespazjan (Titus Flavius Vespasianus) (9-79 n.e.) cesarz rzymski

13 Teodoryk, zw. Wielkim (451/ ), król Ostrogotów z dynastii Amalów Rawenna, fragment wnętrza bazyliki Sant'Apollinare Nuovo, pocz. VI w.

14 Rzym, Koloseum, Amfiteatr Flawiuszów, do 80 n.e.

15 CZĘŚĆ III Stosunek do zabytków w w epoce średniowiecza od IX do końca XV wieku

16 Akwizgran, wnętrze katedry

17 Rzym, Kolumna Trajana, 113 r.

18 Pius II ( ) - włoski humanista, poeta, papieŝ

19 Podczas rozbudowy kościoła opactwa St. Denis pod ParyŜem w roku 1137 opat Suger odnotował:... w czasie przygotowań nurtowała nas przede wszystkim niepokojąca myśl, w jaki sposób zharmonizować nową część budowli ze starą [...] postanowiliśmy więc... uświęcone [tradycją] kamienie włączyć na podobieństwo relikwii w substancję budowlaną nowo wznoszonej części [...] naleŝało teŝ... z szacunku dla dawnych święceń, ale takŝe w celu utrzymania zasad kompozycji, zachować w nowej budowli część starych murów. Makieta opactwa St. Denis koło ParyŜa Suger (ur. ok ) francuski kronikarz i historyk, opat i prawdopodobnie autor projektu bazyliki Saint-Denis

20 CZĘŚĆ IV Zabytki w okresie od początku XVI w. do schyłku XVIII stulecia

21 Rafael Santi ( ) włoski malarz i architekt, mianowany w 1516 r. przez papieŝa Leona X prefektem nad wszystkimi marmurami i murami

22 Antyczna rzeźba Grupa Laokoona, ob. w zbiorach Muzeum Watykańskiego

23 Wenecja, Pałac DoŜów

24 Rzym, Łuk Tytusa, r. n.e.

25 Gustaw II Adolf, zw. Lwem Północy ( ) król Szwecji w latach , dowódca, strateg, reformator armii i polityk

26 Exeter, Katedra św. Piotra, XII-XV w. Ely, Kościół Katedralny Świętej i Niepodzielnej Trójcy, 1083-XIV w.

27 Pompeje i Herkulanum, miasta rzymskie w prowincji cesarskiej Italia, które 24 sierpnia 79 roku n.e. zniszczył wybuch wulkanu Wezuwiusz

28 Johann Joachim Winckelmann ( ) niemiecki archeolog i historyk sztuki Geschichte der Kunst des Altertums, 1764

29 George Gordon Noel Byron, lord Byron ( ) jeden z największych angielskich poetów i dramaturgów

30 Część kolekcji zw. Marmurami Elgina, wywiezionych z Aten do Londynu w latach przez szkockiego lorda Thomasa Elgina

31 Johann Wolfgang von Goethe ( ) najwybitniejszy niemiecki poeta okresu romantyzmu i jeden z najbardziej znaczących w skali światowej, dramaturg, prozaik, uczony, polityk Katedra NMP w Strasburgu, XIII-XV w.

32 CZĘŚĆ V Rozwój j metod ochrony zabytków w i restauracji w Europie od schyłku XVIII stulecia do początk tków w XX w.

33 Szturm na Bastylię 14 lipca 1789 roku

34 Jesteście tylko depozytariuszami dobra, co do którego wielka rodzina ludzka ma prawo zaŝądać od was zdania sprawy. Barbarzyńcy i niewolnicy nienawidzili nauki i niszczyli zabytki ludzie wolni kochają je i zachowują (fragment jednego z dekretów przyjętych w 1792 r. przez Zgromadzenie Narodowe) Świątynia rozumu grafika, Strasbourg

35 ParyŜ - Luwr, dawny pałac królewski, obecnie muzeum sztuki, otwarte 10 sierpnia 1793 r.

36 Arcisse de Caumont ( ) francuski historyk i archeolog, twórca Stowarzyszenia Antykwariuszy Normandzkich, pionier inwentaryzacji zabytków i ich ochrony we Francji Victor Hugo ( ) francuski pisarz, poeta, dramaturg i polityk, czołowy przedstawiciel romantyzmu francuskiego

37 Aby w sposób prawidłowy odrestaurować stary kościół, nie wystarczy być posiadaczem dyplomu uprawniającego do wznoszenia budynków, nawet jeśli się zdobyło tytuł architekta i wykazało swoją zręczność zawodową przy budowie jakiejś hali, teatru, odwachu a nawet pałacu, ratusza czy kościoła. Nawet jeśli były to osiągnięcia mistrzowskie. Przy restauracji starego kościoła potrzebna jest bardziej wiedza niŝ artystyczne natchnienie, bardziej cierpliwość niŝ fantazja, bardziej skrupulatność niŝ twórcze uniesienia. Projektu restauracji nie moŝna improwizować, musi on dojrzewać w toku długich badań restaurowanego obiektu i jego historii. Louis Vitet ( ) francuski publicysta i polityk, główny organizator państwowej słuŝby konserwatorskiej we Francji

38 Prosper Mérimée ( ) francuski dramaturg, historyk, konserwator i pisarz, powołał Komisję ds. Pomników Historycznych Niekiedy restaurator zabytku wyrządzić moŝe mu większą szkodę niŝ jego burzyciel.

39 Restaurować budowlę nie oznacza utrzymywać ją czy teŝ odnawiać, lecz odtworzyć ją w stanie kompletnym, skończonym, jaki być moŝe nie istniał wcale jako taki w Ŝadnym określonym momencie. Eugène Emmanuel Viollet-le-Duc ( ) francuski architekt, historyk sztuki i konserwator

40 Carcassonne, obwarowania miejskie, projekt restauracji Vezelay, kościół St. Madeleine, inwentaryzacja E.E. Violett-le- Duc a Pierrefonds, zamek, projekt restauracji

41 Dictionnaire raisonné de l'architecture française du XIe au XVIe siècle Jeden z rysunków E.E. Violette-le-Duc a Dictionnaire raisonné du mobilier français de l'époque carolingienne à la Renaissance

42 Katedra w Salisbury Londyn, Westminster Abbey fasada i wnętrze

43 John Ruskin ( ) - angielski malarz, literat, myśliciel, a takŝe teoretyk konserwacji zabytków William Morris ( ) - angielski poeta, malarz i projektant wyrobów rzemiosła artystycznego, działacz społeczny

44 Alfriston, Clergy House, XV w. Octavia Hill ( ) angielska działaczka społeczna, inicjatorka ruchu społecznego na rzecz opieki nad zabytkami, współzałoŝycielka National Trust

45 Katedra w Mediolanie

46 Agrigento, ruiny antycznej świątyni Junony odrestaurowane z zastosowaniem metody zw. anastylozą

47 Camillo Boito ( ) włoski architekt, historyk architektury, jeden z głównych twórców XIX-wiecznej włoskiej myśli konserwatorskiej

48 Plac św. Marka w Wenecji, XVIII w.

49 Karol Fryderyk Schinkel ( ) - niemiecki architekt, projektant i malarz, jeden z wybitniejszych twórców okresu klasycyzmu w Prusach

50 Obraz Ruiny Eldeny (ok r.) - Caspara Davida Friedricha ( ), niemieckiego malarza, uznawanego za jednego z najwybitniejszych przedstawicieli malarstwa romantycznego

51 Restauracja nie moŝe niszczyć wszystkich śladów dawności i w ten sposób zrywać organiczne więzy łączące nas z przeszłością. Nasz intelekt łaknie w tych sprawach prawdy a nie ułudy, chcemy upływ wieków rozpoznawać po pozostawionych przez nie śladach. Ferdynand von Quast ( ), niemiecki architekt i historyk sztuki, pierwszy pruski królewski konserwator zabytków

52 Zamek krzyŝacki w Malborku Conrad Steinbrecht ( ) niemiecki architekt i konserwator zabytków, wieloletni opiekun zamku w Malborku

53 Katedra w Kolonii, stan obecny Katedra w Kolonii, sztych z 1560 r.

54 Zamek Wartburg

55 Zamek w Heidelbergu (Heidelberger Schloss) pałac gotycko-renesansowy, rozbudowywany i przebudowywany od XIII wieku Georg Dehio ( ) - niemiecki historyk sztuki, historyk i teoretyk konserwatorstwa

56 Alois Riegl ( ) austriacki historyk, reprezentant tzw. szkoły wiedeńskiej w historii sztuki (Wiener Schule der Kunstgeschichte), optujący za nadaniem historii sztuki miana nauki akademickiej

57 Max Dvořák ( ) historyk i teoretyk sztuki, jeden z najwaŝniejszych przedstawicieli tzw. Szkoły Wiedeńskiej, popularyzator idei ochrony i konserwacji zabytków

58 CZĘŚĆ VI Nowe aspekty problematyki konserwatorskiej w XX w.

59 Belgijskie miasta Ypres i Verdun zniszczone w czasie działań I wojny światowej

60 Zniszczone podczas II wojny światowej miasta: Warszawa, Gdańsk i Wrocław

61 Nie mogąc zgodzić się na wydarcie nam pomników kultury, będziemy je rekonstruowali, będziemy je odbudowywali od fundamentów, aby przekazać pokoleniom, jeŝeli nie autentyczną, to przynajmniej dokładną formę tych pomników, Ŝywą w naszej pamięci, dostępną w materiałach. Jan Zachwatowicz ( ) polski architekt, i historyk architektury, generalny konserwator zabytków w latach

62 Odbudowane po zniszczeniach wojennych miasta: Warszawa, Poznań, Wrocław i Gdańsk

63 Zamek Królewski w Warszawie, spalony i ograbiony przez Niemców w 1939, doszczętnie zniszczony w Zrekonstruowany w latach

64 PODSTAWOWA LITERATURA DOTYCZĄCA CA OCHRONY I KONSERWACJI ZABYTKÓW Arszyński Marian, Idea, pamięć, troska. Rola zabytków w przestrzeni społecznej i formy działań na rzecz ich zachowania od staroŝytności do poł. XX w., Malbork 2007 Cesare Brandi, Teoria restauracji, Warszawa 2007 Dettlof Paweł, Odbudowa i restauracja zabytków architektury w Polsce w latach Teoria i praktyka, Kraków 2003 Frycz Jerzy, Restauracja i konserwacja zabytków architektury w Polsce w latach , Warszawa 1975 Krawczyk Jarosław (red.), Alois Riegl, Georg Dehio i kult zabytków, Warszawa 2002 Krawczyk Jarosław (red.), Zabytek i historia, Wokół problemów konserwacji i ochrony zabytków w XIX wieku. Antologia, Warszawa 2002 Małachowicz Edmund, Konserwacja i rewaloryzacja architektury w środowisku kulturowym, Wrocław 2007 Pasierb Janusz, Ochrona zabytków sztuki sakralnej, Warszawa 199 Pruszyński Jan, Dziedzictwo kultury Polski. Jego straty i ochrona prawna, t. 1-2, Zakamycze 2001 Riegl Alois, Nowoczesny kult zabytków, jego istota i powstanie, Warszawa 2002 Rudkowski Tadeusz (red.), O zabytkach. Opieka ochrona konserwacja, Warszawa 2005 Rymaszewski Bohdan, Polska ochrona zabytków, Warszawa 2005 Szmygin Bogusław, Kształtowanie koncepcji zabytku i doktryny konserwatorskiej w Polsce w XX wieku, Lublin 2000 Szmygin Bogusław, Współczesne problemy teorii konserwatorskiej w Polsce, 2008 Vademecum konserwatora zabytków. Międzynarodowe normy ochrony dziedzictwa kultury, Biuletyn ICOMOS, Warszawa 2000 Zachwatowicz Jan, Ochrona zabytków w Polsce, Warszawa 1965